Professional Documents
Culture Documents
Copyright for Polish translation of the New Testament 2000 by Oficyna Wydawnicza Vocatio.
All rights reserved
ISBN 978-83-7492-147-3
Warszawa, dnia 27 czerwca 1997 r.
Sowo wstpne
Napawa radoci fakt, e wierzcy coraz czciej i chtniej sigaj po Pismo wi-
te. Zawiera ono bowiem to, co Bg w swoim nieskoczonym miosierdziu zechcia
objawi o sobie i odkrywa najwaniejsze potrzeby i tsknoty czowieka. Czytanie
i rozwaanie ksig witych zapewnia wzrost ycia religijnego, odmienia na lep-
sze ludzkie postpowanie i ukazuje perspektywy wiecznoci. ywe bowiem jest
Sowo Boe, skuteczne i ostrzejsze ni wszelki miecz obosieczny, przenikajce a
do rozdzielenia duszy i ducha, staww i szpiku, zdolne osdzi pragnienia i myli
serca czytamy w Licie do Hebrajczykw (4, 12).
Koci okazuje pomoc w trudnym zadaniu poznawania i rozumienia Biblii tak-
e przez promowanie rezultatw bada uczonych. Studiuj oni Pismo wite, ob-
janiajc je jako Sowo Boe i ludzkie. W ostatnich latach zgodnie z zaleceniem
Soboru Watykaskiego II nastpi w tej dziedzinie w Polsce znaczny postp.
Wnurt tych dokona wpisuje si Prymasowska Seria Biblijna, obejmujca naj-
bardziej fundamentalne pomoce niezbdne dla rzetelnych studiw biblijnych.
Mona ywi nadziej, e ksiki, ktre si w tej serii ukazuj, przyczyni si
do dalszego pogbiania i upowszechniania rzetelnych bada biblijnych, a przez
to do nowego oywienia duszpasterstwa i duchowoci biblijnej. W ten sposb
zwielokrotni w Kociele bogosawione owoce pragnienia poznawania i umio-
wania Trjjedynego Boga.
Od wydawcy
Serdeczne podzikowania skadam Wiesawowi Grabowskiemu za szczegln inspiracj do wy-
dania niniejszej publikacji oraz wytrwa modlitw wspierajc to dzieo.
Wydawca
Autorzy i redaktorzy
John T. Anderson; Ken Anderson; Mari R. Anderson; Verne Becker; Greg Arthur; Gregoire Ben-
oit; Sharon Blackmon; Gary Christopherson; Karen Couch; John Crosby; Steve i Betsy Crowe;
William F. Cutler; Steve Decker; Carol Detoni; Mark Dubis; James E. Erwin; Mark Fackler; Heidi
Flock; Rob Frost; Alicia Glendenning; Edward C. Grube; Katy Harris; Doug Haugen; Gary Hof-
meyer; David G. Horn; Mark Horton; Judy Johnson; Doug LaBudde; Matthew Lockhart; Keith
Madsen; John Mallison; Richard C. Meyer; Michael R. Mitchell; David i Ruth Montzingo; Larry A.
Moody; Mary H. Naegeli; Phil Nelson; Peter Pagan; Doug L. Perkins; Elsa Petersen; Lance Pierson;
Brenda Quinn; Steven Saint; Deborah Schneider; Mark Shepard; James M. Singleton, Jr.; Andrew
Sloan; Daryl Smith; Joe Snider; Melissa Strong; Cathy Tardiff; Bonnie Taylor; Luther H. Thoreson;
Jeanie Thorndike; Bill Tucker; Sue Tyler; Christopher J. Weinhold; Christopher Werner; Charles
E. White; Gus White; John i Fay Winson; Graham Young, oraz Sally Graves, Brad Folsom, Julie
Bergland i Larry Pfander w Art Forms, Englewood, CO; Billie Herwig, Doug LaBudde, Fay i John
Winson z Frontline Marketing; James Steffen z Serendipity House.
Spis treci
Historia tej Biblii rozpoczyna si od marzenia i od nader skromnych pocztkw. Marzenie narodzio
si w roku 1973 wraz ze staraniami o to, aby osoby nie majce wikszego pojcia o metodach pracy
grupowej potrafiy mimo to stan na czele maej grupy. W tym czasie Lyman Coleman prowadzi
na terenie caych Stanw Zjednoczonych szkolenia pod hasem Serendipity Workshops (War-
sztaty odkry). Po zajciach suchacze podchodzili do niego i zwierzali si: Chciabym wrci
do mojego kocioa i poprowadzi tak ma grup, ale brakuje mi odpowiedniej wiedzy.
W tamtym okresie wiele osb praktykowao indywidualne studium biblijne, odbywao si na-
tomiast niewiele studiw biblijnych w grupach. Tymczasem midzy tymi dwoma rodzajami zacho-
dzi istotna rnica. Podczas gdy indywidualne studium biblijne mona zaliczy do przedsiwzi
o charakterze obiektywnym, to studium w grupie ma charakter raczej subiektywny. Indywidualne
studium biblijne opiera si na analizie. Studium biblijne w grupie opiera si na relacjach midzy-
ludzkich. W indywidualnym studium biblijnym mamy za zadanie: (1) notowa fakty, (2) interpre-
towa fakty i (3) stosowa te fakty w yciu. Podczas studium biblijnego w grupie powinnimy dzie-
li si ze swoj ma grup tym, co Bg mwi do nas przez Pismo wite, a take prosi czonkw
grupy o czuwanie nad tym, jak wywizujemy si ze swoich postanowie w tej mierze. Obydwa te
podejcia odgrywaj wan rol i obydwa znalazy swoje miejsce w niniejszej Biblii.
Zmiana ycia
U podstaw Interactive Study Bible (Biblii do interaktywnego studiowania) lego pragnienie stworze-
nia bezpiecznego miejsca, w ktrym mona pracowa nad dusz i udziela duchowego wsparcia.
Klasyczne naboestwa speniaj wan rol w yciu szerszej wsplnoty Kocioa. Potrzebujemy
wsplnych zgromadze jako ciao Chrystusa, wzajemnego uczestniczenia w swoim yciu. Jed-
nak podczas tumnych spotka nie sposb indywidualnie pracowa nad dusz i indywidualnie
udziela duchowego wsparcia. Z tak wanie myl bya tworzona ta Biblia.
Pytania z kategorii zastosowanie maj zachci do dzielenia si wasnymi spostrzeeniami,
zmaganiami i sukcesami w takim zakresie, jaki kady uzna za suszny. I tak, w przypadku przypo-
wieci o synu marnotrawnym pytamy:
Do ktrego z tych dwch braci porwnaby swoje wasne ycie?
Jaki okres w twojej wasnej pielgrzymce duchowej porwnaby do czasu spdzonego w da-
lekim kraju?
Na jakim etapie swojej pielgrzymki duchowej jeste obecnie?
I znw na takie pytania nie ma odpowiedzi zych. Miejmy nadziej, e w chwili, gdy pierwsza
osoba skoczy odpowiada na pierwsze z nich, pozostali czonkowie grupy wyczuwajc atmosfe-
r mioci chtniej bd si wypowiada.
Wstp XIV
Interactive Study Bible ma pomc osobom bez zawodowego przygotowania owocnie uczestni-
czy w spotkaniach w maych grupach i swobodnie poda tam, gdzie oczy ponios, czy raczej
gdzie serce poniesie. Jak rozpocz spotkania w maej grupie? Oto nasze rady:
Zacznij od siebie. Siebie samego najtrudniej przekona. Zapro kilku znajomych, najlepiej od-
czuwajcych podobn potrzeb. Marzy mi si miejsce, gdzie mgbym czu si swobodnie,
dzieli si swoimi przeyciami. Czy wy te odczuwacie podobn potrzeb?.
Wybierzcie jeden kurs lub jedn ksig do studiowania. Na kolejnych kilkudziesiciu stroni-
cach przedstawilimy a 100 rnych kursw do wyboru wraz z towarzyszcymi im fragmen-
tami biblijnymi do rozwaenia.
Przyjmijcie cztery zasady absolutne: (1) absolutna mio, (2) absolutna uczciwo, (3) abso-
lutna poufno oraz (4) absolutna prawda. Najwaniejsz zasad jest ta ostatnia. Absolutna
prawda oznacza bowiem, e jestem gotowy kadego tygodnia skada swoje ycie przed Bo-
giem i przed t grup i robi to, co Bg poprzez Pismo wite poleci mi zrobi.
Zachowajcie jedno puste krzeso. Przeznaczeniem maej grupy jest wychodzi do innych,
ktrzy cierpi, i przyciga ich do siebie. Kiedy grupa zacznie liczy 1012 osb, podzieli si
i znw zacznie rosn. Do grupy mog docza coraz to nowe osoby, jeeli tylko zgodz si
zachowywa cztery zasady absolutne.
Na nastpnych stronicach przedstawiamy pi metod interaktywnego studiowania Biblii.
Pi meToD
INTERAKTYWNEGO STUDIUM BIBLIJNEGO
Chcc pomc w rozpoczciu studium biblijnego w grupie, uporzdkowalimy niniejszy Nowy Te-
stament tak, aby mona uywa go na rne sposoby.
Studium ksigi
Studium problemowe
Studium lekcjonarza
Studium indywidualne
Studium synnych historii biblijnych
1. Studium ksigi
Jeli twj duszpasterz bd lider we wsplnocie wykada akurat ktr z ksig biblijnych, np. List
do Rzymian czy Ewangeli wg w. Jana, moecie studiowa j rwnolegle w waszej maej grupie,
przed nauczaniem bd te po nim.
We wprowadzeniu do kadej z ksig zamieszczono plan czyta. Fragment duszy naley prze-
czyta sobie w ramach przygotowa do spotkania, fragment krtszy bdzie omawiany podczas
spotkania.
Wystarczy odszuka pocztek danego fragmentu w Pimie, a nastpnie pody za pytaniami za-
mieszczonymi na marginesie. Komentarze na dole strony pomog lepiej zrozumie fragment.
W kocioach czsto obiera si ten wanie model studium biblijnego w grupach czonkowie
wsplnoty studiuj wwczas ten sam fragment, a nad wszystkim czuwa duszpasterz bd lider.
Pi metod interaktywnego studium biblijnego XVI
2. Studium problemowe
Zaproponowalimy 100 kursw wraz z 624
lekcjami dla grup utworzonych pod ktem po-
dobiestwa (mczyni, kobiety, rodzice itd.)
bd okrelonego problemu (nadmierny stres,
wyjaowienie duchowe itd.). Prezentujemy je
poczynajc od stronicy XIX. Podzielilimy je
na 5 kategorii:
ycie w grupie
ycie we wsplnocie
ycie duchowe
ycie osobiste
Tematy biblijne
Mona ogosi list tak sprofilowanych grup
bd problemw w kocielnym biuletynie i po-
czeka na zgoszenia osb zainteresowanych
uczestnictwem w spotkaniach pod danym k-
tem. Mona te poprosi ju istniejce grupy o
przejrzenie listy i wybr jednego z kursw na
kolejny etap wsplnej duchowej wdrwki.
3. Studium lekcjonarza
Znajcy czytania z lekcjonarza, zechc by mo-
e, aby spotkania w maych grupach korespon-
doway z wydarzeniami roku kocielnego, jak
Adwent, Wielki Post czy Zielone wita. Przy
kocu tej Biblii, na stronie 630, zamieszczono
trzyletni kalendarz roku kocielnego.
Grupa odszukawszy w Biblii swoje czytanie
na najblisz bd minion niedziel przeledzi
pytania do danego fragmentu zamieszczone na
marginesie strony.
4. Studium indywidualne
Pod koniec niniejszej Biblii, na stronie 638, zamiecilimy skorowidz tematyczny. Znalazo si tam
ponad 1200 zagadnie, ktre pojawiaj si wrd studiw naszej Interactive Study Bible (Biblii do
studium interaktywnego). Przy uyciu tego skorowidza mona samodzielnie zaprojektowa stu-
dium dla swojej grupy. Kade z hase zaprowadzi nas do konkretnego studium grupowego na mar-
ginesach Biblii. Zagadnienia te poczono w 100 rnych studiw problemowych.
Pi metod interaktywnego studium biblijnego XVIII
Ju od lat metoda Serendipity (Odkry) gosi, e najwikszym darem, jakim moemy obdarzy sie-
bie nawzajem, s historie z naszego ycia. Jak przedstawilimy na poprzednich stronach, w Seren-
dipity opracowalimy metod przekazywania sobie w grupie wasnych historii za porednictwem
historii biblijnych. Na kartach Biblii Bg obdarzy nas relacjami o prawdziwych zdarzeniach i rze-
czywistych ludziach, z ktrymi
mona si utosamia i od kt-
rych mona si uczy. Jest to
wspaniay sposb poznawania
czonkw swojej maej grupy
i uczenia si na podstawie hi-
storii zapisanych w Biblii. Aby
skorzysta z tej metody studio-
wania Biblii, zajrzyj na stroni-
c 636 i przejrzyj spis synnych
historii biblijnych.
YCIE W GRUPIE
Maestwo
Modzie
Osoby samotne
YC
Kobiety
Wsp
NE
IE W
yci Kocio cy
Mczyni
Odk y ducho
IBLIJ
l
jemn
E WS
Trj nie
e we
Miej cielstwo
Rod
B
upie
ca
ATY
e sto
PL
wsp
c
sce p
zi
wd
TEM
sunk e
NOC
ewa
a
ra
Przy
ni
IE
i
Zd R ia
ro od an e
w z g
a ow gu
i d ie ina
uc fiz Zm uch e Bo r e
M W how yczn d ani kte ile ow
h
i a d r a w c
Bl o dza e e Od Cha e ch ie d
u
Y ie a n E
CI s n W
E O j Bo eks rud wa
T ko H O
g
SO
BI
a
u n D UC
ST ier CI
E
E Uk Y
mCzyni
YCIE W GRUPIE
XXI Kursy problemowe
koBieTy
Dorosej osobie to nie przystoi . . . . . . . . P , Zmiany w stosunkach z ludmi . . . . . . . . . .Rz ,
Gdzie stawia granice? . . . . . . . . . . . . . . . . Mt , Zmiany w domu . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hbr ,
Rodzina jak z obrazka. . . . . . . . . . . . . . . . . . . P , Zmiany w yciu zawodowym. . . . . . . . . . . . Ef ,
Nie cierpi poegna . . . . . . . . . . . . . . . . .J , Zmieniajce si dzieci . . . . . . . . . . . . . . . . Tes ,
Niesprawiedliwo . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mk0, Zmieniajcy si wygld
wraz z wiekiem. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kor ,
Zmiany w yciu duchowym . . . . . . . . . . . . J ,
Empatia, a nie obsesja . . . . . . . . . . . . . . . . . . Flp , Pracowa czy nie pracowa? . . . . . . . . . . Dz ,
Suenie w okrelonej mierze . . . . . . . Kor 0, Moja rola w Kociele . . . . . . . . . . . . . . . . . . Rz ,
Dbanie o siebie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kor , Powrt do ycia po przeytej
Pokj wewntrzny . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . k , krzywdzie . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Mk ,
Osiganie celw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Mk .
Suenie swoim mieniem. . . . . . . . . . . . . . . .k ,
YCIE W GRUPIE
Kursy problemowe XXII
oSoBy SamoTne
Brak swojego miejsca. . . . . . . . . . . . . . . . . . Flp , Waciwe podejcie do zdrowia . . . . Kor ,
Potrzeba kochajcego dotyku . . . . . . . . J , Zarzdzanie nansami. . . . . . . . . . . . . . . .Mt ,
Potrzeba porozumiewania si . . . . . . . . . Dz , Problemy rodzinne . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ef ,
Wielo zaj a samotno . . . . . . . . . . . . . Flp , Panowanie nad emocjami. . . . . . . . . . . . . .Kol ,
Owocne wykorzystanie ycia . . . . . . . Kor , Nadzieja . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tm ,
YCIE W GRUPIE
XXIII Kursy problemowe
moDzie
YCIE W GRUPIE
Kursy problemowe XXIV
maeSTwo
YCIE W GRUPIE
XXV Kursy problemowe
roDziCielSTwo
YCIE WE WSPLNOCIE
Kursy problemowe XXVI
miejSCe PraCy
YCIE WE WSPLNOCIE
XXVII Kursy problemowe
YCIE WE WSPLNOCIE
Kursy problemowe XXVIII
wSPlne Dojrzewanie
Odrodzenie Kobiety
Ratunek dla zamanych serc Cechy kobiety pobonej
YCIE WE WSPLNOCIE
XXIX Kursy problemowe
wzajemne SToSUnki
Wierzcy Przywdcy
Zczeni w wierze Cechy dobrego przywdcy
YCIE WE WSPLNOCIE
Kursy problemowe XXX
zmagania DUChowe
Bl i cierpienie Duchowo
Dlaczego Bg pozwala na okropnoci Duchowe ukierunkowanie wierzcego
tego wiata?
Zwycistwo w zmaganiach
Trudne pytania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . J , duchowych . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ap ,
Pociecha ze strony innych . . . . . . . . . . . . . . Mk , Skupienie na sprawach duchowych . . . Hbr ,
Dla wytrwaoci . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Jk , Duchowo wewntrzna . . . . . . . . . . . . . . . Mk ,
Dla wychowania . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Hbr , Duchowy styl ycia. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ga ,
Dla sprawdzenia wiary . . . . . . . . . . . . . . . . . P , Peni Ducha . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Ef ,
YCIE DUCHOWE
XXXI Kursy problemowe
oDDanie BogU
Posuszestwo Sprawiedliwo
Posuszestwo jako sposb ycia Nieosigalno sprawiedliwoci
Zdrowie Modlitwa
Bliej ideau pod kadym wzgldem Skuteczna modlitwa sprawiedliwego
YCIE DUCHOWE
Kursy problemowe XXXII
CharakTer
Charakter Zwodzenie
Ksztatowanie w sobie Boego charakteru Waga mwienia prawdy
Odpowiedzialno Ufno
Odpowiedzialno wierzcego Bg godny naszego penego zaufania
YCIE DUCHOWE
XXXIII Kursy problemowe
TrUDne Chwile
Cierpienie Zbawienie
Oczyszczajcy dar cierpienia Zbawiony dlaczego? od czego? jak?
Pycha Nieposuszestwo
Duga droga do upadku Cena nieposuszestwa
YCIE DUCHOWE
Kursy problemowe XXXIV
UkierUnkowanie DUChowe
Dary Powoanie
Wola Boa w moim yciu wiadomo Boego ukierunkowania
Rozwaanie, czy zosta uczniem . . . . . . . . J , wiato Jego uczniw . . . . . . . . . . . . . . . . .Mk ,
Koszt uczniostwa. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . k , Nieogldanie si wstecz. . . . . . . . . . . . . . . k ,
Wadza uczniw. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Mt 0, Naladowanie w poczuciu
Ufno uczniw . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . J , wdzicznoci. . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . k ,
Uczniowie jako sudzy. . . . . . . . . . . . . . . . .Mk , Cena pjcia za Chrystusem . . . . . . . . . . . Mt ,
Modlitwa w yciu ucznia . . . . . . . . . . . . Mk ,0 Naladowanie w ulegoci . . . . . . . . . . . . . P ,
YCIE DUCHOWE
XXXV Kursy problemowe
roDzina
Cudzostwo Czysto
Baamutna podliwo Pielgnowanie czystoci
YCIE OSOBISTE
Kursy problemowe XXXVI
Bl i strata Nadzieja
Przetrwanie bolesnej sytuacji Bg rdo prawdziwej nadziei
YCIE OSOBISTE
XXXVII Kursy problemowe
waDza
Wiedza Wiara
rdo prawdziwej wiedzy ywi wiar, ktra trwa
Moc Gniew
Bg najwiksz potg miertelne zagroenie
YCIE OSOBISTE
Kursy problemowe XXXVIII
mio a SekS
Pokusa Grzech
Oparcie si pokusom Zwycistwo nad grzechem
Mio trudna . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . Kor , Grzech przeciwko wasnemu ciau. . Kor ,
Mio doskonaa. . . . . . . . . . . . . . . . . . Kor , Krzywdzenie innych . . . . . . . . . . . . . . . . . . Tes ,
Penia mioci Boej . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . J , Czysto oa maeskiego . . . . . . . . . . . Hbr ,
Mio dzieci Boych . . . . . . . . . . . . . . . . . . J , Nowy czowiek . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . .Kol ,
Mio objawiona przez Boga. . . . . . . . . . . J , Powoani do witoci. . . . . . . . . . . . . . . . Tes ,
YCIE OSOBISTE
XXXIX Kursy problemowe
Bliej Boga
Ja Ubstwo i bogactwo
Szczero wobec samego siebie Nasze atuty do Boej dyspozycji
Rozwd mier
Boe spojrzenie na rozwd Podejcie do mierci
YCIE OSOBISTE
Kursy problemowe XL
TrjCa
Bg Chrystus
Kim jest? Kim jest?
TEMATY BIBLIJNE
XLI Kursy problemowe
oDkUPienie
Ewangelia Krzy
Goszenie Dobrej Nowiny Jezus rozdzielony z Ojcem
Przebaczenie Mesjasz
Bogosawiestwo prawdziwego Nadzieja dla caego stworzenia
przebaczenia
TEMATY BIBLIJNE
Kursy problemowe XLII
PrzywDCy DUChowi
Pawe Piotr
Waniejsze wydarzenia w jego yciu Waniejsze wydarzenia w jego yciu
TEMATY BIBLIJNE
ewangelia
WEDUG W. MATEUSZA
Autor: W tekcie pierwszej Ewangelii nie znajdziemy Czytania studium w grupie: tematy i czytania
imienia jej twrcy. Duga tradycja przypisuje autorstwo indywidualne
Mateuszowi. O samym Mateuszu wiadomo jednak niewie-
1,1-2,23 Anio ukazuje si Jzefowi 1,18-25
le poza tym, e by poborc podatkowym. Nalea wic
do grupy, do ktrej ludno Izraela paaa nienawici, 3,1-4,25 Chrzest i kuszenie Jezusa 3,13-4,11
poborcy pracowali bowiem dla Rzymian, a chcc si 5,1-6,34 Bogosawiestwa 5,1-12
wzbogaci, zabierali wicej, ni Rzym wymaga. Mateusz 7,1-9,34 Mdry i gupi budowniczy 7,24-29
bardzo si wic odrnia innych uczniw Jezusa. Uczeni 9,35-11,30 Wysanie uczniw 10,1-42
uwaaj jednak zwykle, e t Ewangeli spisa ucze
12,1-13,52 Przypowie o siewcy 13,1-23
apostow, korzystajc z ich wiadectw.
13,53-16,12 Chodzenie po wodzie 14,22-33
Czas powstania: Nie jest pewne, kiedy dokadnie osta- 16,13-17,27 Chrystus zdajcy na mier 16,13-28
teczny tekst zosta spisany. Prawdopodobnie nastpio 18,1-35 Nielitociwy suga 18,21-35
to w latach 7090 po Chr. 19,1-20,34 Robotnicy w winnicy 20,1-16
Tre: Jezus jako od dawna oczekiwany Mesjasz i na-
21,1-25,46 Przypowie o talentach 25,14-30
uczyciel-autorytet. 26,1-75 Aresztowanie Jezusa 26,47-56
27,1-28,20 Zmartwychwstanie Jezusa 28,1-20
Ewangelie synoptyczne. Wywodzcy si z greki przy-
miotnik synoptyczny oznacza postrzegalny jednoczenie. Terminem tym okrela si trzy pierwsze Ewangelie Ma-
teusza, Marka i ukasza relacjonujce te same wydarzenia z ycia Jezusa. Nie ulega wtpliwoci, e s one w pewnym
sensie pokrewne take pod wzgldem literackim. Natura tego pokrewiestwa jest nie do koca jasna, zazwyczaj
jednak uznaje si, e jako pierwsza powstaa Ewangelia Marka. Powody do takiego przekonania daje badaczom m. in.
to, e spord 105 fragmentw Ewangelii Marka wszystkie, z wyjtkiem czterech, znalazy si u Mateusza lub ukasza.
Mateusz wykorzysta ich a 93 (czyli prawie 90 proc.), czsto nie tylko opisujc to samo wydarzenie, ale w 51 proc.
przypadkw uywajc tych samych sw co Marek. Jednake u Mateusza i ukasza pojawia si okoo 200 wersetw,
ktrych nie znajdziemy u Marka. S to gwnie nauki Jezusa. Ewangelici mogli korzysta z ich zbioru.
Bez wzgldu na chronologi powstawania poszczeglnych Ewangelii, nie ulega wptliwoci, e koczc sporzdza-
nie swych relacji ich autorzy czynili to z myl o konkretnym celu. Kady wybiera pewne wydarzenia, a pomija inne,
tak aby stworzy opis dziejw Jezusa, ktry odpowiadaby potrzebom i zainteresowaniom konkretnych odbiorcw.
Marek pisa prawdopodobnie dla chrzecijan z Rzymu, cierpicych przeladowania za panowania Nerona, opowiada
wic o Jezusie cierpicym Sudze Boga. ukasz pisa o Synu Czowieczym, ktry przyszed, eby znale i ocali po-
trzebujcych i zagubionych. Mateusz pisa dla odbiorcy ydowskiego, opowiada wic o Jezusie-Krlu, Synu Dawida,
ktry przyszed, aby upomnie si o swj tron jako od dawna wyczekiwany Mesjasz.
Cechy charakterystyczne. Ewangelia Mateusza jest najbardziej ydowska ze wszystkich. Pisa j yd dla innych
ydw, aby przekona ich, e Jezus rzeczywicie jest Mesjaszem zapowiedzianym przez Pisma. Autor czsto cytuje
wic proroctwa Starego Testamentu, ktre wypeniy si w Jezusie. Okoo 16 razy uywa stwierdzenia: A wszystko to
stao si, aby wypeniy si pisma Prorokw.
Do najciekawszych znamion tekstu Mateusza naley jednak to, e cho w swoich zainteresowaniach jest on bardzo
ydowski, jego ksiga odkrywa uniwersalno Ewangelii Dobra Nowina jest przeznaczona dla wszystkich ludw. Ten
akcent pada ju na samym pocztku, kiedy nieydowscy mdrcy przynosz dary maemu Jezusowi i jest obecny a do
ostatniego rozdziau, w ktrym Jezus wysya uczniw, aby uczynili uczniami wszystkie narody.
Inn cech charakterystyczn jest wzmianka o Kociele (Mt to jedyna Ewangelia, w ktrej pojawia si sowoKoci),
a take uwagi o czasach ostatecznych powtrnym przyjciu Jezusa, kocu wiata i sdzie ostatecznym.
Budowa. Ewangelia Mateusza jest najbardziej uporzdkowan spord wszystkich czterech. Po czci wstpnej,
pozostay materia jest podzielony na pi blokw opowiada uoonych naprzemiennie z picioma blokami mw,
czyli nauczania. Mateusz koczy kady blok nauczania podobnym stwierdzeniem (por. 7,28; 11,1; 13,53; 19,1 i 26,1).
Wida wyranie, e nie jest to ukad przypadkowy.
Mt 1,1 Dobra Nowina Mateusz
swojego rodu, co by si na nim znalazo? a Aminadab zrodzi Naassona, a Naasson zrodzi Salmona, 5 a Sal-
mon zrodzi Booza z Rachab, a Booz zrodzi Jobeda z Rut, a Jobed
Obserwacja tekstu 1. Ile imion zrodzi Jessego, 6 a Jesse zrodzi Dawida, krla.
w rodowodzie Jezusa jeste w stanie A Dawid zrodzi Salomona z [ony] Uriasza, 7 a Salomon zrodzi
bez trudu zapamita? Czy mgby nada Roboama, a Roboam zrodzi Abiasza, a Abiasz zrodzi Azafa, 8 a Azaf
jedno z nich wasnemu synowi? 2. Dlaczego zrodzi Jozafata, a Jozafat zrodzi Jorama, a Joram zrodzi Ozjasza,
9
dla ydw istotne byo wyprowadzenie rodo- a Ozjasz zrodzi Joatama, a Joatam zrodzi Achaza, a Achaz zrodzi
wodu Jezusa a od Abrahama? 3. Jakich bo- Ezechiasza, 10 a Ezechiasz zrodzi Manassesa, a Manasses zrodzi
haterw ST rozpoznajesz w tym rodowodzie? Amosa, a Amos zrodzi Jozjasza, 11 a Jozjasz zrodzi Jechoniasza
Co pamitasz na ich temat? 4. Co autor stara i jego braci w czasie przesiedlenia babiloskiego.
12
si pokaza, umieszczajc w tym rodowodzie A po przesiedleniu babiloskim Jechoniasz zrodzi Salatiela,
rwnie cztery kobiety? 5. Jakie tytuy zosta- a Salatiel zrodzi Zorobabela, 13 a Zorobabel zrodzi Abiuda, a Ab-
y przypisane Jezusowi i jakie jest znaczenie iud zrodzi Eliakima, a Eliakim zrodzi Azora, 14 a Azor zrodzi
kadego z nich? 6. Jeli przeczytasz we Sadoka, a Sadok zrodzi Achima, a Achim zrodzi Eliuda, 15 a Eliud
wprowadzeniu akapit o autorze, dowiesz si, zrodzi Eleazara, a Eleazar zrodzi Mattana, a Mattan zrodzi Jakuba,
16
z jakiego rodowiska wywodzi si Mateusz: a Jakub zrodzi Jzefa, ma Maryi, z ktrej narodzi si Jezus,
by znienawidzonym przez swoich rodakw nazywany Chrystusem.
17
poborc podatkowym, zadawa si zgrzesz- Wszystkich zatem pokole [jest]: od Abrahama do Dawida
nikami. Kiedy wyda przyjcie dla swoich pokole czternacie, i od Dawida do przesiedlenia babiloskiego
przyjaci i zaprosi na nie take Jezusa. Jak pokole czternacie, i od przesiedlenia babiloskiego do Chrystusa
sdzisz, dlaczego napisa t Ewangeli i do pokole czternacie.
kogo w szczeglnoci j kierowa?
1,1 Rodowd. Dla dzisiejszego czytelnika tomkiem Dawida, mia wielkie znaczenie nie nie-ydwkami i w kadej z nich, bd w ich
dziwne moe si wyda to, e Mateusz rozpo- tylko dla Mateusza (12,23; 15,22; 20,30-31; maestwach byo copodejrzanego. Poja-
czyna swoj Ewangeli wanie od dugiego 21,9.15), ale i dla caego pierwotnego Ko- wienie si wanie takiej grupy wrd przod-
spisu imion. A jednak ma to ogromne zna- cioa (Dz 2,29-36; Rz 1,3; 2 Tm 2,8; Ap 22,16). kw Mesjasza zaskakuje, zarazem jednak
czenie, jeli bdziemy pamita o tym, e pi- Syna Abrahama. Abraham by ojcem cae- zwraca uwag na to, e Bg dziaa w sposb
sa on do czytelnika ydowskiego. ydzi byli go narodu. Wywodzc pochodzenie Jezusa zaskakujcy. Tamar. Bya Kananejk, ktra
bardzo zainteresowani rodowodami, o czym od Abrahama, Mateusz wskazuje, e Jezus uwioda swego tecia Jud i skonia go
wiadcz liczne genealogie obecne w ST (np. by prawdziwym ydem. do wspycia. Z tego zwizku narodzili
Rdz 5,10; 11,10-32). Jezusa Chrystusa. So- si bliniacy Fares i Zara (Rdz 38). Rachab.
wo Chrystus funkcjonuje nieomal jak imi, 1,3-6 W wersetach tych wymienione s Bya nierzdnic, ktra pomoga zwiadow-
tymczasem oznacza ono Mesjasz, czyli Po- cztery kobiety Tamar, Rachab, Rut i ona com Jozuego, kiedy znaleli si w Jerychu
mazaniec. Chrystus to greckie okrelenie Uriasza. To zaskakujce, e w rodowodzie (Joz 2,1-21). Rut. Moabitka, ktra polubia
Mesjasza. Syna Dawida. Dawid by krlem znalazy si kobiety, poniewa wwczas po- yda imieniem Booz. Zostaje uwzgldniona
Izraela i wanie z jego rodu mia pochodzi chodzenia mczyzny nigdy nie wywodzo- w krlewskim rodowodzie, mimo e Pwt 23,3
Mesjasz. Fakt, e Jezus by prawowitym po- no od matki. Wszystkie cztery kobiety byy zabrania Moabitom udziau w zgromadze-
Dobra Nowina Mateusz Mt 1,25
18
A z narodzeniem Jezusa Chrystusa byo tak: Gdy matka Jego, NA POCZTEK 1. Jakie jest pa-
Maryja, bya ju polubiona Jzefowi, okazaa si brzemienn za nieskie nazwisko Twojej matki?
spraw Ducha witego, zanim oboje si zeszli. 19 Jzef, jej m, Jak ma na imi Twj ojciec? 2. Kto wybra
poniewa by sprawiedliwy i chcia jej oszczdzi niesawy, postano- imi dla Ciebie?
wi skrycie j oddali. 20 Gdy ju to obmyli, anio Pana ukaza mu
si we nie i powiedzia: Jzefie, synu Dawida, nie bj si przyj Obserwacja tekstu 1. Czy my-
Maryi, twojej ony, bo Poczte w niej jest z Ducha witego. 21 Urodzi lisz, e Jzef wiedzia, co si wyda-
Syna i nazwiesz Go Imieniem Jezus, bo On wybawi swj lud z ich rzy, kiedy on i Maryja zostali sobie polu-
grzechw. 22 A to wszystko si stao, aby spenio si Sowo, wy- bieni? Co zrobiby na jego miejscu? 2. Co
powiedziane przez Pana poprzez proroka: 23 Oto dziewica pocznie uczyni Jzef, a czego nie, kiedy si obudzi
i urodzi Syna, i nazw Go Imieniem Emmanuel, to znaczy Bg ze snu? 3. Jak mylisz, co mg powiedzie
z nami. 24 Gdy Jzef wsta po tym nie, uczyni, jak mu nakaza rodzinie i znajomym? Jak Ty postpiby
anio Pana: przyj sw on. 25 I nie poznawa jej, nim urodzia w takiej sytuacji?
Syna. I nazwa Go Imieniem Jezus.
Do zastosowania 1. Czy Bg
W jzyku Biblii zejciem si jest wsplne zamieszkanie oblubienicy i oblubieca obdarzy Ci kiedy snem doty-
po legalnym zawarciu zwizku maeskiego. czcym Twojego powoania i celu w yciu?
Zdanie przyczynowe nawizuje do znaczenia imienia Jezus: Jahwe zbawieniem.
Iz 7,14. Wyrazy i zdania cytowane ze Starego Testamentu tu i dalej drukowane s 2. Co robisz, aby speni swoje powoanie?
kursyw.
Sowo poznawa oznacza tu intymne wspycie maonkw. Tym zdaniem
natchniony autor podkrela, e Maryja pozostaa dziewic a do narodzenia Jezusa,
nic natomiast nie mwi o czasie po narodzeniu. Uyta forma gramatyczna sugeruje,
e bya to sytuacja trwaa. Wedug obowizujcej interpretacji Kocioa katolickiego
i prawosawnego oraz uznanej tradycji Maryja pozostaa dziewic take po narodzeniu
Chrystusa.
niu Paskim. ona Uriasza. Dawid uwid ju za maestwo, cho nie doszo jeszcze odnotowuje jeszcze cztery inne przypadki,
Batszeb, przysz matk Salomona, i zasza do obcowania fizycznego) oraz zalubiny. kiedy to sny odegray kluczow rol w zwiz-
z nim w ci. Wtedy Dawid doprowadzi do wczesny zwizek Maryi i Jzefa znajdo- ku z narodzinami i w dziecistwie Jezusa
tego, e jej m Uriasz zgin w bitwie (2 Sm wa si w drugiej fazie. Okazaa si brze- (2,12.13.19.22). Synu Dawida. Anio nie po-
1112). Niewykluczone, e Batszeba bya mienn. W ST kar za obcowanie fizyczne zostawia wtpliwoci co do niezmiernie istot-
Izraelitk, cho jej m by Hetyt. z cudz narzeczon bya dla obojga mier nego zwizku czcego Jzefa z Dawidem.
przez ukamienowanie (Pwt 22,23-24). Tym Nie bj si przyj Maryi, twojej ony.
1,18-25 Mateusz i ukasz zanotowali rne razem jednak miao doj tylko do zerwa- Maestwo uwaano za zrealizowane, gdy
wydarzenia zwizane z narodzinami Jezusa. nia zarczyn. Za spraw Ducha witego. m zabiera narzeczon z domu jej rodzicw,
Jedynym i wsplnymi punktami s rola Ducha Zarwno Mateusz jak i ukasz daj jasno do gdzie mieszkaa podczas narzeczestwa, do
witego w zajciu Maryi w ci i jej relacja zrozumienia, e sprawc poczcia Jezusa wasnego domu.
z Jzefem. Mateusz nie opisuje samych naro- jest Duch wity (k 1,35).
dzin Jezusa, ale skupia si na towarzyszcych 1,21 Nazwiesz Go. Konieczne byo, aby to
im okolicznociach i ich znaczeniu. U ukasza 1,19 Jej m. Wedug prawa Jzef mia obo- Jzef nada imi Jezusowi i w ten sposb
Maryja jest osob pierwszoplanow, Mateusz wizek zerwa wizi z Maryj (Pwt 24,1). Jed- formalnie uzna Go za swego syna. Jezus.
skupia uwag na Jzefie, by moe z myl nak litujc si nad ni, postanowi nie robi Popularne imi. Jest to grecka forma he-
o podkreleniu prawnej wizi czcej Jezusa tego publicznie. Cho do zalubin jeszcze nie brajskiego imienia Jozue (Jehoszua, Jeszua),
z Jzefem i odparciu w ten sposb zarzutw, doszo, narzeczonych uwaano ju za ma oznaczajcego Jahwe zbawieniem. Imi
jakoby Jezus by dzieckiem nielubnym. i on. Skrycie. Do potajemnego zerwania Jezusa jest okreleniem Jego posannictwa.
zarczyn Jzef potrzebowaby tylko dwch On wybawi swj lud z ich grzechw. Jezus
1,18 Bya ju polubiona [] zanim obo- wiadkw. Oddali. Sowo to wskazuje na nie przychodzi jako bojownik pomazaniec
je si zeszli. Maestwo ydowskie w I wie- rozwd. W okresie narzeczestwa rozstanie Boy, ktry wypowiada wojn wczesnym
ku po Chr. zawierano w trzech etapach: zar- si byo moliwe, gdy ktrakolwiek ze stron ciemiycielom Izraela. Jego celem nie b-
czyny (nastpujce czsto ju wwczas, gdy chciaa zakoczy zwizek. dzie ustanowienie pastwa ydowskiego.
oboje byli jeszcze dziemi, aranowane zwy- Ma przynie wyzwolenie z problemu znacz-
kle przez swatk), narzeczestwo (okres jed- 1,20 We nie. Sny czsto byway Boym nie gbszego z grzechu.
nego roku, w ktrym par uwaano de facto sposobem objawiania si ludziom. Mateusz
Mt 2,1 Dobra Nowina Mateusz
Herod Wielki by krlem Palestyny i kilku innych przylegych krain w latach 374 przed
Chr. A zatem Chrystus urodzi si w ostatnim lub przedostatnim roku jego panowania.
W pniejszym projekcie (VI w.) liczenia czasu od narodzenia si Chrystusa popeniono
bd, opniajc w rachubie to narodzenie o przynajmniej 4 lata. Ten bd trwa do dzi.
Lub dos. magowie. Magami nazywano wtedy babiloskich i perskich kapanw,
biegych w naukach o ciaach niebieskich.
Byo to jakie nadzwyczajne zjawisko na niebie.
Chodzi o znawcw Pisma witego.
10 Por. Mi 5,1.
2,1-12 Tylko Mateusz podaje relacj z tych 2,8 Odda Mu pokon. Ze strony Heroda Ten cenny metal by pienidzem krlw.
wydarze, zapowiadajcych, e izraelski byy to sowa pene cynizmu, kontrastujce Kadzido. ywica o przyjemnym aromacie,
establishment (Herod i caa Jerozolima) ze szczerym uwielbieniem mdrcw (w. 11). palona podczas oddawania czci bstwu.
odrzuci Jezusa jako Mesjasza, podczas gdy Zezwalajc mdrcom na poszukiwania Kr- Mirr. Mirra ywica wykorzystywana do
nie-ydzi (mdrcy) oddadz Mu hod. la Judejczykw, Herod mia wiksze szanse, wyrobu pachnide i lekw, a take do balsa-
aby go odnale, ni gdyby uy w tym celu mowania zwok. Dary te symbolizuj cznie
2,1 Za dni krla Heroda. Herod Wielki swojego wojska. tosamo Jezusa jako Krla i Syna Boego,
by monarch przebiegym, a zarazem ok- ktry oddaje ycie za swj lud.
rutnym, z woli Rzymu panujcym w Judei. 2,11 Upadszy oddali Mu pokon. Pierw-
Wada t krain w latach 374 przed Chr. szymi ludmi, ktrzy oddali hod Jezusowi, 2,12-13 We nie [] we nie. Bg jeszcze
Mdrcy. Astrologowie-magowie, przybyli nie byli ydzi, co sugeruje, e Mesjasz przy- dwukrotnie objawia swoj wol poprzez
prawdopodobnie z Babilonu. szed nie tylko do nich, ale i do wszystkich sen, ogem w tym fragmencie Mt s wic
narodw. Przywdcy ydowscy wiedzieli, opisane trzy takie przypadki.
2, 2 Na Wschodzie. Sformuowanie to nale- gdzie naley szuka dziecka (w. 4-5), ale
aoby przetumaczy w chwili jej wzejcia, bynajmniej nie kwapili si do tego, mimo 2,13 Uciekaj. Herod zrozumiawszy, e go
co byoby nawizanem do Lb 24,17. Odda e Betlejem ley w odlegoci zaledwie ok. przechytrzono, mia rozpocz poszukiwania
Mu pokon. W tym kontekcie pokon ozna- 7 km od Jerozolimy. Zoyli Mu dary. Zo- dziecka i byby je znalaz, gdyby pozostao
cza zoenie hodu nalenego krlowi. enie darw to symbol poddastwa. Zoto. w Betlejem. Do Egiptu. W Egipcie byy due