Otwarte Posiedzenie

Komitetu Nauk Klinicznych

Najczstsze problemy medyczne

wieku starszego wPolsce

Materiay prasowe

Warszawa, 24.03.2014 r.

Organizatorzy: Patroni medialni:

 Otwarte Posiedzenie Komitetu Nauk Klinicznych

Najczstsze problemy medyczne

wieku starszego wPolsce
24 marca 2014 r., godz. 11.0014.00
Polska Akademia Nauk Paac Staszica Sala Lustrzana
Warszawa ul. Nowy wiat 72

Otwarcie Posiedzenia
Prof. Henryk Skaryski, Prof. Micha Myliwiec

Cz I
Prof. Piotr Bdowski Wyniki badania PolSenior
Prof. Barbara Bie Najczstsze problemy wieku starszego
Prof. Bolesaw Samoliski Strategia zdrowego starzenia

Cz II
Prowadzenie Prof. Micha Myliwiec; Red. dr med. Mariusz Gujski Pierwszy Program Polskiego Radia
Prof. Maria Barcikowska Zaburzenia neurologiczne wwieku podeszym
pytania ikomentarze dziennikarzy
Prof. Bolesaw Rutkowski Problemy nefrologiczne wieku starszego
pytania ikomentarze dziennikarzy
Prof. Ryszarda Chazan Problemy pulmonologiczne wwieku starszym
pytania ikomentarze dziennikarzy
Prof. Grzegorz Opolski Problemy kardiologiczne wwieku starszym
pytania ikomentarze dziennikarzy
Prof. Marek Sosnowski Problemy urologiczne wwieku starszym
pytania ikomentarze dziennikarzy
Prof. Henryk Skaryski Znaczenie problemu zaburze komunikacji
pytania ikomentarze dziennikarzy

Podsumowanie Posiedzenia
Prof. Henryk Skaryski, Prof. Micha Myliwiec,
Red. dr med. Mariusz Gujski Pierwszy Program Polskiego Radia

3
streszczenia

Prof. Piotr Bdowski

Wyniki badania PolSenior . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 7

Prof. Barbara Bie

Najczstsze problemy wieku starszego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 8

Prof. Bolesaw Samoliski

Strategia zdrowego starzenia . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 10

Prof. Maria Barcikowska

Zaburzenia neurologiczne wwieku podeszym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 11

Prof. Bolesaw Rutkowski, Prof. Micha Myliwiec

Problemy nefrologiczne wieku starszego . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 12

Prof. Ryszarda Chazan

Problemy pulmonologiczne wwieku starszym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 14

Prof. Grzegorz Opolski

Problemy kardiologiczne wwieku starszym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 16

Prof. Marek Sosnowski

Problemy urologiczne wwieku starszym . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 17

Prof. Henryk Skaryski

Znaczenie problemu zaburze komunikacji . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . . 20

5
prof. Piotr Bdowski
Profesor wSzkole Gwnej Handlowej wWarszawie, od 2004r. dyrektor Instytutu Gospodarstwa Spoecz-
nego; kierownik Zakadu Gerontologii Spoecznej wInstytucie Pracy iSpraw Socjalnych, wiceprzewodni-
czcy, awlatach 20052013 przewodniczcy Zarzdu Gwnego Polskiego Towarzystwa Gerontologicznego.
Kierownik iuczestnik wielu bada empirycznych dotyczcych sytuacji osb starszych iwsparcia dla ich
opiekunw. Wlatach 20082012 kierownik najwikszego wPolsce badania dotyczcego sytuacji ludzi sta-
rych Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne iekonomiczne starzenia si ludzi wPolsce (PolSenior).
Autor ponad 200 publikacji zzakresu polityki spoecznej igerontologii.

Streszczenie

Wyniki badania PolSenior

Przeprowadzone na prbie 5695 osb badanie Aspekty medyczne, psychologiczne, socjologiczne iekonomicz-
ne starzenia si ludzi wPolsce, znane pod nazw PolSenior, jest jak dotd najwikszym wPolsce interdyscy-
plinarnym badaniem dotyczcym rozmaitych aspektw starzenia si istaroci. Jedn zjego najwaniejszych
cech jest interdyscyplinarna analiza i interpretacja wynikw dotyczcych sytuacji yciowej seniorw, co
pozwala na wskazanie wzajemnego oddziaywania czynnikw zdrowotnych ispoecznych na warunki ycia
ludzi starych.
Sformuowane na podstawie wynikw badania rekomendacje odnosz si do kilku najwaniejszych
obszarw dziaania administracji pastwowej i samorzdowej oraz do spoeczestwa i uwzgldniaj nie
tylko stan obecny, lecz rwnie przysze zmiany zwizane zprognozowanym znacznym wzrostem liczby
iodsetka osb starszych wpolskim spoeczestwie.
Wobszarze zdrowia niezbdne staje si przygotowanie bazy leczniczej irehabilitacyjnej na zwikszajc
si liczb pacjentw, uatwienie seniorom dostpu do placwek suby zdrowia, poprawa wczesnej wykry-
walnoci izwikszenie zakresu opieki nad chorymi na choroby nowotworowe, serca iukadu krenia oraz
nadcinienie, choroby nerek, cukrzyc ichoroby ukadu pokarmowego.
Wzakresie polityki spoecznej konieczne jest zwikszenie udziau osb starszych wyciu spoecznym
w skali kraju oraz spoecznoci lokalnej przy uwzgldnieniu zrnicowanego poziomu samodzielnoci
iwystpowania czynnikw ograniczajcych aktywno spoeczn iyciow seniorw. Wikszo rekomen-
dacji zostaa ju uwzgldniona wZaoeniach Dugofalowej Polityki Senioralnej wPolsce na lata 20142020.
Na styku zakresu dziaania resortw zdrowia ipolityki spoecznej ley jeden znajwaniejszych proble-
mw zwizanych ze starzeniem si ludnoci, a mianowicie organizacja systemu opieki dugoterminowej
wmiejscu zamieszkania osb niesamodzielnych iwplacwkach ochrony zdrowia oraz pomocy spoecznej.
Podjcie dziaa systemowych, wykraczajcych poza zakres kompetencji jednego resortu izapewniajcych
stabilne finansowanie, jest potrzeb chwili.
Wrd zada lokalnych podmiotw szeroko pojtej polityki spoecznej, ktre uatwiaj przygotowanie
do staroci, adaptacj wjej pocztkowym okresie oraz podnosz sprawno seniorw, s m.in. wspieranie
rnych form aktywnoci fizycznej irekreacyjnej seniorw, edukacja oraz wspieranie aktywnoci zawodowej
ispoecznej osb starszych. Seniorzy to osoby oznacznym kapitale ludzkim (wiedza idowiadczenie) ispo-
ecznym (sie wizi spoecznych), na zmarnotrawienie ktrych nie moe sobie pozwoli nawet najbogatsze
spoeczestwo.

7
Prof. Barbara Bie
Specjalista geriatrii, chorb wewntrznych i zdrowia publicznego. Konsultant Wojewdzki ds. Geriatrii
wwoj. podlaskim. Kierownik Kliniki Geriatrii, Uniwersytet Medyczny wBiaymstoku; Ordynator Oddziau
Geriatrii ZOZ Szpitala MSW wBiaymstoku.
Byy Prezes Polskiego Towarzystwa Gerontologicznego, obecnie Czonek Zarzdu Gwnego PTG;
Przewodniczca Zespou ds. Gerontologii przy Ministrze Zdrowia; Czonek Zespou ds. Osb Starszych
przy Rzeczniku Praw Obywatelskich; Czonek European Academy for Medicine of Ageing (Sion, Switzer-
land); Koordynator polskiej czci projektu EUROFAMCARE realizowanego wszeciu krajach Europy
wlatach 20032005 wramach 5. PR UE. Autor ponad 200 publikacji naukowych zdziedziny gerontologii
igeriatrii.

Streszczenie

Najczstsze problemy wieku starszego

Identyfikacja ispecyfika (definicja) pacjenta geriatrycznego
Mimo, i trudno jest jednoznacznie zdefiniowa pacjenta geriatrycznego, to tym terminem okrela si osob
najstarsz (80+), najbardziej schorowan iniesprawn. Wiele wspistniejcych chorb iwynikajcych znich
niesprawnoci stanowi wyzwanie intelektualne dla lekarzy ijest przyczyn wielu ogranicze terapeutycznych.
Wpraktyce klinicznej, pacjentem geriatrycznym jest osoba starsza obarczona wieloma chorobami zalenymi
od wieku, zktrych przynajmniej jedna pojawia si jako nowa lub ulega zaostrzeniu.

Wielkie zespoy geriatryczne, wtym geriatryczne zespoy jatrogenne

Pacjent geriatryczny manifestuje fenotypowe zmiany zalene od wieku, ktre maskuj objawy zalene od
chorb. Prezentacja choroby wstaroci staje si niewyrana inietypowa, co utrudnia wczesne jej wykry-
wanie i leczenie. Zoone problemy zdrowotne zalene od wieku, przy spadku rezerw ustroju, prowadz
do licznych dysfunkcji narzdowych. Prezentuj si one jako tzw. wielkie zespoy geriatryczne, zzespoem
saboci (frailty), zniedoywienia, majaczenia, otpienia, depresj, upadkami, nietrzymaniem moczu, etc.
Geriatryczny zesp jatrogenny stanowi czste powikanie wielolekowej lub niewaciwej terapii starszych
pacjentw (20% przyczyn hospitalizacji osb starszych).

Fragmentaryzacja idezintegracja wiadcze na rzecz starszych pacjentw

Organizacja ochrony zdrowia, oparta omedycyn wskich specjalnoci, leczenie okrelonego ukadu/ narz-
du, wzmacniana przez finansowanie wiadcze od procedury, sprzyja fragmentaryzacji usug zdrowot-
nych. Biorc pod uwag liczb chorb uosoby starszej, pacjent taki zapewne odwiedza kilku specjalistw
izaywa po kilka lekw od kadego znich. System organizacyjny ochrony zdrowia nie wymaga wsppracy
midzy specjalistami, ani integracji dziaa na rzecz priorytetw zdrowotnych chorego. System ochrony
zdrowia jest nieprzyjazny dla pacjenta geriatrycznego, oile nie ma dostpu do geriatry.

Niedostateczna wiedza geriatryczna lekarzy praktykujcych ze starszymi pacjentami

Nauczanie geriatrii w Polsce jest jak dotd jedynie fakultetem w ksztaceniu przeddyplomowym lekarzy.
Realizuje je poowa wyszych uczelni medycznych wPolsce wniewielkim wymiarze godzinowym irnym
zakresie lekarze nie maj szans na zdobycie minimum wiedzy geriatrycznej, ani j utrwala wpraktyce,
poniewa nie s systemowo ksztaceni wtej dziedzinie.

8
Niedofinansowanie wiadcze geriatrycznych przyczyn zapaci geriatrii
Mimo rosncej wostatnich latach kadry specjalistw geriatrii (szacowanej na okoo 300), wskanik geria-
trw jest jednym znajniszych wEuropie. Finansowanie wiadcze geriatrycznych podlega zasadzie pace-
nia za jedn procedur (chorob). Misj geriatrii jest poprawa stanu funkcjonalnego pacjenta geriatryczne-
go, niezalenie od liczby wspistniejcych chorb, co skazuje geriatri na deficyt finansowy. Paradoksalnie,
wperspektywie roku geriatria per saldo przynosi korzyci finansowe dla patnika. Derejczyk iwsp. wykazali,
e przecitny pacjent wypisany zoddziau geriatrii kosztuje okoo 1700 z mniej ni analogiczny wypisany
zoddziau chorb wewntrznych, poniewa wokresie danego roku nie ma potrzeby korzysta zusug
innych wiadczeniodawcw, przyjmuje mniej lekw, etc.

9
prof. Bolesaw Samoliski
Specjalista zdrowia publicznego, alergolog, otorynolaryngolog. Krajowy Konsultant wDziedzinie Zdrowia
Publicznego. Dziekan Centrum Ksztacenia Podyplomowego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego,
Dyrektor Uczelnianego Centrum Zdrowia rodowiskowego, Kierownik Zakadu Profilaktyki Zagroe
rodowiskowych iAlergologii WUM. Przewodniczcy Podzespou ds. Priorytetw Zdrowia Publicznego
wczasie Przewodnictwa Polski wRadzie Unii Europejskiej w2011 roku. Czonek: Komitetu Zdrowia PAN,
Rady Naukowej Narodowego Instytutu Zdrowia Publicznego PZH, Rady Sanitarno-Epidemiologicznej
Kraju. Uczestnik Kongresu Demograficznego, Przewodniczcy Koalicji na rzecz Zdrowego Aktywnego Sta-
rzenia si. Prezydent Polskiego Towarzystwa Alergologicznego, przewodniczcy Rady ds. Polityki Senioral-
nej przy MPiPS. Autor ponad 200 publikacji oraz wielu ksiek, m.in. Biaej Ksigi Zdrowego Starzenia si.

Streszczenie

Strategia zdrowego starzenia

Wcigu minionych 20. lat zmiany cywilizacyjne wPolsce wistotny sposb wpyny na wyduenie ocze-
kiwanej dugoci ycia. Porwnanie danych spisu powszechnego z lat 20032011 wykazao, i w naszym
kraju nastpiy zmiany demograficzne. Liczba ludnoci wynosi nadal 38mln, jednak mamy mniej dzieci,
awicej osb wwieku poprodukcyjnym. Tendencja ta bdzie nasila si wmiar upywu czasu znastpu-
jcych dwch powodw: wyduonego ycia osb; spadku dzietnoci. Polska wykazuje najnisz dziet-
no wkrajach Unii Europejskiej, bdc na granicy bezpieczestwa demograficznego. Rodzi to zagroenie
zarwno dla rozwoju gospodarczego kraju, jak ibezpieczestwa zdrowotnego, szczeglnie osb wwieku
65+. Seniorzy charakteryzuj si bowiem wielochorobowoci oraz naturalnym, wynikajcym zwieku, osa-
bieniem siy miniowej ipogorszeniem sprawnoci narzdw zmysw. Tak wic osoby zgrupy senioralnej
mog sta si znacznym ciarem spoeczno-ekonomicznym, a take i emocjonalnym dla naszego spo-
eczestwa, jeeli nie podjta zostanie polityka zmniejszajca niepenosprawno w tej grupie wiekowej,
oparta na szeroko rozumianej innowacyjnoci zarwno technologicznej, farmakologicznej, jak iwzakresie
programw aktywizujcych rodowiska seniorw. Istotnym elementem wtej polityce musi by przywr-
cenie wizi midzypokoleniowej, ktra sprzyja bdzie dobrej aktywnoci fizycznej ikondycji psychicznej
seniorw. To istotne zarwno dla zwikszenia ich wkadu wycie spoeczne irodzinne wnaszym kraju, jak
izmniejszenie kosztochonnoci wynikajcej zkoniecznoci opieki socjalnej izdrowotnej. Walczymy wic
nie tylko owyduenie ycia, ale przede wszystkim owyduenie ycia wzdrowiu. To misja kadego znas,
majca nie tylko pierwiastek ekonomiczny, ale idu dawk humanitaryzmu. Krytyczny wic dla systemu
bdzie rozwj geriatrii iopieki spoecznej opartej na prozdrowotnych programach adresowanych do osb
wwieku poprodukcyjnym.

Pimiennictwo:
1. Zdrowe Starzenie si: Biaa Ksiga pod red. Bolesaw Samoliski, Filip Raciborski, Wydawnictwo Nauko-
we SCHOLAR. Warszawa 2013
2. Zaoenia polityki senioralnej do 2020 roku dokument rzdowy przyjty wdniu 24 grudnia 2013 roku.

10
prof. Maria Barcikowska
Specjalista neurolog ineuropatolog. Kierownik Zespou Kliniczno-Badawczego Chorb Zwyrodnieniowych
CUN IMDiK PAN. Od 1989 roku zajmuje si diagnostyk ileczeniem chorb zwyrodnieniowych mzgu
jako klinicysta inaukowiec. Pocztkowo byy to badania neuropatologiczne potem genetyczne irwnole-
gle prowadzone poszukiwania przyyciowych przedklinicznych biomarkerw chorb zwyrodnieniowych
mzgu. Wspzaoyciel Polskiego Towarzystwa Pomocy Osobom zChorob Alzheimera, przewodniczca
sekcji Alzheimerowskiego ZG PTN, czonek zaoyciel iobecnie wiceprzewodniczca iPolskiego Towarzy-
stwa Alzheimerowskiego.

Streszczenie

Zaburzenia neurologiczne w wieku podeszym

Choroby najczciej leczone wgabinecie neurologa
Badania epidemiologiczne opublikowane w2014 wykazay, e najczciej na wiecie leczy si dolegliwoci
blowe zwizane zdolnym odcinkiem krgosupa. Na drugim miejscu jest depresja. Na wiecie terapi tych
chorb zajmuj si lekarze rodzinni, tylko wyjtkowo konsultujc si zneurologiem lub ortoped. WPolsce
chorzy ztakimi dolegliwociami trafiaj najczciej do neurologa- ju chociaby dlatego, e tylko neurolog
moe wykona badania neuroobrazowe. Zdrugiej strony badania te s wPolsce ina wiecie naduywane
iwykonywane bez potrzeby wznakomitej wikszoci przypadkw.

Sukces polskiej neurologii: organizacja leczenia chorych

zudarem (wtym najczciej chorych starych)
Najwikszym sukcesem polskich neurologw jest zorganizowanie skutecznej opieki nad pacjentem zudarem
mzgu wfazie ostrej, gwnie dziki prof. Annie Czonkowskiej, ktra kierowaa neurologiczn czci pro-
gramu POLKARD. WPolsce na udar mzgu choruje blisko 60 tysicy ludzi rocznie. Obecnie, chorzy ci trafiaj
natychmiast do szpitala, gdzie otrzymuj leczenie, powodujce czsto peny powrt funkcji. Leczeni tromboli-
tyczne, czyli rozpuszczanie zakrzepu moliwe jest u10% wszystkich chorych zudarem. WPolsce zbliamy si
do tego wyniku. Leczenie takie powinno si rozpocz nie pniej ni po 4,5 godzinach od wystpienie udaru.
W tej chwili istnieje w Polsce ponad sto oddziaw udarowych, ale niedostateczna jest wiadomo pilnego
leczenia udaru. Gorzej jest take zambulatoryjn opiek po udarze, ktra jest wPolsce jeszcze niewystarczajca.

Poraka: diagnostyka, leczenie iopieka nad chorym zotpieniem

Otpienie wobecnej dobie stanowi najwiksze wyzwanie dla neurologw, gdy dotyczy 470 tysicy chorych
w wieku podeszym. Najczstsz przyczyn otpienia jest proces zwyrodnieniowy toczcy si w mzgu w
przebiegu choroby Alzheimera. Wwieku starczym wanym procesem towarzyszcym zwyrodnieniu alzhe-
imerowskiemu jest miadyca naczy mzgowych. Otpienie jest spowodowane obumieraniem neuronw
zpowodu obu tych patologii. W50% przypadkw objawem otpienia s zaburzenia psychiczne. Dlatego na
wiecie chory zotpieniem pozostaje pod opiek kilku wsppracujcych ze sob specjalistw. S to: neurolog,
geriatra, psychiatra ipsycholog, ktrego obecno jest niezbdna szczeglnie we wstpnej fazie choroby. Od
2006roku wofercie NFZ zlikwidowano Poradnie Zaburze Pamici, nie ma oddziaw alzheimerowskich.
NFZ nie uznaje moliwo pracy psychologa wporadni neurologicznej, chocia wystpuje on legalnie wprzy-
chodni geriatrycznej. Nie ma moliwoci wielodyscyplinarnego poczenia dziaa medycznych iopieku-
czych. Wraporcie Instytutu Ochrony Zdrowia zroku 2014 pt. Zdrowie priorytetem politycznym pastwa
analiza irekomendacje otpienie nie zostao uznane jako problem priorytetowy inaczej ni we wszystkich
cywilizowanych pastwach europejskich.

11
prof. Bolesaw Rutkowski
Specjalista wdziedzinie chorb wewntrznych, nefrologii, transplantologii klinicznej ihipertensjologii.
Kierownik Katedry iKliniki Nefrologii, Transplantologii iChorb Wewntrznych Gdaskiego Uniwersyte-
tu Medycznego Doktor honoris causa Pomorskiego Uniwersytetu Medycznego wSzczecinie.
Konsultant Krajowy wDziedzinie Nefrologii (19921999 i20052011) oraz Krajowy Koordynator Pro-
gramu Poprawy iRozwoju Dializoterapii. Wtym czasie wzrosa blisko 8-krotnie liczba (z2340 wroku
1990 do 17500 w roku 2010) pacjentw leczonych dializami w Polsce. Czonek Krajowej Rady Trans-
plantacyjnej przy Ministrze Zdrowia (I kadencja oraz w latach 20112012). Prezes Zarzdu Gwnego
Polskiego Towarzystwa Nefrologicznego (19982004). Od piciu czonek Zarzdu Gwnego Polskiego
Towarzystwa Transplantacyjnego, wktrym wlistopadzie 2013 obj funkcj Prezesa. Czonek wielu kra-
jowych izagranicznych towarzystw naukowych. Autor iwspautor ponad 800 publikacji (wtym ponad
400 oryginalnych) wczasopismach krajowych izagranicznych. Redaktor iwspredaktor 30 podrczni-
kw (wtym 6 podrcznikw dla pacjentw) oraz 107 rozdziaw.

Prof. Micha Myliwiec

Specjalista w dziedzinie chorb wewntrznych, nefrologii, transplantologii klinicznej, hipertensiologii.
Konsultant Wojewdzki ds. Nefrologii wwoj. podlaskim. Przewodniczcy Zespou ds. Problemw Wieku
Podeszego Komitetu Nauk Klinicznych PAN. Czonek Korespondent Polskiej Akademii Umiejtnoci.
Do jesieni 2013 kierownik Kliniki Nefrologii iTransplantologii Uniwersytetu Medycznego wBiaymstoku.
Dziekan Wydziau Lekarskiego wBiaymstoku wlatach 19961999. Twrca biaostockiej szkoy nefrologicz-
nej (wychowa 10docentw iprofesorw) ibiaostockiego programu transplantacji nerek. Wspzaoyciel
Polskiego Towarzystwa Transplantacyjnego iPolskiej Unii Transplantacyjnej. Byy czonek Zarzdu Gw-
nego Polskiego Towarzystwa Transplantacyjnego. Przewodniczcy Zarzdu Gwnego Polskiego Towarzy-
stwa Nefrologicznego wlatach 20042006. Wiceprzewodniczcy Komitetu Nauk Klinicznych PAN przez
2 kadencje. Wiceprzewodniczcy Rady Przejrzystoci Agencji Oceny Technologii Medycznych. Czonek
Centralnej Komisji ds. Stopni iTytuu naukowego przez 2 kadencje. Czonek Rady Transplantacyjnej przy
Ministrze Zdrowia przez 5 lat. Czonek Europejskiego Towarzystwa Nefrologicznego, wyrniony odznak
fellow of ERA. Wspautor >700 publikacji naukowych. Mia wykady w 7 krajach. Czonek zespow
redakcyjnych 8 medycznych czasopism polskich i3 zagranicznych. Redaktor lub wspredaktor 7podrcz-
nikw medycznych, wtym Wielkiej Interny.

12
Streszczenie

Choroby NEFROLOGICZNE wwieku STARSZYM

Nerki zmniejszaj si wraz zwiekiem, poczwszy od 40 r.., gdy ich naczynia twardniej, amisz ulega
wknieniu iszkliwieniu. Zaburzona jest czynno autonomicznego ukadu nerwowego, upoledzona jest
autoregulacja przepywu nerkowego. Powoduje to stopniowy spadek filtracji kbuszkowej ook. 1 ml/min/
rok oraz zmniejszenie zdolnoci konserwacji wody isodu oraz usuwania kwasw zustroju.
Z wiekiem nerki staj si bardziej podatne na uszkodzenie ze wzgldu na procesy niedokrwienia, dziaa-
nie toksyn ilekw, zwaszcza niesteroidowych lekw przeciwzapalnych. Czsto chorzy wwieku podeszym
otrzymuj ponad 8 rnych lekw, ktrych kombinacje mog uszkadza nerki. Szczeglnie naduywane s
leki moczopdne, ktre mog spowodowa odwodnienie. Czsto stosuje si te leki podwyszajce stenie
potasu, co moe spowodowa nagy zgon pacjenta.
W wieku podeszym zwiksza si czsto ostrego uszkodzenia nerek oraz przewlekej choroby nerek
(PChN), ktre mog prowadzi do schykowej niewydolnoci nerek.
Do przewlekej choroby nerek usposabiaj: staro, cukrzyca, nadcinienie ttnicze, miadyca, otyo,
neurotoksyczne leki, nefropatia wrodzinie, maa masa urodzeniowa, choroba serca lub/inaczy obwodo-
wych, choroby autoimmunologiczne iukadowe, infekcje, palenie papierosw.

Najczstsze przyczyny PChN uludzi wwieku podeszym to:

Cukrzyca (tzw. cukrzycowa choroba nerek) Ponad 20% osb >65r.. choruj na cukrzyc. Prowadzi ona
jednoczenie do rozwoju zaburze sercowo-naczyniowych (czsto niewydolnoci serca), oraz PChN.
Nadcinienie ttnicze (nadcinieniowa choroba nerek). WPolsce najczciej spowodowane jest miady-
c, wystpuje ublisko 60% osb wwieku podeszym.
Cewkowo-rdmiszowe zapalenia nerek (bakteryjne i niebakteryjne), czsto w nastpstwie zastoju
moczu (przerost gruczou krokowego, opadanie narzdu rodnego etc.).
Kbuszkowe zapalenie nerek wystpuje uludzi starych rzadziej. Najczciej jest to nefropatia boniasta
zzespoem nerczycowym, czsto bdca nowotworom.

WPolsce leczenie nerkozastpcze (dializy lub transplantacja nerek) dostpne jest dla wszystkich, niezale-
nie od wieku. Ponad poowa osb obecnie leczonych dializami wPolsce ukoczya 65 rok ycia. Stale ronie
liczba osb wpodeszym wieku, kwalifikowanych do przeszczepienia nerek. Zwasnych dowiadcze wie-
my, e nawet osoby, ktre ukoczyy 80 rok ycia osigaj korzyci ztransplantacji nerki.

13
Prof. Ryszarda Chazan
Specjalista II st. w dziedzinach: choroby wewntrzne, kardiologia, choroby puc, alergologia. Konsultant
Wojewdzki ds. Chorb Puc w woj. mazowieckim. Kierownik Katedry Chorb Wewntrznych Pneumo-
nologii iAlergologii, Warszawskiego Uniwersytety Medycznego.Tytu dr n. med. rok 1980, stopie dr hab.
rok 1990, tytu profesora rok 1995. Czonek wielu Komisji (przy Ministrze Nauki, Ministrze Zdrowia,
CMKP iNFZ). V-ce Przewodniczca Komitetu Nauk Klinicznych Polskiej Akademii Nauk. Czonek Towa-
rzystw Naukowych wkraju izagranic miedzy innymi regent Polski wACCP.
Odznaczona przez Prezydenta RP Zotym Krzyem Zasugi Krzyem Kawalerskim Odrodzenia Polski
iKrzyem Oficerskim Odrodzenia Polski, Medalem Edukacji, Medalem za Zasugi dla Suby Zdrowia.

Streszczenie

Problemy PULMONOLOGICZNE wwieku STARSZYM

Ronie liczba osb zprzewlekymi chorobami ukadu oddechowego, zwaszcza wwieku podeszym. Drogi
oddechowe s ukadem najbardziej naraonym na kontakt zczynnikami rodowiskowymi wiata zewntrz-
nego. Przyczynami wikszej zachorowalnoci na choroby ukadu oddechowego w wieku podeszym s
przede wszystkim: anatomiczne starzenie si ukadu oddechowego (wiksza sztywno klatki piersiowej,
mniejsza sprysto tkanki pucnej, mniejsza sia mini oddechowych) oraz upoledzenie mechanizmw
obronnych (upoledzenie transportu rzskowego, zaburzenia odruchu kaszlowego, zmiany odpornoci
humoralnej oraz obnienie odpornoci komrkowej).
Najwiksze zagroenie wwieku podeszym stanowi: Przewleka Obturacyjna Choroba Puc (POChP)
oraz choroby rdmiszowe, ktre uwielu chorych prowadz do przewlekej niewydolnoci oddechowej
itrwaego inwalidztwa. Chorzy ci wymagaj staej opieki czsto Domowego Leczenia Tlenem (DLT) inie-
inwazyjnej wentylacji wwarunkach domowych (NIV).

Domowe Leczenie Tlenem (DLT)

WPolsce jest okoo 100 orodkw DLT, ktre lecz okoo 6 tys. chorych zcakowit niewydolnoci odde-
chow. Wskanik leczonych wPolsce wynosi okoo 15/100 tys. podczas gdy we Francji wynosi 40/100tys.
ju wlatach 90., awJaponii 100/100 tys. Wynika to nie tylko zbraku koncentratorw ale take zpnego
wykrywania choroby. WPolsce od 30 lat jedynym rdem tlenu jest stacjonarny koncentrator, podczas gdy
wEuropie Zachodniej stosuje si take przenone rda tlenu.

Nieinwazyjna wentylacja wwarunkach domowych (NIV)

Jeszcze gorzej wyglda wPolsce problem NIV. Wskanik rozpowszechnienia wentylacji domowej to 34/100
tys., podczas gdy wEuropie wynosi 1520/100 tys. Obnia to koszty opieki nad przewlekle chorymi gwnie
za spraw zmniejszenia liczby iczasu hospitalizacji.

Przewleka Obturacyjna Choroba Puc (POChP)

W Europie gwn przyczyn stosowania domowej wentylacji jest POChP i zesp hypowentylacyjny
otyych. WPolsce ponad 50% chorych jest wentylowanych inwazyjnie przez tracheostomi, podczas gdy
w Europie Zachodniej tylko u kilku procent pozostaych stosuje si NIV. POChP choroba nikotyno
zalena rozwija si przez wiele lat podstpnie, zanim najczciej po 65.r.. doprowadzi do kwasicy odde-
chowej wymagajcej NIV. Naley j wczeniej rozpoznawa.

14
Zwiekiem ronie te czsto zachorowa na samoistne wknienie puc, szybko prowadzce do niewydol-
noci oddechowej. Najczciej dotyczy kobiet po 65.r..
Po 65.r.. wzrasta znacznie liczba zakae ukadu oddechowego wtym pozaszpitalnych zapale puc (PZP).
ale te innych infekcji w tym zakae wirusowych i drobnoustrojami atypowymi. PZP stanowi okoo 10%
wszystkich przypadkw zakae dolnych drg oddechowych Zapadalno na PZP wynosi wpopulacji osb
dorosych okoo 10 osb /1000/ rok ale wgrupie powyej 65. r.. do 40 /1000/rok. Uosb po 65.r.. zapale-
nia puc maj znacznie ciszy, iobarczony wiksz miertelnoci przebieg, is trudniejsze do rozpoznania
ileczenia. Czciej s tez powikaniem grypy, azachorowalno na gryp uosb po 65.r.. zmniejszaj szcze-
pienie przeciwgrypowe.
Wwieku podeszym wzrasta czsto wystpowania zespou bezdechw sennych, co jest wynikiem wik-
szej wiotkoci podniebienia mikkiego igrnych drg oddechowych. Przebieg choroby jest czsto ciszy
itrudniej si leczy. Wtej grupie wiekowej znaczna cz bezdechw jest pochodzenia centralnego. Gorzej
odpowiadaj one na leczenie dodatnim cinienie wdrogach oddechowych, ktre to stanowi skuteczn pro-
tez oddechowa uchorych zbezdechem obturacyjnym.
Coraz czciej uosb po 65.r.. rozpoznajemy te astm posta nie atopow, czsto poinfekcyjn, zwy-
kle trudn do leczenia, kortykosteroidoporn.
Zwiekiem ronie te czsto zachorowa na raka puca , najwyszy odsetek dotyczy mczyzn po 65.r..

15
Prof. Grzegorz Opolski
Specjalista w dziedzinie kardiologii. Konsultant Krajowy wDziedzinie Kardiologii. Kierownik IKatedry
iKliniki Kardiologii IWydziau Lekarskiego Warszawskiego Uniwersytetu Medycznego. Czonek kore-
spondent PAN. Przewodniczcy Rady Programowej Narodowego Programu Profilaktyki iLeczenia Cho-
rb Ukadu Sercowo-Naczyniowego POLKARD wlatach 20032010. Czonek Rady naukowej Instytutu
Kardiologii oraz Instytutu Biocybernetyki i Inynierii Biomedycznej. Zainteresowania naukowe obej-
muj: niewydolno serca, chorob wiecow izaburzenia rytmu, azwaszcza migotanie przedsionkw
ielektrostymulacj serca. Wspautor okoo 500 artykuw naukowych. Wspredaktor ponad 40 ksi-
ek, midzy innymi: Ostre zespoy wiecowe, Leki hamujce ukad renina-angiotensyna-aldosteron,
Migotanie przedsionkw, Opieka paliatywna wniewydolnoci serca.

Streszczenie

Problemy kardiologiczne wwieku STARSZYM

Wiek jest najistotniejszym czynnikiem ryzyka chorb ukadu sercowo-naczyniowego. Wraz z wiekiem
wzrasta czsto wystpowania nadcinienia ttniczego, cukrzycy typu 2, choroby wiecowej, niewydol-
noci serca, wad serca, arytmii serca, a zwaszcza migotania przedsionkw. Wyduenie ycia i starzenie
si spoeczestwa oraz poprawa skutecznoci leczenia ostrego zawau serca spowoduje istotne zwikszenie
wystpowania niewydolnoci serca, ktra stanowi gwn przyczyn hospitalizacji osb powyej 65. roku
ycia. Diagnostyka kardiologiczna uosb wwieku podeszym jest utrudniona ze wzgldu na wystpowanie
nietypowych objaww oraz problemy zinterpretacj bada diagnostycznych. Leczenie choroby sercowo-
-naczyniowej u osb w wieku podeszym wymaga nie tylko okrelenie stopnia zaawansowania choroby
podstawowej, lecz take uwzgldnienie chorb wspistniejcych, ktre mog rzutowa na skuteczno
ibezpieczestwo zastosowanej terapii. Przyjmowane leki sercowo-naczyniowe mog ustarszych chorych
wzmienny sposb podlega absorpcji imetabolizmowi, jak rwnie zmienia farmakokinetyk ifarma-
kodynamik innych zaywanych lekw. Chorzy w tej grupie czsto regularnie stosuj kilka grup lekw,
wtym np. niesteroidowe leki przeciwzapalne (NLPZ), ktre zmniejszaj skuteczno terapii hipotensyjnej
inasilaj objawy niewydolnoci serca. Pacjenci wwieku podeszym ze wzgldu na zaawansowanie choroby
podstawowej serca wymagaj czsto leczenia zabiegowego (rewaskularyzacja wiecowa, wymiana zasta-
wek, wszczepienie stymulatora serca i kardiowertera-defibrylatora). Jednoczenie chorzy ci obcieni s
wikszym ryzykiem powika leczenia operacyjnego. Wostatnich latach obserwujemy dynamiczny rozwj
technik maoinwazyjnych, zwaszcza wzakresie przezcewnikowej naprawy wad zastawkowych (stenozy aor-
talnej iniedomykalnoci mtralnej). Wgrupie chorych wwieku podeszym ze wzgldu na choroby wspist-
niejce szczeglnego znaczenia nabiera leczenie wielospecjalistyczne.

Zostan omwione nastpujce zagadnienia:

wpyw procesu starzenia na zmiany wukadzie sercowo-naczyniowym
wpyw wyduenia ycia na zmiany wepidemiologii chorb sercowo-naczyniowych
odrbnoci diagnostyki kardiologicznej pacjentw wwieku podeszym
odrbnoci terapii kardiologicznej pacjentw wwieku podeszym
nowe opcje terapeutyczne (zabiegi elektroterapii, przezcewnikowe zabiegi implantacji inaprawy zasta-
wek serca).

16
Prof. Marek Sosnowski
Specjalista w dziedzinie urologii. Konsultant Krajowy wDziedzinie Urologii. Kierownik IKliniki Urologii
Uniwersytetu Medycznego wodzi. Uniwersytecki Szpital Kliniczny im. Wojskowej Akademii Medycznej
Centralny Szpital Weteranw.
Od 1972 roku pracuje Akademii Medycznej apniej na Uniwersytecie Medycznym wodzi, przecho-
dzc wszystkie szczeble kariery nauczyciela i pracownika naukowego wyszej Uczelni. Jest Autorem lub
wspautorem ponad 300 prac naukowych. Gwne zainteresowania to urologia onkologiczna i zabiegi
endoskopowe oraz minimalnie inwazyjne wurologii. Od 10 lat kieruje IKlinik Urologii wUSK im. Woj-
skowej Akademii Medycznej Centralny Szpital Weteranw wodzi. Wlatach 20082012 kierowa towa-
rzystwem naukowym, penic funkcj Prezesa Polskiego Towarzystwa Urologicznego.

Streszczenie

pROBLEMY urologiczne wwieku STARSZYM

Urologia jest jedn ze specjalnoci chirurgicznych, ktrej szczeglnie mocno dotycz problemy demogra-
ficzne zwizane ze starzeniem si spoeczestwa. Problemy dotyczce narzdw ukadu moczowo-pciowe-
go s spotykane powszechnie uosb starszych, atroska opacjentw wwieku powyej 65 lat stanowi znacz-
n cz codziennej praktyki wielu urologw. Oceniono wg. bada amerykaskich autorw, e okoo 45%
porad lekarskich i62% zabiegw ioperacji urologicznych jest przeprowadzanych przez urologw uchorych
powyej 65. roku ycia. (Drach 2003 Geriatric urology. J.Am.Ger Soc).

Najczciej wystpujce inajwaniejsze problemy urologiczne dotykajce osb starszych dotycz nastpu-
jcych schorze:
nietrzymanie moczu,
zakaenia ukadu moczowego,
agodny rozrost gruczou krokowego umczyzn,
nowotwory zoliwe; rak gruczou krokowego umczyzn irak pcherza moczowego imczyzn ikobiet.

Nietrzymanie moczu ornej etiologii, dotyczy a 25%30% dorosych > 65. r.., awrd osb starszych prze-
bywajcych wdomach opieki odsetek ten siga nawet 50%84%. Nietrzymanie moczu powoduje wiele nieko-
rzystnych skutkw medycznych, psychospoecznych iekonomicznych. Uosb znietrzymaniem moczu czciej
dochodzi do zakae drg moczowych, owrzodze, niewydolnoci nerek izwikszenia miertelnoci. Zaburze-
nia psychospoeczne obejmuj obnion samoocen pacjenta, ograniczenia ycia towarzyskiego iseksualnego,
depresj iwprzypadku nasilenia dolegliwoci, zaleno od opiekunw. Prawidowo postawione rozpoznanie
iustalenie sposobu leczenia rnych postaci nietrzymania moczu przynosz dobre efekty. Ocenia si jednak,
e a 5070% kobiet znietrzymaniem moczu wstarszym wieku nie poszukuje pomocy medycznej inie stosuje
adnego leczenia. Chorzy znietrzymaniem moczu zgaszaj si po pomoc lekarsk niekiedy po 69 latach od
wystpienia pierwszych objaww. Tymczasem uosb starszych wiele postaci nietrzymania moczu ma charakter
przejciowy ijest spowodowana czynnikami, ktre mona leczy lub modyfikowa. Gwnym za celem post-
powania terapeutycznego uosoby starszej powinna by poprawa codziennego funkcjonowania ijakoci ycia.

Zakaenia ukadu moczowego uosb starszych

Wraz zwiekiem zakaenia ukadu moczowego oraz bakteriuria bezobjawowa wzrastaj ukobiet do 10%
20% wwieku 6580 lat. Umczyzn bakteriuria objawowa ibezobjawowa wystpuje rzadziej (0,1%1%) a

17
do okoo 60. r.., ale ustarszych mczyzn jej czsto wzrasta do 5%10%. Czsto bakteriurii wzrasta nie
tylko zwiekiem, ale rwnie zpowodu schorze towarzyszcych. Podstawow form obrony przed zakae-
niami ukadu moczowego jest prawidowa czynno pcherza moczowego ijego cakowite oprnianie po
mikcji. Bakterie, ktre mog dosta si do drg moczowych na skutek zej higieny czy po cewnikowaniu, s
wnormalnych warunkach wypukiwane zpcherza moczowego prawidowym strumieniem moczu. Kiedy
oprnianie pcherza moczowego staje si utrudnione, wskutek osabienia czynnoci minia wypieracza
lub obecnoci przeszkody podpcherzowej, wtedy moe dochodzi atwo do kolonizacji szczepami bakte-
ryjnymi i(lub) zakaenia. Starsi pacjenci mog odczuwa nietypowe dolegliwoci zwizane zzakaeniem
drg moczowych: nietrzymanie moczu, bl brzucha, senno, trudnoci w oddychaniu, brak aknienia
czy zaburzenia psychiczne. W bardziej nasilonych infekcjach pojawiaj si gorczka, dreszcze, nudnoci
iwymioty. Pacjenci zbakteriuri bezobjawow najczciej nie musz by leczeni antybiotykiem, ale decy-
zja powinna by podejmowana indywidualnie. Problemy diagnostyczne iterapeutyczne mog wystpowa
uchorych nacukrzyc, uosb po urazach rdzenia krgowego czy zzaburzeniami odpornoci niezalenie od
przyczyny. Typowe czynniki ryzyka wystpienia zakae ukadu moczowego to obecno cewnikw wdro-
gach moczowych, zaburzenia anatomiczne drg moczowych, utrudnione oddawanie moczu, spowodowane
najczciej przeszkod podpcherzow, oraz choroby wspistniejce.

agodny Rozrost Gruczou Krokowego (RGK)

Okoo 50%60% 60-letnich mczyzn zgasza wystpowanie objaww ze strony dolnych drg moczowych
(LUTS), zktrych znaczny odsetek jest spowodowanych przez agodny rozrost gruczou krokowego. Usta-
lenie prawidowego rozpoznania przyczyn tych dolegliwoci umoliwia wdroenie odpowiedniego leczenia
farmakologicznego, agodzcego znacznieobjawy (LUTS) oraz zapobieganie dalszemu rozrostowi stercza
i zmniejszenie ryzyka zatrzymania moczu oraz koniecznoci operacyjnego leczenia RGK. Podstawowe
grupy stosowanych lekw to: blokujce receptory alfa-adrenergiczne iinhibitory 5alfa-reduktazy. Wprzy-
padku braku powodzenia w leczeniu farmakologicznym lub wystpowania powika z powodu RGK,
pacjentw poddajemy leczeniu zabiegowemu; otwartemu lub endoskopowemu. Zpowodu objaww LUTS
leczymy w Polsce okoo 2 mln mczyzn a poddanych leczeniu zabiegowemu RGK jest rocznie okoo
14tysicy chorych. Przewaaj zabiegi endoskopowe; elektroresekcja, waporyzacja, lasery itp. Wdroenie
leczenia farmakologicznego wchorobach stercza jest duym sukcesem ostatnich lat, apostpy wstosowaniu
technik maoinwazyjnych sprzyja zmniejszaniu powika rd- ipooperacyjnych.

Nowotwory zoliwe; rak gruczou krokowego umczyzn

irak pcherza moczowego umczyzn ikobiet
Rak Gruczou Krokowego (RGK) jest 2. co do czstoci wystpowania nowotworem zoliwym u m-
czyzn i3. przyczyn ich zgonu zpowodu nowotworu. Jego czsto wystpowania zwiksza si zwiekiem,
szczeglnie od 6. dekady ycia. Urolodzy po badaniach diagnostycznych umczyzn rozpoznaj okoo 10
tysicy nowych zachorowa na RGK. Ztej liczny okoo 70% pacjentw poddawanych leczeniu radykalne-
mu; operacyjnemu lub radioterapii. Okoo 45 tysicy mczyzn chorych na RGK zpowodu zaawansowanej
postaci choroby lub jej nawrotu jest leczona hormonalnie blokad androgenow. Dziki wsppracy uro-
logw zonkologami iradioterapeutami oraz wprowadzeniu nowych lekw zwikszyo si znacznie przey-
cie wtym schorzeniu. Mimo to miertelno jest nadal wysoka (>4 tys. zgonw rocznie).

Rak Pcherza Moczowego (RPM) jest rwnie jednym znajczstszych nowotworw zoliwych wystpu-
jcych uosb wwieku starszym, zwaszcza midzy 60. a80.r.. WPolsce jest to 4. co do czstoci wystpo-
wania nowotwr umczyzn i13. ukobiet.
Wskaniki epidemiologiczne dotyczce raka pcherza moczowego wnaszym kraju ksztatuj si nie-
pokojco na tle innych pastw Europy, gdzie obserwuje si zmniejszanie zarwno zachorowalnoci, jak

18
iumieralnoci. WPolsce odnotowano wlatach 19912006 niezwykle dynamiczny, bo sigajcy a 59%,
wzrost zachorowa na raka pcherza moczowego. Co wicej, kraj nasz zajmuje 2. (po Hiszpanii) miejsce
wEuropie pod wzgldem umieralnoci na ten nowotwr. Wroku 2010 odnotowalimy 6296 zachorowa
na raka pcherza moczowego (wtym 4919 umczyzn i1377 ukobiet). To stanowi okoo 30% wszystkich
zachorowa na nowotwory zoliwe tego ukadu.
Wnadchodzcych latach przewiduje si wPolsce narastanie liczby zachorowa izgonw zpowodu
Rpm. Uwikszoci chorych (75%85%) jest on rozpoznawany wpostaci nieinwazyjnej, jednak czsto
nawrotw po leczeniu za pomoc elektroresekcji przezcewkowej siga a 50%70% wcigu 5 lat. Rocz-
ny wzrost zachorowalnoci umczyzn wynosi obecnie 2,4%, ukobiet za a 5,8%. Wzrost zachorowa
obliczony od 1991 do 2006 r. wynis 35,9% wodniesieniu do mczyzn oraz a 86,6% dla kobiet. Kraj
nasz cechuje bardzo wysoka umieralno na raka pcherza moczowego (8,0 na 100 tys. mieszkacw),
utrzymujca si od wielu lat na jednym znajwyszych poziomw wEuropie.
Podstawowym leczeniem nieinwazyjnej postaci Rpm jest elektroresekcja przezcewkowa guza wpche-
rzu iokresowa kontrola cystoskopowa pcherza celem wykrycia wznowy. Raka naciekajcego, inwazyjne-
go leczymy radykalnie, usuwajc pcherz moczowy. Wykonujemy rocznie okoo 24 tysicy elektroresekcji
przezcewkowych oraz 1700 zabiegw radykalnych. Wcelach diagnostycznych ikontrolnych przeprowa-
dzanych jest okoo 50 tysicy cystoskopii. Wbiecym roku wzwizku znowymi zarzdzeniami Prezesa
NFZ zubiegego roku, badania diagnostyczne nowotworw ukadu moczowego powinny by przepro-
wadzane wramach poradni specjalistycznych urologicznych anie wramach hospitalizacji. Wtej sytu-
acji przy braku odpowiednich nakadw finansowych dla poradni urologicznych przewidujemy dalsze
zwikszenie kolejek do specjalisty urologa oraz powane problemy wdiagnozowaniu nowotworw uka-
du moczowego.

19
Prof. Henryk Skaryski
Specjalista otorynolaryngolog, audiolog ifoniatra. wiatowej sawy otochirurg. Konsultant Krajowy wDzie-
dzinie Otorynolaryngologii. Pierwszy wPolsce wszczepi implanty: limakowe (1992), do pnia mzgu (1998),
ucha rodkowego (2003). Pierwszy wwiecie wszczepi implant limakowy pacjentowi dorosemu zczciow
guchot w2002 r. ipierwszemu wwiecie dziecku w2004 r. By szefem zespou, ktry pierwszy wwiecie
dokona bilateralnego wszczepienia implantw do pnia mzgu (2008). Autor wielu pionierskich rozwiza
chirurgicznych, naukowych iorganizacyjnych.
Wroku 2012 wKajetanach pod Warszaw wybudowa izorganizowa wiatowe Centrum Suchu, ktrego
jest pomysodawc, zaoycielem idyrektorem. Inicjator iorganizator drugiego wEuropie orodka Cochle-
ar Center (1993), pomysodawca i organizator resortowego Instytutu Fizjologii i Patologii Sychu (1996)
iMidzynarodowego Centrum Suchu iMowy (2003).
W1998 roku zosta Profesorem Honorowym Brigham Young University Provo, USA. Dwukrotnie uho-
norowany tytuem doctora honoris causa: wroku 2011 Akademii Pedagogiki Specjalnej im. Marii Grzego-
rzewskiej wWarszawie, awroku 2012 Uniwersytetu Warszawskiego. Jest czonkiem zwyboru najwa-
niejszych wswojej dziedzinie midzynarodowych towarzystw naukowych ozasigu wiatowym Pierwszy
whistorii czonek Amerykaskiego Towarzystwa Otologw pochodzcy zPolski, czonek wiatowych towa-
rzystw CORLAS, POLITZER, ISA, IAO oraz europejskich EAONO iEFAS iwielu innych. Przewodniczcy
Komitetu Nauk Klinicznych PAN, honorowy czonek polskiego isowackiego towarzystwa otolaryngolo-
gw. Jest laureatem najwyszych nagrd pastwowych Prezydenta, Premiera, Ministra Zdrowia, Ministra
Nauki iMinistra Spraw Zagranicznych, samorzdowego rodowiska medycznego oraz ponad 100 presti-
owych nagrd i wyrnie przyznawanych w kraju i za granic. Jest odznaczony przez Prezydenta RP
Krzyem Kawalerskim, Oficerskim iKomandorskim Orderu Odrodzenia Polski oraz pastwowymi odzna-
czeniami zagranicznymi przyznanymi przez Krla Belgii, Prezydenta Ukrainy iPrezydenta Gruzji, atake
Medalem Papieskim przyznanym przez Papiea Franciszka. Profesor Henryk Skaryski zosta Honoro-
wym Obywatelem Warszawy w2010 r.
Profesor Skaryski jest autorem iwspautorem ponad 2500 opracowa naukowych krajowych izagra-
nicznych opublikowanych izaprezentowanych podczas konferencji naukowych wkraju iwiecie. Jest auto-
rem 15 patentw.

Streszczenie

Znaczenie problemu zaburze komunikacji

Starzejce si spoeczestwo jest wyzwaniem dla specjalistw wszystkich dziedzin medycyny. Jednake
wotolaryngologii mamy szczeglnie wiele do zrobienia. Dla utrzymania sprawnoci iniezalenoci osb
wwieku senioralnym istotna jest bowiem umiejtno komunikowania si. We wspczesnym wiecie ma
ono zasadnicze znaczenie. Na pocztku XX wieku o pozycji czowieka wspoeczestwie decydoway w93%
umiejtnoci manualne, obecnie miejsce to wyznacza w94% zdolno komunikowania si iprzyswajania
informacji.
Nie mona pozostawa aktywnym bez sprawnych narzdw zmysw, wzroku czy suchu. Tymczasem
wobecnym wiecie coraz wicej osb zwaszcza tych, wkraczajcych wwiek senioralny ma problemy ze
suchem. To nie tylko utrudnia komunikacj, ale te zwiksza ryzyko wystpienia innych zaburze. Uosb
starszych, cierpicych na lekki niedosuch a dwukrotnie zwiksza si ryzyko depresji, uosb zniedosu-
chem rednim trzykrotnie, aupacjentw zniedosuchem gbokim a piciokrotnie.

20
Ponadto uosb po 65 roku ycia z zaburzeniami suchu wystpuj:
u33% zaburzenia funkcji poznawczych
u80% epizody zaburze pamici
u90% prawdopodobiestwo wystpienia choroby Alzheimera.

Optymistyczne, e dzi moemy pomc prawie kademu pacjentowi zzaburzeniami suchu od dziecka po
stulatka. To wane, bo co byo ju wielokrotnie podkrelane starzenie zaczyna si wdziecistwie. Anawet
wczeniej, wyciu podowym. Ksztatowanie suchu rozpoczyna si wokresie prenatalnym. Droga suchowa
jest wwczas gwnym kanaem kontaktu nienarodzone dziecko syszy, adocierajce do niego dwiki wpy-
waj na jego rozwj. Muzyka, ktrej sucha matka moe zwiksza ilo pocze nerwowych wrozwijajcym
si mzgu. Wniosek jest wiec prosty: ju ycie podowe wpywa na to, jaka bdzie nasza staro.
Dla kondycji przyszych pokole wane jest, aby jak najlepiej troszczy si ozdrowie najmodszych. Doty-
czy to take ich suchu. Wiedza, technologie iumiejtnoci, jakimi dzi dysponujemy, pozwalaj na wczesne
wykrywanie ileczenie niedosuchw i zaburze. Dzieciom, ktre rodz si zgbokim niedosuchem albo jako
niesyszce ju wszstym miesicu ycia wszczepiamy implanty limakowe. To zabieg konieczny, bo dziecko,
ktre zaczyna sysze, zaczyna te mwi (wady suchu hamuj rozwj mowy). Rozwija si prawidowo.
Niedosuch to problem ok. 20% dzieci wwieku szkolnym (moe by on np. efektem infekcji usznych albo
skutkiem ekspozycji na haas). Jego wczesne wykrycie gwarantuj badania przesiewowe, ktrych program
konsekwentnie wdraamy od lat 90. Dzieciom wwieku szkolnym zapewniamy te kompleksow terapi
leczenie przy uyciu efektywnych urzdze wszczepialnych oraz rehabilitacj suchu.
Naszym zadaniem jest take pomoc szerokiej grupie pacjentw wwieku senioralnym, ktrym komuni-
kowanie si zotoczeniem utrudnia niedosuch, najczciej wzakresie wysokich czstotliwoci. Moe on by
efektem dyskretnych uszkodze wobrbie ucha wewntrznego, bdcych nastpstwem m.in. niedoborw
kreniowych, ale take skutkiem ekspozycji na haas czy ototoksycznego dziaania lekw. Niedosuch zwi-
zany zwiekiem moe narasta ju od czwartej dekady ycia ipostpowa bardzo indywidualnie, osigajc
rny poziom wnastpnych okresach ycia. Szacuje si, e dotyczy ok. 50% osb po 65 roku ycia, staty-
stycznie czciej wystpuje umczyzn ni ukobiet.

Obecnie mamy due moliwoci leczenia tej grupy osb. Prcz rnych typw aparatw suchowych wtera-
pii zaburze zwizanych zwiekiem wykorzystuje si take implanty:
limakowe, ktre s wszczepiane do schodw bbenka wczci ucha wewntrznego zwanego limakiem;
implanty ucha rodkowego,
implanty/aparaty na przewodnictwo kostne, wszczepiane do koci lub mocowane do czaszki,
inne implanty suchowe, ktrych celem jest jak najlepsze przeniesienie dwiku do ucha wewntrznego
lub bezporednio stymulujce ucho wewntrzne.

21
Notatki

22
Notatki

23
Notatki

24