PROJEKT STANOWISKA RP

przygotowany w zwizku z art. 7 ustawy z dnia 8 padziernika 2010 r.

o wsppracy Rady Ministrw z Sejmem i Senatem w sprawach zwizanych z czonkostwem
Rzeczypospolitej Polskiej w Unii Europejskiej (Dz. U. Nr 213, poz. 1395)

Wniosek DYREKTYWA PARLAMENTU EUROPEJSKIEGO I

Dotyczy RADY w sprawie praw autorskich na jednolitym rynku
cyfrowym

Data przekazania Polsce

dokumentu przez 4 padziernika 2016 r.
instytucje UE

Komisja Europejska COM(2016) 593

Sygnatura dokumentu
Numer midzyinstytucjonalny 2016/0280 (COD)

Procedura decyzyjna zwyka procedura ustawodawcza

Tryb gosowania
wikszo kwalifikowana
w Radzie UE

Instytucja wiodca Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego

Instytucje
Ministerstwo Cyfryzacji
wsppracujce

Data przyjcia
20 lutego 2016 r.
przez KSE

Strona 1 z 25
I. Cel projektu aktu prawnego

Celem projektowanej dyrektywy jest rozwizanie zidentyfikowanych przez Komisj

problemw dotyczcych eksploatacji utworw i przedmiotw praw pokrewnych z
wykorzystaniem technologii cyfrowych. Komisja uznaa, e w niektrych przypadkach normy
prawa autorskiego, obowizujce na gruncie dotychczas przyjtych dyrektyw, w tym w
szczeglnoci dyrektywy 2001/29/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 22 maja 2001
r. w sprawie harmonizacji niektrych aspektw praw autorskich i pokrewnych w
spoeczestwie informacyjnym oraz dyrektywy 96/9/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z
dnia 11 marca 1996 r. w sprawie ochrony prawnej baz danych , wymagaj aktualizacji lub
uzupenienia celem poprawy transgranicznego dostpu do treci chronionych tymi prawami
oraz zapewnienia odpowiedniego poziomu ochrony uprawnionych.
Poprawa transgranicznego dostpu do treci zostanie wedug Komisji Europejskiej
osignita poprzez wprowadzenie:
szczeglnych zasad dotyczcych wyjtkw i ogranicze (dozwolonego uytku) w
odniesieniu do cyfrowego i transgranicznego korzystania z utworw i przedmiotw
praw pokrewnych w dziedzinie edukacji, eksploracji tekstw i danych w dziedzinie
bada naukowych oraz zachowania dziedzictwa kulturowego (art. 3-6);
mechanizmu licencyjnego umoliwiajcego instytucjom dziedzictwa kulturowego
korzystanie z utworw niedostpnych w obrocie handlowym (art. 7-9);
moliwoci uzyskania pomocy bezstronnego organu przy zawieraniu umowy
licencyjnej na udostpnianie utworw audiowizualnych w ramach usug wideo na
danie (VOD) (art. 10).
Natomiast w celu zapewnienia odpowiedniego poziomu ochrony uprawnionych projekt
dyrektywy przewiduje wprowadzenie:
prawa pokrewnego dla wydawcw publikacji prasowych (art. 11) oraz moliwoci
uzyskania przez wszystkich wydawcw udziau w rekompensacie z tytuu
dozwolonego uytku (art. 12);
rodkw poprawiajcych pozycj uprawnionych w zakresie negocjowania i
uzyskiwania wynagrodzenia z tytuu eksploatacji utworw i przedmiotw praw
pokrewnych w ramach internetowych usug udostpniania treci zamieszczanych
przez uytkownikw (art. 13);
rodkw umoliwiajcych twrcom i artystom wykonawcom uzyskanie
odpowiedniego wynagrodzenia z tytuu eksploatacji utworw i artystycznych
wykona od podmiotw, na rzecz ktrych przenieli swoje prawa lub udzielili licencji
(art. 14-16).
Omawiana inicjatywa legislacyjna jest czci przedstawionej przez Komisj w 2015 r.
Strategii Jednolitego Rynku Cyfrowego. Stanowi ona jeden z elementw pakietu propozycji
legislacyjnych zmierzajcych do urzeczywistnienia Jednolitego Rynku Cyfrowego w obszarze
prawa autorskiego.

II. Stanowisko RP

Strona 2 z 25
Rzd RP co do zasady popiera postulat modernizacji europejskich norm prawa autorskiego w
zakresie zwizanym z eksploatacj utworw i przedmiotw praw pokrewnych przy
wykorzystaniu technologii cyfrowych. Winna ona zmierza do poprawy transgranicznego
dostpu do treci w ramach rynku wewntrznego UE oraz zapewnienia odpowiedniego
poziomu ochrony uprawnionych. Na poparcie zasuguje te zaproponowany sposb
przeprowadzenia powyszej modernizacji, polegajcy na prbie rozwizania konkretnych,
zidentyfikowanych przez Komisj problemw przy rwnoczesnym zachowaniu
dotychczasowych podstawowych zasad ochrony praw autorskich w UE, ktre s
uregulowane w szczeglnoci w dyrektywie 2001/29/WE, a nie tworzeniu europejskiego
jednolitego prawa autorskiego.
W odniesieniu do poszczeglnych propozycji zawartych w projektowanej dyrektywie Rzd RP
zajmie nastpujce stanowisko:

Dozwolony uytek na rzecz instytucji badawczych, edukacyjnych oraz instytucji dziedzictwa

kulturowego (art. 3-6)
W odniesieniu do projektowanych wyjtkw okrelonych w art. 3-6 projektowanej
dyrektywy, Rzd RP popiera inicjatyw zmierzajc do zapewnienia instytucjom badawczym,
edukacyjnym oraz instytucjom kultury moliwoci korzystania z utworw oraz przedmiotw
praw pokrewnych za pomoc narzdzi dostpnych dziki rozwojowi nowych technologii, w
tym podkrelenia w art. 4 moliwoci korzystania z sieci elektronicznych przy transgranicznej
dziaalnoci edukacyjnej dla uczniw, studentw oraz pracownikw danej placwki
edukacyjnej.
W toku dalszych prac Rzd RP zwrci szczegln uwag, by projektowane rozwizania nie
doprowadziy do zawenia istniejcych w Polsce form dozwolonego uytku, stanowicych
implementacj art. 5 ust 2 lit. c, art. 5 ust. 3 lit. a oraz lit. n dyrektywy 2001/29/WE, a take
art. 6 i 9 dyrektywy 96/9/WE, ani nie rozszerzay go nadmiernie ze wzgldu na konieczno
ochrony susznych interesw uprawnionych. Projektowane przepisy powinny raczej stanowi
we wskazanym w nich zakresie doprecyzowanie odpowiadajcych im dotychczasowych
wyjtkw poprzez zobowizanie wszystkich pastw czonkowskich do ich wprowadzenia oraz
potwierdzenie moliwoci powoywania si na nie w rodowisku cyfrowym i przy dziaalnoci
transgranicznej.
W tym kontekcie w odniesieniu do proponowanej regulacji wyjtku edukacyjnego, Rzd RP
rozumiejc konieczno uwzgldnienia wypracowanych, funkcjonujcych od lat rozwiza
krajowych nie sprzeciwia si potwierdzeniu w dyrektywie moliwoci zastosowania przez
pastwa czonkowskie rozwiza licencyjnych w zakresie korzystania okrelonego w
projektowanym wyjtku. Ze wzgldu na to, e w Polsce moliwo korzystania w ramach
dozwolonego uytku nie jest uzaleniona od dostpnoci licencji, rozwizanie to powinno
mie charakter fakultatywny.
Z takich samych przyczyn Rzd RP wyraa poparcie dla utrzymania fakultatywnego
charakteru rekompensaty dla uprawnionych w odniesieniu do wszystkich projektowanych
wyjtkw.
Rzd RP popiera rwnie zastosowanie wobec nich trjstopniowego testu zawartego w art. 5
ust. 5 dyrektywy 2001/29/WE.

Strona 3 z 25
Strona 4 z 25
Utwory niedostpne w obrocie handlowym (art. 7-9)
Rzd RP popiera wprowadzenie rozwizania umoliwiajcego korzystanie przez instytucje
dziedzictwa kulturowego z utworw niedostpnych w obrocie handlowym. W szczeglnoci
pozytywnie naley oceni pozostawienie pastwom czonkowskim swobody co do wyboru
konkretnego mechanizmu licencyjnego (rozszerzone licencje zbiorowe, domniemanie
reprezentacji), w oparciu o ktry organizacje zbiorowego zarzdzania bd mogy udziela
licencji na korzystanie z tych utworw, obejmujcych take prawa, ktre nie zostay im
powierzone przez uprawnionych.
Projektowana dyrektywa powinna jednak dodatkowo potwierdza, e pozostaje bez wpywu
na obowizujce w pastwach czonkowskich rozwizania oparte o rozszerzone licencje
dotyczce innego rodzaju utworw i innych kategorii uytkownikw.
Ponadto, o ile projektowanym rozwizaniem susznie objto wszystkie rodzaje utworw, to
niezasadne jest przyjcie, e utwr moe zosta uznany za niedostpny w obrocie
handlowym tylko wtedy, kiedy jest on niedostpny we wszystkich tumaczeniach, wersjach i
postaciach. Moe to znaczco i w nieuzasadniony sposb ograniczy skal korzystania z
utworw na podstawie projektowanego mechanizmu. Polska bdzie wic dy do
doprecyzowania powyszych przesanek, biorc take pod uwag kwesti dostpnoci
utworu w obrocie ponadgranicznym.
Przepisy o utworach niedostpnych w obrocie handlowym powinny te w sposb wyrany
wskazywa, e pozostaj bez wpywu na moliwo digitalizacji tych utworw w oparciu o
wyjtek przewidziany w projektowanym art. 5 dyrektywy.

Dostpno utworw audiowizualnych na platformach VOD (art. 10)

Rzd RP nie sprzeciwi si wprowadzeniu w pastwach czonkowskich dobrowolnego
mechanizmu udzielania pomocy przez bezstronny organ przy zawieraniu umowy licencyjnej
na udostpnianie utworw audiowizualnych w ramach usug wideo na danie, przy czym w
toku prac legislacyjnych wyrazi wtpliwoci co do skali praktycznego zastosowania tego typu
rozwizania.

Prawa wydawcw prasy (art. 11)

Rzd RP co do zasady dostrzega potrzeb wzmocnienia waciwej ochrony wydawcw prasy
w odniesieniu do cyfrowych sposobw korzystania z ich publikacji, co jednak nie powinno
ogranicza swobody odsyania (linkowania) do opublikowanych materiaw prasowych w
granicach, w jakich na gruncie aktualnego orzecznictwa Trybunau Sprawiedliwoci UE nie
stanowi ono publicznego komunikowania utworw. Cel, jakim jest wzmocnienie ochrony
wydawcw moe by osignity na rone sposoby, niekoniecznie poprzez przyznawanie
nowych praw podmiotowych o charakterze zakazowym, jak to zaproponowaa KE w
projektowanym art. 11. W kadym przypadku uprawnienia przyznane wydawcom prasy nie
powinny wykracza poza uprawnienia o charakterze materialnoprawnym przysugujce im
obecnie w oparciu o nabyte przez nich prawa autorskie do materiaw prasowych. W
szczeglnoci nie powinny prowadzi do objcia ochron treci pozostajcych w domenie
publicznej, a przy okrelaniu jego zakresu zastosowanie powinny znajdowa wszystkie
przypadki dozwolonego uytku przewidziane w art. 5 ust. 3 dyrektywy 2001/29/WE, jakie w

Strona 5 z 25
danym pastwie czonkowskim obowizuj w stosunku do praw autorskich, w tym nowe
wyjtki wprowadzane projektowan dyrektyw. Nie powinno rwnie prowadzi do
kumulowania praw podmiotowych wobec jednego dobra prawnie chronionego, czego
skutkiem mogaby by moliwo dwukrotnego wykorzystania gospodarczego tych samych
treci przez ten sam podmiot, ale w oparciu o dwie rne podstawy prawne (nabyte prawo
autorskie i wasne prawo pokrewne). Skrcenia wymaga take zaproponowany przez Komisj
nieproporcjonalnie dugi, 20-letni okres ochrony publikacji prasowych, cakowicie
nieprzystajcy do rzeczywistego okresu, w ktrym prawa do tych publikacji (zwaszcza o
charakterze informacyjnym) zachowuj realn, ekonomiczn warto. Jednym z moliwych
rozwiza, zapewniajcych odpowiedni ochron praw wydawcw prasy, moe by
wprowadzenie domniemania prawnego, e autorskie prawa majtkowe do tytuu i
rozpowszechnionego materiau prasowego przysuguj wydawcy bez uszczerbku dla praw
twrcw.

Prawo wydawcw do udziau w rekompensacie z tytuu dozwolonego uytku (art. 12)

Rzd RP popiera ponadto zaproponowane przez Komisj rozwizanie problemu powstaego
w wyniku wydanego przez TSUE wyroku z 12 listopada 2015 r. w sprawie C-572/13 Hewlett-
Packard, ktre pozwoli na utrzymanie zakwestionowanego przez Trybuna, a przysugujcego
wydawcom w wielu pastwach czonkowskich (w tym w Polsce), udziau w rekompensacie z
tytuu dozwolonego uytku. Utrzymanie funkcjonujcych obecnie mechanizmw
rekompensaty powinno pozosta podstawowym celem projektowanego art. 12, tak aby nie
by on odczytywany jako zobowizanie pastw czonkowskich do nakadania jakichkolwiek
nowych obcie. Powinien on pozosta bez wpywu na rekompensat nalen twrcom na
podstawie art. 5 ust. 2 lit. a) i b) dyrektywy 2001/29/WE. Proponowane w tym zakresie
rozwizanie w zamyle Komisji Europejskiej jest i powinno pozosta niezalene od
ewentualnego przyznania wydawcom prasy prawa pokrewnego. rdem prawa do
rekompensaty, zgodnie z propozycj Komisji, bdzie przeniesienie praw autorskich na rzecz
wydawcw lub udzielenie im licencji, dziki czemu bdzie ona moga przysugiwa tak jak
dotychczas wszystkim wydawcom utworw sownych, a nie tylko prasowych.

Niektre sposoby korzystania z treci chronionych przez serwisy internetowe (art. 13)
Rzd RP zgadza si z potrzeb wsppracy pomidzy dostawcami usug spoeczestwa
informacyjnego a uprawnionymi w celu zapewnienia legalnoci udostpniania przez
uytkownikw utworw i przedmiotw praw pokrewnych w tych serwisach. Zwrci jednak
uwag, e proponowane przepisy nie wskazuj precyzyjnie, w jakich przypadkach
zastosowanie znajdzie obowizek wsppracy i czy jest on powizany z obowizkiem
uzyskania przez usugodawc licencji na publiczne komunikowanie utworw. Stosowanie
rodkw rozpoznawania treci w takim wypadku powinno pozosta rozwizaniem
fakultatywnym, a wybr mechanizmw ochrony treci powinien by pozostawiony
autonomii dostawcw usug spoeczestwa informacyjnego i stosowanych przez nich
modelom biznesowym.
Brak przesdzenia tych kwestii moe pogbi i tak ju znaczn niepewno prawn zarwno
po stronie uprawnionych jak i samych usugodawcw. Ponadto projektowany mechanizm nie
rozrnia pomidzy serwisami spoecznociowymi, w ktrych cudze utwory s tylko jednym z

Strona 6 z 25
rodzajw treci udostpnianych przez uytkownikw, a serwisami pirackimi, dla ktrych taka
wymiana jest podstawowym celem dziaalnoci i rdem przychodw, i ktrych nie powinno
obejmowa wyczenie od odpowiedzialnoci.
W tym kontekcie niejasna jest te okrelona w motywie 38 projektowanej dyrektywy relacja
pomidzy publicznym komunikowaniem utworw a wyczeniem od odpowiedzialnoci
usugodawcw.
Projektowany przepis nie zawiera ponadto adnych wskazwek co do tego, w jaki sposb ma
on by implementowany w prawie krajowym pastw czonkowskich, a przy tym posuguje si
wieloma zwrotami niedookrelonymi. Przepis nie okrela take, w oparciu o jakie kryteria
ustalana bdzie jurysdykcja danego pastwa wobec poszczeglnych serwisw
internetowych.

Godziwe wynagrodzenie twrcw i artystw wykonawcw (art. 14-16)

Rzd RP popiera wprowadzenie obowizkw przejrzystoci w odniesieniu do dostpu
twrcw i artystw wykonawcw do informacji na temat przychodw z eksploatacji
utworw i artystycznych wykona, do ktrych przenieli swoje prawa lub udzielili licencji
wycznej. Rzd RP popiera take zaproponowany mechanizm dostosowania umw w
przypadkach, gdy uzgodnione wynagrodzenie okazaoby si niewspmiernie niskie do
przychodw osiganych z ich eksploatacji.
Wtpliwoci budzi jednak praktyczna skuteczno tego rodzaju mechanizmw, gdy ich
zastosowanie przede wszystkim w drodze procesw sdowych moe wiza si ze zbyt
duymi trudnociami i kosztami dla ich beneficjentw.

III. Uzasadnienie stanowiska RP

Szybki rozwj technologii cyfrowych zmienia sposb, w jaki tworzy si, produkuje i
rozpowszechnia utwory oraz przedmioty praw pokrewnych. Jak susznie ocenia Komisja,
dotychczas zharmonizowane w UE podstawowe zasady ochrony praw autorskich i
pokrewnych w rodowisku cyfrowym, polegajce w szczeglnoci na przyznaniu
uprawnionym praw wycznych obejmujcych zwielokrotnianie, publiczne komunikowanie i
wprowadzanie do obrotu chronionych nimi treci oraz okreleniu wyczerpujcej listy
wyjtkw i ogranicze tych praw, zachowuj aktualno. Tam, gdzie interpretacja tych zasad
budzi wtpliwoci, s one stopniowo eliminowane dziki orzecznictwu Trybunau
Sprawiedliwoci UE, ktry w do licznych w ostatnich latach sprawach prejudycjalnych
dokonywa wykadni m.in. pojcia publicznego komunikowania, stosowania przepisw o
dozwolonym uytku w rodowisku cyfrowym czy roli porednikw internetowych w
zwalczaniu narusze. Nie zawsze jednak orzecznictwo jest instrumentem wystarczajcym do
zagwarantowania uprawnionym i uytkownikom pewnoci prawnej przy stosowaniu prawa
autorskiego w rodowisku cyfrowym, w szczeglnoci w aspekcie ponadgranicznym. Dlatego
inicjatyw Komisji, zmierzajc do rozwizania pewnych szczeglnych problemw, jakie
pojawiy si na gruncie europejskiego prawa autorskiego w kontekcie korzystania z nowych
technologii, istotnych z punktu widzenia realizacji Strategii Jednolitego Rynku Cyfrowego,
naley co do zasady oceni pozytywnie.

Strona 7 z 25
Dozwolony uytek na rzecz instytucji badawczych, edukacyjnych oraz instytucji dziedzictwa
kulturowego (art. 3-5)
Przyjcie proponowanych rozwiza pozwoli na wyeliminowanie wtpliwoci co do
dopuszczalnoci podejmowania okrelonych dziaa w rodowisku cyfrowym na podstawie
dozwolonego uytku, w szczeglnoci w aspekcie ponadgranicznym. Dotychczas barier by
przede wszystkim fakultatywny charakter wyjtkw okrelonych w dyrektywach
2001/29/WE i 96/9/WE, prowadzcy do niejednolitej praktyki ich implementacji w
poszczeglnych pastwach czonkowskich, a w konsekwencji do braku pewnoci prawnej co
do zakresu dozwolonego uytku obowizujcego w rnych pastwach UE.
Rzd RP popiera rozwizania zmierzajce do dalszej harmonizacji tych wyjtkw, ktre maj
szczeglne znaczenie w rodowisku cyfrowym oraz dziaalnoci ponadgranicznej 1, przy
poszanowaniu zasad okrelonych w trjstopniowym tecie, o ktrym mowa w art. 5 ust. 5
dyrektywy 2001/29/WE.
Rozwizania w zakresie dozwolonego uytku uwzgldniajce rozwj nowych technologii w
znacznym stopniu zostay ju zastosowane w polskim prawie autorskim.
Wyjtek dotyczcy korzystania z utworw i przedmiotw praw pokrewnych na potrzeby
bada naukowych uregulowany zosta w art. 27 ustawy z dnia 4 lutego 1994 r. o prawie
autorskim i prawach pokrewnych (Dz. U. z 2016 r. poz. 666 ze zm.), powoywanej dalej jako
pr. aut, stanowicym implementacj art. 5 ust. 3 lit. a dyrektywy 2001/29/WE. Na
podstawie tego przepisu instytucje naukowe, w celu prowadzenia bada naukowych, mog
korzysta z rozpowszechnionych utworw. Podobne rozwizanie funkcjonuje na gruncie art.
8 ust. 1 pkt 2 ustawy z dnia 27 lipca 2001 r. o ochronie baz danych (Dz. U. z 2001 r. Nr 128,
poz. 1402 ze zm.). Korzystanie z utworw i baz danych do celw edukacyjnych na gruncie
polskich przepisw obejmuje m.in. zwielokrotnianie, a wic pole eksploatacji, ktrego
dotyczy przewidziany w projektowanej dyrektywie wyjtek dotyczcy eksploracji tekstw i
danych (art. 3). Projekt dyrektywy przewiduje dodatkowo bezskuteczno postanowie
umownych sprzecznych z proponowanym wyjtkiem, co naley oceni pozytywnie, jako
dodatkow gwarancj stosowania wyjtku w praktyce. Rzd RP nie ocenia negatywnie
pominicia kryterium dziaalnoci niekomercyjnej w odniesieniu do projektowanego wyjtku.
Naley bowiem zaznaczy, e zakres wyjtku zosta ograniczony podmiotowo
(beneficjentami s wycznie instytucje badawcze) oraz przedmiotowo (dotyczy on wycznie
zwielokrotniania i pobra dokonywanych przez te instytucje w odniesieniu do utworw i
przedmiotw praw pokrewnych, w tym baz danych, do ktrych instytucje maj legalny
dostp). Dodatkowo do wyjtku znajdzie zastosowanie rwnie trjstopniowy test, co
gwarantuje takie uksztatowanie regulacji krajowych, ktre nie bdzie zagraa susznym
interesom uprawnionych, umoliwiajc rwnoczenie korzystanie z wyjtku w rnych
formuach wsppracy opartych na partnerstwie publiczno-prywatnym.

1
Zostay one zidentyfikowane w procedurze przegldowej przeprowadzonej przez Komisj w latach 2013-2016
(por. Commission Staff Working Document Impact Assessment on the modernisation of EU copyright rules,
Bruksela, 14 wrzenia 2016 r., dokument SWD(2016) 301 final, str. 80 i nast.). Poza zakresem analizy
pozostawiono kwesti e-lendingu, ktra miaa zosta rozstrzygnicia przez Trybuna Sprawiedliwoci UE w
sprawie C-174/15 Vereniging Openbare Bibliotheken (Impact Assessment, str. 81). Wyrok w tej sprawie zosta
wydany 10 listopada 2016 r.

Strona 8 z 25
W zakresie proponowanego w dyrektywie wyjtku dotyczcego cyfrowej dziaalnoci
edukacyjnej (art. 4) naley zauway, i w polskim prawie autorskim wyjtek ten
skonstruowano podobnie2 i nie przewiduje on prawa do rekompensaty dla uprawnionych,
ani nie jest uzaleniony od dostpnoci odpowiednich rozwiza licencyjnych 3. W zwizku z
tym Rzd RP opowiada si za utrzymaniem fakultatywnego charakteru rekompensaty w
projektowanej dyrektywie, nie uwaajc za waciwe obciania polskich instytucji
edukacyjnych, a w konsekwencji w praktyce budetu pastwa i budetw jednostek
samorzdu terytorialnego, kosztami w tym zakresie. W Polsce nie ma te praktyki
uzaleniania dopuszczalnoci korzystania z dozwolonego uytku edukacyjnego od
dostpnoci licencji.
W odniesieniu do zaproponowanej harmonizacji wyjtku dotyczcego zachowania
dziedzictwa kulturowego (art. 5), naley wskaza, e wyjtek ten na gruncie polskiej ustawy
uksztatowany zosta w ramach art. 28 pr. aut. Przewidziane w tym przepisie rozwizanie
zapewnia m.in. bibliotekom, muzeom oraz archiwom moliwo zwielokrotniania utworw
znajdujcych si we wasnych zbiorach (w tym wykonywania kopii cyfrowych4) w celu
uzupenienia, zachowania lub ochrony tych zbiorw. Oczekujemy, e proponowany w
dyrektywie wyjtek pozwoli na utrzymanie tego rozwizania oraz jego rozszerzenie na
instytucje kultury realizujce zadania w dziedzinie zachowania dziedzictwa filmowego i
dwikowego, niemajce statusu biblioteki, muzeum ani archiwum. Dyrektywa pozwoli te
na rozszerzenie wyjtku na bazy danych chronione prawem sui generis.

Utwory niedostpne w obrocie handlowym (art. 7-9)

Zaproponowane przez Komisj rozwizanie umoliwiajce korzystanie z utworw
niedostpnych w obrocie handlowym (out-of-commerce) sprowadza si w istocie do
zobowizania pastw czonkowskich do zastosowania wobec tych utworw mechanizmu
opartego o mechanizm rozszerzonego zbiorowego zarzdu, a wic np. licencji udzielanych
przez organizacje zbiorowego zarzdzania, ktre obejmuj nie tylko repertuar
reprezentowany przez te organizacje, ale rwnie utwory lub przedmioty praw pokrewnych
tej samej kategorii, co do ktrych prawa nie zostay organizacjom powierzone.
Uzasadnieniem ich wprowadzenia jak susznie zauwaya Komisja s wysokie koszty
transakcyjne ponoszone w przypadku indywidualnego nabywania praw na udostpnianie
utworw znajdujcych si w zasobach instytucji kultury5. Wydatki ponoszone od lat przez te
instytucje na digitalizacj zasobw6 uzasadniaj wprowadzenie uatwie w tym zakresie,
szczeglnie w odniesieniu do utworw o znaczcej wartoci historycznej i artystycznej, jeeli
uprawnieni nie s zainteresowani ich komercyjn eksploatacj.

2
Moliwo udostpniania cyfrowych wersji utworw na potrzeby zilustrowania treci przekazywanych w
celach dydaktycznych lub w celu prowadzenia bada naukowych, o ile jest ono dokonywane w systemie
zamknitym, wycznie dla okrelonych kategorii osb (art. 27 ust. 2 pr. aut.), wprowadzono ustaw z dnia 11
wrzenia 2015 r. o zmianie ustawy o prawie autorskim i prawach pokrewnych oraz ustawy o grach hazardowych
(Dz. U. poz. 1639).
3
Tego typu mechanizmy licencyjne funkcjonuj, w oparciu o systemy rozszerzonych licencji zbiorowych, w
Danii, Finlandii i Szwecji. Natomiast w Wielkiej Brytanii i Irlandii korzystanie z wyjtku jest ograniczone w
przypadkach, gdy dostpne s odpowiednie licencje (Impact Assessment, str. 101).
4
Taka moliwo zostaa wprost potwierdzona wspomnian wyej nowelizacj pr. aut. z 11 wrzenia 2015 r.
5
Impact Assessment, str. 65 i nast.
6
W 2010 r. szacowano, e koszt digitalizacji zasobw europejskich muzew, archiww i bibliotek wyniesie
nawet 100 mld euro (Impact Assessment, str. 66).

Strona 9 z 25
Podobne rozwizania funkcjonuj od lat 60. ubiegego wieku w pastwach skandynawskich
na gruncie systemw rozszerzonych licencji zbiorowych (extended collective licensing) a
ostatnio zostay wprowadzone w rnych formuach w kilku innych pastwach
czonkowskich UE, w tym we Francji, Niemczech, Sowacji, Wielkiej Brytanii, a take w Polsce
(art. 3510-3512 pr. aut.7)8. Dokonanie harmonizacji przyczyni si wic do ujednolicenia
praktyki pastw czonkowskich w tym zakresie, a ponadto umoliwi ponadgraniczne
korzystanie z tego rodzaju utworw (por. art. 8 projektu) do tej pory rozszerzone licencje
obejmoway wycznie korzystanie na terytorium jednego kraju. Rozwizania krajowe s
ponadto czsto ograniczone do utworw sownych, natomiast dyrektywa zapewni moliwo
udzielania licencji take na inne rodzaje twrczoci (w tym muzyczn i audiowizualn).
Dodatkowo we Francji przepisy o korzystaniu z utworw niedostpnych w obrocie
handlowym wywoay wtpliwoci co do ich zgodnoci z prawem UE, w wyniku czego sd
francuski skierowa w tej sprawie pytanie prejudycjalne do Trybunau Sprawiedliwoci UE. W
wyroku z dnia 16 listopada 2016 r. w sprawie C-301/15 Soulier i Doke, Trybuna uzna
francuskie przepisy za zbyt ograniczajce prawa autorw, a przez to naruszajce art. 2 lit. a) i
art. 3 ust. 1 dyrektywy 2001/29/WE. Tym samym potwierdzenie przez unijnego
ustawodawc moliwoci zastosowania mechanizmw rozszerzonego zbiorowego zarzdu
wobec utworw niedostpnych w obrocie handlowym stao si jeszcze bardziej pilne i
podane. Naley jednak mie na uwadze, e w pastwach czonkowskich rozwizania
pozwalajce na udzielanie przez organizacje zbiorowego zarzdzania licencji o rozszerzonym
skutku obowizuj czsto w znacznie szerszym zakresie ni tylko w odniesieniu do utworw
out-of-commerce czy innych przypadkw wprost przewidzianych w prawie UE9 (w Polsce w
oparciu o domniemanie reprezentacji przewidziane w art. 105 ust. 1 pr. aut.). Dotychczas
taka moliwo znajdowaa potwierdzenie w preambuach dyrektyw, w tym w motywie 18
dyrektywy 2001/29/WE10 czy motywie 24 dyrektywy 2012/28/UE11. Potwierdzono j take w
motywie 12 dyrektywy Parlamentu Europejskiego i Rady 2014/26/UE z dnia 26 lutego 2014 r.
w sprawie zbiorowego zarzdzania prawami autorskimi i prawami pokrewnymi oraz
udzielania licencji wieloterytorialnych dotyczcych praw do utworw muzycznych do
korzystania online na rynku wewntrznym12, a wic w akcie prawnym kompleksowo

7
Przepisy te wprowadzono nowelizacj pr. aut. z 11 wrzenia 2015 r., jednak nie maj jeszcze zastosowania w
praktyce z uwagi na konieczno uprzedniego przeprowadzenia konkursu w celu wskazania organizacji
zbiorowego zarzdzania waciwej do udzielania licencji na korzystanie z utworw niedostpnych w obrocie
handlowym.
8
Por. Impact Assessment, zacznik 9E.
9
Tj. w odniesieniu do licencji na nadawanie utworw drog satelitarn (art. 3 ust. 2 i 3 dyrektywy Rady Nr
93/83/EWG z dnia 27 wrzenia 1993 r. w sprawie koordynacji niektrych zasad dotyczcych prawa autorskiego
oraz praw pokrewnych stosowanych w odniesieniu do przekazu satelitarnego oraz retransmisji drog kablow)
oraz reemisj utworw i przedmiotw praw pokrewnych w sieciach kablowych (art. 9 dyrektywy 93/83/EWG).
10
Stanowi on, i dyrektywa ta nie narusza ustale w pastwach czonkowskich dotyczcych metod
administrowania prawami, takimi jak rozszerzone licencje zbiorowe.
11
Stanowi on, i dyrektywa ta nie narusza obowizujcych ustale w pastwach czonkowskich dotyczcych
metod zarzdzania prawami, takich jak rozszerzone zbiorowe licencje, ustawowe domniemanie reprezentacji
lub przeniesienia, zbiorowe zarzdzanie lub podobne ustalenia lub poczenie tych elementw, w tym w
odniesieniu do masowej digitalizacji.
12
Stanowi on, i dyrektywa ta nie narusza ustale dotyczcych zarzdzania prawami w pastwach
czonkowskich, takich jak samodzielne zarzdzanie, rozszerzony skutek umowy midzy reprezentacyjn
organizacj zbiorowego zarzdzania a uytkownikiem, tj. rozszerzone zbiorowe licencje, obowizkowe zbiorowe
zarzdzanie, prawne domniemanie reprezentacji i przeniesienie praw na rzecz organizacji zbiorowego
zarzdzania.

Strona 10 z 25
regulujcym zasady dziaalnoci organizacji zbiorowego zarzdzania, w tym ich relacje z
uprawnionymi. Dlatego, w celu wyeliminowania ewentualnej interpretacji, i przepisy
dyrektyw wskazuj wyczerpujc list sytuacji, w ktrych dopuszczalne jest zastosowanie
mechanizmw rozszerzonego zbiorowego zarzdu, moliwo ich zastosowania take w
innych przypadkach naley potwierdzi rwnie w projektowanej dyrektywie, przynajmniej w
jej preambule.
O ile jednak samo wprowadzenie mechanizmu rozszerzonego zbiorowego zarzdu w
odniesieniu do licencji na korzystanie z utworw niedostpnych w obrocie handlowym
naley oceni pozytywnie, to ich definicja (projektowany art. 7 ust. 2) zawiera istotne
ograniczenie, mogce znaczco utrudni przyznawanie utworom takiego statusu. Wymaga
ona bowiem, aby utwr by niedostpny we wszystkich tumaczeniach, wersjach i
postaciach. Oznacza to, e dostpno na rynku np. tumaczenia utworu albo jego adaptacji
wyklucza moliwo udzielenia licencji na jego wersj oryginaln, nawet jeeli ta spenia
wymg niedostpnoci w obrocie handlowym. Nie jest te jasne, czy chodzi wycznie o
dostpno na terytorium danego pastwa czonkowskiego, czy te na caym rynku UE (np. w
ponagranicznych kanaach dystrybucji).
Pewne wtpliwoci moe te budzi relacja pomidzy projektowanym mechanizmem
licencyjnym, a wprowadzanym w art. 5 projektu wyjtkiem dotyczcym digitalizacji. Obie
regulacje dotycz zwielokrotniania utworw znajdujcych si w zasobach instytucji
dziedzictwa kulturowego. Naley wic zapewni, e przepisy o utworach niedostpnych w
obrocie handlowym pozostaj bez wpywu na moliwo digitalizacji tych utworw na
podstawie wspomnianego wyjtku.

Dostpno utworw audiowizualnych na platformach VOD (art. 10)

Komisja uznaa, e niewielka dostpno europejskich utworw audiowizualnych na
platformach VOD13 jest spowodowana trudnociami z uzyskaniem licencji na te utwory, np.
w przypadkach, gdy uprawniony nie jest zainteresowany eksploatacj utworu w internecie
lub pojawi si problemy zwizane z ustaleniem podmiotu uprawnionego w zakresie
eksploatacji online (jeli np. prawa w tym zakresie nie zostay przeniesione na producenta).
Komisja zwrcia te uwag na brak wypracowanego modelu licencyjnego, co jest zwizane z
niewielkimi zyskami osiganymi z tytuu udostpniania utworw na platformach VOD przy
rwnoczenie relatywnie wysokich kosztach transakcyjnych zwizanych z dystrybucj utworu
online, szczeglnie w przypadku producentw bdcych maymi lub rednimi
przedsibiorcami14.
Jako odpowied na te problemy Komisja proponuje, aby w kadym pastwie czonkowskim
istnia bezstronny organ, ktry moe udziela pomocy przy zawieraniu umowy licencyjnej na
udostpnianie utworw audiowizualnych w ramach usug VOD. Mechanizm ten ma by
dobrowolny, a kwesti warunkw jego funkcjonowania, w tym terminu, w jakim jest
udzielana pomoc oraz jej kosztw, projektowana dyrektywa pozostawia do uregulowania
pastwom czonkowskim (motyw 30 preambuy).

13
Tylko 47% europejskich filmw, ktre miay premier kinow w latach 2005-2014, zostao udostpnionych w
przynajmniej jednym serwisie VOD (Impact Assessment, str. 52).
14
Impact Assessment, str. 53-54.

Strona 11 z 25
O ile co do zasady wprowadzenie takiego dobrowolnie stosowanego mechanizmu wydaje si
nie mie negatywnych skutkw, to mona zastanawia si nad jego wartoci dodan.
Bezstronny arbiter moe pomc w rozstrzyganiu problemw prawnych (czy, jak to okrelia
Komisja, prbowa racjonalizowa dyskusj15) ale nie rozwie problemu braku
zainteresowania producenta czy nabywcy praw do utworu audiowizualnego eksploatacj
tego utworu online. Dostpno procedury udzielania pomocy w negocjacjach przez
bezstronny organ nie powinna mie bowiem wpywu na swobod kontraktow stron.
Poprawy sytuacji naley upatrywa raczej w rozwizaniach rynkowych. Dlatego pozytywnie
naley oceni, i proponowanemu mechanizmowi pomocy w negocjacjach towarzyszy bd
instrumenty o mikkim charakterze, w tym prowadzony przez Komisj dialog z
zainteresowanymi stronami, zapowiedziany w komunikacie Komisji z 14 wrzenia 2016 r.
Propagowanie na jednolitym rynku cyfrowym uczciwej, wydajnej i konkurencyjnej gospodarki
europejskiej opartej na poszanowaniu praw autorskich (COM(2016) 592 final).

Prawa wydawcw prasy (art. 11)

Inicjatywa Komisji w obszarze praw wydawcw jest uzasadniona zwikszajc si skal
wykorzystywania publikacji prasowych w formach cyfrowych (zarwno publikacji cyfrowych
jak i zdigitalizowanej prasy tradycyjnej) oraz coraz wikszymi trudnociami, jakie wydawcy
napotykaj w ich licencjonowaniu. Komisja odnotowuje rwnoczenie istotn rol, jak
prasa odgrywa w demokratycznym spoeczestwie, zapewniajc dostp do wiedzy i rzetelnej
informacji. Brak odpowiednich warunkw do prowadzenia dziaalnoci prasowej moe mie
wic negatywny wpyw nie tylko na bran wydawnicz, ale te pluralizm mediw, dostp do
informacji czy rnorodno kulturow.
Z danych przedstawionych przez Komisj16 wynika, e w ostatnich latach odnotowywany jest
znaczcy spadek sprzeday prasy drukowanej w latach 2010-2014 w omiu pastwach
czonkowskich, w ktrych przeprowadzono badanie, wynis on 17% - przy rwnoczesnym
wzrocie liczby odbiorcw prasy cyfrowej, dwukrotnym w ostatnich piciu latach. Wzrost ten
nie rekompensuje jednak spadku sprzeday w latach 2010-2014 zyski ze sprzeday prasy
drukowanej spady o 13,45 mld euro, natomiast zyski z tytuu dostpu do treci cyfrowych
wzrosy tylko o 3,98 mld euro. Kurczenie si rynku prowadzi do zamykania redakcji lub
zmniejszania zatrudnienia, co dotyka przede wszystkim mniejszych i regionalnych
wydawcw, ale wpywa take na wzrost bezrobocia i obnienie wpyww podatkowych
poszczeglnych pastw czonkowskich.
Podobny trend mona zaobserwowa na polskim rynku. Zgodnie z informacjami
przedstawionymi przez Izb Wydawcw Prasy, w latach 2005-2013 nastpi spadek
nakadw prasy o 35%, tj. o ponad 1 mld egzemplarzy oraz zmniejszenie wartoci nakadw
prasy o 1,8 mld z z 6,5 mld z w 2005 r. do 4,7 mld z w 2013 r. Towarzyszy temu 30%
spadek przychodw z reklamy w prasie i zmniejszenie udziau prasy w rynku reklamy z 29,3%
w 2005 r. do 11% w 2014 r.17

15
Impact Assessment, str. 61.
16
Przywoane poniej dane pochodz z analiz i raportw cytowanych przez Komisj w Impact Assessment, str.
156-157.
17
Wsplne wystpienie Izby Wydawcw Prasy, Stowarzyszenia Gazet Lokalnych i Stowarzyszenia Wydawcw
Repropol z dnia 11 grudnia 2015 r. skierowane do Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Strona 12 z 25
Dotychczas wraz ze wzrostem dostpu do technologii cyfrowych wydawcy udostpniali
znaczne iloci swoich materiaw w internecie. rdem finansowania ich serwisw byy zyski
ze sprzeday prasy drukowanej, uzupeniane zyskami z reklamy internetowej. Spadek tej
sprzeday spowodowa konieczno zwikszania zyskownoci treci online, zarwno poprzez
zwikszenie zyskw z reklam jak i wprowadzenie w zdecydowanie szerszym zakresie
serwisw patnych, cho jak podaje Komisja Europejska te ostatnie generuj tylko 10%
dochodw wydawcw z dziaalnoci internetowej.
Dua dostpno materiaw prasowych udostpnianych przez wydawcw w internecie
spowodowaa powstanie szeregu usug wykorzystujcych te treci, takich jak agregatorzy
informacji czy wyszukiwarki internetowe. Materiay prasowe s take szeroko
wykorzystywane przez media spoecznociowe. cznie usugi te stay si gwnym rdem
informacji prasowych dla 57% uytkownikw internetu w UE. Badania18 pokazuj, e co
prawda 66% wej na strony internetowe wydawcw odbywa si poprzez inne serwisy, to
rwnoczenie a 47% konsumentw czyta wycznie wycinki zamieszczane w serwisach
porednikw, nie wchodzc na strony wydawcw19, co pozbawia tych ostatnich zyskw z
reklam.
Chocia na gruncie prawa europejskiego nie ulega wtpliwoci, e czynnoci takie jak
agregowanie i udostpnianie krtkich wycinkw materiaw prasowych, o ile s chronione
prawem autorskim, wymagaj uzyskania licencji (por. wyrok TSUE z 16 lipca 2009 r. w
sprawie C-5/08 Infopaq) to wydawcy czsto napotykaj trudnoci w licencjonowaniu oraz
dochodzeniu roszcze. Swoje uprawnienia opieraj bowiem o prawa nabyte w sposb
pochodny od autorw materiaw prasowych. Oznacza to, e na potrzeby udzielania licencji
czy egzekwowania praw w rodowisku cyfrowym wymagane jest od nich udowodnienie
nabycia praw do kadego pojedynczego materiau (w przypadku wystpowania z
roszczeniami oznacza to konieczno udowadniania nawet kilkunastu tysicy praw). Do
osignicia tego celu wystarczyoby wzmocnienie wydawcw wprowadzeniem domniemania
posiadania przez wydawcw praw do tytuu i materiau prasowego, KE zdecydowaa si
jednak zaproponowa rozwizanie dalej idce: wprowadzenie nowego prawa pokrewnego
dla wydawcw, ktre w wietle granic domeny publicznej i dozwolonego uytku,
wyznaczonego choby na gruncie art. 5 ust. 3 dyrektywy 2001/29/WE, moe budzi
uzasadnione wtpliwoci i nie suy harmonizacji praw na jednolitym rynku cyfrowym .
Prawa pokrewne zostay w przepisach UE dotychczas przyznane producentom fonogramw i
wideogramw oraz nadawcom jako rodek ochrony dokonywanych przez nich nakadw
inwestycyjnych i organizacyjnych w tworzenie i rozpowszechnianie twrczoci. Dostrzega
si, e wydawcy prasowi peni rol organizatorw dziaalnoci wydawniczej, w wyniku
ktrej powstaj publikacje prasowe, rozumiane zgodnie z ich definicj przyjt w art. 2 pkt 4
projektowanej dyrektywy, jako zbir utworw literackich, mogcy by wzbogacony innymi
utworami lub przedmiotami ochrony, stanowicy jedn cao opatrzon jednym tytuem,
ukazujcy si periodycznie, dlatego Rzd RP popiera wprowadzenia rodkw zapewniajcych
ochron przysugujcych im praw. rodki te musz jednak by proporcjonalne do celu, jaki
ma zosta osignity, tj. zapewnienia skutecznego instrumentu licencjonowania praw w
relacji z podmiotami komercyjnie wykorzystujcymi materiay prasowe w formach
cyfrowych, poza domen publiczn i swobod komunikowania si wyznaczon granicami

18
Przeprowadzone we Francji, Niemczech, Wielkiej Brytanii i Hiszpanii.
19
Dane Eurobarometru.

Strona 13 z 25
dozwolonego uytku. Zasadne jest ponadto zharmonizowanie dotychczasowych praktyk
pastw czonkowskich w tym zakresie, obejmujcych oprcz do powszechnie przyjtego
domniemania nabycia praw przez pracodawc rozwizania takie jak dodatkowe prawo o
charakterze zakazowym (Niemcy), prawo do wynagrodzenia (Hiszpania), prawo autorskie do
utworw zbiorowych (Francja, Wgry, Wochy, Polska, Portugalia, Rumunia) czy
prawnoautorska ochrona layoutu publikacji prasowej (Wielka Brytania)20.
Rozwizanie, jakie zostanie w tym celu wypracowane, powinno umoliwia dostosowanie
praktyk licencyjnych do potrzeb danego wydawcy, wczajc w to moliwo udzielania
licencji nieodpatnych w przypadkach, gdy zaley mu ze wzgldu na przyjty model
biznesowy na zwikszonej dostpnoci i widocznoci jego treci w internecie, a nie
uzyskiwaniu wynagrodzenia z tytuu korzystania z tych treci przez ich agregatorw. Dla
Rzdu RP istotne przy tym jest take, e projektowana dyrektywa nie przesdza, w jakich
przypadkach nastpuje publiczne komunikowanie materiaw prasowych, pozostawiajc
kwesti legalnoci tzw. linkowania do rozstrzygnicia w oparciu o zasady oglne,
przewidziane w art. 3 dyrektywy 2001/29/WE i bdce przedmiotem wykadni Trybunau
Sprawiedliwoci UE21.
Zaproponowane przez Komisj rozwizania dotyczce wydawcw prasy Rzd RP moe
poprze wic nie tyle jako instrument przyznajcy wydawcom nowe uprawnienia, ale jako
uatwienie wykonywania praw ju obecnie przez nich posiadanych. Dotyczy to przede
wszystkim praw nabywanych w sposb pochodny od autorw materiaw prasowych. W
Polsce dodatkowo, na podstawie art. 11 pr. aut., wydawcy przysuguj autorskie prawa
majtkowe do publikacji periodycznej jako utworu zbiorowego.
Z tego punktu widzenia propozycja Komisji wymaga dalszego dopracowania.
Po pierwsze, naley wzi pod uwag, e wydawcy zamieszczaj w publikacjach prasowych
treci o zrnicowanym statusie prawnym. W znacznej wikszoci s to materiay, do ktrych
nabyli prawa wyczne w drodze ich przeniesienia (w tym na podstawie umowy o prac art.
12 pr. aut.) albo licencji. Licencja moe mie jednak charakter niewyczny (np. w przypadku
materiaw agencji prasowych), w ktrym to przypadku licencjobiorca na gruncie polskiego
prawa nie jest uprawniony do dochodzenia roszcze z tytuu naruszenia autorskich praw
majtkowych (art. 67 ust. 4 pr. aut.). Materiay publikowane przez wydawcw mog ponadto
mie charakter prostych informacji prasowych, niepodlegajcych ochronie prawnoautorskiej
(art. 4 pkt 4 pr. aut.) albo nie by objte ochron z uwagi na brak spenienia ustawowych
przesanek (art. 1 ust. 1 pr. aut.) czy upyw okresu ochrony (art. 36 pr. aut.). Tego rodzaju
treci bd wic naleay do domeny publicznej. Nie jest wobec tego zasadne przyznawanie
wydawcom ochrony w zakresie, w jakim nie przysuguje im ona na zasadach wycznoci na
podstawie nabytych przez nich praw autorskich.
Po drugie, naley zapewni, e do treci podlegajcych ochronie na podstawie nowego
prawa pokrewnego zastosowanie znajd wszystkie przypadki dozwolonego uytku (w tym
prawo cytatu art. 29 pr. aut.), implementowane w danym pastwie czonkowskim w
odniesieniu do praw autorskich. Dotyczy to powinno take nowych wyjtkw,
wprowadzanych projektowan dyrektyw.

20
Impact Assessment, zacznik 13B.
21
Aktualno zachowa wic niedawny wyrok TSUE z 8 wrzenia 2016 r. w sprawie C-160/15 GS Media, ktry
wyjania szereg wtpliwoci dotyczcych kwalifikowania odnonikw do utworw chronionych prawem
autorskim jako publicznego komunikowania tych utworw w rozumieniu art. 3 ust. 1 dyrektywy 2001/29/WE.

Strona 14 z 25
Po trzecie, gdyby wydawcom prasy zostao przyznane prawo pokrewne w proponowanej
przez Komisj postaci, mogoby doj do kumulacji praw w odniesieniu do tego samego
przedmiotu ochrony, tj. utworu zawartego w publikacji prasowej. Wydawcy przysugiwayby
bowiem prawa autorskie nabyte od twrcy oraz jego wasne prawo pokrewne. Rodzioby to
obaw o moliwo dwukrotnego wykorzystania gospodarczego (czyli dwukrotnego
licencjonowania) tych samych treci.
Po czwarte, zaproponowany przez Komisj dwudziestoletni okres ochrony publikacji
prasowych cho i tak krtszy ni czas ochrony utworw jest zbyt dugi w zestawieniu z
okresem, w ktrym prawa do tych publikacji zachowuj realn, ekonomiczn warto.
Ochron maj by bowiem objte publikacje o charakterze dziennikarskim (por. definicja
zawarta w projektowanym art. 2 pkt 4), ktrych warto przejawia si w ograniczonej
czasowo aktualnoci (zgodnie z motywem 33 preambuy wyczone spod ochrony bd
publikacje o charakterze naukowym). Dlatego okres ochrony powinien zosta znacznie
skrcony, tak aby chroni on przede wszystkim informacyjny aspekt publikacji prasowych.
Natomiast w duszej perspektywie czasowej, po jego wyganiciu, wydawcy mogliby w
dalszym cigu polega na nabytych przez siebie prawach autorskich. Mniejsze jest wwczas
ryzyko masowego wykorzystywania informacji prasowych, ktre przestaj by aktualne, a
tym samym interesujce dla duego krgu odbiorcw.
Opisane powyej problemy nie dotycz wydawcw ksiek (nie udostpniaj oni swoich
publikacji za darmo w internecie, a z uwagi na mniejsze rozdrobnienie praw w ramach jednej
publikacji udzielanie licencji i dochodzenie roszcze jest w ich przypadku atwiejsze), zasadne
jest zaproponowane przez Komisj ograniczenie projektowanych uprawnie tylko do
wydawcw prasy.
Z powyszych przyczyn Rzd RP popierajc co do zasady wzmocnienie praw wydawcw
prasy bdzie rwnoczenie dy do takiego ich uksztatowania, aby nie powodowao
wymienionych negatywnych skutkw. Jednym z moliwych rozwiza w tym kontekcie
moe by wprowadzenie domniemania nabycia przez wydawc prasy autorskich praw
majtkowych do rozpowszechnionych materiaw prasowych, bez uszczerbku dla praw
twrcw.
Rzd RP bdzie mia przy tym na uwadze aby uprawnienia wydawcw byy tak okrelone aby
nie zakcay konkurencji na rynku wydawcw i porednikw internetowych, a take nie
ograniczay dostpu uytkownikw do treci online. W acuchu wartoci i komunikacji
zachodzcym na linii wydawca, dostawcy usug dostpu do treci i uytkownik naley
bowiem poszukiwa caociowego podejcia do konsumpcji treci online jako rodowiska
rozwoju gospodarczego i wczenia cyfrowego wszystkich uczestnikw rynku, ktrzy co jest
oczywiste dziaaj w symbiozie. Z jednej strony bez wyszukiwarek wydawcy trac
czytelnikw i dochody, a bez wydawcw wyszukiwarki nie s w stanie zbudowa skutecznej
struktury odniesie i zasobw linkw, finalnie za trac na tym uytkownicy ograniczeni w
dostpie do treci cyfrowych, nie tylko w celu zapoznania si z nimi, ale w moliwoci
przejcia z roli biernego odbiorcy do roli twrcy treci cyfrowych. Co samo w sobie jest
wartoci gdy powiksza krg zainteresowanych ochron wasnoci intelektualnej wobec
dziaa pirackich.

Prawo wydawcw do udziau w rekompensacie z tytuu dozwolonego uytku (art. 12)

Strona 15 z 25
W ostatnim czasie pojawi si rwnie inny problem, ktry dotyczy wszystkich wydawcw,
nie tylko wydawcw prasy. W wyroku z 12 listopada 2015 r. w sprawie C-572/13 Hewlett-
Packard, TSUE uzna, e wydawcy nie maj prawa do partycypowania w rekompensacie z
tytuu dozwolonego uytku osobistego i wyjtku reprograficznego. Tymczasem rozwizania,
w ktrych rekompensata jest wypacana zarwno autorom jak i wydawcom funkcjonuj w
wikszoci pastw czonkowskich22, w tym w Polsce (na gruncie art. 20 i 201 pr. aut.). Dlatego
Rzd RP popiera inicjatyw Komisji zmierzajc do umoliwienia wydawcom partycypowania
w rekompensacie z tytuu dozwolonego uytku (nie tylko osobistego i reprograficznego, ale
wszelkich przypadkw, w ktrych dozwolony uytek wie si z zapat rekompensaty).
Projektowany art. 12 dyrektywy powizuje jednak uprawnienie do rekompensaty z
przeniesieniem przez twrcw praw na wydawcw lub udzieleniem im licencji. Tymczasem w
Polsce prawo wydawcw do partycypowania w rodkach zainkasowanych z tytuu opaty od
czystych nonikw i opaty reprograficznej ma charakter samoistny i niezaleny od prawa
twrcw. Zgodnie bowiem z art. 18 ust. 3 pr. aut. jest ono niezbywalne, co oznacza, e udzia
autora w rekompensacie nie przechodzi na wydawc wraz z przeniesieniem na niego
autorskich praw majtkowych. W konsekwencji, w celu zachowania przyjtego w polskiej
ustawie rozwizania, w toku prac nad dyrektyw Rzd RP bdzie dy do zapewnienia, e
zbycie autorskich praw majtkowych przez twrc na rzecz wydawcy nie ma wpywu na
rekompensat nalen temu pierwszemu.

Niektre sposoby korzystania z treci chronionych przez serwisy internetowe (art. 13)
Rzd RP popiera wszelkie inicjatywy zmierzajce do zapewnienia realnego egzekwowania
praw autorskich w internecie w przypadku ich narusze dokonywanych na skal komercyjn.
W tym kontekcie Komisja susznie zwrcia uwag na problemy wynikajce z dziaalnoci
usugodawcw internetowych (platform), polegajcej na przechowywaniu i zapewnianiu
publicznego dostpu do duej liczby utworw i przedmiotw praw pokrewnych
zamieszczanych przez samych uytkownikw. W takim wypadku uprawnieni nie maj
zazwyczaj kontroli nad korzystaniem z ich treci w ramach tego rodzaju serwisw (mog
wycznie domaga si usunicia poszczeglnych indywidualnie oznaczonych i
zamieszczonych treci), ani gwarancji uzyskania wynagrodzenia z tego tytuu (jest to
uzalenione od polityki danego serwisu). Nie zawsze panuje bowiem zgoda co do tego, czy
udostpnianie treci zamieszczanych przez uytkownikw wie si z koniecznoci
uzyskania licencji przez usugodawc. Dodatkowo cz umw zawieranych przez
usugodawcw z uprawnionymi umoliwia tym ostatnim wycznie partycypowanie w
zyskach osiganych przez usugodawc z tytuu eksploatacji utworw (na zasadach
okrelonych przez usugodawc, bez moliwoci negocjacji), ale nie maj one charakteru
umw licencyjnych. Podnoszone s te argumenty, e wynagrodzenia wypacane
uprawnionym s nieadekwatne do zyskw osiganych przez usugodawcw (przede
wszystkim osiganych porednio lub bezporednio z tytuu reklam oraz wykorzystywania
informacji i danych osobowych samych uytkownikw)23, pomimo e to wanie dostpno
treci chronionych prawem autorskim i prawami pokrewnymi wpywa na atrakcyjno ich
serwisw.

22
Impact Assessment str. 158 i zacznik 13D.
23
Por. dane zawarte w Impact Assessment, str. 138-139.

Strona 16 z 25
Powysza sytuacja stawia ponadto w niekorzystnej sytuacji konkurencyjnej usugodawcw
udostpniajcych utwory online wycznie na podstawie licencji koszty nabycia praw s w
ich przypadku znaczco wysze ni w przypadku opisanych powyej platform. Z perspektywy
odbiorcy kocowego oba typy usug stanowi ekwiwalentne rdo dostpu do treci (w
przypadku platform by moe nawet atrakcyjniejsze, bo niewymagajce adnych opat poza
udostpnianiem informacji lub danych osobowych lub koniecznoci zapoznawania si z
reklamami udostpnianymi przez platform). Platformy z uwagi na ich skal dziaania
maj te czsto lepsz pozycj rynkow, znaczco utrudniajc tworzenie i wiadczenie
konkurencyjnych usug.
Komisja, pomimo zdefiniowania wskazanych wyej problemw, pozostawia jednak kwesti
prawnoautorskich aspektw dziaania platform do rozstrzygnicia sdom, a swoj
interwencj ogranicza wycznie do wprowadzania do nieprecyzyjnie okrelonego
mechanizmu wsppracy pomidzy usugodawcami a uprawnionymi. Takie podejcie
pozostawia jednak po obu stronach ogromn niepewno prawn co do tego, w jakich
przypadkach taka wsppraca powinna by podejmowana i jaka jest jej relacja do
obowizkw wynikajcych z zasad oglnych prawa autorskiego. O ile ma ona sens w sytuacji,
gdy nie ulega wtpliwoci, e porednik internetowy nie jest odpowiedzialny za dokonywane
przez uytkownikw publiczne komunikowanie utworw (co w przypadku platform nie
zostao jednoznacznie przesdzone), to staje si rodkiem cakowicie nieadekwatnym w
przypadku serwisw nastawionych przede wszystkim na zarabianie moliwe w duym
stopniu dziki naruszeniom praw autorskich. Takie serwisy nie tylko nie powinny korzysta z
wycze od odpowiedzialnoci24, ale powinny by traktowane jako podmioty dokonujce
publicznego komunikowania utworw albo co najmniej pomocniczo odpowiedzialne za
dokonywane naruszenia. Wprowadzenie przepisu zobowizujcego je do wsppracy z
uprawnionymi (i odwrotnie zobowizujcego uprawnionych do wsppracy z tymi
serwisami) bez przesdzenia kwestii ich odpowiedzialnoci moe utrudni dochodzenie
wobec nich roszcze z tytuu narusze, a wrcz spowodowa, e roszczenia bd kierowane
wycznie do indywidualnych internautw.
Do obnienia pewnoci prawnej take po stronie uytkownikw i samych serwisw w tym
zakresie, jak rwnie utrudnienia egzekwowania praw w internecie, moe te przyczyni si
motyw 38 preambuy, ktry zdaje si sugerowa, e z wyczenia od odpowiedzialnoci jako
usugodawca w zakresie hostingu moe skorzysta podmiot dokonujcy publicznego
komunikowania utworw.
Projektowany przepis art. 13 zosta ponadto zredagowany w taki sposb, jakby by wprost
adresowany do dostawcw usug spoeczestwa informacyjnego. Tymczasem obowizek
jego wdroenia bdzie lea po stronie pastw czonkowskich. Moe to oznacza znaczne
rozbienoci w sposobie i skutecznoci jego implementacji. Przepis nie precyzuje rwnie
kwestii jurysdykcji pastw czonkowskich wobec usugodawcw majcych siedzib poza ich
terytorium (a czsto w ogle poza terytorium UE), co w poczeniu z brakiem jakichkolwiek
sankcji stawia pod znakiem zapytania w ogle moliwo skutecznego egzekwowania
przewidzianego w nim obowizku (a wic zapewniania w praktyce przez pastwo
czonkowskie, e wsppraca midzy uprawnionymi i serwisami jest realna i realizowana). Z
drugiej za strony projektowane rozwizanie bdzie prowadzio do koniecznoci
24
Przewidzianych w dyrektywie 2000/31/WE Parlamentu Europejskiego i Rady z dnia 8 czerwca 2000 r. w
sprawie niektrych aspektw prawnych usug spoeczestwa informacyjnego, w szczeglnoci handlu
elektronicznego w ramach rynku wewntrznego (dyrektywa o handlu elektronicznym).

Strona 17 z 25
wprowadzania kosztowych mechanizmw monitoringu korzystania z utworw i
artystycznych wykona, co z natury preferuje przedsibiorstwa o silnej pozycji rynkowej i
moe zakci konkurencj, a docelowo dostp uytkownikw rnorodnych do treci online.
Rzd RP nie poprze tak uksztatowanego rozwizania. Wybr mechanizmw ochrony treci
powinien by w takim wypadku pozostawiony autonomii modeli biznesowych dostawcw
usug spoeczestwa informacyjnego.
Z powyszych przyczyn Rzd RP bdzie dy do wyeliminowania wskazanych wtpliwoci w
projektowanych przepisach.

Godziwe wynagrodzenie twrcw i artystw wykonawcw (art. 14-16)

Komisja susznie zwrcia uwag na problem niskiego wynagrodzenia uzyskiwanego przez
twrcw i artystw wykonawcw z tytuu komercyjnej eksploatacji ich praw przeniesionych
na inne podmioty (przede wszystkim na wydawcw, producentw i nadawcw).
Wynagrodzenie to jest czsto nieadekwatne w zestawieniu z zyskami osiganymi przez
podmioty, na ktre prawa zostay przeniesione. Przy tym przy okrelaniu ich wysokoci nie
uwzgldnia si wartoci rynkowej przeniesionych praw. Uprawnieni nie maj te dostpu do
stosownych informacji na temat sposobu i zakresu korzystania z ich utworw, a wic
czynnikw, ktre zgodnie z orzecznictwem TSUE powinny mie wpyw na wysoko
nalenego im wynagrodzenia. Problem ten uleg pogbieniu przy eksploatacji utworw w
rodowisku cyfrowym z uwagi na zoony charakter funkcjonujcych w nim modeli
dystrybucji treci chronionych prawami wycznymi.
Rozwizanie proponowane przez Komisj zakada zobowizanie nabywcw praw do
informowania twrcw i wykonawcw o skali eksploatacji ich utworw i artystycznych
wykona (art. 14) oraz przyznanie tym ostatnim roszczenia o zapat odpowiedniego
dodatkowego wynagrodzenia w przypadku, gdy pierwotnie uzgodnione wynagrodzenie jest
niewspmiernie niskie (art. 15). Spory zwizane z powyszymi instrumentami bd mogy
by rozstrzygane w drodze dobrowolnej, alternatywnej procedury rozstrzygania sporw (art.
16).
Podobne rozwizania obowizuj na gruncie prawa polskiego (art. 47 i 48 pr. aut.), ale
dotycz wycznie umw, w ktrych postanowiono, e wynagrodzenie twrcy zaley od
wysokoci wpyww z korzystania z utworu albo jest okrelone procentowo od ceny
sprzeday egzemplarzy utworu.
Chocia propozycja Komisji jest krokiem w dobrym kierunku (stanowi prb rozwizania
problemu bez obciania dodatkowymi kosztami usugodawcw i odbiorcw treci), to
jednak mona zastanawia si nad jej skutecznoci. Podwyszenie wynagrodzenia nie
bdzie bowiem odbywao si automatycznie, ale wycznie na danie uprawnionego. Naley
spodziewa si, e czsto bdzie wic dochodzone przed sdem w toku postpowania
inicjowanego i prowadzonego przez podmioty, ktre maj ograniczone realne moliwoci
techniczne i finansowe do prowadzenia takich sporw (autorw i artystw wykonawcw).
Ponadto proponowane w projektowanej dyrektywie roszczenie informacyjne i roszczenie o
podwyszenie wynagrodzenia powinno przysugiwa tylko w przypadkach nabycia praw na
wyczno, tzn. przeniesienia praw albo udzielenia licencji wycznej. Udzielenie licencji
niewycznej nie wyklucza bowiem osigania zyskw przez twrc lub wykonawc z innych

Strona 18 z 25
rde. Wtpliwe jest te, czy objty projektowan regulacj powinien by przypadek
przeniesienia praw na pracodawc na podstawie umowy o prac.
Na poparcie zasuguje natomiast wyczenie spod tych obowizkw umw zawieranych za
porednictwem organizacji zbiorowego zarzdzania. Dyrektywa 2014/26/UE przewiduje
bowiem odrbne zasady dotyczce przejrzystoci i adekwatnoci wynagrodzenia w
przypadku takich umw.

1. Ocena skutkw prawnych

Implementacja dyrektywy bdzie wymaga dokonania zmian w ustawie o prawie autorskim i
prawach pokrewnych.
2. Ocena skutkw spoecznych
Dyrektywa co do zasady powinna przyczyni si do zwikszenia dostpnoci utworw i
przedmiotw praw pokrewnych w internecie, przede wszystkim za porednictwem instytucji
kultury, oraz zwikszenia pewnoci prawnej przy podejmowaniu dziaalnoci edukacyjnej i
badawczej przy wykorzystaniu technologii cyfrowych. Mona te oczekiwa nieznacznej
poprawy dostpnoci utworw audiowizualnych w serwisach VOD.
Natomiast zagwarantowanie skutecznej ochrony praw wydawcw pozwoli na utrzymanie
dostpu do wartociowych treci informacyjnych (ktrych jako w razie ekonomicznego
zaamania si sektora mogaby znaczco spa) w celu zapewnienia pluralizm mediw.
Wanie z uwagi na konieczno ochrony prawa do informacji i wolnoci sowa projektowane
prawa wydawcw nie mog negatywnie wpywa na gwarancje pluralizmu mediw i dostpu
uytkownikw do rnorodnych informacji, zwaszcza w rodowisku cyfrowym
spoeczestwa informacyjnego.
Mona oczekiwa ponadto nieznacznej poprawy sytuacji twrcw i artystw wykonawcw w
zwizku z wprowadzeniem mechanizmw uatwiajcych udzia w zyskach osiganych z tytuu
eksploatacji ich utworw i wykona, przede wszystkim w internecie.
3. Ocena skutkw gospodarczych
Potwierdzenie moliwoci stosowania technik eksploracji tekstw i danych w badaniach
naukowych take z wykorzystaniem treci objtych ochron prawa autorskiego moe
przyczyni si do wzrostu innowacyjnoci.
Wsparcie dotyczce negocjacji licencyjnych moe pomc w rozwoju sektora VOD.
Przyznanie nowych uprawnie wydawcom prasy nie zmieni zakresu, w jakim ju obecnie
wymagana jest licencja na korzystanie z publikacji prasowych w formie cyfrowej, ale
wzmocni podstaw prawn do negocjowania umw licencyjnych przez wydawcw oraz
dochodzenia przez nich roszcze z tytuu narusze, przyczyniajc si do ekonomicznego
wzmocnienia tego sektora.
4. Ocena skutkw finansowych
Dyrektywa nie wywoa skutkw budetowych.

Strona 19 z 25
IV. Stanowisko partnerw spoecznych

Projekt dyrektywy by przedmiotem konsultacji spoecznych na przeomie wrzenia i

padziernika 2016 r. Zosta on skierowany do 128 podmiotw oraz dodatkowo zamieszczony
na stronie internetowej www.prawoautorskie.gov.pl prowadzonej przez Ministerstwo
Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Swoje stanowiska w odniesieniu do projektowanej dyrektywy przedstawiy nastpujce
podmioty:
300POLITYKA, Amerykaska Izba Handlowa w Polsce (AIH), Centrum Cyfrowe Projekt: Polska
(CC PP), Creative Commons Polska (CC), Culture Shock (poparcie stanowiska Centrum
Cyfrowe Projekt: Polska), Chimes i MMF Polska, Cyfrowy Polsat (CP), Edipresse S. A.
(Edipresse; poparcie stanowiska Izby Wydawcw Prasy), Fundacja Nowoczesna Polska (FNP),
Gremi Business Communication (Gremi; poparcie stanowiska Izby Wydawcw Prasy), INFOR
Biznes Sp. z o.o. (INFOR Biznes; poparcie stanowiska Izby Wydawcw Prasy), INFOR PL S.A.
(INFOR PL; poparcie stanowiska Izby Wydawcw Prasy), Instytut Adama Mickiewicza (IAM),
Instytut Allerhanda (IA), Interdyscyplinarne Centrum Modelowania Matematycznego i
Komputerowego (ICM), Izba Wydawcw Prasy (IWP), Krajowa Izba Producentw
Audiowizualnych (KIPA), Krajowa Rada Radiofonii i Telewizji (KRRiT), Katedra Prawa
Wasnoci Intelektualnej Uniwersytetu Jagielloskiego (UJ), Koalicja Otwartej Edukacji
(KOED), Organizacje bibliotekarskie (Org. bibl.), Polska Akademia Nauk (PAN), Polska Agencja
Prasowa S.A. (PAP), Polska Izba Informatyki i Telekomunikacji (PIIT), Polska Izba Komunikacji
Elektronicznej (PIKE), Polska Izba Ksiki (PIK), Polskie Stowarzyszenie Wydawcw
Muzycznych (PSWM), Polska Press Sp. z o. o. (Press, poparcie stanowiska Izby Wydawcw
Prasy), Ringier Axel Springer Polska (Axel Springer; poparcie stanowiska Izby Wydawcw
Prasy), Polski Instytut Sztuki Filmowej (PISF), StartUp Poland, Stowarzyszenie Dystrybutorw
Filmowych (SDF), Stowarzyszanie Gazet Lokalnych (SGL; poparcie stanowiska Izby
Wydawcw Prasy), Stowarzyszenie Autorw i Wydawcw COPYRIGHT POLSKA (Copyright
Polska, Stowarzyszenie Autorw ZAiKS (ZAiKS), Stowarzyszenie Filmowcw Polskich (SFP),
Stowarzyszenie Kreatywna Polska (KP), Stowarzyszenie Zbiorowego Zarzdzania Prawami
Autorskimi Twrcw Dzie Naukowych i Technicznych KOPIPOL (KOPIPOL), Telewizja Polska
S.A. (TVP), Wikimedia, Wytwrnia Filmw Dokumentalnych i Fabularnych (WFDiF), Zwizek
Importerw i Producentw Sprztu Elektrycznego i Elektronicznego ZIPSEE, Cyfrowa
Polska (ZIPSEE), ZPR Media SA (ZPR; poparcie stanowiska Izby Wydawcw Prasy), Zwizek
Artystw Wykonawcw STOART (STOART), Zwizek Kontroli Dystrybucji Prasy (ZKDP;
poparcie stanowiska Izby Wydawcw Prasy), Zwizek Nauczycielstwa Polskiego (ZNP),
Zwizek Pracodawcw Brany Internetowej IAB Polska (IAB), Zwizek Producentw Audio-
Video (ZPAV), Zwizek Pracodawcw Business Centre Club (ZPBCC; poparcie stanowiska Izby
Wydawcw Prasy), Zwizek Przedsibiorcw i Pracodawcw (ZPP). Swoje uwagi w
przedmiotowej kwestii nadesay rwnie cztery osoby fizyczne.
Po upywie terminu na zgaszanie uwag, w dniu 15 grudnia 2016 r. wpyno stanowisko
Google Poland Sp. z o.o.
W zakresie poszczeglnych rozwiza przedstawiono nastpujce stanowiska:

Eksploracja tekstw i danych (art. 3)

Strona 20 z 25
Cz podmiotw ocenia propozycj regulacji negatywnie z punktu widzenia praw
uprawnionych, wskazujc m.in. na prymat rozwizania licencyjnego bd konieczno
uwzgldnienia roli rozwiza licencyjnych (PIK, Copyright Polska, IWP, PAP). Zdaniem PIK,
Copyright Polska, IWP, PAP, KP i SDF konieczne jest bezwzgldne zawenie wskazanego
wyjtku do dziaalnoci niekomercyjnej. Cz podmiotw uznaa projektowany wyjtek za
zbyt wski, w tym w szczeglnoci postulujc ustanowienie wyjtku bez ograniczenia
podmiotowego (ZPP, ICM, ePastwo, Creative Commons, Centrum Cyfrowe oraz KOED) bd
w ogle podwaajc konieczno regulacji ze wzgldu moliwo sparaliowania przez ni
dotychczasowej legalnej aktywnoci w tym zakresie (StartUp, AIH, PIIT, IAB).

Wyjtek dotyczcy dziaalnoci dydaktycznej (art. 4)

Cze organizacji opowiedziaa si za obligatoryjn rekompensat dla uprawnionych
(Copyright, PIK, Kreatywna Polska, SFP i KIPA, PIIT) oraz przyja z aprobat moliwo
zastosowania przez pastwa czonkowskie mechanizmw licencyjnych (Copyright Polska, PIK,
SFP i PIIT). Z kolei pozostaa grupa uczestnikw konsultacji uznaa proponowany wyjtek za
zbyt wski, oceniajc negatywnie m.in. zaproponowane ograniczenie podmiotowe (Org.
bibl., FNP oraz ZNP, CC, CC PP, KOED) oraz moliwo zastosowania rozwiza licencyjnych
(Org. bibl., ZNP, BN, FNP, AIH, ePastwo, IAB, CC, CC PP, KOED).

Zachowanie dziedzictwa kulturowego (art. 5)

Inicjatyw wprowadzenia wyjtku przyjto co do zasady pozytywnie. Postulowano jednak
m.in. cakowite wyczenie utworw licencjonowanych z definicji zbiorw (PIK oraz
Copyright Polska). Z drugiej za strony wskazywano na konieczno wczenia do definicji
utworw licencjonowanych (Org. bibl.). Kilka organizacji wskazao natomiast m.in. na zbyt
wskie uksztatowanie zakresu przedmiotowego wyjtku ze wzgldu na wskazane w nim cele
zwielokrotnienia (Org. bibl., BN, CC PP oraz CC).

Utwory out-of-commerce (art. 7-9)

Oglne poparcie dla regulacji wyraziy Copyright Polska, PIK, SFP, KIPA, BN i PAN,
podkrelajc pozostawienie pastwom czonkowskim duej dowolnoci przy decydowaniu o
sposobie jego wdroenia do krajowego porzdku prawnego. CC PP, CC, Org. bibl. oraz FNP
krytycznie odniosy si m.in. do zastosowania rozwizania licencyjnego. Pozytywnie
moliwo uznania za utwory out-of-commerce caoci zbiorw ocenia BN, natomiast
krytycznie do tego rozwizania odniosy si PIK oraz Copyright Polska.

Dostpno utworw audiowizualnych na platformach VOD (art. 10)

Cz podmiotw podkrelio, i regulacja ta nie moe prowadzi do wymuszenia zawarcia
umowy (TVP, KIPA, KP, SDF, IAB). Wskazywano ponadto na znikome zastosowanie
proponowanych rozwiza w praktyce (SFP, Cyfrowy Polsat, PIKE, PIIT).

Prawa wydawcw (art. 11-12)

Strona 21 z 25
Poparcie dla inicjatywy przyznania odrbnych praw pokrewnych wydawcom wyraziy:
Edipresse, Gremi, INFOR Biznes, INFOR PL, IAM, IWP, PAP, PSWM, Ringier Axel Springer
Polska, COPYRIGHT POLSKA, SFP, SGL, SKP, ZPR, ZKDP, ZPBCC.
Podmioty, ktre popary propozycj przyznania wydawcom prasowym odrbnych praw
pokrewnych, zaznaczyy, i rozwj technologii cyfrowych doprowadzi do powstania nowych
modeli biznesowych i wzmocni rol internetu jako gwnego rodka dystrybucji i
udostpnienia treci chronionych prawem autorskim. W tych nowych warunkach zdaniem
wskazanych powyej podmiotw coraz wyraniej zarysowuje si potrzeba uchwalenia
silnych przepisw z zakresu praw autorskich, tworzcych podstawowe ramy dla
zabezpieczenia wynagradzania wydawcw za poczynione inwestycje i zapewnienia
harmonijnej dostawy treci kreatywnych.
Pomimo aprobaty dla przyznania wydawcom praw pokrewnych, zgoszono nastpujce
uwagi do propozycji Komisji.
Podniesiono, i wobec faktu masowego kopiowania papierowych wyda publikacji
ochrony potrzebuj nie tylko wersje cyfrowe, ale take wersje tradycyjne (fizyczne) i to nie
tylko wykorzystywane w rodowisku cyfrowym. Uwzgldnienie w proponowanym
rozwizaniu utworw fizycznych jest rwnie konieczne, aby odpowiednio zareagowa na
sytuacj powsta na skutek orzeczenia Trybunau w sprawie C-572/13 Hewlett-Packard i
zagwarantowa, e wydawcy bd uprawnieni do uzyskiwania odpowiedniej rekompensaty z
tytuu wtrnego wykorzystywania ich fizycznych publikacji, a nie tylko treci cyfrowych
(Edipresse, Gremi, INFOR Biznes, INFOR PL, IWP, PAP, PSWM, Axel Springer, SFP, SGL, KP,
ZPR, ZKDP, ZPBCC). Podkrelono rwnie, i katalog podmiotw, ktrym zostan przyznane
prawa powinien by rozszerzony o wydawcw ksiek (PIK, COPYRIGHT POLSKA).
Wskazano, i w celu zapewnienia pewnoci prawnej i odpowiedniej ochrony treciom
zarwno w formie fizycznej, jak i cyfrowej oraz w celu unikania stosowania rnych
przepisw do tych samych treci, najlepszym rozwizaniem byoby dodanie wydawcw prasy
do katalogu podmiotw praw rwnie w dyrektywie 2006/115/WE, w zakresie dystrybucji
oraz prawa najmu i uyczania (art. 9 i 3) (Edipresse, Gremi, INFOR Biznes, INFOR PL, IWP,
PSWM, Axel Springer, SGL, KP, ZPR, ZKDP, ZPBCC).
Ponadto wskazano, i prawo wydawcw bdzie niedostatecznie efektywne, jeli okres
ochrony nie bdzie zgodny z okresem ochrony innych podmiotw praw (50 lub 70 lat)
(Edipresse, Gremi, INFOR Biznes, INFOR PL, IWP, PAP, PSWM, Axel Springer, SGL, KP, ZPR,
ZKDP, ZPBCC).
Poparto rozwizanie zawarte w projektowanym art. 18 ust. 2, zgodnie z ktrym prawo
pokrewne powinno obejmowa take publikacje, ktre ukazay si przed wejciem w ycie
proponowanej dyrektywy (Edipresse, Gremi, INFOR Biznes, INFOR PL, IWP, PAP, PSWM, Axel
Springer, SGL, KP, ZPR, ZKDP, ZPBCC).
Na marginesie wskazano, i zaproponowana przez Komisj regulacja powinna przesdzi
wprost, e niektre formy linkowania stanowi akty publicznego komunikowania utworw.
Wrd konsultowanych pojawia si opinia, i zdanie ostatnie motywu 33 projektu
Dyrektywy moe by interpretowane jako krok wstecz wobec aktualnego orzecznictwa
Trybunau Sprawiedliwoci UE dot. linkowania (por. C-466/12 Nils Svensson, C-160/15 GS
Media), ktre wyranie wskazuje, i Trybuna uwaa linkowanie do treci nielegalnych za
naruszenie prawa, w szczeglnoci wwczas gdy dokonywane jest przez profesjonalist w

Strona 22 z 25
celu zarobkowym. Bowiem moliwa jest interpretacja, i chodzi o wszystkie rodzaje
linkowania, a nie tylko linkowanie do treci prasowych (KIPA, KP, SFP, PAP, ZAIKS).
Z aprobat przyjto rozwizanie zawarte w art. 12 projektu, ktre w opinii konsultowanych
pooy kres koniecznoci kadorazowego udowadniania w prowadzonych procesach
sdowych, i wydawca posiada odpowiednie prawo do kadego materiau prasowego, co
bywa wykorzystane przez ich przeciwnikw procesowych w celu wyduania prowadzonego
postpowania sdowego (Edipresse, Gremi, INFOR Biznes, INFOR PL, IWP, PSWM, Axel
Springer, COPYRIGHT POLSKA, SGL, KP, ZPR, ZKDP, ZPBCC).
Sprzeciw odnonie propozycji Komisji zgosiy: 300POLITYKA, AIH, CC PP, CC, Culture Shock,
Google, Org. Bibl., PIIT, PIKE, Wikimedia, Startup Poland, ZIPSEE, ZPP oraz osoby fizyczne,
ktre przesay swoje uwagi w konsultacjach.
Szereg podmiotw wskazao, i podobne rozwizania wprowadzone w ostatnich latach w
Niemczech i w Hiszpanii nie odniosy zamierzonego skutku. W przywoanych krajach
utworzenie nowego prawa pokrewnego miao negatywny wpyw na rynek wydawniczy, w
szczeglnoci na maych i rednich wydawcw, zakcio konkurencyjno, pogorszyo
sytuacj rynkow wydawcw, utrudnio dostp do informacji, a take zwikszyy poziom
niepewnoci prawnej dla przedsibiorcw oraz konsumentw (300 POLITYKA, AIH, CC PP, CC,
Culture Shock, Google, PIIT, PIKE, Startup Poland, ZPP, IA).
Zwrcono ponadto uwag, e obcienia wynikajce z nowego prawa dotkn nie tylko due
firmy internetowe, ale wszystkich uczestnikw gospodarki cyfrowej, w szczeglnoci firmy
mode i mae, takie jak startupy. Wydawcom ju w tej chwili przysuguj prawa autorskie do
publikowanych utworw, jak te prawa sui generis do baz danych. Dlatego jeli celem
projektowanych rozwiza ma by rozwizanie problemw natury dowodowej w tym
zakresie waciwym i proporcjonalnym rozwizaniem byoby wprowadzenie domniemania
istnienia uprawnienia wydawcy w stosunku do opublikowanego przez niego dziea.
Natomiast w odniesieniu do zautomatyzowanych funkcji tworzcych krtkie opisy linkw,
np. w wynikach wyszukiwania lub agregacji, wydawcy ju w tej chwili mog kontrolowa
indeksowanie ich treci przy pomocy narzdzi informatycznych. Komisja nie wykazaa take,
e narzdzia rynkowe nie s w tym wypadku wystarczajce (market failure), ani e
proponowane rozwizanie przyczyni si do znoszenia barier na wsplnym rynku (Google).
Niezalenie od braku poparcia w stosunku do samej koncepcji wprowadzenia prawa
pokrewnego dla wydawcw prasowych wskazywano na niejasnoci i wtpliwoci zwizane z
projektowanymi przepisami.
Podniesiono, e ze wzgldu na fakultatywno wyjtkw i ogranicze zawartych w
dyrektywie 2001/29/WE ktrymi zgodnie z zaoeniami bd objte rwnie prawa
pokrewne wydawcw moe nastpi zrnicowanie pozycji podmiotw, w zalenoci od
tego, jakie wyjtki i ograniczenia praw s przewidziane w danym kraju (IAB).
Zwracano uwag na niejasn definicj publikacji prasowej, zawart w art. 2 pkt 4 projektu
dyrektywy, ktra obejmuje niepochodzce od tradycyjnych wydawcw prasy publikacje
prasowe w intrenecie. W zwizku z ogromn rnorodnoci tego rodzaju publikacji
powstaj wtpliwoci zwizane z zakresem przedmiotowym tej definicji (PIIT, IA).
Wskazano take, e planowane udzielenie ochrony na okres a 20 lat od chwili publikacji,
moe okaza si zbyt ekstensywne w realiach rzeczywistoci internetowej (IAB).

Strona 23 z 25
Wskazywano, e aby wprowadzenie nowego prawa pokrewnego uzna za celowe, musiaoby
ono rozszerza zakres ochrony m.in. poprzez faktyczne ograniczenie obecnego zakresu
dozwolonego uytku wzgldem materiaw prasowych (wyczenie prawa przedruku lub
prawa cytatu, wzgldnie rozszerzenie ich odpatnoci), ustanowienie ochrony dla elementw
nietwrczych publikowanych treci, np. objcie ochron take pojedynczych zda lub
niewielkiej grupy sw z publikowanych artykuw, jak rwnie zakazanie wprost
umieszczania hiperczy do opublikowanych online artykuw. Tego rodzaju dziaanie jest nie
do pogodzenia z zasadami funkcjonowania spoeczestwa informacyjnego (PIKE).
Zwrcono te uwag, e projektowane prawo pokrewne moe obj dziea, do ktrych
wydawcy udzielono zaledwie licencji na publikacj. Tym samym wydawca uzyska de facto
prawo weta wobec dalszego wykorzystywania tego utworu, co wpynie na pogorszenie
sytuacji twrcy (Google).
W niektrych przypadkach mimo braku poparcia dla propozycji Komisji wskazywano, e
zasadne jest, aby wydawcy mieli do dyspozycji odpowiednie instrumenty, ktre
zagwarantuj ochron ponoszonych przez nich nakadw i inwestycji oraz zapewni rozwj
wartociowego dziennikarstwa, niezbdnego w pastwach demokratycznych (IA).
W kontekcie art. 12, ktry przyznaje wydawcom w okrelonych przypadkach prawo do
godziwej rekompensaty, wskazywano na konieczno analizy projektowanego przepisu w
kontekcie niedawnego orzeczenia Trybunau Sprawiedliwoci Unii Europejskiej w sprawie C-
572/13 Hewlett-Packard (ZIPSEE).
Wskazano rwnie, e zakres zastosowania projektowanego art. 12 dotyczcego godziwej
rekompensaty odnosi si do szerszej grupy wydawcw (nie tylko do wydawcw prasowych).
W opinii konsultowanych podmiotw regulacja przewidujca, i przeniesienie przez autora
na wydawc prawa lub udzielenie wydawcy licencji na dane prawo stanowi wystarczajc
podstaw prawn dla wydawcy do roszczenia o udzia w rekompensacie nie stanowi
adekwatnego zabezpieczenia dla autorw. Dodatkowo nie jest moliwa do wprowadzenia w
polskim systemie prawnym z uwagi na niezbywalny charakter prawa do kompensaty za
korzystanie w ramach dozwolonego uytku osobistego (ZAiKS, KOPIPOL).

Niektre sposoby korzystania z treci chronionych przez serwisy internetowe (art. 13)
Cz podmiotw wskazaa, e regulacja przyczyni si do wzmocnienia pozycji uprawnionych
(Cyfrowy Polsat, SDF, PSWM, ZPAV), bd e moe stanowi baz dla dalszych rozwiza
(ZAiKS, SFP, KIPA). Rwnoczenie organizacje PIK, COPYRIGHT POLSKA, SFP, KIPA i KP
podkreliy, i proponowane rodki s niewystarczajce; konieczna jest natomiast regulacja
przewidujca dzielenie si przychodami przez dostawcw usug z podmiotami tworzcymi
udostpniane treci. Wskazano, i niezbdne jest take wyrane przesdzenie
odpowiedzialnoci dostawcw, np. przez uznanie, e ich dziaalno stanowi publiczne
komunikowanie (SFP, KIPA, KP). Obowizki naoone na dostawcw uznane zostay
natomiast przez cz podmiotw za niemoliwe do realizacji, bd zbyt uciliwe (ZPP,
Wikimedia, PIKE, Google, IAB, KOED), a projekt regulacji za kwestionujcy ramy prawne
wyznaczone przez dyrektyw e-Commerce (ZPP, StartUp, PIKE, Google, IAB, CC PP, CC).
Przywoano zagroenie ograniczenia praw uytkownikw, w tym m.in. wolnoci wypowiedzi
czy grob naruszenia aktualnego stanu rwnowagi midzy ochron praw uytkownikw
oraz prawami uprawnionych (CC PP, CC, ZPP, StartUp, Google, IAB, AIH), a take ryzyko

Strona 24 z 25
naruszenia prywatnoci przy stosowaniu zautomatyzowanych technik (PIKE, PAN), ktrych
obowizek stosowania oznacza de facto wprowadzenie prewencyjnego, uprzedniego
filtrowania wszelkiej komunikacji przesanej przez uytkownikw (Google).

Godziwe wynagrodzenie twrcw i artystw wykonawcw (art. 14-16)

Cz uczestnikw konsultacji wskazao na brak efektywnoci zaproponowanej regulacji,
podkrelajc przewag rozwizania, ktre przewidywaoby niezbywalne wynagrodzenia dla
uprawnionych (KIPA, SFP, KP oraz STOART). TVP oraz ZPAV wskazay na ingerencj
proponowanych regulacji w krajow praktyk kontraktowania, nieuwzgldniajc jej
zrnicowanych realiw. Cz podmiotw wskazaa, i projektowane rozwizania mog
doprowadzi do nadmiernego obcienia podmiotw korzystajcych z duej liczby utworw,
ze wzgldu na konieczno sprostania czsto wykraczajcym poza rozsdne rozmiary
daniom uprawnionych (IAB, PIIT, IWP, TVP, PAP).

Dodatkowe uwagi
Na rozczarowanie brakiem wyjtku dotyczcego panoramy wskazay AIH, Wikimedia,
StartUp, CC oraz KOED.

V. Informacja w sprawie zgodnoci projektu aktu z zasad pomocniczoci

Cele projektowanej dyrektywy, a mianowicie modernizacja niektrych aspektw unijnych

ram prawa autorskiego w celu uwzgldnienia postpu technologicznego i nowych kanaw
rozpowszechniania treci w ramach rynku wewntrznego, nie mogyby zosta osignite w
sposb wystarczajcy wycznie przez pastwa czonkowskie. Ze wzgldu na ich skal, skutki
i wymiar ponadgraniczny, mog by lepiej zrealizowane na szczeblu Unii.
Dotyczy to zarwno aktualizacji przepisw o dozwolonym uytku (ktre ju obecnie s
czciowo zharmonizowane), jak i innych regulowanych projektowan dyrektyw zagadnie
zwizanych z korzystaniem z utworw i przedmiotw praw pokrewnych w internecie,
majcym ze swej natury charakter transgraniczny. W tym kontekcie w Unii powinien by
zagwarantowany jednakowo wysoki poziom ochrony praw wycznych, w sposb
zapobiegajcy powstaniu rozbienoci w tym zakresie pomidzy pastwami czonkowskimi.

VI. Przedstawiciel Rzdu upowaniony do prezentowania stanowiska

Pawe Lewandowski, Podsekretarz Stanu w Ministerstwie Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

Strona 25 z 25