Algorytmy Zabiegowe Całosc

Algorytmy zabiegw wykonywanych w II semestrze
Zabiegi przeciwzapalne
Zapalenie [inflammatio] jest to miejscowa odpowied ustroju na bodziec zapaleniotwrczy. Odczyn
zapalny jest prb obrony organizmu przed czynnikiem szkodliwym.
Przyczyny zapalenia:
uraz mechaniczny,-
czynniki chemiczne egzogenne (kwasy, zasady) i endogenne;
czynniki fizyczne, np. promieniowanie nadfioletowe;
ciaa obce;
czynniki biologiczne, takie jak wirusy, bakterie, grzyby, tkanka martwicza.
Wyrniamy nastpujce objawy zapalenia:
a) miejscowe:
zaczerwienienie (rubor)
Obrzk (tumor)
wzrost temperatury (calor)
bl (dolor)
upoledzenie czynnoci narzdu zmienionego zapalnie (functio laesa)
b) oglne: podwyszona temperatura ciaa, wzrost poziomu leukocytw i OB.
Przebieg procesu zapalnego mona podzieli na trzy okresy:
uszkodzenie tkanek;
powstanie wysiku surowiczego lub ropnego;
cofanie si objaww chorobowych i zakoczenie procesu zapalnego.
Rozrniamy zabiegi przeciwzapalne z zastosowaniem:
zimna suchego i wilgotnego,
ciepa suchego i wilgotnego,
rodkw bodcowych na skr chorego.
ZIMNO SUCHE stosowane jest w miejscu przebiegu duych ttnic, np. w pachwinach, pod pachami,
na szyi, na brzuchu, powoduje zwenie powierzchownych naczy krwiononych, tym samym zmniejszony
przepyw krwi i tamowanie krwawienia (w przypadku krwotoku z nosa czy krwotoku wewntrznego).
Ponadto powoduje miejscowe zmniejszenie przemiany materii (w razie zapalenia), zagodzenie blu (w
razie stuczenia, skrcenia, zwichnicia), schodzenie skry w miejscu stosowania, obnienie temperatury
ciaa (wysoka gorczka), hamuje rozwj stanu zapalnego, zmniejsza obrzki pourazowe lub pooperacyjne.
1
Zimno suche stosowane jest przy krwiakach, blach gowy, w zapobieganiu i leczeniu zakrzepicy, w
zapobieganiu wysikom i obrzkom, np. przy ukszeniu przez owady.
Zimno suche stosuje si w postaci worka z lodem lub kompresw elowych, ktre wykonane z
nietoksycznego, organicznego elu i folii, s bardzo wygodne i ekonomiczne w uyciu, daj si modelowa
do ciaa pacjenta Zalet elu jest dugotrwae oddawanie skumulowanego w nim zimna, nie zachodz w nim
adne zmiany chemiczne, mona go uywa i przechowywa nawet kilka lat, gwarantowane jest co najmniej
100-krotne uycie.
Worek z lodem/kompres elowy
Stosowanie worka z lodem/kompresu elowego jest zabiegiem terapeutycznym polegajcym na
stosowaniu zimna suchego na mae powierzchnie ciaa. Najlepsze wyniki leczenia uzyskuje si stosujc
worek z lodem przez 30-60 minut, z godzinn przerw.
Wskazania do stosowania u pacjenta worka z lodem:
krwawienie wewntrzne, np. po porodzie,
stuczenia,
wiee urazy,
stany zapalne,
ble gowy,
stany zapalne jamy brzusznej,
gorczka,
ble menstruacyjne.
Przeciwwskazania do stosowania worka z lodem:
odmroenia,
ttnicze zaburzenia dopywu krwi.
Zagroenia podczas stosowania worka z lodem:
odmroenie, wychodzenie,
podranienie skry.
Algorytm stosowania worka z lodem/ zimnego elu
Czynnoci przygotowawcze
1. Zapoznanie si ze zleceniem lekarskim lub wasna ocena stanu pacjenta.
2. Zebranie wywiadu od pacjenta na temat tolerancji na zimno
3. Higieniczne mycie rk.
4. Przygotowanie zestawu:
worek na ld,
kostki lodu lub kompres elowy uprzednio schodzony w zamraalniku,
2
pokrowiec na worek z lodem lub na kompres.
5. Przygotowanie otoczenia: zamknicie okien i drzwi, podwyszenie temperatury w pokoju, zapewnienie
spokoju, dostarczenie dodatkowego koca.
6. Poinformowanie o celu, istocie i przebiegu zabiegu.
7. Uzyskanie zgody pacjenta na wykonanie zabiegu.
8. Zachcenie do oddania moczu przed zabiegiem, odprenia si, unikania gwatownych ruchw.
9. Poinformowanie pacjenta:
i podczas zabiegu jego aktywno ruchowa bdzie ograniczona, w zwizku z tym powinien on
pozaatwia wszystkie sprawy wice si z wychodzeniem poza ko;
o niebezpieczestwach zwizanych z zabiegiem,-
o koniecznoci zgaszania pielgniarce wszelkich niepokojcych objaww.
Czynnoci waciwe
1. Sprawdzenie tosamoci pacjenta.
2. Uoenie pacjenta w pozycji zapewniajcej komfort, uzalenionej od miejsca zastosowania worka
z lodem.
3. Wypenienie worka kostkami lodu, tak aby worek pozwoli si dowolnie modelowa (okoo /2 lub 2/3
objtoci).
4. Usunicie powietrza z worka przez ucisk z gry na worek uoony na twardym podou.
5. Sprawdzenie szczelnoci korka worka na ld (powysze czynnoci nie dotycz stosowania kompresu
elowego).
6. Woenie worka do pokrowca.
7. Uoenie worka na leczonym miejscu.
8. Kontrolowanie przebiegu zabiegu przez usuwanie roztopionej wody z worka tak, aby w worku stale by
tylko ld, a w przypadku stosowania kompresu elowego - stopnia jego ocieplenia.
9. Uzupenianie worka kostkami lodu w zalenoci od potrzeby lub wymiana kompresu elowego na
wiey.
10. Zakoczenie zabiegu - usunicie worka z lodem z miejsca leczonego i dokadna ocena skry w miejscu
wykonania zabiegu.
Czynnoci kocowe
1. Uporzdkowanie sprztu po zabiegu.
2. Przeznaczenie do prania pokrowca na worek z lodem.
3. Pielgnacja skry pacjenta w zalenoci od oceny jej stanu
5. Udokumentowanie zabiegu.
3
Okad chodzcy
Jest to zabieg terapeutyczny polegajcy na miejscowym stosowaniu zimna wilgotnego na mae
powierzchnie ciaa. Utrzymujc stale nisk temperatur, wywiera dziaanie przeciwzapalne i
przeciwblowe, zmniejsza obrzk i przekrwienie tkanek. Okad chodzcy zakadany jest na czas nie
duszy ni 15-20 minut w razie koniecznoci moe by powtrzony po upywie 2-3 godzin.
Cele stosowania okadu chodzcego u pacjentw:
obnienie temperatury ciaa;
obnienie aktywnoci metabolicznej tkanek;
zahamowanie krwawienia;
zapobieganie krwawieniom;
hamowanie procesu zapalnego, ropnego;
zmniejszenie aktywnoci drobnoustrojw we -okresach inkubacji;
zapobieganie i ograniczanie obrzku;
zmniejszenie przekrwienia tkanek;
dziaanie przeciwblowe.
Wskazania do wykonania okadu chodzcego
umiejscowione ostre stany zapalne;
stuczenia mini, cigien, staww;
urazy;
krwawienia i krwotoki;
obrzk;
gorczka.
Algorytm wykonania okadu chodzcego
2. Zebranie wywiadu od pacjenta na temat tolerancji na zimno.
4. Zaoenie rkawiczek jednorazowego uytku.
2 warstwy tkaniny dobrze wchaniajce wod (lniana lub baweniana),
miednica z wod chodn lub zimn z kostkami lodu,
podkad ochronny na ko,
rkawiczki jednorazowego uytku.
4
6. Przygotowanie otoczenia - zamknicie okien i drzwi, podwyszenie (w razie koniecznoci)
temperatury w pokoju, zaopatrzenie w dodatkowy koc.
9. Poinstruowanie o sposobie zmiany okadu, jeeli stan pacjenta na to pozwala.
10. Wyjanienie, i w pierwszej chwili pacjent bdzie odczuwa nieprzyjemne zimno, ktre po kilku
chwilach ustpi.
11. Poinformowanie o koniecznoci: oddania moczu przed zabiegiem, zgaszania pielgniarce
niepokojcych objaww wystpujcych podczas zabiegu.
Czynnoci waciwe
2. Uoenie pacjenta w odpowiedniej pozycji w zalenoci od miejsca stosowania okadu i preferencji
pacjenta.
3. Okrycie pacjenta dodatkowym kocem.
4. Zabezpieczenie ka przed zamoczeniem.
5. Odsonicie miejsca stosowania okadu.
6. Przymierzenie tkaniny na leczon cz ciaa.
7. Zamoczenie obu przygotowanych tkanin.
8. Odcinicie jednej z tkanin z nadmiaru wody.
9. Przyoenie jej na leczonym miejscu.
10. Zastpienie po 2-3 minutach teje warstwy tkaniny uprzednio odcinit drug warstw tkaniny z miski.
11. Zmienianie tkanin do czasu zakoczenia zabiegu.
12. Osuszenie skry po zabiegu.
13. Osonicie miejsca leczonego.
14. Obserwowanie reakcji pacjenta na prowadzon terapi przez cay czas trwania zabiegu.
Czynnoci kocowe
1. Uporzdkowanie przyborw po zabiegu.
2. Przeznaczenie rkawiczek jednorazowego uytku do utylizacji.
3. Dezynfekcja miski i podkadu ochronnego-, tkanin przeznaczy do prania.
4. Obserwowanie reakcji pacjenta na prowadzon i po jej zakoczeniu.
5
Okad wysychajcy
Jest to zabieg terapeutyczny polegajcy na miejscowym stosowaniu zimna wilgotnego na mae powierzchnie
ciaa, wywoujcy odczyn naczyniowy skry. U osb z niedokrwistoci lub osabionych odczyn ten moe
nie wystpi. Okad wysychajcy dziaa nagrzewajco i uspokajajco. Stosuje si go na klatk piersiow
w nerwoblach, przewlekym nieycie oskrzeli, zapaleniu puc, zapaem. opucnej, grypie, astmie
oskrzelowej. Zastosowany na tuw lub tylko na brzuch, uatwia wchoniecie wysikw zapalnych w
obrbie jamy brzusznej i miednicy mniejszej. Wykorzystywany jest take w przypadku kamicy nerkowej,
wtrobowej oraz w bolesnym miesiczkowaniu. W guzkach krwawniczych oraz w zapaleniu
okooprostniczym stosuje si go na krocze i narzdy pciowe.
Okad wysychajcy obnia temperatur pacjenta o okoo 1C w czasie 2 3 godzin. Czas ten w gorczce
ulega skrceniu, a w zaburzeniach krenia obwodowego - wydueniu.
Okad chodzcy skada si z 2 warstw - mokrej i suchej.
Celem stosowania okadu wysychajcego
dziaanie przeciwblowe i uspokajajce ;
obnienie temperatury ciaa;
zahamowanie procesu zapalnego,
obnienie napicia mini.
Algorytm wykonania okadu wysychajcego
2. Zebranie wywiadu od pacjenta na temat tolerancji na zimne
warstwa tkaniny - lniana lub baweniana, dobrze wchaniajca wod,
warstwa tkaniny - flanelowa lub z weny, wiksza od warstwy lnianej lub bawenianej,
woda chodna,
dodatki wedug zlecenia, np. spirytus (tylko do skropienia warstwy pierwszej przed
zaoeniem na klatk piersiow),
rkawiczki jednorazowego uytku,
banda.
6. Przygotowanie otoczenia - podwyszenie temperatury otoczenia, zapewnienie spokoju, zaopatrzenie
w dodatkowy koc.
6
9. Zaplanowanie czasu wykonania okadu.
10. Wyjanienie, i w pierwszej chwili pacjent bdzie odczuwa nieprzyjemne zimno, ktre po kilku
chwilach ustpi, wyjanienie mechanizmu efektu gsiej skrki".
11. Zachcenie do odprenia si, zrelaksowania.
12. Pouczenie o unikaniu gwatownych mchw w czasie zabiegu.
13. Poinformowanie o koniecznoci: oddania moczu przed zabiegiem; zgaszania pielgniarce
niepokojcych objaww wystpujcych podczas zabiegu.
Czynnoci waciwe
2. Uoenie pacjenta w wygodnej i bezpiecznej pozycji, uzalenionej od miejsca stosowania okadu.
3. Okrycie pacjenta dodatkowym kocem.
4. Odsonicie miejsca stosowania okadu.
5. Przyoenie na okolic leczon pierwszej warstwy - tkaniny mokrej, dokadnie odcinitej z nadmiaru
wody, wygadzonej.
6. Przyoenie drugiej warstwy - tkaniny suchej pokrywajcej cakowicie mokr i wystajc ponad jej
brzegi o okoo 2 cm z kadej strony (nie musz szczelnie przylega do siebie).
7. Lune przymocowanie okadu bandaem.
8. Uoenie dzwonka alarmowego w zasigu rki pacjenta.
9. Zakoczenie stosowania okadu po wyschniciu warstwy mokrej (okoo 2-3 godz.) lub powtrzenie
zabiegu.
10. Obserwacja reakcji pacjenta na zabieg (skra powinna by sucha i chodna po cigniciu okadu, a
warstwa mokra okadu sucha i zimna).
Czynnoci kocowe
1. uporzdkowanie materiau, sprztu, otoczenia
Uporzdkowanie przyborw po zabiegu.
Przeznaczenie rkawiczek jednorazowego uytku do utylizacji.
Tkanin przeznaczy do prania.
2. Postpowanie z pacjentem:
osuszenie i natuszczenie skry
3. Czynnoci kocowe wykonywane przez pielgniark:
Higieniczne mycie rk.
Udokumentowanie zabiegu.
7
Ciepo suche
Ciepo suche ma zastosowanie w postaci:
termoforu,
ciepych kompresw elowych,
poduszek elektrycznych,
lamp emitujcych promieniowanie podczerwone.
Celem zastosowania u pacjentw ciepa suchego jest:
przyspieszenie gojenia si ran,
poprawa miejscowego krenia
zagodzenie blu
ustpienie skurczw mini
ocieplenie caego ciaa
Termofor/ciepy kompres elowy
Stosowanie termoforu/ ciepego kompresu elowego polega na stosowaniu ciepa suchego na niewielkie
powierzchnie ciaa. najwiksze nasilenie dziaania nastpuje po upywie 20 30 minut. termoforu/
kompresu elowego nie powinno si stosowa duej ni godzin. w czasie zabiegu moe wystpi:
nieznaczny wzrost ttna
pogbienie oddechu,
obnienie cinienia ttniczego krwi
wzmoone pocenie
wskazania
bolesne miesiczki
kolka jelitowa
ble miniowe
wzdcia
przykurcze
nerwoble
ozibienie.
przeciwwskazania
krwotoki
ostre stany zapalne groce perforacj np. ostre zapalenie wyrostka robaczkowego
oparzenia
Zagroenia podczas stosowania termoforu/kompresu elowego:
8
oparzenie
podranienie skry
Uwaga ostronie stosowa u pacjentw nieprzytomnych i osb z zaburzeniami czucia.
Algorytm zastosowania termoforu/kompresu elowego
2. Zebranie wywiadu od pacjenta na temat wraliwoci na ciepo.
termofor lub kompres elowy wczeniej ogrzany w okoo 2,5 1 wody o temperaturze 70-
80C przez 7-10 minut,
pokrowiec na kompres ub termofor,
gorca woda do termoforu o temperaturze okoo 50-70C.
7. Zachcenie do odprenia si, zrelaksowania, oddania moczu przed zabiegiem.
8. Poinformowanie:
i podczas zabiegu aktywno ruchowa pacjenta bdzie ograniczona - do koniecznoci
pozostawania w ku;
o niebezpieczestwach zwizanych z zastosowaniem termoforu;
o koniecznoci zgaszania pielgniarce wszelkich niepokojcych objaww.
Czynnoci waciwe
2. Uoenie pacjenta w pozycji zapewniajcej komfort i bezpieczestwo, uzalenionej od miejsca
zastosowania termoforu/kompresu elowego:
A. w wypadku stosowania termoforu:
napenienie termoforu do poowy gorc wod,-
usunicie z niego powietrza;
staranne zakrcenie termoforu;
sprawdzenie szczelnoci korka;
B. w przypadku stosowania kompresu elowego:
wczeniejsze ogrzanie w okoo 2,5 1 wody o temperaturze 70-80C przez 7-10 minut.
3. Woenie termoforu/kompresu elowego do pokrowca.
4. Uoenie termoforu/kompresu elowego na leczonym miejscu.
9
5. Kontrolowanie stanu pacjenta i przebiegu zabiegu: temperatury wody w termoforze lub stopnia
ozibienia kompresu
6. Zakoczenie zabiegu - usunicie termoforu/kompresu elowego.
Czynnoci kocowe
2. przeznaczenie rkawiczek do utylizacji.
3. Przeznaczenie pokrowca na termofor do prania.
4. Ocena stanu oglnego i wnikliwa ocena stanu skry leczniczego miejsca.
5. Edukacja pacjenta w zakresie pielgnacji skry po zabiegu
10
CIEPO WILGOTNE - to przede wszystkim: okady rozgrzewajce pod ceratk i ciepe kpiele.
Ciepo wilgotne stosujemy u pacjenta w celu:
zwikszenia odpornoci komrek,
zmniejszenia blu,
zmniejszenia napicia mini,
pobudzenia czynnoci jelit
przyspieszenia powstania ropy,
przerwania procesu zapalnego,
rozszerzenia naczy krwiononych i chonnych,
zwikszenia przepuszczalnoci naczy wosowatych,
uatwienia przenikania leukocytw do przestrzeni okoonaczyniowej,
przyspieszenia przemiany materii.
Okad rozgrzewajcy
Stosowanie okadu rozgrzewajcego jest zabiegiem terapeutycznym polegajcym na miejscowym
stosowaniu ciepa wilgotnego na mae powierzchnie ciaa.
Okad rozgrzewajcy skada si z trzech warstw: wilgotnej, ceratki i suchej. Warstwa mokra sw
wilgotno utrzymuje od 6 do 8 godzin i tyle te czasu okad powinien by utrzymany na miejscu leczonym.
Wskazania do stosowania okadu rozgrzewajcego:
stany zapalne y;
zrosty po wstrzykniciach;
zakrzepowe zapalenie y;
czyraki, zastrzay, ropowice,-
angina;
stan zapalny ucha rodkowego;
zapalenie puc i oskrzeli, jeli temperatura ciaa nie przekracza 38C.
UWAGA!
nie stosowa okadw rozgrzewajcych: w pocztkowym okresie urazu, u pacjentw z chorob
nowotworow, u pacjentw po zayciu rodkw uspokajajcych, u chorych niespokojnych,
pobudzonych;
obserwowa podczas stosowania okadu rozgrzewajcego: dzieci, osoby starsze, nieprzytomnych,
pacjentw z niewydolnoci krenia, nadwraliwych na ciepo, z zaburzeniami czucia;
ostronie stosowa okady rozgrzewajce w przypadku niewyjanionych dolegliwoci brzusznych.
11
Algorytm wykonania okadu rozgrzewajcego
2. Zebranie wywiadu od pacjenta na temat tolerancji na ciepo.
wata,
ceratka o 2 cm wiksza od waty (z kadej strony),
warstwa ligniny o 2 cm wiksza z kadej strony od ceratki,
woda (w zalenoci od zlecenia) chodna lub letnia o temperaturze ciaa,
dodatki wedug zlece, np. Altacet, roztwr ichtiolu, spirytus (tylko do skropienia okadu), napar z
siana, napar z rumianku,
banda,
wazelina, rkawiczki jednorazowego uytku.
6. Przygotowanie otoczenia, zamknicie okien i drzwi oraz zapewnienie spokoju.
7. Poinformowanie pacjenta o celu, istocie i przebiegu zabiegu.
9. Zwrcenie uwagi na cise przestrzeganie czasu trwania okadu.
10. Poinformowanie:
e podczas zabiegu aktywno ruchowa pacjenta bdzie ograniczona - do koniecznoci pozostawania
w ku;
o koniecznoci zgaszania pielgniarce niepokojcych objaww.
Czynnoci waciwe
1. sprawdzenie tosamoci pacjenta.
2. Uoenie pacjenta w pozycji zapewniajcej bezpieczestwo i wygod, zalenej od miejsca
stosowania okadu.
3. Odsonicie okolicy leczonej.
4. Posmarowanie miejsca zaoenia okadu wazelin.
5. Przyoenie warstwy mokrej (dokadnie odcinite; i wygadzonej) na okolic leczon.
6. Pooenie na warstwie mokrej przygotowanej ceratki.
7. Pooenie na ceratce warstwy suchej (wszystkie warstw)-musz do siebie szczelnie przylega).
8. Przymocowanie okadu, np. bandaem.
9. Uoenie w zasigu rki pacjenta dzwonka alarmowego.
12
10. Usunicie warstwy mokrej i ceratki (po upywie 6-8 godzin) ; warstwa mokra i skra po zabiegu
powinny by wilgotne i ciepe.
11. Pozostawienie na okoo 30 minut suchej warstwy okadu.
12. Usunicie warstwy suchej okadu lub powtrzenie okadu.
13. Pielgnacja skry po okadzie w zalenoci od oceny jej stanu.
Czynnoci kocowe
2. Przeznaczenie sprztu jednorazowego uytku do utylizacji.
3. Edukacja pacjenta w zakresie pielgnowania skry po okadzie - natuszczenie.
13
BAKI u pacjentw stosowane s w postaci tradycyjnych baniek ogniowych oraz baniek
bezogniowych. Mechanizm dziaania baniek polega na spowodowaniu przekrwienia ttniczo-ylnego
i pkaniu powierzchownych naczy krwiononych, z ktrych uwolniona do tkanek krew dziaa jak
obcogatunkowe biako, wyzwalajc w organizmie pacjenta produkcj cia odpornociowych. Przekrwienie
ttniczo-ylne uzyskuje si, wytwarzajc we wntrzu baki podcinienie - poprzez rozrzedzenie powietrza
(baki tradycyjne) lub przez jego wypompowanie (baki bezogniowe). Baki stawiane s z przodu i tyu
klatki piersiowej, szeregami, w odlegoci okoo 1-2 cm jedna od drugiej. Baniek nie naley stawia: na
krgosupie, obojczyku, mostku, brodawkach piersiowych, gruczoach piersiowych, w okolicy koniuszka
serca, odka, nerek, duych naczy krwiononych, u osb bardzo wychudzonych na opatkach.
Wskazania do stosowania baniek:
zapalenie puc, oskrzeli;
przezibienie;
zapalenie grnych drg oddechowych.
Przeciwwskazania do stosowania baniek:
ropne i grzybicze zapalenie skry;
alergiczne zapalenie skry;
blizny, znamiona, zmiany barwnikowe w miejscu stosowania baniek;
wzmoona krucho naczy krwiononych
cia;
zaburzenia krzepnicia krwi',
niedokrwisto;
niewydolno krenia;
nowotwory;
grulica puc;
dugotrwae wyniszczajce choroby.
Powikania/zagroenia podczas stosowania baniek to:
poparzenie pacjenta;
skaleczenie pacjenta uszkodzon bak.
14
Algorytm wykonania baniek tradycyjnych
I. Czynnoci przygotowawcze
1. Zapoznanie si ze zleceniem lekarskim lub wasn ocen stanu pacjenta.
2. Zebranie wywiadu od pacjenta na temat dowiadcze w zakresie stosowania baniek.
30-40 baniek ogrzanych przez zanurzenie w wodzie o temperaturze 40C),czystych,
suchych, jednakowej wielkoci, uprzednio sprawdzonych, czy nie s uszkodzone,
lampka spirytusowa lub wieczka ustawiona tak, aby nie przenosi pomieni-
spirytusem,
denaturat,
kwacz (wata umocowana na metalowym prcie, o dugoci okoo 2 cm),
gaziki,
wazelina
chustka trjktna,
zapaki,
naczynie na odpadki,
rcznik,
oraz do usunicia baniek:
naczynie z preparatem dezynfekcyjnym na baki.
gaziki,
spirytus 70%,
puder antyseptyczny,
naczynie na odpadki.
6. Przygotowanie otoczenia:
zamknicie okien i drzwi,
sprawdzenie, czy na sali nie jest stosowana tlenoterapia.
7. Poinformowanie o celu, istocie, niebezpieczestwach i przebiegu zabiegu.
Czynnoci waciwe
15
2. Przygotowanie ka pacjenta; pozostawienie jednej poduszki, ktr naley zsun nisko pod plecy
pacjenta.
3. Zdjcie grnej czci piamy pacjenta.
4. Uoenie pacjenta pasko na brzuchu tak, aby opatki nie uwypuklay si (rce pacjenta uoone
pasko pod poduszk):
5. osonicie wosw pacjenta chustk trjktn;
6. przygotowanie miejsca stosowania baniek; przy duym owosieniu ogolenie plecw i klatki
piersiowej u mczyzn, przy znacznym wychudzeniu natuszczenie skry wazelin;
7. zapalenie lampki spirytusowej
8. nasczenie kwacza denaturatem,
9. odcinicie go o brzeg naczynia z denaturatem (nie za sabo, gdy moe spa kropla palcego si
denaturatu i nie za mocno, gdy bdzie palia si wata);
10. ujcie lew rk 2 baniek i trzymajc w prawej rce kwacz zapalenie go;
11. woenie kwacza do wntrza baki na okoo 1 sekund, tu nad miejscem, na ktre ma by
przyoona baka;
12. stawianie baniek natychmiast po ich ogrzaniu, zaczynajc od strony dalszej i gry w odstpach 1-2
cm;
13. zdmuchnicie pomienia na kwaczu (odwrci si od pacjenta, kwacz osoni rk i zdmuchn);
14. Powtarzanie czynnoci do momentu zapenienia powierzchni klatki piersiowej pacjenta lub
postawienia zleconej iloci baniek.
15. Sprawdzenie po postawieniu wszystkich baniek, czy nie odpadaj, ponowne postawienie baniek,
ktre si nie trzymaj.
16. Rozoenie rcznika na przystawionych bakach.
17. Przykrycie pacjenta kodr.
18. zdjcie chustki trjktnej z wosw pacjenta;
19. zgaszenie wieczki lub palnika
20. Zdjcie baniek po upywie 15-20 minut: odkrycie miejsca stosowania baniek i uciskajc kciukiem
skr tu obok baki, wpuszczenie do niej powietrza.
21. Zdjte baki naley woy do naczynia ze rodkiem antyseptycznym.
22. Osuszenie plecw rcznikiem.
23. Pielgnacja (zabezpieczenie) skry pacjenta po zabiegu - przetarcie skry gazikiem nasczonym
70% spirytusem;
24. Zaoenie pacjentowi grnej czci piamy.
25. Przesanie ka pacjenta
Czynnoci kocowe
16
1. Uporzdkowanie sprztu po zabiegu;
2. przeznaczenie materiau jednorazowego uytku do utylizacji.
3. przeznaczenie baniek do sterylizacji;
4. Ocena stanu skry pacjenta po zabiegu i postpowanie zgodne z rozpoznaniem - przetarcie skry
gazikiem nasczonym spirytusem, w wypadku wystpienia drobnych pcherzykw zastosowa np.:
Sudocrem, Panthenol.
5. Poinformowanie pacjenta o koniecznoci pozostania w ku przez 30 minut pod przykryciem
i ograniczeniu wychodzenia z ka przez 2-3 dni.
17
Algorytm postawienia baniek bezogniowych
1. Zapoznanie si ze zleceniem lekarskim lub wasn ocen stanu
pacjenta.
2. Zebranie wywiadu od pacjenta na temat dowiadcze w zakresie stosowania baniek.
30-40 baniek ogrzanych przez zanurzenie w wodzie o temperaturze 40C),czystych,
suchych, jednakowej wielkoci, uprzednio sprawdzonych, czy nie s uszkodzone,
gaziki,
wazelina
rcznik,
oraz do usunicia baniek:
naczynie z preparatem dezynfekcyjnym na baki.
gaziki,
spirytus 70%,
puder antyseptyczny,
naczynie na odpadki.
6. Przygotowanie otoczenia:
zamknicie okien i drzwi,
sprawdzenie, czy na sali nie jest stosowana tlenoterapia.
7. Poinformowanie o celu, istocie, niebezpieczestwach i przebiegu zabiegu.
Czynnoci waciwe
2. Przygotowanie ka pacjenta; pozostawienie jednej poduszki, ktr naley zsun nisko pod plecy
pacjenta.
3. Zdjcie grnej czci piamy pacjenta.
4. Uoenie pacjenta pasko na brzuchu tak, aby opatki nie uwypuklay si (rce pacjenta uoone
pasko pod poduszk):
18
5. przygotowanie miejsca stosowania baniek; przy duym owosieniu ogolenie plecw i klatki
piersiowej u mczyzn, przy znacznym wychudzeniu natuszczenie skry wazelin;
6. zaoenie na zaworek baki pompki z wcinitym tokiem;
7. przystawienie baki w wybrane miejsce, lekko dociskajc j do ciaa,-
8. wypompowanie powietrza z baki, wycigajc do koca tok pompki.
9. Powtarzanie czynnoci do momentu zapenienia powierzchni klatki piersiowej pacjenta lub
postawienia zleconej iloci baniek.
10. Sprawdzenie po postawieniu wszystkich baniek, czy nie odpadaj, ponowne postawienie baniek,
ktre si nie trzymaj.
11. Rozoenie rcznika na przystawionych bakach.
12. Przykrycie pacjenta kodr.
13. Zdjcie baniek po upywie 15-20 minut: odkrycie miejsca stosowania baniek i uciskajc kciukiem
skr tu obok baki, wpuszczenie do niej powietrza.
14. Zdjte baki naley woy do naczynia ze rodkiem antyseptycznym.
15. Osuszenie plecw rcznikiem.
16. Pielgnacja (zabezpieczenie) skry pacjenta po zabiegu - przetarcie skry gazikiem nasczonym
70% spirytusem;
17. Zaoenie pacjentowi grnej czci piamy.
18. Przesanie ka pacjenta
Czynnoci kocowe
1. Uporzdkowanie sprztu po zabiegu;
2. przeznaczenie materiau jednorazowego uytku do utylizacji.
3. przeznaczenie baniek do sterylizacji;
4. Ocena stanu skry pacjenta po zabiegu i postpowanie zgodne z rozpoznaniem - przetarcie skry
gazikiem nasczonym spirytusem, w wypadku wystpienia drobnych pcherzykw zastosowa np.:
Sudocrem, Panthenol.
5. Poinformowanie pacjenta o koniecznoci pozostania w ku przez 30 minut pod przykryciem
i ograniczeniu wychodzenia z ka przez 2-3 dni.
19
Podawanie lekw doustnie
Podawanie leku doustnie, ze wzgldu na wygod pacjenta, jest jednym z podstawowych sposobw
wprowadzania leku do ustroju. Lek podany doustnie dostaje si przez przeyk do odka i jelit. Przechodzi
przez odcinki o rnym pH, a wic niezalenie od budowy moe zosta wchonity. Wchanianie leku
podanego doustnie jest zalene od wielu czynnikw i podlega indywidualnym wahaniom. Na skuteczno
wchaniania mog w znacznym stopniu wpywa: czas podania leku w stosunku do posiku, rodzaj diety,
wydzielanie sokw trawiennych i inne czynniki. Lek podany doustnie zaczyna dziaa po upywie od 5
minut (krople) do 30 minut (kapsuki, tabletki).
Przy przygotowaniu i podaniu lekw doustnie nie obowizuje zachowanie warunkw jaowoci, natomiast
naley przestrzega wszystkich zasad omwionych we wstpie rozdziau. W przypadku bdnego podania
leku naley natychmiast powiadomi lekarza.
Postacie i sposb podawania lekw doustnych przedstawiono w tabeli 1.
Wskazania do podania lekw doustnie:
choroby ukadu pokarmowego,
oddechowego,
moczowego,
nerwowego,
naczyniowego,
pciowego,
wewntrzwydzielniczego,
narzdu ruchu,
narzdw zmysu
oraz skry.
Przeciwwskazania do podawania lekw doustnie:
oparzenia jamy ustnej, garda, przeyku;
alergia na lek;
chory nieprzytomny.
Powikania/zagroenia podania lekw doustnie:
dranienie i uszkodzenie przewodu pokarmowego i wtroby;
interakcje pomidzy zaywanymi lekami a stosowan dieta lub innymi lekami;
oglne dziaania uboczne leku, takie jak: zaburzenia pracy serca, krenia, oddychania,
wiadomoci, odkowe, jelitowe, wydzielania, gorczka, aktywnoci seksualnej, neurologiczne;
20
miejscowe dziaania uboczne leku, takie jak: zaczerwienienie, swdzenie, zmiany skrne,
uszkodzenie nerww, zmiany smakowe, sucho w ustach, wypadanie wosw;
zatrucia (przedawkowanie);
objawy uczuleniowe;
zakrztuszenie lekiem;
przyzwyczajenie z obnion reakcj i/lub dziaanie uboczne - uzalenienie,-
objawy godu lekowego w przypadku odstawienia, np. lekw uspokajajcych;
zwikszenie wraliwoci skry na promieniowanie UV;
w czasie ciy i karmienia piersi wywoanie objaww niepodanych u podu lub noworodka.
Algorytm podawania lekw doustnie
1. Zapoznanie si ze zleceniem lekarskim.
3. Przygotowanie sprztu:
wzek lekowy",
indywidualne karty zlece lekarskich,
kieliszki z podziak,
miseczki,
bagietki,
yeczki,
modzierz,
wyskalowana strzykawka,
kroplomierz,
kubeczki jednorazowe,
dzbanek z wod do picia.
1. Przygotowanie lekw (przestrzeganie zasad podanych powyej).
2. Poinformowanie pacjenta o rodzaju leku, jego dziaaniu, skutkach ubocznych.
3. Uzyskanie zgody pacjenta na przyjcie leku.
4. Poinstruowanie pacjenta o szczeglnych warunkach przyjcia leku (jeli takie istniej) oraz o rodzaju
diety, jakiej powinien przestrzega i pynach, jakimi powinien popija leki.
Czynnoci waciwe
2. Uoenie pacjenta w wygodnej i bezpiecznej pozycji (najlepiej siedzcej lub psiedzcej).
21
3. Podanie leku do przyjcia w kieliszku lub miseczce - pacjentom, ktrzy nie mog sami zay leku (np.
zamanie obu koczyn grnych), woenie leku do jamy ustnej, umieszczenie tabletek trudnych do
przeknicia na nasadzie jzyka (bliej garda), np. lekw o wikszych rozmiarach, w opatkach.
4. Podanie wody do popicia leku.
5. Sprawdzenie, czy pacjent pokn lek.
Czynnoci kocowe
1. Uporzdkowanie zestawu po zabiegu.
2. Przeznaczenie sprztu wielorazowego uytku do dezynfekcji i sterylizacji.
3. W wypadku podawania leku doranie po upywie okoo 30 minut uzyskanie od pacjenta informacji i
(jeli to moliwe) sprawdzenie w sposb obiektywny, czy lek przynis oczekiwany skutek.
4. Obserwowanie pacjenta pod ktem wystpienia objaww ubocznych, w razie ich pojawienia si
dokadne opisanie ich w dokumentacji pacjenta, ewentualnie natychmiastowe zawiadomienie
lekarza.
6. Udokumentowanie podania leku.
22
Podawanie lekw przez ukad oddechowy
Przez ukad oddechowy podaje si leki poprzez ich wziewanie. Podawane leki mog wystpowa w postaci:
gazu, np. tlenu, pary wodnej, substancji lotnych i proszku.
Inhalacje
Inhalacja to wdychanie gazw oddechowych wraz z rozpylonymi w nich rodkami nawilajcymi (woda)
lub leczniczymi o dziaaniu miejscowym (rozmikczajce luz, hamujce przebieg procesw zapalnych,
rozszerzajce oskrzela, antybiotyki) lub oglnym (np. adrenalina, atropina). Wprowadzenie lekw do ukadu
oddechowego jest moliwe dziki zastosowaniu urzdze wytwarzajcych aerozole o rnym stopniu
rozproszenia (wielkoci czsteczek). Rozproszone czsteczki do rednicy 10-30 mikrometrw docieraj
tylko do krtani (z tego wzgldu stosowane s jedynie w leczeniu grnych drg oddechowych). Czsteczki o
rednicy 6-10 mikrometrw docieraj do tchawicy i duych oskrzeli. Czsteczki rwne i mniejsze ni 5
mikrometrw penetruj rednie i drobne oskrzela, najmniejsze (1-2 mikrometrw) docieraj a do pcherzy-
kw pucnych. Zabieg trwa nie duej ni 15 minut, w czasie ktrych pacjent wdycha nie wicej ni 2 ml
leku.
Cele stosowania terapii inhalacyjnej: i
nawilenie powietrza wdychanego;
nawilenie bony luzowej tchawicy i oskrzeli;
rozszerzenie oskrzeli;
zmniejszenie stanu zapalnego drg oddechowych;
rozrzedzenie wydzieliny z drg oddechowych;
znieczulenie oglne,-
testy inhalacyjne na alergeny wziewne, np. trawy, zboa.
Wskazania do terapii inhalacyjnej.
tlenoterapia i oddychanie za pomoc respiratora;
obturacyjne i przewleke schorzenia puc,-
ostre i przewleke stany zapalne drg oddechowych;
przygotowanie do gimnastyki oddechowej i drenau uoe-niowego;
profilaktyka niedodmy i zapalenia puc;
rozpoznanie dychawicy oskrzelowej.
Powikania/zagroenia podczas stosowania terapii inhalacyjnej:
zakaenie przez drobnoustroje znajdujce si w zastosowanym sprzcie i przewodach;
zadziaanie lekw na luzwki oka;
23
skutki uboczne wynikajce z dziaa niepodanych podanego leku, np. ostra duszno,
przyspieszona czynno serca, niepokj, niemiarowo, zawroty gowy, oglny niepokj,
mroczki przed oczami.
We wszystkich wymienionych sytuacjach naley natychmiast przerwa inhalacj, otworzy okno, pacjenta
pooy lub posadzi w pozycji uatwiajcej oddychanie, uspokoi. Jeli objawy nie ustpi, naley wezwa
lekarza.
Algorytm wykonania inhalacji
1. Zapoznanie si ze zleceniem w indywidualnej karcie zlece chorego.
miska nerkowata,
chusteczki papierowe i worek na odpady,
podkad ochronny,
lek do inhalacji, np. rozrzedzajcy luz, hamujcy przebieg procesw zapalnych,
inhalator ultradwikowy,
jednorazowa maska bd ustnik.
5. Przygotowanie inhalatora do pracy wedug instrukcji, tj. uywanie sterylnego ukadu przewodw
oraz sterylnego pojemnika na wod destylowan.
6. Przygotowanie otoczenia, zamknicie okien i drzwi, zapewnienie spokoju i ciszy
9. Zaplanowanie czasu wykonania zabiegu.
10. Poinformowanie o koniecznoci oczyszczenia nosa, zdjciu okularw, wyjciu szkie kontaktowych,
u kobiet zmyciu makijau przed zabiegiem, niestosowaniu inhalacji bezporednio przed lub po
posikach, gdy niektre pary zawierajce leki wywouj odruchy wymiotne, koniecznoci
zgaszania niepokojcych objaww wystpujcych podczas zabiegu.
Czynnoci waciwe
2. Uoenie pacjenta w preferowanej przez niego pozycji zapewniajcej komfort i bezpieczestwo,
najlepiej siedzcej z podparciem plecw lub pwysokiej.
3. Zabezpieczenie ubrania pacjenta podkadem ochronnym.
4. Zabezpieczenie wosw pacjenta chustk bawenian.
24
5. Postawienie w zasigu rki pacjenta miski nerkowatej i chusteczek do odkrztuszania.
6. Podanie pacjentowi ustnika lub maski.
7. Polecenie pacjentowi, aby spokojnie i gboko oddycha, przez nos lub usta, zalenie od zlecenia (ok.
8-12 oddechw/min), i stosowa odprenia midzy oddechami.
8. Przysunicie aparatu na odlego 50 cm od chorego.
9. Ustawienie danej wydajnoci rozpylania i stenia aerozolu.
10. Wczenie inhalatora.
11. Czuwanie przy pacjencie podczas zabiegu, kontrolowanie prawidowoci dziaania sprztu.
12. Pomaganie podczas odkasywania.
13. Zakoczenie inhalacji po wyczerpaniu zleconej iloci leku.
14. Wyczenie inhalatora (take z sieci).
15. Usunicie chustki i podkadw z ciaa pacjenta.
Czynnoci kocowe
2. Czyszczenie i odkaanie sprztu wielorazowego uytku oraz przeznaczenie go do sterylizacji.
4. Umoliwienie pacjentowi przeprowadzenia pielgnacji jamy ustnej.
5. Skontrolowanie ttna i oddechu.
6. Poinformowanie, e 30 minut po inhalacji nie naley: pali tytoniu, wychodzi na zimne powietrze,
gono rozmawia.
UWAGA!
Nie naley stosowa inhalacji u chorych pobudzonych.
Metoda ultradwikowa nie powinna by stosowana u chorych z alergicznymi chorobami ukadu
oddechowego, rwnie astm.
Podawanie tlenu
Tlenoterapia to zabieg leczniczy, polegajcy na podaniu choremu do oddychania powietrza
atmosferycznego wzbogaconego w tlen lub czystego tlenu. Tlen jest lekiem, powinien wic by podawany
w okrelonych dawkach i z reguy na zlecenie lekarza. Nie dotyczy to nagych wypadkw, w ktrych
pielgniarka ma prawo, na podstawie wasnej oceny stanu pacjenta, poda tlen doranie lub stosowa
tlenoterapi cig pod warunkiem uzyskania tytuu specjalisty w dziedzinie pielgniarstwa
Tlenoterapia ciga to podawanie tlenu przez minimum 15 godzin na dob, pamitajc o stosowaniu przerw
po 15-30 minutach, aby nie dopuci do nadmiernego natlenienia.
Cele podania tlenu:
25
wzbogacenie wdychanego powietrza odpowiedni dawk tlenu w celu uatwienia choremu
oddychania,-
zwikszenie cinienia czstkowego tlenu we krwi w celu uniknicia niedoboru tlenu w tkankach
(hipoksji).
Wskazania do podawania tlenu:
niewydolno wentylacyjna puc,-
utrudnienie dyfuzji tlenu z pcherzykw pucnych;
zmniejszona ilo hemoglobiny,-
niewydolno i zwolnienie krenia;
zaburzenia wymiany gazowej na poziomie komrkowym;
ostre stany zagroenia ycia, tj. wstrzs, zator ttnicy pucnej, nage zatrzymanie krenia, zawa
serca.
Zagroenia podczas podawania tlenu:
wybuch, poar - w wyniku stosowania w tym samym pomieszczeniu otwartego rda ognia, pracy
w odziey wenianej, pracy tustymi rkami, uywania alkoholu, zwarcia instalacji elektrycznej
dzwonka alarmowego, zbyt bliskiej odlegoci do grzejnikw, uywania urzdze elektrycznych;
pogorszenie samopoczucia, bl za mostkiem, zaburzenia charakteru oddechu, wcznie z jego
zatrzymaniem (jako skutek nadmiernego natlenienia), obrzk zatok obocznych nosa i bl gowy
(jako skutek przedostania si tlenu do zatok obocznych nosa), wzdcia brzucha i trudnoci w
oddychaniu (jako skutek przedostania si tlenu przez przeyk do odka);
obnienie temperatury ciaa u osb w podeszym wieku;
niezauwaenie wyczerpania butli z tlenem;
wysychanie bony luzowej drg oddechowych i upoledzenie ruchu rzsek (jeli tlen nie by
ogrzewany i nawilany);
uszkodzenie rdbonka woniczek pucnych
zmniejszenie szybkoci oczyszczania luzowo-rzskowego tchawicy w warunkach dugotrwaej
hiperoksji (nadmiar tlenu w tkankach)
nieodwracalne uszkodzenie tkanek oka i mzgu u noworodka oraz puc u chorych w kadym wieku;
moliwo zachynicia si wymiocinami w przypadku stosowania maski czciowo zwrotnej.
Techniki tlenoterapii to:
techniki wykorzystujce mae (tzn. mniejsze od pojemnoci minutowej chorego) przepywy tlenu -
tlen podawany jest przez prost mask tlenow, mask czciowo zwrotn, cewnik do nosa, kaniul
nosow;
26
techniki wykorzystujce due (tzn. wiksze od pojemnoci minutowej chorego) przepywy tlenu -
tlen podawany jest przez prost mask bezzwrotn, mask Venturiego, namioty tlenowe (ktrych si
aktualnie nie poleca do prowadzenia tlenoterapii u dorosych) oraz do oddychania czystym tlenem -
ukad Reesa.
Algorytm podawania tlenu
1. Zapoznanie si ze zleceniem w indywidualnej karcie zlece chorego lub wasna ocena stanu pacjenta.
naczynie na odpadki,
lignina,
oraz w zalenoci od techniki podania tlenu: np.
o jednorazowa prosta maska tlenowa lub maska czciowo zwrotna,
o lub jednorazowy cewnik do nosa (w tym wypadku zestaw naley uzupeni o
przylepiec lub koreczki piankowe oraz el znieczulajcy)
o bd jednorazowa kaniula nosowa
o technika wykorzystujca mae przepywy tlenu,-np. jednorazowa maska Venturiego )
o lub jednorazowa maska bezzwrotna
o technika wykorzystujca due przepywy tlenu; np. ukad Reesa - do oddychania
czystym tlenem.
4. Przygotowanie i sprawdzenie rda tlenu:
a) w przypadku stosowania butli tlenowej
usunicie kapturka ochronnego; otworzenie na chwil gwnego zaworu, poczenie
rwnolegle cinieniomierza;
skontrolowanie na manometrze cinienia w butli;
kontrola szczelnoci i sprawnoci;
kontrola zapasu tlenu (stan manometru x pojemno butli = objto tlenu w litrach);
ocena czasu, na jaki wystarczy zapas tlenu w butli (cinienie w butli x zawarto butli,
podzielone przez zuycie (l/min) = czas dysponowania zapasem);
b) w przypadku korzystania z centralnej tlenowni:
sprawdzenie zaworu tlenu;
poczenie drenu z reduktorem, sprawdzenie poziomu wody destylowanej w nawilaczu
tlenu;
3. Zorganizowanie bezpiecznych warunkw na sali chorego: wyeliminowanie otwartego rda ognia (np.
nie stosowa tradycyjnych baniek na tej samej sali), sprawdzenie instalacji elektrycznej dzwonka
27
alarmowego, zachowanie bezpiecznej odlegoci butli tlenowej od grzejnikw i innych urzdze
elektrycznych.
4. Poinformowanie pacjenta o celu, istocie i przebiegu zabiegu Uzyskanie zgody pacjenta (jeli jego stan
na to pozwala).
5. Uprzedzenie pacjenta o moliwoci wystpienia przyspieszonego oddechu.
6. Zachcenie pacjenta, aby oddycha spokojnie i gboko.
7. Omwienie pielgnacji skry twarzy w przypadku stosowania maski tlenowej.
8. Podanie pacjentowi maski do rki w celu oswojenia si z ni.
9. Zalecenie wyjcia przez pacjenta szkie kontaktowych w przypadku stosowania cewnika do nosa.
Poinformowanie o: koniecznoci oddychania przez nos w wypadku stosowania kaniuli; koniecznoci
zgaszania pielgniarce wszelkich niepokojcych objaww lub niedogodnoci wystpujcych podczas
zabiegu; zachowaniu spokoju oraz unikaniu gwatownych ruchw podczas zabiegu.
Czynnoci waciwe
2. Uoenie pacjenta we wczeniej uzgodnionej pozycji, najlepiej pwysokiej.
3. Oczyszczenie nosa pacjenta.
4. Zaoenie (w zalenoci od wczeniejszych uzgodnie) cewnika - posmarowanie cewnika elem
znieczulajcym i wprowadzenie do jamy nosa na gboko obliczon na podstawie pomiaru odlegoci
od czubka nosa do patka usznego pacjenta, tak aby jego koniec nie wystawa poza tylny uk gardowy;
kaniuli - tak aby wsy kaniuli znajdoway si powyej progu nosa; lub maski tlenowej - o rozmiarze
odpowiadajcym wielkoci twarzoczaszki pacjenta tak, aby szczelnie przylegaa do twarzy. Ustawienie
maego przepywu tlenu, przyzwyczajenie pacjenta do tlenu.
5. Przymocowanie cewnika, kaniuli lub maski do twarzy pacjenta.
6. Upewnienie si, czy cewnik, kaniula bd maska jest dobrze zaoona i nie przeszkadza pacjentowi.
7. Ustawienie szybkoci przepywu tlenu w zalenoci od zlecenia:
przez cewnik -2-4 l/min;
kaniul - 4-8 l/min;
prost mask - 5-10 l/min;
mask czciowo zwrotn - 10-15 l/min;
ukad Reesa - do 25 l/min.
8. Stae monitorowanie stanu pacjenta podczas zabiegu.
9. Zamknicie dopywu tlenu po okrelonym w zleceniu czasie jego podawania.
10. Usunicie cewnika, kaniuli lub maski.
Czynnoci kocowe
28
3. Monitorowanie stanu pacjenta po zabiegu.
4. Skontrolowanie stanu jamy ustnej i nosowej po zabiegu i postpowanie zgodne z wynikami oceny.
29
Podawanie lekw miejscowo
Leki podawane miejscowo stosuje si na powierzchni skry lub luzwek, tj. do worka spojwkowego, do
nosa, do ucha, do pochwy. Leczenie miejscowe umoliwia stosowanie lekw, ktre podane oglnie mogyby
wywoa oglnoustrojowe reakcje toksyczne.
Podawanie lekw do worka spojwkowego
Jest to zabieg terapeutyczny polegajcy na aseptycznym podawaniu leku w postaci kropli lub maci do
worka spojwkowego. Leki podane t drog dziaaj po kilku minutach.
Wskazania do podania lekw do worka spojwkowego
zapobieganie zakaeniu,
zapobieganie wysychaniu i uszkodzeniu bony luzowej przedniej czci oka przy braku
ruchw powiekami;
leczenie, np. jaskry;
znieczulenie powierzchniowe;
leczenie stanw zapalnych i schorze na tle alergicznym
Przeciwwskazanie do podawania lekw do worka spojwkowego
nadwraliwo na skadniki preparatu.
Powikania/zagroenia podawania lekw do worka spojwkowego:
podranienie spojwki oka;
skutki uboczne wynikajce z dziaa niepodany danego leku;
podanie leku do zdrowego oka.

Algorytm podawania kropli i maci do worka spojwkowego
lek w postaci kropli lub maci o temperaturze pokojowej,
jaowe gaziki,
jaowe bagietki lub jaowy kroplomierz (jednorazowy lub wielorazowy), sprawdzi w
kierunku uszkodze, odrbny dla kadego leku),
miska nerkowata.
30
5. Przygotowanie otoczenia - zapewnienie dobrego owietlenia, ciszy i spokoju.
6. Poinformowanie pacjenta o celu, istocie i przebiegu czynnoci
o koniecznoci zgaszania pielgniarce niepokojcych objaww podczas zabiegu, np. silne
pieczenie;
o koniecznoci usunicia soczewek kontaktowych jeli pacjent je posiada);
e po podaniu leku moe mie uczucie gorszego widzenia;
Czynnoci waciwe
2. Uoenie pacjenta w pozycji na wznak lub siedzcej z podparciem gowy.
3. Przechylenie gowy pacjenta lekko do tyu.
4. Uchwycenie midzy trzeci a czwarty palec lewej rki jaowego gazika.
5. Rozchylenie powiek dwoma palcami lewej rki - wskazujcym i kciukiem - odsonicie dolnego
zachyka worka spojwkowego, oparcie palcw o brzegi oczodou.
6. Uchwycenie w praw rk przygotowanego leku, po ponownym jego sprawdzeniu - kropli w
kroplomierzu lub maci na opatce bagietki w niewielkiej iloci (o wielkoci gwki od zapaki).
7. Oparcie prawej doni lekko o czoo pacjenta.
8. Polecenie pacjentowi patrzenia ku grze.
zakropienie leku w iloci 1-2 kropli z wysokoci 2-3 cm prostopadle na spojwk
dolnej powieki, nie dotykajc zakraplaczem spojwek i rzs chorego, przytrzymanie i
odcignicie dolnej powieki do przodu przez kilka sekund, aby lek nie wypyn przez
szpar powiekow, powolne zwolnienie odsunitej powieki;
poinformowanie, e po zakropieniu leku pacjent powinien powoli zamyka oko i
wykona kilka ruchw gak oczn, aby lek rwnomiernie si rozprowadzi;
lub zsunicie maci z opatki na dolny zaamek powieki, trzymajc bagietk
rwnolegle do policzka, polecenie pacjentowi przymknicia powiek i lekkie
rozmasowanie maci opuszk palca przez gazik.
9. Osuszenie gazikiem z lewej rki okolicy oka z nadmiaru leku, odrzucenie gazika i wzicie nastpnego.
10. Podanie leku do drugiego oka.
Czynnoci kocowe
4. Kontrolowanie reakcji pacjenta na lek
5. Poinformowanie, e po podaniu leku pacjent powinien pozosta z przymknitymi powiekami
przez kilkanacie minut (szczeglnie wane przy podaniu maci).
31
UWAGA!
Szczegln ostrono naley zachowa przy podawaniu lekw zwaszcza z grupy mydriatykw
i miotykw, poniewa lek, ktry dostanie si przez przewd nosowo-zowy do garda i ust moe wchon
si przez bon luzow i wywoa objawy zatrucia. Objawy te mog -wystpi u osb wraliwych na te
leki. Aby tego unikn, natychmiast po zakropieniu lekw z wyej wymienionej grupy ucisn okolic
woreczka zowego przez ok. 1-2 minuty i gazikiem wytrze nadmiar leku.
Przy rwnoczesnym stosowaniu kilku lekw nie naley podawa wicej ni dwch, a maksymalnie
trzech lekw podczas jednego zakrapiania.
Naley zwrci uwag, aby nadmiar leku spywa w kierunku ucha, a nie ust chorego.
32
Podawanie lekw do ucha
Jest to zabieg terapeutyczny polegajcy na podaniu leku w postaci kropli lub maci do kanau ucha
zewntrznego. Leki podane t drog dziaaj po kilku minutach.
Wskazania do podania lekw do ucha to:
zakaenia narzdu suchu;
czyraki zewntrznego przewodu suchowego;
stany zapalne narzdu suchu;
perforacja bony bbenkowej;
przed pukaniem zewntrznego przewodu suchowego w przypadku obecnoci stwardniaej
woskowiny.
Przeciwwskazania do podania lekw do ucha:
nadwraliwo na skadniki preparatu.
Powikania podawania lekw do ucha to:
podanie leku do zdrowego ucha;
skutki uboczne wynikajce z dziaa niepodanych podanego leku.
Algorytm podawania lekw do ucha
Czynnoci przygotowawcze:
lek w postaci kropli (przed zakropieniem preparat naley pozostawi w
temperaturze pokojowej) lub maci (przed zaoeniem lek naley ogrza, trzymajc
go przez kilka minut w doni),
gaziki,
jaowy kroplomierz jedno- lub wielorazowy,
jaowe bagietki,
kwacze,
waciki,
miska nerkowata.
5. Przygotowanie otoczenia - zapewnienie dobrego owietlenia, ciszy i spokoju.
33
e zabieg moe by nieprzyjemny, pacjent moe odczuwa zawroty gowy i nudnoci;
e po podaniu leku moe mie uczucie pogorszenia syszenia;
o koniecznoci zgaszania niepokojcych objaww podczas zabiegu, np. silne pieczenie.
Czynnoci waciwe
2. Uoenie pacjenta w pozycji lecej na boku lub siedzcej, z przechyleniem gowy na bok.
3. Przechylenie gowy chorego na praw stron.
4. Odsonicie przewodu suchowego zewntrznego przez pocignicie maowiny usznej do tyu i
do gry u osb powyej 3. roku ycia lub do dou i tyu u dzieci poniej 3 lat
5. Oczyszczenie przewodu suchowego zewntrznego kwaczem
6. Jeeli lek naley poda do obu uszu, to rozpoczynamy od podania leku do ucha pierwszego, tak
aby wpuszczane krople lub ma trafiay na wewntrzn cian kanau kroplomierz
umieszczamy tu nad maowin, nie dotykajc jej, ma zakadamy na okolic wejcia do
przewodu suchowego.
7. Delikatne pomasowanie okolicy skrawka maowiny usznej, aby krople spyny w gb kanau
suchowego.
8. Zaoenie wacika zamykajcego wejcie do kanau suchowego.
9. Podanie leku do drugiego przewodu suchowego - jak wye
Czynnoci kocowe
2. Przeznaczenie sprztu jednorazowego uytku do utylizacji:
3. Przeznaczenie sprztu wielorazowego uytku do der z kcji i sterylizacji.
4. Poinformowanie pacjenta, e po podaniu leku powinien pozosta z przechylon gow przez kilka
minut.
5. Kontrolowanie reakcji pacjenta na lek.
7. Udokumentowanie wykonania zabiegu.
34
Podawanie leku do nosa
Jest to zabieg terapeutyczny polegajcy na podaniu leku w postaci kropli lub maci na luzwk jamy
nosa. Leki podane t drog dziaaj po kilku minutach.
Wskazania do podania lekw do nosa to:
zakaenia jamy nosa;
stany zapalne jamy nosa;
stany zapalne zatok przynosowych;
alergie;
ostre zapalenie ucha rodkowego - w celu udronienia trbki suchowej (Xylometazolin).

Przeciwwskazania do podania lekw do nosa to:
nadwraliwo na skadniki preparatu;
okres ciy i karmienia oraz wiek do 3 lat - w wypadku wielu lekw.
Krwawienia / krwotok z nosa
Powikania/zagroenia podawania lekw do nosa to:
podranienie luzwki jamy nosa,-
skutki uboczne wynikajce z dziaa niepodanych podanego leku;
nieprzyjemne uczucie suchoci bony luzowej nosa;
bl gowy - rzadko,-
podanie leku do zdrowej jamy nosowej.
Algorytm podania leku do nosa
lek w postaci kropli lub maci, r
gaziki,
jaowy kroplomierz jedno- lub wielorazowego uytku,
jaowe bagietki lub kwacz (w zalenoci od tego, na jak gboko ma by zaoona
ma),
miska nerkowata.
5. Przygotowanie otoczenia - zapewnienie dobrego owietlenia, ciszy i spokoju
6. Poinformowanie pacjenta o celu, istocie i przebiegu zabiegu
35
e zabieg moe by nieprzyjemny, ale nie bolesny;
e nie naley wciga kropli przez jam nosa do garda gdy same tam spyn, skd bdzie mg
je odkrztusi;
o koniecznoci zgaszania niepokojcych objaww podczas zabiegu, np. silne pieczenie.
Czynnoci waciwe
2. Oczyszczenie jamy nosa pacjenta.
3. Uoenie pacjenta w pozycji zapewniajcej komfort i bezpieczestwo (pozycja siedzca z gow
odchylon ku tyowi, z podparciem barkw; leca na plecach lub jeli . lek ma zadziaa na ciany
boczne nosa, przy zakraplaniu pacjent przechyla gow w odpowiedni stron).
4. Zachcenie do oddychania przez usta w czasie i po zabiegu;
5. Przygotowanie leku, nabranie go do kroplomierza lek nie jest zaopatrzony w dozownik) lub
naoenie maci na bagietk lub kwacz w zalenoci od planowanej gbokoci zaoenia maci.
6. uniesienie palcem lewej rki koniuszka nosa
7. przechylenie gowy pacjenta na bok jeli celem jest zadziaanie leku na boczne ciany jamy nosa
8. podanie leku (po ponownym sprawdzeniu) ma zsuwamy na okolic wejcia do jamy nosa lub
smarujemy gbiej delikatnie kwaczem ciany jamy nosowej, krople zapuszczamy w iloci zleconej
nie dotykajc zakraplaczem cian nosa
9. Wytarcie gazikiem wypywajcych kropli lub maci z nosa.
10. Podanie leku do drugiego otworu nosowego - jak wyej.
Czynnoci kocowe
4. Poinformowanie pacjenta, e powinien pozosta przez ok. 5 minut w pozycji, w ktrej by mu
podawany lek.
36
Podawanie lekw dopochwowo
Podawanie lekw dopochwowo polega na wprowadzeniu leku do pochwy na gboko co najmniej 3-5 cm,
najlepiej wieczorem tu przed udaniem si na spoczynek nocny. Leki dopochwowe wystpuj w postaci
globulek, czopkw, elu, tabletek, kremu, dziaaj po 20-30 minutach.
Wskazania do podania lekw dopochwowo:
stany zapalne narzdu rodnego;
zakaenia drodakowe, grzybicze, glonowcowe, pierwotniakowe pochwy i sromu;
ostre i przewleke zakaenia drg moczowych;
zapobieganie ciy.
Przeciwwskazania do podania lekw dopochwowo:
nadwraliwo na substancj czynn lub skadniki podoa;
alergia na lek;
pierwszy trymestr ciy - w wypadku wielu, lecz nie wszystkich lekw (naley uwanie
czyta ulotki doczone do leku przez producenta);
ostronie stosowa w niewydolnoci nerek i nadczynnoci tarczycy.
Powikania/zagroenia podawania lekw dopochwowo:
miejscowe podranienie luzwki;
obrzk luzwek w okolicy pochwy;
skutki uboczne wynikajce z dziaa niepodanych danego leku.
Algorytm podawania lekw do pochwy
1. Zapoznanie si ze zleceniem w indywidualne ce chorej.
3. Zaoenie rkawiczek jednorazowego uytku:
lek w zleconej dawce i postaci
jaowe rkawiczki
miska nerkowata, ewentualnie basen,
parawan
5. Przygotowanie otoczenia: zapewnienie warunkw intymnoci.
7. Uzyskanie zgody na wykonanie zabiegu.
8. Poinformowanie o koniecznoci:
37
zgaszania niepokojcych objaww podczas zabiegn pieczenie;
oddania moczu; jeeli jest to pacjentka leca, dostarczenie basenu,-
podmycia si, w wypadku pacjentek chodzcych.
Czynnoci waciwe
1. Sprawdzenie tosamoci pacjentki.
2. Przyniesienie parawanu.
3. Uoenie pacjentki w pozycji zapewniajcej komfort i bezpieczestwo - najlepiej pozycja leca na
wznak, ze zgitymi i czciowo odwiedzionymi koczynami dolnymi lub w pozycji Simsa.
4. Osonicie okolicy krocza, np. przez zrobienie budki
5. Oczyszczenie okolicy ujcia pochwy gazikami zwilonymi pynem antyseptycznym i przemycie
gazikami nasczonymi wod - w wypadku pacjentek lecych.
6. Rozpakowanie leku, po ponownym jego sprawdzeniu.
7. Rozchylenie warg sromowych wikszych lew rk
8. Wprowadzenie leku do pochwy; praw rk uchwycenie globulki midzy kciuk a palec wskazujcy i
wprowadzenie do pochwy, aby lek znalaz si w okolicy szyjki macicy, mona popycha go palcem
wskazujcym.
9. Zabezpieczenie bielizny podpask, poinformowanie, e wydobywajcy si lek z pochwy zabrudzi
bielizn - w wypadku niektrych lekw trwale.
Czynnoci kocowe
3. Przeznaczenie sprztu wielorazowego uytku do dezynfekcji.
4. Poinstruowanie o sposobie samodzielnego wprowadzenia leku do pochwy (pacjentka nie musi u tym
celu zakada rkawiczek jednorazowych, wyjtek stanowi sytuacja, gdy chora cierpi na zapalne lub
ropne schorzenia rk).
5. Poinformowanie o koniecznoci pozostania w ku przez pewien czas.
6. Kontrolowanie reakcji pacjentki na lek.
Wskazwki
Ma lub el wprowadza si do pochwy za pomoc specjalnych aplikatorw, ktre napenia si elem
bezporednio z tubki. Aplikator wprowadza si do pochwy na gboko 3-5 cm i przez nacinicie toka
wypycha lek. Bezporednio po zabiegu aplikator naley rozoy, zdezynfekowa, umy zimn i ciep
wod oraz wysterylizowa. Coraz czciej stosowane s jednak aplikatory jednorazowego uytku z
jednorazow dawk leku wewntrz.
38
Istniej take specjalne aplikatory do wprowadzania dopochwowego tabletek. Niektre tabletki
dopochwowe (np. Metronidazol) przed zaaplikowaniem naley zwily w przegotowanej i ostudzonej
wodzie.
39
Podawanie lekw doodbytniczo
Podawanie lekw doodbytniczo polega na wprowadzeniu do ustroju leku w postaci czopka lub
wlewki do jelita grubego. Wchanianie leku w odbytnicy jest szybkie (lek podany doodbytniczo omija
krenie wrotne i jest wchaniany do y odbytniczych), a indywidualne rnice w szybkoci wchaniania s
mniejsze ni przy podaniu doustnym.
Leki w postaci czopkw dziaaj ju po 15-20 minutach, a w postaci wlewki leczniczej po 10-15
minutach od podania. Przy stosowaniu leku t drog nie obowizuje zachowanie warunkw jaowoci.
Wskazania do podania lekw doodbytniczo:
brak moliwoci podania leku inn drog;
ylaki odbytnicy i odbytu (hemoroidy);
zaparcia;
stany zapalne jelit;
nieyt odbytu,-
uspokojenie;
obnienie poziomu potasu w organizmie.
Powikania/zagroenia podania lekw doodbytniczo to:
podranienie luzwki odbytnicy;
lekkie dziaanie przeczyszczajce;
skutki uboczne wynikajce z dziaa niepodanych podanego leku, ktre wystpuj do szybko w
czasie.
Algorytm zaoenia czopka do odbytu
2. Zebranie wywiadu od pacjenta na temat tolerancji na wstrzymanie pynu w odbytnicy.
5. Przygotowanie zestawu
lek w postaci czopka,
patek ligniny
maa miseczka z ciep wod,
noyczki,
basen i papier toaletowy - w zalenoci od celu zabiegu,
parawan.
6. Przygotowanie otoczenia - dobre owietlenie, zapewnienie warunkw intymnoci.
7. Poinformowanie pacjenta o rodzaju leku, jego dziaaniu, skutkach ubocznych oraz e zabieg moe
by nieprzyjemny, ale jest niebolesny.
9. Zachcenie pacjenta, aby przed zaoeniem czopka odda stolec (jeli wskazaniem nie byo zaparcie).
10. Poinformowanie, e w wypadku problemw z woeniem czopka lub kanki do odbytnicy naley
lekko prze na stolec, dziki czemu otwiera si zwieracz odbytu.
40
Czynnoci waciwe
2. Osonicie ka parawanem.
3. Uoenie pacjenta w pozycji na lewym boku z kolanami przycignitymi do klatki piersiowej:
wyjcie czopka z opakowania (po ponownym sprawdzeniu leku);
owinicie tpo zakoczonego koca czopka patkiem ligniny-
zanurzenie obego koca czopka w wodzie;
wsunicie czopka przez zwieracz odbytu do odbytnicy na dugo palca
4. Poproszenie pacjenta o silne zwarcie mini poladkw.
5. Przetarcie zwieracza odbytu lignin.
6. Odrzucenie ligniny do miski nerkowatej.
7. Pouczenie pacjenta, eby jak najduej zatrzyma czopek lub lek (co najmniej 15 minut).
8. Podoenie basenu w razie potrzeby.
Czynnoci kocowe
7. Odnotowanie w dokumentacji pacjenta ewentualnych ubocznych reakcji na lek.
41
Algorytm wykonania wlewki doodbytniczej leczniczej
2. Zebranie wywiadu od pacjenta na temat tolerancji na wstrzymanie pynu w odbytnicy.
5. Przygotowanie zestawu
Karta zlece lekarskich
zlecony lek (np. wodzian chloralu, awertyna, Evipan, Pentothal, wywar z siemienia lnianego)
rozpuszczony w 50-150 ml wody o temperaturze 38C;
jeeli podajemy wicej ni 70 ml pynu, naley doda do niego 8-12 kropli nalewki z makowca -
Tinctura opii (aby znie wystpujce wtedy parcie na stolec),
strzykawka Janeta,
jednorazowa cienka gumowa kanka,
wazelina,
lignina,
miska nerkowata,
podkad ochronny,
basen i papier toaletowy,
parawan.
6. Przygotowanie otoczenia - dobre owietlenie, zapewnienie warunkw intymnoci.
7. Poinformowanie pacjenta o rodzaju leku, jego dziaaniu, skutkach ubocznych oraz e zabieg moe
by nieprzyjemny, ale jest niebolesny.
9. Zachcenie pacjenta, aby przed wykonaniem wlewki odda stolec (jeli wskazaniem nie byo
zaparcie).
10. Poinformowanie, e w wypadku problemw z woeniem kanki do odbytnicy naley lekko prze na
stolec, dziki czemu otwiera si zwieracz odbytu.
Czynnoci waciwe
2. Osonicie ka parawanem.
2. Uoenie pacjenta w pozycji na lewym boku z kolanami przycignitymi do klatki piersiowej:
3. wykonanie wlewu oczyszczajcego (lewatywy) na p godziny przed wlewk lecznicz;
4. podoenie podkadu ochronnego pod poladki pacjenta,
5. natuszczenie koca kanki wazelin,
6. nabranie leku do Janety;
7. odpowietrzenie Janety;
8. umieszczenie miski nerkowatej na podkadzie przy poladkach pacjenta;
9. wprowadzenie kanki do odbytnicy, na dugo zalen od miejsca, na ktre zadziaa ma podawany
lek (do 20 cm), skierowanie wolnego koca kanki do miski nerkowatej;
10. poczenie Janety z kank,-
11. podanie powoli leku,
42
12. poinformowanie, e w razie niemonoci utrzymania pynu w czasie wykonywania wlewki ulg
przynosi wykonywanie gbokich spokojnych oddechw przez usta;
13. usunicie przez pat ligniny kanki z odbytu i odczenie kanki od Janety.
14. Poproszenie pacjenta o silne zwarcie mini poladkw.
15. Przetarcie zwieracza odbytu lignin.
16. Odrzucenie ligniny do miski nerkowatej.
17. Pouczenie pacjenta, eby jak najduej zatrzyma czopek lub lek (co najmniej 15 minut).
18. Podoenie basenu w razie potrzeby.
Czynnoci kocowe
7. Odnotowanie w dokumentacji pacjenta ewentualnych ubocznych reakcji na lek.
43
Podawanie lekw na skr
Podawanie lekw na skr obejmuje stosowanie:
zasypek (pudru),
mazide,
maci,
kremu,
past,
roztworw,
pynnego pudru,
kpieli leczniczych.
Leki takie dziaaj najczciej miejscowo, lecz wchonite do krwiobiegu mog dziaa oglnie.
Dziaanie lecznicze lekw podanych na skr nastpuje po okoo 30 minutach
Cele podawania lekw na skr:
leczniczy;
profilaktyczny (osaniaj skr przed urazami mechanicznymi, osuszaj, chodz, wchaniaj pot i
j, natuszczaj, hamuj parowanie wody przez skr);
zmywanie i oczyszczanie niektrych zmian chorobowych przed opatrunkiem (roztwory).
Wskazania do podania lekw na skr:
stany zapalne skry i jej wytworw z wysikami i bez wysit-cw
zakaenie;
wyprzenia;
odparzenia;
oparzenia;
odmroenia;
uoglnione dermatozy zuszczajce, np. uszczyca;
owrzodzenia;
zmiany ropne skry owosionej i nieowosionej.
Przeciwwskazania do podania lekw na skr:
nadwraliwo na substancj czynn lub skadniki podkadu (nonika) leku;
alergia na lek;
pierwszy trymestr ciy oraz okres karmienia wielu wypadkach.
Powikania/zagroenia podawania lekw na skr:
podranienie skry,-
wid skry;
44
zapalenie mieszkw wosowych;
skutki uboczne wynikajce z dziaa niepodanych danego leku.
Algorytm nakadania lekw na skr
lek w postaci maci (kremu),
rkawiczki,
szpatuki jednorazowego uytku,
niedranicy preparat rozpuszczajcy (np. olej z ziarna bawenianego, oliwka, olej
mineralny, olej rycynowy),
banda,
miska nerkowata.
5. Przygotowanie otoczenia: uregulowanie temperatury pokoju - zalenie od wilgotnoci powietrza,
aktywnoci pacjenta i sposobu stosowania leku.
8. Poinformowanie o koniecznoci zgaszania niepokojcych objaww podczas zabiegu, np. silne
pieczenie skry.
Czynnoci waciwe
2. Uoenie pacjenta w pozycji zapewniajcej komfort i bezpieczestwo, zalenej od miejsca stosowania
leku (w przypadku koniecznoci pokrycia caego ciaa maci najwygodniejsza jest pozycja stojca).
3. Odsonicie miejsca, na ktre ma by zastosowany lek (ewentualnie zdjcie piamy).
4. Oczyszczenie oraz osuszenie ogniska chorobowego i skry zdrowej w najbliszym otoczeniu
(ewentualnie wykonuje to pacjent bezporednio po kpieli).
5. Pobieranie maci z pojemnika za pomoc jednorazowej szpatuki.
6. Naoenie niewielkiej iloci maci (kremu) na rk i rozprowadzenie jej rwnomierne na obie
powierzchnie doniowe rk, delikatnie czc obie donie (gwarantuje to rwnomierne rozoenie maci
na obu doniach oraz jej ogrzanie, co uatwia rwnomierne rozprowadzenie cienkiej warstwy po ciele
pacjenta).
7. Rozprowadzenie leku na skr, poprzez wykonywanie delikatnych, do dugich ruchw wcierajcych,
zgodnych z kierunkiem wzrastania wosw (naley unika ruchw trcych i ponownego wcierania
maci w te same miejsca, aby nie wprowadzi jej do mieszkw wosowych); uoenie obu doni na
powierzchni ciaa poddawanej zabiegowi w taki sposb, aby palce skierowane byy ku sobie, a na-
stpnie rozprowadzenie maci (kremu) znajdujcej si na doniach cienk warstw na skrze pacjenta:
45
nakadanie maci (kremu) na twarz wykonuje si pask czci palcw obu doni
(nie naley tego noc opuszkami palcw ze wzgldu na moliwo zadrapania)
rozpoczynajc w linii porodkowej;
nakadanie maci (kremu) na tuw i koczyny wykonuje si ca powierzchni doniow,
rozpoczynajc od linii porodkowej ciaa. Jeeli ma wcierana jest w ca powierzchni
przedni tuowia, kierunek wcierania przebiega od brody do okolicy narzdw pciowych,
kolejny ruch wcierajcy rozpoczyna si w bok od poprzedniego rwnie w kierunku od
gry do dou. W ten sam sposb od rodka ku zewntrz, pokrywamy ca przedni po-
wierzchni tuowia maci.
W ten sam sposb wcieramy ma na tylnej stronie tuowia, rozpoczynajc od karku ku
doowi.
W analogiczny sposb zabieg przeprowadza si na koczynach Jeeli caa powierzchnia
ciaa wymaga zastosowania maci, pacjent pozostaje w bielinie osobistej, co pozwaa na
swobodne i cakowite pokrycie ciaa lekiem.
Zazwyczaj pacjent, po instruktau, smaruje sam okolice narzdw pciowych.
8. Namaszczanie moe by wykonywane take za pomoc pdzelka, kwaczyka, szpatuek, a na
duych powierzchniach skry pdzla.
9. Usunicie nadmiaru maci, strupw, usek i zaschnitej wydzieliny z powierzchni skry
niedranicym rodkiem rozpuszczajcym, np. olejem z ziarna bawenianego
10. Zdjcie rkawiczek.
11. Szczelne zamknicie pojemnika z pozostaym lek
12. W zalenoci od zastosowanej maci: pozostawienie pacjenta w wygodnej pozycji na
przewidziany czas dziaania leku lub zabandaowanie leczonej powierzchni. ewentualnie ubranie
pacjenta w lun baweniana piam; jeli zabiegowi poddawane byy rce lub nogi zaoenie
czystych, bawenianych rkawiczek lub skarpet
13. Po upywie czasu przewidywanego na dziaanie leku miejsce leczone naley oczyci.
14. Powtarzanie czynnoci 2 razy na dob (jeli nie ma innych wskaza).
Czynnoci kocowe
3. Przeznaczenie sprztu wielorazowego uytku do dezynfekcji.
46
Podawanie lekw dotkankowo
Zasady aseptyki oglne
1. Do zabiegu aseptycznego przystpi w odziey ochronnej.
2. W sytuacjach, w ktrych przewidziane jest zetknicie si z krwi, pynami ustrojowymi, bonami
luzowymi, zmienion czy zranion skr lub przedmiotami (narzdziami, sprztem, materiaem
opatrunkowym itd.) zanieczyszczonymi krwi, pynami ustrojowymi, wydzielinami, wydalinami
konieczne jest uywanie rkawic ochronnych
3. Zabiegi aseptyczne wykonywa za pomoc jaowego sprztu (najlepiej jednorazowego uytku) i
materiau opatrunkowego.
4. Umy rce przed i po zabiegu, w razie potrzeby podczas zabiegu.
5. Pole zabiegu zmywa rodkiem antyseptycznym pamitajc o czasie potrzebnym na zadziaanie
rodka dezynfekcyjnego; musi on - wynosi, co najmniej 30 sekund.
6. Podczas wykonywania zabiegu aseptycznego uwaa, aby jaowym "sprztem nie dotkn
przedmiotu znajdujcego si poza polem dziaania; w przypadku zakaenia odrzuci, wzi sprzt
jaowy.
Zasady dotyczce sprztu jednorazowego uytku
1. Sprzt jednorazowego uytku przechowywa w oryginalnych pojemnikach (patrz uwaga A).
2. Wszelkie magazynowanie sprztu wymaga okresowej kontroli, aby nie uleg on
przeterminowaniu.
3. Przygotowujc sprzt do zabiegu sprawdzi:
a. dat upywu gwarancji (patrz-> uwaga B),
b. szczelno opakowania (jakiekolwiek uszkodzenie lub zamoczenie bezporedniego
opakowania powoduje utrat jaowoci sprztu).
4. Bezporednio po uyciu:
a. sprzt tpy i materia opatrunkowy umieci w worku foliowym i przeznaczy do spalenia,
b. sprzt ostry umieci w pojemniku odpornym na przekucie i traktowa jak materia zakany
Uwagi:
A. Jeli oryginalny pojemnik (np. karton) ze sprztem jednorazowym jest zbyt duy do przechowywania w
gabinecie zabiegowym, to:
przed wyjciem sprztu sprawdzi, czy na pojedynczym egzemplarzu jest zaznaczona data
wanoci,
przechowywa w miejscu:
specjalnie do tego wydzielonym.
zamykanym
czystym i suchym
47
nie naraajcym opakowania na uszkodzenie mechaniczne
zabezpieczajcym przed wypadaniem
umoliwiajcym segregacj sprztu, aby jego wyszukanie byo sprawne i nie naraao
na uszkodzenie bezporedniego opakowania.
B. Data wanoci (okres zachowania jaowoci prawidowo przechowywanego sprztu) jest podana na
bezporednim opakowaniu lub oryginalnym pojemniku (np. kartonie); waha si w granicach 25 lat. Jeli
producent nie okreli jej jednoznacznie przyjmuje si okres gwarancji 3 lata (cztery ostatnie cyfry
numeru serii wytoczonej na opakowaniu sprztu oznaczaj miesic i rok produkcji).
Zasady dotyczce sprztu wielokrotnego uytku

1. Zawarto pojemnikw ze sprztem przeznaczonym do zabiegw aseptycznych uoy przed
wyjaowieniem (sterylizacj) tak, aby czas przeznaczony na ich wyjmowanie by jak najkrtszy.
2. Sprzt wyjaawia w centralnej sterylizatorni lub na oddziale (w przychodni) przestrzegajc:
a) instrukcji obsugi wyjaawiaczy,
b) bada kontrolnych procesu wyjaawiania (przy uyciu wskanikw chemicznych, testw
bakteryjnych).
Zamknite pojemniki, uywane jako jaowe
zaopatrzy w dat wyjaowienia,
ograniczy do minimum czsto otwierania i czas otwarcia,
sprztu w nich zawartego nie przesuwa, nie dokada, nie przekada z jednego pojemnika do
drugiego.
4. Sprzt wyjmowa odpowiednio dugimi, jaowymi narzdziami, przechowywanymi w sposb jaowy.
Bezporednio po uyciu narzdzia wielokrotnego uytku umieci (bez rozmontowywania) w
pojemniku z pynem dezynfekcyjnym, nastpnie podda myciu i sterylizacji, zgodnie z obowizujcymi
wymogami.
5. Sprzt dezynfekowa zgodnie z aktualnie obowizujc instrukcj stosowania rodkw
dezynfekcyjnych (z uwzgldnieniem przeznaczenia, rodzaju, stenia, czasu dziaania, czstoci
wymiany)
6. Bezporednio po uyciu narzdzia wielokrotnego uytku umieci (bez rozmontowywania) w
pojemniku z pynem dezynfekcyjnym, nastpnie podda myciu i sterylizacji, zgodnie z
obowizujcymi wymogami
7. Sprzt dezynfekowa zgodnie z aktualnie obowizujc instrukcj stosowania rodkw
dezynfekcyjnych (z uwzgldnieniem przeznaczenia, rodzaju, stenia, czasu dziaania, czstoci
wymiany).
Postpowanie wspierajce aseptyk, to:
48
1. dezynfekcja bieca i okresowa prowadzona na podstawie rozeznania aktualnej wraliwoci
szczepw bakteryjnych na rodki dezynfekcyjne;
2. ustalenie rde i drogi zakaenia oraz ich likwidacja;
3. analiza organizacji pracy na oddziale zapewniajca optimum warunkw zapobiegajcych szerzeniu
si zakae wewntrz placwki;
4. prowadzenie kontrolnych bada caego personelu;
5. organizowanie kierunkowego, systematycznego szkolenia caego personelu.
Ochrona pielgniarki przed zakaeniem HIV
Naraenie pielgniarki na zakaenie HIV moe nastpi przez:
zranienie ig lub innym ostrym narzdziem majcym uprzednio kontakt z zakaon krwi lub innymi
pynami ustrojowymi;
kontakt bony luzowej z krwi i innymi pynami ustrojowymi (np. pryniecie krwi do oka, jamy ustnej);
naraenie otwartych uszkodze skry pielgniarki (skra zraniona, zmieniona zapalnie, popkana) na
dziaanie krwi i innych pynw ustrojowych;
ekspozycja skry pielgniarki na stykanie si z otwartymi ranami, otarciami lub bonami luzowymi (np.
jamy ustnej, warg, spojwki, krocza, odbytnicy, pochwy).
Profilaktyka zakaenia HIV w pracy pielgniarki
1. Krew, wszystkie pyny ustrojowe, wydaliny i wydzieliny oraz przedmioty nimi zabrudzone zawsze
traktowa jako potencjalnie zakane.
2. Zabezpieczy wodoszczelnym opatrunkiem rany otwarte w obrbie odsonitej czci koczyny
grnej (patrz uwaga niej).
3. W sytuacjach, w ktrych przewidziane jest zetknicie z krwi, pynami ustrojowymi, bonami
luzowymi, zmienion czy zranion skr lub przedmiotami (narzdziami, sprztem, materiaem
opatrunkowym itd.) zanieczyszczonymi krwi, pynami ustrojowymi, wydzielinami, wydalinami
konieczne jest uywanie rkawic ochronnych (przy ich braku uy np. kleszczy, worka foliowego).
4. Rkawice jednorazowego uytku bezporednio po zdjciu odrzuci do worka foliowego (i spali);
rkawice wielokrotnego uytku bezporednio po zdjciu umieci w pojemniku z pynem
dezynfekcyjnym (po kadym kontakcie z pacjentem), nastpnie przekaza do mycia i sterylizacji
zgodnie z obowizujcymi wytycznymi.
5. Rce umy biec wod z mydem natychmiast po zdjciu rkawic ochronnych.
6. Rce i inne powierzchnie skry zabrudzone krwi, pynami ustrojowymi, wydalinami lub
wydzielinami dokadnie umy du iloci biecej wody z mydem i zdezynfekowa zalecanym
rodkiem odkaajcym.
49
7. W przypadku zranienia nie tamowa radykalnie wypywu krwi, dokadnie przemy skaleczenie
wod z mydem, a nastpnie pynem antyseptycznym (3% roztworem wody utlenionej oraz 70%
roztworem alkoholu etylowego).
8. Uywa sprztu jednorazowego uytku; bezporednio po wykorzystaniu narzdzia tpe i materia
opatrunkowy umieci w worku foliowym i spali.
9. Narzdzia wielokrotnego uytku umieci (bezporednio po uyciu, bez rozmontowywania) w
aktualnie zalecanym pynie dezynfekcyjnym, nastpnie podda myciu i sterylizacji zgodnie z
obowizujcymi wymogami.
10. Zachowa najwysz ostrono przy posugiwaniu si ostrymi przedmiotami:
maksymalnie ograniczy stykanie si z ostrymi przedmiotami
nie pobiera krwi sam ig bez strzykawki
igie po wykonaniu zabiegu nie zgina, nie ama, nie wprowadza ponownie do osonki dla
igy (!)
ze strzykawki, do ktrej aspirowano krew, nie zdejmowa igy rk nie osonit rkawic
ochronn
igy i inne ostre narzdzia bezporednio po uyciu umieci w pojemniku odpornym na
przekucie i traktowa jako materia zakany.
zuytego ostrego sprztu nie pozostawia innym do wyrzucenia.
11. Zadba, by stanowisko pracy zwizane z prbkami krwi byo atwe do oczyszczania.
12. W przypadku rozlanej krwi lub innego pynu ustrojowego postpowa nastpujco:
zaoy rkawice ochronne,
zabrudzon powierzchni odkazi (pola) aktualnie zalecanym rodkiem odkaajcym,
zebra pyn (np. lignin, papierem toaletowym),
oczyci powierzchni rodkiem dezynfekujcym,
zdj rkawice ochronne (patrz wyejpunkt 4),
rce dokadnie umy biec wod z mydem i zdezynfekowa zalecanym rodkiem
odkaajcym.
13. Bielizn zabrudzon krwi lub pynami ustrojowymi woy do worka plastykowego lub
wodoszczelnego z tkanin impregnowanych (bielizn pierze si stosujc detergent i wod o
temperaturze minimum 71 C przez 25 minut).
14. Transport krwi (i innych pynw ustrojowych oraz wydalin i wydzielin) do bada diagnostycznych
powinien odbywa si w szczelnie zamknitych probwkach lub innych zamknitych pojemnikach;
uwaa, aby zewntrzna ciana pojemnika nie ulega zakaeniu*.
50
Uwaga: Wykaz aktualnie zalecanych preparatw inaktywujcych wirusy, stosowanych do
dezynfekcji powierzchni i narzdzi, powinien by udostpniony przez kierownika placwki.
51
Niezgodnoci w mieszaninach roztworw do wstrzykni
Niezgodnoci w mieszaninach roztworw do wstrzykni to wzajemne niekorzystne oddziaywanie
lekw, wystpujce poza organizmem (podczas sporzdzania, przechowywania lub podawania lekw).
Powstaj najczciej w przypadku mieszania w strzykawce kilku lekw lub dodawania lekw do pynw
przeznaczonych do kroplowych wleww doylnych.
W wyniku wzajemnego oddziaywania skadnikw mieszaniny dochodzi do zmian waciwoci
farmakodynamicznych leku, takich jak zanik jego aktywnoci leczniczej, lub powstawania zwizkw
toksycznych dla organizmu. Zmiany te nie zawsze wystpuj natychmiast po zmieszaniu; mog wystpi w
cigu kilkugodzinnego trwania wlewu, w czasie przechowywania mieszanin.
Niezgodnoci mog by dostrzegalne (pojawienie si zapachu, zabarwienia, lekkiego zmtnienia,
skoagulowanego elu, wytrcanie si osadu), lub te s utajone zanieczyszczenia czstki stae
pochodzce z bibuy filtracyjnej, korkw gumowych, szka). Doylne wprowadzenie czstek staych do
krwiobiegu jest potencjalnym materiaem zatorowym mogcym prowadzi do niebezpiecznych nastpstw
Do czstych bdw przygotowania, przechowywania i podawania mieszanin nale:
1. nieprzestrzeganie zasad aseptyki (m.in. mycia rk, odkaania korkw gumowych przed ich nakuciem);
2. przygotowywanie mieszanin na zapas (zwykle w godzinach rannych na dyur popoudniowy);
3. brak waciwego oznakowania opakowania mieszaniny (etykieta butelki nie odpowiada prawdziwej
jej zawartoci);
4. tylko ustne przekazywanie informacji o skadzie mieszaniny;
5. niestosowanie specjalnych nasadek rozgaziajcych w przypadku podawania choremu pynw, ktre
nie powinny styka si ze sob;
6. brak wnikliwej obserwacji ewentualnych zmian mieszanin podczas wlewu (zabarwienie roztworu,
lekkie zmtnienie, wytrcenie osadu w butelce lub strzykawce jest sygnaem wystpienia niezgodnoci).
Oglne zasady unikania niezgodnoci
Podczas przygotowywania mieszanin pynw do wstrzykni i przetaczania naley kierowa si oglnymi
zasadami:
1. sprawdzi informacje na temat ewentualnych niezgodnoci (mona ich zasign u magistra farmacji);
2. uywa lekw pochodzcych zawsze z tych samych firm;
3. unika mieszania pynw o zbyt rnych wartociach pH
4. cile przestrzega wskaza producenta dotyczcych sporzdzania roztworw z tzw. iniekcji suchych;
5. unika mieszania ze sob kilku pynw do wstrzykni przed ich wprowadzeniem do pynu
podstawowego.
6. Po kadorazowym wprowadzeniu roztworu do wstrzykni naley go dokadnie miesza, obserwujc,
czy nie wystpuj zmiany w klarownoci i barwie roztworu;
52
7. w przypadku dostrzeenia jakichkolwiek zmian podczas przygotowywania, przechowywania lub
podawania zabronione jest stosowanie tej mieszaniny;
8. w razie koniecznoci jednoczesnego zastosowania kilku roztworw do wstrzykni, co, do ktrych
istniej dane, e mog by niezgodne, nie naley ich czy w jednej strzykawce lub pynie do wleww;
podawa je w odrbnym wstrzykniciu;
9. nie miesza pynw do wstrzykni o przeduonym dziaaniu z innymi roztworami do wstrzykni;
10. przestrzega zasad aseptyki.
53
Zasady podawania lekw drog wstrzykni
1. Podczas wykonywania zabiegu maksymalnie zabezpieczy si przed potencjalnym zakaeniem WZW i
AIDS,
2. Zabiegi wice si z kontaktem z krwi wykona w rkawicach ochronnych; krew i przedmioty ni
zabrudzone zawsze traktowa jako potencjalnie zakane.
3. Zabieg wykona za pomoc sprztu jednorazowego uytku .
4. Zabieg wykona przestrzegajc zasad aseptyki i antyseptyki (m.in. mycia rk przed i po zabiegu).
5. Przed przygotowaniem leku kadorazowo sprawdzi zlecenie.
6. Lek sprawdzi 3-krotnie (po wyjciu z apteczki, przed pobraniem do strzykawki, przed odrzuceniem
pustego opakowania leku).
7. Sprawdzi: nazw i dawk leku, wskazwk na opakowaniu dotyczc drogi wprowadzenia leku, termin
wanoci, zmiany fizykochemiczne (zmiany barwy, zmtnienie, osad wiadcz o nieprzydatnoci leku).
8. Dokadnie obliczy dawk leku; w przypadku lekw liofilizowanych i podawanych doylnie uy
odpowiedniego roztworu (w celu rozpuszczenia lub rozcieczenia); unika mieszania lekw w jednej
strzykawce.
9. Korek fiolki (flakon z pynem) przemy rodkiem antyseptycznym przed wprowadzeniem igy, ampuk
po nadpiowaniu, powierzchni skry przed wkuciem igy do tkanek (przy dezynfekcji korka
fiolki oraz skry pamita o czasie potrzebnym na zadziaanie rodka dezynfekcyjnego; musi on
wynosi, co najmniej 30 sekund).
10. Chorego poinformowa o celu zabiegu; przy wstrzykiwaniu leku uprzedzi o ewentualnych
przewidywanych nastpstwach mogcych wywoa niepokj chorego (np. uczucie gorca, sucho w
jamie ustnej - w zalenoci do rodzaju leku).
11. Chorego uoy w odpowiedniej pozycji, biorc pod uwag rodzaj choroby, stan oglny chorego, jego
wygod oraz swobod ruchw pielgniarki.
12. Wykonanie wstrzyknicia nieprzytomnemu lub dziecku wymaga unieruchomienia go przez drug osob.
13. Do wstrzykni uywa igie o odpowiedniej dugoci i rednicy (w zalenoci od celu zabiegu, stopnia
rozwoju tkanki podskrnej i rodzaju leku).
14. Lek poda do waciwej tkanki; wybra okolic pozbawion zmian zapalnych, ropnych, przebarwionych,
z dala od wikszych nerww i naczy (przed wkuciem doylnym uwidoczni naczynia krwionone)
1. Po wkuciu mchem aspirujcym sprawdzi, czy iga nie tkwi w wietle yy (przy nakuciach ylnych
czy znajduje si w wietle naczynia krwiononego).
2. Przy nakuciach ylnych zwolni ucisk po pobraniu krwi (przed wykuciem igy z tkanek), przed
wprowadzeniem leku.
3. Podczas wykonywania zabiegu zagwarantowa choremu bezpieczestwo, obserwowa reakcj chorego
na lek; w razie wystpienia niepokojcych objaww odpowiednio reagowa.
54
4. Udokumentowa wykonanie zabiegu.
5. Bezporednio po zakoczonym zabiegu sprzt tpy i materia opatrunkowy umieci w worku foliowym,
sprzt ostry umieci w pojemniku odpornym na przekucie i traktowa jako materia zakany
55
Zalety leczenia za pomoc wstrzykni
1. W formie wstrzykni mona podawa leki, ktre w przypadku podania drog doustn ulegaj
rozkadowi w przewodzie pokarmowym, np. substancje biakowe (insulina).
2. Dziaanie leku podanego drog wstrzyknicia jest w duym stopniu niezalene od chci przyjcia go
przez pacjenta.
3. Wstrzyknicia mona zleca niezalenie od stanu wiadomoci pacjenta. W ten sposb mona poda
leki choremu nieprzytomnemu kiedy droga doustna nie jest moliwa (niebezpieczestwo
zachynicia!).
4. Dawkowanie leku jest przewanie dokadniejsze ni przy podaniu doustnym, poniewa omija si
niepewne i zmienne nawet u tego samego pacjenta wchanianie w przewodzie pokarmowym.
5. Pocztek dziaania leku jest, zwaszcza w przypadku wstrzyknicia doylnego, znaczco szybszy ni
przy podaniu drog doustn.
6. Dziki szczeglnym metodom mona przeduy uwalnianie si substancji czynnej z wstrzyknitego
preparatu do kilku miesicy. W ten sposb powstaj tzw. preparaty retard o przeduonym dziaaniu
(np. wstrzyknicie w celu antykoncepcji o dziaaniu trzymiesicznym, insulina depot).
7. Efekt psychologiczny, ktry take naley do waciwego dziaania leku, a nawet moe lek zastpi
(tzw. efekt placebo), jest w przypadku wstrzyknicia czsto wikszy ni przy podaniu tabletek.
Mona to zaobserwowa np. w przypadku tzw. preparatw przeciwreumatycznych, bdcych w
powszechnym uyciu, mimo i leki doustne wykazuj dziaanie porwnywalne i istotnie mniejsze
ryzyko powika (pacjenci stale domagaj si swojego zastrzyku").
56
Wady leczenia za pomoc wstrzykni
1. Kade wstrzyknicie stanowi nieuchronnie naruszenie integralnoci pacjenta, ktre tylko wtedy jest
usprawiedliwione, gdy za pomoc alternatywnych metod nie mona osign porwnywalnego efektu.
2. W przypadku pomyki wstrzyknite leki nie daj si w sposb szybki usun z organizmu, np. drog
wymuszonych wymiotw ani przez podanie rodkw przeczyszczajcych.
3. Zagroeniem jest typowe dla rnych rodzajw wstrzykni ryzyko powika, np.: zakaenie,
krwawienie, uszkodzenie nerww. Zostan one omwione poniej w bardziej wyczerpujcy sposb.
4. Leczenie za pomoc wstrzykni obcione jest wikszymi kosztami (drosze leki, wiksza ilo
materiau). Wstrzyknicia wymagaj wikszego nakadu czasu i odpowiednio wyksztaconego
(droszego) personelu.
5. Efektem duej liczby wykonywanych wstrzykni i powszechnego przy tym stosowania przedmiotw
jednorazowego uytku jest znaczna ilo pozostawianego materiau zakanego.
6. Wstrzyknicia s jednym z licznych krokw prowadzcych do ubezwasnowolnienia pacjenta.
7. Zastosowanie igie do iniekcji stwarza dla personelu leczcego dodatkowe ryzyko zranienia i zakaenia.
57
Algorytm pobierania leku z ampuki
1. Sprawd zlecenie lekarskie
2. Higienicznie umyj rce
3. Przygotuj zestaw:
indywidualna karta zlece,
zlecony lek,
rodek antyseptyczny,
strzykawka,
2 igy (jedna do pobrania leku druga do podania pacjentowi),
gaziki,
pojemnik na odpady (igy i szko),
miska nerkowata,
taca
4. Wyjmij strzykawk i ig do pobrania leku z opakowania przez rozchylenie listkw opakowania.
5. Opakowanie z igy wyrzu do miski nerkowatej a opakowanie z strzykawki zachowaj
6. Pocz strzykawk i ig (cicie ostrza w przeciwn stron ni podziaka) i od na tacy
7. Usu z gwki ampuki lek lekko uderzajc palcem
8. Sprawd czy ampuka nadaje si do przeamania poniej zaznaczonego punktu czy trzeba j
przepiowa -ewentualnie przepiuj pilnikiem
9. Odam gwk ampuki poprzez gazik nasczony spirytusem
10. Nabierz lek z ampuki poprzez uchwycenie ampuki midzy palem wskazujcym i rodkowym lewej
rki.
a) Do prawej we strzykawk jak lotk oprzyj rce o tuw i nadgarstek o nadgarstek.
b) Jednym ruchem w ig do wntrza ampuki.
c) po woeniu igy do ampuki wolnymi palcami lewej rki chwy nasadk igy
d) Praw rk odcignij tok ku grze
e) Po oprnieniu caej zawartoci podtrzymujc praw rk strzykawk i nasadk igy jednym
ruchem usun ig z ampuki
11. Zdejmij i ig i wyrzu do pojemnika na zuyte igy
12. Zabezpiecz strzykawk now ig (cicie ostrza w stron podziaki)
13. Opisz opakowanie po strzykawce(imi nazwisko pacjenta, nazwa leku, nr sali)
14. Pust ampuk wraz z strzykawk z lekiem odstaw na tac
58
Pobieranie leku z fiolki z lekiem w postaci pynnej
zlecony lek,
preparat antyseptyczny,
strzykawka,
gaziki,
miska nerkowata,
taca,
noyczki
6. Pocz strzykawk i ig (cicie ostrza w przeciwn stron ni podziaka) i od na tacy
7. Usu noyczkami wierzchni osonk fiolki
8. Odka gumowy korek rodkiem antyseptycznym (niekonieczne, jeli podczas usuwania nie
zainfekowano korka)
9. Nabierz do strzykawki tak objto powietrza, jaka odpowiada objtoci roztworu leku
10. Wstrzyknij powietrze z strzykawki do fiolki w zaznaczonym na korku miejscu
15. Nabierz lek z fiolki poprzez uchwycenie fiolki midzy palem wskazujcym i rodkowym lewej rki.
a. wolnymi palcami lewej rki chwy nasadk igy
b. Praw rk odcignij tok ku grze
c. Pobierz nieco wicej roztworu ni wymagana objto leku
d. Przesu pcherz powierza ku grze strzykawki i wstrzyknij go wraz z nadmiern iloci
roztworu do fiolki
e. Usu ig z strzykawk z fiolki
17. Zabezpiecz strzykawk now ig(cicie ostrza w stron podziaki)
18. Sprawd zlecenie
20. Pust fiolk wraz z strzykawk z lekiem odstaw na tac
59
Pobieranie leku z fioki z lekiem w postaci suchej substancji
zlecony lek,
strzykawka,
gaziki,
miska nerkowata,
taca,
noyczki,
ampuka z rozpuszczalnikiem
6. Pocz strzykawk i ig (cicie ostrza w przeciwn stron ni podziaka)i od na tacy
7. Usu noyczkami wierzchni osonk fiolki
8. Odka gumowy korek rodkiem antyseptycznym (niekonieczne, jeli podczas usuwania nie
zainfekowano korka)
9. Odam gwk ampuki z rozpuszczalnikiem poprzez gazik nasczony spirytusem
9 a. Nabierz lek z ampuki poprzez uchwycenie ampuki midzy palem wskazujcym i rodkowym
lewej rki.
b. Do prawej we strzykawk jak lotk oprzyj rce o tuw i nadgarstek o nadgarstek.
c. Jednym ruchem w ig do wntrza ampuki.
d. po woeniu igy do ampuki wolnymi palcami lewej rki chwy nasadk igy
e. Praw rk odcignij tok ku grze
f. Po pobraniu odpowiedniej iloci podtrzymujc praw rk strzykawk i nasadk igy jednym
ruchem usun ig z ampuki
11. Wstrzyknij pyn z strzykawki do fiolki w zaznaczonym na korku miejscu
12. Wymieszaj lek z rozpuszczalnikiem
a. Nabierz lek z fiolki poprzez uchwycenie fiolki midzy palem wskazujcym i rodkowym lewej
rki.
b. wolnymi palcami lewej rki chwy nasadk igy
c. Praw rk odcignij tok ku grze
d. Pobierz nieco wicej roztworu ni wymagana objto leku
e. Przesu pcherz powierza ku grze strzykawki i wstrzyknij go wraz z nadmiern iloci
roztworu do fiolki
f. Usu ig z strzykawk z fiolki
14. Zabezpiecz strzykawk now ig (cicie ostrza w stron podziaki)
15. Sprawd zlecenie
17. Pust fiolk wraz z strzykawk z lekiem odstaw na tac
60
Wstrzyknicia rdskrne
Wstrzyknicie rdskrne wykonuje si ig 4,5 (brzow ) lub 5 (pomaraczow)
Maksymalnie t drog mona poda 0,1ml pod ktem 10- 15 (stopni)
Wstrzyknicie rdskrne wykonuje si strzykawk o pojemnoci 1 ml lub 2 ml ,
Miejsca wstrzykni :
Okolice wewntrznej powierzchni przedramienia w linii kciuka
BCG grny boczny odcinek skry lewego ramienia, rzadziej okolica midzyopatkowa
Miejsce wkucia powinno by bez zmian zapalnych, ropnych, przebarwie, skpo owosione, nie
ponad widocznym naczyniem krwiononym, tam gdzie naskrek jest cienki
Wskazania
Test tuberkulinowy RT-23 (wprowadzenie rdskrnie tuberkuliny)
Prba uczuleniowa na penicylin(wprowadzenie rdskrnie leku 0,9% NaCl)
Kwalifikacja do odczulania na jad osy, pszczoy
Prba uczuleniowa przed podaniem niektrych lekw(wprowadzenie rdskrnie leku i (lub) 0,9%
NaCl)
Podanie surowicy metod odczulajc
Szczepienie BCG(wstrzyknicie rdskrnie szczepionki BCG)
Przeciwwskazania
Stan zapalny, ropa w miejscu wstrzyknicia
Zwknienie tkanki podskrnej
Skonnoci do krwawie
Zmiany patologiczna na skrze np. wysypka
Wstrzs
Powikania/Zagroenia
Wstrzs anafilaktyczny
Prba faszywie dodatnia
Prba faszywie ujemna
Wyniki prb rdskrnych
Wynik prby (penicylina) po 30 minutach odczytuje lekarz (odczyn wczesny)
Po 60 minutach 2 raz (odczyn wtpliwy ).
Po 24 h odczyn pny.
Wynik testu tuberkulinowego odczyt po 72 godzinach
Ocena miejsca wstrzyknicia:
jeeli pojawia si zaczerwienienie, bbel, naciek, obrzk albo wid, czy wysypka prb odczytuje
si jako dodatni
Penicylina: Odczyn wtpliwy 0,5 cm 1cm. Powyej 1cm pewny, dodatni. Ujemny do 0,5
mm (miejsce wstrzyknicia wyglda tak jak po prbie kontrolnej z 0,9% NaCl ).
Odczyt wyniku prby RT-23: wynik ujemny: naciek o rednicy mniejszej ni 5 mm- osoba podlega
szczepieniu w dniu odczytu; wynik dodatni: naciek o rednicy 6-15 mm osoba nie podlega
61
szczepieniu BCG; wynik nadmiernie dodatni: naciek wikszy ni 16mm
W zwizku z tym e Ministerstwo Zdrowia wydao 25 padziernika 2005 roku komunikat o tym e
Tarchomiskie Zakady Farmaceutyczne Polfa zaprzestay produkcji testarpenu przy zamierzonym
leczeniu penicylin krystaliczn lub prokainow naley wykona prb z penicyliny krystalicznej.
Zamierzone leczenie penicylin krystaliczn: podanie rdskrnie 0,1 ml rozpuszczonej
penicyliny krystalicznej; 0,1ml 0,9 % NaCl prba kontrolna(2-5 cm odlego)
Zamierzone leczenie penicylina prokainow: j.w dodatkowo 0,1 ml 2% roztworu prokainy
Przed i po podaniu leku obserwujemy stan oglny chorego ( moliwo wstrzsu anafilaktycznego ).
Prby faszywie ujemne musimy obserwowa, gdy mimo ujemnego wyniku prby pacjent uczulony jest
na dan substancj. Powtrne wprowadzenie jej do organizmu wywouje wstrzs anafilaktyczny ( mie
przygotowany zestaw przeciwwstrzsowy ).
Algorytm wykonania wstrzyknicia rdskrnego
zlecony lek i (lub) ampuka 0.9% NaCl,
strzykawka,
gaziki,
miska nerkowata,
taca,
rkawiczki,
4. Sprawd lek zgodnie z zleceniem i pobierz do strzykawki (zgodnie z algorytmem pobieranie leku)
5. Przygotuj tac:
strzykawka z nabranym lekiem,
pusta ampuka,
pojemnik na igy,
miska nerkowata,
rkawiczki.
Przygotuj zestaw przeciwwstrzsowy przy wykonywaniu testw, prb uczuleniowych
Przygotuj zestaw do golenia
7. Sprawd tosamo pacjenta
8. Poinformuj pacjenta o celu i przebiegu zabiegu oraz o ewentualnych skutkach ubocznych
zwizanych z podawanym lekiem
62
9. Uzyskaj zgod pacjenta
Czynnoci waciwe
1. Za rkawiczki
2. Umyj rk pacjenta i ewentualnie ogol miejsce iniekcji u osoby z nadmiernym owosieniem,
pozostaw do wyschnicia
3. Wygodnie u pacjenta (pozycja uwarunkowana stanem pacjenta)
4. Wybierz miejsce iniekcji
5. Odpowietrz ig (lub pocz ig z strzykawk i odpowietrz)
6. Wykonaj iniekcj
a. Ujmij przedrami pacjenta od dou lew rk, napinajc skr,
b. Uchwy praw rk strzykawk tak, aby palce znalazy si na bocznej jej powierzchni a
palec wskazujcy na nasadce
c. Uprzed pacjenta o wkuciu
d. Wprowad ig pod ktem 10-15tu pod naskrek do momentu przykrycia cicia,
nastpnie lekko podnie naskrek
e. Unieruchom strzykawk poprzez docinicie kciukiem lewej rki poczenia nasadki igy
i strzykawki
f. Praw rk ucinij tok strzykawki i podaj odpowiedni ilo leku (0.1ml)
g. Usu powoli ig wraz z strzykawk
h. Wyrzu ig do pojemnika a strzykawk do miski nerkowatej
7. Zaznacz miejsce wkucia dugopisem (zapisz nazw leku godzin i dat)
8. Poinformuj pacjenta, aby nie dotyka miejsca wkucia
9. Zdejmij rkawiczki i od je do miski nerkowatej
Czynnoci kocowe
1. Uporzdkuj zestaw: opakowania po sprzcie jednorazowego uytku do pojemnikw komunalnych,
strzykawki do pojemnikw do spalenia , ampuki szklane do pojemnika na szko
2. Zdezynfekuj misk nerkowat oraz tac
3. Umyj rce
4. Udokumentuj wstrzyknicie
63
Algorytm postpowania we wstrzsie anafilaktycznym
1. Przerwij kontakt z alergenem (np. zaprzesta podawania leku!)
2. Przynie z ustalonego miejsca skompletowany zestaw p/ wstrzsowy
3. Oce stan wiadomoci pacjenta
4. U pacjenta w bezpiecznej pozycji
5. Skontroluj podstawowe funkcje yciowe
6. W przypadku dusznoci podaj tlen (przez wsy tlenowe lub przez mask tlenow).W razie potrzeby
udronij drogi oddechowe i prowad sztuczn wentylacj i masa serca.
7. Podaj dominiowo Adrenalin w dawce: 0,3 mg dla dzieci i 0,5 mg dla dorosych
8. Zapewnij pacjentowi dostp doylny (jeli pacjent nie posiada adnego wkucia- za venflon) i
szybko przetocz kroplowy wlew z PWE (500ml) lub 5% Glucosy (500 ml)
9. Na zlecenie lekarza podaj doylnie
Hydrocortyzon w dawce 200-600 mg (2-6 amp.) (Uwaga! pielgniarka moe poda bez
zlecenia lekarza Hydrocortisonum 250 mg - 5 fiol. a 250 mg + 5 amp. rozp. a 2 ml).
Hydrocortisonum hemisuccinatum a 0,1 g (2ml) lub inny sterydowy o podobnym dziaaniu
(na zlecenie lekarza);
10. Na zlecenie lekarza podaj doylnie lek o dziaaniu przeciwalergicznym i antyhistaminowym, np.
klemastyn (Tavegyl) 2 mg lub fenazolin (Phenazolinum) 100 mg a take preparat wapna np.
Calcium 10% 5-10 ml
11. Kontroluj podstawowe parametry yciowe (CTK, ttno)
Zestaw p/wstrzsowy
Leki
Antazolini hydrochloridum (Phenazolinum) 50 mg/ml - 5 amp. a 2 ml;
Aqua pro injectionem - 5 amp. a 5 ml;
Atropini sulfas 1 mg - 10 amp. a 1 ml;
Calcii chloridum lub Calcii glubionas - roztwory 10 % - 10 amp. a 10 ml;
Hydrocortisonum 250 mg - 5 fiol. a 250 mg + 5 amp. rozp. a 2 ml;
Epinephrinum (adrenalina) a 1 mg - 10 amp. a 1 ml;
Glucosum 20 % 2 - 10 amp. a 10 ml;
Natrii chloridum 0,9 % - 10 amp. a 10 ml.
Pyny infuzyjne
Calcium chloridum + Kalium chloratum + Natrii chloridum (Pyn Ringera) - 1 op. a 250 ml;
Glucosum 5 % - 1 op. a 500 ml;
Glusocum 10 % - 1 op. a 500 ml;
Natrium chloratum 0,9 % - 2 op. a 500 ml.
PWE a 500 ml
sprzt
worek Ambu
-maska twarzowa
- wsy tlenowe
-laryngoskop
-rurki intubacyjne nr 7,8,9
64
-bandae 3 sztuki
-igy i strzykawki jednorazowe (10 sztuk)
-cewniki do odsysania drg oddechowych
-zestaw do podawania tlenu
-kaniule doylne typu venflon- 3 sztuki
-zestaw do infuzji doylnych
-staza
-okleina na venflon
-noyczki lub skalpel
-rkawiczki jednorazowego uytku
-rurka ustno gardowa
-kleszczyki Magilla
-prowadnica do rurek intubacyjnych
65
Algorytm BLS u dorosych
1. Upewnij si, e ty, poszkodowany i wszyscy wiadkowie zdarzenia s bezpieczni.
2. Sprawd reakcj poszkodowanego
delikatnie potrznij za ramiona i gono zapytaj: Czy wszystko w porzdku?
3a. Jeeli reaguje:
zostaw poszkodowanego w pozycji, w ktrej go zastae, o ile nie zagraa mu adne
niebezpieczestwo,
dowiedz si jak najwicej o stanie poszkodowanego i wezwij pomoc, jeli bdzie potrzebna,
regularnie oceniaj jego stan.
3b. Jeeli nie reaguje:
-gono zawoaj o pomoc
-odwr poszkodowanego na plecy, a nastpnie udronij jego drogi oddechowe, wykonujc
odgicie gowy i uniesienie uchwy
- umie jedn rk na czole poszkodowanego i delikatnie odegnij jego gow,
-opuszki palcw drugiej rki umie na uchwie poszkodowanego, a nastpnie unie j w
celu udronienia drg oddechowych.
4. Utrzymujc drono drg oddechowych wzrokiem, suchem i dotykiem oce oddech
-oce wzrokiem ruchy klatki piersiowej,
nasuchuj przy ustach poszkodowanego szmerw oddechowych,
staraj si wyczu ruch powietrza na swoim policzku,
zadecyduj, czy oddech jest prawidowy, nieprawidowy czy nieobecny.
5a. Jeeli oddech jest prawidowy:
-u poszkodowanego w pozycji bezpiecznej
-wylij kogo lub sam udaj si po pomoc zadzwo pod numer 112 lub krajowy numer
ratunkowy 999, aby wezwa karetk pogotowia,
-regularnie oceniaj, czy oddech nadal jest prawidowy.
5b. Jeeli oddech poszkodowanego jest nieprawidowy lub nieobecny:
popro kogo o wezwanie pomocy oraz przyniesienie AED, jeli jest dostpne. Jeeli jeste
sam, uyj telefonu komrkowego w celu wezwania pogotowia ratunkowego. Pozostaw
poszkodowanego tylko wtedy, gdy nie ma innej moliwoci wezwania pomocy.
rozpocznij uciskanie klatki piersiowej poszkodowanego zgodnie z poniszym opisem:
uklknij obok poszkodowanego,
u nadgarstek jednej rki na rodku jego klatki piersiowej (dolna poowa mostka
poszkodowanego)
u nadgarstek drugiej doni na grzbiecie doni lecej na klatce piersiowej poszkodowanego
sple palce obu doni i upewnij si, e nacisk nie bdzie kierowany na ebra
poszkodowanego. Utrzymuj ramiona wyprostowane. Nie uciskaj grnej czci brzucha ani
dolnego koca mostka,
ustaw ramiona prostopadle do klatki piersiowej poszkodowanego i uciskaj mostek na
gboko nie mniejsz ni 5 cm (ale nie przekraczaj 6 cm)
66
po kadym uciniciu zwolnij nacisk na klatk piersiow, nie odrywajc rk od mostka.
Powtarzaj ucinicia z czstotliwoci co najmniej 100/min (nie przekraczajc 120/min),
okresy uciskania i zwalniania ucisku na mostek powinny by rwne.
6a. Pocz uciskanie klatki piersiowej z oddechami ratowniczymi:
-po wykonaniu 30 ucini klatki piersiowej ponownie udronij drogi oddechowe
poszkodowanego, odchylajc jego gow i unoszc uchw
zacinij skrzydeka nosa poszkodowanego, uywajc palca wskazujcego i kciuka doni
umieszczonej na jego czole,
pozostaw usta poszkodowanego lekko otwarte, jednoczenie utrzymujc uniesienie uchwy,
-we normalny wdech i obejmij szczelnie usta poszkodowanego swoimi ustami, upewniajc
si, e nie ma przecieku powietrza,
wdmuchuj powietrze do ust poszkodowanego przez okoo 1 sekund (jak przy normalnym
oddychaniu) i ze sta szybkoci, obserwujc jednoczenie, czy klatka piersiowa si unosi
-jest to skuteczny oddech ratowniczy,
utrzymujc odgicie gowy i uniesienie uchwy, odsu swoje usta od ust poszkodowanego i
obserwuj, czy podczas wydechu opada jego klatka piersiowa
ponownie nabierz powietrza i wdmuchnij je do ust poszkodowanego, dc do wykonania
cakowitej liczby dwch skutecznych oddechw ratowniczych. Dwa oddechy ratownicze nie
powinny w sumie trwa duej ni 5 sekund. Nastpnie bez opnienia ponownie u donie
w prawidowej pozycji na mostku poszkodowanego i wykonaj kolejnych 30 ucini klatki
piersiowej,
kontynuuj uciskanie klatki piersiowej i oddechy ratownicze w stosunku 30 : 2,
przerwij swoje dziaania w celu sprawdzenia stanu poszkodowanego tylko wtedy, gdy
zacznie reagowa: poruszy si, otworzy oczy i zacznie prawidowo oddycha. W innym
przypadku nie przerywaj resuscytacji.
Jeeli pierwszy oddech ratowniczy nie spowoduje uniesienia si klatki piersiowej, jak przy
prawidowym oddychaniu, przed podjciem kolejnej prby wykonaj nastpujce czynnoci:
-sprawd jam ustn poszkodowanego i usu wszystkie ciaa obce,
-potwierd waciwe odchylenie gowy i uniesienie uchwy,
-nie podejmuj wicej ni dwch prb wentylacji przed kadorazowym podjciem uciskania
klatki piersiowej.
Jeeli na miejscu zdarzenia jest wicej ni jeden ratownik, powinni si oni zmienia podczas
prowadzenia RKO co 2 minuty, aby zapobiec zmczeniu. Podczas zmian naley minimalizowa
przerwy w uciniciach klatki piersiowej. W tym celu oraz aby wykonywa dokadnie 30 ucini z
prawidow czstoci, pomocne moe by gone liczenie. Dowiadczeni ratownicy mog
prowadzi RKO w dwie osoby i wwczas powinni zmienia si rolami/miejscami co dwie minuty.
6b. RKO z wycznym uciskaniem klatki piersiowej moe by zastosowana, jeeli:

-ratownik nie posiada przeszkolenia lub nie chce wykonywa oddechw ratowniczych,
- jeeli prowadzone jest RKO z wycznym uciskaniem klatki piersiowej, powinno ono by
67
wykonywane bez przerw, z czstotliwoci co najmniej100/min (nie przekraczajc 120/min).
7. Nie przerywaj resuscytacji do momentu:
przybycia wykwalifikowanych sub medycznych i przejcia przez nie dziaania lub
gdy poszkodowany zacznie reagowa: poruszy si, otworzy oczy i zacznie prawidowo
oddycha, lub
wyczerpania wasnych si.
68
Wstrzyknicia podskrne
Do wstrzykni podskrnych nadaje si kade miejsce obfite w lun tkank podskrn, pozbawione
wikszych naczy krwiononych, znamion, blizn, naciekw po poprzednich wstrzykniciach.
Miejsca wstrzykni podskrnych:
Skra brzucha, zwaszcza midzy grzebieniem biodrowym i ppkiem; naley zostawi woln
powierzchni w postaci koa o promieniu 2 cm, wok ppka
Poowa zewntrznej powierzchni uda
Poowa zewntrznej powierzchni ramienia
Pod opatk
Wskazwki
Zabieg wykonuje si w pozycji siedzcej lub lecej.
Maksymalnie mona poda 2 ml leku w postaci roztworu wodnego o steniu izotonicznym,
odczynie obojtnym
Lek wchania si w cigu 15-20 min.
Nie podaje si lekw w postaci zawiesiny, lekw oleistych
Zabrania si podawania lekw dranicych tkanki
Powikania wstrzykni podskrnych:
Martwica tkanek (leki dranice tkanki)
Przypieszone dziaanie leku w przypadku niezamierzonego podania dominiowego
Pytkie wstrzyknicie leku, ktre powoduje bl, sprzyja odczynom skrnym, utrudnia wchanianie
leku
Zanik tkanki podskrnej, zwknienie i stwardnienie tkanki podskrnej (czste wstrzyknicia w to
samo miejsce)
Krwiak podskrny, np. przy iniekcji heparyny
Wstrzs anafilaktyczny (podawanie surowicy)
Algorytm wstrzyknicia podskrnego
1. - Higieniczne mycie rk
2. - Przygotowanie rkawiczek
3. - Przygotowanie zestawu do wstrzykni oraz pojemnika do utylizacji sprztu jednorazowego uytku
Zestaw:
indywidualna karta zlece lekarskich oraz zeszyt wstrzykni
zlecony lek
jaowa strzykawka (2 ml)
69
2 jaowe igy (do nabierania leku 0,8, do podania leku 0,6 lub 0,7)
rodek dezynfekcyjny do odkaania skry
jaowe gaziki
pojemnik do utylizacji sprztu jednorazowego uytku
rkawiczki
miska nerkowata
taca
Czynnoci waciwe
1. Sprawdzenie zlecenia
2. Przygotowanie pacjenta, poinformowanie o celu zabiegu.
5. Przygotowanie sprztu oraz otoczenia.
6. Wyjcie strzykawki z opakowania.
7. Naoenie igy na strzykawk.
8. Przygotowanie leku do nabrania. Sprawdzenie ampuki, fiolki ze zleceniem lekarskim.
9. Zdezynfekowanie szyjki ampuki i odamanie za pomoc silnego ucisku w miejscu wyznaczonym
przez producenta (kolorowa kropka).
10. Zdjcie osonki z igy.
11. Nabranie leku do strzykawki, odoenie ampuki na tac.
12. Usunicie powietrza ze strzykawki.
13. Usunicie igy do nabierania leku do pojemnika na zuyte igy.
14. Naoenie nowej igy do podania leku.
15. Odoenie strzykawki na tac.
16. Opisanie strzykawki.
17. Przygotowanie 2 gazikw (1 nasczony preparatem antyseptycznym).
19. Ubranie rkawiczek.
20. Wyznaczenie miejsca wkucia.
21. Zdezynfekowanie miejsca wkucia.
22. Uoenie drugiego gazika w zasigu lewej rki.
23. Ujcie fadu skrnego kciukiem i palcem wskazujcym lewej rki.
24. Uprzedzenie pacjenta o momencie wkucia.
25. Wprowadzenie ruchem zdecydowanym dugoci igy pod ktem 45-60 do tkanki podskrnej.
Igy krtkie wprowadzamy pod ktem 90.
26. Zwolnienie fadu skry (naley przenie lew do z ramienia na strzykawk ujmujc nasadk i
cylinder strzykawki).
70
27. Aspirowanie przez pocignicie toka (praw rk) w celu upewnienia si, e iga nie zostaa
wprowadzona do wiata naczynia krwiononego.
28. Wstrzyknicie leku powoli praw rk.
29. Obserwowanie pacjenta po wstrzykniciu i utrzymanie z nim kontaktu sownego.
30. Przytrzymanie gazikiem tkanki w okolicy wkucia i energiczne usunicie igy z tkanki.
31. Miejsce wkucia zabezpieczamy, przytrzymanie okolicy gazikiem do ustania krwawienia.
32. Zabezpieczenie zuytego sprztu.
33. Uporzdkowanie tacy.
Pomiar poziomu glukozy we krwi woniczkowej za pomoc glukometru

Cel: Oznaczenie poziomu glukozy we krwi woniczkowej.
3. - Przygotowanie zestawu do pomiaru poziomu glukozy we krwi za pomoc glukometru oraz
pojemnika do utylizacji sprztu jednorazowego uytku
Zestaw:
indywidualna karta zlece lekarskich
glukometr
paski do gleukometru
nakuwacz z jaowym lancetem
jaowe gaziki
rkawiczki
miska nerkowata
taca
Czynnoci waciwe (Algorytm):
1. Sprawdzenie tosamoci pacjenta
2. Zaoenie rkawiczek
3. Wczenie glukometru oraz przygotowanie paska testowego
4. Nakucie bocznej czci palca za pomoc nakluwacza
5. Wytarcie pierwszej kropli gazikiem
6. Naoenie drugiej kropli na pasek testowy
7. Zabezpieczenie miejsca nakucia jaowym gazikiem
8. Odczytanie wyniku na glukometrze
9. Zmiana lancetu w nakuwaczu
71
10. Uporzdkowanie zestawu
11. Zdjcie rkawiczek
12. Higieniczne mycie rk
13. Udokumentowanie zabiegu
72
Podawanie insuliny Automatycznym wstrzykiwaczem typu pen (Algorytm):
Cel: Podanie insuliny do tkanki podskrnej w celu szybkiego zadziaania i obnienia poziomu
glukozy we krwi.
Miejsca wstrzykni insuliny:
Brzuch fad po obydwu stronach ppka w odlegoci 1-2 cm od ppka (insulina wchania
si najszybciej)
Uda przednio boczna powierzchnia uda rozpoczynajca si na szerokoci doni poniej
krtarza duego i tak samo odlega od stawu kolanowego (insulina wchania si najwolniej,
miejsce preferowane dla insulin dugodziaajcych)
Poladki dzielimy poladek na cztery czci, prowadzc lini pionow przez jego rodek, a
lini poziom na wysokoci szpary poladkowej, wstrzyknicie wykonujemy w grn,
zewntrzn cz poladka (miejsce neutralne)
Przednio boczna cz ramienia powierzchnia ramienia rozpoczynajca si 4 palce nad
stawem okciowym i koczca si 4 palce pod stawem ramiennym
opatka ujmujc fad skrny od dolnego kta opatki w kierunku linii pachowej
Powikania po podaniu insuliny:
Zaburzenia widzenia na pocztku podawania
Alergia miejscowa
Oporno na insulin
Lipodystrofia poinsulinowa (zanik tkanki podskrnej) wskutek wielokrotnych wstrzykni w
t sam okolic ciaa, tzw. doy poinsulinowe
Hipertrofia poinsulinowa (przerost tkanki tuszczowej) ma posta obrzmienia o konsystencji
gbczastej w miejscu wstrzykiwania insuliny; w tych miejscach brak jest unerwienia,
unaczynienia, czucia
Obrzki poinsulinowe
Zalecane poziomy glikemii
70 90g% - na czczo na glukometrze
70 110g% - na czczo, badanie laboratoryjne
Do 135g% - po posiku
Sytuacje wpywajce na poziom cukru we krwi:
Stan emocjonalny sytuacja stresowa, strach, rado zwizana z wielkimi emocjami z reguy
podnosz poziom cukru we krwi wpyw wydzielanego wwczas hormonu adrenaliny.
Wysiek fizyczny zwiksza wraliwo na insulin, przyspiesza spalanie glukozy w miniach i
moe doprowadzi do szybkiego spadku poziomu cukru we krwi.
Hipoglikemia: to niskie stenie glukozy we krwi spowodowana najczciej
73
Podanie zbyt duej dawki insuliny
Niejedzenie lub zbyt pne zjedzenie posiku
Zjedzenie zbyt maej iloci poywienia
Zbyt dugi lub intensywny wysiek fizyczny
Objawy hipoglikemii
Pojawiaj si przy steniu glukozy we krwi <65mg%
Zmiany zachowania
Problemy z koncentracj
Senno
Blado
Zimny pot
Wilczy apetyt
Zaburzenia widzenia
Zawroty gowy
Objawy hipoglikemii cikiej
Pojawiaj si gdy poziom glukozy we krwi jest<30mg%
Utrata przytomnoci
Drgawki
Piana z ust
Zasinienie
Brak odruchu poykania
Naley poda glukagon (zastrzyk podskrny, ktry powoduje uwalnianie glikogenu z wtroby,
podnoszenie poziomu glikemii rozpoczyna si po 10 minutach, okres dziaania 30 60 minut)
i wezwa pogotowie.
Hiperglikemia - Oznacza podwyszone stenie glukozy we krwi
Bdy dietetyczne
Dodatkowa choroba np. infekcja, gorczka
Zaniedbania w samokontroli
Zbyt maa aktywno fizyczna
Objawy hiperglikemii
Pojawiaj si gdy poziom glukozy we krwi jest>180mg%
74
Zarowienie skry
Osabienie, senno
Uczucie pieczenia w jamie ustnej
Nadmierne pragnienie
Oddawanie duych iloci moczu
Nudnoci, wymioty
Ble brzuch, gowy
Utrata apetytu, chudnicie
Algorytm wykonania wstrzyknicia insuliny
2. Przygotowanie rkawiczek
3. Przygotowanie zestawu do podania insuliny oraz pojemnika do utylizacji sprztu
jednorazowego uytku
Zestaw:
automatyczny wstrzykiwacz typu pen
wkad z insulin
jaowa iga do penu
rodek dezynfekcyjny do dezynfekcji wkadu insulinowego
2 jaowe gaziki
rodek do dezynfekcji skry
rkawiczki
miska nerkowata
taca
Czynnoci waciwe:
1. Sprawdzenie zlecenia lekarskiego w indywidualnej karcie zlece lekarskich.
2. Przygotowanie zestawu (pen, wkad z insulin, iga, jaowe gaziki)
3. Przygotowanie pena z insulin
sprawdzenie nazwy insuliny, daty wanoci,
dezynfekcja korka wkadu,
zaoenie wkadu,
prawidowe wymieszanie insuliny mtnej,
zaoenie igy,
wystrzyknicie 1-2 jednostek insuliny celem odprowadzenia powietrza,
ustawienie waciwej dawki do podania)
5. Zaoenie rkawiczek.
75
6. Umycie miejsca wkucia.
7. Wyznaczenie miejsca wkucia.
8. Uoenie drugiego gazika w zasigu lewej rki.
9. Uprzedzenie pacjenta o momencie wkucia.
10. Wprowadzenie ruchem zdecydowanym krtkiej igy pena pod ktem 90.
W przypadku dugich igie uniesienie fadu skrnego kciukiem i palcem wskazujcym lewej rki,
wprowadzenie igy pod ktem 45.
11. Uchwycenie lew doni pena.
12. Wstrzyknicie insuliny powoli praw rk. Liczenie do 5-10 aby zabezpieczy insulin przed
wyciekiem na zewntrz tkanek.
13. Przytrzymanie gazikiem tkanki w okolicy wkucia i usunicie igy z tkanki.
14. Obserwowanie pacjenta po wstrzykniciu i utrzymanie z nim kontaktu sownego.
15. Miejsce wkucia zabezpieczamy, przytrzymanie okolicy gazikiem do ustania krwawienia.
16. Wyjcie igy z pena i wyrzucenie do pojemnika.
17. Zdjcie rkawiczek.
18. Uporzdkowanie tacy.
76
Wstrzyknicia dominiowe
Wykonuje si je w misie o duej masie, w bezpiecznej odlegoci od duych pni nerwowych i
naczyniowych, pod katem 90 w stosunku do powierzchni ciaa
Naley napi skr midzy palcem wskazujcym i kciukiem, jedynie u ludzi wychudzonych uj j w
fad, aby iga nie opara si o ko, na gboko igy (ok. 3 cm), wku ig pod katem 90 w stosunku do
powierzchni ciaa, zaaspirowa i powoli poda do 5 ml leku.
Jeli istnieje potrzeba podania dwch lekw, naley przygotowa je w oddzielnych strzykawkach,
pamitajc o zmianie kierunku podania drugiego leku oraz o tym, e maksymalnie mona poda 10 ml leku.
Nie mona wykonywa iniekcji z wikszej objtoci leku, gdy mogoby to doprowadzi do uszkodzenia
tkanki miniowej.
Drog wstrzykni dominiowych mona podawa niektre roztwory wodne, leki oleiste i zawiesiny.
Leki podane drog wstrzykni dominiowych wchaniaj si w cigu 10-15 min. Nie powinno si
wykonywa iniekcji w pozycji stojcej.
Rozmiary igie wykorzystywanych do wstrzykni dominiowych rednica x dugo w mm):
0,7 x 40
0,8 x 40
0,9 x 40
Wskazania do wykonania wstrzykni dominiowych:
niemono przyjcia leku doustnie przez pacjenta;
konieczno szybkiego zadziaania leku;
posta leku;
podanie np. antybiotykw, witamin, lekw przeciwblowych, przeciwzapalnych.
Przeciwwskazania do podania lekw dominiowo:
stan zapalny, ropny w miejscu wstrzyknicia,-
zmiana patologiczna na skrze, np. wysypka;
zwknienie w tkance miniowej i/lub podskrnej;
skonno do krwawie lub leczenie rodkami przeciwzakrzepowymi;
podejrzenie zawau serca (ze wzgldu na ewentualne leczenie fibrynolityczne);
wstrzs.
Do powika/zagroe wstrzykni dominiowych nale:
ropie poiniekcyjny, najczciej u pacjentw z obnion odpornoci, np. leczonych
cytostatykami, z cukrzyc;
miejscowa reakcja alergiczna na podany lek;
77
jaowa martwica mini, zwaszcza przy stosowaniu kortykoidw; zwknienie i stwardnienie
tkanki podskrnej, zanik tkanki podskrnej, upoledzone wchanianie, bolesno wskutek
czstych wstrzykni w to samo miejsce;
szybsze wchanianie i dziaanie leku wskutek podania a _ naczynia krwiononego w wyniku braku
aspiracji;
krwiak podskrny wskutek przekucia naczynia krwiononego
podanie leku oleistego do naczynia krwiononego, wie si z niebezpieczestwem zatoru
tuszczowego,-
podanie leku w postaci krysztakw lub zawiesiny np. penicyliny do naczynia krwiononego, co
wie si z niebezpieczestwem wstrzsu anafilaktycznego lub zespou Hoigne (naczynie ylne),
zespou Nicolau (naczynie ttnicze
podanie leku do tkanki tuszczowej przez wybranie zbyt krtkiej igy lub zbyt pytkiego wkucia,
co wie si utrudnionym wchanianiem leku, grocym powstaniem. martwicy lub dugotrwaym
jaowym naciekiem,-
uszkodzenie nerwu kulszowego przez niewaciwe wyznaczenie miejsca wkucia.
Miejsca wstrzykni dominiowych:
Misie poladkowy redni;
Misie poladkowy wielki;
Misie czworogowy uda;
Misie naramienny.
Algorytm wstrzyknicia dominiowego
1. Sprawdzenie zlecenia lekarskiego
indywidualna karta zlece lekarskich,
zlecony lek,
strzykawka,
2 igy
gaziki,
rkawiczki,
pojemnik na odpady
4. Przygotowanie zestawu przeciwwstrzsowego przy podawaniu lekw w postaci zawiesiny
5. Poinformowanie pacjenta o celu i przebiegu zabiegu oraz objawach ubocznych zwizanych z
rodzajem podawanego leku
6. Uzyskanie zgody pacjenta na wykonanie zabiegu
7. Zapewnienie warunkw intymnoci
Czynnoci waciwe:
1. Wyjcie strzykawki i igy z osonk z opakowa oraz ich zmontowanie
78
2. Ponowne sprawdzenie leku ze zleceniem
3. Zdezynfekowanie szyjki ampuki (korka i fiolki)
4. Otwarcie ampuki (fiolki) z lekiem
5. Usunicie osonki z igy i nabranie leku do strzykawki
6. Usunicie igy do nabierania leku i umieszczenie jej w pojemniku na zuyte igy
7. Naoenie nowej igy po podania leku wraz z osonk
8. Pooenie ampuki (fiolki) obok strzykawki
9. Przygotowanie dwch gazikw, jednego nasczonego preparatem antyseptycznym
10. Usunicie osonki z igy i umocowanie igy na strzykawce tak, by cicie jej ostrza byo po stronie
podziaki strzykawki, usunicie powietrza ze strzykawki, sprawdzenie zleconej objtoci leku
11. Sprawdzenie tosamoci pacjenta
12. Wygodne uoenie pacjenta i odsonicie miejsca wkucia
13. Dokadne wyznaczenie miejsca wkucia wybran metod (np. okolic minia poladkowego
wielkiego metod kwadrantw)
14. Wybranie miejsca iniekcji i zbadanie palpacyjne; wykluczenie miejsc bolesnych i stwardnie
15. Napicie skry w miejscu wstrzyknicia midzy kciukiem a palcem wskazujcym lewej rki (by
zmniejszy ilo tkanki podskrnej)
16. Praw rk odkaenie skry
17. Uoenie w zasigu lewej rki drugiego gazika
18. Uprzedzenie pacjenta o wykonaniu iniekcji
19. Uchwycenie praw rk strzykawki tak, by may palec spoczywa na nasadce igy, wskazujcy
przytrzymywa tok, serdeczny, rodkowy i kciuk- cylinder strzykawki, natomiast cicie ostrza igy i
podziaka strzykawki byy widoczne
20. Wprowadzenie igy do tkanki miniowej prostopadle do powierzchni skry na gboko rwn 3/4
dugoci igy, jednym zdecydowanym ruchem, co zmniejsza bolesno (mona wkuwa ig
dwustopniowo: najlepiej krtko i silnie, by przebi twardy naskrek, a nastpnie sprawnie
wprowadzi ig na dan gboko)
21. Przeniesienie lewej rki na strzykawk, by palec wskazujcy podtrzymywa nasadk igy
22. Wykonanie praw rk ruchu aspirujcego tokiem strzykawki, aby upewni si, e iga nie zostaa
wprowadzona do wiata naczynia krwiononego
23. Praw rk powolne wstrzyknicie leku, by mg si rozprzestrzeni, obserwacja pacjenta
24. Praw rk zdecydowane usunicie igy wraz ze strzykawk
25. Lew rk podczas usuwania igy przycinicie suchego jaowego gazika do skry
I. Czynnoci kocowe:
1. Uporzdkowanie materiau, sprztu i otoczenia
2. Poinformowanie pacjenta o moliwoci delikatnego masowania ruchami okrnymi miejsca wkucia
przez 30-60 sekund, by zmniejszy bl i uatwi wchanianie leku
79
Wstrzyknicia doylne
Wstrzyknicie doylne leku, przetoczenie doylne pynw, wymaga wykonania nakucia yy.
Najczciej wykorzystuje si atwo dostpne, pooone obwodowo yy podskrne grzbietu rki, przed-
ramienia, okolicy zgicia okciowego (ze wzgldu na ryzyko zakrzepicy naley unika nakuwania y
stopy), u niemowlt yy gowy. Z przyczyn praktycznych atwo dostpna okolica zgicia okciowego
powinna by zarezerwowana" do zabiegw krtkotrwaych, takich jak pobieranie krwi, jednorazowe
podanie leku.
Rozpoczynajc leczenie doylne (lekami do wstrzykni, pynami do wleww), naley kierowa si
nastpujcymi zasadami:
1. Wykorzysta yy pooone najbardziej obwodowo (grzbiet rki), a potem kolejno doln, rodkow,
grn cz przedramienia.
2. Unika nakuwania yy w obrbie stawu, aby nie ogranicza jego ruchomoci oraz nie powodowa
zaamania cewnika, a tym samym zatrzymania przetaczania, powstania skrzepu w wietle kaniuli lub
zakrzepu ylnego.
3. Nie wykorzystywa do iniekcji y zgicia okciowego, szczeglnie po stronie okciowej, poniewa w
bezporednim ssiedztwie tego miejsca przebiega ttnica.
Cele wykonywania naku yy:
wstrzyknicie leku (lek podany drog doyln dziaa natychmiast, jest rwnomiernie rozprowadzony
w organizmie; mona podawa roztwory wodne, nie wolno za zawiesin, lekw oleistych, poniewa
powoduj zatory; wyjtkowo podaje si sporzdzone za pomoc ultradwikw emulsje olejowe lub
roztwory koloidowe,- podaje si rwnie leki dziaajce dranico na tkank podskrn i
miniow);
nawodnienie organizmu chorego;
skorygowanie zaburze rwnowagi elektrolitowo-zasadowej;
ywienie pozajelitowe;
dostarczenie krwi, preparatw krwiopochodnych lub zastpczych;
podanie rodkw cieniujcych, np. Omnipague;
pomiar orodkowego cinienia ylnego;
wywoanie znieczulenia.
Wskazania do wykonania nakucia yy w celach diagnostycznych:
wstrzs rnego pochodzenia;
piczka rnego pochodzenia;
niedrono jelit;
80
okres przed i po zabiegu operacyjnym;
odwodnienie (wymioty, biegunka);
niedoywienie;
choroby ukadu krwiotwrczego;
diagnostyka, np. chorb drg ciowych, moczowa.
Przeciwwskazania do podawania lekw drog naku ylnych
zwknienie tkanek, po uprzednio licznych wkuciach w samo miejsce, tzw. zrosty;
zmiana zarostowa wiata yy w wyniku uprzedniego podawania lekw dranicych jako skutek
odczynu zapalnego pochodzenia niebakteryjnego, tzw. obliteracja;
powstanie skrzepu krwi w igle.
Powikania/zagroenia mogce wystpi podczas podawania leku doylnie:
wstrzs (uczulenie na lek, reakcja na bl);
zaburzenia pracy serca;
skra zaczerwieniona, blada, sina;
niepokj ruchowy;
nudnoci i wymioty;
zaburzenie widzenia;
uczucie gorca;
duszno;
bl za mostkiem;
bl gowy;
sucho w jamie ustnej;
senno;
podanie leku poza naczynie i bl w miejscu wkucia (podczas podawania np. teofiliny, preparatw
wapnia);
podanie leku dranicego tkank podskrn, miniow poza naczynie i wywoanie martwicy tkanek
(podczas podawania np. nitrogranulogenu, chlorku wapnia).
Powikania mogce wystpi podczas kaniulacji yy obwodowej (zaoenia tzw. cewnika krtkiego typu
venflon):
przekucie, pknicie yy (krwiak);
przetoczenie pynu poza y jako wynik nierozpoznanego zego wkucia, zego unieruchomienia
kaniuli, przemieszczenia kaniuli u niespokojnego pacjenta (bl, naciek, z kaniuli nie cofa si krew, a
przy podaniu lekw silnie dranicych: bl, naciek, skurcz naczy, martwica tkanek);
81
przypadkowe wkucie dottnicze (silny, palcy bl);
zakrzepowe zapalenie nakutej yy (czasami rozszerzajca si zakrzepica ylna), ktremu
towarzyszy bl, obrzk, zaczerwienienie, walcowate zgrubienie yy;
zapalenie w miejscu wkucia;
posocznica odcewnikowa (dreszcze, nagy wzrost temperatury ciaa powyej 38,5C, przyspieszenie
ttna i oddechu, obnienie cinienia ttniczego owi, pogorszenie stanu oglnego chorego);
niedrono cewnika,-
reakcja na niektre skadniki materiau, z ktrego wykonana jest kaniula (uczulenie, podranienie,
zapalenie yy); idealny biomateria tworzcy cian cewnika nie powinien wchodzi w reakcj z
pynami ustrojowymi, powinien by gitki, przezroczysty, chemicznie obojtny zapobiega
tworzeniu skrzepw w wietle kaniuli (antytrombogenny), nie zmienia swoich waciwoci
fizycznych i chemicznych w czasie utrzymywania si w organizmie. Tworzywami'
wykorzystywanymi do produkcji cewnikw ylnych s: polietylen, teflon, poliuretan, elastomer
silikonowy; za najbardziej obojtne biologicznie uznawane s cewniki z elastomerw silikonowych i
poliuretanu;
uczulenie na przylepiec.
Czynniki zwikszajce ryzyko wystpienia zakaenia cewnika:
utrzymywanie cewnika w yle ponad okres zalecany przez producenta;
czsto manipulacji przy cewniku;
obecno zakaonych ran w bliskim ssiedztwie cewnika,-
nosicielstwo Staphylococcus aureus-,
uwagi:
Jeli yy s sabo wyczuwalne, przed zaoeniem opaski uciskowej mona trzyma koczyn przez
10-15 min w ciepej kpieli wodnej lub zaoy okad rozgrzewajcy na miejsce wkucia, bd te ogrza
koczyn termoforem.
W przypadku uycia lekw, ktre utrudniaj rozpoznanie obecnoci krwi, np. witamina Bi2,
nakucie, aspiracj i prbne podanie naley przeprowadzi z 0,9% NaCl.
Mona rwnie zmieni kolejno wstrzyknicia doylnego leku poszuka yy, zdezynfekowa
miejsce wkucia i podczas dziaania rodka odkaajcego zaoy rkawiczki oraz naoy ig do
wstrzykni na strzykawk, zaoy opask uciskow, nie dotyka miejsca wkucia (ewentualnie
zdezynfekowa palce lewej rki, zbada przebieg yy bliej - proksymalnie i dalej dystalnie miejsca
wkucia), wprowadzi ig, dokona aspiracji, usun opask uciskow, poda lek.
Podczas pielgnacji cewnika ylnego dugiego (centralnego r.c ley pamita o zasadach wyej
wymienionych oraz dodatkowo o:
zapewnieniu staego, caodobowego przepywu przez cewnik
82
okresowym kontrolowaniu umiejscowienia cewnika (radiologicznie, za pomoc adaptera
podczonego do kardiomonitora oznakowania zewntrznego odcinka cewnika, np. jodyn;
stosowaniu kranika trjdronego zabezpieczajcego prze; dostaniem si powietrza;
unikaniu pustych zestaww do przetocze;
kadorazowym zamykaniu wejcia do cewnika,-
przestrzeganiu waciwej temperatury podawania lekw i pynw;
wymianie co 72 godz. caego systemu zaopatrujcego wkucie oraz o kontroli zmiany
umiejscowienia cewnika co 7 dni.
Algorytm pobierania krwi do bada laboratoryjnych.
Cel: Pobranie krwi na badania diagnostyczne i badania oglne .
3. Przygotowanie zestawu do wstrzykni oraz pojemnika do utylizacji sprztu jednorazowego uytku
Zestaw:
indywidualna karta zlece lekarskich oraz zeszyt wstrzykni
jaowa strzykawka (5,10ml)
2 jaowe igy (do nabierania krwi 0,8-0,9)
jaowe gaziki
rkawiczki
miska nerkowata
taca
5. Przygotowanie sprztu oraz otoczenia
6. Przygotuj zestaw do pobierania krwi
7. Na rkawiczki jednorazowego uytku
8. Sprawd, ktr y bdziesz nakuwa wzrokowo i przy pomocy palca wskazujcego
9. Zdezynfekuj miejsce wkucia- odczekaj minimum 30s do wyschnicia lub postpuj zgodnie ze
wskazwkami producenta rodka odkaajcego
10. Na opask uciskow na koczyn pacjenta 7-10 cm powyej miejsca wkucia i zacinij j
11. Napnij skr i pod ktem ostrym nakuj y nie dotykaj miejsca wkucia
12. Poluzuj opask ( czas ucisku nie moe przekracza 1 minuty )
13. Pobierz krew podcz kolejno probwki : biochemia/immunochemia
14. Wstawiaj probwki w statyw
15. Wykuj si z yy
16. Ucinij miejsce nakucia jaowym gazikiem
83
17. Wyrzu brudn ig do pojemnika na ostre odpady
18. Zdejmij brudne rkawiczki i wyrzu je do odpadw medycznych
19. W razie potrzeby zmie gazik w miejscu wkucia i naklej plaster
20. Umyj i odka rce
21. Posprztaj tace
22. Udokumentuj zabieg
Powikania:
Przekucie yy
Krwiak w miejscu pobrania
Zainfekowanie miejsca wkucia
Zbyt dugi czas zacinicia stazy nad miejscem kucia zafaszowany wynik
Algorytm zaoenia wkucia obwodowego typu wenflon.
Cel : Podanie leku do naczynia ylnego, pynoterapia,podanie leku do badania diagnostycznego
3. - Przygotowanie zestawu do nakucia ylnego typu venflon oraz pojemnika do utylizacji sprztu
jednorazowego uytku.
Zestaw:
kaniula i.v typu venflon ( 2 sztuki)
okleina do venflonu
jaowa iga (do nabierania leku 0,9% NaCl)
rkawiczki
miska nerkowata
taca
4. Za opask zaciskow (tzw. staz) powyej miejsca wkucia , tak aby yy wypeniy si krwi i
ulegy rozszerzeniu; wkucie kaniuli jest wwczas atwiejsze.
5. yy mona take rozszerzy poprzez oklepywanie skry w okolicy planowanego wkucia .
6. Zdezynfekuj yl, spryskujc okolic planowanego wkucia 70% roztworem spirytusu etylowego
lub izopropylowego i odczekaj min 30 sek.
7. Zdejmij oson kaniuli .
8. Wybierz prosty odcinek yy lub miejsce poczenia dwch y.
9. Chwy kaniul midzy kciuk a palec wskazujcy dominujcej rki .
10. Uwaga: kaniul chwytamy dwoma palcami za zoone uchwyty ("skrzydeka") do mocowania,
przytrzymujc rwnoczenie plastikow obsadk metalowej igy, tak aby nie wysuna si z kaniuli
84
podczas wkuwania. Zapewnia to waciwe pooenie tncej kocwki igy i pozwala na pokonanie
oporu przy przejciu przez skr.
11. Nacignij skr ponad y.
12. Nakuj skr pod ktem ok. 10 st. w stosunku do yy i wprowadzaj j ostronie w kierunku
naczynia do chwili, gdy w otworze plastikowej obsadki igy pojawi si krew (jest to sygna, e
kocwka kaniuli znajduje si w yle).
13. Stopniowo wsuwaj kaniul gbiej do naczynia, wycofujc jednoczenie metalow ig.
14. Uwaga: kaniul naley maksymalnie wprowadzi do naczynia. Jeeli kaniula z tworzywa sztucznego
znajduje si w wietle yy, wypenia si krwi, a wstrzykujc 0,9% NaCl, nie napotyka si na opr.
15. Na obwodowy koniec kaniuli za korek i zakr zgodnie z ruchem wskazwek zegara.
16. Plastikow obsadk kaniuli przyklej do skry plastrem.
17. Otwrz zatyczk otworu do wstrzykiwania i wypenij kaniul 3 ml fizjologicznego roztworu soli, co
zapobiega skrzepniciu w niej krwi.
Czynnoci kocowe
1. Posprztaj tace
2. Napisz na okleinie lub plastrze dat zaoenia kaniuli
4. Udokumentuj wykonane czynnoci.
Algorytm podczania wlewu kroplowego i pompy infuzyjnej.
Cel : Podanie leku do naczynia ylnego, pynoterapia.

3. Przygotowanie zestawu do nakucia ylnego typu venflon oraz pojemnika do utylizacji sprztu
jednorazowego uytku.
Zestaw:
pyn zgodny z karta zlece
zestaw do przetoczenia pynw
venflon ( 2 sztuki)
okleina do venflonu
jaowa iga (do nabierania 0,9% NaCl)
preparat do dezynfekcji skry
rkawiczki
miska nerkowata
taca
85
4. zmontowanie zestawu na tacy
5. przygotowanie kroplwki
6. sprawdzenie nazwy pynu infuzyjnego, daty wanoci
7. zdezynfekowanie miejsca nakucia pojemnika z pynem infuzyjnym
8. lub jeli butelka do infuzji ma gumowy korek z kapturkiem ochronnym usun
9. kapturek, jaowego korka nie dotyka, nie odkaa
10. wyjcie z opakowania aparatu do przetaczania
11. wkucie igy aparatu w pojemnik z pynem infuzyjnym
12. zamknicie odpowietrznika
13. zacinicie rolkowego regulatora przepywu
14. ucinicie komory kroplomierza w celu wypenienia go pynem do . objtoci
15. otwarcie odpowietrznika
16. przytrzymanie kocwki aparatu nad misk nerkowat (bez zdejmowania zabezpieczenia
17. ochronnego z kocwki aparatu), zwolnienie zacisku w celu usunicia powietrza
18. i wypenienia aparatu pynem
19. ponowne zacinicie rolkowego regulatora przepywu
20. uporzdkowanie tacy
21. zaniesienie tacy do ka chorego
22. przygotowanie psychiczne chorego
23. zawieszenie pojemnika z pynem na stojaku przy ku chorego
24. podczenie kroplowego wlewu doylnego
25. podoenie pod rk ligniny i pod venflon gazika
26. podczenie do venflonu strzykawki z 0/9% NaCl i sprawdzenie dronoci kaniuli -
27. odcignicie toka
28. przepukanie kaniuli;
29. w przypadku zatkania kaniuli zaoy nowe wkucie, nie wolno przepukiwa dostpu na si
30. zdjcie zabezpieczenia ochronnego z kocwki aparatu
31. poczenie kocwki aparatu z kaniul
32. zwolnienie regulatora przepywu
33. ustawienie szybkoci podawania pynu
34. obserwowanie pacjenta w czasie podawania pynu- stan ogolny, miejsce wkucia
35. zacinicie zacisku aparatu po zakoczeniu przetaczania
36. odczenie aparatu od kaniuli
37. przepukanie kaniuli 0,9% NaCl
38. zamknicie wiata kaniuli jaowym korkiem
czynnoci kocowe
1. uporzdkowanie tacy,
2. posegregowanie odpadw
3. mycie rk
4. udokumentowanie wykonanego zabiegu
Obliczania prdkoci kroplowej:
1 ml cieczy odpowiada 20 kroplom
objto infuzji w ml x 20 kropli
liczba kropli/min = --------------------------------------------
czas trwania infuzji w min
albo obliczanie objtoci przetaczanego pynu
liczba kropli/min x czas infuzji w min
86
objto infuzji = ------------------------------------------------
20
Dawkowanie pynw- regulatory, pompy:
1. regulatory wleww przy zestawach
zacisk rolkowy - przyjmuje si: 1 ml=20 kropli
precyzyjne regulatory, np. do przetaczania GIK
2. pompy infuzyjne- su do precyzyjnej infuzji lekw i pynw,
Zasady stosowania pomp infuzyjnych:
do infuzji przy uyciu pomp naley stosowa wycznie strzykawki wymienione przez
producenta danej pompy
strzykawk z kaniul czymy specjalnym drenem - przeduacz o kocowce Luer
strzykawka jednorazowego uytku nie powinna by stosowana duej ni 24 godziny
przed wczeniem infuzji naley upewni si czy nie ma w drenie i strzykawce powietrza
podana jest pena informacja o przebiegu infuzji dziki moliwoci wywietlania wszystkich
zaprogramowanych parametrw i danych o infuzji, takich, jak: typ i objto strzykawki, szybko
dozowania, podana objto leku, czas do koca infuzji lub do oprnienia, strzykawki, stan
naadowania akumulatorw, automatyczne rozpoznawanie wielkoci woonej strzykawki
istnieje system alarmw: okluzja (zaamanie drenu), 5 minut do koca, brak strzykawki,
unieruchomiona infuzja, pusta strzykawka, koniec infuzji, saby akumulator, rozadowany
akumulator, brak zasilania, uszkodzona pompa
Powikania
1. Przekucie naczynia, krwiak
2. Przypadkowe wkucie dottnicze
3. Uczulenie na przylepiec
4. Podanie niewaciwego pynu infuzyjnego
5. Uczulenie na materia z jakiego jest zrobiona kaniula
Zgbnikowanie odka
Cel zabiegu:
a) Diagnostyczny:
- ocena zawartoci treci odkowej (resztki pokarmowe, krew, luz, , substancje
toksyczne, badanie bakteriologiczne)
- prby czynnociowe (wydzielnicze odka)
- okrelenie stopnia pH soku odkowego bez- i po pobudzeniu
b) Leczniczy:
- pukanie odka
- oprnianie odka z zawartoci (odbarczenie)
- ywienie chorych przez zgbnik
- podawanie lekw (np. u chorych krwawicych z wrzodu odka)
Wskazania do zgbnikowania:
87
- choroby przewodu pokarmowego
- zatrucia
- zabiegi operacyjne na przewodzie pokarmowym
- brak aknienia
Przeciwwskazania:
- ttniak aorty
- ylaki przeyku
- rak przeyku
- duszno
Metody zgbnikowania odka:
Przez nos
Przez usta
Algorytm zakadania zgbnika do odka
2. Ocena stanu pacjenta
3. Przygotowanie zestawu do zaoenia zgbnika:
zgbnik (12-18 wg French),
przeciwblowy rodek polizgowy (lignocaina),
rodek znieczulajcy do tylnej ciany garda,
patki ligniny,
miska nerkowata,
stetoskop,
strzykawka 20 ml,
przylepiec,
papierek lakmusowy,
szklanka wody,
zatyczka do zgbnika,
noyczki,
rkawiczki,
rcznik lub podkad gumowy do osonicia chorego
4. Zapewnienie warunkw intymnoci, otoczenie ka parawanem
5. Poinformowanie pacjenta o sposobie zaoenia zgbnika
6. Uoenie pacjenta pozycji pwysokiej (u chorych nieprzytomnych na prawym boku)
7. Przygotowanie drogi wprowadzenia zgbnika: oczyszczenie jamy nosowej, odluzowanie jamy
ustnej, wyjcie protez
Czynnoci waciwe:
1. Zaoenie rkawiczek
2. Zabezpieczenie bielizny osobistej i pocielowej pacjenta rcznikiem bd podkadem gumowym
3. Wykonanie u pacjenta toalety jamy nosowej i jamy ustnej
4. Sprawdzenie dronoci przewodw nosowych
5. Uoenie pacjenta w pozycji pwysokiej lub chorego nieprzytomnego na prawym boku
88
6. Oznaczenie dugoci, na jak bdzie wprowadzany zgbnik
7. Uchwycenie zgbnika ok. 7,5 cm od jego koca
8. Pokrycie kocwki zgbnika rodkiem polizgowo-znieczulajcym (lignocaina)
9. Zakadanie zgbnika przez nos:
10. Wprowadzenie zgbnika do otworu nosowego ruchem obrotowym kierujc go 2 cm ku grze, a
nastpnie pasko ku tyowi
11. Polecenie pacjentowi, by w czasie wprowadzania zgbnika oddycha ustami i nie odsuwa gowy
12. Przygicie gowy pacjenta do klatki piersiowej po wprowadzeniu zgbnika na gboko ok. 7,5 cm
(zgbnik znajduje si w gardle)
13. Poinformowanie pacjenta, by gboko oddycha lub podanie wody przez somk do picia i w miar
kolejnych ruchw poykania przesuwanie zgbnika gbiej w kierunku odka
14. Po wprowadzeniu zgbnika na oznaczon dugo skontrolowanie jego pooenia:
15. pobranie za pomoc strzykawki niewielkiej iloci treci odkowej i naniesienie jej na papierek
lakmusowy (powinien wskaza kwany odczyn)
16. wstrzyknicie ok. 10 ml powietrza i osuchanie okolicy nadbrzusza (powinny pojawi si
charakterystyczne szmery); nastpnie usunicie wstrzyknitego powietrza
17. Oznaczenie zgbnika w miejscu jego wejcia do otworu nosowego
18. Umocowanie zewntrznego koca zgbnika za pomoc przylepca na skrzydeku nosa i policzku
(okrnie oklei rodkow jego czci lub jednym kocem zgbnik a nastpnie przyklei pozosta
jego cz do bocznej powierzchni nosa)
19. Wprowadzenie zgbnika przez usta:
20. Znieczulenie tylnej ciany garda preparatem w aerozolu (lignocaina spray 2%)
21. Wprowadzenie zgbnika do jamy ustnej w linii porodkowej do nasady jzyka
22. Polecenie, by pacjent wykonywa ruchy ssania i poykania
23. Po wprowadzeniu zgbnika na gboko ok. 15 cm przeoenie go na lew stron jamy ustnej
midzy zby a policzek celem zmniejszenia odruchw wymiotnych
24. Wprowadzanie zgbnika gbiej zgodnie z ruchami poykania
25. Sprawdzenie umiejscowienia sondy i zaznaczenie miejsca wejcia do jamy ustnej; umocowanie do
policzka
Czynnoci kocowe:
1. Uporzdkowanie materiau, sprztu i otoczenia
89
Cewnikowanie pcherza moczowego
Cewnikowanie pcherza moczowego jest to zabieg polegajcy na wprowadzeniu cewnika do pcherza
moczowego przez cewk moczow. Zabieg wykonywany jest ze wskaza diagnostycznych lub leczniczych.
Wskazania diagnostyczne:
1. Monitorowanie diurezy i stopnia nawodnienia organizmu u ciko chorych, pacjentw we wstrzsie,
po zabiegu operacyjnym.
2. Pobranie prbki moczu (u chorych niezdolnych do samodzielnego poprawnego pobrania materiau)
do badania bakteriologicznego.
3. Ocena zalegania moczu po mikcji.
4. Podanie rodka cieniujcego do drg moczowych w diagnostyce radiologicznej.
5. Sprawdzenie dronoci cewki moczowej, np. po urazie koci miednicy.
Wskazania lecznicze:
1. Oprnienie pcherza moczowego w przypadku retencji moczu, np. po zabiegu operacyjnym, po
porodzie, w zaburzeniach oprniania pcherza moczowego, w przerocie gruczou krokowego.
2. Nietrzymanie moczu u osb przewlekle chorych, starszych.
3. Prowadzenie bilansu wodnego.
4. Pukanie pcherza moczowego, np. po operacji pcherza moczowego, wyciciu gruczou krokowego.
5. Podawanie do pcherza moczowego lekw (najczciej wg zlecenia lekarskiego antybiotykw,
lekw cytostatycznych).
Niebezpieczestwa zabiegu:
wprowadzenie zakaenia do drg moczowych;
uraz mechaniczny cewki moczowej i pcherza moczowego;
krwawienie;
zaczopowanie wiata cewnika przez zogi wknika lub skrzepliny w przypadku krwawie;
tworzenie si kamieni pcherzowych" w pcherzu moczowym;
zwenie cewki moczowej w wyniku jej uszkodzenia;
zadzierzgnicie w przypadku pozostawienia napletka odprowadzonego poza od prcia;
spowodowanie zawstydzenia pacjenta.
Zapobieganie niebezpieczestwom :
1. Kadorazowe cewnikowanie pcherza moczowego powinno by klinicznie uzasadnione.
2. Przestrzeganie zasad postpowania antyseptycznego i aseptycz-nego podczas przygotowywania
zestawu i wykonywania zabiegu.
3. Prawidowe dobieranie cewnika w zalenoci od celu wykonywania zabiegu oraz rednicy cewki
moczowej.
90
4. Delikatne wprowadzanie (niestosowanie siy) cewnika do cewki moczowej i do pcherza
moczowego.
5. Przy retencji moczu nieupuszczanie jednorazowo wicej ni 600-800 ml moczu.
6. Po wykonaniu cewnikowania u mczyzny nasunicie na od prcia zsunitego napletka.
7. Codzienne pielgnowanie cewnika i systemu drenujcego po zaoeniu cewnika na stae.
8. Zapewnienie pacjentowi intymnoci podczas wykonywania zabiegu.
Algorytm cewnikowania pcherza moczowego na stae
2. Sprawdzenie zlecenia lekarskiego
3. Poinformowanie pacjenta o celu i sposobie wykonania zabiegu
jaowe rkawiczki,
pseta i
6 wacikw jaowych,
podkad, jaowy
worek do zbirki moczu,
2 miski nerkowate,
zwyke rkawiczki,
lignocaina 2%,
przylepiec,
octenisept,
podkad,
poduszka,
strzykawka z roztworem 0,9% NaCl,
2 cewniki oraz
zestaw do toalety krocza
5. Ustawienie tacy z zestawem do toalety krocza w nogach ka
6. Ustawienie zestawu do cewnikowania na stoliku przykowym
7. Zapewnienie warunkw intymnoci (rozstawienie parawanu, zamknicie drzwi, ograniczenie liczby
osb obecnych podczas cewnikowania)
8. Naoenie rkawiczek
9. Uoenie pacjenta w pozycji na plecach
10. Wysunicie koszuli spod poladkw pacjenta
11. Uoenie pacjenta na basenie
12. Wykonanie toalety krocza
13. Wysunicie spod poladkw pacjenta basenu
Czynnoci waciwe:
1. Pomoc pacjentowi w ugiciu koczyn dolnych w stawach kolanowych i odwiedzeniu ud
2. Podoenie pod poladki pacjenta poduszki
3. Podoenie podkadu zabezpieczajcego bielizn pocielow
4. Zdjcie rkawiczek niejaowych
5. Ustawienie zestawu do cewnikowania w nogach ka pacjenta
6. Postawienie na ku misek nerkowatych: pierwsz, do ktrej odprowadzany jest mocz- wzdu
ka pomidzy udami pacjenta a drug na zuyte waciki i narzdzia-w poprzek ka
7. Przygotowanie strzykawki z 0,9% NaCl do wypenienia balonu cewnika
91
8. Otwarcie zestawu z jaow pset
9. Otwarcie zestawu z jaowymi wacikami
10. Polanie rodkiem antyseptycznym wacikw (pierwszy strumie do miski nerkowatej)
11. Otwarcie cewnika jaowego
12. Wycinicie lignocainy na jaow cz zestawu z wacikami
13. Otwarcie zestawu z jaowymi rkawiczkami i zaoenie ich
14. Rozchylenie warg sromowych kciukiem i palcem wskazujcym i podcignicie tkanek lekko do
gry, by uwidoczni ujcie zewntrzne cewki moczowej
15. Chwycenie w praw rk psety
16. Chwycenie narzdziem wacika nasczonego pynem antyseptycznym
17. Zmywanie pojedynczymi ruchami okolicy cewki moczowej w kierunku od spojenia onowego do
odbytu (jeden wacik na jeden ruch zmywania z gry na d - mycie 2 wacikami warg sromowych
wikszych, dwoma kolejnymi warg sromowych mniejszych i 1 do ujcia cewki moczowej)
18. Uchwycenie cewnika w praw rk (lewa rka cay czas spoczywa na kroczu pacjenta) pomidzy
kciuk i palec wskazujcy w odlegoci ok. 4 cm od jego zaokrglonej czci i naniesienie elu na
grn cz (dolna cz cewnika jest jeszcze w worku zabezpieczajcym)
19. Uchwycenie dalszej czci cewnika pomidzy 4 a 5 palec, koniec cewnika skierowa do miski
nerkowatej
20. Delikatne wprowadzenie cewnika ruchem pobrotowym na gboko 5-7,5 cm
21. Z chwil wypywu moczu do miski nerkowatej wprowadzenie cewnika gbiej jeszcze ok. 2,5 cm
do pcherza moczowego, by stworzy miejsce na balon cewnika
22. Koniec cewnika poczy z workiem na mocz (dren czcy z cewnikiem przeprowadzi ponad
udem pacjenta)
23. Umocowanie cewnika przylepcem do skry uda pacjenta
24. Wypenienie pynem balonu cewnika gdy przestanie pyn mocz (5-15 ml pynu w zalenoci
od pojemnoci balonu)
25. Skontrolowanie szczelnoci i dronoci zestawu odprowadzajcego mocz
26. Umieszczenie worka na mocz poniej poziomu pcherza moczowego (powieszenie worka na
uchwycie zamontowanym na ramie ka)
Czynnoci kocowe:
1. Odstawienie parawanu
2. Wyniesienie basenu
3. Oprnienie miski nerkowatej
4. Umieszczenie misek i narzdzi w pynie dezynfekcyjnym, umycie, osuszenie i przekazanie
do sterylizacji
5. Poprawienie zasania ka
6. Zdjcie rkawiczek
8. Udokumentowanie zbiegu.
92
Kpiel dziecka
Kpiel dziecka jest to zabieg polegajcy na oczyszczeniu skry caego ciaa dziecka
Cele:
Oczyszczenie skry caego ciaa
Pobudzenie krenia i oddechu
Masa caego ciaa i gimnastyka
Pobudzenie perystaltyki jelit
Zaspokojenie biologicznej potrzeby czystoci
Niebezpieczestwa:
Ozibienie organizmu
Oparzenie
Zakaenie kikuta ppowiny
Uraz fizyczny dziecka
Zachynicie si dziecka wod
Zakaenie skry, bon luzowych
Przemieszczenie si sprztu stosowanego u dziecka
Zasady:
Sprawdzenie temperatury pomieszczenia (temperatura powinna wynosi 22 - 24C)
Przygotowanie wody w wanience o temperaturze 37 - 39C
Utrzymywanie kontaktu z dzieckiem
Posugiwanie si ruchami delikatnymi, opanowanymi
Zapewnienie poczucia bezpieczestwa
Algorytm kpieli dziecka
2. Ocena stanu zdrowia i higieny dziecka
St do kpieli
Wanienka do kpieli
Termometr kpielowy
Gaziki
Mydo
Krem na poladki
Rkawiczki jednorazowego uytku
Miska nerkowata
Myjka
Patyczki higieniczne do uszu
Szczotka do wosw
Ubranka
Roek lub kocyk
Noyczki do paznokci
Wiadro pedaowe na pieluszki i wiadro pedaowe na brudn bielizn
93
Czynnoci waciwe:
2. Uoenie dziecka na stole , aby uwidoczni jego twarz, otulenie ciaa dziecka pieluch
3. Umycie oczu dziecka wacikami z miseczki w nastpujcej kolejnoci:
1 wacik jedno oko dziecka ( w kierunku od skroni do nosa)
2 wacik drugie oko
4. Umycie twarzy dziecka zwilonymi wacikami, ruchami okrnymi w kierunku okrelonym poniej:
3 wacik - czoo (ruchem w poprzek czoa),policzek lewy, grzbiet nosa (od nasady do
koniuszka)
4 wacik policzek prawy, broda, okolica pod nosem ( w kierunku od strony prawej do lewej)
5 wacik okolica ust (ruchem okrnym)
Osuszenie twarzy dziecka
6 wacik ucho i okolica za uchem (odwrcenie gowy dziecka na bok)
7 wacik ucho i okolica za uchem (odwrcenie gowy dziecka na bok)
5. Umycie narzdw pciowych:
U dziewczynek lekkie rozchylenie warg sromowych lew rk, przetarcie wacikiem okolic
ujcia cewki moczowej w kierunku od wzgrka onowego do odbytu
U chopcw lew rk nieznaczne zsunicie napletka, aby uwidoczni cewk moczow, a
praw przemycie okolic ujcia cewki moczowej (ruchem okrnym)
6. Umycie myjk caego ciaa dziecka w nastpujcej kolejnoci:
Gowa ruchem okrnym
Szyja
Koczyna grna prawa w kierunku od pachy do doni, usunicie zanieczyszcze z
przestrzeni midzy palcami
Klatka piersiowa w kierunku od szyi do brzuszka
Koczyna grna lewa w kierunku od pachy do doni, usunicie zanieczyszcze z
przestrzeni midzy palcami
Plecy od szyi do poladkw
Brzuch
Koczyny dolne od stopy do kolana i od kolana do pachwiny
Poladki ruchem okrnym, zbierajcym
7. Uoenie dziecka na rku
8. Odrzucenie do wiadra pieluszki na ktrej dziecko byo namydlone
9. Rozoenie czystej pieluszki bd rcznika
10. Sprawdzenie temperatury wody w wanience termometrem lub poprzez zanurzenie okcia
11. Zanurzenie dziecka w wodzie
12. Spukanie dziecka w takiej kolejnoci jak byo namydlone
13. Przeniesienie dziecka na wczeniej przygotowan pieluszk lub rcznik
14. Osuszenie dziecka
15. Przeoenie dziecka na wczeniej przygotowan such pieluszk
16. Nawilenie ciaa dziecka
17. Zmiana rkawiczek jednorazowego uytku
18. Ubranie dziecka
Zaoenie koszulki dziecku
Zaoenie pieluszki jednorazowej
Obcinanie paznokci u palcw doni i stp
Uczesanie wosw
94
Zawinicie dziecka w roek
19. Odniesienie i uoenie dziecka w eczku
Czynnoci kocowe:
1. Uporzdkowanie sprztu
2. Zdjcie rkawiczek
4. Udokumentowanie wykonania zabiegu
Algorytm toalety kikuta ppowinowego
Toaleta kikuta ppowinowego jest to zabieg polegajcy na przemywaniu kikuta ppowiny i skry wok w
celu uzyskania mumifikacji i odpadnicia.
Cele:
Mumifikacja i odpadnicie kikuta ppowiny
Ochrona noworodka przed rozwojem zakaenia
Niebezpieczestwa:
Zakaenie kikuta ppowiny
Ziarniniak u podstawy kikuta ppowiny
Krwawienie z kikuta ppowiny
Uraz kikuta ppowiny
Zasady:
Wykonywanie czynnoci ruchami delikatnymi, opanowanymi
Zapewnienie poczucia bezpieczestwa
Algorytm toalety kikuta ppowiny

1. Uzyskanie zgody matki na wykonanie zabiegu
2. Poinformowanie matki o celu i przebiegu zabiegu, zachcenie jej do wsppracy
Pakiet jaowych gazikw
70% spirytus lub inny zalecany rodek do pielgnacji kikuta ppowiny
Rkawiczki jaowe i jednorazowego uytku
Naczynie na odpadki
Czynnoci waciwe:
2. Odsonicie u noworodka okolicy kikuta ppowiny
3. Delikatne rozwinicie opatrunku, ocena iloci ,jakoci wydzieliny z kikuta ppowiny ocena skry
wok kikuta pod ktem objaww zakaenia
4. Zaoenie jaowych rkawiczek
5. Pooenie suchego, jaowego gazika osaniajcego narzdy pciowe
95
6. Przetarcie kikuta ppowiny, piercienia ( z delikatnym jej odcigniciem) i skry wok niego
jaowym gazikiem nasczonym 70% roztworem spirytusu lub innym zalecanym rodkiem do
pielgnacji kikuta ppowiny
7. Zaoenie suchego, jaowego gazika na kikut ppowiny i umocowanie opatrunku
8. Ubranie noworodka
Czynnoci kocowe:
1. Uporzdkowanie zestawu
2. Zdjcie rkawiczek
4. Udokumentowanie wykonania zabiegu
96
KRYTERIA OCENY CZYNNOCI/ZABIEGU

/rodzaj czynnoci/
Punkty
Czynno podlegajca Przyznawane punktu
lp uzyskane
ocenie /maksymalnie 20punktw/
przez studenta
Poinformowanie i
uzyskanie zgody pacjenta Poinformowanie i uzyskanie zgody pacjenta na zabieg 1 pkt
1 na wykonanie zabiegu
Wyjanienie pacjentowi
Wyjanienie pacjentowi celu zabiegu,- 1 pkt
celu zabiegu, sposobu
zachowania chorego Wyjanienie pacjentowi, sposobu zachowania podczas
2 podczas zabiegu/czynnoci zabiegu 1pkt
Zapewnienie pacjentowi Zastosowanie waciw pozycj podczas zabiegu- 1 pkt
bezpieczestwa fizycznego i Komunikacja z chorym w czasie zabiegu 1 pkt
psychicznego oraz Zapewnienie intymnoci podczas zabiegu ( parawan,
3 intymnoci odkrywanie chorego tylko w koniecznoci) - 1 pkt
Higieniczne umycie rk i Higieniczne umycie rk - 1 pkt
przygotowanie zestawu do
Przygotowanie zestawy do wykonania zabiegu -1 pkt
4 wykonania zabiegu
5 Zaoenie rkawiczek Zaoenie rkawiczek 1 pkt
Wykonanie 90 %-100% - algorytmu 1pkt
Wykonanie czynnoci Wykonanie 80%-89% -algorytmu 1 pkt
zgodnie ze algorytmem Wykonanie 70-79% -algorytmu 1 pkt
6 Wykonanie 60-69 % algorytmu- 1 pkt
Sprawno wykonania
Wykonanie zadania, sprawnie, bez zbdnej zwoki 1 pkt
7 zadania
Uporzdkowanie zestawu 1 pkt
Zainteresowanie pacjentem" po wykonaniu zabiegu,
Zakoczenie udzielenie ewentualnych wskazwek-1 pkt
zabiegu/czynnoci
Umycie higieniczne rk po zabiegu -1 pkt
8 Udokumentowanie zabiegu- 1 pkt
9 Samodzielno dziaania Samodzielnie wykonanie czynnoci- 1 pkt
10 Samoocena Umiejtne i krytyczne samoocenienie ,-1 pkt
Punkty uzyskane przez studenta
Ocena
Podpis nauczyciela
Uwaga! W przypadku racego nieprzestrzegania zasad np. zagroenie bezpieczestwa pacjenta, nie
przestrzeganie zasad aseptyki i antyseptyki, postawa studenta wiadczca o braku podstawowych umiejtnoci
w wykonywaniu zabiegu - student niezalenie od iloci uzyskanych punktw otrzymuje ocen niedostateczn
Przeliczanie punktw na ocen:
20-19 pkt - bardzo dobry (5,0)
18 pkt - ponad dobry (4,5)
17-16 pkt - dobry (4,0)
15 pkt - do dobry (3,5
14-13 pkt - dostateczny (3,0)
12 i mniej pkt- niedostateczny (2,0)
97

Algorytmy Zabiegowe Całosc

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Algorytmy Zabiegowe Całosc

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Algorytmy zabiegw wykonywanych w II semestrze

zadziaanie lekw na luzwki oka;

skutki uboczne wynikajce z dziaa niepodany danego leku;

podanie leku do zdrowego oka.

stany zapalne jamy nosa;

stany zapalne zatok przynosowych;

ostre zapalenie ucha rodkowego - w celu udronienia trbki suchowej (Xylometazolin).

Zasady dotyczce sprztu wielokrotnego uytku

6b. RKO z wycznym uciskaniem klatki piersiowej moe by zastosowana, jeeli:

Pomiar poziomu glukozy we krwi woniczkowej za pomoc glukometru

Cel : Podanie leku do naczynia ylnego, pynoterapia.

Algorytm toalety kikuta ppowiny

You might also like