NATO

1.Powstanie NATO
Genezy Paktu Pnocnoatlantyckiego naley szuka w sytuacji zaistniaej po zakoczeniu II wojny
wiatowej. Koczy si wsppraca dotychczasowych koalicjantw, czyli USA i ZSRR, a zaczyna
si zimna wojna - czyli narasta wrogo miedzy pastwami o przeciwstawnych ustrojach
politycznych. Jednak proces integracji politycznej i przede wszystkim militarnej Zachodu
przyspieszy znacznie kryzys berliski (blokada radziecka Berlina Zachodniego).
W 1948 roku Belgia, Francja, Holandia, Luksemburg i Wielka Brytania podpisay Pakt Brukselski.
We wrzeniu tego roku utworzono Sztab Obrony Zachodu z siedzib w podparyskiej miejscowoci
Fontainebleau. Pierwszym naczelnym dowdc poczonych si zosta brytyjski marszaek Bernard
Law Montgomery. Pakt ten przewidywa take moliwo rozszerzenia o Stany Zjednoczone. W
dniu 4 kwietnia 1949 roku w Waszyngtonie 10 krajw europejskich oraz Stany Zjednoczone i
Kanada powoay do ycia Organizacj Paktu Pnocnoatlantyckiego NATO (poprawniej
Organizacja Traktatu Pnocnoatlantyckiego). Europejskimi czonkami zaoycielami zostay:
Francja, Wielka Brytania, Belgia, Holandia, Luksemburg, Dania, Islandia, Norwegia, Wochy i
Portugalia. W 1952 roku do Paktu przystpiy Grecja i Turcja, w 1955 RFN, a w 1982 r. Hiszpania.
W 1999 po dugich negocjacjach z Rosj: Polska, Czechy i Wgry. Podczas sesji przywdcw
pastw NATO w Pradze 21 listopada 2002 roku do sojuszu zaproszono Bugari, Estoni, Litw,
otw, Rumuni, Sowacj i Soweni. Pastwa te przystpiy do Paktu 29 marca 2004 r. Obecnie
oficjalnymi kandydatami na czonkw NATO s Albania, Chorwacja i Macedonia.
W dugiej historii NATO zdarzay si pewne zawirowania. Od 1966 roku Francja zawiesia swoje
czonkostwo w strukturach militarnych, poniewa przywdca tego kraju gen. Charles de Gaulle
postanowi rozwija wasny system obrony jdrowej. Francja czciowo wraca do struktur
wojskowych od 1995 roku. W latach 1974 1980 swoje czonkostwo w strukturach militarnych
NATO zawiesia Grecja powodem by konflikt z Turcj i przekonanie Grecji ze NATO nic w tym
wzgldzie nie robi. Hiszpania do wstpienia do 1997 roku te nie naleaa do struktur wojskowych
2.Struktura NATO

Niewtpliwie NATO ma do skomplikowan struktur organizacyjn. Najwaniejszym organem

kierowniczym w sprawach politycznych jest Rada Pnocnoatlantycka, ktra obraduje na
szczeblu szefw pastw lub rzdw, ministrw spraw zagranicznych, ministrw obrony i Staych
Przedstawicieli pastw czonkowskich. Szczyty NATO odbywaj si rednio, co 2 3 lata,
spotkania ministerialne dwa razy w roku, Stali Przedstawiciele spotykaj si raz w tygodniu.
Decyzje Rady maja moc wic i s podejmowane na zasadzie jednomylnoci.
Komitet Planowania Obrony jest najwyszym organem kierowniczym w sprawach
wojskowych. Skada si ze Staych Przedstawicieli, z wyjtkiem Francji, w randze ambasadorw, a
dwa razy w roku obraduje na szczeblu ministrw obrony pastw czonkowskich. Komitet zajmuje
si wikszoci kwestii dotyczcych obrony i planowania obronnego.
Kolejnym organem NATO jest Grupa Planowania Nuklearnego. W jej skad wchodz
przedstawiciele wszystkich pastw czonkowskich z wyjtkiem Francji. A Islandia ma status
obserwatora. Grupa zajmuje si strategi jdrow. Jej decyzje wymagaj zatwierdzenia przez
Komitet Planowania Obronnego.
Najwyszym urzdnikiem sojuszu jest Sekretarz Generalny wybierany przez pastwa
czonkowskie na cztery lata. Wraz z podlegym mu Sekretariatem Midzynarodowym zajmuje si
nadzorowaniem wykonywania uchwa organw Sojuszu, opracowywaniem raportw i projektw
uchwa. Reprezentuje organizacj na zewntrz.
Bardzo wanym organem jest take Wysoki Komitet Planowania Centralnego na Sytuacje
Nadzwyczajnych Zagroe. Jego zadaniem jest koordynacja podlegych mu komitetw i zarzdw
cile wyspecjalizowanych instytucji w celu stworzenia procedur skutecznego uycia rodkw
obrony cywilnej.
3.Funkcjonowanie NATO

W czasach zimnej wojny gwnym zadaniem NATO byo tworzenie przeciwwagi polityczno-
militarnej dla Ukadu Warszawskiego. Rywalizacja i konkurencja z blokiem wschodnim polegaa
gwnie na utrzymywaniu rwnowagi na zasadzie odstraszania uycie arsenau jdrowego jednej
ze stron spowodowaoby odwet drugiej, a w tej wojnie nie mogo by zwycizcw.
Po zakoczeniu napicia w stosunkach Wschd Zachd spowodowanego rozpadem ZSRR i
zakoczeniem zimnej wojny, strony podjy dialog. NATO otworzyo si na dawnych
przeciwnikw, czyli pastwa z byego bloku wschodniego.
W obecnych czasach nadal podstawow funkcj sojuszu pozostaje odstraszanie potencjalnego
agresora, ale pojawiaj si nowe zadania wynikajce ze zmienionej sytuacji politycznej. Do
najwaniejszych zada naley wspomaganie ONZ w wysikach na rzecz pokojowego
rozwizywania konfliktw w byej Jugosawii od 1992 roku. Od 1995 roku NATO wspierao
porozumienie pokojowe w byej Jugosawii, w ramach tzw. Si Stabilizacyjnych. Od Rady
Bezpieczestwa ONZ NATO otrzymao te mandat na utrzymanie pokoju w Boni i Hercegowinie.
Podjto wwczas dziaania po raz pierwszy poza terenem okrelonym w dokumencie
zaoycielskim NATO. Form realizacji tego mandatu byy misje pokojowe w Boni i
Hercegowinie IFOR od grudnia 1995 do grudnia 1996 i SFOR (Bonia i Hercegowina) od grudnia
1996 do grudnia 2004 roku. Bya to te akcja lotnicza w Jugosawii od marca do czerwca 1999
roku, kolejna, to misja w Kosowie KFOR. Inne dziaania NATO, to zabezpieczenie Cieniny
Gibraltarskiej po atakach terrorystycznych z 11 wrzenia 2001 roku, a take misja w Afganistanie
ISAF od grudnia 2001 roku i ostatnio udzielenie wsparcia logistycznego Unii Afrykaskiej w misji
w Darfurze.
Kolejnym zadaniem NATO jest wzmocnienie, zgodnie z Traktatem z Mastricht, europejskiego
filaru Sojuszu, dla potwierdzenia europejskiej tosamoci w dziedzinie bezpieczestwa i obrony.
Stwarza to m.in. moliwo podejmowania zada wojskowych przez europejskich czonkw NATO
z wykorzystaniem potencjau Sojuszu, ale pod bezporednim zwierzchnictwem Unii
Zachodnioeuropejskiej.
NATO przedstawio tez program Partnerstwo dla Pokoju umoliwiajcy wspprac miedzy
NATO a krajami OBWE, w takich przedsiwziciach, jak: misje pokojowe, operacje
poszukiwawcze i ratownicze.
Szczeglnie wane byo podjecie wsppracy z Rosj i Ukrain. W tym celu powoano Sta
Wspln Rad NATO Rosja. Bardzo wanym wyzwaniem stojcym przed Sojuszem byo te
przyjcie nowych czonkw z Europy rodkowo Wschodniej.
4.Polska w NATO

Denia Polski do uzyskania czonkostwa w NATO wynikay w gwnej mierze z negatywnych

dowiadcze historycznych. Zarwno tych zwizanych z II wojn wiatow, czyli osamotnienie
Polski w 1939 roku, jak i tych powojennych, kiedy to Polska pozostawaa pod dominacj ZSRR
oraz uznanie, e NATO jest po upadku komunizmu jedynym efektywnie dziaajcym Sojuszem
militarnym w Europie. Po rozwizaniu Ukadu Warszawskiego, Polska rozpocza aktywne
dziaania dyplomatyczne zmierzajce do uzyskania czonkostwa w NATO. Wymagao to jednak
ogromnych nakadw finansowych na modernizacj armii, przede wszystkim na przezbrojenie w
sprzt odpowiadajcy wymogom NATO.
Przejcie na nowy system cznoci i sposoby dowodzenia, a take wprowadzenie zmian
organizacyjnych na wzr zachodni. Chodzio przede wszystkim o osignicie kompatybilnoci i
interoperacyjnoci polskich si zbrojnych z armiami zachodu. Kolejnym warunkiem wejcia Polski
do NATO byo zapewnienie cywilnej kontroli nad armi, co oznaczao cywilne kierownictwo w
Ministerstwie Obrony Narodowej, podporzdkowanie Sztabu Generalnego cywilnemu ministrowi
obrony oraz parlamentarna kontrol nad siami zbrojnymi.
Po dokonaniu ogromnego wysiku zwizanego z przebudow armii, Polska podpisaa 2 lutego 1994
roku dokument Partnerstwo dla Pokoju. By on form cisej wsppracy z NATO w zakresie
planowania obronnego, wsplnych wicze i manewrw oraz uczestnictwa w misjach pokojowych
NATO, zwaszcza operacji pokojowej w Boni. Program Partnerstwo dla Pokoju umoliwi take
wymian na du skal oficerw i onierzy z obydwu stron. W 1996 roku przyjto ustaw o
cywilnej kontroli nad armi oraz strukturze Ministerstwa Obrony Narodowej. Przeprowadzono na
du skal reorganizacj i zmiany w samych siach zbrojnych pod ktem przyszego wspdziaania
z siami NATO. Rwnoczenie prowadzono aktywne dziaania dyplomatyczne w stolicach pastw
NATO w celu uzyskania ich zgody na wstpienie Polski do tej organizacji.
Dziki tym dziaaniom Polska spenia sformuowane przez sojusz wstpne wymogi, dlatego w
lipcu 1997 roku zostaa zaproszona do negocjacji na temat uzyskania czonkostwa. Po ich
zakoczeniu umowa midzynarodowa o wstpieniu Polski do NATO zostaa ratyfikowana przez
parlamenty 16 pastw czonkowskich, a nastpnie t umow ratyfikowa Sejm polski. W marcu
1999 w miejscowoci Independence w USA ministrowie spraw zagranicznych Polski, Czech i
Wgier przekazali na rce Sekretarza Stanu USA dokumenty ratyfikacyjne o wstpieniu do NATO.
Zakoczyo to prawn procedur akcesji do Sojuszu. W uroczystych obchodach 50 - lecia Paktu
Pnocnoatlantyckiego po raz pierwszy uczestniczy prezydent Polski jako penoprawny czonek
NATO.
Wstpienie Polski do NATO pociga za sob wiele konsekwencji. Przede wszystkim Polska staa
si czonkiem najsilniejszego wspczenie istniejcego paktu militarnego. Zapewnia nam to
wyjtkowe miejsce wrd pastw wiata a take poczucie bezpieczestwa