Avrasya Atlantik rekabetinde Trkiye nerede duruyor?

ABD, ID terr rgtyle mcadele eden Suriye ordusunun Deyr Ez Zordaki

mevzilerini vurdu.

62 Suriye askeri ld. am ve Moskova sert aklamalarla ABDyi knadlar. ABD

hemen kaza oldu, yanllkla vurduk dedi. Belleimizdedir: ABD, Muavenet zrhlsn
da yanllkla vurduunu aklamt. ABD helikopterlerinin, PKK terr rgtne
yanllkla havadan erzak, mhimmat att grntlenmiti. Suriye ordusunu
vurarak, olgusal olarak ID terristlerinin nn aan ABD, Himalayalardaki
karncann fotorafn uzaydan ekebiliyor. Ama bu yanllklar da hep yapyor.
Gelelim bu yanllklarn blgemize yansmalarna

Malum; 19. yzylda ngilizlerin dilinde Yakn Dou; Balkanlar ve Dou Akdenizi
kapsard. Ortadou ise ran, Irak, Krfez ve evresini tanmlamak iin kullanlrd.
Zamanla Ortadou, Afganistan ve Pakistan da ierir oldu. Dnya siyasetinde
ngilterenin yerini ABD alnca, Ortadou terimi ne kt. Kapsam da geniledi.
2000lerin banda Byk Ortadou Projesi (BOP) (sonradan ad Geniletilmi
Ortadou ve Kuzey Afrika Projesi (GOKAP) olarak deitirildi), Orta Asyadan Kuzey
Afrikaya kadar olan blgeyi ieriyordu.

ABDNN RUSYA VE NLE REKABET!

Meselenin z u: ABD; inle Pasifikte; Rusyayla Dou Avrupa, Karadeniz, Dou

Akdeniz, Kafkasya ve Baltk Denizinde keskin bir rekabet iinde. Dnyann tm
nemli denizlerinde, okyanuslarnda egemen olmay, siyasi ve askeri adan olduu
kadar, kresel ticaretin denetim tekelini elinde bulundurmak asndan da yaamsal
gryor. Bunun iin her trl haydutluu yapyor. Misal; 1982de imzalanan, 1994te
yrrle giren Birlemi Milletler Deniz Hukuku Szlemesini imzalamyor. Ancak
yine de devlet kapasitesinin, ekonomik gcnn, ekolojik hakimiyetinin anmasn
engelleyemiyor. En nemli mttefiki olan Avrupa Birlii (AB) de zayf olduundan,
kresel rekabette ABDye destek veremiyor. Hele de ngilterenin kt bir AB, daha
da zayf dtnden, kresel diplomaside hi sesi kmyor. Almanya zaten yllardr
ABDye mesafeli durmaya alyor. Irak, ran, Suriye, Libya, Afganistan, Ukrayna gibi
konularda ABDnin taleplerine mmkn olduunca direniyor. Avrasya gleriyle yakn
ticari ilikilere sahip. Rusya, in, ranla daha ok yaknlayor. Rusyann Krm ilhak
etmesine Alman halknn nemli blm destek verdi. Rusyann Gney Osetya ve
Abhazya ile yakn ittifak iinde olmasna da sert tepki gstermedi Berlin.

NATOnun 8 9 Temmuz 2016 tarihlerinde Polonyann bakenti Varovada

toplanan zirvesi, sadece Souk Sava yllarnda Varova Paktna adn veren kentte
yapld iin deil, ayn zamanda Souk Savan bitiminden bu yana geen 25
yldaki en nemli iki NATO zirvesinden biri olarak tarihe geti. 1991de, SSCBnin
dald yl Romada yaplan zirveden sonraki en nemli zirve oldu Varova Zirvesi.
Rusya tehdit olarak tanmland. Karadenizde Rusyayla rekabet karar alnd. ABD,
Trkiyenin bu rekabetten ok etkileneceini, Karadeniz ve Akdenizde ABD Rusya
arasndaki gerilimin arasnda skacan bildii halde, Ankarann hassasiyetlerini
dikkate almad. NATO; Trkiye, Bulgaristan ve Romanyann NATO yesi olmasna,
Grcistan ve Ukrayna zerindeki ABD nfuzuna karn, Rusyaya ynelik hamlelerini
srdrd. Karadenizde ABDnin ve NATOnun grnrln artrmakta srar etti.
Trkiyenin Montr Boazlar Szlemesi konusunda daha esnek olmasn istedi.
Karadenizde srekli NATO Daimi Deniz Gc bulundurmak iin adm att. Trkiyenin
Karadenizi bar gl yapmak iin nclk ettii BLACKSEAFOR gibi yaplar boa
drmek iin de hamleler yapt.

NATO ve ABDnin bu hamlelerine Rusya ve inin tepkisi gecikmedi. Eyll 2016da,

Gney ve Dou in Denizinde 8 gnlk ortak tatbikat yaptlar. in aklarndaki bu
tatbikat srerken, Rusya Genelkurmay Bakan Valeri Gerasimov Karadenizle ilgili
de bir aklama yapt. Karadeniz'deki Rus filosu ve Trk Deniz Kuvvetleri arasndaki
g orannn son birka yl ierisinde ciddi biimde deitiini syledi. Trkiye'nin
neredeyse Karadeniz'in efendisi olduu syleniyordu. Artk her ey deiti dedi.

AVRASYA ATLANTK REKABETNDE TRKYE NEREDE?

ABD, ini Pasifikte evrelemeye yneldiini aka ilan etmiti, 2010larn banda.
2020ye dek deniz gcnn yzde 60n Pasifikte konulandracak. Bunu yaparken,
Pasifikteki lkelerle de ikili ve oklu anlamalar imzalayarak ini kkrtyor. AB ile
mzakerelerini srdrd ve inili kl ilerleyen Trans Atlantik ok Tarafl
Yatrm ve Ticaret Anlamasnn (TTIP) benzeri olan Trans Pasifik Ortaklk ve Ticaret
Anlamas (TPP) ile inin blgede artan ticari arln krmak, onu yalnzlatrmak
istiyor. Blgedeki lkelerle ABD arasndaki iktisadi balar glendirmeye alyor.
ABD, inin ticaretinin te ikisini Gney in Denizinde yaptn bilerek, onu
kuatmaya alyor. Gney in Denizinde ylda 5.3 trilyon dolar ticaret yapldn,
balklk asndan zengin olan bu denizde 11 milyar varil ham petrol olduunu, 2035
ylna dek Ortadouda kan fosil yaktlarn yzde 90nn Asyaya yine bu denizi
aarak ulaacan biliyor. O yzden ini sktrmak iin, Gney in Denizine
sahildar olan lkeleri hzla silahlanmalar iin tevik ve tahrik ediyor.

Peki, Trkiye ne yapyor? Bu soruyu yantlamak iin 2015e, Trkiyenin Rus sava
uan vurduu gnlere dnelim. Olaydan hemen sonra Vur emrini ben verdim,
bugn olsa yine veririm diyenler, 15 Temmuz FETc darbe giriimi sonras Ua
biz vurmadk, FETc pilot drd demeye baladlar. Rus ua drldkten
sonra Reis, dik dur eilme. Biz tezekle de snrz diyen insanmz, 15 Temmuz
sonrasnda Putine toz kondurmuyor. Putin enitemiz, delikanl adam diyor. ki lke
ticaret hacmi, 35 milyar dolard. Uak bunalm sonrasnda 27 milyar dolara dt.
Trkiyenin bir Avrasya stratejisi olmadndan, ufku turizm, ticaret, enerjiden ibaret
olduu iin, durumun vahametini anlamamt. 15 Temmuz FETc darbe giriimi
sonras, iin nemini kavrad. Rusya, 1.2 trilyon dolara yaklaan milli geliri ile yaklak
800 milyar dolarlk milli geliri olan Trkiyenin nnde olsa da, geliri arlkl olarak
enerji, hammadde, demir- elik ihracna dayanyor. ok salkl bir ekonomisi yok.
Makine, elektrikli aralar, motorlu tatlar, tarm, gda, tekstil rnleri ithal ediyor.
Rusya, Trkiyenin, Moskovann desteine ne kadar ok ihtiya duyduunu grd.
Darbe giriimi sonrasnda da byk kazanm elde etti.

Kssadan Hisse: Biz Trkler Asyai bir milletiz, Asyai bir devletiz diyen Atatrkn
adn okullardan, futbol sahalarndan, meydanlardan silmeye kalkanlar, imdilerde
Onun kalpakl fotoraflarn asyorlar. Keke Gazinin Avrasya siyasetini, mazlum
milletler iin nemini, blge merkezli d politikasn da anlasalar.

Bar DOSTER - 20 Eyll 2016 - Odatv