cinanie i skrcanie

dr hab. in. Tadeusz Chyy

1
cinanie proste

cinanie czyste
cinanie techniczne

2
 cinanie
Czyste cinanie ma miejsce wtedy, gdy na
czterech cianach prostopadociennej kostki
wystpuj jedynie naprenia styczne
Prawo Hookea przy cinaniu:


G
przy czym:
E
G
2 1

3
 cinanie
cinanie techniczne (technologiczne) zachodzi, gdy
napreniom tncym towarzysz znacznie od nich
mniejsze naprenia normalne.)

4
cinanie
W obliczeniach zagadnie cinania technicznego urednia
si naprenia tnce w caym przekroju cinanym (=sr);
warunek wytrzymaociowy ma wwczas posta:
T
sr k t
A
Przy wielu przekrojach cinanych zakada si jednakowe
obcienie wszystkich tych przekrojw np. w poczeniach
nitowych: T
sr 2
kt
d
n
4
5
 cinanie
Tok oblicze pocze (spawanych, nitowych itp.) na og
zawiera:
sprawdzenie elementw czonych (blach itp.) na rozciganie,

sprawdzenie elementw czonych na cinanie (np. wycicie

ucha przez sworze),

sprawdzenie elementw zcznych (nitw, kokw itp.) lub spoin

na cinanie,
sprawdzenie poczenia na docisk(naciski powierzchniowe):

P
d kd
A
6
cinanie ze zginaniem
Zginanie poprzeczne

7
Naprenia styczne

8
Urednione naprenia styczne xz

9
Wzr urawskiego

10
Urednione naprenia styczne xy

11
12
13
Przykad przekrj prostoktny

14
Przykad przekrj koowy

15
Przykad przekrj dwuteowy

16
Przykad przekrj dwuteowy

17
Skrcanie prtw o przekroju koowym
Skrcanie powoduj dwie pary si, dziaajce w
dwu rnych paszczyznach prostopadych do osi
prta (wau); momenty tych par si to momenty
skrcajce (Ms)
Moment skrcajcy jest dodatni, gdy wektor
momentu jest zwrcony na zewntrz wycinka wau
(wektor Ms pozornie rozciga wa)
Ms Ms

18
 Skrcanie prtw o przekroju koowym
Analiza odksztace prta poddanego skrcaniu
Rozwizanie wg Saint-Venanta

19
Skrcanie prtw o przekroju koowym
Analiza odksztace prta
poddanego skrcaniu
Naprenia styczne s do
promieni w przekrojach
poprzecznych wau i rosn
liniowo od zera w osi wau do
maks na jego powierzchni,
zgodnie z zalenoci:


maks r
20
 Skrcanie prtw o przekroju koowym
21
Szczegowa analiza napre i odksztace w prcie
skrcanym

21
 Skrcanie prtw o przekroju koowym
Szczegowa analiza napre i odksztace w prcie
skrcanym
Z plasterka dx wycina si mylowo elementarny fragment o
gruboci d (i dugoci dx) pooony w odlegoci od osi
wau, zawierajcy punkty E, F1 i F

22
 Skrcanie prtw o przekroju koowym
Szczegowa analiza napre i odksztace w prcie
skrcanym
Na zakreskowanych ciankach elementu wystpuj
naprenia styczne kt odksztacenia postaciowego
wynosi:

i std
G
d
wynika, e:

dx G
23
 Skrcanie prtw o przekroju koowym
24

Naprenia maksymalne i
kt skrcenia prta
naprenia dziaajce na
maym fragmencie dA
pola przekroju
poprzecznego wau daj
elementarny moment dM
wzgldem osi wau:

dM dA
24
 Skrcanie prtw o przekroju koowym
25
Naprenia maksymalne i kt skrcenia prta
Z warunkw rwnowagi prta (Mix) wynika, e
suma momentw elementarnych dM w caym
przekroju wau musi rwnoway zewntrzny
moment skrcajcy Ms:

M s dM dA (*)
A A

maks
ale: , std maks
r r
25
 Skrcanie prtw o przekroju koowym
26 Naprenia maksymalne i kt skrcenia prta
podstawiajc dwa ostatnie wzory do (*) otrzymuje si:
2 m aks 2
M s
A
m aks
r
dA
r
A
dA

ostatnia caka jest funkcj wycznie wymiarw

przekroju poprzecznego wau (pewn charakterystyk
geometryczn), ktr nazwano biegunowym
momentem bezwadnoci przekroju:
2
I O dA
A

26
 Skrcanie prtw o przekroju koowym

Naprenia maksymalne i kt skrcenia prta

Wyraenie na maksymalne naprenia tnce
przyjmuje posta:

Ms r
maks
IO

27
 Skrcanie prtw o przekroju koowym
28

Naprenia maksymalne i kt skrcenia prta

Ponadto:
maks M s

r IO

Ale: d std: d M s

dx G dx GI O

28
 Skrcanie prtw o przekroju koowym
29
Naprenia maksymalne i kt skrcenia prta
Kt skrcenia (inaczej: kt obrotu przekroju, np.
cakowity kt skrcenia lub kt skrcenia pewnego
odcinka prta):
l
Ms
d dx
l 0
GI O
M sl
przy Ms=const
GI O

29
 Skrcanie prtw o przekroju koowym
30

Naprenia maksymalne i kt skrcenia prta

Przy Ms=const
M sl
rad
GI O
Jednostkowy kt skrcenia wau:

M s rad

l GI O m
30
 Skrcanie prtw o przekroju koowym
Biegunowy moment
bezwadnoci przekroju
koowego
Z definicji: I O 2 dA
A

Niech pole elementarne dA

bdzie piercieniem o
szerokoci d, ktrego
punkty le w jednakowej
odlegoci od rodka O
przekroju:

31
 Skrcanie prtw o przekroju koowym
32

Biegunowy moment bezwadnoci przekroju

koowego
Wtedy:
r r 4 r
2 2 3
dA 2 d , I O dA 2 d 2 d 2
A 0 0
4 0

4 4
Ostatecznie: r d
IO
2 32

32
 Skrcanie prtw o przekroju koowym
33
Obliczenia wytrzymaociowe na skrcanie
r Ms Ms
maks Ms std IO
I O I O WO WO
r r
WO jest to wskanik wytrzymaoci przekroju na
skrcanie
w przypadku przekroju koowego penego:
3 3
r d
WO
2 16
33
 Skrcanie prtw o przekroju koowym
Powysze wzory s suszne take w przypadku przekrojw rurowych,
przy czym inne s wyraenia na IO i WO, tzn.:
(1) (2) D4 d4
IO I O I O
32 32

IO =
32
D 4
d 4

IO
WO
0,5D 16 D
D4 d 4

Uwaga: dodawanie/odejmowanie wskanikw (W) jest

niedopuszczalne! Addytywne s tylko momenty bezwadnoci (I).
(1) (2)
WO W O W
O

34
 Skrcanie prtw o przekroju koowym
35

Warunek wytrzymaoci na skrcanie

Ms

maks ks
WO
Uwaga: dodatkowo naley sprawdzi warunek
dostatecznej sztywnoci skrtnej:

dop
Przykadowo dop=0,25deg/m=0,00436rad/m
35
Skrcanie przekroje niekoowe

36
Skrcanie przekroje niekoowe

37
Skrcanie przekroje niekoowe

38
Skrcanie przekroje niekoowe

39
Skrcanie przekroje niekoowe

40
Skrcanie przekroje niekoowe

41
Skrcanie przekroje niekoowe

42
Skrcanie przekroje niekoowe
Uyteczne definicje
Trajektorie napre stycznych
Deplanacja przekroju

43