You are on page 1of 73

R A P O RT

S tan wdr oenia


w zor nic t wa p r zemys owego
w pol s k ic h b r an ac h p r odukc y jnyc h
Stan wdroenia wzornictwa przemysowego w polskich branach produkcyjnych
dr ukasz Mamica na podstawie bada i raportu TNS Pentor

Redakcja jzykowa i techniczna: Agnieszka Jdrzejczak-Sprycha


Copyright by Instytut Wzornictwa Przemysowego, Warszawa 2011

Instytut Wzornictwa Przemysowego Sp. z o.o.


ul. witojerska 5/7
00-236 Warszawa
tel. (22) 860 00 66
iwp@iwp.com.pl
http://www.iwp.com.pl

ISBN 978-83-930077-5-2

Opracowanie graficzne, skad i amanie: Zdanowicz & Pawrowski


Druk i oprawa: Dasker

Raport wydany w ramach projektu Zaprojektuj Swj Zysk wspfinansowanego ze rodkw Europejskiego
Funduszu Rozwoju Regionalnego w ramach Programu Operacyjnego Innowacyjna Gospodarka

Egzemplarz bezpatny
R A P O RT
Stan wdroenia
w zornict wa przemysowego
w polskich branach produkc yjnych

dr ukas z M amica
na p o ds tawie b ada i r ap or t u T N S Pentor

Warszawa 2011
Spis treci

Streszczenie 8

Metodologia bada 9

Gwne wnioski zbadania 13

Rekomendacje przygotowane wInstytucie Wzornictwa Przemysowego 18

1. A naliza kompetencji ipotrzeb polskich przedsibiorstw, wzakresie


wzornictwa przemysowego 22

1.1. Podstawowa charakterystyka badanej grupy firm 22

1.2. Dane finansowe badanych przedsibiorstw 23

1.3. Obroty firmy, podstawowe informacje dotyczce eksportu 24

1.4. Rola wzornictwa przemysowego wpolskich przedsibiorstwach 24

1.5. Ocena roli wzornictwa wbrany reprezentowanej przez badan firm 26

1.6. Prognozy dotyczce roli wzornictwa wnajbliszych latach 27

1.7. Strategia korzystania zwzornictwa przy pracach nad nowymi projektami 28

1.8. Ocena zaspokojenia potrzeb firmy wzakresie wzornictwa przemysowego 29

1.9. Czynniki pozwalajce podnie innowacyjno produktw badanych firm 30

1.10. Dynamika wydatkw na wzornictwo 30

1.11. Stopa zwrotu zwydatkw na wzornictwo 32

1.12. Wpyw wzornictwa na rozwj przedsibiorstwa oraz na efektywno biznesu 33

1.13. Metody ochrony wasnoci intelektualnej stosowanie iocena skutecznoci 36

2. Wsppraca firm zprojektantami, wzakresie wzornictwa przemysowego 40

2.1. Zatrudnienie projektantw iwsppraca zfirmami projektowymi zzewntrz


skala iopis zjawiska 40

2.2. Firmy aktywne pozycja irola projektanta wdziaaniach firmy 41

2.3. Firmy aktywne rda wiedzy oprojektantach, dziedziny, wjakich s wykorzystywani,


ipodane cechy 42

3. Wprowadzanie nowego produktu na rynek 46

3.1. Liczba nowych produktw/projektw wdroonych do produkcji


iwprowadzonych na rynek wokresie ostatnich 3 lat 46
3.2. Liczba nowych produktw/projektw wdroonych do produkcji
iwprowadzonych na rynek wcigu ostatnich 12 miesicy 47

3.3. Etapy rozwoju nowego produktu 48

3.4. Sposoby weryfikacji potencjau produktu iminimalizacji ryzyka rynkowego 51

3.5. Metody stosowane wzakresie pozyskiwania projektw wzorniczych 52

3.6. Bariery wpozyskiwaniu nowych rozwiza projektowych 52

4. Design wpolskich przedsibiorstwach, zpunktu widzenia projektantw 56

4.1. Oglna charakterystyka projektantw 56

4.2. Wsppraca projektanta zfirmami 59

4.3. Ocena roli wzornictwa przemysowego wfirmie, zktr wsppracuje projektant 62

5. Klienci awzornictwo przemysowe 66

Aneks 70
Spis rysunkw

Rysunek 1 | Struktura badanej grupy firm wukadzie branowym. N= 280 22


Rysunek 2 | Rozkad procentowy podmiotw, ze wzgldu na wojewdztwo. N=280 23
Rysunek 3 | Charakterystyka przedsibiorstw ze wzgldu na sposb wykorzystywania
wzornictwa. N=280 25
Rysunek 4 | Oceny roli wzornictwa przemysowego wbranach reprezentowanych
przez ankietowane firmy. N=280 26
Rysunek 5 | Ocena roli wzornictwa wbrany reprezentowanej przez firm, wgrupie firm
pasywnych iaktywnych wzakresie designu. N=280 27
Rysunek 6 | Prognozy dotyczce roli wzornictwa wnajbliszych latach (firmy pasywne
iaktywne wzakresie designu) 28
Rysunek 7 | Strategia korzystania przez firmy zwzornictwa przy projektach wostatnich
3 latach 29
Rysunek 8 | Stopie zaspokojenia potrzeb firmy wzakresie wzornictwa, wedug
poszczeglnych dziedzin 30
Rysunek 9 | Udzia wydatkw na wzornictwo przemysowe wwydatkach firmy ogem 31
Rysunek 10 | Wpyw wzornictwa przemysowego wcigu ostatnich 12 miesicy
na poszczeglne aspekty funkcjonowania firmy. N=280 34
Rysunek 11 | Ocena wpywu poszczeglnych wymienionych czynnikw na wielko sprzeday
produktw firmy (odsetek odpowiedzi oceniajcych te czynniki jako majce wpyw
wduym ibardzo duym stopniu) 35
Rysunek 12 | Ocena wzrostu wartoci produktu (w%), przy zastosowaniu dobrych,
speniajcych potrzeby rynku wzorw 36
Rysunek 13 | Charakter wsppracy firm zprojektantami 40
Rysunek 14 | Wykorzystywanie przez firmy profesjonalnego wzornictwa wwybranych
dziedzinach 43
Rysunek 15 | Kluczowe umiejtnoci projektanta zpunktu widzenia przedsibiorstw 44
Rysunek 16 | Zaangaowanie projektantw na kadym zetapw rozwoju nowego produktu.
N=120 49
Rysunek 17 | Istnienie wfirmach opisw kolejnych krokw postpowania wprocesie wdroe
nowych produktw, wedug bran. N=280 50
Rysunek 18 | Etapy typowych prac nad nowym produktem, dokumentowanych wfirmach.
N=280 50
Rysunek 19 | Poziom rozwinicia poszczeglnych sposobw wzmacniajcych dziedzin
wzornictwa przemysowego wPolsce, wopinii projektantw. N=161 57
Rysunek 20 | Kluczowe typy wiedzy iumiejtnoci wpracy projektanta. Firmy aktywne. N=120 59
Rysunek 21 | Powody zakoczenia wsppracy projektantw zpoprzednimi firmami. N=70 60
Rysunek 22 | Stopie zaangaowania projektantw na poszczeglnych etapach prac
nad nowym produktem. N=161 61
Rysunek 23 | Gwne przyczyny niekorzystania zpracy projektantw przez firmy,
wopinii samych projektantw. N=161 62
Rysunek 24 | Odsetek osb, dla ktrych poszczeglne cechy produktw maj due znaczenie
(okrelone przez nie jako bardzo wane). N=2088 66
Rysunek 25 | Skonno do zapacenia wicej za produkt oatrakcyjnym wzornictwie
przemysowym. N=2088 68

Spis tabel

Tabela 1 | Ocena cech produktu, branych pod uwag przy jego zakupie, wskali od 1 do 5,
gdzie 1 oznacza zupenie niewane, a5 bardzo wane (odsetek wskaza
poszczeglnych ocen oraz ocena rednia). N=2088 67
8

Streszczenie

Przygotowany przez Instytut Wzornictwa Przemysowego (IWP) raport jest re-


alizowany wramach projektu Poprawa konkurencyjnoci przedsibiorstw po-
przez wzornictwo (innowacja procesowa iproduktowa, marketingowa), ktrego
skrcona nazwa brzmi: Zaprojektuj Swj Zysk (ZSZ).
Zaprojektuj Swj Zysk jest programem trzyletnim (01/09/200830/12/2011).
Realizowany jest zgodnie z osi priorytetow 5 Dyfuzja innowacji, zgod-
nie z Dziaaniem 5.2., majcym na celu wspieranie instytucji otoczenia biz-
nesu (IWP), wiadczcej usugi proinnowacyjne oraz ich sieci o znaczeniu
ponadregionalnym.
Program Operacyjny Innowacyjna Gospodarka 20072013 (PO IG) to jeden
zszeciu programw krajowych Narodowych Strategicznych Ram Odniesienia,
ktry finansowany jest ze rodkw europejskich. Jest to program skierowany
przede wszystkim do przedsibiorcw, ktrzy zamierzaj realizowa innowa-
cyjne projekty zwizane zbadaniami irozwojem, nowoczesnymi technologiami,
inwestycjami oduym znaczeniu dla gospodarki lub wdraaniem istosowaniem
technologii informacyjnych ikomunikacyjnych.
Niniejszy raport powsta na podstawiebada jakociowych iilociowych, prze-
prowadzonych wokresie padziernikgrudzie 2009 r. oraz wstyczniu 2010r.
na zlecenie Instytutu Wzornictwa Przemysowego w280 maych, rednich idu-
ych firmach, w7 branach. Celem bada byo okrelenie kompetencji ipotrzeb
przedsibiorstw wzakresie projektowania iwdraania nowych projektw wzor-
niczych. Wraporcie dokonano analizy porwnawczej wynikw bada zdanymi
opublikowanymi wraporcie zatytuowanym Analiza aplikacji wzornictwa prze-
mysowego wpolskich przedsibiorstwach, zrealizowanym przez IWP na zlece-
nie Ministerstwa Gospodarki w2007 r.
W niniejszym raporcie zawarto:

opis stanu aplikacji wzornictwa wPolsce,


ocen stopnia wykorzystania specjalistycznego kapitau ludzkiego (projek-
tanci, studia projektowe),

ocen stopy zwrotu zinwestycji we wzornictwo wprzedsibiorstwach stosu-


jcych wzornictwo,

rekomendacje dla przedsibiorstw, studiw projektowych oraz instytucji pu-


blicznych, podejmujcych dziaania dla rozwoju innowacyjnoci gospodarki
oraz organizacji otoczenia biznesu.
9

Metodologia bada

Badania ankietowe, ktrych wyniki przedstawione zostay w niniejszym opraco-


waniu, zrealizowano na terenie caej Polski technik wywiadu osobistego z uy-
ciem laptopw (CAPI). Ich nowatorstwo polegao na zbadaniu ukadu: firma,
wsppracujcy zni projektant oraz 9 klientw tej firmy. Dziki temu moliwe
stao si zweryfikowanie tezy oistnieniu zwizku pomidzy aktywnoci danej
firmy wzakresie designu aocen jej produktw przez klientw. Zrealizowano
232komplety wywiadw, zczego 132 wfirmach pasywnych (firma, projektant/
lub nie, oraz 9klientw firmy), 100 wywiadw wfirmach aktywnych (firma, projek-
tant oraz 9klientw firmy). Dodatkowo przeprowadzono wsumie 48 wywiadw
wfirmach (izprojektantami), wktrych nie zostay zrealizowane wywiady zklien-
tami. Badaniem objto mae, rednie idue firmy zcaej Polski, zatrudniajce po-
wyej 10 pracownikw. Do udziau wbadaniu rekrutowano firmy z7 bran1).
Badania zostay przeprowadzone wokresie padziernikgrudzie 2009 r. oraz
wstyczniu 2010 r. Metodyk bada opracowa dr ukasz Mamica zUniwersy-
tetu Ekonomicznego w Krakowie. Jej celem byo okrelenie kompetencji i po-
trzeb przedsibiorstw wzakresie projektowania iwdraania nowych projektw
wzorniczych. W przypadku czci pyta zastosowano ukad pozwalajcy na
czciowe porwnanie uzyskanych wynikw z rezultatami bada przeprowa-
dzonych przez Instytut Wzornictwa Przemysowego2) jesieni 2007 r. Naley
jednak zaznaczy, e rozkad procentowy badanych podmiotw ze wzgldu
na wielko firmy utrudnia bezporednie porwnanie tych wynikw. W bada-
niach z 2009 r. i 2010 r. prba badawcza zostaa dobrana w taki sposb, aby
wyniki zbliay si do sytuacji rynkowej i odpowiaday zaoeniom programu
ZSZ, dotyczcym wielkoci firm w nim uczestniczcych. W zwizku z tym
zdecydowan wikszo badanych podmiotw stanowi mae firmy zatrud-
niajce 1049 pracownikw (68% prby badawczej), podczas gdy firmy red-
nie i due stanowi odpowiednio: 26% i 6% prby badawczej. W badaniach
z2007 r. rozkad procentowy badanych podmiotw ze wzgldu na wielko fir-
my wynosi: 38% dla maych, 45% dla rednich i17% dla duych firm. Wefek-
cie, przy porwnywaniu wynikw tych bada naley pamita o moliwoci
wystpienia odchyle, ktre niekoniecznie odpowiadaj stanowi faktycznemu.
Wywiady zostay przeprowadzone zosobami odpowiedzialnymi za planowanie,

1) (1) AGD, TV, komputery, urzdzenia peryferyjne; (2) rodki transportu; (3) meble iwyposaenie wntrz; (4) cera-
mika iszko; (5) odzie, tkaniny, obuwie; (6) owietlenie; (7) artykuy sportowe.
2) Bochiska B., Palczewska I., Putkiewicz A. (2008), Analiza aplikacji wzornictwa przemysowego wpolskich przed-
sibiorstwach, Ministerstwo Gospodarki, Warszawa.
10

wdraanie i rozwj nowych produktw w firmie, w miejscu ich pracy. Poczt-


kowym zaoeniem badania bya realizacja wkadym z16 wojewdztw dwch
wywiadw wfirmach zkadej zwybranych 7bran (wsumie 224 firmy). Oprcz
tego zaoono uzyskanie poowy wywiadw w firmach aktywnych wzorniczo,
apoowy wfirmach pasywnych.
Trudnoci napotkane wtrakcie realizacji badania spowodoway, e nie udao si
zrealizowa zakadanych 112 kompletw wywiadw wfirmach aktywnych pod
wzgldem wzornictwa przemysowego.
Napotkane przy realizacji badania trudnoci to:

odmowa udziau w badaniu przedstawiciele firm zasaniali si tajemnic


handlow,

przedstawiciele firm nie zgadzali si na podanie danych projektanta/projek-


tantw, zktrymi wsppracuje ich firma, tumaczc si tajemnic zawodow,

niedostpno osb kompetentnych zarzd iosoby kompetentne pracuj za


granic,

przedstawiciele firmy po wstpnym, wczeniejszym umwieniu si na wywiad


ostatecznie odmwili przeprowadzenia wywiadu we wskazanym terminie,

respondenci czsto odmawiali udziau w badaniu, tumaczc si brakiem


czasu,

okazaosi rwnie, e spora cz przedsibiorstw nie spenia kryteriw


selekcyjnych (liczba zatrudnionych osb, brana).

Ponadto nie udao si utrzyma zakadanych liczb firm wramach bran iwoje-
wdztw. Przyczyn odstpstwa od pocztkowych zaoe byo to, e nie wka-
dym wojewdztwie udao si znale wystarczajc liczb firm zdanej brany,
speniajc przyjte kryteria rekrutacji.

Badanie wrd projektantw pracujcych/wsppracujcych zbadanymi firmami


Kolejny etap realizacji badania stanowiy wywiady z projektantami wzornic-
twa przemysowego pracujcymi/wsppracujcymi ztymi firmami, wktrych
przeprowadzono wywiady. Wywiady ankietowe zrealizowano z projektantami,
ktrzy maj wyksztacenie w zakresie wzornictwa przemysowego. Podobnie
jak badania wfirmach, tak irozmowy zprojektantami przeprowadzono metod
wywiadw osobistych, wmiejscu pracy respondentw, zwykorzystaniem kom-
puterw (badanie CAPI).
11

Wywiady zklientami znajcymi produkty firm objtych badaniem


Wywiady zklientami przeprowadzono przed miejscami sprzeday, wktrych s
dostpne produkty firmy i wktrej wczeniej zrealizowano wywiad. Respondenci
speniali ponisze kryteria: znali produkty firmy, ktrej dotyczy wywiad, mieli
ukoczone 15 lat,wyszli ze sklepu, wktrym sprzedawane s produkty danej fir-
my. Krtkie wywiady zklientami zrealizowano zwykorzystaniem papierowego
kwestionariusza. Wkadym bya umieszczona nazwa firmy, ktrej dotyczya roz-
mowa. Przecitnie przeprowadzono po 9 wywiadw zklientami kadej zfirm.
Dla jednakowego rozumienia pewnych okrele na pocztku wywiadu wszystkim
respondentom (wbadaniu firm iprojektantw) odczytano ponisze definicje:

WZORNICTWO PRZEMYSOWE jest dziaalnoci twrcz majc na celu uzy-


skanie okrelonych cech przedmiotw, procesw, usug oraz nadajc form ideom
tak, by stay si praktycznymi iatrakcyjnymi propozycjami dla uytkownikw.
Nie chodzi wic tylko owygld produktu czy materia, zjakiego zosta wykonany.
To take cay proces wytworzenia nowego produktu ielement strategii firmy.

NOWY PRODUKT to taki, ktry zaspokaja nowe potrzeby konsumentw lub


wlepszy, bardziej doskonay sposb zaspokaja potrzeby ju istniejce, albo
ma nowy design lub nowe rozwizania technologiczne w stosunku do pro-
duktw wczeniej wytwarzanych.

NOWY WZR to taki, ktrego oglne wraenie wywoane na zorientowa-


nym uytkowniku rni si od oglnego wraenia wywoanego na nim
przez wzr, ktry by wczeniej produkowany.

Kategorie firm, wyrnione ze wzgldu na ich aktywno wzakresie wzornic-


twa przemysowego
Wszystkie firmy przyporzdkowano do dwch kategorii: firmy pasywne lub ak-
tywne pod wzgldem wzornictwa przemysowego.
FIRMY PASYWNE WZORNICZO to takie, ktre speniay przynajmniej jeden
zponiszych warunkw:
a) nie zatrudniaj projektanta wzornictwa, majcego wyksztacenie wtym za-
kresie, ani nie wsppracuj z firm oferujc usugi zwizane z wzornic-
twem przemysowym,
b) liczba nowych produktw, wprzypadku ktrych zastosowano nowe wzornic-
two, wprowadzonych przez firm na rynek w cigu ostatnich 3 lat, tzn. od
padziernika 2006 r., bya nie wiksza ni 2,
12

c) liczba nowych produktw wprowadzonych na rynek wcigu ostatnich 3 lat, ktre


przygotowano na podstawiewasnych projektw firmy, bya nie wiksza ni 2,
d) wszystkie nowe produkty wprowadzone na rynek wcigu ostatnich 3 lat byy
wycznie produktami na podstawieprojektw przekazanych przez inn fir-
m lub zagranicznego partnera.

FIRMY AKTYWNE WZORNICZO to takie, ktre speniay cznie poniej


wskazane warunki:
a) zatrudniaj projektanta wzornictwa majcego wyksztacenie wtym zakresie lub
wsppracuj zfirm oferujc usugi zwizane zwzornictwem przemysowym,
b) liczba nowych produktw, wprzypadku ktrych zastosowano nowe wzornic-
two, wprowadzonych przez firm na rynek w cigu ostatnich 3 lat, tzn. od
padziernika 2006 r., bya wiksza ni 2,
c) liczba nowych produktw wprowadzonych na rynek wcigu ostatnich 3 lat, kt-
re przygotowano na podstawiewasnych projektw firmy, bya wiksza ni 2,
d) wszystkie nowe produkty wprowadzone na rynek wcigu ostatnich 3 lat byy
wycznie produktami powstaymi na podstawie wasnych projektw firmy.

Wrd firm aktywnych wzakresie wzornictwa przemysowego zostali wyodrb-


nieni liderzy wzornictwa przemysowego.
LIDERAMI WZORNICTWA s firmy aktywne wzorniczo, speniajce przynaj-
mniej jeden zpodanych niej warunkw:
a) maj powyej 20 nowych produktw wprowadzonych na rynek w okresie
ostatnich 3 lat,
b) maj powyej 5 nowych produktw wprowadzonych na rynek w okresie
ostatnich 12 miesicy,
c) potwierdzaj kluczow lub wan rol wzornictwa wfirmie,
d) wykorzystuj nowe wzornictwo przynajmniej wpoowie produktw wprowa-
dzanych na rynek wcigu ostatnich 3 lat.
13

Gwne wnioski zbadania

1. Wedug ankietowanych, inwestowanie we wzornictwo przynosi wy-


mierne korzyci
a) W przypadku 70% badanych firm ich przedstawiciele mwi, e inwestowanie
we wzornictwo jest opacalne. Opacalno takich inwestycji jest szczegl-
nie wysoko oceniana wprzedsibiorstwach dowiadczonych we wsppracy
zprojektantami, tj. wrd firm aktywnych wzorniczo iliderw wzornictwa.
b) Ponad poowa przedstawicieli firm jest zdania, e dobre wzornictwo w du-
ym albo bardzo duym stopniu wpywa na wzrost sprzeday produktw
przedsibiorstw. W przypadku firm aktywnych wzorniczo ten odsetek jest
odpowiednio wikszy iwynosi 73%.
c) W stosunku do wynikw bada z 2007 r. stwierdzono wzrost czstoci po-
zytywnych opinii o istotnym wpywie wzornictwa na wzrost sprzeday
o10punktw procentowych.
d) Ponad 1/3 przedstawicieli firm aktywnych wzorniczo ocenia, e dobry wzr
podnosi warto produktu co najmniej o16%.
e) Prawie poowa reprezentantw badanych firm jest przekonana, e wsppra-
ca z projektantem wzornictwa przemysowego podnosi innowacyjno ich
produktw. Wprzypadku firm aktywych wzorniczo, ktre maj ju dowiad-
czenia wtakiej wsppracy, ten odsetek wynosi 68%.
f) Wikszo przedstawicieli firm aktywnych wzorniczo potwierdza, e wzornic-
two co najmniej wduym stopniu pozytywnie wpywa na satysfakcj klientw,
wizerunek firmy, konkurencyjno, wzrost zyskw oraz oglny rozwj firmy.

2. Wzornictwo jest wanym elementem dziaalnoci badanych firm


a) Spord przedstawicieli badanych przedsibiorstw 3/4 uznaje rol wzornic-
twa przy opracowywaniu nowych produktw za kluczow lub wan. Wgru-
pie firm aktywnych wzorniczo odsetek takich wskaza siga a 95%.
b) Wikszo firm aktywnych wzorniczo i liderw wzornictwa ocenia, e rola
wzornictwa przemysowego wnajbliszych latach bdzie wzrasta.
c) Co czwarta firma deklaruje wzrost wydatkw na wzornictwo przemysowe
wcigu ostatnich 3 lat (25%). Wprzypadku firm zdefiniowanych jako aktyw-
ne wzorniczo taka deklaracja pada u przedstawiciela ju co trzeciej firmy,
awprzypadku liderw wzornictwa co drugiej (48%).
14

d) Ponad poowa badanych firm uznaje wzornictwo za nieodzowny element prac


nad nowym produktem lub strategiczne narzdzie rozwoju firmy. Naley
zwrci uwag na fakt, e wporwnaniu zbadaniem z2007 r. z22% do 27%
wzrs odsetek firm, dla ktrych stosowanie wzornictwa jest naturalnym na-
rzdziem zarzdzania ima wyrane strategiczne znaczenie dla rozwoju firmy.
Wprzypadku grupy liderw wzornictwa ten odsetek wzrs z40% do a 67%.

3. Wyniki bada dowodz, e wzornictwo ma znaczenie dla klientw


ipodnosi warto produktw
a) Stosowanie nowych wzorw przemysowych wpywa na wzrost ceny rynkowej
produktw. Co drugi badany klient byby wstanie zapaci o515% wicej za pro-
dukt zwykorzystaniem wzornictwa, aprawie co pity nawet o1640% wicej.
b) Warto zwrci uwag, e design firm aktywnych jest znacznie czciej ni
w przypadku firm pasywnych oceniany przez klientw jako duo lepszy
wporwnaniu do oferty rynkowej. Kobiety chtniej ni mczyni oraz mod-
si chtniej ni starsi (szczeglnie ci powyej 65. roku ycia) przeznaczyliby
dodatkowe kwoty na produkt oodpowiednim designie.
c) Badani klienci zwracaj uwag przy zakupie gwnie na uyteczne cechy
produktw, bdce efektem projektowania wzorniczego. Wrd najwaniej-
szych cech produktw decydujcych ozakupie konsumenci wskazywali: ja-
ko (57%), materiay, zjakich wykonany jest produkt (56%), niezawodno
(53) i funkcjonalno (52%). Wygld produktu plasuje si wrd waniejszych
cech produktu (49%), tu po cenie (52%). Wedug deklaracji badanych, rne
cechy wzornicze s znacznie waniejsze ni marka/producent (34%), opinia
innych (24%) czy reklama (16%). To wana informacja dla przedsibiorcw
i projektantw, ktrzy powinni zwraca wiksz uwag na te aspekty pod-
czas opracowywania nowych produktw.

4. Wsppraca firm zprojektantami wzornictwa


a) Spord badanych firm 57% wsppracuje z projektantami wzornictwa, po-
siadajcymi wyksztacenie wtym zakresie. To istotna rnica wstosunku do
bada z 2007 r. kiedy to 92% firm deklarowao wspprac z projektanta-
mi. Tych wynikw nie mona jednak porwna, poniewa w2007 r. pytano
generalnie oprojektantw, podczas gdy w2009 r. ankiet uszczegowiono
ipytano oprojektantw posiadajcych wyksztacenie kierunkowe, tzn. opro-
jektantw wzornictwa przemysowego. Wzwizku ztym mona zakada, e
w ramach poprzedniej edycji badania znaczna cz przedsibiorcw zali-
15

czya do grona projektantw: technologw, inynierw, konstruktorw bd


innych pracownikw dziau produkcji.
b) Wprzypadku firm pasywnych wzorniczo nieco ponad poowa przedstawicie-
li (54%) wskazuje na nienawizanie wsppracy, wynikajce zbraku potrzeb.
Ju jednak wco pitej firmie (20%) mwi si obraku zatrudnienia projektan-
tw lub outsourcingowania ich usug, mimo istnienia takiej potrzeby. Wopi-
nii samych projektantw, gwne powody niekorzystania z ich pracy przez
firmy to wzgldy finansowe.
c) Najpopularniejsz form wsppracy z projektantami w firmach aktywnych
wzorniczo jest zatrudnianie wewntrz firmy (78% wskaza). Zusug zewntrz-
nych designerw korzysta 11% ankietowanych. Pozostae 11% stosuje obie formy
wsppracy jednoczenie to dotyczy gwnie liderw wzornictwa iduych firm.
d) Wrd firm aktywnych wzorniczo ponad poowa wsppracuje zprojektantami na
wszystkich etapach rozwoju nowego produktu co najmniej wstopniu znacznym.
To dowodzi, e wikszo przedsibiorcw wsppracujcych z projektantami
wzornictwa zdaje sobie spraw, e ich wiedza jest przydatna wcaym procesie
rozwoju nowego produktu, anie jedynie na etapie zwizanym ze stylizacj.
e) Wrd cech, ktre wskazywane s jako najbardziej podane uprojektantw,
reprezentanci firm aktywnych podkrelaj przede wszystkim: znajomo
specyfiki brany, dla ktrej wykonywane s projekty oraz kreatywno.
Kolejne cechy na licie umiejtno porozumiewania si ze zleceniodawc
odnonie do jego oczekiwa oraz umiejtno pracy wzespole bardzo
wyranie wskazuj na kluczow pozycj obszaru wzajemnej komunikacji.

5. Wprowadzanie nowych produktw na rynek


a) W ostatnich latach zwikszya si liczba produktw wprowadzanych na rynek.
Do 52% wzrs odsetek przedsibiorstw, ktre wcigu ostatnich 3 lat wprowa-
dziy co najmniej 6 nowych produktw. Firmy aktywne wzorniczo s znacznie
bardziej sprawne wzakresie wprowadzania nowych produktw na rynek.
b) Wrd badanych przedsibiorstw wystpuje stosunkowo silne zrnicowanie
pod wzgldem liczby nowych produktw wprowadzanych na rynek wokresie
ostatnich 3 lat. Dua cz znich (prawdopodobnie dotyczy to gwnie ma-
ych podmiotw) ma tylko nieliczne realizacje blisko 1/5 firm wtym czasie
wprowadzia na rynek nie wicej ni 2 nowe produkty, a14% przedsibiorstw
ma na swym koncie ponad 50 nowych projektw (dotyczy to gwnie duych
firm iliderw wzornictwa).
16

c) Mimo e badania rynkowe zwizane zokreleniem preferencji ipotrzeb kon-


sumentw to jedno zwaniejszych narzdzi majcych na celu zapewnienie
sukcesu rynkowego nowym produktom, to przedstawiciele jedynie co pitej
zankietowanych firm przyznaj, e bada si unich rynek podczas prac nad
nowym produktem (19%).
d) W celu minimalizacji ryzyka przy pracach nad nowym produktem wikszo
firm podejmuje szereg dziaa zaradczych. W warunkach galopujcej kon-
kurencji rynkowej niepewno co do przyszego rynkowego sukcesu nowe-
go produktu jest tym wiksza, im wicej kosztuje opracowanie iwdroenie
nowego wzoru. Dlatego niezmiernie wane jest podejmowanie przez firmy
dziaa pozwalajcych zminimalizowa to ryzyko. Najpowszechniejszym
znich (stosowanym przez nieco ponad poow przedsibiorstw) jest obserwo-
wanie rynku krajowego, dziaaniem wystpujcym na drugim miejscu pod
wzgldem czstoci jest, ex aequo, obserwacja targw branowych oraz kal-
kulowanie opacalnoci finansowej. Wida, e wikszo firm objtych bada-
niem korzysta zdo podstawowych metod wzakresie weryfikacji potencja-
u produktw iminimalizacji ryzyka rynkowego. Wniedalekiej przyszoci
bdzie zapewne rosa popularno usug dostarczajcych wiedzy na temat
aktualnych iprzyszych preferencji konsumenckich i trendw rynkowych.
e) W 43% firm objtych badaniem wokresie ostatnich 3 lat wystpiy przypadki,
wktrych prace nad nowym produktem nie zakoczyy si sukcesem. Takie
sytuacje mog by zwizane ztym, e wwielu polskich firmach nadal braku-
je profesjonalistw wzakresie zarzdzania wzornictwem. Aktualnie na ryn-
ku funkcjonuj ju specjalistyczne studia podyplomowe, kursy i warsztaty
ksztacce przyszych ekspertw ztego obszaru (np. warsztaty organizowane
przez Instytut Wzornictwa Przemysowego wramach programu Zaprojektuj
Swj Zysk). Wniedalekiej przyszoci zapotrzebowanie na kadry dysponu-
jce tymi umiejtnociami bdzie zapewne wzrasta.

6. Polskie firmy wci przykadaj zbyt ma uwag do ochrony wasno-


ci intelektualnej wzakresie designu
a) Jedynie 38% firm stosuje jakiekolwiek metody ochrony swoich wzorw to
wynik o6 punktw procentowych niszy od uzyskanego wbadaniu z2007 r.
Takie odchylenie zapewne wynika ztego, e skonno do stosowania metod
ochrony wasnoci intelektualnej ronie wraz ze wzrostem wielkoci firmy,
awaktualnych badaniach a 68% prby badawczej stanowiy mae przedsi-
biorstwa (wbadaniu z2007 r. ten odsetek wynosi 38%).
17

b) Maa popularno stosowania ochrony wasnych wzorw moe te wynika


ztego, e jedynie wblisko co czwartej firmie stosujcej metody ochrony wa-
snoci intelektualnej uznaje si je za wpeni skuteczne (jest to praktycznie
taka sama ocena skutecznoci jak podczas badania z2007 r.).
c) Niestosowanie przez przedsibiorstwa metod ochrony wasnoci intelektu-
alnej oraz nie zawsze odpowiednia ich skuteczno prowadz wefekcie do
tego, e wicej ni co trzeci zogu badanych przedstawicieli firm potwier-
dza fakt skopiowania ich wzoru/wzorw przez konkurencj. A 23% bada-
nych przedstawicieli firm przyznaje, e wich przedsibiorstwach wiadomie
lub niewiadomie skopiowano cudze wzornictwo.
d) Najpopularniejszym sposobem ochrony wasnoci intelektualnej, odnosz-
cym si do produktw badanych przedsibiorstw, jest ochrona wzoru uyt-
kowego, niewiele mniej licznie postulowanym sposobem jest zgoszenie zna-
ku towarowego. Rejestracj wzoru przemysowego zadeklarowa co czwarty
przedstawiciel badanej firmy.

Podsumowujc, uzyskane wyniki bada wskazuj na duy potencja


rozwoju firm stosujcych innowacje oparte na wzornictwie. Wida tak-
e rosnc wiadomo roli designu w zwikszaniu sprzeday i zyskw
oraz wosiganiu przewagi konkurencyjnej szczeglnie wrd przedsi-
biorcw, ktrzy maj ju pozytywne dowiadczenia we wsppracy zpro-
jektantami. Przeprowadzone badania pokazay te deklarowan przez
nabywcw skonno do pacenia wicej za produkty odznaczajce si
lepszym wzornictwem.
Wikszej uwagi ze strony polskich przedsibiorcw wymaga kwestia
ochrony wasnoci intelektualnej. Wiele firm nadal potrzebuje take:

metodyki iprocesw wdraania nowych produktw,


wsparcia doradczego iedukacyjnego wprzygotowaniu kadr iorganiza-
cji do pracy zprojektantami iszeroko pojtym wzornictwem,
narzdzi pomocniczych w zakresie weryfikacji potencjau produktw
iminimalizacji ryzyka rynkowego towarzyszcego wprowadzaniu no-
wych projektw na rynek,
profesjonalistw wzakresie zarzdzania wzornictwem,
dostawcw usug projektowych.
18

Rekomendacje przygotowane wInstytucie Wzornictwa


Przemysowego

1. Rekomendacje dla instytucji publicznych, podejmujcych dziaania dla


rozwoju innowacyjnoci gospodarki oraz organizacji otoczenia biznesu:
a) Dalsze udostpnienie narzdzi wsparcia finansowego dla wdroe innowa-
cyjnych projektw wzorniczych, wtym aplikacji wymaga ergonomicznych
oraz ochrony praw autorskich.
b) Kontynuowanie bada nad efektywnoci wzornictwa oraz udostpnianie
ich wynikw przedsibiorstwom idostawcom usug projektowych.
c) Dalsze promowanie stosowania wzornictwa w polskich przedsibiorstwach
(przede wszystkim w maych i rednich), w tym szczeglnie promocja wy-
nikw bada wiadczcych o skonnoci konsumentw do pacenia wicej
za produkty dobrze zaprojektowane. Wane bdzie take dalsze propagowa-
nie informacji dotyczcych wysokiego poziomu postrzegania designu przez
przedstawicieli firm jako istotnej determinanty konkurencyjnoci.
d) Rozwj szeroko pojtej edukacji specjalistycznej (szkolenia, kursy, warsztaty,
e-learning, mentoring, studia magisterskie ipodyplomowe), zgodnie zpotrze-
bami rynkowymi, w tym rozwijanie istniejcej oferty oraz przygotowanie no-
wych kierunkow studiw uzupeniajcych dla absolwentw szk artystycznych,
technicznych imenederskich, wcelu zapewnienia profesjonalnych kadr.
e) Edukacja poprzez prezentowanie i premiowanie przykadw dobrych prak-
tyk iinnowacyjnych modeli biznesowych na wystawach, targach, konferen-
cjach itp.
f) Rozwj oglnopolskich iregionalnych instytucji otoczenia biznesu wcelu za-
pewnienia strategicznego doradztwa i upowszechniania metodologii wdra-
ania nowego produktu wzorniczego, w tym take wymiana dowiadcze
ipromocja dobrych praktyk.
g) Efektywna promocja wzornictwa w ramach programw promocji bran pol-
skiej gospodarki wcelu zaprezentowania kompetencji imoliwoci polskich
przedsibiorstw.
19

2. Rekomendacje dla przedsibiorstw idostawcw usug projektowych:


a) Opracowanie iwdroenie strategii inwestycji we wzornictwo dla podniesie-
nia konkurencyjnoci produktw, poprawy wynikw ipodniesienia wartoci
przedsibiorstwa.
b) Wykorzystanie metodyki wdroenia nowego produktu, wtym oceny efektywno-
ci inwestycji we wzornictwo, metody przygotowania iprowadzenia projektu.
c) Wykorzystanie dostpnych rodkw publicznych (np. PO IG) dla inwestycji
we wzornictwo.
d) Zwikszenie nakadw na badania preferencji konsumentw wcelu optymali-
zacji zwrotu izminimalizowania ryzyka inwestycji wnowy projekt wzorniczy.
e) Wykorzystanie profesjonalnych narzdzi pomocniczych wzakresie weryfika-
cji potencjau produktw iminimalizacji ryzyka rynkowego, towarzyszcego
wprowadzaniu nowych projektw na rynek.
f) Wsppraca z instytucjami doradczymi otoczenia biznesu, posiadajcymi
kompetencje wzakresie aplikacji ioceny efektywnoci wzornictwa.
g) Waciwy dobr profesjonalnych partnerw idostawcw usug wzorniczych
dla uzyskania optymalnego efektu oraz zabezpieczenia przez plagiatami.
h) Stae podnoszenie kompetencji w zakresie zarzdzania wzornictwem,
m.in. poprzez: budowanie potencjau kadr, przegld i modyfikacj proce-
sw zarzdzania wzornictwem oraz obserwacj dobrych wzorcw krajowych
izagranicznych.
Analiza kompetencji i potrzeb polskich przedsibiorstw,
wzakresie wzornictwa przemysowego
1.
22

1. Analiza kompetencji ipotrzeb polskich przedsibiorstw,


wzakresie wzornictwa przemysowego

1.1. Podstawowa charakterystyka badanej grupy firm


Ankietowane firmy pogrupowane zostay wedug 7 kategorii odpowiadajcych
ich profilowi produkcji (struktur prby badawczej przedstawia Rysunek 1). Naj-
wicej z badanych firm (48%) zostao utworzonych wlatach 19901999, nastp-
ne wkolejnoci powstay wlatach 20002009 (25%). Po 13% badanych podmio-
tw gospodarczych utworzono wokresie 19801989 iwlatach 19201978.

Rysunek 1

Struktura badanej grupy firm wukadzie branowym. N= 280

odzie, tkaniny, obuwie 28%

meble i wyposaenie wntrz 23%


wyroby AGD i TV, sprzt komputerowy
i multimedialny, urzdzenia peryferyjne 12%

rodki transportu 12%

ceramika i szko 11%

artykuy sportowe 7%

owietlenie 7%

0 5 10 15 20 25 30

rdo: Obliczenia wasne na podstawie przeprowadzonych bada

Ankietowane firmy zlokalizowane byy na terenie obejmujcym obszar caego


kraju (Rysunek 2). Prba badawcza zostaa dobrana w taki sposb, aby wyni-
ki zbliay si do sytuacji rynkowej iodpowiaday zaoeniom programu ZSZ,
dotyczcym wielkoci przedsibiorstw w nim uczestniczcych. W zwizku
ztym najliczniejsz grup ankietowanych firm (68%) stanowiy podmioty mae,
zatrudniajce od 10 do 49 pracownikw, 26% stanowiy podmioty rednie, za-
trudniajce od 50 do 249 pracownikw. Firmy due, zatrudniajce powyej 250
pracownikw, stanowiy 6% ankietowanej grupy. W poprzedniej edycji bada
z 2007 r. dobr prby badanej podlega odmiennym uwarunkowaniom meto-
dycznym i rozkad procentowy badanych podmiotw ze wzgldu na wielko
firmy wynosi: 38% dla maych, 45% dla rednich i17% dla duych firm.
23

Rysunek 2

Rozkad procentowy podmiotw, ze wzgldu na wojewdztwo. N=280

mazowieckie 11%
dolnolskie 11%
wielkopolskie 10%
podkarpackie 9%
maopolskie 8%
podlaskie 7%
lubelskie 6%
lskie 6%
dzkie 6%
warmisko-mazurskie 6%
pomorskie 5%
witokrzyskie 5%
lubuskie 3%
kujawsko-pomorskie 3%
zachodniopomorskie 3%
opolskie 2%
0 2 4 6 8 10 12

rdo: Obliczenia wasne na podstawie przeprowadzonych bada

1.2. Dane finansowe badanych przedsibiorstw


Jednym zcelw badania byo pozyskanie danych finansowych przedsibiorstw,
w tym danych dotyczcych obrotw firm za 2008 r., dynamiki obrotw przed-
sibiorstw w cigu ostatnich 3 lat oraz podstawowych informacji dotyczcych
eksportu wytwarzanych produktw.
Cel ten okaza si trudny do zrealizowania. Stosunkowo wielu przedstawicieli
firm odmwio podania danych finansowych. Wcelu zminimalizowania odsetka
odmw proszono przedstawicieli firm nie opodawanie wartoci bezwzgldnych,
lecz wartoci przedziaowych. Uniemoliwia to obliczenie wartoci rednich
lub skonstruowanie bardziej precyzyjnych wskanikw, ale pozwala na wiksz
skonno do podzielenia si tak informacj w ogle. Przedstawiciele bada-
nych przedsibiorstw chtniej te odpowiadali na pytania dotyczce dynamiki
obrotw ni na pytania dotyczce samych obrotw firmy.
24

1.3. Obroty firmy, podstawowe informacje dotyczce eksportu


Wikszo przedstawicieli badanych firm (59%) odmwia podania informacji oob-
rotach firmy w2008 r. Obroty blisko 15% firm nie przekraczay w2008r. 1mlnz.
Blisko 1/5 przedstawicieli przedsibiorstw zadeklarowaa obroty w przedziale
15 mln z (18%). Co dziesita firma uzyskiwaa obroty przekraczajce 5 mln z.
Obroty firm aktywnych wzorniczo byy wysze od przecitnych przedstawicie-
le tych firm najczciej charakteryzowali obroty wprzedziale 15mln z (21%).
Przedstawiciel co trzeciej zbadanych firm (34%) deklarowa, e wcigu ostatnich
3 lat ich obroty rosy. Blisko wco dziesitym przedsibiorstwie przyznano si do
spadku obrotw (9%). Najczciej jednak przedstawiciele firm mwili ozachowa-
niu stabilnoci pod tym wzgldem (46%). Dynamika obrotw bya istotnie wiksza
wrd firm aktywnych wzorniczo (41% takich firm zadeklarowao wzrost obrotw
wobec 29% dla firm pasywnych) oraz wrd liderw wzornictwa. Brana, wkt-
rej najczciej notowano wzrost obrotw, to AGD, TV,komputery iurzdzenia pe-
ryferyjne. Istotnie czciej obroty rosy wfirmach redniej wielkoci (44%). Naj-
mniejsza dynamika obrotw charakteryzuje bran artykuy sportowe (20%).
Blisko poowa przebadanych firm nie eksportuje swoich produktw (46%) is to
najczciej mae firmy (58%). Wgrupie firm nieeksportujcych swoich produktw
rzadziej mona znale firmy aktywne wzorniczo oraz przedsibiorstwa zdefi-
niowane jako liderzy wzornictwa. Przynaleno do liderw wzornictwa istotnie
czciej podwysza prawdopodobiestwo, e firma w stosunkowo duej czci
eksportuje swoje wyroby. Co trzeci przedstawiciel liderw wzornictwa deklaruje,
e eksport stanowi ponad 16% obrotw jego firmy (36%). Brana, wktrej wielko
eksportu jest najwysza, to ceramika iszko co czwarty przedstawiciel przed-
sibiorstwa ztej brany przyznaje si do wielkoci eksportu powyej 30% (26%).

1.4. Rola wzornictwa przemysowego wpolskich przedsibiorstwach


Wikszo przedstawicieli badanych przedsibiorstw uznaje rol wzornictwa za
kluczow lub wan (76%), ijest to dokadnie taki sam odsetek firm jak wba-
daniu z 2007 r. W grupie firm aktywnych wzorniczo odsetek takich wskaza
siga 95%. Jedynie wco pitej firmie uznaje si j za mao wan lub wogle
niewan (22%), co rwnie w zasadzie odpowiada ocenom wskazanym w ba-
daniu z2007 r.
Na kluczow rol wzornictwa przy opracowywaniu nowych produktw istotnie
czciej od pozostaych wskazuj przedstawiciele firm z bran: meble i wy-
posaenie wntrz (32%) oraz ceramika i szko (29%). O ograniczonej lub
25

nieistotnej roli wzornictwa najczciej natomiast wspominaj reprezentanci firm


zbrany rodki transportu, atake, cho rzadziej, zbrany AGD, TV,kom-
putery iurzdzenia peryferyjne. Wraz ze wzrostem wielkoci firmy ronie te
skonno do okrelania roli wzornictwa jako kluczowej.
Ankietowani przedstawiciele firm wskazywali wbadaniu okrelenie, ktre naj-
lepiej charakteryzuje rol wzornictwa w ich przedsibiorstwie. W przypadku
co czwartej firmy stwierdzono, e stosowanie wzornictwa jest naturalnym na-
rzdziem zarzdzania i ma wyranie strategiczne znaczenie dla rozwoju fir-
my (27%). Wbadaniach z2007 r. odsetek firm wskazujcych na t odpowied
wynis 22%. Rwnie licznie twierdzono, e podczas prac nad nowym projek-
tem wzornictwo jest nieodzownym, ale nie gwnym elementem procesu (26%),
wpoprzednich badaniach odpowiedzi takiej udzielio 34% ankietowanych. Po-
nad 1/4 przedstawicieli firm twierdzi, e wzornictwo nie jest czym, zczego fir-
ma systematycznie korzysta (w2007 r. byo to 22%). Ostrategicznym znaczeniu
wzornictwa wyranie czciej przekonani s przedstawiciele firm aktywnych
wzorniczo (39%), co moe wynika ju zsamej definicji tej kategorii.

Rysunek 3

Charakterystyka przedsibiorstw ze wzgldu na sposb wykorzystywania wzornictwa. N=280

wzornictwo nie jest czym, z czego firma korzysta systematycznie 28%

podczas prac nad nowym produktem


firma wykorzystuje wzornictwo jako ostatni szlif 14%

podczas prac nad nowym produktem wzornictwo jest


nieodzownym, ale nie gwnym elementem procesu 26%

stosowanie wzornictwa jest naturalnym narzdziem zarzdzania


i ma wyranie strategiczne znaczenie dla rozwoju firmy 27%

nie wiem 5%
0 5 10 15 20 25 30

rdo: Obliczenia wasne na podstawie przeprowadzonych bada

Blisko poowa przedstawicieli przedsibiorcw (42%) ma wiadomo, e rola


wzornictwa przemysowego wPolsce ronie. Owzrocie tej roli istotnie czciej
przekonani s przedstawiciele firm znajduszym staem na rynku. Co ciekawe,
firmy zaoone midzy 1980 a1989 r. (wprzeciwiestwie do tych najstarszych
oraz zaoonych po 1990 r.) istotnie rzadziej deklaruj wzrost w przedsibior-
stwie roli wzornictwa wcigu 3 lat.
O wyranym wostatnich latach wzrocie znaczenia wzornictwa wfirmie szcze-
glnie czsto mwi przedstawiciele firm zbran: AGD, TV,komputery iurz-
dzenia peryferyjne (1/4 firm), odzie, tkaniny, obuwie (17%), ceramika iszko
(16%) oraz meble iwyposaenie wntrz (15%). Podobnie przedstawiciele firm
26

aktywnych wzorniczo wyrniaj si w swych wypowiedziach i blisko 60%


z nich widzi wyrany lub przynajmniej umiarkowany wzrost znaczenia roli
wzornictwa wswojej firmie.
Przedstawiciele firm aktywnych wzorniczo, poproszeni oocen pozycji ich firmy
ze wzgldu na stosowane wzornictwo, wzdecydowanej wikszoci stwierdzili,
e firma systematycznie nada za nowym wzornictwem (78%). Co dziesity
twierdzi, e firma jest liderem i wyprzedza pod tym wzgldem innych. O wy-
ranej pozycji lidera przewiadczone s firmy z bran: AGD, TV, komputery
iurzdzenia peryferyjne oraz ceramika iszko (blisko co trzecia firma).

1.5. Ocena roli wzornictwa w brany reprezentowanej przez badan


firm
Przedstawiciele firm, zapytani oocen roli wzornictwa wbrany reprezentowa-
nej przez ich firm, rwnie wzdecydowanej wikszoci ocenili j jako kluczow
lub wan. Ojej wanoci przekonani s szczeglnie reprezentanci bran: me-
ble iwyposaenie wntrz, ceramika iszko oraz odzie, tkaniny iobuwie.

Rysunek 4

Oceny roli wzornictwa przemysowego w branach reprezentowanych przez ankietowane firmy.


N=280

kluczowa 21%

wana 59%

mao wana 14%

w ogle niewana 4%

trudno powiedzie 3%
0 10 20 30 40 50 60

rdo: Obliczenia wasne na podstawie przeprowadzonych bada

Przedstawiciele firm aktywnych wzakresie designu ponad dwa razy czciej ni


firm pasywnych wskazuj na kluczowe znaczenie wzornictwa przemysowego
wswojej brany (Rysunek 5). Zdecydowanie wiksza grupa przedstawicieli firm
zakwalifikowanych do pasywnych (22%) okrela znaczenie wzornictwa swojej
brany jako mao wane (wgrupie aktywnych tylko 4% firm) mona podejrze-
wa, e s to gwnie firmy zajmujce si podwykonawstwem.
27

Rysunek 5

Ocena roli wzornictwa wbrany reprezentowanej przez firm, wgrupie firm pasywnych iaktywnych
wzakresie designu. N=280

80
70 63%
60 56%

50
40
31%
30 22%
20 13%
10 6% 4% 4% 1%
1%
0
Firma pasywna (N=160) Firma aktywna (N=120)
kluczowa wana mao wana w ogle niewana trudno powiedzie

rdo: Obliczenia wasne na podstawie przeprowadzonych bada

1.6. Prognozy dotyczce roli wzornictwa wnajbliszych latach


Blisko poowa reprezentantw badanych przedsibiorstw (44%) jest przekona-
na, e wnajbliszych latach nastpi unich wzrost wykorzystania wzornictwa.
Wblisko co trzeciej zbadanych firm panuje przewiadczenie, e wnajbliszych
latach rola wzornictwa bdzie umiarkowanie rosa.
W firmach zbran, wktrych wostatnich latach szczeglnie wyranie wzroso
znaczenie wzornictwa przemysowego (AGD, TV, komputery iurzdzenia pe-
ryferyjne, meble i wyposaenie wntrz), czciej ni w pozostaych przed-
stawiciele spodziewaj si przyszego wyranego wzrostu tej roli (odpowiednio:
26% i15%). Rwnie wtym przypadku przedstawiciele firm aktywnych czciej
ni pasywnych wzorniczo s przewiadczeni o tym, e w najbliszych latach
znaczenie wzornictwa bdzie unich roso wwyrany albo umiarkowany sposb.
O16% wicej przedstawicieli firm zakwalifikowanych jako aktywne wzakresie
designu uwaa, e w najbliszych latach wzronie rola designu. Szczegowe
informacje wzakresie ocen tych dwch kategorii firm przedstawia Rysunek 6.
28

Rysunek 6

Prognozy dotyczce roli wzornictwa wnajbliszych latach (firmy pasywne iaktywne wzakresie designu)

60

50 55%
41%
40 36%

30 24%
20 16%
10% 9%
10 5%
1% 1% 2% 1%
0
Firma pasywna (N=160) Firma aktywna (N=120)
wyranie wzronie umiarkowanie wzronie pozostanie na podobnym poziomie
umiarkowanie zmaleje wyranie zmaleje trudno powiedzie

rdo: Obliczenia wasne na podstawie przeprowadzonych bada

1.7. Strategia korzystania zwzornictwa przy pracach


nad nowymi projektami
W okresie ostatnich 3 lat tylko 5% z badanych firm korzystao przy pracach
nad nowymi projektami wycznie z nowego wzornictwa. Stanowi to spadek
(o6punktw procentowych) wstosunku do bada przeprowadzonych w2007r.).
Mona to tumaczy tym, e firmy zgromadziy wlatach poprzednich, inwestu-
jc we wzornictwo, pul wasnych wzorw i obecnie coraz wiksz cz ich
dziaalnoci zajmuje adaptacja istniejcych produktw do zmieniajcych si
warunkw rynku ioczekiwa konsumentw. Wzwizku ztym wikszo firm
wmniejszym lub wikszym stopniu korygowaa istniejce ju wzory (47%+14%),
co wymaga znacznie mniejszych nakadw inwestycyjnych. Przodujce brane,
wktrych najczciej korzystano znowego wzornictwa, to: AGD, TV, kompute-
ry iurzdzenia peryferyjne, ceramika iszko, meble iwyposaenie wntrz.
W 2007 r. bran, w ktrej najczciej wykorzystywano wycznie nowe wzor-
nictwo, bya ceramika iszko (23% firm).
Firmy aktywne wzorniczo zdecydowanie wyrniaj si na korzy na tle pozo-
staych firm pod wzgldem intensywnoci korzystania znowego wzornictwa
przy pracach nad nowymi projektami. Jest to oczywicie zwizane ze sposobem
zdefiniowania tej kategorii. Warto zauway, e wfirmach aktywnych wzorni-
czo ponad trzykrotnie czciej ni w pozostaych przedsibiorstwach sigano
podczas pracy nad nowymi projektami gwnie po nowe wzornictwo (29%).
29

Rysunek 7

Strategia korzystania przez firmy zwzornictwa przy projektach wostatnich 3 latach

wycznie wykorzystywano nowe wzornictwo 5%

gwnie wykorzystywano nowe wzornictwo 17%

czciowo wykorzystywano nowe wzornictwo, 47%


czciowo udoskonalano istniejce w firmie
gwnie udoskonalano istniejce w firmie wzornictwo 14%

wycznie udoskonalano istniejce w firmie wzornictwo 7%

trudno powiedzie 11%

0 10 20 30 40 50

rdo: Obliczenia wasne na podstawie przeprowadzonych bada

1.8. Ocena zaspokojenia potrzeb firmy wzakresie wzornictwa


przemysowego
Badani przedstawiciele firm byli pytani take oocen stopnia zaspokojenia po-
trzeb firmy wzakresie wzornictwa przemysowego dla kilku dziedzin istotnych
zpunktu widzenia dziaalnoci firmy. Ocenie podlegay nastpujce kwestie:

opracowywanie komunikacji imarki (informatory, opakowania, grafika, druk,


logo),

opracowywanie projektu samego produktu od strony technicznej iwizualnej


(produkt iwzr przemysowy),

projektowanie wntrz iekspozycji wpunktach sprzeday, wktrych ma by


dostpny produkt (wystrj wntrz iprzygotowanie wystaw),

opracowywanie materiaw informacyjnych zwykorzystaniem multimediw


(strona WWW, animacje, prezentacje multimedialne).

Badani przedstawiciele firm, o zaspokojonych potrzebach w zakresie wzornic-


twa, najczciej mwili oopracowywaniu produktu od strony technicznej iwi-
zualnej (44%). Rwnie czsto mwiono ozaspokojeniu potrzeb firmy wkontek-
cie opracowywania komunikacji imarki (co trzecia firma). Co ciekawe, wco
czwartej firmie (26%) wskazywano brak potrzeb w zakresie wystroju wntrz
i przygotowywania wystaw w miejscach, w ktrych dostpny ma by produkt.
W 15% przypadkw przedstawiciele firm mwili o braku potrzeb w zakresie
opracowywania materiaw informacyjnych z wykorzystaniem multimediw
(istotnie rzadziej firmy aktywne jedynie 8%).
30

Rysunek 8

Stopie zaspokojenia potrzeb firmy wzakresie wzornictwa, wedug poszczeglnych dziedzin

50
28%

40
29%
29% 28% 23%
30 26% 21%
23% 22% 23% 23%
23%
20 16% 28%
33%
10 6% 44%
4% 5% 4%
2% 3% 3%
1%
0
1 cakowicie 2 3 4 5 potrzeby brak potrzeb
niezaspokojone w peni
potrzeby zaspokojone
komunikacja i marka produkt i wzr przemysowy wystrj wntrz i przygotowanie wystaw multimedia

rdo: Obliczenia wasne na podstawie przeprowadzonych bada

1.9. Czynniki pozwalajce podnie innowacyjno produktw


badanych firm
W warunkach konkurencji rynkowej przedstawiciele przedsibiorstw zdaj sobie
spraw zkoniecznoci udoskonalania swoich produktw ipodnoszenia ich inno-
wacyjnoci. Wrd czynnikw pozwalajcych podnie firmom poziom innowacyj-
noci produktw najczciej wymieniane byy: dostp do kredytw (60%), zatrud-
nienie wysokiej klasy specjalisty (52%), wsppraca zprojektantem wzornictwa
przemysowego (46%) oraz nawizanie wsppracy zinnymi firmami (45%).
W grupie firm aktywnych, poza finansami (np. dostpem do kredytw), pord
czynnikw pozwalajcych podnie innowacyjno zdecydowanie czciej
w porwnaniu do pozostaych aspektw wymienia si: zatrudnienie dobrego
specjalisty (63%) oraz wspprac z projektantem wzornictwa przemysowego
(68%). To pokazuje, e zdecydowana wikszo przedsibiorcw, ktrzy maj
dowiadczenia we wsppracy zprojektantami chce kontynuowa t wspprac
wzakresie opracowywania innowacyjnych produktw.

1.10. Dynamika wydatkw na wzornictwo


Przedstawiciele badanych firm w ponad poowie przypadkw skonni s de-
klarowa stabilno pod wzgldem dynamiki wydatkw na wzornictwo, a nie
wzrost (57%). Niemniej jednak przedstawiciel co czwartego przedsibiorstwa
mwi o wzrocie wydatkw w cigu ostatnich 3 lat na wzornictwo przemy-
sowe. W przypadku firm zdefiniowanych jako aktywne wzorniczo deklaracja
31

wzrostu wydatkw na wzornictwo pada ju u przedstawiciela co trzeciej firmy,


awprzypadku liderw co drugiej (48%).
Biorc pod uwag badane brane, mona zauway, e najwiksz stabilnoci
pod wzgldem wydatkw na wzornictwo charakteryzuj si firmy zbrany cera-
mika iszko blisko 3/4 przedstawicieli firm ztej brany deklaruje utrzymanie
wydatkw na wzornictwo wcigu ostatnich 3 lat na podobnym poziomie (71%).
Wzrost wydatkw na wzornictwo koreluje zwielkoci firmy. Im wiksza firma,
tym wiksze prawdopodobiestwo, e wostatnich 3 latach odnotowaa wzrost
wydatkw na wzornictwo przemysowe.
Wydatki na wzornictwo stanowi z reguy tylko niewielki procent wydatkw
firmy ogem. Ponad 40% przedstawicieli firm okrela ten udzia na nie wicej
ni 4% (41%). Wco pitej firmie ksztatuj si one na poziomie 510%.

Rysunek 9

Udzia wydatkw na wzornictwo przemysowe wwydatkach firmy ogem

12% 23%

34% 18%

510% 21%

1120% 3%

2130% 1%

powyej 30% 1%

odmowa 34%

0 5 10 15 20 25 30 35

rdo: Obliczenia wasne na podstawie przeprowadzonych bada

Niemniej jednak s te firmy (5%), wktrych wydatki na wzornictwo przekra-


czaj 20% wydatkw ogem. Warto jednak zauway, e co trzeci przedstawi-
ciel badanych firm nie chcia zdradzi poziomu takich wydatkw, zasaniajc
si tajemnic finansow (34% przypadkw odmowy). Co ciekawe, wydatki na
wzornictwo przemysowe stanowi najmniejszy udzia wwydatkach firmy og-
em, wprzedsibiorstwach zaoonych przed 1990 r. mona zatem sdzi, e
wjednostkach, ktre powstaway wsystemie wolnorynkowym istnieje wiksza
wiadomo komercyjnego potencjau inwestycji wdesign.
Przedstawiciele badanych przedsibiorstw w wikszoci przypadkw okrela-
li wzrost wydatkw firmy na wzornictwo w cigu ostatnich 3 lat na poziomie
32

poniej 15% (64%). Przy czym warto zauway, e 1/4 przedstawicieli badanych
firm deklaruje wzrost wydatkw na poziomie 515%. Podobnie jak przy pytaniu
ookrelenie udziau wydatkw na wzornictwo wwydatkach firmy ogem, rw-
nie iwtym przypadku uzyskano podobny odsetek odmw 29% przedstawi-
cieli firm odmwio udzielenia takiej informacji.
Biorc pod uwag badane brane, mona zauway, e najwikszy wzrost de-
klarowano wprzypadku firm zbrany ceramika iszko 13% jej firm oszaco-
wao wzrost na poziomie 1630%. Niemniej jednak naley cay czas pamita
o tym, e przedstawiciel co trzeciej firmy odmwi podania takiej informacji,
aco si ztym wie rzeczywisty wzrost wydatkw na wzornictwo przemyso-
we wpolskich przedsibiorstwach moe by wyszy.

1.11. Stopa zwrotu zwydatkw na wzornictwo


Inwestowanie we wzornictwo przynosi polskim przedsibiorstwom wymier-
ne korzyci. W poowie firm ich przedstawiciele mwi o tym, e korzyci s
umiarkowanie wiksze od ponoszonych wydatkw na wzornictwo albo te korzy-
ci wrcz kilkakrotnie przekraczaj wydatki 91% firm uwaa, e wydatki na
wzornictwo nie przekraczaj korzyci zjego stosowania. Warto zauway, e in-
westowanie we wzornictwo szczeglnie opaca si firmom aktywnym wzorniczo
co czwarta firma deklaruje odnoszenie korzyci kilkakrotnie przekraczajcych
ponoszone wydatki. W grupie liderw wzornictwa takich przypadkw mamy
jeszcze wicej itu przedstawiciele co trzeciej firmy przyznaj si do wysokiej
opacalnoci takich dziaa (36%).
O duych korzyciach zinwestowania we wzornictwo mwi si szczeglnie cz-
sto wtakich branach, jak: ceramika iszko, owietlenie, AGD, TV, kom-
putery iurzdzenia peryferyjne, meble iwyposaenie wntrz oraz odzie,
tkaniny, obuwie. S to zatem te same brane, ktre intensywnie wykorzystuj
wzornictwo, uznaj bowiem wan rol wzornictwa idostrzegaj wzrost tej roli.
Wikszo przedstawicieli badanych firm przyznaje, e stosowanie wzornictwa
przemysowego przyczynia si co najmniej wduym stopniu do korzyci, jakie od-
nosi firma poprzez przede wszystkim podniesienie estetyki ifunkcjonalnoci pro-
duktw. 64% przedstawicieli przedsibiorstw przyznaje, e poprzez podniesienie
estetyki produktu wzornictwo wduym albo wrcz bardzo duym stopniu przyczy-
nia si do korzyci dla firmy. Jeeli chodzi ozwikszenie funkcjonalnoci produk-
tw, to podobny pogld ma 58% przedstawicieli badanych firm. Liderzy wzornic-
twa, co nie powinno zapewne dziwi, wyraaj tu jeszcze bardziej entuzjastyczne
opinie (podobnego zdania jest odpowiednio: 76% i69% ich przedstawicieli).
33

Najmniej istotnym czynnikiem jest obnienie kosztw wytwarzania produktw


blisko co trzeci przedstawiciel firmy deklaruje, e obnienie kosztw, bdce
udziaem stosowania wzornictwa w ogle, nie przyczynia si do korzyci fir-
my albo przyczynia si jedynie w maym stopniu (29%). Wynika to z tego, e
cz polskich przedsibiorcw nadal postrzega proces projektowania wzorni-
czego wkontekcie ksztatowania formy ifunkcji produktu. wiadomo tego,
e projektant moe wpywa na sposb itechnologi produkcji, azatem take na
obnienie kosztw tego procesu, jest nadal niska iwymaga zintensyfikowania
dziaa edukacyjnych wtym zakresie.

1.12. Wpyw wzornictwa na rozwj przedsibiorstwa


oraz na efektywno biznesu
Tylko w nielicznych przedsibiorstwach (1%) panuje zdecydowane przekona-
nie, e we wzornictwo nie warto inwestowa. W2007 r. tak opini wyrazio 2%
przedstawicieli badanych firm. Przy czym wprzypadku liderw wzornictwa oraz
firm aktywnych pogld taki podzielany jest jeszcze rzadziej. Wikszo przed-
stawicieli badanych firm (70%) uwaa, e jest to inwestycja opacalna, w tym
1/4uwaa, e zdecydowanie si ona opaca (26%). Wbadaniach z2007 r. odsetek
reprezentantw firm, ktrzy uwaali inwestowanie we wzornictwo za opacalne,
by jednak wyszy i wynis 86%, a 1/3 ankietowanych zadeklarowaa, e jest
ono zdecydowanie opacalne. Taki wynik porwnania wynikw bada moe wy-
nika zdwch powodw. Po pierwsze, wpoprzedniej edycji badania uczestniczy-
o znacznie wicej przedstawicieli firm rednich iduych, ktrzy czsto maj za
sob dowiadczenia we wsppracy zprojektantami irozumiej opacalno in-
westowania wdesign. Po drugie, wprzypadku tego porwnania due znaczenie
mg mie wiatowy kryzys gospodarczy, ktry wpyn oglnie na pogorszenie
nastrojw inwestycyjnych. Zdecydowane przewiadczenie otym, e warto inwe-
stowa we wzornictwo jest szczeglnie czste wrd liderw wzornictwa (64%).
W2007 r. 58% przedstawicieli liderw wzornictwa udzielio odpowiedzi, e in-
westowanie wtego typu dziaalno jest zdecydowanie opacalne.
Biorc pod uwag badane brane, mona zauway, e zgoda co do opacal-
noci inwestowania we wzornictwo jest szczeglnie czsta wtakich branach,
jak: ceramika iszko (84%), meble iwyposaenie wntrz (72%) oraz AGD,
TV, komputery iurzdzenia peryferyjne (76%).
Co ciekawe, stosunkowo najwicej wtpliwoci dotyczcych opacalnoci in-
westowania we wzornictwo wyraaj przedstawiciele brany odzie, tkaniny
iobuwie. Kwestionowanie opacalnoci inwestowania we wzornictwo przez t
34

bran moe wynika zfaktu bardzo duej konkurencji ze strony wiatowych


liderw oraz tanich towarw azjatyckich, co moe utrudnia polskim firmom
funkcjonowanie na rynku.
W firmach nalecych do kategorii liderw wzornictwa dwa razy czciej ni
wpozostaych firmach aktywnych wzorniczo panuje przewiadczenie otym, e
we wzornictwo zdecydowanie warto inwestowa (64% vs. 31%).
Oceniajc wpyw wzornictwa na rne dziedziny swojej dziaalnoci, przed-
stawiciele badanych firm najczciej dostrzegaj jego istotne znaczenie dla sa-
tysfakcji klientw (51%), wizerunku firmy (46%), konkurencyjnoci firmy (44%),
wzrostu zyskw (38%), komunikacji z klientami (38%) oraz oglnego rozwoju
firmy (36%). Stosunkowo najrzadziej potwierdzano fakt przekadania si stoso-
wanego wzornictwa na wzrost zatrudnienia wfirmie (16%) oraz wzrost eksportu
(21%). W2007 r. przedstawiciele ankietowanych firm najczciej wskazywali na
wpyw wzornictwa w takich obszarach funkcjonowania firmy, jak: satysfakcja
konsumentw (43%) oraz wizerunek firmy (36%).

Rysunek 10

Wpyw wzornictwa przemysowego wcigu ostatnich 12 miesicy na poszczeglne aspekty funk-


cjonowania firmy. N=280

satysfakcj klientw 51%


wizerunek firmy 46%
konkurencyjno firmy 44%
wzrost zyskw 38%
komunikacj z klientami 38%
oglny rozwj firmy 36%
wzrost obrotw 34%
wzrost udziau w rynku 31%
pomoc we wdroeniu lub udoskonaleniu produktw 30%
rozwj nowych rynkw 29%
wzrost wydajnoci/produktywnoci 28%
wzrost eksportu 21%
wzrost zatrudnienia 16%
0 10 20 30 40 50 60

rdo: Obliczenia wasne na podstawie przeprowadzonych bada

Sprzeda produktw, atym samym wypracowywanie zysku, jest podstawowym


celem wikszoci firm dziaajcych w warunkach gospodarki wolnorynkowej.
Przedstawiciele badanych firm, majc do wyboru list 8 czynnikw wpywaj-
cych na sprzeda produktw firmy, na pierwszym miejscu wymieniaj: dobr
jako produktw, atrakcyjn cen i dopasowanie produktu do potrzeb konsu-
35

menta warto zaznaczy, e te cechy wduej mierze s efektem projektowania


wzorniczego.
Ponad poowa przedstawicieli firm jest zdania, e dobre wzornictwo wduym
albo bardzo duym stopniu wpywa na sprzeda produktw przedsibiorstw.
W firmach aktywniej dziaajcych na wzorniczym polu istotnie czciej ni
wpozostaych przedsibiorstwach panuje przekonanie co do susznoci tego po-
gldu (73% wobec 38% dla firm pasywnych).

Rysunek 11

Ocena wpywu poszczeglnych wymienionych czynnikw na wielko sprzeday produktw firmy (od-
setek odpowiedzi oceniajcych te czynniki jako majce wpyw wduym ibardzo duym stopniu).

dobra jako 75%


atrakcyjna cena rynkowa 72%
dopasowanie produktu do potrzeb konsumenta 71%
dobra dystrybucja 60%
co innego, inne czynniki 60%
dobre wzornictwo przemysowe 53%
przywizanie konsumentw do marki 53%
dziaania konkurencji 46%
dobra reklama 44%
0 10 20 30 40 50 60 70 80

rdo: Obliczenia wasne na podstawie przeprowadzonych bada

Przedstawiciele firm zbran: ceramika iszko, odzie, tkaniny, obuwie oraz


meble i wyposaenie wntrz czciej ni firm z pozostaych bran zaliczaj
dobre wzornictwo do najwaniejszych czynnikw majcych wpyw na sprzeda
ich produktw. Wrd przedstawicieli maych firm take mona zauway ten-
dencj do czstszego wskazywania dobrego wzornictwa jako jednego znajistot-
niejszych czynnikw wpywajcych na sprzeda produktw.

Wtrakcie badania proszono przedstawicieli badanych firm oocen, oile procent


zastosowanie dobrego, speniajcego potrzeby rynku projektu/wzoru podnosi
rednio warto/cen produktu wich brany. Ponad 1/3 przedstawicieli firm ak-
tywnych wzorniczo ocenia, e dobry wzr podnosi warto produktu owicej
ni 16% (36% takich przypadkw). Niemniej jednak a 10% przedstawicieli firm
nie widzi adnego wpywu wzornictwa na wzrost wartoci produktw.
36

Rysunek 12

Ocena wzrostu wartoci produktu (w%), przy zastosowaniu dobrych, speniajcych potrzeby rynku
wzorw

0% 10%
do 5% 16%
610% 19%
1115% 13%
1620% 13%
2125% 5%
2630% 3%
3140% 3%
powyej 40% 2%
nie wiem, trudno powiedzie 17%
0 5 10 15 20

rdo: Obliczenia wasne na podstawie przeprowadzonych bada

Warto dodana wzornictwa szczeglnie wyrana jest w brany ceramika


i szko. Jednoczenie warto zauway, e znaczcy odsetek przedstawicieli
przedsibiorstw (17%) nie potrafi wyceni wpywu wzornictwa na warto pro-
duktu, co wiadczy obraku wiarygodnych, obiektywnych miernikw, ktre po-
zwalayby firmom okreli warto dodan wzornictwa. Najniej warto doda-
na wzornictwa oceniana jest wtakich branach, jak: rodki transportu oraz
AGD, TV,komputery iurzdzenia peryferyjne.

1.13. Metody ochrony wasnoci intelektualnej stosowanie


iocena skutecznoci
Przypomnijmy, e 3/4 reprezentantw badanych firm podkrela kluczow lub
wan rol wzornictwa przy opracowywaniu nowych projektw firmy. Moe
wic nieco dziwi fakt, e a w blisko 60% firm nie stosuje si adnych me-
tod ochrony wasnych wzorw. Podczas bada z2007 r. brak stosowania metod
ochrony wasnoci intelektualnej wstosunku do wasnych produktw deklaro-
wao 52% przedstawicieli ankietowanych firm. Ta rozbieno wynika zfaktu,
e w badaniach z 2007 r. uczestniczyo znacznie wicej przedstawicieli firm
rednich i duych. Wyniki dowodz, e wraz ze wzrostem wielkoci firmy ro-
nie skonno do stosowania zabezpiecze wasnego wzornictwa. W duych
firmach ponad dwa razy czciej stosuje si metody ochrony wasnoci intelek-
tualnej ni w firmach maych (71% przypadkw wobec 32% w grupie maych
przedsibiorstw) iptora raza czciej ni wfirmach redniej wielkoci (44%).
37

Istotnie czciej kroki wkierunku ochrony tej wasnoci podejmowane s przez


firmy aktywne wzorniczo (blisko wpoowie deklaruje si stosowanie jakiejkol-
wiek metody ochrony). Mao zapobiegliwe pod tym wzgldem s zwaszcza fir-
my zbran: odzie, tkaniny, obuwie oraz meble iwyposaenie wntrz to
zapewne wynika zfaktu, e wtych branach okres ycia produktu na rynku jest
bardzo krtki. Charakterystyczne jest rwnie to, e metody ochrony wasnoci
intelektualnej wodniesieniu do swoich produktw czciej stosuje si wfirmach
dugo obecnych na rynku ni w tych z krtszym staem (30% firm ze staem
poniej 10 lat i51% firm ze staem powyej 30 lat).

Najpopularniejszym sposobem ochrony wasnoci intelektualnej, odnoszcym


si do produktw badanych przedsibiorstw, jest ochrona wzoru uytkowego
(58%), niewiele mniej licznie postulowanym sposobem jest zgoszenie znaku
towarowego (54%). Rejestracj wzoru przemysowego zadeklarowa co czwarty
przedstawiciel badanych firm (24%).

Na ma popularno ochrony wasnych wzorw wpolskich przedsibiorstwach


wpywa to, e jedynie wblisko co czwartej zfirm (23%) stosujcych jakie me-
tody ochrony wasnoci intelektualnej uznaje si je za wpeni skuteczne, ijest
to praktycznie taka sama ocena skutecznoci jak podczas bada z2007 r. (24%
wskaza). Najliczniej wystpujcym stwierdzeniem w zakresie oceny skutecz-
noci metod teje ochrony jest mwienie otym, e metody stosowane wfirmie s
na og skuteczne, ale nie zawsze (59%).
Niestosowanie przez przedsibiorstwa metod ochrony wasnoci intelektualnej,
atake nie zawsze odpowiednia ich skuteczno prowadz wefekcie do tego, e
wicej ni wco trzeciej zogu badanych firm potwierdzono fakt skopiowania
ich wzoru/wzorw przez konkurencj (36% takich przypadkw, czyli dokadnie
tyle samo, ile podczas bada z2007 r.). Dowiadczenia takie nieco czciej od
pozostaych maj firmy zbran: ceramika iszko (48%), meble iwyposaenie
wntrz (43%), oraz AGD, TV, komputery iurzdzenia peryferyjne (35%).

Warto podkreli, e firmy z brany AGD, TV, komputery i urzdzenia pery-


feryjne to przedsibiorstwa istotnie czciej stosujce jakie metody zabezpie-
cze swoich wzorw. By moe jest tak, e firmy/brane sabiej chronice swe
wzory rzadziej te ledz przypadki ich kopiowania (np. firmy zbrany odzie,
tkaniny, obuwie). Wikszo przedstawicieli badanych firm (60%) stwierdzio,
e w zwizku z kopiowaniem wzorw ich przedsibiorstw przez konkurencj
firma ponosi umiarkowane straty. Jedynie w 5% przypadkw mwiono o znacznych
stratach, a 35% reprezentantw firm zadeklarowao brak wikszego znaczenia tego
faktu dla sytuacji firmy.
Na uwag zasuguje take to, e a 23% przedstawicieli badanych firm przyznaje, e
wiadomie lub niewiadomie skopiowano u nich cudze wzornictwo. Powodem takiej
sytuacji moe by to, e wPolsce jeszcze rzadko korzysta si ze specjalistycznych usug
pomagajcych wopracowywaniu produktw trafiajcych w aktualne iprzysze trendy
rynkowe. W zwizku z tym cz przedsibiorcw ucieka si do kopiowania popular-
nych wzorw, chcc wten sposb trafi wgusta konsumentw. W2007 r. tak deklaracj
zoyo tylko 11% ankietowanych, co moe wiadczy albo owikszej szczeroci odpo-
wiedzi obecnie, albo te orozszerzeniu si tego negatywnego zjawiska. Firmy zjednej
strony niezbyt skrupulatnie chroni swoje wzory, zdrugiej za nierzadko przywaszcza-
j sobie cudze. Do skopiowania cudzych wzorw istotnie czciej od innych przyznaj
si firmy z brany meble i wyposaenie wntrz (37%). Przeczca odpowied na to
pytanie istotnie czciej padaa ze strony przedstawicieli firm zbran: AGD, TV, kom-
putery iurzdzenia peryferyjne (76%) oraz odzie, tkaniny, obuwie (76%).
Co ciekawe, do dowiadcze zwizanych ze wiadomym lub niewiadomym kopiowa-
niem wzorw istotnie czciej przyznali si przedstawiciele firm zaoonych wlatach
90., tj. wczasach, kiedy zdecydowana wikszo polskich przedsibiorcw konkurowa-
a gwnie niskimi kosztami produkcji, anie np. innowacyjnym wzornictwem swoich
produktw. Wielko firmy wydaje si nie mie wpywu na skonno do kopiowania
cudzych wzorw.
Wsppraca firm zprojektantami,
wzakresie wzornictwa przemysowego
2.
40

2. Wsppraca firm zprojektantami,


wzakresie wzornictwa przemysowego

2.1. Zatrudnienie projektantw i wsppraca z firmami projektowymi


zzewntrz skala iopis zjawiska
Spord badanych firm 57% wsppracuje z projektantami wzornictwa, posia-
dajcymi wyksztacenie wtym zakresie. To istotne odchylenie wzgldem bada
z2007 r., gdy 92% firm deklarowao wspprac zprojektantami. Tych wynikw
nie mona jednak porwna, poniewa w2007 r. pytano generalnie oprojektan-
tw, podczas gdy w2009 r. pytanie ucilono do projektantw posiadajcych wy-
ksztacenie kierunkowe wtym zakresie, tzn. pytano oprojektantw wzornictwa
przemysowego. Wzwizku ztym mona zakada, e w ramach poprzedniej edy-
cji badania znaczna cz przedsibiorcw zaliczya do grona projektantw: tech-
nologw, inynierw, konstruktorw bd innych pracownikw dziau produkcji.
W przypadku firm pasywnych nieco ponad poowa ich przedstawicieli (54%)
wskazuje na nienawizanie wsppracy, wynikajce zbraku potrzeb. Ju jednak
co pity przedstawiciel firm (20%) mwi obraku zatrudnienia projektantw lub
outsourcingowania ich usug, mimo istnienia takiej potrzeby.

Rysunek 13

Charakter wsppracy firm zprojektantami

zatrudnianie tylko wasnych projektantw wewntrz firmy, 41%


ktrzy posiadaj wyksztacenie w tym zakresie

wsppraca tylko z firm zewntrzn 9%

zatrudnianie wasnych projektantw wewntrz firmy,


7%
ktrzy posiadaj wyksztacenie w tym zakresie, i wsppracuj z firm zewntrzn
niezatrudnianie projektantw, ktrzy posiadaj wyksztacenie w tym zakresie,
11%
ani wewntrz firmy, ani niewsppracowanie z firmami zewntrznymi, mimo takich potrzeb
niezatrudnianie projektantw, ktrzy posiadaj wyksztacenie w tym zakresie,
31%
ani wewntrz firmy, ani niewsppracowanie z firmami zewntrznymi z braku takich potrzeb

0 10 20 30 40 50

rdo: Obliczenia wasne na podstawie przeprowadzonych bada

Mona podejrzewa, e zaangaowanie firmy we wspprac z projektantami


zaley od innego rodzaju czynnikw ni jedynie przynaleno do danej brany.
Wrd dziedzin, wktrych obserwujemy najwicej wskaza negatywnych, uza-
sadnianych brakiem potrzeb firmy w tym zakresie: rodki transportu, arty-
kuy sportowe, AGD, TV, komputery iurzdzenia peryferyjne widzimy te
rwnie spory udzia takich przedsibiorstw, ktre zdecydoway si na mniejsz
lub wiksz wspprac zprojektantami. Mona przypuszcza, e wprzypadku
41

tych dziedzin w bardziej istotnym stopniu na decyzje wsppracy/niepodejmo-


wania wsppracy zprojektantami moe oddziaywa wewntrzna organizacja
ipolityka firmy (np. umieszczenie jej wwikszych strukturach organizacyjnych,
wktrych projektowanie odbywa si na poziomie centrali) oraz samo jej usytu-
owanie wprocesie wdraania nowych produktw.
W 58% przebadanych firm wwikszym lub mniejszym stopniu zdecydowano si
na wspprac z projektantami. Najczciej (41% ogu przebadanych przedsi-
biorstw) sprowadza si to do zatrudnienia wasnych projektantw. Warto zwrci
uwag na fakt, e kolejne 16% firm wsppracuje zzewntrznymi studiami projekto-
wymi (ztego 7% majc wasnych projektantw wstrukturach przedsibiorstwa).
Strategia korzystania z usug zewntrznych biur projektowych przy jednocze-
snym zatrudnianiu wasnych projektantw to wwikszym stopniu sposb dzia-
ania liderw wzornictwa wrd nich odnajdujemy najwikszy odsetek firm
deklarujcych taki sposb postpowania (18%).

Przedstawiciele firm wsppracujcych zprojektantami (zatrudniajcych ich lub


korzystajcych zusug zewntrznych biur projektowych) wprzewaajcej mie-
rze deklaruj, e liczba specjalistw, zktrych usug korzystaj, jest dostosowa-
na do ich potrzeb (92%).
Niestety, bardziej dogbna analiza tych deklaracji nie jest moliwa ze wzgldu
na zbyt ma liczebno podprb dzielcych przebadane firmy na: aktywne ipa-
sywne, liderw wzornictwa ipozostae, aszczeglnie na brane.

2.2. Firmy aktywne pozycja irola projektanta wdziaaniach firmy


W ponad 2/3 firm aktywnych (68%) zatrudnia si wasnego, wewntrznego pro-
jektanta. Najczciej z tego typu wspprac mamy do czynienia w branach:
artykuy sportowe oraz meble i wyposaenie wntrz. S to jednoczenie
dziedziny, wktrych najrzadziej spotykamy odrbny dzia lub kilku projektan-
tw zatrudnianych wprzedsibiorstwie.
Wasnym odrbnym dziaem wfirmie, zajmujcym si projektowaniem lub za-
trudniajcym kilku projektantw, moe si pochwali co dziesita (10%) z ak-
tywnych firm. Dziay projektowania zwykle s zoone z34 specjalistw (poo-
wa takich przypadkw). Co trzecia firma majca wasny dzia zatrudnia jednak
5 iwicej osb. Osobne komrki zajmujce si projektowaniem zoone zwykle
zmaej liczby 12 projektantw spotykamy wbrany rodki transportu (tam
zapewne projektowanie moe wymaga wikszej znajomoci dziedzin pokrew-
nych iangaowa take wiedz techniczn).
42

Z usug regularnie lub stale zatrudnionego zewntrznego projektanta korzysta


12% firm aktywnych. Nieco czciej ten typ wsppracy odnajdujemy w bran-
ach: AGD, TV, komputery i urzdzenia peryferyjne oraz odzie, tkaniny,
obuwie. Nieregularne korzystanie z usug projektantw, wyznaczone poja-
wiajcym si zapotrzebowaniem, deklaruje co dziesita firma aktywna (10%).
Wyranie czciej ten typ wsppracy preferowany jest przez bran ceramika
iszko (ten element jak si wydaje rni dziaania przedsibiorstwtej bran-
y od postpowania reprezentantw mebli iwyposaenia wntrz).

Niemal wszystkie firmy aktywne, korzystajce zusug projektantw zewntrz-


nych, sigaj po pomoc niezalenych specjalistw (92%). Jedynie 15% przedsta-
wicieli mwi o wsppracy ze studiami projektowymi. W wikszoci przypad-
kw poziom i zakres wiedzy tyche projektantw bywa oceniany przez firmy
aktywne pozytywnie w ponad 1/3 ocen (38%) przyznano projektantom naj-
wysze noty w tym zakresie. Niemal w poowie przypadkw firm aktywnych
nie wskazuje si na zaistnienie jakichkolwiek nieporozumie we wsppracy
z projektantami zewntrznymi. Zauwaane problemy to gwnie kwestia wza-
jemnej komunikacji (bdy wkomunikacji) zarwno po stronie projektantw
(niewaciwa interpretacja zaoe, brak znajomoci technologii firmy), jak
isamych firm (niejasno okrelone oczekiwania, niedoprecyzowanie zakresu
obowizkw, brak okrelenia moliwoci produkcyjnych firmy).
Na kolejne miejsce wzestawieniu problemw wysuwaj si kwestie finansowe.
Na trzeciej pozycji znajdujemy natomiast problemy wynikajce zpracy projek-
tantw przede wszystkim: termin realizacji, nieterminowo.

2.3. Firmy aktywne rda wiedzy oprojektantach, dziedziny, wjakich


s wykorzystywani ipodane cechy
Firmy aktywne zdobywaj informacje otworzcych wich branach projektan-
tach gwnie zoglnodostpnych rde sucych m.in. do tego celu:z prasy
branowej, wydawnictw profesjonalnych oraz Internetu (np. za porednictwem
Sownika Projektantw Polskich, dostpnego on line, opracowanego przez IWP).
W stosunku do bada z 2007 r. wzrosa rola Internetu jako rda pozyskiwa-
nia informacji oprojektantach. Przedstawiciele liderw wzornictwa relatywnie
czciej wskazuj na wydawnictwa profesjonalne jako rdo pozyskiwania
informacji. We wszystkich analizowanych podgrupach obserwujemy podobny
odsetek firm, ktre nie angauj si bezporednio wwyszukiwanie tego rodzaju
wiadomoci jest ich nieco mniej ni poowa (41%).
43

Produkt iwzr produktowy to gwne dziedziny, wktrych firmy aktywne


korzystay wokresie ostatnich 12 miesicy zusug profesjonalnych projektantw
(72%). Kolejnym obszarem zniemal podwjnie mniejszym odsetkiem wskaza
(38%) byo wntrze iwystawiennictwo.
W stosunku do bada porwnawczych z 2007 r. wykorzystanie wzornictwa
wprzypadku produktw iwzorw wzroso o5%, wprzypadku wntrza iwy-
stawiennictwa byo na tym samym poziomie, awzakresie multimediw by
to prawie dwukrotny spadek.

Rysunek 14

Wykorzystywanie przez firmy profesjonalnego wzornictwa wwybranych dziedzinach

72%
produkt i wzr przemysowy 70%
72%
38%
wntrze i wystawiennictwo 39%
38%
multimedia 31%
33%
(strona www, animacje, prezentacje multimedialne) 30%
27%
komunikacja i marka (informatory, opakowania) 30%
25%
nie korzystalimy z pracy profesjonalnych projektantw 14%
12%
zatrudnionych w firmie ani poza ni 15%
0 10 20 30 40 50 60 70 80

Total firmy aktywne Lider wzornictwa Pozostae firmy aktywne

rdo: Obliczenia wasne na podstawie przeprowadzonych bada

Wrd cech, ktre wskazywane s jako najbardziej podane u projektantw,


reprezentanci firm aktywnych wskazuj przede wszystkim: znajomo specy-
fiki brany, dla ktrej wykonywane s projekty oraz kreatywno. Kolejne na
licie s: umiejtno porozumiewania si ze zleceniodawc odnonie do jego
oczekiwa oraz umiejtno pracy w zespole bardzo wyranie wskazuje
si na kluczow pozycj obszaru komunikacji. Niewtpliwie pierwsza zcech na
licie wanych znajomo specyfiki brany take kieruje uwag wstron
minimalizacji obszaru niedomwie ibdw komunikacyjnych, wynikajcych
zniepenej wiedzy odziedzinie, wktrej wykonywany jest projekt. Na kolejnych
pozycjach listy znajduje si: dowiadczenie projektanta,dugo posiadane-
go stau zawodowego oraz wyksztacenie. Najmniej istotnym elementem jest
uzyskiwanie nagrd iwyrnie.
Rysunek 15

Kluczowe umiejtnoci projektanta zpunktu widzenia przedsibiorstw

umiejtno porozumiewania si ze zleceniodawc


odnonie do jego oczekiwa 0%|3% 58% 36%

umiejtno pracy w zespole 1% 13% 50% 32%

dugo posiadanego stau zawodowego 4% 16% 62% 14%

znajomo specyfiki brany, dla ktrej wykonywane s projekty 0%|4% 53% 42%

kreatywno 2%|5% 51% 42%

fakt uzyskania nagrd i wyrnie w konkursach 8% 38% 43% 7%

wyksztacenie 1% 21% 60% 13%


-50 -40 -30 -20 -10 0 20 40 60 80 100
w ogle niewana mao wana wana kluczowa

rdo: Obliczenia wasne na podstawie przeprowadzonych bada


Wprowadzanie nowego produktu na rynek 3.
46

3. Wprowadzanie nowego produktu na rynek

3.1. Liczba nowych produktw/projektw wdroonych do produkcji


iwprowadzonych na rynek wokresie ostatnich 3 lat
Badane przedsibiorstwa s stosunkowo silnie zrnicowanie pod wzgldem licz-
by nowych produktw wprowadzanych na rynek wokresie ostatnich 3 lat. Dua
cz znich ma tylko nieliczne realizacje blisko 1/5 firm wcigu ostatnich 3lat
wprowadzia na rynek nie wicej ni 2 nowe produkty (wbadaniach z2007 r. od-
setek firm wtej grupie by nieco wikszy iwynis 22%), a14% przedsibiorstw
ma na swym koncie ponad 50 nowych projektw (w2007 r. firm ztak liczb no-
wych produktw byo 9%). Blisko 40% przedsibiorstw plasuje si wgrupie firm,
ktre zadeklaroway wprowadzenie od 3 do 10 nowych projektw.
Do czowki pod wzgldem liczby nowych projektw wprowadzonych na ry-
nek wcigu minionych 3 lat nale brane: ceramika iszko oraz meble
i wyposaenie wntrz. W meblarstwie pojawia si najwicej firm, ktre
wprowadziy powyej 50 nowych produktw (22%). W badaniach z 2007 r.
najwikszy odsetek firm z wdroeniami powyej 50 produktw dotyczy
brany odzie, tkaniny, obuwie. Wbrany ceramika iszko co czwarta
firma miaa od 20 do 50 nowych realizacji (26%).

Wraz ze wzrostem wielkoci firmy ronie odsetek firm majcych na swym koncie
ponad 50 nowych realizacji wokresie ostatnich 3 lat. Jednoczenie reprezentan-
ci duych firm rzadziej ni maych lub rednich deklaruj minimalny poziom
nowych realizacji, obejmujcy 12 nowe produkty.
Ex definitione liderzy wzornictwa wyranie wyrniaj si na tle pozostaych
firm aktywnych wzorniczo. Blisko 3/4 znich wostatnich 3 latach wprowadzio
na rynek ponad 50 nowych projektw. W 2007 r. odsetek liderw wzornictwa,
ktrzy wprowadzili powyej 50 nowych produktw wynis 49%.
W ponad poowie przypadkw produkty wprowadzone wcigu ostatnich 3 lat
powstay wycznie na podstawie wasnych projektw firm (63%). Blisko co trze-
ci przedstawiciel badanych firm potwierdzi, e w ostatnich latach jego firma
wprowadzia zarwno produkty powstae na podstawiewasnych projektw fir-
my, jak iprodukty stworzone na podstawieprojektw przekazanych przez inn
firm lub zagranicznego partnera (27% takich przypadkw). Blisko co dziesi-
ta firma wprowadzia produkty powstae wycznie na podstawie projektw
przekazanych przez inn firm lub zagranicznego partnera (9%). Co ciekawe,
47

najczciej taka strategia bya przyjmowana w firmach o redniej wielkoci


(17%). Nie dziwi rwnie to, e wgrupie firm aktywnych wzorniczo istotnie cz-
ciej ni wpozostaych przedsibiorstwach powstaway produkty wycznie na
podstawiewasnych projektw (72%).

W grupie firm, ktre wprowadziy produkty powstae na podstawie wasnych


projektw, co czwarte przedsibiorstwo wprowadzio ich od 3 do 5 (26%), aco
pite od 11 do 20 (21%).
Zapytano rwnie przedstawicieli badanych firm oliczb nowych produktw wpro-
wadzonych przez ich firm na rynek, wprzypadku ktrych zastosowano nowe wzor-
nictwo, iokazao si, e wpoowie przypadkw wprowadzono od 1 do 5 takich pro-
duktw. Blisko co dziesita firma wprowadzia ich od 11 do20 (8%). Taki sam odsetek
przedsibiorstw wprowadzi od 20 do 50 wasnych projektw. Najaktywniejsze pod
tym wzgldem pozostaj oczywicie firmy zdefiniowane jako liderzy wzornictwa.
Bran, ktra najczciej wykorzystuje jedynie wasne wzory wprodukcji, byy
artykuy sportowe (75% wskaza), wdalszej kolejnoci: odzie, tkaniny, obu-
wie (71%). Najniszy udzia wasnych projektw wykorzystywanych do produk-
cji zadeklaroway firmy zbrany ceramika iszko (38%). wiadczy to moe
openieniu przez te firmy funkcji usugowych, polegajcych na realizacji kon-
kretnych zamwie wzorw zleconych przez kontrahentw.

3.2. Liczba nowych produktw/projektw wdroonych do produkcji


iwprowadzonych na rynek wcigu ostatnich 12 miesicy
Znaczna cz firm ma skromne osignicia wtej dziedzinie w13% badanych
firm nie wprowadzono adnego nowego produktu wcigu ostatnich 12miesicy.
Jest to wynik gorszy ni w2007 r., kiedy to tak deklaracj zoyo 9% ankieto-
wanych firm. Blisko wco czwartej firmie wprowadzono wostatnim roku 1albo 2
nowe produkty (24%), aw2007 r. dotyczyo to 53% badanych firm. Ta rozbieno
wynika zfaktu, e wbadaniach z2007 r. uczestniczyo znacznie wicej przedsta-
wicieli firm rednich iduych, azgodnie zwynikami ankiety takie przedsibior-
stwa, znacznie czciej ni mae, maj na swym koncie wicej nowych projektw.
Ponowniewczowce znajdujemy tak jak przy liczbie projektw wprowadzo-
nych na rynek wokresie ostatnich 3 lat brane: ceramika iszko, odzie,
tkaniny, obuwie oraz meble i wyposaenie wntrz. W 2007 r. najwicej no-
wych produktw wprowadzay firmy z brany odzie, tkaniny, obuwie. Naj-
mniej nowych produktw w okresie ostatnich 12 miesicy wprowadziy firmy
48

zbrany rodki transportu (27%), co wynika ze specyfiki brany dugiego


okresu ycia ich produktw na rynku.
Liderzy wzornictwa, poprzez sam definicj tej kategorii, wyrniaj si znaczco
na plus na tle pozostaych firm wkontekcie wdraania na rynek nowych projektw.
Ponad poowa znich (52%) moe poszczyci si wprowadzeniem od 11 do 50no-
wych projektw w 2007 r. byo to odpowiednio 56%). A co trzeci lider wprowa-
dzi powyej 50 nowych produktw wokresie ostatnich 12 miesicy (wbadaniach
z2007 r. tak liczb nowych produktw wdroyo 22% liderw wzornictwa).
Ponad poowa badanych przedstawicieli przedsibiorstw deklaruje, e trwaj
unich prace nad kolejnym, nowym projektem/projektami (58%). Warto zaznaczy,
e w przypadkw niemal wszystkich liderw wzornictwa prowadzone s obec-
nie prace nad nowym wasnym projektem (97%). Wwikszoci badanych bran
czsto takich deklaracji wyglda podobnie. Nieco rzadziej ni wpozostaych
pojawiaj si one wbranach: artykuy sportowe oraz rodki transportu.
Nie powinno te dziwi, e due firmy s pod tym wzgldem bardziej aktywne
ni firmy mae i redniej wielkoci. Czciej s w nich aktualnie prowadzone
prace nad nowym projektem/nowymi projektami (76%).

3.3. Etapy rozwoju nowego produktu


Patrzc na wprowadzanie nowego produktu pod ktem kolejnych etapw, jakie
musi on przej, mona zauway, e do stosunkowo rzadkich przypadkw na-
le te, kiedy projektanci nie s angaowani wogle.
Na potrzeby badania wyodrbnione zostay etapy rozwoju nowego produktu:

poszukiwanie igromadzenie idei produktu,


wstpna selekcja idei produktu,
analiza ekonomiczna opacalnoci wdroenia nowego produktu,
techniczny rozwj/opracowanie produktu,
testowanie iwprowadzanie produktu na rynek.
W przypadku wszystkich wyodrbnionych etapw pracy wikszo przedstawi-
cieli badanych firm przyznaje, e projektanci angauj si wnie wstopniu co
najmniej ograniczonym. Co czwarty przedstawiciel badanych firm mwi o za-
angaowaniu wstopniu bardzo znaczcym (zwyjtkiem etapu zdefiniowanego
jako techniczny rozwj/opracowanie produktu, kiedy to a w39% firm dekla-
ruje si zaangaowanie projektanta wstopniu bardzo znaczcym).
49

Najczciej do etapw, podczas ktrych nie angauje si projektanta, mo-


na zaliczy: analiz ekonomiczn opacalnoci wdroenia nowego produktu
oraz testowanie iwprowadzanie produktu na rynek (wobydwu przypadkach
14% firm przyznaje, e na tych etapach projektanci nie s angaowani).

Rysunek 16

Zaangaowanie projektantw na kadym zetapw rozwoju nowego produktu. N=120

s zaangaowani w stopniu
poszukiwanie i gromadzenie 23% 8% 44% 24% bardzo znaczcym
idei produktu
s zaangaowani w stopniu
znacznym
wstpna selekcja idei produktu 26% 8% 43% 24%
nie s zaangaowani
analiza ekonomiczna opacalnoci 28% 14% 33% 24% s zaangaowani w stopniu
wdroenia produktu ograniczonym
techniczny rozwj/opracowanie 16% 5% 40% 39%
produktu
testowanie i wprowadzanie 27% 14% 34% 25%
produktu na rynek
0 20 40 60 80 100

rdo: Obliczenia wasne na podstawie przeprowadzonych bada

Dla sprawnej organizacji procesu wdraania nowego produktu istotne jest funk-
cjonowanie w firmie wypracowanych procedur wdroeniowych. Do istnienia
opisw kolejnych krokw postpowania wprocesie wdroe nowych produktw
przyznaje si nieco ponad poowa przedstawicieli badanych firm (55%). Istotnie
czciej taka praktyka wystpuje wgrupie firm aktywnych wzorniczo (64% ta-
kich przypadkw wobec 48% dla pozostaych przedsibiorstw) oraz w duych
firmach. Posiadaniu takich procedur sprzyja rwnie przynaleno do grupy
liderw wzornictwa. W wikszoci badanych bran czsto takich deklaracji
wyglda podobnie. Nieco rzadziej ni wpozostaych pojawiaj si one wbrany
meble iwyposaenie wntrz (48%).
50

Rysunek 17

Istnienie wfirmach opisw kolejnych krokw postpowania wprocesie wdroe nowych produktw,
wedug bran. N=280

wyroby AGD i TV sprzt komputerowy 62%


i multimedialny, urzdzenia peryferyjne (N=34) 38%
61%
rodki transportu (N=33) 39%
48%
meble i wyposaenie wntrz (N=65) 52%
61%
ceramika i szko (N=31) 39%
50%
odzie, tkaniny, obuwie (N=78) 50%
53%
owietlenie (N=19) 47%
65%
artykuy sportowe (N=20) 35%

0 10 20 30 40 50 60 70 80

Tak Nie

rdo: Obliczenia wasne na podstawie przeprowadzonych bada

W wikszoci firm majcych wypracowane procedury wdroeniowe nowych


produktw, wtrakcie prac nad nowym projektem, dokumentowane s na pimie
wszystkie waniejsze etapy tych prac. Najczciej dokumentowana jest analiza
finansowa (52%). Jednakowo idokumentacja pozostaych etapw deklarowana
jest przez podobny odsetek, czyli okoo 50% firm. Istniej jednak i takie firmy,
wktrych nie dokumentuje si poszczeglnych krokw prac nad nowym projek-
tem. Naley tu doda, e istotnie czciej praktyka dokumentowania poszczegl-
nych etapw pracy dotyczy firm aktywnych wzorniczo oraz liderw wzornictwa.

Rysunek 18

Etapy typowych prac nad nowym produktem, dokumentowanych wfirmach. N=280

analiza finansowa 52%


modelowanie wizualizacja pomysu 51%
opracowanie projektw koncepcyjnych nowego produktu 48%
analiza potrzeb rynku, konsumentw 46%
wdraanie nowego produktu 46%
prototypowanie 34%
inne 1%
adne 17%
0 10 20 30 40 50 60

rdo: Obliczenia wasne na podstawie przeprowadzonych bada


51

3.4. Sposoby weryfikacji potencjau produktu iminimalizacji


ryzyka rynkowego
W celu minimalizacji ryzyka wpracach nad nowym produktem wfirmach podej-
muje si szereg rozmaitych dziaa. Wwarunkach wzrastajcej konkurencji ryn-
kowej niepewno co do rynkowego sukcesu nowego produktu jest tym wiksza,
im wicej kosztuje opracowanie iwdroenie nowego wzoru. Dlatego niezmiernie
wane jest podejmowanie przez firmy dziaa pozwalajcych zminimalizowa to
ryzyko. Najpowszechniejszym znich (stosowanym nieco wponad poowie przed-
sibiorstw) jest obserwowanie rynku krajowego. Na drugim miejscu pod wzgl-
dem czstoci jest, ex aequo, obserwacja targw branowych oraz kalkulowanie
opacalnoci finansowej (obydwa deklarowane przez 45% przedstawicieli firm).
Na kolejnych miejscach, zniewiele mniejsz czstoci deklaracji, znalazy si:
udzia wtargach branowych (43%), obserwowanie poczyna gwnych konku-
rentw (42%) ipozyskiwanie informacji od handlowcw/dystrybutorw (39%).
Stosunkowo popularne s te takie dziaania, jak: testowanie prototypu (32%)
i obserwacja tego, co dzieje si na rynkach zagranicznych (29%). W co pitej
z badanych firm dy si do eliminowania ryzyka zwizanego z wprowadza-
nym nowym produktem, poprzez zatrudnianie najlepszych, sprawdzonych pro-
jektantw (dla firm aktywnych ten odsetek wynosi 30%)
Mimo e badania rynkowe zwizane zokreleniem preferencji ipotrzeb konsu-
mentw to jedno z waniejszych narzdzi majcych na celu zapewnienie suk-
cesu rynkowego nowym produktom, to przedstawiciele jedynie co pitej z an-
kietowanych firm przyznaj, e bada si unich rynek podczas prac nad nowym
produktem (19%). Firmy due maj tylko nieznaczn przewag nad maymi
irednimi, jeli chodzi oczsto korzystania zusug firm badawczych. Pozycja
liderw wzornictwa rwnie nie oznacza czstszego korzystania zbada konsu-
menckich, realizowanych przez profesjonalne firmy badawcze.
Najaktywniejsze pod wzgldem podejmowanych w firmie dziaa majcych
zminimalizowa ryzyko przy pracach nad nowym projektem pozostaj oczywi-
cie firmy zdefiniowane jako liderzy wzornictwa.
Podsumowujc, wida wyranie, e wikszo firm objtych badaniem korzysta
zdo podstawowych metod wzakresie weryfikacji potencjau produktw imi-
nimalizacji ryzyka rynkowego. Wniedalekiej przyszoci bdzie zapewne rosa
popularno usug dostarczajcych wiedzy na temat aktualnych i przyszych
preferencji konsumenckich czy trendw rynkowych.
52

3.5. Metody stosowane wzakresie pozyskiwania projektw wzorniczych


W poowie polskich firm samodzielnie opracowuje si nowe wzory produktw,
na podstawie obserwacji konkurencji/rynku krajowego (51%), co stanowi spadek
o7 punktw procentowych wstosunku do wynikw bada z2007 r. Najczciej
ten sposb wykorzystuj firmy zbrany meble iwyposaenie wntrz. Metoda
ta jest take istotnie czciej stosowana przez firmy zakwalifikowane do liderw
wzornictwa 3/4 przedstawicieli firm ztej grupy deklaruje taki sposb dzaania.
Nowe projekty wzornicze wpolskich przedsibiorstwach s opracowywane tak-
e na podstawie tego, co pokazywane jest na targach/wystawach (48%).
Istotnym rdem informacji, umoliwiajcym samodzielne opracowanie wzoru,
s te obserwacje konkurencji na rynku zagranicznym (40%) oraz informacje
zamieszczane wprasie iwydawnictwach branowych (37%). Jedynie wco pi-
tej zbadanych firm pozyskuje si wzory od zagranicznych kooperantw (18%).
Mniej ni w1/5 firm zamawia si nowe wzory uprofesjonalnych projektantw
(15%); mona zauway, e due firmy czciej ni mae czy rednie korzystaj
z ich usug. Polskie przedsibiorstwa jeszcze rzadziej korzystaj z zakupu li-
cencji. Ten sposb pozyskiwania wzorw charakteryzuje zaledwie co dziesit
zbadanych firm.
Z zakupu licencji w ostatnich 3 latach najczciej korzystay firmy z brany
transport ikomunikacja (30%). Samodzielne opracowywanie wzoru na podsta-
wie informacji wprasie iwydawnictwach branowych byo najczciej deklaro-
wanym sposobem przez firmy zbrany meble iwyposaenie wntrz (48%).

3.6. Bariery wpozyskiwaniu nowych rozwiza projektowych


Przedstawiciele 1/4 badanych firm nie potrafili wskaza adnych barier w po-
zyskiwaniu nowych projektw wzorniczych. Pozostali badani wymieniali r-
norodne czynniki utrudniajce pozyskiwanie nowych rozwiza projektowych.
Zdecydowanie najistotniejsz przeszkod jest za wysoka cena kocowa produk-
tu (30%) oraz wysokie koszty i brak dostpnoci rodkw finansowych (28%).
Liderzy wzornictwa widz najwikszy problem wkonkurencji ze strony impor-
towanych tanich produktw oraz w wysokiej cenie kocowej produktu (45%).
Wrd stosunkowo czsto wymienianych problemw pojawiay si take: barie-
ry technologiczne, produkcyjne iinfrastrukturalne (16%). By to istotnie czciej
zgaszany problem wgrupie firm zbrany ceramika iszko (26%). Konkuren-
cji ze strony importowanych, tanich produktw najsilniej obawiaj si przed-
sibiorstwa zbrany odzie, tkaniny iobuwie (38%). Moe to by zwizane
zfaktem bardzo duej konkurencji ze strony wiatowych liderw oraz obecnoci
tanich towarw azjatyckich, co powoduje, e polskim firmom, nawet inwestuj-
cym we wzornictwo, trudno jest funkcjonowa na rynku.
Inne przeszkody wymieniano zdecydowanie rzadziej. Tylko bardzo nieliczni
przedstawiciele firm wskazali na brak waciwie wyksztaconych kadr zodpo-
wiedni wiedz technologiczn albo brak profesjonalnych firm projektowych
(odpowiednio: 9% i 7%).
Przedstawiciele badanych firm zostali poproszeni ookrelenie liczby przypadkw
wczasie ostatnich 3 lat, wktrych prace nad nowym produktem nie zakoczyy
si sukcesem. Wystpowanie takiego zjawiska wokresie ostatnich 3 lat potwier-
dza ponad 40% przedstawicielibadanych firm (43%). Oprzypadkach takich cz-
ciej wspominaj przedstawiciele firm zbran: ceramika iszko, owietlenie,
meble i wyposaenie wntrz oraz odzie, tkaniny i obuwie. Rzadziej firmy
zbran: AGD, TV, komputery iurzdzenia peryferyjne irodki transportu.
Przypadki niepowodzenia wpracach nad nowym projektem rwnie czsto przyda-
rzay si maym, jak irednim firmom. Liderom wzornictwa, awic firmom, ktre
maj wdorobku duo nowych projektw, dwukrotnie czciej zdarzay si nieudane
projekty ni tym, ktre zrealizoway mniej takich projektw. Co trzecia ztych firm
odnotowaa od 3 do 9 przypadkw, natomiast co pita 10 iwicej poraek (21%).
Przypadki niepowodzenia projektw mog by zwizane ztym, e wwielu pol-
skich firmach, mimo deklarowanego posiadania odpowiednio wyksztaconej
kadry wobszarze technologii, nadal brakuje profesjonalistw wzakresie zarz-
dzania wzornictwem. Aktualnie na rynku funkcjonuj ju specjalistyczne studia
podyplomowe, kursy iwarsztaty ksztacce przyszych ekspertw ztego obszaru.
Wniedalekiej przyszoci zapotrzebowanie na kadry dysponujce tymi umiejt-
nociami bdzie zapewne wzrasta. Dowodem moe by wci rosnce zaintere-
sowanie warsztatami dla przedsibiorcw iprojektantw, organizowanym przez
IWP wramach projektu programu Zaprojektuj Swj Zysk. Podczas tych warsz-
tatw przedsibiorcy i projektanci ucz si m.in. zarzdzania zespoem projek-
towym i procesem rozwoju nowego produktu wzorniczego (do koca kwietnia
2011 r. wspomniane warsztaty ukoczyo ponad 1000 uczestnikw). Warto te
zaznaczy, e w czerwcu 2011 r. liczba absolwentw studiw podyplomowych
Design Management, organizowanych przez IWP iSGH, przekroczy 150 osb.
Design wpolskich przedsibiorstwach,
zpunktu widzenia projektantw
4.
56

4. Design wpolskich przedsibiorstwach, zpunktu widzenia


projektantw

4.1. Oglna charakterystyka projektantw


Sta pracy
Blisko 3/4 projektantw reprezentujcych badane firmy ma sta pracy nieprze-
kraczajcy 10 lat. Dwie grupy najczciej spotykane zudziaami sigajcymi
po 1/3 ogu profesjonalistw to specjalici ze staem od 2 do 5 lat (35%) oraz
od 6 do 10 lat (37%). Wfirmach pasywnych nieznacznie ronie udzia pozosta-
ych grup projektantw czciej spotykamy tu osoby na pocztku drogi za-
wodowej (do roku stau) oraz powyej 10 lat stau zawodowego. Co ciekawe,
przesunicie wstron projektantw owikszym stau zawodowym obserwuje-
my take wgrupie liderw wzornictwa (niestety, maa liczebno tej podprby
nie daje nam penej swobody wformuowaniu zwizanych ztym wnioskw).
Najmodszych staem projektantw (do 5 lat stau) znajdujemy czciej wtakich
branach, jak: artykuy sportowe oraz wyroby AGD, TV, komputery i urz-
dzenia peryferyjne. Odzie, tkaniny i obuwie oraz rodki transportu to
brane, wktrych obserwujemy swego rodzaju luk pokoleniow, ktra skutku-
je relatywnie wysok liczb projektantw zarwno tych oniskim stau (do 5 lat),
jak i tych ze staem przekraczajcym dekad (oczywicie naley tu pamita
o wyjtkowo niskich liczebnociach podprb). W przypadku pozostaych dzie-
dzin gros projektantw to zwykle specjalici ze staem od 6 do 10 lat.
Pamitajmy, e sta projektantw moe do pewnego stopnia odzwierciedla roz-
wj wczasie poszczeglnych bran warto wic pogbi wiedz zbadania oin-
formacje pochodzce zinnych rde.

Liczba firm, dla ktrych realizowane s projekty


W przewaajcej wikszoci przypadkw (70%) projektant zaangaowany jest
wprojekt prowadzony dla jednej firmy. Jednak ju co czwarty (24%) z pytanych
wbadaniu specjalistw ma do czynienia zprojektami prowadzonymi dla 24 firm.
Interesujcy jest rozkad odpowiedzi na to pytanie wzaoonych podgrupach firm.
Wfirmach pasywnych wyranie ronie udzia projektantw realizujcych projekty
dla wikszej liczby firm (wynika to zapewne z niewielkiej skali realizowanych
projektw w przypadku firm pasywnych, wsppracujcych ju z projektanta-
mi, nie obserwowalimy bowiem, by szczeglnie wzrastaa potrzeba zwikszenia
zatrudnienia bd podjcia wsppracy zwiksz grup specjalistw). Na tym tle
57

firmy aktywne prezentuj si jako przedsibiorstwa, ktre zatrudniaj projektan-


tw przede wszystkim na wyczno 78% realizuje projekty dla jednej firmy. Sy-
tuacja ta jednak nieco si zmienia, gdy spojrzymy na liderw wzornictwa. Wgrupie
tej zyskuje na znaczeniu zesp specjalistw pracujcych jednoczenie dla 5 firm
iwicej. Brane, wktrych projektanci czciej pracuj na wyczno (dla jednej
firmy), to przede wszystkim: odzie, tkaniny, obuwie oraz meble iwyposaenie
wntrz. Wprzypadku rodkw transportu oraz ceramiki iszka obserwujemy
relatywnie wiksz grup projektantw pracujcych przy kilku projektach.

Ocena poziomu dziaa majcych na celu wzmocnienie dziedziny wzornictwa


przemysowego wPolsce
Generalnie adna z dziedzin, o ktr pytano projektantw, nie uzyskaa wik-
szoci pozytywnych wskaza przekraczajcych poziom przecitnego rozwoju.
Najlepiej 41% ocen: dobrze ibardzo dobrze rozwinita uzyskay warsztaty
projektowania. Naley jednak przy tym wskaza, e zdaniem co pitego projek-
tanta (20%) s one rozwinite na niewystarczajcym poziomie. Wpodobny sposb
(odpowiednio: 40% i17%) projektanci ocenili specjalistyczne studia podyplomo-
we. Konkursy dla projektantw maj, ich zdaniem, gwnie przecitny poziom
rozwoju (47%). Najgorzej wypady na tym tle kampanie spoeczne promujce
znaczenie wzornictwa przemysowego 41% ocen na poziomie przecitnego
rozwoju iniemal po rwno ocen pozytywnych (29%) inegatywnych (30%).
Gdyby badania przeprowadzano w2011 r., wyniki ocen mogyby by inne. Do
koca kwietnia 2011 r. ponad 100 projektantw zcaej Polski ukoczyo warsz-
taty dla projektantw i warsztaty wsplne dla przedsibiorcw i projektantw,
organizowane przez IWP wramach projektu ZSZ, arednia ocena tych szkole
zawsze przekraczaa 5 w6-stopniowej skali.

Rysunek 19

Poziom rozwinicia poszczeglnych sposobw wzmacniajcych dziedzin wzornictwa przemysowe-


go wPolsce, wopinii projektantw. N=161

4 oferta jest bardzo dobrze


specjalistyczne studia podyplomowe 17% 43% 36% 4% rozwinita
3 oferta jest dobrze
rozwinita
warsztaty projektowania 20% 38% 37% 4% 2 oferta jest rozwinita
na przecitnym poziomie
1 oferta jest niewystarczajco
rozwinita
konkursy dla projektantw 18% 47% 31% 4%

kampania spoeczna promujca 30% 41% 25% 4%


znaczenie wzornictwa przemysowego
0 20 40 60 80 100

rdo: Obliczenia wasne na podstawie przeprowadzonych bada


58

Kluczowe typy wiedzy iumiejtnoci


Zasadnicza hierarchia typw wiedzy iumiejtnoci wskazywana przez projek-
tantw w niewielkim stopniu odbiega od tego, co mielimy okazj zaobserwo-
wa wprzypadku analizy odpowiedzi reprezentantw firm aktywnych, wskazu-
jcych na cechy podane uprojektantw. Oczywicie zauway mona pewne
przesunicie w stron zwikszenia wagi atrybutw bezporednio zwizanych
z zawodem w przypadku projektantw na czoo wysuwa si kreatywno
jako gwna cecha wana dla tej profesji ale pozostay ukad odtwarza per-
spektyw reprezentantw firm. Na kolejne pozycje za kreatywnoci wysuwa-
j si wic: znajomo specyfiki brany klienta, umiejtno porozumiewa-
nia si ze zleceniodawc odnonie do jego oczekiwa oraz umiejtno pracy
wzespole. Dugo stau oraz wyksztacenie s elementami istotnymi wmniej-
szym zakresie. Na koniec hierarchii cech spada jak to si dziao iwprzypadku
przedstawicieli firm uzyskiwanie nagrd iwyrnie wkonkursach.
Midzy reprezentantami firm aktywnych i pasywnych zmienia si hierarchia
cech wskazywanych jako wane dla zawodu projektanta. Oile wfirmach aktyw-
nych pozostaje si przy zasadniczym schemacie pokrewnym hierarchii repre-
zentantw przedsibiorstw, to wprzypadku firm pasywnych na czoo wysuwaj
si wyranie cechy zwizane ze rodowiskiem pracy: umiejtno pracy wze-
spole,oraz ze zdolnoci komunikowania si zklientem umiejtno poro-
zumiewania si ze zleceniodawc odnonie do jego oczekiwa. Oczywicie itu
wrd trzech najwaniejszych cech odnajdujemy kreatywno. Kluczowa ce-
cha zpunktu widzenia firm:znajomo specyfiki brany klienta zajmuje ju
dalsz, czwart pozycj, zniewiele wikszym odsetkiem wskaza jako istotna
ni dugo posiadanego przez projektanta stau.
U liderw wzornictwa powtarza si wznacznej mierze hierarchia cech zaobser-
wowana wgronie firm aktywnych. Wyranie mocniej zaakcentowano tu jednak
znaczenie znajomoci specyfiki brany klienta (na rwni zkreatywnoci),
aumiejtno pracy wzespole wysuna si przed umiejtno porozumie-
wania si ze zleceniodawc odnonie do jego oczekiwa.
59

Rysunek 20

Kluczowe typy wiedzy iumiejtnoci wpracy projektanta. Firmy aktywne. N=120

umiejtno porozumiewania si
8%|2% 49% 38%
ze zleceniodawc odnonie do jego oczekiwa

umiejtno pracy w zespole 16%|1% 55% 28%

dugo posiadanego stau zawodowego 27%|0% 54% 16%

znajomo specyfiki brany, 4%|2% 55% 39%


dla ktrej wykonywane s projekty
kreatywno (umiejtno kreowania 4%|0% 43% 53%
unikatowych, przeomowych pomysw)

fakt uzyskania nagrd i wyrnie w konkursach 46%|8% 34% 6%

wyksztacenie 20%|3% 63% 13%

-60 -50 -40 -30 -20 -10 0 20 40 60 80 100


1 w ogle niewana 2 mao wana 3 bardzo wana 4 kluczowa

rdo: Obliczenia wasne na podstawie przeprowadzonych bada.

Dowiadczenia zkopiowaniem wzorw przez konkurencj


Przynajmniej 4 na 10 projektantw (43%) deklaruje, e miao do czynienia zko-
piowaniem ich wzorw przez konkurencj. Ze zjawiskiem tym znacznie cz-
ciej mieli do czynienia reprezentanci liderw wzornictwa (67%). Wrd bran
czciej wskazujcych na to zjawisko wymieni mona: meble iwyposaenie
wntrz oraz ceramik iszko. Relatywnie rzadkowspominaj takie sytuacje
przedstawiciele brany AGD,TV, komputery iurzdzenia peryferyjne.

4.2. Wsppraca projektanta zfirmami


Charakterystyka wsppracy projektantw zfirmami
Wikszo (82%) ankietowanych projektantw wsppracuje z dan firm od
2do 10 lat (poowa od 2 do 5 lat, a1/3 od 6 do 10 lat).
Projektanci nieco czciej deklaruj, e firma, dla ktrej pracuj obecnie, jest pierwsz,
dla ktrej pracuj wtakim charakterze. Jednak przewaga takich respondentw nad
osobami, ktre pracoway wczeniej jako projektanci dla innej firmy, jest niewielka.

Jako powody zakoczenia wsppracy z poprzedni firm najczciej s wymie-


niane: niskie wynagrodzenie (cho wprzypadku projektantw wsppracujcych
60

zfirmami zaliczanymi do liderw wzornictwa, taka odpowied nie pada ani wjed-
nym przypadku) oraz fakt znalezienia innej, bardziej atrakcyjnej pracy. Konflik-
ty ocharakterze personalnym wymieniane byy przez marginalny odsetek osb
ankietowanych. Naley jednak zwrci uwag na to, e prawie 1/5 respondentw
odmwia podania przyczyny zakoczenia wsppracy zpoprzedni firm.

Rysunek 21

Powody zakoczenia wsppracy projektantw zpoprzednimi firmami. N=70

zbyt niskie wynagrodzenie 27%


fakt znalezienia innej, bardziej atrakcyjnej pracy 21%
zaoenie wasnej firmy 17%
brak moliwoci realizowania wasnych projektw 14%
poczucie niewykorzystania wasnych zdolnoci 9%
zwolnienie z przyczyn lecych po stronie firmy 6%
konflikty o charakterze personalnym 3%
inne 11%
odmowa odpowiedzi 19%
0 5 10 15 20 25 30

rdo: Obliczenia wasne na podstawie przeprowadzonych bada

Zakres prac wykonywanych wzakresie projektowania wfirmie


Najczstszym rodzajem pracy w zakresie projektowania dla danej firmy jest
opracowywanie projektu samego produktu od strony wizualnej i technicznej
(czciej taki zakres prac wykonuj projektanci wsppracujcy z firmami ak-
tywnymi, szczeglnie zliderami wzornictwa).
Nieco rzadziej opracowywana jest komunikacja i marka produktu (nieco cz-
ciej zdarza si to w firmach pasywnych). Natomiast projektowanie wntrz
iekspozycji wpunktach sprzeday produktu oraz opracowywanie materiaw
informacyjnych wystpuje najrzadziej (ten ostatni aspekt projektowania zdarza
si nieco czciej wfirmach pasywnych).
61

Rysunek 22

Stopie zaangaowania projektantw na poszczeglnych etapach prac nad nowym produktem.


N=161

gromadzenie informacji z rynku,


16% 11% 45% 29%
dotyczcych potrzeb konsumentw

kreacja pomysw nowych produktw 8%|3% 46% 43%

wstpna selekcja pomysw na nowe produkty 8%|6% 47% 39%

analiza finansowa (sprawdzenie opacalnoci produkcji 25% 17% 32% 27%


i wprowadzenia nowego produktu)
opracowanie projektu nowego produktu 7%|4% 41% 47%
od strony technicznej
testowanie nowego produktu od strony technicznej 18% 11% 39% 32%
przed wprowadzeniem go na rynek
badania marketingowe przed wprowadzeniem produktu 25% 30% 30% 14%
na rynek, sprawdzajce szanse jego powodzenia
-60 -50 -40 -30 -20 -10 0 20 40 60 80 100

2 jestem zaangaowana/y w maym stopniu 1 wcale nie jestem zaangaowana/y

3 jestem zaangaowana/y w do duym stopniu 4 jestem zaangaowana/y w bardzo duym stopniu

rdo: Obliczenia wasne na podstawie przeprowadzonych bada

Przyczyny braku korzystania zpracy projektantw przez firmy


W opinii projektantw, gwne powody niekorzystania zich pracy przez firmy,
to wzgldy finansowe (obawa przed wysokimi kosztami wprowadzania na rynek
nowych projektw ibrak rodkw na nie; ten drugi powd nieco czciej wymie-
niaj projektanci wsppracujcy zfirmami aktywnymi). Projektanci wsppra-
cujcy zliderami wzornictwa, nieco czciej ni wsppracujcy zaktywnymi
firmami, jako powd braku korzystania zpracy projektantw wymieniaj brak
wiadomoci wzakresie znaczenia wzornictwa.
62

Rysunek 23

Gwne przyczyny niekorzystania zpracy projektantw przez firmy, wopinii samych projektantw.
N=161

obawa przed wysokimi kosztami wprowadzania nowych projektw 55%

brak rodkw na nowe projekty 41%

brak wiadomoci w zakresie znaczenia wzornictwa przemysowego 30%

brak wiadomoci w zakresie znaczenia wzornictwa przemysowego 25%

niech do wprowadzania nowatorskich, niestandardowych rozwiza 16%

ze dowiadczenia z projektantami 12%

inne 3%

nie wiem/trudno powiedzie 11%


0 10 20 30 40 50 60

rdo: Obliczenia wasne na podstawie przeprowadzonych bada

Liczba wprowadzonych przez firm wcigu ostatnich 3 lat nowych produktw,


zaprojektowanych przez projektanta
Prawie poowa firm, z ktrymi wsppracuj przebadani projektanci, w cigu
ostatnich 3 lat wprowadzia na rynek nie wicej ni 5 nowych, zaprojektowa-
nych przez nich produktw. 1/3 firm wprowadzia od 6 do 20 takich produktw,
a14% powyej 50. Firmy, ktre wprowadziy wicej wspomnianych produktw,
to firmy aktywne, awszczeglnoci zaliczane do kategorii liderw wzornictwa.

4.3. Ocena roli wzornictwa przemysowego wfirmie, zktr wsppra-


cuje projektant
W ocenie projektantw, niemal wszystkie firmy aktywne (96%) izdecydowana
wikszo firm pasywnych (85%) wsppracujcych zprojektantami uznaje rol
wzornictwa przemysowego wswojej dziaalnoci za kluczow lub wan.
Due znaczenie, jakie ma wzornictwo przemysowe (w ocenie projektantw)
wdziaalnoci firm pasywnych wsppracujcych zprojektantami, ajednocze-
nie brak wdroe produktw powstaych na podstawie nowych wzorw wci-
gu ostatnich 3 lat (maksymalnie 2 produkty), moe wskazywa na problemy
zrealizacj projektw lub wprowadzaniem nowych produktw na rynek. Wnie-
ktrych przypadkach moe by jednak rwnie wynikiem specyfiki cyklu pro-
dukcji wtych firmach.
Projektanci oceniaj, e wzornictwo przemysowe postrzegane jest jako wane,
niezalenie od wielkoci firmy czy brany (cho wtym przypadku relatywnie
najniej cenione jest wzornictwo wbrany meble iwyposaenie wntrz).
Wopinii projektantw firmy aktywne, niebdce liderami, ceni sobie rol wzor-
nictwa wswojej dziaalnoci tak jak pozostae firmy aktywne.
W wikszoci badanych firm wsppracujcych z projektantami stosowanie
wzornictwa wdziaalnoci to dziaanie nieodzowne lub nawet strategiczne. Co
oczywiste, stosowanie nowego wzornictwa jest szczeglnie wane dla liderw
wzornictwa, nieco mniej dla firm pasywnych.

Badani projektanci dostrzegaj wzrost roli wzornictwa przemysowego wostat-


nich latach wfirmach, zktrymi wsppracuj (48%). Wnajwikszym stopniu
dotyczy to firm aktywnych, wtym oczywicie liderw wzornictwa.
Zdaniem badanych projektantw, wiele firm dostrzega korzyci wynikajce ze
wsppracy zprojektantami. Zjawisko to znacznie czciej dotyczy oczywicie firm
aktywnych, ktre miay szanse odnotowa zyski ztytuu wprowadzenia wikszej
liczby nowych produktw na rynek. Korzyci te dotycz najczciej podniesie-
nia funkcjonalnoci iestetyki wygldu produktu (odsetek wskaza: przyczynia
si do osigania korzyci wbardzo duym lub w duym stopniu odpowiednio:
57%i65%), najrzadziej obnienia kosztw wytwarzania produktu (35%).
Klienci awzornictwo przemysowe 5.
66

5. Klienci awzornictwo przemysowe

Jednym zcelw wczenia moduu klientw do badania byo okrelenie, na ile


wzornictwo jest wane przy wyborze produktw przez klientw iwjakim stop-
niu jest wstanie podnie warto produktu.
Badani klienci przy zakupie zwracaj uwag gwnie na uyteczne cechy pro-
duktw, bdce efektem projektowania wzorniczego. Warto zaznaczy, e te
aspekty dla wikszoci klientw okazay si waniejsze ni reklama, marka, czy
nawet cena. Wrd najwaniejszych cech produktw decydujcych o zakupie
konsumenci wskazywali: jako (57%), materiay, zjakich wykonany jest produkt
(56%), niezawodno (53), funkcjonalno (52%).To wana informacja dla przed-
sibiorcw iprojektantw, ktrzy powinni zwraca wiksz uwag na te aspekty
podczas opracowywania nowych produktw. Wygld produktu plasuje si wrd
waniejszych cech produktu (49%), tu po cenie (52%). Wedug deklaracji osb
badanych, rne cechy wzornicze s znacznie waniejszy ni marka/producent
(34%), opinia innych, opakowanie czy reklama. Wysoka pozycja cech wzorni-
czych wyranie wskazuje na znaczenie tego elementu wprocesie zakupowym.
Warto zwrci rwnie uwag na fakt, e rednia ocena znaczenia samego wy-
gldu jest wgrupie kobiet wysza oponad 0,1punktu (wskali od 1 do 5, gdzie 1
oznacza zupenie niewane, a5 bardzo wane) ni wpopulacji ankietowa-
nych mczyzn, jednoczenie opinie te rni si wstatystycznie istotny sposb.

Rysunek 24

Odsetek osb, dla ktrych poszczeglne cechy produktw maj due znaczenie (okrelone przez
nie jako bardzo wane). N=2088

jako produktu 57%


jako materiaw, z jakich wykonany jest produkt 56%
niezawodno/trwao/bezawaryjno produktu 53%
funkcjonalno produktu 52%
cena produktu 52%
wygld produktu/design 49%
atwo uywania uytkowania produktu 48%
dostpno w punktach sprzeday 40%
czas oczekiwania na napraw/dostpno serwisu 40%
marka/producent 34%
opinia innych osb (bliskich, znajomych) 24%
opakowanie 22%
reklama 16%
0 10 20 30 40 50 60

rdo: Obliczenia wasne na podstawie przeprowadzonych bada


67

Tabela 1 przedstawia procentowy rozkad ocen poszczeglnych czynnikw ma-


jcych wpyw na decyzje o zakupie danego produktu. Obliczona zostaa rw-
nie rednia ocena dla kadego z nich. Najwysze oceny rednie (ponad 4,4
w5-punktowej skali) otrzymay takie czynniki, jak: jako produktu oraz jako
materiaw, z jakich jest on wykonany. Na kolejnych miejscach znalazy si:
niezawodno, trwao/bezawaryjno produktu (ocena 4,4) oraz prawie tyle
samo funkcjonalno produktu. W dalszej kolejnoci ocenione zostay: cena
produktu (rednia ocena 4,35) oraz wygld (4,31). Najnisze oceny uzyskay:
opakowanie (rednia ocena 3,39) oraz reklama (3,11).

Tabela 1

Ocena cech produktu, branych pod uwag przy jego zakupie wskali od 1 do 5, gdzie 1 oznacza:
zupenie niewane, a5: bardzo wane (odsetek wskaza poszczeglnych ocen oraz ocena red-
nia). N=2088

Cecha produktu 1 Zupenie 5 Bardzo rednia


niewane 2 3 4 wane ocena
jako produktu 0,2% 1,3% 8,9% 32,3% 57,4% 4,45
jako materiaw,
zjakich wykonany jest
produkt 0,2% 1,1% 9,5% 33,0% 56,2% 4,44
niezawodno/trwao/
bezawaryjno produktu 1,0% 1,6% 9,6% 34,6% 53,2% 4,37
funkcjonalno produktu,
czyli waciwe spenianie
funkcji, do jakich produkt
jest przeznaczony 0,4% 2,4% 11,2% 33,9% 52,1% 4,35
cena produktu 1,3% 2,3% 9,0% 35,0% 52,5% 4,35
wygld produktu/design 0,9% 2,3% 10,7% 37,2% 49,0% 4,31
atwo uywania/uytko-
wania produktu 1,6% 1,8% 11,5% 37,0% 48,2% 4,28
dostpno wpunktach
sprzeday 1,1% 3,2% 14,0% 41,7% 40,1% 4,17
czas oczekiwania
na napraw/dostpno
serwisu 5,9% 4,6% 14,6% 35,0% 40,0% 3,99
marka/producent 3,0% 5,8% 19,0% 37,8% 34,5% 3,95
opinia innych osb
(bliskich, znajomych) 8,1% 9,1% 22,8% 35,6% 24,4% 3,59
opakowanie 11,4% 12,5% 23,6% 30,8% 21,7% 3,39
reklama 16,0% 15,7% 25,9% 26,2% 16,3% 3,11
68

Stosowanie nowych wzorw jest przez klientw zauwaane. Pozwala wyrni


si firmom iich produktom na tle konkurencji. Design produktw firm aktyw-
nych jest znacznie czciej ni wprzypadku firm pasywnych opisywany przez
klientw jako duo lepszy w porwnaniu do oferty rynkowej (27% vs. 20%).
Klienci doceniaj stosowanie nowych wzorw szczeglnie wbranach: odzie,
tkaniny, obuwie, ceramika iszko oraz owietlenie.
Stosowanie nowych wzorw przemysowych wpywa nie tylko na lepsze postrze-
ganie designu produktw firm. Co drugi badany klient byby wstanie zapaci
o 515% wicej za produkt z wykorzystaniem wzornictwa, a prawie co pity
nawet o1640% wicej. Nieco wicej za produkt posiadajcy atrakcyjny design
zapaciliby klienci firm aktywnych ni pasywnych, klienci firm dziaajcych
wbranach: owietlenie, artykuy sportowe, ceramika iszko, ale rwnie:
odzie, tkaniny, obuwie oraz meble iwyposaenie wntrz. Atrakcyjny design
wydaje si najmniej motywowa klientw do poniesienia dodatkowych kosztw
wbranach: rodki transportu oraz AGD, TV, komputery iurzdzenia pery-
feryjne. Kobiety chtniej ni mczyni oraz modsi chtniej ni starsi (szcze-
glnie ci powyej 65. roku ycia) przeznaczyliby dodatkowe kwoty na produkt
oodpowiednim designie.

Rysunek 25

Skonno do zapacenia wicej za produkt oatrakcyjnym wzornictwie przemysowym. N=2088

wzornictwo przemysowe nie jest dla mnie istotne 17%


do 5% 25%
610% 20%
1115% 10%
1620% 9%
2125% 3%
2630% 3%
3140% 2%
41100% 1%
nie wiem, trudno powiedzie 8%
0 5 10 15 20 25

rdo: Obliczenia wasne na podstawie przeprowadzonych bada


70

Aneks

Brane firm ikody EKD


Wyroby AGD iTV, sprzt komputerowy imultimedialny, urzdzenia peryferyjne:

produkcja elektrycznego sprztu gospodarstwa domowego (kod EKD 29.71)


produkcja nieelektrycznego sprztu gospodarstwa (kod EKD 29.72)
produkcjaodbiornikw telewizyjnych i radiowych oraz zwizanych z nimi
artykuw wyposaenia dodatkowego (kod EKD 32.30)

produkcja maszyn biurowych (kod EKD 30.01)


produkcjakomputerw i innych urzdze do przetwarzania informacji
(kod EKD 30.02)

rodki transportu:

produkcja pojazdw mechanicznych (kod EKD 34.10)


produkcja nadwozi pojazdw mechanicznych, produkcja przyczep i naczep
(kod EKD 34.20)

budowa inaprawa statkw iodzi (kod EKD 35.1)


produkcjalokomotyw kolejowych i tramwajowych oraz taboru kolejowego
(kod EKD 35.20)

produkcja statkw powietrznych ikosmicznych (kod EKD 35.30)


produkcja motocykli irowerw (kod EKD 35.4)
produkcja cignikw rolniczych (kod EKD 29.31)
Meble iwyposaenie wntrz:

produkcja mebli (kod EKD 36.1)


produkcja tapet (kod EKD 21.24)
produkcja dywanw ichodnikw (kod EKD 17.51)
produkcja materacw (kod EKD 36.15)
71

Ceramika iszko:

produkcja szka dmuchanego (kod EKD 26.13)


produkcja wyrobw ceramiki gospodarstwa domowego iceramiki ozdobnej
(kod EKD 26.21)

Odzie, tkaniny, obuwie:

produkcja odziey skrzanej (kod EKD 18.10)


produkcja pozostaej odziey wierzchniej (kod EKD 18.22)
produkcja bielizny (kod EKD 18.23)
produkcja pozostaej odziey idodatkw do odziey (kod EKD 18.24)
produkcja toreb bagaowych, rcznych ipodobnych artykuw, wyrobw
rymarskich iuprzy (kod EKD 19.20)

produkcja gotowych artykuw wkienniczych zwyjtkiem odziey


(kod EKD 17.40)

produkcja dzianych iszydekowych trykotay (kod EKD 17.71)


produkcja dzianych iszydekowych pulowerw, swetrw ikamizelek
(kod EKD 17.72)

produkcja dzianej iszydekowej odziey wierzchniej (kod EKD 17.73)


produkcja dzianej iszydekowej bielizny (kod EKD 17.74)
tkanie materiaw bawenianych (kod EKD 17.21)
tkanie materiaw wenianych (kod EKD 17.22)
tkanie materiaw jedwabnych (kod EKD 17.24)
produkcja obuwia (kod EKD 19.30)
Owietlenie:

produkcja sprztu owietleniowego ilamp elektrycznych (kod EKD 31.50)


Artykuy sportowe:

produkcja artykuw sportowych (kod EKD 36.4)

You might also like