Podrcznik Aplikacji Chodzone pynem agregaty prdotwrcze
5 PROJEKT ELEKTRYCZNY
Przegld
Elektryczne projektowanie i planowanie systemu ge-
neracyjnego jest bardzo wane dla prawidowego
dziaania i niezawodnoci systemu. Ten rozdzia
obejmuje projekt instalacji generatora i zwizanych z
nim systemw elektrycznych, ich interfejsw z obiek-
tem, oraz tematy dotyczce obcienia i zabezpie-
czenia generatora. Kluczowym elementem dla zro-
zumienia projektu systemu elektrycznego jest jedno-
liniowy schemat, taki, jak pokazany na Rysunku 2-1.
instalacja elektryczna agregatu prdotwrczego i je-
go akcesoriw musi by zgodna z obowizujcymi
Przepisami Elektrycznymi, wydanymi przez miejsco-
we wadze inspekcyjne. Instalacja elektryczna po-
winna by wykonywana przez przeszkolonych, wy-
kwalifikowanych i dowiadczonych elektry-
kw/wykonawcw.
Rozwaania projektowe
Ze wzgldu na znaczne rnice w zastosowaniach,
cechach charakterystycznych i warunkach, szczeg-
y pocze przewodw i zabezpieczenia nadprdo-
wego elektrycznego systemu rozdzielczego dla lo-
kalnego wytwarzania musz by pozostawione do
oceny technicznej. S jednake pewne oglne wy-
tyczne do uwzgldnienia w projekcie.
Projekt rozdzielania elektrycznego dla awaryj-
nych systemw zasilania powinien minimalizo-
wa przerwy z powodu wewntrznych proble-
mw, takich, jak przecienia i niesprawnoci.
Dla selektywnej wsppracy wykorzystywanych
w systemie urzdze zabezpieczenia nadpr-
dowego oraz zadecydowania o liczbie i roz-
mieszczeniu urzdze przeczania mocy prze-
widziane s podsekcje. W celu zapewnienia
ochrony przed niesprawnociami zasilania we-
wntrznego, urzdzenia przeczania mocy po-
winny by umieszczone moliwie najbliej urz-
dze wykorzystujcych zasilanie.
Fizyczne oddzielenie linii zasilajcych generato-
ra od normalnych linii zasilania w celu zabez-
pieczenia przed moliwoci jednoczesnego
uszkodzenia w wyniku lokalnej katastrofy, takiej,
jak poar, powd, lub siy poprzeczne.
obejcie izolacja urzdze przeczania mocy, nie wystpowa wiksze przemieszczenia podczas
tak, aby przeczniki przesyu mogy by kon-
serwowane lub naprawiane bez przerywania za-
silania urzdze krytycznie wanych.
Wyposaenia dla zespow obcienia trwaego twrczego, mechaniczne lub elektryczne, musz by
lub do uatwienia podczania do zespow
2004 Cummins Power Generation. Wszystkie kopie s niekontrolowane.
5 PROJEKT ELEKTRYCZNY
obcienia tymczasowego bez zakcania pod-
cze trwaych, takich, jak dowolnie umieszczo-
ny zapasowy odcznik przewodw zasilania, w
celu umoliwienia sprawdzania agregatu prdo-
twrczego pod indywidualnym obcieniem.
Uwaga: Zespoy obcie zainstalowane przed chodni-
c agregatu prdotwrczego musz by podpierane na
pododze lub innej konstrukcji budynku, a nie na chod-
nicy lub adapterze duktu. Te elementy skadowe agre-
gatu prdotwrczego mog nie by zaprojektowane do
utrzymywania ciaru lub wspornika zespou obcie-
nia.
Obwody obcienia-rezerwy lub systemy priory-
tetw obcienia w przypadku zredukowanej
wydajnoci generatora lub utraty jednego zespo-
u w systemach rwnolegych.
Zabezpieczenie przed poarem przewodw i
urzdze speniajcych krytycznie wane funk-
cje, takich, jak pompy poarnicze, windy do
uytku stray poarnej, owietlenie dla wej
ewakuacji, wentylatory usuwajce dum lub wy-
twarzajce nadcinienie, systemy komunikacyj-
ne, itp.
Bezpieczestwo i dostpno tablic rozdziel-
czych lub pulpitw rozdzielczych z urzdzeniami
nadprdowymi, oraz urzdzenia przeczania
przesyu w lokalnym systemie rozdzielczym ge-
neratora.
Wyposaenia dla podczania generatorw tym-
czasowych (przenone wypoyczane agregaty
prdotwrcze) n okresy, gdy zainstalowany na
stae agregat jest nieczynny lub gdy zwikszone
pobory mocy stwarzaj konieczno zapewnie-
nia mocy dla innych odbiornikw (klimatyzacja
powietrza, itp.)
Podczenia elektryczne
Oglnie
Izolacja drga: Wszystkie agregaty prdotwrcze
drgaj podczas normalnej pracy, jest to prosty fakt,
ktry musi by rozpatrywany. S one albo zaprojek-
towane w integralne izolatory, albo caa podstawa
jest montowana na izolatorach sprynowych dla
umoliwienia przemieszczania i dla odizolowania
drga od budynku lub innej konstrukcji. Mog rw-
nagej zmiany obcienia lub zdarzenia bdu oraz
podczas uruchamiania lub zatrzymywania. W zwiz-
ku z tym wszystkie poczenia do agregatu prdo-
w stanie absorbowa przemieszczenia drga
58

i przemieszcze podczas uruchamiania i zatrzymy-
wania. Wyjcie mocy, funkcje sterowania, przyzywa-
nia, oraz obwody akcesoriw, wszystkie one wymaga-
j plecionych przewodw elastycznych i elastycznych
oson przewodw pomidzy agregatem prdotwr-
czym i budynkiem, konstrukcj mocujc lub funda-
mentem.
Due sztywne kable mog nie zapewnia dostatecz-
nej moliwoci zginania, nawet, jeeli s one uwaa-
ne za elastyczne. Dotyczy to take niektrych oson
przewodw, na przykad niektrych szczelnych dla
pynw oson przewodw, ktre s do sztywne. Na-
ley rwnie mie na uwadze, e kable lub osony ka-
bli nie s ciliwe w kierunku swojej dugoci, wic
elastyczno w tym wymiarze musi by zapewniona
przez odpowiedni dugo, przesunicia lub wygi-
cia.
Dalej, punkty podcze elektrycznych na agregacie
prdotwrczym tuleje, szyny bloki przyczy, itp.
nie s zaprojektowane do absorbowania tych prze-
mieszcze i zwizanych z nimi napre. (Jest to
znw szczeglnie wane dla duych sztywnych kabli
lub sztywnych elastycznych oson kabli.). Zaniecha-
nie umoliwienia dostatecznej elastycznoci spowo-
duje uszkodzenie obudw, przewodw, kabli, izolacji,
lub punktw podczania.
Uwaga: Zwyke dodanie elastycznej osony kablowej lub
kabla moe nie wystarczy do zaabsorbowania prze-
mieszcze wibracyjnych agregatu prdotwrczego. Ka-
ble i elastyczne osony kablowe rni si pod wzgldem
elastycznoci i nie bd si rozciga i ciska. Ten stan
moe by poprawiony poprzez wykonanie co najmniej
jednego wygicia pomidzy wyjciem z obudowy genera-
tora a konstrukcj (cementow podog, torowiskiem
przewodw, cian, itp.) w celu umoliwienia przemiesz-
czania trjwymiarowego.
Obszary sejsmiczne: W obszarach o zagroeniu sej-
smicznym, wymagane s specjalne praktyki instalo-
wania elektrycznego, wraz z sejsmicznym montowa-
niem urzdze. Masa, rodek cikoci i wymiary
montaowe urzdze s pokazane na rysunku obry-
sowym.
Przewody sterowania: Przewody sterowania AC i DC
(do urzdze zdalnego sterowania i zdalnych urz-
dze wzywajcych) musz przebiega w oddzielnej
osonie kablowej, ni kable zasilania, w celu zminima-
lizowania zakce obwodw sterowania przez obwo-
dy zasilania. Do pocze do agregatu musz by
uywane przewody plecione wraz z odcinkiem ela-
stycznej osony kablowej.
obwody rozgane akcesoriw: Musz by przewi-
dziane rozgazienia obwodw dla wszystkich akce-
soriw niezbdnych do pracy agregatu prdotwrcze-
go. Te obwody musz by zasilane albo z przyczy
obcienia automatycznego przecznika
5 PROJEKT ELEKTRYCZNY
Podrcznik Aplikacji Chodzone pynem agregaty prdotwrcze
przesyu lub z przyczy generatora. Przykadami ak-
cesoriw s: pompa przesyania paliwa, pompy pynu
chodzcego dla zdalnych chodnic, oraz napdzane
silnikiem aluzje dla wentylacji.
Musz by zapewnione obwody odgazione zasilane
z normalnego pulpitu rozdzielni zasilania dla zasila-
cza adujcego akumulatory i dla grzaek pynu cho-
dzcego, jeeli s stosowane. Patrz Rysunek 5-1.
Podczenia mocy prdu zmiennego AC w gene-
ratorze
Sprawdzi prawidowe dopasowanie numerw prze-
wodw dla faz i ich rozmiar zgodnie z podanymi mo-
liwociami kocwek urzdze (automatyczne
odczniki obwodu lub przeczniki przesyu).
Gwne urzdzenia odczajce (automatyczny
odcznik obwodu/wycznik) powinno by nadzoro-
wane i tak zorganizowane, aby powodowao alarm,
gdy jest rozwarte. Niektrzy dostawcy bd inicjowa
alarm nie w trybie auto, gdy odcznik obwodu (CB)
jest rozwarty.
Opcje podcze w generatorze mog obejmowa
nastpujce:
Montowane na generatorze kompaktowe automa-
tyczne odczniki obwodu (cieplno-magnetyczne lub
pprzewodnikowe): Mog by wykonywane pod-
czenia do automatycznego odcznika obwodu mon-
towanego na generatorze. Dobrany automatyczny
odcznik obwodu musi posiada wystarczajc zdol-
no rozczania, na podstawie dostpny prd zwar-
cia. A agregacie prdotwrczym jednofazowym, mak-
symalny dostpny symetryczny prd zwarcia pierw-
szego cyklu jest zwykle w zakresie 8 do 12 razy
wikszy, ni prd znamionowy. Dla danego generato-
ra rwna si on odwrotnoci napicia generatora na
jednostk reaktancji przejciowej, lub 1/Xd. Do obli-
cze przyjmowa doln tolerancj reaktancji przej-
ciowej z danych producenta danego generatora.
Montowany na generatorze (kompaktowy) odcznik:
Podczenia mog by wykonywane do odcznika
montowanego na generatorze. Jest to dopuszczalne,
gdy generator zawiera wbudowane rodki zabezpie-
czenia nadprdowego, takie, jak Power Command.
Ten odcznik nie jest przeznaczony do rozczania
prdw poziomu bdu, posiada zdolno rozczania
wystarczajc tylko dla prdw obcienia.
Przycza generatora: Podczenia mog by doko-
nywane do przyczy generatora, gdy nie jest wyma-
gany montowany na generatorze automatyczny
odcznik obwodu lub odcznik i gdy generator za-
wiera wbudowane rodki zabezpieczenia nadprdo-
wego.
59
 Podrcznik Aplikacji Chodzone pynem agregaty prdotwrcze

Rysunek 5-1. Typowe przewody sterowania i akcesoriw agregatu prdotwrczego.

5 PROJEKT ELEKTRYCZNY 60

Przewody mocy prdu zmiennego AC
Wyjcie prdu zmiennego AC agregatu prdo-
twrczego jest podczane do zainstalowanych w te-
renie przewodw, o przekroju wymaganym przez
prdy obcienia, zastosowanie i przepisy. Przewo-
dy od przyczy generatora do pierwszego urzdze-
nia nadprdowego s traktowane jako przewody wy-
prowadzenia i mog przebiega na krtkich odlego-
ciach bez zabezpieczenia przed zwarciem. Na ko-
cu przewodw zasilania generatora moe by prze-
widziany automatyczny odcznik obwodu generato-
ra (na przykad odcznikw rwnolegych w rwno-
legym pulpicie rozdzielczym lub gwny odcznik w
pulpicie rozdzielczym), ktry nadal zapewnia zabez-
pieczenie nadprdowe przewodw.
jeeli agregat prdotwrczy nie jest fabrycznie wypo-
saony z automatyczny odcznik obwodu linii, ob-
cialno prdowa (ampera) przewodw fazowych
prdu zmiennego AC od przyczy wyjciowych ge-
neratora do pierwszego urzdzenia nadprdowego
powinien wynosi co najmniej 115 procent znamio-
nowego prdu penego obcienia, bez zmniejszania
dopuszczalnego obcienia z powodu temperatury
lub wysokoci geograficznej (nad poziomem morza).
Obcialno prdowa (ampera) przewodw moe
wynosi 100 procent znamionowego prdu penego
obcienia, jeeli agregat
Rysunek 5-2. Obcialno prdowa przewodw zasilania
5 PROJEKT ELEKTRYCZNY
Podrcznik Aplikacji Chodzone pynem agregaty prdotwrcze
prdotwrczy jest wyposaony w Power Command.
Producent agregatu prdotwrczego poda wartoci
prdu linii danego agregatu prdotwrczego przy
danym wymaganym napiciu. Jeeli te wartoci s
nieznane, obliczy je przy pomocy jednego z nast-
pujcych wzorw:
gdzie:
ILINE = Prd linii (ampery).
kW = Moc znamion. kW agregatu prdotwrczego.
kVA = Moc znam. kVA agregatu prdotwrczego.
VL-L = Znamionowe napicie L-L.
Patrz schematy (a) i (b) na Rysunku 5-2. Dugo
przebiegu przewodw wyprowadzeniowych genera-
tora do pierwszego urzdzenia nadprdowego po-
winna by utrzymywana moliwie najkrtsza (gene-
ralnie nie wicej, ni 25 50 stp).
UWAGA: Jeeli generator jest wyposaony w prze-
wody, przekrj przewodw moe by mniejszy, ni
wymagany dla przewodw zainstalowanych w tere-
nie, poniewa przewody generatora s typu CCXL
lub podobnego, o odpornoci izolacji na wysokie
temperatury, 125oC lub wyej.
61

Jeeli agregat prdotwrczy jest fabrycznie wyposa-
ony w automatyczny odcznik obwodu linii gwnej,
obcialno prdowa zainstalowanych w terenie
przewodw faz AC podczonych do przyczy ob-
cienia automatycznego odcznika obwodu powin-
na by rwna lub wiksza, ni warto znamionowa
odcznika obwodu. Patrz (c) na Rysunku 5-2.
Minimalna obcialno prdowa przewodu zerowe-
go (neutralnego) jest generalnie dozwolona jako
rwna lub wiksza, ni obliczone maksymalne nie-
zrwnowaenie obcienia jednej fazy. Gdy znaczna
cz obcienia jest nie-liniowa, przewd zerowy
powinien by dobierany zgodnie z przewidywanym
prdem przewodu zerowego, ale nigdy nie mniej, ni
100% znamionowego. przewd zerowy (neutralny)
generatora dostarczanego przez Cummins Power
Generation jest rwny pod wzgldem obcialnoci
prdowej przewodom fazowym.
Uwaga: Kabel redniego napicia (wyszego, ni 600 V
AC) musi by instalowany i podczany dokadnie tak,
jak zaleca producent kabla, przez osoby, ktre nauczyy
si procedur poprzez szkolenie i praktyk pod cisym
nadzorem.
Obliczenia spadku napicia: Impedancja przewodu z
powodu rezystancji i reaktancji powoduje spadek na-
picia w obwodzie prdu zmiennego AC. W celu
uzyskania oczekiwanych osigw urzdze odbior-
czych, przewody zwykle powinny mie takie rozmia-
ry, by to napicie nie spadao wicej, ni w sumie 3
procent w gazi lub obwodzie zasilanym, lub nie
wicej, ni w sumie 5 procent pomidzy wyjciem ze
rda a urzdzeniem odbiorczym. podczas gdy do-
kadne obliczenia s skomplikowane, mona doko-
na uzasadnienie znacznych przyblie uywajc
nastpujcego wzoru:
Przykad oblicze: Obliczy procentowy spadek na-
picia w kablu miedzianym 1/0 AWG o dugoci 500
stp w osonie stalowej, przesyajcym prd obci-
enia 3-fazowy, 100 kW, 480 V (midzyfazowo) wy-
woujcy wspczynnik mocy (PF) 0,91.
Gdzie:
Z = Impedancja przewodnika
R = Rezystancja przewodnika
X = Reaktancja przewodnika
5 PROJEKT ELEKTRYCZNY
Podrcznik Aplikacji Chodzone pynem agregaty prdotwrcze
L = dugo przewodnika w stopach
N = Liczba przewodw na faz
pf = wspczynnik mocy
R = 0,12 oma /1000 stp (NEC Rozdzia 9, Tabela 9,
Rezystancja przewodw miedzianych 1/0
AWG w osonie stalowej).
X = 0,055 oma / 1000 stp (NEC Rozdzia 9, Tabela
9, Reaktancja przewodw miedzianych
1/0 AWG w osonie stalowej).
Dopuszczalne niezrwnowaenie obcienia jednej
fazy: W celu penego wykorzystania znamionowej
wydajnoci (kVA i kW) agregatu i dla ograniczenia
niezrwnowaenia napi, obcienia jedno-fazowe
powinny by rozdzielane moliwie najbardziej rwno
pomidzy trzy fazy agregatu prdotwrczego. Jak
pokazano w przykadzie oblicze, do okrelania
maksymalnej dopuszczalnej wartoci procentowej
niezrwnowaonego obcienia jednej fazy moe
by wykorzystany Rysunek 5-3.
Moc jednej fazy moe by pobierana a do 67 pro-
cent mocy znamionowej agregatw prdotwrczych
Cummins Power Generation, do 200/175 kW.
Generalnie, Im wikszy agregat prdotwrczy, tym
nisza warto procentowa mocy jednej fazy moe
by pobierana. Rysunek 5-3 zawiera wartoci pro-
centowe linii jednej fazy dla generatorw wielkoci
poredniej Ramy 4 (Frame-4) i Ramy 5 (Frame-5)
Cummins Power Generation. Potwierdzi wielko
ramy sprawdzajc w odpowiednim Arkuszu Danych
Alternatora przywoywanym w Arkuszu Specyfikacji
agregatu prdotwrczego. Niezrwnowaenie obci-
enia jednej fazy nie powinno przekracza 10 pro-
cent.
62
 Podrcznik Aplikacji Chodzone pynem agregaty prdotwrcze

Rysunek 5-3. Dopuszczalne niezrwnowaenie obcienia jednej fazy (typowy generator

z Cummins Power Generation).

5 PROJEKT ELEKTRYCZNY 63

Przykad oblicze: Znale maksymalne obcienie
jednej fazy, ktre moe by zasilane w poczeniu z
cakowitym obcieniem trjfazowym 62 kVA przez
agregat prdotwrczy o mocy znamionowej 100 kW /
125 kVA.
1. Znale obcienie trjfazowe jako warto pro-
centowa mocy znamionowej kVA generatora:
2. Znale warto procentow dopuszczalnego
obcienia jednej fazy, jak pokazano strzakami
na Rysunku 5-3. W tym przypadku, jest to okoo
34 procent mocy znamionowej trzech faz.
3. Znale maksymalne obcienie jednej fazy:
4. Zwrci uwag jak niej, e suma obcienia
trzech faz i maksymalne dopuszczalne obcie-
nia jednej fazy jest mniejsza, ni moc znamio-
nowa kVA agregatu prdotwrczego:
UWAGA: Niezrwnowaone obcienie agregatu pr-
dotwrczego powoduje niezrwnowaone napicia faz.
Poziomy niezrwnowaenia obcienia przyjte w tych
wytycznych nie powinny powodowa szkd w samym
agregacie prdotwrczym. Jednak odpowiadajce im
poziomy niezrownowazenia napicia mog nie by do-
puszczalne dla takich odbiornikw obcienia, jak silniki
trjfazowe.
Z powodu niezrwnowaonych napi faz, krytycznie
wane obcienia powinny by podczane do tej
fazy, ktr regulator napicia wykorzystuje jako na-
picie odniesienia (L1 L2, jak zdefiniowano na
schemacie agregatu prdotwrczego), gdy jako war-
to odniesienia jest uywana tylko jedna faza.
Obcienie ze wspczynnikiem mocy pojemno-
ciowym
Trjfazowe agregaty prdotwrcze s klasyfikowane
dla pracy cigej ze wspczynnikiem mocy (PF) 0,8
(indukcyjnym) i mog dziaa przez krtkie okresy
czasu z niszymi wspczynnikami mocy, na przy-
kad podczas rozruchu silnikw. Obcienia reak-
tywne, ktre powoduj pojemnociowy wspczynnik
mocy mog dostarcza energi wzbudzania do al-
ternatora, i jeeli s wystarczajco wysokie, mog
5 PROJEKT ELEKTRYCZNY
Podrcznik Aplikacji Chodzone pynem agregaty prdotwrcze
powodowa niekontrolowany wzrost napicia alter-
natora, uszkadzajc alternator, lub odbiorniki lub wy-
zwala urzdzenia zabezpieczajce. Rysunek 5-4
jest typowym wykresem wydajnoci mocy reaktywnej
(kVAR) alternatora. Rozsdnym wskazaniem jest,
aby agregat prdotwrczy mg znosi do 10 procent
swojej znamionowej wydajnoci kVAR przy obci-
eniach ze wspczynnikiem mocy pojemnociowym
bez uszkodze lub utraty kontroli napicia wyjcio-
wego.
Najpopularniejszymi rdami pojemnociowego
wspczynnika mocy s lekko obcione systemy
UPS z filtrami wejciowymi i urzdzenia korekcji
wspczynnika dla silnikw. Obcianie agregatu
prdotwrczego obcieniami o indukcyjnym wsp-
czynniku mocy, przed obcianiem obcieniami o
pojemnociowym wspczynniku mocy moe popra-
wi stabilno. Zaleca si rwnie wcza i wy-
cza kondensatory korekcji wspczynnika mocy
wraz z obcieniem. Dla skorygowania tego proble-
mu generalnie nie jest praktyczne przewymiarowa
agregat prdotwrczy (redukujc w ten sposb war-
to procentow obcienia nie-liniowego).
Uziemienie systemu i urzdze
poniej znajduje si opis oglny uziemie systemu i
urzdze dla generatorw prdu zmiennego AC za-
instalowanych trwale w obiekcie. S to wskazwki,
wane jest przestrzega miejscowych przepisw
elektrycznych.
Masa (uziemienie) systemu: masa (uziemienie) sys-
temu jest zamierzonym poczeniem z mas zero-
wego (neutralnego) punktu generatora poczonego
w systemie wye (gwiazda), wierzchoka generatora o
poczeniu w trjkt, lub punktu rodkowego uzwoje-
nia jednej fazy generatora poczonego w trjkt, do
masy (ziemi). Najczciej podcza si do masy ze-
rowy punkt generatora o poczeniach wye (gwiazda)
i wyprowadza zero (podczony do masy przewd
obwodu) do trjfazowego, cztero-przewodowego
systemu.
System trjkt z podczonym do masy wierzcho-
kiem posiada poczony z mas przewd obwodu,
ktry nie jest zerowy. Posiada on rwnie dzik od-
nog ktra musi by oznakowana kolorem poma-
raczowym i podczona do rodkowego bieguna
urzdzenia trjfazowego.
Uziemienie stae: System uziemiony na stae jest
uziemiony bezporednio przez przewd (przewd
elektrody uziemiajcej) bez zamierzonej impedancji
w stosunku do ziemi (elektroda uziemiajca). Ta me-
toda jest zwykle stosowana i wymagana przez prze-
pisy elektryczne we wszystkich systemach niskiego
napicia (600 V i poniej) z przewodem obwodu
uziemiajcego (najczciej zerowy) , ktry obsuguje
obcienia L-N.
64

Rysunek 5-4. Typowy wykres wydajnoci mocy reaktywnej alternatora w stanie ustalonym
Prawidowe uziemienie w systemach czuwajcych,
ktre s trwale uziemione, jest funkcj zastosowa-
nych urzdze przeczania przesyu (trwae zero lub
przeczane zero). Patrz Rysunek 5-5.
W stanie dostawy, przycze zerowe generatora
Cummins Power Generation nie jest podczone do
masy (ziemi). Jeeli generator jest oddzielnie dopro-
wadzanym rdem (tzn. 4-biegunowy przecznik
przesyu), wtedy, zero bdzie musiao by podczo-
ne do masy, a przewd elektrody uziemiajcej pod-
czony do systemu elektrody uziemiajcej przez
elektryka instalujcego.
Jeeli zero generatora jest podczane do uziemio-
nego zera zasilania sieciowego, zwykle w bloku ze-
rowym 3-biegunowego przecznika przesyu, wtedy
zero generatora nie powinno by podczane do ma-
sy w generatorze. W tym przypadku przepisy elek-
tryczne mog wymaga umieszczenia znaku przy
zasilaniu sieciowym, wskazujcego, e w tym miej-
scu jest podczone do masy zero generatora.
5 PROJEKT ELEKTRYCZNY
Podrcznik Aplikacji Chodzone pynem agregaty prdotwrcze
Uziemienie impedancyjne (rezystancyjne): Na dro-
dze od punktu zerowego generatora do elektrody
uziemiajcej zainstalowany jest trwale rezystor. Ta
metoda jest czasami stosowana w systemach trjfa-
zowych, trjprzewodowych (bez przewodu obwodu
uziemiajcego) pracujcych z napiciem 600 V lub
poniej, gdzie podane jest zachowanie cigoci
zasilania przy pierwszej i tylko przypadkowej nie-
sprawnoci uziemienia. W celu doprowadzenia zera
do urzdzenia o obcieniu faza-zero, w systemie
rozdzielczym mog by stosowane transformatory
trjkt-gwiazda
Zwykle, system niskiego napicia z uziemieniem o
wysokiej rezystancji wykorzystuje rezystor uziemia-
jcy dobrany rozmiarem do ograniczenia prdu bdu
uziemienia, przy napiciu faza-zero, znamionowo do
25, 10 lub 5 A (trwajcego w czasie). Zwykle s rw-
nie zainstalowane systemy wykrywania bdu uzie-
mienia i alarmu.
65
 Podrcznik Aplikacji Chodzone pynem agregaty prdotwrcze

Rysunek 5-5. Typowe jedno-liniowe schematy alternatywnych metod systemu uziemiania.

5 PROJEKT ELEKTRYCZNY 66

Rezystor uziemiajcy dobiera na podstawie:
1. Wielkoci napicia: napicie midzyfazowe (na-
picie systemu) podzielone przez pierwiastek
kwadratowy z trzech (1,73).
2. Wielkoci prdu: dostatecznie niski dla ograni-
czenia uszkodzenia, ale dostatecznie wysoki dla
niezawodnego dziaania zabezpiecze.
3. Wielkoci czasu: Najczciej 10 sekund dla sys-
temw zabezpieczanych, oraz duszy czas dla
systemw niezabezpieczanych.
Uwaga: Uziemienie o niskiej rezystancji jest zalecane
dla systemw generatorw dziaajcych od 601 do
15.000 V, w celu ograniczenia poziomu prdu bdu
uziemienia (najczciej 200-400 A) i czasu umoliwiaj-
cego selektywn koordynacj zabezpiecze. Patrz Ry-
sunek 5-6 oraz Uziemienie dla redniego Napicia.
Nie uziemione: Nie jest wykonane zamierzone po-
czenie pomidzy generatorem prdu zmiennego AC
a ziemi. Ta metoda jest czasami stosowana w sys-
temach trjfazowych, trj-przewodowych (bez prze-
wodu obwodu uziemienia) pracujcych z napiciem
600 V lub poniej, w ktrych jest podane lub wy-
magane utrzymanie cigoci zasilania przy pojedyn-
czym bdzie uziemienia, oraz wykwalifikowani elek-
trycy serwisowi s na miejscu. Przykadem moe by
zasilanie odbiornikw dla krytycznie wanego proce-
su. W celu doprowadzenia zera do urzdzenia o ob-
cieniu faza-zero, w systemie rozdzielczym mog
by stosowane transformatory trjkt-gwiazda
Podczanie do masy (Uziemienie) urzdze: Masy
(uziemienia) urzdze s poczone razem i pod-
czone do masy (ziemi) wszystkich nie przenosz-
cych prdu przewodnikw metalicznych, obudw
urzdze, ramy generatora, itp. Masa urzdze za-
pewnia trwa, cig, o niskiej impedancji elektrycz-
n drog powrotn do rda zasilania. Prawidowe
podczenie do masy praktycznie eliminuje potencja
dotykowy i uatwia kasowanie urzdze zabezpie-
czajcych podczas bdw uziemienia. Gwna -
czca zwora przy rdle czy system masy urz-
dze do przewodu masowego obwodu (zerowego)
systemu prdu zmiennego AC w jednym punkcie.
Miejsce podczenia masy znajduje si na ramie al-
ternatora, lub, jeeli przewidziany jest montowany na
agregacie automatyczny odcznik obwodu,
5 PROJEKT ELEKTRYCZNY
Podrcznik Aplikacji Chodzone pynem agregaty prdotwrcze
wewntrz obudowy tego odcznika znajduje si
przycze masy. Patrz Rysunek 5-7.
Selektywna koordynacja
Selektywna koordynacja: jest pozytywnym kasowa-
niem bdu zwarcia na wszystkich poziomach prdu
bdu przez urzdzenie nadprdowe bezporednio
po stronie bdu linii, i tylko przez to urzdzenie.
Nieznone kasowanie bdu przez urzdzenia nad-
prdowe za urzdzeniem nadprdowym najbliszym
bdu powoduje niepotrzebne zakcanie nieuszko-
dzonych gazi systemu rozdzielczego i moe powo-
dowa niepotrzebne uruchamiania systemu awaryj-
nego.
Niesprawnoci zasilania elektrycznego obejmuj nie-
sprawnoci zewntrzne, takie, jak przerwy zasilania
sieciowego lub ograniczenia energii, oraz niespraw-
noci wewntrzne wewntrz systemu rozdzielczego
budynku, takie, jak bd zwarcia lub przecienie, co
powoduje, e nadprdowe urzdzenie zabezpiecza-
jce rozcza obwd. Poniewa awaryjne i czuwaj-
ce systemy generatorw s przeznaczone do utrzy-
mywania zasilania dla wybranych krytycznie wa-
nych obcie, system rozdzielczy energii powinien
by zaprojektowany dla zmaksymalizowania cigo-
ci zasilania w przypadku niesprawnoci w systemie.
System zabezpieczenia nadprdowego powinien by
wic selektywnie skoordynowany.
Zabezpieczenie nadprdowe dla urzdze i przewo-
dw, ktre s czci awaryjnego lub czuwajcego
systemu zasilania, wcznie z miejscowym generato-
rem, powinny by zgodne z obowizujcymi przepi-
sami elektrycznymi. Jednake, gdy awaryjny system
zasilania obsuguje odbiorniki, ktre s krytycznie
wane dla zabezpieczenia ycia, jak na przykad w
szpitalach lub budynkach wysokociowych, wyszy
priorytet powinien by nadawany utrzymywaniu ci-
goci zasilania, ni zabezpieczeniu systemu awaryj-
nego. Na przykad, bardziej odpowiednie byoby po-
siadanie tylko alarmowej sygnalizacji przecienia
lub bdu uziemienia, ni zadziaanie automatyczne-
go odcznika obwodu dla zabezpieczenia urzdze-
nia, jeeli wynikiem tego byaby utrata zasilania awa-
ryjnego odbiornikw krytycznie wanych dla zabez-
pieczenia ycia.
67
 Podrcznik Aplikacji Chodzone pynem agregaty prdotwrcze

Rysunek 5-6. Typowy nisko-rezystancyjny system uziemienia dla agregatu prdotwrczego redniego napicia
i urzdze przesyu zasilania.

5 PROJEKT ELEKTRYCZNY 68
 Podrcznik Aplikacji Chodzone pynem agregaty prdotwrcze

Rysunek 5-7. Typowy system i rwnowane poczenia uziemienia urzdze zasilanych z sieci

5 PROJEKT ELEKTRYCZNY 69

W celach koordynacji, wany jest moliwy prd
zwarcia w pierwszych kilku cyklach agregatu prdo-
twrczego. Ten prd jest niezaleny od systemu
wzbudzania i jest wycznie zaleny od magnetycz-
nej i elektrycznej charakterystyki samego generatora.
Maksymalny trjfazowy symetryczny prd zwarcia
(ISC) dostpny dla generatora na jego przyczach
wynosi:
EAC jest napiciem zwarcia, a Xd jest reaktancj
przejciow wstpn osi bezporedniej generatora
dla danego zespou. Typowy agregat prdotwrczy
Cummins Power Generation bdzie dostarcza 8 do
12 razy wikszy prd od znamionowego przy b-
dzie zwarcia trjfazowego. niezalenie od zastoso-
wanego rodzaju systemu wzbudzania. (Xd - Patrz
Arkusze Specyfikacji agregatu prdotwrczego i ar-
kusze danych alternatora.)
Reaktancje generatora s opublikowane dla danego
zespou dla podanej podstawowej mocy znamiono-
wej alternatora. Jednake agregaty prdotwrcze
posiadaj rne podstawowe moce znamionowe. W
zwizku z tym naley przeksztaci reaktancje dane-
go zespou z podstawy alternatora do podstawy
agregatu prdotwrczego, za pomoc nastpujcego
wzoru:
Przykad oblicze: Znale Xd (reaktancj przej-
ciow wstpn) dla agregatu prdotwrczego
Cummins Power Generation Model 230DFAB nap-
dzanego silnikiem wysokoprnym o danych zna-
mionowych 230 kW/288 kVA przy 277/480 V AC.
Biuletyn S-1009a dla tego modelu podaje Arkusz
Danych Alternatora Nr 303. Arkusz Danych Alterna-
tora Nr 303 podaje, e Xd = 0,13 dla alternatora w
punkcie penego obcienia 335 kW/419 kVA i
277/480 V AC (wzrost temperatury 125oC). Podsta-
wiajc te dane do poprzedniego rwnania:
5 PROJEKT ELEKTRYCZNY
Podrcznik Aplikacji Chodzone pynem agregaty prdotwrcze
Zalecenia dotyczce lokalizacji urzdze: Dla selek-
tywnej koordynacji zaleca si, aby przeczniki prze-
syu byy umieszczane po stronie obcienia urz-
dzenia zabezpieczenia nadprdowego odgazienia
obwodu, gdzie to moliwe, po stronie linii pulpitu roz-
dzielczego odgazienia obwodu. Gdy przecznik
przesyu znajduje si po stronie obcienia urzdze-
nia zabezpieczenia nadprdowego odgazienia ob-
wodu, to niesprawnoci po stronie obcienia prze-
cznika przesyu nie bd powodowa, przekazywa-
nia sprawnych odgazie systemu awaryjnego do
generatora wraz z odgazieniem niesprawnym.
To zalecenie jest spjne z zaleceniami dla cakowitej
niezawodnoci, aby fizycznie umieszcza przeczniki
przesyu moliwie najbliej urzdze odbiorczych,
oraz aby dzieli obcienia (odbiorniki) systemu awa-
ryjnego na praktycznie najmniejsze obwody, uywa-
jc wiele przecznikw przesyu.
Drugie zalecenie, to stosowanie generatora podtrzy-
mujcego (wzbudzanie PMG) do pozytywnego kaso-
wania kompaktowych odcznikw obwodu odga-
zienia. Generator podtrzymujcy moe by korzystny
dla kasowania kompaktowych odcznikw obwodw
o tym samym prdzie znamionowym, ale o rnych
charakterystykach czasowo-prdowych.
Zabezpieczenie przed niesprawnoci i
nadprdowe agregatw prdotwr-
czych
Dobr wielkoci automatycznego odcznika
gwnego-linii generatora
Dobr rozmiaru automatycznego odcznika obwodu
gwnego-linii generatora zwykle przebiega wedug
jednego z trzech podej:
Najpopularniejszym podejciem jest dobr rozmiaru
odcznika obwodu rwnego lub nastpnego wik-
szego, ni prd znamionowy penego obcienia ge-
neratora. Na przykad, 800-amperowy odcznik ob-
wodu mgby by wybierany dla generatora o zna-
mionowym prdzie penego obcienia 751 amperw.
Zalet tego podejcia jest przede wszystkim koszt;
kable i pulpit rozdzielczy lub przecznik przesyu
mog by dobrane do wartoci odcznika obwodu
800 amperw. Jeeli odcznik obwodu jest klasy
standardowej (80% cigego), moe on rozcza si
automatycznie przy poziomach poniej prdu penego
obcienia generatora. Jednake jest mao prawdo-
podobne, aby agregat prdotwrczy pracowa w po-
bliu lub z penym obcieniem kW i przy znamiono-
wym wspczynniku mocy dostatecznie dugo, aby
wyzwoli odcznik. Alternatywnie moe by zasto-
sowany automatyczny odcznik obwodu 800-
amperowy klasy 100%, ktry wytrzymuje 800 A w
sposb cigy.
70

Drugie podejcie wykorzystywania standardowej kla-
sy (80% cige) automatyczne odczniki obwodu jest
przewymiarowanie automatycznego odcznika ob-
wodu do 1,25 razy prd penego obcienia genera-
tora. Na przykad, 1000-amperowy automatyczny
odcznik obwodu byby wybierany dla generatora o
prdzie penego obcienia 751 A (751 A x 1,25 =
939 A, nastpny wyszy standardowy automatyczny
odcznik obwodu to 1000 A). Odcznik wybrany w
ten sposb nie powinien zadziaa poniej penego
obcienia kW przy znamionowym wspczynniku
mocy (znamionowej mocy kVA). Wad tego podejcia
jest fakt, e kable i pulpit rozdzielczy lub przecznik
przesyu musiayby by dobrane rozmiarem do co
najmniej 1000 A.
Trzecie podejcie to dobieranie rozmiaru automa-
tycznego odcznika obwodu w wyniku oblicze kon-
strukcyjnych zasilania i jego urzdzenia zabezpie-
czenia nadprdowego uznajc, e gwnym celem
automatycznego odcznika obwodu jest zabezpie-
czanie przewodw zasilania. Obcialno prdowa
zasilania i klasa urzdzenia zabezpieczenie nadpr-
dowego s obliczane poprzez zsumowanie prdw
obcie obwodw odganych i pomnoenie przez
odpowiednie wspczynniki zapotrzebowania (DF),
ktre s dopuszczalne przez odpowiednie przepisy
elektryczne. Nie zakadajc przyszego wzrostu wy-
dajnoci, minimalna wymagana wytrzymao prdo-
wa zasilania dla typowego zastosowania agregatu
prdotwrczego obejmujcego zarwno obcienia
silnikami, jak i inne, musi by rwna lub wysza:
1,25 x prd cigego obcienia nie silnikowego,
plus
1,00 x DF (wspczynnik zapotrzebowania) x
prd nie cigego, nie silnikowego obcienia,
plus
1,25 x najwikszy prd penego obcienia silni-
kowego, plus
1,00 x suma prdw penego obcienia wszyst-
kich innych silnikw.
Poniewa agregat prdotwrczy jest dobierany roz-
miarem zarwno do prdw rozruchowych (udarw) i
prdw pracy, i mog by rwnie dobierane dla
uwzgldnienia przyszej wydajnoci, prd penego
obcienia agregatu prdotwrczego moe by wik-
szy, ni obliczona wytrzymao prdowa przewodw
zasilania generatora i automatycznego odcznika
obwodu. Jeeli tak jest, naley rozway zwikszenie
zarwno wytrzymaoci prdowej przewodw zasila-
nia, jak i klasy automatycznego odcznika obwodu,
tak, by automatyczny odcznik obwodu nie zadziaa
przy penym prdzie znamionowym generatora. Za-
pewnioby to rwnie przysz wydajno dodatko-
wych obwodw odganych.
Uwaga: Wytrzymao prdowa przewodw zasilania
jest regulowana i okrelana w przepisach, takich, jak
5 PROJEKT ELEKTRYCZNY
Podrcznik Aplikacji Chodzone pynem agregaty prdotwrcze
NFPA lub CSA. Chocia jest to oparte na wydajnoci
generatora i odcznika obwodu (CB), wykorzystywane
s rwnie inne krytycznie wane czynniki. Prawidowe
dobieranie rozmiarw przewodw patrz odpowiednie
przepisy.
UWAGA: Przeduone testowanie penym obcieniem
moe wyzwala automatyczny odcznik obwodu gw-
nego-linii dobrany rozmiarem do penego obcienia
agregatu prdotwrczego, lub mniejszy.
rda agregatowe
Gdy energia dla systemu awaryjnego jest zapewnia-
na przez agregat prdotwrczy, konieczne jest za-
pewnienie gaziowych automatycznych odcznikw
obwodu (zwykle typu kompaktowego) z wysokim
prawdopodobiestwie wyzwalania, niezalenie od ro-
dzaju niesprawnoci, ktra moe wystpowa w ob-
wodzie rozganym.
Gdy w agregacie prdotwrczym wystpi niespraw-
no w obwodzie faza masa, lub pewne niespraw-
noci midzyfazowe, bdzie on dostarcza prd kilka
razy wikszy od znamionowego, niezalenie od ro-
dzaju systemu wzbudzania. Generalnie, powoduje to
wyzwolenie elementu magnetycznego gaziowego
automatycznego odcznika obwodu i kasuje nie-
sprawno. W agregacie samo-wzbudnym, wystpuj
przypadki niesprawnoci trjfazowych i pewne nie-
sprawnoci midzyfazowe, w ktrych prd wyjciowy
generatora pocztkowo wzronie do wartoci okoo
10 razy wyszej od prdu znamionowego, a nastp-
nie gwatownie spadnie do wartoci znacznie poniej
prdu znamionowego w cigu kilku cykli. W agrega-
cie podtrzymywanym (PMG), pocztkowe prdy nie-
sprawnoci s takie same, ale prd spada do pod-
trzymywanego prdu zwarcia mieszczcy si w za-
kresie od okoo 3 razy prd znamionowy dla nie-
sprawnoci trjfazowej, do okoo 7-1/2 razy prd
znamionowy dla niesprawnoci midzyfazowej.
Spadek prdu niesprawnoci agregatu samo-
wzbudnego wymaga odblokowywania i kasowania
automatycznych odcznikw obwodu gazi w cigu
0,025 sekundy, w ktrym to czasie przepywa prd
maksymalny. Automatyczny odcznik obwodu gazi,
ktry nie zadziaa i nie skasuje niesprawnoci moe
spowodowa zapa generatora, zakcajc zasilanie
gazi systemu awaryjnego, w ktrych nie ma nie-
sprawnoci. Agregat podtrzymywany (PMG) nie ule-
gnie zapaci i ma zalet dostarczania prdu okoo
trzykrotnie wikszego od znamionowego przez kilka
sekund, co powinno by wystarczajce do skasowa-
nia automatycznych odcznikw zasilania gazi.
71

Wykorzystujc prd penego obcienia agregatu
prdotwrczego i automatycznego odcznika obwo-
du gazi, ponisza metoda okrela, czy odcznik
obwodu gazi zadziaa przy niesprawnoci trjfazo-
wej lub midzyfazowej. Ta metoda okrela tylko, za-
dziaanie jest moliwe w warunkach zwar a dostp-
nym prdem niesprawnoci , a nie gwarantuje za-
dziaania dla wszystkich wartoci prdu niesprawno-
ci ( na przykad przy zwarciach ukowych, w ktrych
impedancja zwarcia jest wysoka).
Poniewa wikszo kart automatycznych odczni-
kw obwodu wyraa prd jako warto procentow
wartoci znamionowej odcznika, dostpny prd
zwarcia musi by przeksztacony na warto procen-
tow wartoci znamionowej odcznika. Do okrela-
nia dostpnego prdu zwarcia jako wartoci procen-
towej odcznika obwodu (CB), sklasyfikowanego dla
generatora prdu zmiennego AC zdolnego dostar-
cza pocztkowo prdu 10 razy wikszego od zna-
mionowego (Xd = 0,10), ignorujc impedancj ob-
wodu pomidzy generatorem a odcznikiem:
Rozway wpyw niesprawnoci (zwarcia) na 100-
amperowy automatyczny odcznik obwodu gazi,
gdy zasilanie jest dostarczane przez agregat prdo-
twrczy posiadajcy znamionowy prd 347 A. W tym
przykadzie prd niesprawnoci dostpny dla pierw-
szego 0,025 sekundy, niezalenie od ukadu wzbu-
dzania, wynosi:
Jeeli generator prdu zmiennego AC jest takiego
typu, e moe podtrzymywa prd trzykrotnie wik-
szy od znamionowego, wykorzysta nastpujcy
wzr do okrelenia przyblionego prdu dostpnego
jako warto procentowa wartoci odcznika obwo-
du:.
Rysunki 5-8 i 5-9 pokazuj wyniki z dwoma 100-
amperowymi termiczno-magnetycznymi kompakto-
wymi automatycznymi odcznikami obwodu posia-
dajcymi rne charakterystyki wyzwalania, A i B.
Przy charakterystyce wyzwalania A (Rysunek 5-8),
pocztkowy prd niesprawnoci (zwarcia) 3470%
5 PROJEKT ELEKTRYCZNY
Podrcznik Aplikacji Chodzone pynem agregaty prdotwrcze
wyzwoli automatyczny odcznik obwodu w cigu
0,025 sekundy. Przy charakterystyce wyzwalania B
(Rysunek 5-9), automatyczny odcznik obwodu mo-
e nie zadziaa przy pocztkowo dostpnym prdzie
3470%, ale zadziaa w cigu okoo trzech sekund,
jeeli prd zwarcia bdzie utrzymywa si w wysoko-
ci 1040% wartoci znamionowej odcznika (trzy
razy wikszej od wartoci znamionowej generatora).
Wniosek jest taki, e generator podtrzymywany
(PMG) posiada zalet dostarczania dostatecznego
prdu niesprawnoci dla skasowania automatycz-
nych odcznikw obwodw gazi.
Zastosowanie generatora, jego system wzbudzania,
oraz napicie pracy, okrelaj zakres ochrony nad-
prdowej zapewnianej dla generatora i zastosowa-
nych urzdze zabezpieczajcych.
UWAGA: Ponisze omwienie dotyczy instalacji poje-
dynczych zespow, 2000 kW i poniej. Wymagania za-
bezpiecze wielu generatorw pracujcych rwnolegle
patrz publikacja T-016, praca rwnolega i cznica
rwnolega, Cummins Power Generation.
Zabezpieczenie nadprdowe generatorw
W zastosowaniach awaryjnych / czuwajcych niskie-
go napicia (600 V i poniej), w ktrych obsugiwane
s obcienia krytyczne a agregat prdotwrczy pra-
cuje przez stosunkowo ma liczb godzin w roku,
powinny by spenione minimalne wymagania za-
bezpieczenia z odpowiednich przepisw elektrycz-
nych. poza tym, inynier projektujcy powinien roz-
way kompromis pomidzy urzdzeniami zabezpie-
czajcymi a cigoci zasilania obcie krytycz-
nych, i moe zdecydowa zapewni wikszy, ni mi-
nimalny poziom zabezpieczenia.
W zastosowaniach gwnego zasilania lub zasilania
bezprzerwowego niskiego napicia, utrata zasilania,
ktra mogaby wynika z dziaania urzdze zabez-
pieczajcych, moe by tolerowana i w zwizku z
tym odpowiedni byby wyszy poziom zabezpiecze-
nia urzdze.
Strefa zabezpieczenia: Strefa zabezpieczenia dla
generatorw obejmuje generator i przewody od przy-
czy generatora do pierwszego urzdzenia nadpr-
dowego; urzdzenia nadprdowego sieci-linii (jeeli
jest zastosowane), lub urzdzenia nadprdowego
szyny zasilania. Zabezpieczenie nadprdowe dla
generatora obejmuje zabezpieczenie przed nie-
sprawnoci zwarcia w kadym miejscu wewntrz
strefy.
72

Rysunek 5-8. Wpyw niesprawnoci na 100-amperow odcznik obwodu z charakterystyk wyzwalania A.
Po stronie wyjciowej szyny zasilania, ma zastoso-
wanie standardowa praktyka zabezpieczenia nad-
prdowego przewodw i urzdze. Stosunek prdu
znamionowego generatora do wartoci znamionowej
urzdze nadprdowych na wyjciu, pomnoony
przez prd zwarcia dostpny z generatora w pierw-
szych kilku cyklach, powinien by dostateczny dla
zadziaania tych urzdze w cigu jednego do dwch
cykli.
Systemy awaryjne/czuwajce 600 V i poniej: Dla
zastosowa awaryjnych/czuwajcych 600 V i poniej
zalecane jest minimalne zabezpieczenie generatora
przed przecieniem, wymagane przez odpowiednie
5 PROJEKT ELEKTRYCZNY
Podrcznik Aplikacji Chodzone pynem agregaty prdotwrcze
przepisy elektryczne. Zwykle oznacza to, e genera-
tora powinien by wyposaony w urzdzenia nad-
prdowe fazy, takie, jak bezpieczniki lub automa-
tyczne odczniki obwodu, lub powinny by zabez-
pieczone przez konstrukcj wbudowan, tak, jak
PowerCommand AmpSentry. W niektrych zastoso-
waniach przepisy elektryczne mog rwnie wyma-
ga sygnalizacji niesprawnoci uziemienia.
73

Rysunek 5-9. Wpyw niesprawnoci na 100-amperow odcznik obwodu z charakterystyk wyzwalania B.
Automatyczny odcznik obwodu generatora: trady-
cyjn praktyk dla generatorw bez naturalnego za-
bezpieczenia nadprdowego jest zapewnienie kom-
paktowego automatycznego odcznika obwodu
(MCCB), albo termiczno-magnetycznego, albo p-
przewodnikowego, dobranego rozmiarem do zabez-
pieczenia przewodw zasilania generatora, w celu
spenienia wymaga przepisw elektrycznych pod
wzgldem zabezpieczenia przed przecieniem ge-
neratora. Jednake, typowy termiczno-magnetyczny
odcznik MCCB dostosowany do przesyania prdu
znamionowego nie zapewnia skutecznego zabezpie-
czenia generatora. Generalnie, jeeli do zabezpie-
czenia generatora s zastosowane automatyczne
odczniki obwodu, do koordynacji wykresu zabez-
pieczenia odcznika wewntrz wykresu termicznej
wydajnoci generatora bdzie wymagany pprze-
wodnikowy odcznik obwodu z penymi regulacjami
5 PROJEKT ELEKTRYCZNY
Podrcznik Aplikacji Chodzone pynem agregaty prdotwrcze
(dugotrwa, krtkotrwa i chwilow, LSI). Gdy ge-
nerator jest zabezpieczany przez konstrukcj wbu-
dowan, jak generatory z PowerCommand Amp
Sentry, zastosowanie odcznika gwnego-linii dla
zabezpieczenia przed przecieniem generatora nie
jest wymagane.
S inne powody do rozwaenia zastosowania auto-
matycznego odcznika obwodu; objcia zabezpie-
czeniem przewodw zasilania generatora, oraz po-
siadania rodkw odczania. W celu poprawienia
cakowitej niezawodnoci systemu, rodki odczania
mog by zapewnione przez kompaktowy przecz-
nik lub inne rodki nie automatyczne.
74

Konstrukcyjnie naturalne, niesprawnoci zrwnowa-
one: generator samo-wzbudny (bocznikowy) moe
by uwaany za zabezpieczony naturalnie przez
konstrukcj, poniewa nie jest on zdolny do utrzy-
mywania prdu zwarcia dla niesprawnoci trjfazo-
wych dostatecznie dugo dla wystpienia powanego
uszkodzenia generatora. Uwzgldniajc potrzeb
wysokiej niezawodnoci zasilania obcie krytycz-
nych, stosowanie wzbudzania bocznikowego jest
czasami uwaane za wystarczajce dla spenienia
minimalnego zabezpieczenia generatora wymaga-
nego przez przepisy elektryczne i powoduje, e nad-
prdowe urzdzenia zabezpieczajce generatora
(bezpieczniki lub automatyczne odczniki obwodu)
nie s konieczne.
Uwaga: W Ameryce, przepisy elektryczne pozwalaj,
aby przewody zasilania generatora, dobrane rozmiarem
dla 115 procent prdu znamionowego generatora,
przebiegay na krtkich odlegociach bez zabezpiecze-
nia nadprdowego przewodw.
Generator z wzbudzaniem PMG, ale bez Power-
Command, jest zdolny do wytrzymywania prdu
zwarcia z niezrwnowaonej lub zrwnowaonej nie-
sprawnoci. Jeeli urzdzenia zabezpieczenia nad-
prdowego na wyjciu z generatora nie skasuj
zrwnowaonej trjfazowej niesprawnoci zwarcia,
system wzbudzania zawiera funkcj zatrzymywania
przy nadmiernym wzbudzeniu, ktra bdzie suy
jako rezerwa. Ta funkcja przekroczenia wzbudzania
wyczy regulator napicia po okoo 8 10 sekun-
dach. To zabezpieczenie rezerwowe nadaje si tylko
dla niesprawnoci trjfazowych i moe nie zabezpie-
czy generatora przed uszkodzeniem z powodu nie-
sprawnoci jednej fazy.
Sterowania PowerCommand i AmpSentry: Power-
Command wykorzystuje mikrokontroler (mikroproce-
sor) z czujnikami prdu trzech faz do cigego moni-
torowania prdu w kadej fazie. W warunkach nie-
sprawnoci jedno- lub trjfazowej, prd jest regulo-
wany do okoo 300 procent zawartoci znamionowej
generatora. Mikrokontroler cakuje prd w funkcji
czasu i porwnuje wynik z zapisanym wykresem
termicznego uszkodzenia generatora. Przed osi-
gniciem krzywej uszkodzenia, mikrokontroler za-
bezpiecza generator poprzez wyczenie wzbudza-
1
nia oraz silnika. Rysunek 5-10 pokazuje krzyw za-
bezpieczenia AmpSentry jako dostpn do wykorzy-
stania w badaniach zabezpieczania i koordynacji.
Krzywa uszkodzenia termicznego alternatora jest
pokazana po prawej stronie krzywej zabezpieczenia
1
Wykres zabezpieczania PowerCommand AmpSentry jest
dostpny u przedstawicieli Cummins Power Generation, formu-
larz zamwienia R-1053.
5 PROJEKT ELEKTRYCZNY
Podrcznik Aplikacji Chodzone pynem agregaty prdotwrcze
AmpSentry. Prd przecienia 110 procent znamio-
nowego przez 60 sekund powoduje alarm przecie-
nia i zadziaanie stykw obniania obcienia. Prze-
cienie powyej 110% spowoduje reakcj zabez-
pieczania w czasie okrelonym przez krzyw zabez-
pieczania w funkcji czasu. Te regulacje zapewniaj
zabezpieczenie generatora w penym zakresie czasu
i prdu, od chwilowych zwar, zarwno jednej fazy,
jak i trzech faz, do przecie o czasie trwania kilku
sekund. Pod wzgldem selektywnej koordynacji,
wan zalet AmpSentry w porwnaniu z automa-
tycznym odcznikiem obwodu jest to, e Amp Sentry
zawiera naturaln zwok okoo 0,6 sekund dla
wszystkich prdw niesprawnoci powyej 4 na jed-
nostk. To opnienie umoliwia natychmiastow
reakcj kasowania niesprawnoci przez odczniki
obwodu na wyjciu bez wyczania generatora, za-
pewniajc selektywn koordynacj z pierwszym po-
ziomem odcznikw wyjciowych.
Sygnalizacja/ochrona przed niesprawnociami uzie-
mienia: W Ameryce, przepisy elektryczne wymagaj
sygnalizowania niesprawnoci uziemienia generato-
rw awaryjnych i czuwajcych (bezpieczestwo y-
cia), ktre s trwale uziemione, pracujce z napi-
ciem wyszym, ni 150 V wzgldem ziemi, i z gw-
nymi urzdzeniami zabezpieczenia nadprdowego
klasy 1000 A lub wicej. Jeeli trzeba, w standardo-
wych zastosowaniach awaryjnych/czuwajcych,
standardow praktyk bdzie zapewnienie tylko sy-
gnalizacji blokujcej niesprawnoci uziemienia, a nie
zadziaanie automatycznego odcznika obwodu.
Chocia moe by zapewnione zabezpieczenie
urzdze przed niesprawnoci uziemienia, ktre
rozcza gwny automatyczny odcznik obwodu
generatora, nie jest on wymagany przez przepisy,
ani zalecany dla generatorw awaryjnych (zabezpie-
czenia ycia).
Prawidowe dziaanie czujnikw niesprawnoci uzie-
mienia w agregatach prdotwrczych zwykle wyma-
ga, aby generator mia oddzielne wyprowadzenia i
wykorzystywa 4-biegunowy (przeczane zero) prze-
2
cznik przesyu .
Zasilanie gwne i bezprzerwowe, 600 V i poniej:
Dla zastosowa zasilania gwnego i bezprzerwowe-
go 600 V i poniej przepisy elektryczne Ameryki P-
nocnej wymagaj zabezpieczenia nadprdowego
generatora. Zwykle oznacza to, e generator powi-
nien by wyposaony w urzdzenia zabezpieczenia
nadprdowego fazy, takie, jak bezpieczniki lub au-
tomatyczne odczniki obwodu, lub powinny by za-
bezpieczone przez sam konstrukcj.
2
Patrz publikacja T-016, praca rwnolega i cznica rwno-
lega, Cummins Power Generation.
75
 Podrcznik Aplikacji Chodzone pynem agregaty prdotwrcze

Rysunek 5-10. Wykres charakterystyki czasu w funkcji prdu PowerCommand Control AmpSentry
plus Wykres Uszkodzenia alternatora. (Uwaga: Ten wykres stosuje si do wszystkich agregatw
prdotwrczych Cummins Power Generation).

Zespoy wyposaone w sterowania PowerCommand Jak podano poprzednio, sterowanie PowerCommand

z AmpSentry zapewniaj to zabezpieczenie. Jeeli z AmpSentry zapewnia naturalnie z konstrukcji za-
wymagany jest wyszy poziom zabezpieczenia, Po- bezpieczenie nadprdowe i przed utrat pola.
werCommand zapewnia rwnie nastpujce za-
bezpieczenia wszystkich faz: rednie napicie, wszystkie zastosowania

Zwarcie W zastosowaniach redniego napicia (601 15.000

Zbyt wysokie napicie (Przepicie) V), standardow praktyk zapewnienia zabezpiecze-
Zbyt niskie napicie nia generatora nie bdzie zwykle kompromis nieza-
Utrata pola wodnoci zasilania, poniewa osigalna jest selek-
Odwrcenie mocy tywno urzdze.

5 PROJEKT ELEKTRYCZNY 76
 Podrcznik Aplikacji Chodzone pynem agregaty prdotwrcze

Koszt inwestowania w urzdzenia rwnie gwarantu- Zabezpieczenie przeciwprzepiciowe generatorw

je wyszy poziom zabezpieczenia. Podstawowe mi-
nimalne zabezpieczenie obejmuje (patrz Rysunek 5-
11):
Rezerwowe wykrywanie nadprdowe trzech faz
(51V)
Jeden rezerwowy przekanik czasowo-
nadprdowy uziemienia (51G)
Wykrywanie utraty pola ((40)
Wykrywanie chwilowego przekroczenia prdu w
trzech fazach dla zabezpieczenia rnicowego
(87).
redniego napicia: Naley zwrci uwag na za-
bezpieczenie generatorw redniego napicia przed
przepiciami powodowanymi przez wyadowania at-
mosferyczne w liniach rozdzielczych oraz przez ope-
racje przeczania. Minimalne zabezpieczenie
obejmuje:
Wyczniki linii na liniach rozprowadzajcych
Wyczniki przepiciowe na przyczach genera-
tora
cise przestrzeganie dobrych praktyk uziemia-
nia.

Dodatkowe informacje o zabezpieczeniu nadprdowym

tych generatorw patrz Norma ANSI/IEEE Nr 242.

Rysunek 5-11. Typowy schemat zabezpiecze.

2004 Cummins Power Generation. Wszystkie kopie s niekontrolowane.

5 PROJEKT ELEKTRYCZNY 77