Professional Documents
Culture Documents
Nido Qubein
Niniejsza ksika stanowi jedynie rdo informacji i nie podejmuje prb stawiania diagnozy lekarskiej,
leczenia, nie zawiera recepty ani nie sugeruje leku na jakiekolwiek dolegliwoci, ble, urazy, zwizane ze
stanem fizycznym czy umysowym. Zawartych w niej treci nie mona w adnym razie uwaa za substytut
fachowej porady lekarskiej, ktr naley uzyska przed rozpoczciem stosowania jakiegokolwiek programu
zdrowotnego, wicze czy diety.
Dooono wszelkich stara, aby informacje zawarte w niniejszej ksice byy rzetelne i aktualne w momencie
jej publikacji. Zarwno autor, jak i wydawca nie ponosz odpowiedzialnoci za jakiekolwiek niepodane
skutki, powstae w wyniku wykorzystania lub zastosowania informacji zawartych w niniejszej publikacji.
Wprowadzenie
www.thechemotherapydiet.com
CZ 1
W przyszoci lekarz nie bdzie przepisywa adnych lekw, lecz zachci swoich pacjentw do
dbania o wasne ciao i stosowania waciwej diety, a take zainteresuje ich przyczynami choroby
i metodami zapobiegania im.
Thomas A. Edison
Rak i chemioterapia
Wedug Globalnych faktw i danych liczbowych nt. raka publikowanych przez
Amerykaskie Towarzystwo Onkologiczne w ostatnich latach co roku diagnozuje
si ponad 12 milionw nowych przypadkw raka, a na caym wiecie
stwierdzono 7,6 milionw zgonw z powodu tej choroby, co oznacza okoo 20
tysicy zgonw dziennie.
Maj problem z koncentracj (nie mog si skupi na tym, co robi, nie potrafi
duej skoncentrowa na czym uwagi, czasem wyczaj si).
Musimy zwrci si do natury, do obserwacji ciaa w zdrowiu i chorobie, aby pozna prawd.
Hipokrates
Dieta w chemioterapii
Oto krtkie streszczenie picioetapowego programu, ktry opracowaem dla
pacjentw z rakiem i ich opiekunw. Omwi kady z tych etapw i wyjani,
dlaczego jest istotny. Pozosta cz tej sekcji powic praktycznym wskazwkom
dotyczcym diety co i jak naley robi, kiedy i dlaczego.
zo
konsternacja
lk
przebaczenie
wdziczno
rado
uraza
ualanie si nad sob
Myl pozytywnie
Miej pozytywne nastawienie do wszystkiego, co robisz i co mwisz. Podejmij
postanowienie, e zamiast narzeka, bdziesz wdziczny za dobro, ktre spotyka ci
w procesie uzdrawiania. Im bardziej koncentrujesz si na pozytywnych aspektach
swojej chemioterapii, tym wiksz masz szans, e szybciej i skuteczniej si
wyleczysz.
Niech twoj mantr bdzie szklanka do poowy pena, ale nigdy do poowy
pusta.
Krok 2: Odtruj si, aby wspomc
uzdrawianie od wewntrz
Rana jest miejscem, przez ktre wnika w ciebie wiato.
RUMI
Podstawy naukowe
Terapeutyczne kpiele dr Parcells opieraj si na chemicznej zasadzie to, co sabe,
czerpie si z mocnego. Gorcy roztwr wody wyciga toksyny z ciaa na
powierzchni skry. Nastpnie, pod wpywem zmiany temperatury, kiedy kpiel
stygnie, toksyny przenosz si z powierzchni skry do wody. Oczyszczanie zachodzi
zgodnie z prost zasad naturaln, e saba energia (chodna woda) czerpie
z mocnego rda (ciao rozgrzane przez gorc kpiel).
Aby w peni skorzysta z tych detoksykacyjnych kpieli terapeutycznych, naley
koniecznie pozosta w wannie do czasu, a woda ostygnie. Nie jest wskazane
dolewanie zimnej wody, aby przyspieszy stygnicie, poniewa zaburzy to proces
chemiczny.
Po wyjciu z wanny najlepiej si pooy i przykry kocem, pozwalajc ciau
swobodnie si poci i w ten sposb wydala kolejne toksyny nagromadzone
w trakcie chemioterapii.
Oglne ostrzeenie: czas trwania kpieli naley odpowiednio dostosowa do
moliwoci organizmu, w zalenoci od etapu chemioterapii. Pozostawanie
w wodzie duej ni 1015 minut moe okaza si nieprzyjemne. W takim wypadku
najlepiej przygotowa si do penej kpieli terapeutycznej w cigu kilku sesji
kpielowych.
UWAGA: Nie zaleca si zaywania kpieli terapeutycznej w dniu
chemioterapii ani w dniach poprzedzajcych j i nastpujcych po niej.
Przepis 1
KIEDY: Ten przepis jest szczeglnie pomocny po kadego rodzaju
przewietleniu. Na przykad skany PET i CAT znaczco podnosz poziom
napromieniowania organizmu. Nawet proste zdjcie rentgenowskie zbw
pozostawia w ciele dawk zaburzajc jego zdrowe funkcjonowanie.
JAK: Naley rozpu okoo p kilograma soli morskiej lub kamiennej i okoo
p kilograma sody oczyszczonej w wannie z wod tak gorc, jak tylko jeste
w stanie wytrzyma. Pozosta w niej, dopki woda nie ostygnie, minimum 45
minut. Nie bierz prysznica przynajmniej przez nastpne 8 godzin po wyjciu
z wanny.
Przepis 2
KIEDY: Jeli miae kontakt z metalami cikimi, takimi jak aluminium, albo
z tlenkiem wgla, niespalonym wglem, pestycydami czy rodkami
odstraszajcymi. Symptomy wywoa te gotowanie w aluminiowych naczyniach.
Spoywanie artykuw nieoczyszczonych z pestycydw moe prowadzi do
nagromadzenia pestycydw w komrkach.
Ten przepis znakomicie nadaje si do przeprowadzenia oglnej detoksykacji,
zwaszcza jeli masz oglnie ze samopoczucie i obniony poziom energii,
odczuwasz dyskomfort w grnych drogach oddechowych, masz zadyszk,
zawroty gowy lub zaburzenia rwnowagi.
Przepis 3
KIEDY: Ten przepis znakomicie sprawdza si w przypadku powszechnych
skutkw ubocznych chemioterapii zwizanych z trawieniem (mdoci, zaparcie,
biegunka i sensacje odkowe).
JAK: Rozpu okoo 900 g sody oczyszczonej w wannie z wod tak gorc, jak
tylko jeste w stanie wytrzyma. Pozosta w niej, dopki woda nie ostygnie,
minimum 45 minut. Nie bierz prysznica przynajmniej przez nastpne 8 godzin
po wyjciu z wanny.
Przepis 4
KIEDY: Ten przepis wietnie nadaje si do oglnej detoksykacji, a szczeglnie
do podniesienia odpornoci. To doskonaa kpiel, jeli czujesz si psychicznie
lub emocjonalnie zestresowany bd zmczony albo masz objawy
przypominajce pocztek przezibienia lub grypy.
JAK: Dodaj 2 szklanki octu jabkowego (czystego, niearomatyzowanego) do
wanny z wod tak gorc, jak tylko jeste w stanie wytrzyma. Pozosta w niej,
dopki woda nie ostygnie, minimum 45 minut. Nie bierz prysznica przynajmniej
przez nastpne 8 godzin po wyjciu z wanny.
Co bdzie ci potrzebne
Worek na pyn z wykiem i cewnik (kocwka wyka, ktr mona
wprowadzi do odbytu).
Organiczna kawa, grubo mielona.
Jak to zrobi
Okoo 1 litr wody doprowadzi do wrzenia.
Wsypa 2 yki kawy organicznej.
Naley pamita, e nie jest to oczyszczanie jelit, wic kawa nie musi wpywa
dalej ni do koca okrnicy.
Celem tej lewatywy jest utrzymanie kawy w rodku jak najduej, do 1215
minut.
Alkohol
Wszelka ywno przetworzona
Kofeina
Nabia
Sodkie owoce
Alkohol
Wtroba przetwarza wszelkie toksyny w naszym organizmie, take leki
chemioterapeutyczne. Alkohol obcia wtrob i moe zaburza jej zdolno
skutecznego metabolizowania tych toksyn.
Cara Anselmo, dietetyczka z centrum onkologicznego Memorial Sloan-Kettering
Cancer Center, twierdzi, e naley unika alkoholu w czasie chemioterapii,
poniewa moe on nadmiernie obcia wtrob i utrudnia jej przetwarzanie lekw
chemioterapeutycznych. Alkohol moe te potgowa mdoci lub inne odkowo-
jelitowe skutki uboczne.
Kofeina
Kofeina powoduje odwodnienie, co jest absolutnie niedopuszczalne podczas
chemioterapii. Odwodnienie przyczynia si do podranienia ukadu pokarmowego
i potguje skutki uboczne chemioterapii, takie jak biegunka i zmczenie. Ogranicza
liczb czerwonych krwinek, zmniejsza ilo tlenu i silnie zakwasza organizm.
Mam na myli przede wszystkim kofein zawart w kawie i niektrych napojach
bezalkoholowych, ktra wytwarza rodowisko sprzyjajce rozwojowi raka. Zarwno
herbata zielona, jak i inne jej rodzaje zawieraj wprawdzie pewn ilo kofeiny, ale
korzystne dla zdrowia waciwoci herbaty, zwaszcza zielonej, znacznie
przewyszaj jej potencjalne minusy. (Dla porwnania, filianka zielonej herbaty
zawiera okoo 3545 mg kofeiny, a ta sama iloci kawy 100 mg). Zielona herbata
jest te bogata w L-Teanin aminokwas, ktry dziaa uspokajajco i pomaga si
skoncentrowa. Badania wykazay istnienie zwizku midzy spoywaniem zielonej
herbaty a obnieniem ryzyka wystpienia kilku rodzajw raka, midzy innymi raka
skry, piersi, puc, jelita grubego i pcherza moczowego.
Produkty nabiaowe
Wzrost przypadkw raka, chorb serca, cukrzycy, otyoci i astmy w zachodnim
wiecie w cigu minionego wieku ma bezporedni zwizek ze wzrostem spoycia
nabiau, pisze dr Adam Meade.
Dr T. Colin Campbell, autor The China Study (wyd. pol. Nowoczesne zasady
odywiania, wyd. Galaktyka, d 2011), najbardziej kompletnego z wszelkich
przeprowadzonych bada nad odywianiem czowieka, twierdzi: Jakie biako silnie
wpywao na rozwj raka? Kazeina, ktra stanowi 87% biaka w krowim mleku,
sprzyjaa rozwojowi raka we wszystkich stadiach. Jakiego rodzaju biako nie
dziaao w ten sposb, nawet przy spoywaniu wysokich dawek? Bezpieczne okazao
si biako pochodzenia rolinnego [...].
Do produktw nabiaowych nale: mleko (take chude, o niskiej zawartoci
tuszczu i sproszkowane), ser, twarg, serek mietankowy, maso, ghee, ricotta,
jogurt, lody (rwnie woskie) oraz mleko skondensowane. Jeli chcesz si
dowiedzie, jakie produkty zalicza si do nabiau, poszukaj dokadniejszych danych
w Internecie.
Co do masa, ktre uwaam za nabia, mimo e formalnie klasyfikowane jest
jako tuszcz: najlepiej wyczy je z diety podczas chemioterapii. Substytutami
masa s zwykle przetworzone oleje rolinne, ktre nie zapewniaj organizmowi
skadnikw pokarmowych i dlatego powinno si ich unika.
Niektre oleje
Jedyne oleje, ktre mona spoywa w trakcie chemioterapii, to: oliwa z oliwek
extra virgin, olej kokosowy, olej z awokado i orzecha woskiego. Z wyej
wymienionych tylko oliw z oliwek i olej kokosowy mona podgrzewa podczas
gotowania i przygotowywania potraw. Oleju z awokado i orzecha woskiego naley
uywa w naturalnej, niepodgrzewanej postaci.
Unikaj oleju rzepakowego, palmowego, kukurydzianego, sojowego i z orzechw
arachidowych. Olej rzepakowy produkowano w XIX w. jako smar do silnikw
parowych; jest to jeden z najwaniejszych skadnikw rodkw na insekty
dostpnych w sklepach. Dowiedziono, e olej palmowy zatyka ttnice. Oleju
z orzechw arachidowych podobnie jak samych orzechw naley unika,
poniewa zawieraj wiele grzybw, ktre mog zaburza funkcjonowanie ukadu
odpornociowego.
Do najgorszych gatunkw oleju zaliczaj si: kukurydziany i sojowy. Nie
zawieraj one adnych korzystnych skadnikw pokarmowych. Konwencjonalny olej
rolinny jest bezwartociowy, gdy jest przetworzony. Ponadto jest powszechnie
stosowany do przygotowywania niezdrowej ywnoci. W czasie produkcji traci
wikszo z niewielu skadnikw odywczych i pozostaje tylko olej. Wynika std, e
spoywajc go, konsumujemy wycznie bezuyteczny tuszcz.
Jeszcze jednym, ukrytym zagroeniem zwizanym ze spoyciem oleju
rolinnego jest fakt, e w wielu przypadkach pochodzi on z rolin genetycznie
modyfikowanych. Oleje: kukurydziany, sojowy, rzepakowy i z nasion baweny,
nale do czowki genetycznie modyfikowanych olejw rolinnych w USA.
Oczywicie, nie maj one racji bytu w diecie osoby chorej na raka.
Soja i produkty sojowe
Dr Kaayla Daniel, autorka przeomowej ksiki The Whole Soy Story: The Dark Side
of Americas Favorite Health Food (Caa prawda o soi: mroczna strona ulubionej
zdrowej ywnoci Amerykanw), cytuje tysice bada wskazujcych, e soja ma
zwizek z problemami trawiennymi, zaburzeniami ukadu odpornociowego
i rozrodczego, procesw poznawczych, tarczycy, a nawet chorb serca i raka
zwaszcza raka piersi.
Dr Joseph Mercola, cytujc dr Daniel, stwierdza, e 91 procent soi uprawianej
w USA to soja genetycznie modyfikowana (GMO). Celem modyfikacji genetycznej
jest wywoanie odpornoci na Roundup, toksyczny rodek chwastobjczy. Cho ma
to spowodowa wzrost wydajnoci upraw i obnienie cen, w rezultacie otrzymujemy
soj zawierajc ten toksyczny pestycyd. Dr Daniel dodaje, e wersja organiczna
wcale nie oznacza zdrowa; chodzi o to, e wersja GMO jest jeszcze gorsza.
Soi i produktw sojowych (tofu, zdrowe napoje sojowe w proszku, mleko
sojowe, olej sojowy) trudno unikn, bo obecnie soja jest czstym skadnikiem
przetworzonej ywnoci, takiej jak czekolada, ciastka, dressingi do saatek, zupy,
sosy, margaryna i wegetariaskie substytuty misa. Jednak pacjent poddawany
chemioterapii powinien unika soi, przede wszystkim dlatego, e osabia ona ukad
odpornociowy, czyli doprowadza do stanu, jaki nie moe mie miejsca podczas
terapii antynowotworowej. Radz wyrobi sobie nawyk czytania skadu na
opakowaniach i zwracania szczeglnej uwagi na ukryt soj w artykuach
spoywczych.
Produkty ze sfermentowanej soi, takie jak natto, tempeh i sos sojowy, s
dopuszczalne, ale naley spoywa je w umiarkowanych ilociach, ze wzgldu na
wysok zawarto kwasu.
Sodkie owoce
Unikaj wszelkich sodkich owocw, takich jak mango, nektarynki, pomaracze,
brzoskwinie, te jabka, mandarynki, winogrona, figi, liwki i daktyle, a take
spad. Wysokie stenie glukozy sprawia, e nie s one odpowiednim wyborem dla
kogo, kto poddawany jest chemioterapii. Sodkie owoce (wiee lub suszone) s
natychmiast przeksztacane w energi dla wszystkich komrek, cznie
z nowotworowymi. Najlepiej wykluczy z diety wszystkie produkty zawierajce
cukier. Rodzynki, mimo e s suszone, mona uzna za mniejsze zo
i sporadycznie je stosowa.
Uwaga: dietetycy badaj bromelin, enzym uzyskiwany z rdzenia ananasa.
Bromelina jest selektywnie cytotoksyczna to znaczy, e zabija komrki
nowotworowe, a nie zdrowe i, jak wykazay badania na zwierztach, skuteczniejsza
od 5-fluorouracylu, leku stosowanego w chemioterapii.
WARZYWA
Awokado
Bataty
Bowina
Brokuy
Brukselka
Cebula
Ciemnozielone liciaste warzywa
Czosnek
Grzyby shiitake
Jarmu
Kalafior
Kapusta
Kapusta chiska
Kapusta pastewna
Karczochy
Kieki
Koper woski
Papryka czerwona i ta
Pory
Rukola
Szparagi
Szpinak
Wodorosty
OWOCE
Borwki amerykaskie
Boysenberries
Cytryny/limonki
Granaty
Jabka, zielone
Jeyny
Maliny
ZBOA
Brzowy ry
Komosa ryowa
MLEKO
Mleko migdaowe (niesodzone)
Mleko zboowe
PRZYPRAWY I ZIOA
Bazylia
Cynamon, mielony
Imbir
Mita pieprzowa
Nasiona kminu rzymskiego
Nasiona kopru woskiego
Natka/ nasiona kolendry
Oregano
Papryka chili
Pieprz cayenne
Pietruszka
Rozmaryn
Spirulina
WARZYWA
Fasolka szparagowa
Kabaczki
Kapusta sarepska/rzepa
Kukurydza
Ogrki
Papryka zielona
Pomidory
Rabarbar
OWOCE MORZA
Dorsz
Krewetki
Przegrzebki
Sardynki
OWOCE
Czerenie
Grejpfrut
Morele
Truskawki
urawina
ZBOA
Gryka
Owies
yto
PRZYPRAWY I ZIOA
Czarny pieprz
Czosnek
Szawia
Tymianek
Ziarna gorczycy
OWOCE MORZA
Halibut
oso
Tuczyk
OWOCE
Arbuzy
Banany, zielone
Jabka, czerwone
Rodzynki
JAJKA I MLEKO
Jajka
Jogurt kozi
Mleko kozie
ZBOA
Kasza jczmienna
NATURALNE SODZIKI
Melasa trzcinowa
WARZYWA
Buraki
Edamame (fasolka sojowa)
Groszek
Marchewka
Okra (ketmia, piman)
Oliwki
Saata lodowa
Seler
NATURALNE SODZIKI
Stewia
Syrop z agawy
UWAGA: Jak wida, dieta, ktr uwaam za najkorzystniejsz dla chorych na raka
i poddawanych chemioterapii, niemal cakowicie opiera si na rolinach. Te
zalecenia s zgodne z najnowszymi badaniami nad odywianiem, a pochodz przede
wszystkim z rewolucyjnej ksiki T. Colina Campbella Nowoczesne zasady
odywiania. Kiedy si ukazaa, The New York Times nazwa j Grand Prix
epidemiologii, ze wzgldu na jej szeroki zakres: przeanalizowano ponad 350
zwizanych ze zdrowiem i odywianiem zmiennych, na podstawie sonday,
w ktrych wzio udzia 6500 dorosych z ponad 2500 powiatw na terenie Chin
i Tajwanu. Badanie przedstawia imponujce dane, z ktrych wynika, e
niskobiakowa, niskoglikemiczna, oparta na rolinach dieta najlepiej zapobiega
chorobie nowotworowej i pomaga odzyska zdrowie.
Nowoczesne zasady odywiania wzbudzaj jednak kontrowersje, a krytycy tej
ksiki kwestionuj cz przedstawionych w niej bada, oskarajc o nierzetelno
autora chccego przedstawi odywianie si rolinami w jak najlepszym wietle.
Cytuj prace pionierw onkologii integracyjnej, ktrzy eksperymentuj
z oznaczaniem typw metabolicznych zalecajc diet dostosowan do
metabolizmu danego pacjenta, czasami zawierajc czerwone miso. Te badania
rwnie s fascynujce.
Mimo to, wyniki dwudziestoletnich bada Campbella wydaj mi si rozsdne.
Osobicie stosuj si do tych wskazwek na ile to tylko moliwe i polecam je swoim
klientom jako zdrowy styl odywiania si.
Kwestie dodatkowe
Organiczne, organiczne, organiczne: kiedy tylko moesz, kupuj organiczne
wersje polecanych produktw.
Dobrze zbilansowana dieta to mit podtrzymywany przez ludzi, ktrzy nie maj
pojcia o skadzie chemicznym ywnoci; zignoruj diagramy i piramidy
wskazujce, e dla utrzymania zdrowia potrzebne ci jest czerwone miso,
pszenica i nabia.
Obrbka warzyw: gotuj na parze, unikaj gotowania w wodzie i smaenia.
Wrztek pozbawia warzywa skadnikw pokarmowych, a wysoka temperatura
niszczy skadniki pokarmowe w oleju.
Smakuj jedzenie, jedz powoli, aby poprawi trawienie i przyswajanie, poczuj
yciodajne skadniki, ktre otrzymuje twoje ciao.
Uprawiaj wasne: kieki (nale do najbardziej odywczych produktw
spoywczych) i traw pszeniczn (rwnie bardzo odywcza) atwo si je
uprawia i zbiera.
Krok 4: Uzupeniaj diet odpowiednimi
suplementami, aby zwikszy tempo powrotu
do zdrowia
Kade kluczowe dowiadczenie mona uzna za pogorszenie lub pocztek nowego
rodzaju rozwoju.
MARY ROBERTS RINEHART
Jeli pytanie: Co powinienem je? jest pierwszym, jakie zadaj sobie pacjenci
poddawani chemioterapii, to z pewnoci drugim musi by: Co powinienem
zaywa? w odniesieniu do suplementw w postaci witamin, mineraw i zi.
Z mojego dowiadczenia wynika, e jest to temat bdcy rdem ogromnego
zamtu i kontrowersji.
Cytujc badania, ktre wydaj si by godne zaufania, niektrzy onkolodzy
twierdz, e pewne witaminy, mineray i zwizki chemiczne w zioach obniaj
efekty chemioterapii lub zakcaj jej dziaanie. Inni, powoujc si na badania
o rwnie mocnych podstawach naukowych, przekonuj, e zaywanie suplementw
podczas chemioterapii nie robi adnej rnicy. Nowi onkolodzy integracyjni
lekarze czcy podejcie holistyczne z tradycyjnymi terapiami twierdz, e
suplementy zwikszaj skuteczno chemioterapii, a ponadto przyspieszaj leczenie
raka i regeneracj ukadu odpornociowego osabionego przez leki
chemioterapeutyczne. W ten sposb zwikszaj przeywalno.
W niniejszej ksice proponuj obfit suplementacj. Jak si przekonasz, rodzaj
i zalecane dawki suplementw maj charakter terapeutyczny i ustalone zostay
w taki sposb, aby pomc usun toksyny z organizmu oraz naprawi i wzmocni
ukad odpornociowy.
Czy diet pacjenta poddawanego chemioterapii naley uzupenia witaminami,
mineraami i zioami, zwaszcza tymi, ktre maj silne waciwoci
antyoksydacyjne? Wikszo konwencjonalnych onkologw niezmiennie odradza
zaywanie suplementw podczas chemioterapii. Niektrzy, uwaajc suplementy za
nieskuteczne, a zatem nieszkodliwe, zezwalaj na ich stosowanie ale nie w dniu
podawania chemioterapii.
Argumentem i rdem kontrowersji jest to, e suplementy mog wywoywa
zmiany chemiczne w organizmie, ktre w jaki sposb mog zakca dziaanie
lekw chemioterapeutycznych. Gwnym punktem spornym jest pytanie, czy
antyoksydanty wzmagaj rozwj komrek zdrowych, nowotworowych, czy jednych
i drugich rwnoczenie. Antyoksydanty, jak zapewne pamitasz, to te substancje
odywcze zawarte w poywieniu, ktre zapobiegaj uszkodzeniom oksydacyjnym
organizmu lub je spowalniaj. S one wyodrbniane z ywnoci i mona je zaywa
w skoncentrowanej postaci jako suplementy.
Przeciwnicy suplementw uwaaj, e zaywanie ich moe kolidowa z celem
chemioterapii, jakim jest zniszczenie komrek nowotworowych. Jednak ich
zwolennicy podkrelaj, e antyoksydanty i tak s zawarte w ywnoci, ktr
pacjenci spoywaj. Ponadto zwracaj uwag na coraz liczniejsze nowe badania,
ktrych wyniki wskazuj, e suplementy nie tylko nie koliduj z chemioterapi, ale
wrcz zwikszaj przeywalno, przyczyniaj si do zmniejszenia guzw
i zwikszaj odporno podczas terapii.
Chyba najlepiej znanym z najnowszych bada jest to przeprowadzone przez dr.
med. Keitha Blocka, Dyrektora Medycznego Centrum Integracyjnej Terapii
Onkologicznej w Evanston, w stanie Illinois. Wyniki jego badania opublikowano
w 2008 roku w International Journal of Cancer.
Dr Block wraz z zespoem dokonali dwch przegldw systematycznych
literatury medycznej i stwierdzili, e nie ma dowodw na poparcie teorii, e
suplementy antyoksydacyjne zakcaj terapeutyczn skuteczno chemioterapii. Co
wicej, odkryli, e antyoksydanty poprawiaj wyniki terapii, powoduj lepsz
reakcj guzw i zwikszaj przeywalno. Dlatego antyoksydanty i chemioterapi
mona bezpiecznie poleca pacjentom z przerzutami i poddawanym opiece
paliatywnej. (Wiele informacji znajduje si w znakomitej ksice napisanej w 2007
roku przez dr. Blocka i dr. Andrew Weila, zatytuowanej Life Over Cancer: The
Block Center Program for Integrative Cancer Treatment [ycie z rakiem: program
integracyjnej terapii antynowotworowej]).
Potwierdza to dr med. Michael Lam, mgr zdrowia publicznego, czonek
Amerykaskiej Rady Medycyny Antystarzeniowej: Na szczcie dostpne s liczne
dowody wskazujce na pozytywne efekty wielokrotnego przyjmowania wysokich
dawek antyoksydantw przed, w trakcie i po konwencjonalnej terapii
antynowotworowej.
Dr Andrew Weil jest bardziej powcigliwy, ale zasadniczo popiera
suplementacj podczas chemioterapii, zalecajc, aby pacjent [nie] zaywa
suplementw antyoksydacyjnych w cigu trzech dni: poprzedzajcym podanie
chemioterapii, w dniu jej podawania i w dniu nastpnym; w innym terminie nie ma
przeciwwskaza do zaywania suplementw.
Dr med. Abram Hoffer, kolega po fachu dr. Linusa Paulinga, laureata Nagrody
Nobla, ktry promowa terapi megawitaminow dla zdrowia i przeduenia ycia,
entuzjastycznie popiera stosowanie suplementw podczas terapii
antynowotworowej. W swej znanej pracy naukowej cytuje dr. Kedara N. Prasada,
ktry po dokonaniu przegldu 71 naukowych artykuw nie znalaz adnych
dowodw, e antyoksydanty [...] zakcaj terapeutyczny efekt chemioterapii,
a wrcz przeciwnie, stawia hipotez, e podnosz jej skuteczno.
Dr Hoffer przywouje rwnie wczeniejsze badanie przeprowadzone przez dr.
med. Charlesa B. Simonea, czonka Towarzystwa Medycznego z Massachusetts,
ktry doszed to tego samego wniosku: W niedawnym badaniu 50 pacjentek
z rakiem piersi we wczesnym stadium oceniem skutki uboczne radioterapii lub
radioterapii poczonej z chemioterapi, podczas ktrych pacjentki przyjmoway
lecznicze dawki substancji odywczych. Pacjentki proszono o okrelenie swojej
reakcji na terapi pod wzgldem jej wpywu na jako ich ycia. Rezultaty badania
okazay si imponujce: ponad 90 procent badanych w obu grupach odnotowao
popraw kondycji fizycznej, zdolnoci poznawczych, sprawnoci, funkcji
seksualnych, oglnego samopoczucia i zadowolenia z ycia. adna z badanych nie
zgaszaa nasilenia objaww.
Nale do popierajcych t now nauk, ktra potwierdza, e stosowanie
suplementw w czasie chemioterapii jest korzystne. Jeli chcesz dowiedzie si
wicej o suplementach, zachcam do przeczytania artykuw na ten istotny temat,
ktre zebraem na naszej stronie internetowej www.thechemotherapydiet.com
Zestawienie suplementw
Dla osoby cieszcej si dobrym zdrowiem i stosujcej diet zoon z rnorodnych
zdrowych produktw i prowadzcej niezbyt stresujcy tryb ycia, zwyka
multiwitamina i zestaw mineraw mog by wystarczajce do utrzymania dobrej
kondycji. Jednak pacjent poddawany chemioterapii i innym terapiom
antynowotworowym potrzebuje znacznie wicej, aby poradzi sobie zarwno z sam
chorob, jak i konwencjonalnymi lekami chemicznymi, ktrymi jest ona leczona.
W tej czci polecam dawki lecznicze suplementw, ktre s szczeglnie
powizane z procesem leczenia podczas chemioterapii. Dawki te mog wydawa si
bardzo due, ale warto je stosowa, aby zachowa zdrowie podczas terapii i po jej
zakoczeniu.
Poniej przedstawiam suplementy w kolejnoci alfabetycznej. Zalecan przeze
mnie dzienn liczb dawek podano [w kwadratowych nawiasach]. Jeli zaznaczono,
e naley zaywa wicej ni jedn dawk dziennie, naley przyjmowa dodatkowe
kapsuki lub tabletki o rnych porach w cigu dnia. Ponisze dawki s
przeznaczone dla osb dorosych; w przypadku dzieci naley je zmniejszy o poow
albo skonsultowa si z lekarzem prowadzcym. Pamitaj, e o ile nie zaznaczono
inaczej, suplementy zawsze przyswajane s przez organizm szybciej i lepiej, kiedy
zaywane s przy posiku.
Spirulina [4];
e-sze [3].
Omega 3/olej rybi 1000 mg. Omega 3 to niezbdne kwasy tuszczowe, ktre
dziaaj jak naturalny rodek przeciwzapalny i wspomagaj funkcje ukadu
nerwowego. Wykazano, e DHA, kwas tuszczowy omega 3 znajdujcy si
w rybim oleju, zmniejsza wielko guzw i zwiksza pozytywne efekty
cisplatyny, leku stosowanego w chemioterapii, jednoczenie obniajc jej
szkodliwe skutki uboczne.
Selen 200 mcg. Selen dziaa w poczeniu z glutationem, ktry jest naturalnym
antyoksydantem, oraz z witamin E, chronic zewntrzne cianki komrek.
Spirulina to niebieskozielone algi wystpujce w ciepym, wodnym i wysoko
zasadowym rodowisku. Jest dostpna w postaci sproszkowanej, a take
w kapsukach i tabletkach. Spirulina skada si gwnie z chlorofilu, zielonego
pigmentu zawartego w rolinach, dziaajcego silnie odtruwajco i pobudzajco
na ukad odpornociowy.
Bioflawonoidy (2 czci)
Magnez (1 czci)
Sowo kocowe
Firmy farmaceutyczne, ktre produkuj leki chemioterapeutyczne, opublikoway
list tak zwanych absolutnych i wzgldnych przeciwwskaza substancji, ktrych
nie naley zaywa jednoczenie z pewnymi lekami chemioterapeutycznymi,
z uwagi na ich okrelone waciwoci. Lekarz onkolog jest z tymi
przeciwwskazaniami zaznajomiony i poinformuje ci o nich, ale pamitaj, aby go
o to poprosi.
Krok 5: wicz i odpoczywaj, aby
przyspieszy proces powrotu do zdrowia
Wybierajcie wic ycie.
BIBLIA, KSIGA
POWTRZONEGO PRAWA 30:19
Rytuay tybetaskie
O zdumiewajcych piciu rytuaach tybetaskich wiele ju napisano poszukaj
informacji w Internecie, a znajdziesz ponad 50 tysicy stron. S znane od wielu lat
niektrzy twierdz, e od wielu stuleci i raz po raz staj si popularne, na przykad
ostatnio, kiedy prezentowa je w swoim programie telewizyjnym Doktor Oz.
Podkrel niektre informacje dotyczce rytuaw i pyncych z nich korzyci
dla zdrowia, a take zaproponuj odwiedzenie naszej strony internetowej, gdzie
mona obejrze filmy pokazujce, jak naley wykona te wiczenia.
Rytuay tybetaskie to pi atwych, podobnych do jogi pozycji ciaa, ktre
powinno si wykonywa co najmniej jeden raz dziennie. W sumie zajmuje to
zaledwie okoo 1015 minut.
Krtko mwic, wedug lamw tybetaskich jedyna rnica midzy wiekiem
modym a starym polega na tempie wirowania czakr, siedmiu gwnych orodkw
energii. Czakry wiruj najszybciej w zdrowym, modym ciele. Wraz z wiekiem ta
szybko jest coraz mniejsza, ciao staje si podatne na choroby i zaczyna
wykazywa oznaki starzenia si. Moemy odzyska modo, witalno i zdrowie,
przyspieszajc ruch czakr, aby wiroway tak jak w naszej modoci.
Rytuay tybetaskie oferuj liczne korzyci: popraw oglnego stanu zdrowia,
zwikszenie energii, janiejszy umys i lepsz pami, mniejszy stres, lepsze
samopoczucie, wikszy spokj wewntrzny i bardziej pozytywne spojrzenie na
wiat. W przypadku chorych na raka rytuay te nie tylko przyspieszaj proces
leczenia poprzez zaktywizowanie orodkw energetycznych ciaa, ale take skaniaj
do aktywnoci fizycznej, bez ktrej nie mona pozby si z organizmu toksyn.
Kada z tych piciu pozycji powtarzana jest 21 razy zaczynamy od trzech lub
piciu razy (zawsze od liczby nieparzystej) i w cigu kilku dni lub tygodni
stopniowo zwikszamy liczb powtrze, a do 21. Prawidowy sposb
wykonywania kadej pozycji przedstawiony na nastpnej stronie.
Na naszej stronie internetowej znajdziesz dokadniejsze omwienie piciu
rytuaw tybetaskich oraz ich filmow prezentacj
www.thechemotherapydiet.com.
Chodzenie
Drugim wiczeniem, ktre polecam, jest zwyke chodzenie. Oczywicie, jest to
najatwiejsze i najtasze wiczenie na wiecie, a zarazem jedno
z najwaniejszych dla osoby poddawanej chemioterapii.
Z literatury powiconej leczeniu chorb nowotworowych wynika, e chodzenie
pomaga utrzymywa w dobrej formie koci, minie i stawy. Zapobiega te lkom
i depresji dwm najwikszym zmorom chorych na raka. Ponadto pomaga znie
stres, poprawia sen i podnosi oglny poziom energii.
I wreszcie, chodzenie sprzyja poczuciu wasnej wartoci. Wynika to z kilku
powodw. Po pierwsze, kiedy koczysz spacer, masz wraenie, e co osigne,
a dziki temu czujesz si lepiej. Drugi powd ma charakter biochemiczny.
Chodzenie jak wszystkie czynnoci fizyczne powoduje wydzielanie endorfin. S
to produkowane przez przysadk mzgow i podwzgrze substancje chemiczne
odpowiedzialne za dobre samopoczucie. Dlatego ruch sprawia, e dobrze si czujesz.
A dla chorych na raka dobre samopoczucie jest na wag zota!
Dodam jeszcze, e codzienny spacer z przyjacielem lub czonkiem rodziny to
okazja na podtrzymanie ycia towarzyskiego. Pomaga poradzi sobie z samotniczym
i izolujcym charakterem choroby. Przebywanie w towarzystwie innych ludzi kae
nam wyj ze swojej skorupy i bra aktywniejszy udzia w yciu.
Odpoczynek
Na koniec chciabym powiedzie kilka sw o odpoczynku. Uwaam, e jest on
wan czynnoci, kiedy jest wykonywany wiadomie i uwanie.
Zazwyczaj pacjent poddawany chemioterapii, radioterapii i innym
konwencjonalnym terapiom odpoczywa dlatego, e brakuje mu energii, by robi
cokolwiek innego. S jednak takie chwile, kiedy moe wybra, czy pozosta w stanie
paktywnoci, czy pooy si i odpoczywa. W takiej sytuacji radz, aby zamiast
wasa si po domu i zmusza do jakiej aktywnoci fizycznej, pooy si
i odpoczywa.
Odpoczynek to czas, kiedy w organizmie zachodzi najistotniejsza cz procesu
leczenia. Kiedy si poruszasz, ciao musi wydatkowa energi na stanie, schylanie
si, siganie, wspinanie, chodzenie i wiele podobnych czynnoci. Nawet drobne
prace domowe, choby sprztanie sypialni i azienki albo wycieranie blatu w kuchni,
wymaga energii, ktr lepiej zuy na regeneracj podczas odpoczynku.
Wspominam tu o odpoczynku midzy innymi dlatego, e chorzy na raka czasem
maj poczucie winy, e nie s czym zajci e mona ich uzna za leniwych albo
wygodnickich, zwaszcza w porwnaniu z niezmordowanymi opiekunami, ktrzy
krztaj si wok nich przez cay dzie.
Nonsens. Jeli poddajesz si terapii antynowotworowej, nikt nie oczekuje, e
bdziesz z wigorem robi to co zwykle. Odpoczynek to bogosawiestwo. Zapadajc
w sen w rodku dnia, wyobra sobie, e w ten sposb przechodzisz do kolejnego
etapu swojej uzdrawiajcej podry.
CZ 3
Im duej yj, tym mniejszym zaufaniem darz leki, a wikszym sposb odywiania si i regularny
tryb ycia.
JOHN REDMAN COXE, 1800
Naprawd jestemy czym znacznie wicej ni tym, co jemy, ale to, co jemy, moe bez wtpienia
pomc nam sta si czym znacznie wicej, ni jestemy.
ADELLE DAVIS (19041974)
PODSTAWY
Potrawy, ktre mona przygotowa wczeniej, aby mie je pod rk.
* Dla wygody polskiego czytelnika stopnie Fahrenheita przeliczono na stopnie Celsjusza (przyp. tum).
niadanie
Granola
OWIES
To zboe jest prawdziwym bogosawiestwem dla pacjentw poddawanych
chemioterapii. Przyjemnie jest zacz dzie od duej miski ciepej owsianki.
Owies obnia poziom cholesterolu, wzmacnia ukad odpornociowy i zawiera
wyjtkowe antyoksydanty zwane awenantramidami, ktre chroni dobry
cholesterol przed atakiem wolnych rodnikw, a take sprzyjaj regeneracji podczas
terapii antynowotworowej. Chocia patki owsiane zawieraj niewielk ilo
glutenu, badania wykazay, e s one dobrze tolerowane zarwno przez dorosych,
jak i dzieci z celiaki.
Jajka ze szpinakiem i pomidorem
SZPINAK
Flawonoidy, fitoskadniki o waciwociach antynowotworowych, obficie
wystpujce w szpinaku, spowalniaj podzia komrek raka odka i raka skry.
Szpinak chroni te przed powstaniem agresywnego raka prostaty. Posiada
waciwoci przeciwzapalne i jest bogaty w antyoksydanty: witamin C i E, beta-
karoten, mangan, cynk i selen. Jedna szklanka szpinaku zawiera ponad 337 procent
zalecanej dawki dziennej witaminy A, ktra chroni i wzmacnia punkty wejcia
w ludzkim organizmie bony luzowe, ukad oddechowy, moczowy i pokarmowy
a take stanowi kluczowy skadnik limfocytw (czyli biaych krwinek), ktre
zwalczaj infekcje.
Gruboziarnista kasza owsiana z orzechami woskimi
i jabkiem
ORZECHY WOSKIE
Szeroki wachlarz antyoksydantw i skadnikw przeciwzapalnych w orzechach
woskich sprawia, e s one wyjtkowo korzystne dla chorych na raka.
Przyczyniaj si do obnienia ryzyka chronicznego stresu oksydacyjnego, a dziki
waciwociom przeciwzapalnym obniaj ryzyko chronicznego stanu zapalnego
s to dwa zagroenia, ktre w poczeniu ze sob mog przyczyni si do
rozwinicia si raka. Jeli kupujesz orzechy na wag, Doktor Oz zaleca
przechowywa je w lodwce, aby nie zjeczay.
Owsianka z kaszy gryczanej
PRZYBRANIE
13 yki masa migdaowego
1 szklanki wybranych jagd
wiey imbir obra i pokroi w kostk lub zetrze. Zagotowa wod w rondlu
i doda imbir. Przykry i zostawi przynajmniej na 5 minut.
Podawa na gorco lub na zimno, jako herbat mroon.
1 PORCJA
IMBIR
Imbir to wspaniay dar dla osb poddawanych chemioterapii, poniewa
przeciwdziaa jednemu z jej najpowszechniejszych skutkw ubocznych
mdociom a take innym problemom trawiennym. Wyniki jednego
z najnowszych bada wskazuj, e imbir jest znacznie skuteczniejszy ni
Dramamine, popularny, dostpny bez recepty lek na chorob lokomocyjn. Imbir
zmniejsza wszelkie objawy tej dolegliwoci, takie jak zawroty gowy, mdoci,
wymioty i zimne poty.
Mleko z surowych migdaw
Do przygotowania w sokowirwce
Pokroi owoce, warzywa i imbir, aby zmieciy si w sokowirwce. Wycisn sok
i wypi w cigu 30 minut.
Do przygotowania w blenderze
Pokrojone owoce i warzywa wrzuci do blendera. Miksowa przez minut lub nieco
duej. Nie naley miksowa kcza imbiru w blenderze elektrycznym, poniewa
zablokuje on ostrza. Uywajc blendera, naley zastpi kcze imbirem w proszku.
Przecedzi przez plastikowe lub metalowe (nie aluminiowe) sitko. Zamiesza yk,
jeli pyn nie przechodzi przez sitko. Papk wyrzuci lub przeznaczy na kompost.
1 PORCJA
Herbata rooibos
laski wanilii
10 ziaren kardamonu
5 caych godzikw
4 cm laski cynamonu
1 ziarnko czarnego pieprzu
stewia do smaku
herbata rooibos
4 szklanki wody
HERBATA ROOIBOS
Wykazano, e antyoksydanty zawarte w herbacie rooibos zwikszaj wydajno
enzymw detoksykujcych kancerogeny, a take chronicych biaka i tuszcze
komrkowe oraz DNA. Skuteczne poczenie antyoksydantw i wanych
mineraw wzmacnia ukad odpornociowy. Podczas chemioterapii herbata rooibos
przynosi pacjentom ulg w skurczach odka, a jako napj bogaty w mangan
i wap sprzyja utrzymaniu zdrowych koci.
Zielony sok nr 1
6 lici jarmuu
1 ogrek
4 odygi selera
2 zielone jabka
cytryny, obranej tak, aby zostao troch biaej skrki
1 yeczka imbiru w proszku
SELER
Seler zawiera zwizki chemiczne znane jako kumaryny. Pomagaj one chroni
komrki przed szkodliwym wpywem wolnych rodnikw poprzez ograniczanie
mutacji, ktre zwikszaj prawdopodobiestwo zmian nowotworowych. Kumaryny
zwikszaj te aktywno niektrych biaych krwinek. Ponadto dowiedziono, e
acetyleny, zwizki chemiczne zawarte w selerze, hamuj rozwj komrek
nowotworowych.
Zielony sok nr 2
1 gar szpinaku
3 odygi jarmuu
2 jabka Golden Delicious
1 maa gar pietruszki
1 cytryna, obrana tak, aby zostao troch biaej skrki
1 ogrek
2 odygi selera
ogrka
jabka
cytryny, obranej tak, aby zostao troch biaej skrki
1 yeczka imbiru w proszku
licia zielonej bowiny
1 may pczek kolendry
5 lici jarmuu
1 gar szpinaku
gruszki
zielonego jabka
1 gar szpinaku
1 maa gar pietruszki
2 odygi selera
ogrka
1 yeczka imbiru w proszku
1 plaster papai
CZARNE BORWKI
Czarne borwki to ywieniowe supergwiazdy. Te owoce zawieraj znaczc ilo
antocyjanw, czyli antyoksydantw, ktre nadaj owocom i warzywom niebiesk,
fioletow i czerwon barw. Czarne borwki s bogatym rdem nie tylko
antocyjanw, ale take wanej dla zdrowych koci witaminy K, niszczcej wolne
rodniki witaminy C i manganu. Dostarczaj te duo zdrowego dla serca bonnika
i pomagaj w detoksykacji.
Smoothie z truskawkami i orzechami woskimi
3 plasterki ogrka
4 szklanki wody
810 kostek lodu (opcjonalnie)
OGREK
Ogrki posiadaj cenne waciwoci antyoksydacyjne, przeciwzapalne
i antynowotworowe. Substancje zawarte w wycigu ze wieych ogrkw niszcz
wolne rodniki, poprawiaj status antyoksydacyjny, hamuj aktywno enzymw
prozapalnych i zapobiegaj nadmiernej produkcji tlenku azotu w sytuacjach,
w ktrych mogoby to stanowi ryzyko dla zdrowia.
Mroona herbata rooibos
ZIELONA HERBATA
Ta herbata-cud stosowana jest w Chinach ze wzgldu na swoje waciwoci
zdrowotne od ponad 4 tysicy lat. Badania wskazuj, e regularne picie zielonej
herbaty zapobiega czstym infekcjom bakteryjnym i wirusowym, a take zwiksza
odporno. Od wielu lat jest stosowana w leczeniu raka, reumatoidalnego zapalenia
staww, wysokiego poziomu cholesterolu, chorb ukadu krenia, infekcji
i osabionych funkcji immunologicznych.
Smoothie z imbirem, truskawkami i zielon herbat
Zagotowa wod w duym garnku, wsypa groch i gotowa przez okoo 3045
minut, a zmiknie. Doda pozostae skadniki i gotowa, a warzywa bd mikkie.
W razie potrzeby dola wody, aby osign podan konsystencj.
3 PORCJE
CEBULA
Cebula jest rdem tak wielu rnych korzyci zdrowotnych, e ich opis
zapeniby ca ksik. Dla chorych na raka nieocenione s jej waciwoci
przeciwzapalne. Cebula ma te zbawienny wpyw na ukad krenia i oglny stan
zdrowia. Jest bezcenna, cho niedroga.
Zupa ze wieych pomidorw
POMIDORY
Badania dowiody, e ze wzgldu na wysok zawarto likopenu, ten czerwony
owoc (tak, formalnie jest to owoc) zmniejsza ryzyko wystpienia raka prostaty,
a take raka odka i jelita grubego. Likopen uwaany jest za naturalny, niezwyky
antyoksydant, ktry moe powstrzymywa rozwj komrek nowotworowych.
Gotowane pomidory zawieraj wicej likopenu ni surowe.
Krupnik z grzybami
GRZYBY
Grzyby s doskonaym rdem potasu, minerau, ktry wspomaga obnianie
cinienia krwi i zmniejsza ryzyko udaru. Jedna redniej wielkoci pieczarka
portobello zawiera wicej potasu ni banan lub szklanka soku pomaraczowego.
Grzyby shiitake stosowane s od wiekw przez Chiczykw i Japoczykw jako
lek na przezibienie i gryp. Lentinan, zawarty w owocnikach grzybw shiitake,
pobudza ukad odpornociowy, wspomaga zwalczanie infekcji i wykazuje dziaanie
antynowotworowe.
Gulasz z dyni i czerwonej soczewicy
Przez 1015 minut na duej patelni pod przykryciem dusi dyni, jabka i czosnek
razem z ok. 2 szklankami wywaru z warzyw. Kiedy dynia, jabka i czosnek zmikn,
zostawi przez kilka minut do ostygnicia, a nastpnie cao przeoy do blendera
i miksowa, stopniowo dolewajc pozostae 2 szklanki wywaru, a zupa uzyska
gadk konsystencj. Podawa na gorco. Przybra szczypt pieprzu cayenne.
4 PORCJE
rdo: na podstawie chooseveg.com
Krupnik warzywny
Moczy fasol co najmniej przez 8 godzin, kilka razy zmieniajc wod. Nastpnie
zala wie wod, tak aby jej powierzchnia pokrywaa si z powierzchni fasoli,
i gotowa na wolnym ogniu przez ok. 30 minut.
W duym garnku z oliw, na rednio-maym ogniu, podsmay cebul przez ok. 45
minut, a zmiknie. Doda czosnek i smay, mieszajc, przez 1 minut. Wrzuci
fasol, wla wywar, 4 szklanki wody, doda sl, pieprz, listek laurowy i rozmaryn;
gotowa na wolnym ogniu przez ok. 20 minut, bez przykrycia. Wrzuci dyni
i gotowa przez kolejne 30 minut, a fasola i dynia zmikn. Doda jarmu
i pozostae 4 szklanki wody, wymiesza i gotowa na wolnym ogniu, bez przykrycia,
przez ok. 1215 minut, a jarmu zmiknie. Doprawi zup sol i pieprzem
i podawa.
6 PORCJI
rdo: Jen Klien sheknows.com, wersja Doktora Mikea
Irlandzki gulasz wegaski
KASZA JCZMIENNA
Jczmie jest bogaty w fosfor, ktry ma due znaczenie dla rozwoju i regeneracji
tkanek ciaa. Fosfor stanowi istotny skadnik kwasw nukleinowych, budulca kodu
genetycznego. Szklanka gotowanej kaszy jczmiennej zapewnia nam 23 procent
dziennego zapotrzebowania na ten pierwiastek.
Zupa jarzynowa z fasol
CUKINIA
Poniewa bonnik sprzyja zdrowym i regularnym wyprnieniom, jego wysoka
zawarto w cukinii chroni te przed gromadzeniem si kancerogennych toksyn
w okrnicy. Ponadto witaminy C i A oraz kwas foliowy zawarte w cukinii dziaaj
silnie antyoksydacyjnie i zwalczaj stres oksydacyjny, ktry moe prowadzi do
wielu rodzajw raka. Witaminy C i A w cukinii nie tylko su organizmowi jako
antyoksydanty, ale te jako skuteczne czynniki przeciwzapalne.
Dania gwne
Zapiekanka z czarn fasol, cukini i tortillami
DRESSING
szklanki parmezanu, startego
4 filety anchois, 2 tka
yeczki soli, do smaku, yeczki pieprzu, do smaku
sok i starta skrka z 1 cytryny
szklanki oliwy z oliwek extra virgin, 2 zbki czosnku
4 filety z tilapii
czerwonej cebuli, pokrojonej w cienkie krki
2 yki oleju kokosowego
yeczki mielonego kminu rzymskiego
yeczki suszonego oregano
2 limonki, przekrojone na p (do wycinicia)
8 tortilli kukurydzianych
8 yek sosu Garden Fresh Salsa
(zob. przepis w sekcji sosy i dressingi)
1 cebula, posiekana
4 pomidory, pokrojone
2 szklanki ciecierzycy, ugotowanej
1 yka oliwy z oliwek extra virgin
2 yki imbiru, startego
yeczki kurkumy
1 yeczka kminu rzymskiego
1 yeczka cynamonu
2 yki natki kolendry, posiekanej
sl i pieprz do smaku
CIECIERZYCA
Dla osb poddawanych chemioterapii ciecierzyca bdzie doskonaym rdem
bonnika, skutecznie wspomagajcego usuwanie toksyn z organizmu. Ciecierzyca
zawiera duo magnezu i kwasu foliowego. Ma take w swoim skadzie molibden,
ladowy minera niezbdny w procesie detoksykacji siarczynw konserwantw
powszechnie stosowanych przy produkcji wina i mielonek.
Bowina z ciecierzyc i wieymi pomidorami
DRESSING
1 yka czerwonego octu winnego lub jabkowego
3 yki oliwy z oliwek
1 zbek czosnku, zgnieciony
sl i pieprz do smaku
MARCHEW
Marchew zawiera duo beta-karotenu, fitoskadnika o korzystnych dla zdrowia
waciwociach antyoksydacyjnych, poprawiajcych odporno, i wielu innych.
Ponadto jest bogatym rdem witaminy A, zwikszajcej odporno witaminy C,
wpywajcej na gsto koci witaminy K, zdrowego dla serca bonnika oraz
potasu.
Makaron ryowy ze szparagami
GROSZEK NIENY
Groszek nieny jest bardzo zdrowym dodatkiem do potraw i jako samodzielna
przekska, poniewa zawiera cenne skadniki odywcze. Nale do nich: bonnik,
wglowodany, biako, witaminy A i C, zdrowe tuszcze, elazo, potas, magnez,
kwas foliowy i antyoksydanty. Maj one zdolno zapobiegania stanom zapalnym,
nowotworom, chorobom oczu i dolegliwociom trawiennym.
Grillowane sardynki
SOS
3 yki oleju kokosowego, 1 yka mleka kokosowego
szklanki wieej kolendry, posiekanej
2 yki wywaru z warzyw
34 yki soku z limonki
2 zbki czosnku, drobno posiekanego
Grill lekko posmarowa olejem kuchennym, aby ryba nie przywieraa do jego
powierzchni.
Aby przygotowa mieszank do nacierania, wystarczy wymiesza wszystkie
skadniki w niewielkim naczyniu. Jeli sardynki s ju oczyszczone i przygotowane,
mona pomin ten krok. Jeli nie, naley zrobi nacicie wzdu dolnej czci
kadej ryby i usun wntrznoci (wkadajc palec do rodka). Opuka ryby
i odoy do osuszenia.
Przygotowane sardynki uoy pasko na tacce albo w podunym naczyniu
aroodpornym. Skropi ryby 1 yk oleju rolinnego i rwno rozsmarowa. Ca
powierzchni ryb posypa mieszank do nacierania. Delikatnie wetrze przyprawy,
aby ryby nabray tozotej barwy. Reszt mieszanki posypa sardynki z wierzchu
i odstawi, aby przesikny aromatem (przynajmniej na 10 minut), a nastpnie
umieci naczynie na gorcym grillu.
Aby przygotowa sos, naley umieci skadniki w niewielkim garnku lub rondelku.
Podgrza na rednim ogniu, aby wydoby z mieszanki aromat. Przyprawi do smaku.
Ryby piec na grillu przez okoo 58 minut z kadej strony, a skrka nabierze
chrupkoci i zocistego koloru.
4 PORCJE
Saatka z krewetkami i szpinakiem
DRESSING
5 truskawek, bez szypuek
2 yki oliwy z oliwek
13 chlustw sosu Tabasco lub innego ostrego sosu
W duym naczyniu poczy olej kokosowy, sok z cytryny, koper, czarny pieprz
i Tabasco. Dokadnie wymiesza. Posmarowa t mieszank ososia i piec na grillu
nastawionym na redni temperatur albo w piekarniku w temperaturze 350F
(175C) przez 15 minut, aby ryba bya dokadnie upieczona.
Aby przygotowa dressing, naley poczy skadniki w blenderze i dokadnie
zmiksowa. Doda wody, aby rozrzedzi sos, albo dodatkow truskawk, aby go
zagci.
W duym naczyniu poczy zielone warzywa z dressingiem. Delikatnie wymiesza.
Na wierzchu umieci upieczonego ososia.
4 PORCJE
Warzywa na parze z sosem z czarnej fasoli
SOS FASOLOWY
1 szklanka ugotowanej czarnej fasoli
szklanki wody lub wywaru z warzyw
zbka czosnku, obranego i posiekanego
yeczki kminu rzymskiego w proszku, sl i pieprz do smaku
KMIN RZYMSKI
Naturalny antyoksydant, ktry pomaga w walce z rakiem wtroby, poprawia
trawienie i wzmacnia ukad odpornociowy. Podczas jednego z bada stwierdzono,
e kmin rzymski uchroni zwierzta przed powstawaniem guzw odka lub
wtroby. Ten antynowotworowy efekt moe by wynikiem jego ogromnych
zdolnoci wychwytywania wolnych rodnikw i wzmacniania dziaania enzymw
detoksykacyjnych wtroby.
Wegetariaskie chili z czarn fasol
Zagotowa wod w woku lub duym rondlu. Kolejno dodawa warzywa, cay czas
mieszajc. Gotowa przez 5 minut, a warzywa zmikn. Doda krewetki i gotowa
na parze jeszcze przez 5 minut. Doda imbir i pieprz cayenne. Podawa z curry
z ryem, z brzowym ryem lub z makaronem ryowym.
23 PORCJE
KREWETKI
Krewetki zawieraj sporo selenu. Ten pierwiastek ladowy wspomaga neutralizacj
wolnych rodnikw zwizanych z rakiem i innymi chorobami zwyrodnieniowymi.
Krewetki s doskonaym rdem biaka niskotuszczowego; 113-gramowa porcja
zawiera okoo 23,7 gramw biaka. Waciwoci przeciwzapalne wspomagaj
proces zdrowienia. Kwasy tuszczowe omega-3 zawarte w krewetkach rwnie
pomagaj spowolni rozwj guzw nowotworowych.
Rybne taco z surwk z kapusty
FASOLA NERKOWATA
Fasola jest rdem antyoksydantw, midzy innymi manganu. Zawiera witamin
K, ktra chroni komrki przed stresem oksydacyjnym, wspomagajc leczenie raka.
Ponadto witamina K jest niezwykle korzystna dla mzgu i ukadu nerwowego.
Fasola jest te znakomitym rdem tiaminy, niezbdnej dla komrek mzgowych
i funkcji poznawczych.
Przystawki
Sos guacamole
AWOKADO
Awokado jest bogate w niezbdne kwasy tuszczowe, niezwykle korzystne dla
zdrowia osb poddawanych chemioterapii. Jest rwnie znakomitym rdem
bonnika, potasu i kilku witamin, w tym B6 i C. Posiada silne waciwoci
antyoksydacyjne i przeciwzapalne. Badania wykazuj, e awokado selektywnie
wspomaga niszczenie komrek nowotworowych, jednoczenie wzmacniajc
komrki nienowotworowe.
Brzowy ry curry
CURRY W PROSZKU
Kurkuma, jeden z gwnych skadnikw curry, obnia ryzyko powstania raka
prostaty, piersi, skry i jelita grubego by moe ze wzgldu na swoje waciwoci
antyoksydacyjne. Moe te spowalnia tempo rozwijania si tych nowotworw.
Inne skadniki curry, takie jak papryczka chili, a nawet kurkumina, korzystnie
wpywaj na odporno.
Duszony koper woski
Odci wierzchoki bulw kopru woskiego, posieka 2 yki lici i odoy na bok.
Bulwy przekroi wzdu na p, a kad powk podzieli wzdu na cztery czci
(aby z kadej bulwy otrzyma po osiem kawakw), pozostawiajc nieco rdzenia,
aby poszczeglne czstki nie rozpady si podczas gotowania. Wla oliw z oliwek
na du patelni z prostymi brzegami i postawi na rednio-duym ogniu. Kawaki
kopru uoy w jednej warstwie na patelni.
Zmniejszy ogie na redni i smay, nie poruszajc bulw, przez co najmniej 2
minuty. Posypa sol. Gotowa przez kilka minut z kadej strony (caa sztuka polega
na tym, aby kawaki si nie rozpady powodzenia!). Doda wywar i any.
Doprowadzi pyn do wrzenia, a nastpnie zmniejszy ogie na may, przykry
patelni i dusi przez 5 minut. Posypa z wierzchu skrk pomaraczow i skropi
sokiem z cytryny (lub limonki). Przykry na 2 minuty. Podawa na ciepo.
4 PORCJE
rdo: simplyrecipes.com
Kapusta na parze z kminkiem
W duym garnku zagotowa wod z sol. Doda kapust. Gotowa przez 90 sekund
i odsczy wod, kapust pozostawiajc w garnku. Doda oliw z oliwek, kminek,
nasiona selera i czarny pieprz. Posoli do smaku. Wymiesza i podawa na ciepo.
46 PORCJI
Brokuy z imbirem i sezamem
BROKUY
Poczenie skadnikw antyoksydacyjnych, przeciwzapalnych i sprzyjajcych
detoksykacji czyni brokuy warzywem wyjtkowym w zapobieganiu chorobie
nowotworowej. Nowe badania dowiody, e ryzyko powstania raka w kilku
ukadach narzdw zwizane jest wanie z tymi trzema procesami. Bogactwo
skadnikw pokarmowych zawartych w brokuach ma bezporedni wpyw na stany
zapalne, stres oksydacyjny i detoksykacj.
Kolczoch z pomidorami i zielonym chili
KOLCZOCH
Kolczochy, znane te jako warzywne gruszki, s spokrewnione z cukini,
ogrkiem i melonem, a w pewnym stopniu ich smak jest kombinacj tych trzech
warzyw. Stanowi podstaw kuchni meksykaskiej i kostarykaskiej, maj duo
witaminy C, mao kalorii i s dobrym rdem bonnika. Mona je je na surowo
albo gotowa, i tak jak cukini, zapieka, opieka, smay, gotowa na parze lub
przyrzdza z nich pure. Skrka tych warzyw moe by twarda (rosn
w intensywnym socu i wysokiej temperaturze), wic najlepiej je obra.
Salsa pomidorowa Pico de Gallo
KOLENDRA
Natka i nasiona kolendry maj potne waciwoci przeciwzapalne, ktre agodz
objawy artretyzmu, zwikszaj poziom cholesterolu HDL (dobrego), a obniaj
poziom cholesterolu LDL (zego) i pomagaj zmniejszy uczucie mdoci.
Kolendra jest doskonaym rdem elaza i magnezu. agodzi biegunk,
wspomaga funkcjonowanie wtroby, a take odkaa i odtruwa organizm. Ponadto
posiada waciwoci wzmacniajce odporno.
Komosa ryowa z czosnkowym sosem tahini
Zagotowa bulion warzywny lub wod, doda komos ryow, zmniejszy ogie
i gotowa pod przykryciem przez 1015 minut. Wyczy ogie i trzyma pod
przykryciem jeszcze przez 5 minut. Doda do komosy szpinak i przykry na 4
minuty. Wla sos tahini do niewielkiej miseczki, doda posiekany czosnek, sok
z cytryny i sl; wymiesza. Mieszajc, dodawa stopniowo 23 yki (lub wicej,
w razie potrzeby) gorcej wody, aby uzyska kremow konsystencj. Komos
i szpinak podawa polane sosem tahini.
4 PORCJE
rdo: vegancoach.com
KOMOSA RYOWA
Cho mwi si, e komosa jest ziarnem, w rzeczywistoci s to nasiona warzywa
spokrewnionego z bowin, szpinakiem i burakiem. Zawieraj wysokiej jakoci
biako skadajce si z dziewiciu niezbdnych aminokwasw, wpywajce na
bilans biakowy podobnie jak mleko. Komosa jest doskonaym rdem
ryboflawiny i dziaa odkwaszajco, przynajmniej w porwnaniu z dzikim ryem,
amarantusem i ziarnami kiekujcymi. Poniewa nie jest spokrewniona z pszenic,
i w ogle nie jest zboem, nie zawiera glutenu.
Makaron ryowy z orzechowym pesto
Makaron ryowy: Makaron woy do garnka lub miski z gorc wod na 512
minut, a zmiknie i bdzie nadawa si do jedzenia, ale pozostanie zwarty i nieco
sprysty. Odsczy i przela zimn wod.
Naoy spor porcj pesto do miski. Doda makaron i delikatnie wymiesza. Mona
doda wicej pesto do smaku.
23 PORCJE
Brokuy z sezamem
1 szklanka wody
455 g wieych brokuw z odygami
1 yka nasion sezamu
4 yeczki oliwy z oliwek extra virgin (podzieli na 2 porcje)
1 yka soku z cytryny
NASIONA SEZAMU
Nasiona sezamu zawieraj lignin, ktra pomaga organizmowi usuwa wolne
rodniki, powodujce starzenie si i raka. Zawieraj te fityniany, ktre nale do
najsilniejszych antyoksydantw i naturalnych substancji antynowotworowych,
hamujcych wzrost rnych komrek rakowych. Oglnie rzecz biorc, nasiona
sezamu zapewniaj optymaln witalno i si. Pacjentom poddawanym
chemioterapii pomagaj agodzi zaparcia, zmikczajc stolec.
Podsmaany jarmu
Na duej patelni podsmay czosnek przez okoo 30 sekund. Doda jarmu i smay,
a zmiknie. Posoli i podawa.
46 PORCJI
rdo: Jen Klien sheknows.com
JARMU
Nazywany krlem warzyw jarmu to kopalnia skadnikw pokarmowych. Jedna
szklanka jarmuu ma tylko 36 kalorii i 0 gramw tuszczu, a za to zawiera
imponujc ilo bonnika 5 gramw. Dziki temu bardzo dobrze wpywa na
trawienie i wspomaga wydalanie. Jarmu jest bogaty w elazo (w stosunku do
liczby kalorii ma go wicej ni woowina). Zawiera silne antyoksydanty, takie jak
karotenoidy i flawonoidy, ktre chroni przed rnymi rodzajami raka. Ma te
waciwoci przeciwzapalne i jest bogaty w witamin C, ktra wzmacnia ukad
odpornociowy i wspomaga nawodnienie organizmu.
Biryani z ryem
Podgrza olej kokosowy na patelni. Doda listek laurowy, ziarna kminu, ziarenka
czarnego pieprzu, godziki i posiekan cebul; podsmay, a cebula si zrumieni.
Doda imbir, czosnek, kurkum, papryk i mielon kolendr; podsmaa przez 34
minuty. Na koniec doda pokrojone pomidory i sl. Dusi na rednim ogniu pod
przykryciem przez okoo 10 minut, a pomidory zmikn i zaczn si rozpada,
a olej wypynie na powierzchni. Doda groszek i gotowa przez kolejn minut.
Cay czas miesza, aby nie dopuci do przypalenia. Kiedy mieszanka pomidorowa
bdzie ju bardzo mikka, doda ugotowany ry i posiekan natk kolendry;
wymiesza. Podawa na gorco. 4 PORCJE
rdo: Reem Rizvi simplyreem.com, wersja dr. Mikea
KURKUMA
Kurkuma to silny naturalny rodek antyseptyczny i antybakteryjny, przydatny do
dezynfekcji skalecze i oparze. Moe zapobiega czerniakowi i zmusza istniejce
komrki tego nowotworu do samounicestwienia. Jest naturalnym rodkiem
odtruwajcym wtrob. Nowe badania dowodz, e moe zapobiega powstawaniu
przerzutw w wielu rnych postaciach raka. Kurkuma wzmaga efekty
paklitakselu, leku chemioterapeutycznego, i agodzi jego skutki uboczne.
Pieczona brukselka z koprem woskim i grzybami
shiitake
680 g brukselki
4 szalotki, pokrojone na wiartki
10 zbkw czosnku, obranych
225 g kapeluszy grzybw shiitake
1 dua bulwa kopru woskiego
szklanki oliwy z oliwek extra virgin
3 yki octu balsamicznego
2 yki wieego estragonu lub rozmarynu
sl i pieprz do smaku
SL MORSKA
Sl morska zapewnia rwnowag mineraln w organizmie. W poczeniu z wod
i w odpowiednich proporcjach jest niezbdna do regulacji cinienia krwi. Dostarcza
wanych mineraw bezporednio do komrek, wzmacniajc ukad
immunologiczny i zwikszajc odporno na infekcje i choroby bakteryjne. Dziaa
jak silny naturalny rodek antyhistaminowy, utrzymujc w organizmie poziom
kwasowoci i zapobiegajc rnym problemom zdrowotnym oraz chorobom
degeneracyjnym.
Smaczna saatka tabbouleh
szklanki wrztku
szklanki kaszy bulgur
1 szklanka pietruszki, drobno posiekanej
szklanki lici mity, drobno posiekanych
szklanki cebuli dymki, drobno posiekanej
1 pomidor, pokrojony w kostk
3 yeczki oliwy z oliwek
12 yki soku z cytryny
1 yeczka soli morskiej
1 zbek czosnku, drobno posiekany
pieprz i papryka do smaku
Na niewielk patelni wla kilka kropli oliwy z oliwek. Podgrza na maym ogniu
i doda czosnek. Cay czas miesza, a lekko si zrumieni. Do duej miski wla sok
z cytryny i oliw z oliwek, wrzuci czosnek, oliwki, ogrek i pomidory. Doda
komos i wymiesza. Podawa na ciepo lub na zimno.
4 PORCJE
rdo: Emily Molone, dailygarnish.com, wersja dr. Mikea
Saatka z grzybami i brokuami
Gotowa brokuy na parze nad lekko wrzc wod przez 34 minuty, a zmikn,
zachowujc jeszcze chrupko. Warzywa woy do bardzo zimnej wody,
a nastpnie odsczy. W duej misce poczy brokuy, grzyby i zielon cebulk.
W redniej wielkoci misce wymiesza ocet z imbirem, sol i pieprzem. Doda
oliw i olej i wymiesza. Otrzyman mieszank zala warzywa i lekko wymiesza
cao. Podawa od razu.
4 PORCJE
rdo: na podstawie The Totally Mushroom Cookbook
Helene Siegel i Karen Gillingham
Sosy i dressingi
wiea salsa ogrodowa
PIEPRZ CAYENNE
Pieprz cayenne to cudowna przyprawa, korzystna dla ukadw: gruczoowego,
krenia, limfatycznego i trawiennego. agodzi alergie i skurcze mini, poprawia
trawienie i uatwia gojenie si ran. Wspomaga zarwno leczenie zwykego
przezibienia, jak i uczucia wyczerpania cayenne to prawdziwy krl.
Szybki czerwony sos
2 zbki czosnku
1 yeczka musztardy Dijon
1 yeczki octu balsamicznego
2 yeczki soku z cytryny
odrobina sosu Worcestershire
1 awokado, obrane, wydrylowane i pokrojone w wiartki
szczypta pieprzu cayenne
szklanki oliwy z oliwek extra virgin
1 yeczka skrki z cytryny
sl i pieprz do smaku
CZOSNEK
Istnieje wiele danych naukowych potwierdzajcych waciwoci antynowotworowe
czosnku i pozwalajcych sklasyfikowa go jako pokarm antynowotworowy. Ten
legendarny wzmacniacz odpornoci wspomaga leczenie infekcji bakteryjnych,
ktre s trudne do wyleczenia z uwagi na obecno bakterii odpornych na
antybiotyki.
Winegret z pieczon czerwon papryk
3 zbki czosnku
2 yeczki musztardy Dijon
4 yeczki wieego soku z cytryny
2 tka
odrobina sosu Worcestershire
6 filetw anchois, pokrojonych
1 yka wieo startego parmezanu
szklanki oliwy z oliwek extra virgin
sl i pieprz do smaku
JAJKA
Jedno jajko zawiera 6 gramw wysokiej jakoci biaka i wszystkie dziewi
niezbdnych aminokwasw. Jedno tko zawiera okoo 300 mikrogramw
choliny, wanego skadnika pokarmowego, ktry wspomaga regulacj mzgu,
ukadu nerwowego i ukadu krenia. Jajka nale do pokarmw zawierajcych
naturaln witamin D. Maj zdolno zapobiegania rakowi piersi w trakcie
jednego z bada okazao si, e u kobiet, ktre spoyway przynajmniej 6 jajek
w tygodniu, ryzyko wystpienia raka piersi obniyo si o 44 procent.
Dressing tahini
W redniej wielkoci misce poczy wszystkie skadniki i wla 3 yki wody. Aby
rozrzedzi sos, doda 12 yki wody. Dressing tahini mona przechowywa
w lodwce przez 57 dni.
1 SZKLANKA
rdo: z ksiki Salad Dressings Jessiki Strand, wersja dr. Mikea
PIETRUSZKA WOSKA
Pietruszka silnie wzmacnia odporno. Badania wskazuj, e mirystycyna,
organiczny zwizek chemiczny znajdujcy si w olejku eterycznym pietruszki,
powstrzymuje powstawanie guzw. Pietruszka jest bogata w antyoksydanty, w tym
luteolin, flawonoid, ktry wykrywa i usuwa wolne rodniki wywoujce stres
oksydacyjny w komrkach. Ponadto pietruszka jest skutecznym rodkiem
przeciwzapalnym. Stanowi te doskonae rdo cennej witaminy K.
Masa czosnkowa Lepsza ni maso
1 szklanki wody
szklanki caych migdaw
yeczki soli
1 yeczka proszku cebulowego
1 yeczka mielonej gorczycy
szklanki oliwy z oliwek
2 yki soku z cytryny
MIGDAY
Migday s znakomitym rdem witaminy E, manganu, magnezu, miedzi,
ryboflawiny (witaminy B2) i fosforu. Na szczcie, chocia jedna czwarta szklanki
migdaw zawiera okoo 18 gramw tuszczu, w wikszoci (11 gramw) jest to
zdrowy tuszcz mononienasycony. Migday s bogate w biako. Jedna czwarta
szklanki zawiera 7,62 gramw to wicej ni w typowym jajku, ktre zawiera 5,54
grama biaka.
Przekski
Przekski z wafli ryowych
3. Wafle z brzowego ryu z past z resztek fasoli i rukol oraz wie sals
ogrodow to szybka przekska albo lekki lunch, jeli podane bd z warzywami
ugotowanymi na parze albo saatk z zielonych warzyw.
4 due garcie jarmuu, poszarpanego na kawaki wielkoci jednego ksa, bez twardych odyg (okoo 150 g)
12 yki oliwy z oliwek
sl morska lub koszerna
3 arkusze nori
1 szklanka brzowego ryu, ugotowanego
1 awokado, wydrylowane, obrane i pokrojone
ogrka, obranego i cienko pokrojonego
3 yeczki nasion sezamu
Pooy jeden arkusz nori na blacie kuchennym, na rodku uformowa lini z kilku
yeczek ryu. Pooy kawaki awokado i ogrka wzdu linii ryu i posypa
nasionami sezamu. Zwin arkusz nori nad lini ryu, formujc rurk, po czym
przetoczy j z powrotem, aby cieni skadniki w rodku. (Mona uy maszynki
do zwijania sushi). Zwily koniec arkusza nori odrobin wody, aby dokadnie zlepi
sajgonk.
3 SAJGONKI
BRZOWY RY
Ry to jeden z doskonaych darw natury. Mieszkacy niemal poowy wiata,
mwic je, maj na myli je ry. Poniewa jest bogaty w bonnik i selen,
stanowi wane rdo rozpuszczalnych w wodzie antyoksydantw. Niektre z nich
uwalniane s natychmiast, a inne powoli, dziki czemu dziaaj w obrbie caego
przewodu odkowo-jelitowego jeszcze przez dugi czas po jedzeniu.
Humus
papier ryowy
1 awokado
1 ogrek
1 szklanka kiekw soi lub lucerny
1 redni pomidor
odrobina pieprzu cayenne
2 banany
1 awokado
12 yki surowego kakao w proszku (lub nieprzetworzonego chleba witojaskiego)
1 yeczka surowego miodu lub syropu z agawy (opcjonalnie)
TAPIOKA
Wielk zalet tapioki jest to, e zaspokaja ochot na co sodkiego, jednoczenie
nie wywoujc problemw takich jak cukier czy jego zamienniki. Zawarta w niej
dietetyczna skrobia jest korzystna dla zdrowia, podobnie jak inne skrobiowe
warzywa korzeniowe, takie jak ziemniaki. Z dodatkiem owocw stanowi pyszny
i syccy deser.
Babeczki z mki jczmiennej (zawiera gluten)
4 szklanki wody
1 dynia pimowa, obrana, wypestkowana i pokrojona
1 czubata szklanka orzechw woskich, posiekanych
2 yki organicznego oleju kokosowego
23 yeczki imbiru, startego
12 yeczki czystej esencji waniliowej
sok z cytryny lub limonki (opcjonalnie)
12 yeczki cynamonu
szklanki wieej lub mroonej urawiny lub czarnych borwek
sl do smaku
Do duego garnka wla wod i wrzuci pokrojon dyni. Gotowa przez 10 minut
pod przykryciem. Odcedzi wod, doda urawin lub borwki, jeli s mroone,
i wla olej kokosowy. Przykry i dusi przez minut. (Jeli urawina lub borwki s
wiee, wystarczy doda je na samym kocu).
Wymiesza imbir, orzechy woskie, esencj waniliow, cynamon i sok z cytryny lub
limonki i cao poczy z mieszank z dyni. Doda wiee owoce. Delikatnie
wymiesza.
Podawa na ciepo lub na zimno. Znakomicie nadaje si na niadanie z granol
i mlekiem migdaowym.
4 PORCJE
Grillowane jabka
SUSZONA URAWINA
Wnikliwe badania wykazay, e spoywanie suszonej urawiny jest korzystne dla
zdrowia, poniewa wzmacnia ona ukad odpornociowy, a take zwalcza infekcje
bakteryjne i wirusowe. Suszona urawina jest bogatym rdem witaminy C
i antyoksydantw. Dziki temu osabia skutki dziaania wolnych rodnikw
w organizmie, co z kolei ogranicza rozwj komrek nowotworowych.
Milkshake czekoladowo-truskawkowy
TRUSKAWKI
Truskawki s bogatym rdem wielu skadnikw pokarmowych, z witamin C na
czele. Zawieraj te znaczce iloci fitoskadnikw i antyoksydantw, ktre
niszcz wolne rodniki. Oprcz witaminy C w truskawkach znajduje si witamina K
i mangan, a take kwas foliowy, potas, ryboflawina, witamina B5, witamina B6,
mied, magnez i kwasy tuszczowe omega-3.
Ciasteczka z patkw owsianych
RODZYNKI
Rodzynki to bogate rdo energii, witamin, mineraw i antyoksydantw.
Zawieraj zwizek fitochemiczny resweratrol, polifenolowy antyoksydant
o waciwociach przeciwzapalnych, antynowotworowych i obniajcych poziom
cholesterolu. Badania wskazuj, e resweratrol moe chroni przed czerniakiem,
a take przed rakiem jelita grubego i prostaty. Rodzynki s bogatym rdem
mineraw, takich jak wap, elazo, mangan, magnez, mied i cynk.
Mikkie ciasteczka migdaowe
CHIA
Nasiona chia s bogatym rdem antyoksydantw, witamin, mineraw i bonnika.
Zawieraj niezbdne kwasy tuszczowe w doskonaej proporcji: olej w nasionach
chia to w 30% olej omega-3, a w 40% olej omega-6. Badania wskazuj te, e
spoywanie tych nasion spowalnia przetwarzanie wglowodanw w cukry proste.
Pomaga to zapobiega nagym skokom poziomu cukru we krwi, zarwno
u diabetykw, jak i u osb zdrowych.
CZ 4
Mieszkaj w pokojach penych wiata Unikaj cikostrawnego jedzenia Wino pij z umiarem
Korzystaj z masay i kpieli, wicz i gimnastykuj si Bezsenno zwalczaj agodnym koysaniem
lub szumem pyncej wody Zmieniaj otoczenie i odwiedzaj dalekie miejsca Omijaj przeraajce idee
Nie auj sobie wesoych rozmw i rozrywek Suchaj muzyki
A. CORNELIUS CELSUS
Przyszo
Pierwsz ofiar osobistej wojny z rakiem jest przyszo. Osobie, u ktrej
zdiagnozowano raka, wydaje si, e czas przesta pyn, a ycie zatrzymao si
w miejscu. Przestaje marzy o nastpnym miesicu, roku czy dekadzie, a bieg czasu
ulega gwatownemu zahamowaniu, bo umys cigle wraca do dnia dzisiejszego,
jutrzejszego i nastpnego. Wszelkie plany i osignicia yciowe nagle sprowadzaj
si do wizyt lekarskich, realizowania recept w aptece, pobierania krwi i robienia
bada.
Dlatego pierwszym zaleceniem dla kogo, kto wanie wygra z rakiem, jest
odzyskanie przyszoci.
W ostatniej czci tej ksiki zamierzam podj temat najbliszej przyszoci,
omwi proces przemiany chorego w czowieka, ktry pokona chorob i chce
skupi si na przywrceniu wysokiej jakoci ycia po chemioterapii. Pniej napisz
bardziej oglnie o przyszoci.
Wicej ruchu
To, co [osoby, ktre pokonay raka] robi dla siebie, jest naprawd wane mwi
Nagi Kumar, profesor nauk onkologicznych na Uniwersytecie Poudniowej Florydy.
Trzeba da z siebie wszystko: uprawia jog, sta si bardziej elastycznym,
spacerowa, waciwie si odywia. Podchodzi wrcz obsesyjnie do tego, co trafia
do naszego ciaa.
Aktywno fizyczna to najwyraniejszy krok ku zdrowiu pisze Karen Syrjala
z kadry dyrektorskiej Centrum Bada nad Rakiem Freda Hutchinsona. Dziki niej
na pewno poczujesz si lepiej i poprawisz funkcjonowanie swego organizmu
i mzgu. Moesz nawet zmniejszy zagroenia zwizane z rakiem.
wiczenia s niezwykle korzystne dla utrzymania dobrego samopoczucia osb,
ktre pokonay raka. New York Times relacjonuje wyniki nowego badania
wskazujce, e dziki wiczeniom zmniejsza si prawdopodobiestwo pniejszej
mierci tych osb z powodu nawrotu raka. Gwn autork tego badania bya dr
Rachel Ballard-Barbash, wicedyrektor ds. bada stosowanych w Pastwowym
Instytucie Onkologii.
Kiedy dr Ballard-Barbash i jej koledzy analizowali okrelone informacje na
temat biomarkerw zwizanych z nawrotami raka, odkryli, e wiczenia poprawiaj
poziom insuliny, obniaj stany zapalne i zwikszaj liczb komrek ukadu
odpornociowego, ktre atakuj guzy czytamy w Timesie.
Jeli wydawao ci si, e ruch wyczerpie twoje siy, to okazuje si, e jest
zupenie odwrotnie. Na podstawie innego badania, przeprowadzonego
w Amsterdamie, stwierdzono, e wiczenia energetyzuj osoby bdce w trakcie
lub po zakoczeniu terapii antynowotworowej.
Powrt do aktywnoci fizycznej po pokonaniu raka ma te znaczenie
symboliczne. Ruch oznacza, e byy pacjent wrci do wiata ywych i jest gotw
sta si znowu normaln osob.
Nie dramatyzuj
Zapytaj kogo, kto pokona raka, co najtrudniej znie po przeyciu tej strasznej
choroby i czsto wyczerpujcej terapii, a najczciej usyszysz: dramatyzowanie.
Rak obarcza chorego swoim dramatycznym wpywem. Kiedy terapia dobiega koca,
wraca zdrowie i zaczyna si spokojne, nowe ycie, ostatni rzecz, jakiej sobie
yczymy, jest kto wyolbrzymiajcy wag jakich niegronych spraw.
Psycholodzy wyjaniaj, e dramatyzuj ludzie, ktrzy cigle si nudz albo
domagaj si uwagi, prbujc sprawia wraenie, e ich ycie jest ekscytujce.
Dysponuj caym wachlarzem powanych problemw, prawdziwych bd
wymylonych, ktrymi zasypuj innych przy byle okazji.
Klientom, ktrzy pokonali raka, radz, aby po prostu pozwolili takim
dramatyzujcym znajomym i czonkom rodziny po cichu znikn z ich ycia. Mona
to zrobi grzecznie, tumaczc si zmczeniem lub innym skutkiem ubocznym
terapii. Jeli to nie wystarczy, istniej inne sposoby, aby ochroni si przed
potencjalnie irytujcymi osobami lub sytuacjami. Nieprzyjmowanie propozycji
wsplnych wyj na miasto lub odwiedzin zawsze uchodzi rekonwalescentom.
Rada z internetowego sownika Urban Dictionary: zaufanych przyjaci trzymaj
blisko, zachowuj tajemnice, unikaj ktni, nie kam i, co najwaniejsze, trzymaj si
z dala od dramatw innych ludzi.
Stres wywoywany przez dramatyzowanie na przykad prby wygrania
nieistotnej sprzeczki zaszkodzi organizmowi. Po pierwsze, pod wpywem stresu
skadniki pokarmowe i suplementy nie s odpowiednio przyswajane, co zaburza
ukad odpornociowy.
Nadmierny zamt emocjonalny jest tym, czego rekonwalescent zupenie nie
potrzebuje. Tego, co przey podczas choroby i chemioterapii, wystarczy mu na cae
ycie.
Patrz w przyszo
Wr do nawyku planowania przyszoci. wiczeniem, ktre moe przynie
najwicej korzyci rekonwalescentowi, jest marzenie o przyszoci. I to nie tylko
samo marzenie, ale te przelewanie swojej wyobrani na papier. Planowanie to
niezbdny element zdrowienia.
Utrata nadziei to wysoka cena pisze Aaron Ben-Zev w Psychology Today.
Ideay daj nadziej i stanowi punkt odniesienia dla poprawy sytuacji. Zanik
nadziei, czyli utrata zdolnoci wyobraania sobie, e moe by lepiej, to najgbszy
rodzaj straty i chyba najtragiczniejszy.
Staroytni uwaali nadziej za niezastpion cech psychiczn. W mitologii
greckiej Prometeusz wykrad bogom ogie. Aby ukara go za ten wystpek, Zeus,
wadca wszystkich bogw, stworzy puszk, ktra zawieraa wszelkie nieszczcia,
jakich bogowie dotd oszczdzali ludzkoci. Puszk powierzono modej kobiecie
Pandorze. Mimo zakazu otworzya ona puszk i zamknite w niej nieszczcia
rozniosy si po caym wiecie. Zanim zdya zatrzasn wieko, w rodku pozostaa
ju tylko nadzieja.
Dwa niedawne badania przeprowadzone na Uniwersytecie w Queensland,
Uniwersytecie Nowej Poudniowej Walii, Australijskim Uniwersytecie Narodowym
i Uniwersytecie Monash wykazay, e optymistyczne oczekiwania s niezbdne, aby
ludzie byli szczliwi i zadowoleni ze swojego ycia. Profesor Paul Frijters, jeden
z autorw tych dwch bada, powiedzia, e prba, w ktrej uczestniczyo 10 tysicy
Australijczykw na przestrzeni 9 lat wykazaa, e ludziom yje si lepiej, jeli
spodziewaj si czego dobrego w przyszoci.
Charles Snyder, jeden z twrcw psychologii pozytywnej, stworzy teori
nadziei, zgodnie z ktr posiadanie celw stanowi jedn z najwikszych ludzkich
wartoci. W oparciu o wieloletnie obserwacje Snyder sformuowa pewne cele,
mogce przysuy si zdrowiu osb, ktre pokonay raka. Oto niektre z nich:
Wspominanie sukcesw z przeszoci w tym przypadku przypominanie sobie
dobrych wynikw bada i dobrego samopoczucia z dobrych czasw.
Poznawanie historii sukcesw innych ludzi znajomych, ktrzy pokonali
chorob albo bohaterw filmw, nagra bd ksiek.
6. Nie jedz przetworzonej ywnoci, produktw dla dzieci ani tych o nienaturalnych
kolorach. Sztuczne barwniki, konserwanty i dodatki wywouj raka u maych
zwierzt a przecie maj one komrki tak samo jak my.
7. Wybieraj domowe, prawdziwe jedzenie. Wikszo restauracji kupuje
najtasze skadniki i przygotowuje sosy w ogromnych, odlegych fabrykach.
Sosy te faszerowane s niezdrowymi, sztucznymi aromatami po to, aby klienci
byli zadowoleni, a nie zdrowi.
8. Ogranicz spoycie sodu. Zwyka sl kuchenna jest jodowana. Niedobr jodu jest
dzisiaj mniej powszechny, ale jodowana sl jest mniej zdrowa ni inne jej
rodzaje. Lepszym wyborem bdzie sl morska, kamienna, rowa lub czarna,
poniewa te odmiany maj wyszy poziom mineraw.
ISBN 978-83-65442-80-2
www.vivante.pl
Wydawnictwo Vivante
E-mail: wydawnictwo@vivante.pl
Dzia handlowy: zamowienia@vivante.pl
Pena oferta wydawnictwa jest dostpna na stronie www.vivante.pl
woblink.com