Podstawy Konstrukcji Maszyn

Wiesaw Tareko
pok. 222a
 Najwaniejszy w
kadym dziaaniu jest
pocztek

Platon, 4 wiek p.n.e.

Nigdy nie rezygnuj z celu tylko
dlatego, e osignicie go
wymaga dugiego czasu.

Czas i tak upynie.

H. Jackson Brown
 dane informacja wiedza mdro
powizanie

Zbir danych nie

mdro jest informacj.
zrozumienie Zbir informacji nie
wiedza zasad jest wiedz.
Zbir wiedzy nie
zrozumienie jest mdroci.
informacwzorcw
Zbir mdroci nie
ja
zrozumienie jest prawd.
relacji
dane

zrozumieni
e
INYNIER = WIEDZA +UMIEJTNOCI +
DOWIADCZENIE
 Rys historyczny
przedmiot Podstawy Konstrukcji Maszyn
konstrukcja i maszyna
techne () sztuka
sztuka kada produkcja umiejtna
sztuka (nie wyczajc sztuki cieli czy
tkacza) czynno umysowa
 sztuka kunszt
odrbno malarstwa, architektury sztuki
pikne
Michelangelo, The Creation of Adam, 1510
 techne
1. rzemioso
2. wraz z rozwojem przemysu do wszystkich
wytworzonych urzdze
 wytworzone urzdzenia
mechane() mechanizm
w jzyku aciskim mechanizmy
urzdzenia, maszyny proste (ruba, klin,
dwignia, itp.)
maszyna (machina) wszelkie urzdzenia
zawierajce mechanizm
Podstawowymi maszynami prostymi s dwignia i rwnia
pochya, pozostae maszyny s rozwiniciem lub szczeglnym
przypadkiem wyej wymienionych.
Podstawowe maszyny proste to:
obrotowe:
dwignia,
wignia
koowrt,
przekadnia (zbate, cierne, pasowe, acuchowe, rubowe),
blok (krek),
9 wielokrek;
ek
przesuwne:
rwnia pochya,
klin,
ruba.
dwignia
"Dajcie mi dostatecznie dug dwigni i punkt podparcia, a porusz Ziemi".
Dwignia dwustronna I klasy

2N 2N
Dwignia jednostronna II klasy

1N

2N
Dwignia jednostronna III klasy

3N

2N
Dwigni dwuramienn stanowi podparta belka.

P
G
R r

Unoszony ciar G obcia krtsze rami (o dugoci R).

Dla zrwnowaenia dwigni na drugim ramieniu o dugoci r wystarczy
przyoy si P rwn:
R
P = G
P G
r

dla R=r P = G
Dwignia jednoramienna

P G
R r

Do rozwizania ukadu wykorzystamy warunek rwnowagi wzgldem

punktu podparcia 0 (osi obrotu):

M0 = 0 P (R + r ) G r = 0

wwczas
1
=
r
dla R = r P= G
P G 2
R+r
wielokrek
 dwignia
jednoramienna
II klasy

dwignia
dwuramienna

P
G
R r

P G
R r
 umiejtnoci budowy maszyn przekazywane z
pokolenia na pokolenie know-how
Marcus Vitruvius Pollio
- rzymski architekt i
inynier wojenny - w I
w. p.n.e.

Konstruktor machin
wojennych.

Twrca tzw. czowieka

witruwiaskiego -
wizerunku nagiego
mczyzny wpisanego
w okrg i kwadrat,
symbolizujce ruch.
Witruwiusz - autor traktatu "O architekturze ksig dziesi",
ktry powsta pomidzy rokiem 20 p.n.e. a 10 p.n.e. a zosta
odnaleziony dopiero w 1414 r. w klasztorze na Monte
Cassino.

Monte Casino
Bezcenne rdo wiedzy o architekturze i sztuce budowlanej
staroytnych Grekw i Rzymian.
Witruwiusz opisuje w nim szczegowo zarwno greckie
porzdki klasyczne, jak i ich rzymskie odmiany.
Omwione zostay rwnie szeroko zasady stosowane przez
Rzymian przy planowaniu miast i wznoszeniu budowli.

Vitruvius, De Architectura,
Book X, Chapter VI, The
Water Screw
Biblioteka Aleksandryjska - najwiksza biblioteka wiata
staroytnego zaoona w Aleksandrii przez Ptolemeusza I
Sotera okoo 350-283 p.n.e.
Ptolemeusz II Filadelfos przyczyni si do zgromadzenia
wielu znaczcych zbiorw.
Nakaza przeszukania rejonu rdziemnomorskiego w
poszukiwaniu cennych pism.
Niektre wykupywano, inne tylko przepisywano.
Kady, kto wjeda do Aleksandrii z jak ksig, musia j
zostawi w depozycie biblioteki, by mona byo j skopiowa.

Ostatecznie ksigozbir zniszczono w 642 r. na rozkaz kalifa

Omara I, ktry nakaza spalenie wszystkich ksig
niewiernych.
Rozwj techniki zawsze by zawizany z
poszukiwaniem nowych sposobw prowadzenia
wojny.

Mariano Taccola
Inynier ingeniare - przebysk umysu
prowadzcy do oryginalnego pomysu.
Pierwsi inynierowie:
Mariano di Iacopo (1382-1458?)
zwanym Taccola autor dzie De ingeneis i
De machina
Francesco di Georgio (1439-1501)
Mariano di Iacopo (1382-
1458?) zwany Taccola
Mariano di Iacopo
zwany Taccola
 Buonaccorso Ghiberti,
Zibaldone, fol. 103v

Francesco di Giorgio wariant wcigarki

Brunelleschiego
Francesco di
Georgio
(1439-1501)
Filippo Brunelleschi

1419-1436
 Leonardo da Vinci najprostsza maszyna
zbudowana jest, z co najmniej kilku
elementw skadowych
proste czci maszynowe, np. way,
spryny, koa,
zespoy maszynowe, np. oyska, dwignie,
czynniki uatwiajce ich prac, np. smary.
Najbardziej znane kodeksy odnoszce si do budowy maszyn
to :
Codex Arundel znajdujcy si w British Library w
Londynie,
Codex Atlanticus znajdujcy si w Biblioteca Ambrosiana
w Mediolanie,
Codex Trivulzianus znajdujcy si w Biblioteca
Trivulziana w Castello Sforzesco w Mediolanie,
Codex Forster znajdujcy si w Victoria and Albert
Museum w Londonie,
Codex Leicester zakupiony w 1995 roku przez Billa
Gatesa
Codex Madrid I i Codex Madrid II znajdujce si w
Bibliotece Narodowej w Madrycie.
Leonardo wyodrbnia poszczeglne organy z maszyn i
przedstawia je graficznie w oderwaniu od innych czci, z
ktrymi wyrniony element by funkcjonalnie powizany.
Leonardo zastosowa zupenie nowatorskie, jak na owe czasy,
sposoby odwzorowania maszyn za pomoc tzw. rysunku
eksplodujcego.
Leonardo da Vinci by prekursorem wielu
przedmiotw, ktre s wykadane na uczelniach
technicznych takich jak np. mechanika pynw.
Pobieny przegld jego dokona w zakresie
projektowania oraz analizy i syntezy maszyn
pozwala stwierdzi, e Leonardo da Vinci by
rwnie jednym z gwnych i chyba najwaniejszym
prekursorem przedmiotu Podstawy Konstrukcji
Maszyn.
Maszyn
Wprowadzenie do Podstaw Konstrukcji
Maszyn
Przedmiot Podstawy Konstrukcji Maszyn
(PKM) wstp do opanowania
umiejtnoci projektowania i eksploatacji
rnego rodzaju elementw i zespow
skadowych maszyn takich jak, np.:
poczenia,
oyska,
way,
sprzga,
przekadnie.
 Ukad napdowy statku

Sprzgo Przekadnia Uszczelnienie

Silnik oysko

ruby
Przedmiot PKM pomost midzy
przedmiotami podstawowymi oraz
kierunkowymi takimi jak:
matematyka i fizyka,
rysunek techniczny,
mechanika,
wytrzymao materiaw,
materiaoznawstwo,
a przedmiotami zawodowymi, np.:
technologi napraw,
maszynami i urzdzeniami okrtowymi.
 W PKM przedstawia si dla wymienionych
elementw i zespow skadowych maszyn:
opis i ich klasyfikacj
zasady projektowania, w tym obliczania
wytyczne dotyczce zastosowania
odpowiednich materiaw do ich
budowy
wytyczne zastosowania w danej
maszynie, instalacji, itp.
wytyczne prawidowej eksploatacji
 Cykl ycia maszyny
(przemysowy proces realizacji obiektu technicznego)

Kady obiekt techniczny materialny rodek zaspakajania

potrzeb ludzkich.
Obiekt techniczny dowolny element, cz,
urzdzenie, maszyna i jej wyposaenie, podsystem lub
system, ktre mog by rozpatrywane oddzielnie.
Potrzeby formuowane s najczciej w formie
wymaga czyli waciwoci jakimi powinien odznacza
si obiekt techniczny.

pikny
szybki
bezpieczny
Og dziaa zmierzajcych do realizacji zbioru
waciwoci obiektu technicznego proces
realizacji obiektu technicznego.

Cykl ycia maszyny okres od chwili

wygenerowania potrzeby jej istnienia do
momentu jej likwidacji.
 Cykl ycia maszyny i jego etapy
oraz waciwoci obiektu technicznego

Przygotowanie
Produkcja Dystrybucja Eksploatacja Likwidacja
produkcji

Generowanie i technologiczno podatno

niezawodno recykling
identyfikacja po- wytwarzania transportowa
trzeb
podatno mon- podatno na
przechowalno naprawialno
taowa kasacj

inne inne inne inne

waciwoci obiektu technicznego

AIRBUS-Francja

AIRBUS-Niemcy
AIRBUS-Zjednoczone Krlestwo

AIRBUS-Hispania
Recykling zawsze by obecny!
Sformuowanie wymaga oraz ich prawidowa realizacja w
obiekcie technicznym wymaga zawsze wysiku twrczego i
kreatywnych zdolnoci czowieka.
Efekt pomysy, koncepcje, projekty, itp.
Generowanie ich odbywa si na etapie generowania i
identyfikacji potrzeb oraz etapie przygotowania
produkcji, kiedy to obiekt jest utworem czyli niematerialn
wizj przyszego obiektu.
Realizacja wygenerowanych projektw odbywa si na
pozostaych etapach cyklu ycia obiektu technicznego, kiedy
przybiera on posta wytworu.
Filippo Brunelleschi otrzyma zadanie ukoczenia budowy
Katedry Florenckej, czyli dodania kopuy.
Przed przystpieniem do dziaania Brunelleschi sporzdzi
rysunek kopuy.
W dziaaniu tym rozdzieli on czynno projektowania od
czynnoci wykonania budowli.
Jako zbir waciwoci okrelajcych
stopie w jakim wytwr zaspakaja (spenia
wymagania) okrelonego uytkownika.

Wytwr dowolna maszyna.

Definicja maszyny (Unia Europejska)

Maszyna jest to cao powizanych ze sob

elementw:
9 z ktrych przynajmniej jeden jest ruchomy,
9 wraz z odpowiednimi urzdzeniami roboczymi,
ukadami sterowania, zasilania, itp.,
9 ktre s poczone w celu okrelonego
zastosowania, w szczeglnoci do
przetwarzania, obrabiania, przemieszczania
lub pakowania materiaw.
W jzyku potocznym pojcie maszyny odnosi si do wielu
rnorakich urzdze i podkada si pod nie rne znaczenia.
W sensie klasycznej definicji Franza Reuleaux (1829-1905)
maszyna to mechanizm lub zesp mechanizmw we
wsplnym kadubie, sucy do wytwarzania energii lub
wykonywania okrelonej pracy mechanicznej.
Poniewa w maszynie zachodzi proces energetyczny
(dziaania energetyczne) to zgodnie z t definicj wikszo
maszyn wytwarzanych mniej wicej do poowy dwudziestego
wieku naleaa do trzech klas:
silniki i maszyny robocze,
maszyny technologiczne,
maszyny transportowe.
 silniki urzdzenia
suce do zamiany
pewnego rodzaju energii
na prac mechaniczn
maszyny robocze urzdzenia
za pomoc, ktrych dokonuje si
zmiany stanu, ksztatu, lub
pooenia materiau albo
przedmiotu
Pojawienie si nowej grupy maszyn, a mianowicie maszyn
zdolnych do realizacji dwch pozostaych dziaa, tzn.
sensualnego i inteligentnego (dziaania informacyjne)
spowodowao konieczno opracowania nowej definicji.
W roku 1963 Artobolevski zaproponowa nastpujce
okrelenie maszyny:

maszyna jest to sztuczne urzdzenie

przeznaczone do czciowego lub
cakowitego zastpowania funkcji
energetycznych, fizjologicznych i
intelektualnych czowieka.
Tak okrelon maszyn nazywa si maszyn cybernetyczn.
W ujciu cybernetycznym, maszyna jest to urzdzanie
przeznaczone do przeksztacenia energii, masy i informacji
w inne postacie energii, masy, informacji

nakady

ENERGIA MASA INFORMACJA

MASZYNA

ENERGIA MASA INFORMACJA

efekty
Przykadami maszyn jako przetwornikw mog
by:

sprarka przetwarzajca energi elektryczn na

energi potencjaln masy powietrza,
turbina wodna przetwarzajca energi kinetyczn
masy wody na energi mechaniczn,
licznik gazu przetwarzajca energi potencjaln masy
gazu na informacj,
komputer przetwarzajcy informacj w inn posta
informacji.
Przykadami maszyn jako przetwornikw mog
by:

sprarka przetwarzajca energi elektryczn na

energi potencjaln masy powietrza,
turbina wodna przetwarzajca energi kinetyczn
masy wody na energi mechaniczn,
licznik gazu przetwarzajca energi potencjaln masy
gazu na informacj,
komputer przetwarzajcy informacj w inn posta
informacji.
Przykadami maszyn jako przetwornikw mog
by:

sprarka przetwarzajca energi elektryczn na

energi potencjaln masy powietrza,
turbina wodna przetwarzajca energi kinetyczn
masy wody na energi mechaniczn,
licznik gazu przetwarzajca energi potencjaln masy
gazu na informacj,
komputer przetwarzajcy informacj w inn posta
informacji.
Przykadami maszyn jako przetwornikw mog
by:

sprarka przetwarzajca energi elektryczn na

energi potencjaln masy powietrza,
turbina wodna przetwarzajca energi kinetyczn
masy wody na energi mechaniczn,
licznik gazu przetwarzajca energi potencjaln masy
gazu na informacj,
komputer przetwarzajcy informacj w inn posta
informacji.