Backup I Zarządzanie Danymi W Windows 7. Praktyczny Podręcznik - Adam Józefiok

Wszelkie prawa zastrzeone.
Nieautoryzowane rozpowszechnianie caoci lub fragmentu

niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione. Wykonywanie kopii
metod kserograficzn, fotograficzn, a take kopiowanie ksiki na noniku filmowym,
magnetycznym lub innym powoduje naruszenie praw autorskich niniejszej publikacji.
Wszystkie znaki wystpujce w tekcie s zastrzeonymi znakami firmowymi

bd towarowymi ich wacicieli.
Autor oraz Wydawnictwo HELION dooyli wszelkich stara, by zawarte

w tej ksice informacje byy kompletne i rzetelne. Nie bior jednak adnej
odpowiedzialnoci ani za ich wykorzystanie, ani za zwizane z tym ewentualne
naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz Wydawnictwo HELION
nie ponosz rwnie adnej odpowiedzialnoci za ewentualne szkody wynike
z wykorzystania informacji zawartych w ksice.
Redaktor prowadzcy: Ewelina Burska
Projekt okadki: Studio Gravite/Olsztyn

Obarek, Pokoski, Pazdrijowski, Zaprucki
Materiay graficzne na okadce zostay wykorzystane za zgod Shutterstock.
Wydawnictwo HELION
ul. Kociuszki 1c, 44-100 GLIWICE
tel. 32 231 22 19, 32 230 98 63
e-mail: helion@helion.pl
WWW: http://helion.pl (ksigarnia internetowa, katalog ksiek)
Drogi Czytelniku!
Jeeli chcesz oceni t ksik, zajrzyj pod adres
http://helion.pl/user/opinie?backup_ebook
Moesz tam wpisa swoje uwagi, spostrzeenia, recenzj.
ISBN: 978-83-246-5389-8
Copyright Helion 2012
Printed in Poland.
Pole ksik na Facebook.com Ksigarnia internetowa
Kup w wersji papierowej Lubi to! Nasza spoeczno
Oce ksik
Spis treci
Wstp . ............................................................................................................... 5
Rozdzia 1. Podstawowe informacje o plikach . ................................................... 9
Wyszukiwanie zapisanych plikw w systemie Windows 7 . ........................................... 16
Zarzdzanie plikami i folderami za pomoc programu Total Commander ..................... 18
Pobieranie programu i jego instalacja . ...................................................................... 18
Podstawowe funkcje programu TC . ......................................................................... 23
Rozdzia 2. Zarzdzanie plikami w systemie operacyjnym Windows 7 . .............. 27
Okrelanie praw dostpu do plikw i folderw . ............................................................. 27
Udostpnianie plikw i folderw innym uytkownikom w sieci . ................................... 33
Porwnywanie katalogw w programie Total Commander . ........................................... 37
Jednoczesna zmiana nazw wielu plikw . ........................................................................ 38
Jak zarzdza plikami za pomoc wiersza polece podstawowe polecenia ............... 40
Synchronizowanie plikw i folderw . ............................................................................ 42
Zakadanie konta i instalacja oprogramowania Dropbox . ........................................ 43
Konfiguracja programu i synchronizacja na innym komputerze .............................. 49
Tworzenie skryptu automatyzujcego . ..................................................................... 55
Rozdzia 3. Tworzenie kopii bezpieczestwa plikw i innych ustawie . .............. 67
Pojcie kopii bezpieczestwa .......................................................................................... 67
Jak czsto wykonywa kopie i jak je zabezpiecza . ................................................. 68
Tworzenie kopii plikw w systemie Windows 7 . ........................................................... 69
Przywracanie plikw z kopii zapasowej . .................................................................. 75
Tworzenie kopii zapasowej systemu Windows 7 . .......................................................... 79
Przywracanie systemu z kopii zapasowej . ................................................................ 83
Tworzenie kopii zapasowych za pomoc programu Norton Ghost 15 ............................ 89
Instalacja programu ................................................................................................... 89
Tworzenie kopii zapasowej ....................................................................................... 92
Przywracanie danych z kopii bezpieczestwa . ......................................................... 99
Rozdzia 4. Odzyskiwanie utraconych plikw . ................................................. 103
Czym jest dysk twardy .................................................................................................. 103
Odzyskiwanie utraconych danych z dysku twardego za pomoc programu Recuva .... 104
Pobieranie i instalacja programu Recuva . .............................................................. 104
Przywracanie danych ............................................................................................... 108
4 Backup i zarzdzanie danymi w Windows 7. Praktyczny podrcznik
Odzyskiwanie utraconych danych z pamici zewntrznej

programem Recover My Files ..................................................................................... 113
Pobieranie i instalacja programu . ........................................................................... 113
Odzyskiwanie danych .............................................................................................. 117
Rozdzia 5. Szyfrowanie plikw . ..................................................................... 121
Szyfrowanie w Windows 7 Ultimate i Enterprise . ........................................................ 122
Szyfrowanie za pomoc TrueCrypt . ............................................................................. 127
Pobieranie i instalacja programu TrueCrypt . .......................................................... 127
Tworzenie zaszyfrowanej partycji systemowej . ..................................................... 131
Szyfrowanie partycji niesystemowej . ..................................................................... 143
Tworzenie szyfrowanego dysku przenonego . ....................................................... 150
Rozdzia 6. Bezpieczne usuwanie plikw z dysku . ........................................... 157
Usuwanie danych za pomoc programu Eraser . ........................................................... 158
Instalacja programu Eraser ...................................................................................... 158
Bezpieczne usuwanie danych .................................................................................. 161
Zamazywanie pustego miejsca na caym dysku lub pojedynczej partycji .............. 163
Rozdzia 7. Kompresowanie plikw oraz zabezpieczanie i naprawa archiww .... 169
Kompresowanie plikw programem WinRAR . ............................................................ 169
Pobieranie i instalacja programu WinRAR . ........................................................... 170
Kompresowanie danych .......................................................................................... 173
Zabezpieczanie archiww hasem . ......................................................................... 177
Rozpakowywanie archiww .......................................................................................... 179
Odzyskiwanie utraconego hasa do archiwum . ....................................................... 180
Naprawa uszkodzonych archiww . ........................................................................ 187
Program 7-Zip ............................................................................................................... 189
Kompresja danych w programie 7-Zip . .................................................................. 190
Rozdzia 8. Technologia NAS i wirtualizacja . .................................................. 195
System operacyjny FreeNAS ......................................................................................... 196
Pobieranie programu ze strony producenta . ........................................................... 196
Wirtualizacja zasobw w sieci ....................................................................................... 197
Opis programu VirtualBox ...................................................................................... 198
Instalacja i konfiguracja systemu operacyjnego FreeNAS na wirtualnej maszynie . .... 209
Proces instalacji ....................................................................................................... 209
Konfiguracja FreeNAS ............................................................................................ 223
Konfiguracja automatycznych kopii bezpieczestwa
wykorzystujcych serwer NAS . ................................................................................. 239
Windows 7 .............................................................................................................. 239
Program Norton Ghost 15 ....................................................................................... 241
Rozdzia 9. Obsuga dysku twardego . ............................................................ 245
Partycjonowanie ............................................................................................................ 245
Windows 7 .............................................................................................................. 246
Acronis Disk Director ............................................................................................. 254
Fragmentacja danych i naprawa bdw . ...................................................................... 266
Defragmentacja danych ........................................................................................... 267
Skanowanie dysku i naprawa bdw . .................................................................... 269
Skorowidz . ..................................................................................................... 273
Wstp
Kto kiedy powiedzia, e informatycy dziel si na dwie grupy: na tych, co robi
kopie zapasowe, oraz na tych, ktrzy bd je robi. Uwierz mi, e to powiedzenie jest
prawd. Informatyk moe popeni wiele bdw w swojej karierze. Najwaniejsze jed-
nak jest to, aby nie zapomnie o kopii zapasowej reszt mona zawsze naprawi.
Tworzenie kopii bezpieczestwa danych jest najwaniejsz czynnoci w pojciu za-

rzdzania danymi. Jednak cae zarzdzanie obejmuje jeszcze inne kwestie, do ktrych
mona zaliczy m.in. porzdkowanie danych, szybki dostp do danych, odpowiednie
ich zabezpieczenie, aby nikt niepowoany nie mg si do nich dosta. Mona posu-
y si uprawnieniami, w innym przypadku szyfrowaniem; wszystko zaley jednak od
zaistniaych okolicznoci. Zarzdzanie danymi to rwnie metody ich odzyskiwania
oraz sposoby minimalizowania przestrzeni, ktr zajmuj.
Jak wic widzisz, temat jest szeroki i bardzo wraliwy, gdy nieprawidowe zarzdza-
nie szeroko pojtymi danymi moe zakoczy si czasami tragicznie. Znane s przy-
padki, kiedy niezabezpieczone dane przedsibiorstw zostay skradzione i wykorzystane
przez konkurencj. Istnieje wiele rnych przykadw, w ktrych brak kopii bezpie-
czestwa spowodowa utracenie przez uytkownika dziea tworzonego tygodniami,
a nawet miesicami.
Tak wic, drogi Czytelniku, znasz ju przesanki napisania tej ksiki. Przejdmy wic
do zapoznania si z krtkim jej streszczeniem.
Ponisza publikacja zawiera dziewi rozdziaw majcych za zadanie wprowadzenie

Ci do wiata danych, plikw i folderw. Danych przechowywanych nie tylko na dys-
kach twardych, ale rwnie na pamiciach zewntrznych i w sieci Internet.
W pierwszym rozdziale poznasz kilka informacji na temat definicji sw plik oraz

folder. Poznasz najwaniejsze atrybuty plikw oraz utworzysz wasne pliki. Dowiesz
si, jak wyszukiwa na dysku konkretne pliki lub foldery. Zapoznasz si rwnie z pro-
gramem, ktry uatwia poruszanie si w ich gszczu.
Rozdzia drugi prezentuje metody zabezpieczania dostpu do danych w systemie Win-

dows 7. Dowiesz si, jak ustala okrelone reguy i przypisywa uprawnienia. Poznasz
funkcj udostpniania, umoliwiajc dzielenie si zasobami z innymi uytkownika-
mi. Ponadto dowiesz si, jak edytowa wiele plikw jednoczenie i porwnywa ich
zawarto. W dalszej czci rozdziau nauczysz si zarzdza danymi z poziomu wier-
sza polece oraz poznasz metody synchronizacji danych. Nauczysz si obsugi progra-
mu umoliwiajcego synchronizacj za porednictwem sieci Internet.
W kolejnym, trzecim rozdziale znajdziesz niezbdne informacje na temat kopii bez-

pieczestwa. Nauczysz si tworzy kopie, korzystajc z mechanizmw wystpujcych
w systemie Windows 7. Zapoznasz si z tworzeniem obrazw partycji i ich przywra-
caniem. W tym rozdziale omwiony zostanie rwnie program umoliwiajcy automa-
tyczne tworzenie kopii zapasowych i pniejsze ich przywracanie nawet w przypadku
awarii caego dysku twardego.
W rozdziale czwartym zapoznasz si z tematyk przywracania danych z dyskw. Do-

wiesz si, jak funkcjonuje dysk twardy, i nauczysz si odzyskiwa z niego dane nawet
po jego sformatowaniu. Poznasz rwnie dwa programy umoliwiajce przeprowadza-
nie tego typu czynnoci.
Rozdzia pity prezentuje informacje na temat szyfrowania. Dowiesz si, jak dziaa
szyfrowanie oraz jak za jego pomoc chroni dane na dysku przed osobami trzecimi.
Poznasz szyfrowanie dostpne w systemie Windows 7 oraz nauczysz si korzystania
z zewntrznej aplikacji umoliwiajcej zaszyfrowanie dowolnego nonika z danymi.
Nastpny rozdzia, szsty, prezentuje informacje na temat trwaego usuwania danych.

Zapoznasz si z darmowym programem, ktry umoliwia ich trwae usunicie. Ponad-
to poznasz inne metody zabezpieczania dysku przed moliwoci przywrcenia z nie-
go danych.
W rozdziale sidmym znajdziesz niezbdne informacje na temat kompresowania plikw

i folderw. Poznasz dwa programy i nauczysz si wykorzystywa je do kompresowa-
nia i dekompresowania danych. Dowiesz si, jak za ich pomoc zabezpieczy skom-
presowane archiwum. Poznasz metody odzyskiwania hase do archiww w przypadku
ich utraty.
Rozdzia smy opisuje podstawy instalacji i konfiguracji serwera pamici (NAS). Dzi-
ki niemu bdziesz mg zainstalowa swj wasny serwer oraz dostosowa go do wa-
snych potrzeb. Jest to wbrew pozorom atwe i zdecydowanie tasze rozwizanie od
zakupu gotowego serwera. W dalszej czci nauczysz si rwnie obsugi programu
umoliwiajcego uruchomienie wirtualnego komputera z zainstalowanym systemem
operacyjnym.
W ostatnim rozdziale, dziewitym, przedstawiono opis partycjonowania dysku za po-

moc narzdzia znajdujcego si w systemie Windows 7. W dalszej czci zaprezento-
wano sposb partycjonowania za pomoc komercyjnego programu Acronis Disk Director.
W tym rozdziale dowiesz si rwnie, jak wyglda proces defragmentacji dysku.
Wstp 7
Wszystkie zawarte w ksice informacje opisywane s na podstawie systemu opera-

cyjnego Windows 7 w wersji Ultimate. Jak bdziesz mg zauway na prezentowa-
nych w ksice rysunkach, zosta wczony klasyczny widok systemu.
Standardowo po instalacji systemu Windows 7 uruchomiony jest interfejs Aero. Jest

to interfejs z atrakcyjn grafik i ciekawym wygldem okien. Taki interfejs, pomimo
ciekawego wygldu, do znacznie obcia dziaanie caego systemu operacyjnego,
std zalecam, aby go wyczy.
Aby wyczy system Aero, naley klikn Pulpit prawym przyciskiem myszy i z me-
nu podrcznego wybra Personalizuj. Nastpnie w oknie Personalizacja i polu Zmie-
nianie efektw wizualnych i dwikw na komputerze naley odszuka i klikn pozy-
cj Klasyczny Windows.
Chciabym, aby rwnie wiedzia, e do ostatnich chwil przed wydaniem ksiki trwa-
y prace zwizane z dopasowaniem zawartoci wszystkich przedstawionych programw
do ich aktualnych wersji. Staraem si, aby czytelnik dosta pozycj, ktra bdzie naj-
bardziej aktualna. Biorc pod uwag du dynamik zmian, w oprogramowaniu mog
nastpi niewielkie rnice. S to zazwyczaj kwestie tumacze interfejsu, zmiany po-
oenia klawisza lub niewielkiej zmiany nazwy danej funkcji.
Pamitaj, e zarzdzanie danymi nie jest atwym procesem, a przedstawione w ksi-

ce wskazwki maj przybliy Ci sposb radzenia sobie z ich iloci oraz, co najwa-
niejsze, z ich bezpieczestwem. Mam nadziej, e lektura zachci Ci do gbszej ana-
lizy tematu i da Ci solidne podstawy, aby z powodzeniem zarzdza danymi.
Rozdzia 1.
Podstawowe informacje
o plikach
Plik (ang. file) to jednostka przechowywania danych na dysku twardym komputera lub
innym noniku, takim jak pyta, pami USB itd. W pliku przechowywane s zapisane
informacje pochodzce z okrelonego rda, np. programu Word.
Zapewne wiesz, e komputer dziaa, wykorzystujc tylko dwie liczby. Jest to binarne
0 oraz 1 (tzw. bity). Tak wic w pliku przechowywane s cigi bitw, ktre prezento-
wane s w dogodny dla uytkownika sposb. Na przykad, ogldajc zdjcia z aparatu
cyfrowego, masz do czynienia z plikiem, ktry jest obrazkiem. Jednak caa zawarto
zapisana jest w jednym pliku, a dla komputera jest to cig zer i jedynek.
W systemie Windows 7 kady plik posiada wasn nazw oraz okrelone rozszerzenie.
Rozszerzenie pliku umieszczone jest po kropce i zwykle s to trzy znaki, np. adam.txt.
Obecnie coraz czciej zdarzaj si pliki z duszym rozszerzeniem, np. adam.docx
najnowszy format w programie Microsoft Word.
Zapewne czsto korzystasz z programu Word lub Excel. Zapisujc pisma i arkusze kal-
kulacyjne na dysku, za kadym razem tworzysz plik.
Plik zawiera okrelone informacje i jest pojedyncz logiczn jednostk. Jeli mamy
do czynienia np. z jednym zdjciem, jest to jeden plik z okrelonym rozszerzeniem
zwykle .jpg.
Pomimo tego, e plik jest pojedyncz jednostk, czsto zdarza si, e kilka plikw
tworzy jedn dziaajc cao. Doskonaym przykadem takiego rozwizania jest sys-
tem operacyjny, np. Windows 7, ktry w katalogu (folderze) Windows zawiera okoo
100 000 plikw.
Zastanawiasz si, jak sprawdzi liczb plikw w katalogu? Aby to sprawdzi, wykonaj
ponisze czynnoci:
1. Kliknij menu Start i wybierz pozycj Komputer.
2. Nastpnie przejd do dysku lokalnego C i prawym przyciskiem myszy kliknij

katalog Windows (rysunek 1.1).
Rysunek 1.1. Zawarto dysku lokalnego C
3. Z menu podrcznego wybierz pozycj Waciwoci.

4. W oknie Waciwoci (rysunek 1.2) w zakadce Oglne znajduje si pozycja
Zawiera:. Znajdziesz tam informacj o liczbie plikw.
Rysunek 1.2.
Okno Waciwoci
Rozdzia 1. Podstawowe informacje o plikach 11
Jak ju wspomniaem wczeniej, kady plik posiada swoj wasn nazw, ktra w ob-
rbie jednego katalogu (folderu) musi by unikatowa, czyli jedyna i niepowtarzalna.
W praktyce oznacza to, e nie moesz w jednym folderze zapisa dwch plikw z tym
samym rozszerzeniem. Jeli nastpi sytuacja, w ktrej musisz zapisa pliki z tym sa-
mym rozszerzeniem, np. adam.jpg, i o tej samej nazwie, konieczne jest umieszczenie
ich w odrbnych folderach. Moesz natomiast nada t sam nazw plikom i zapisa
w tym samym folderze, pod warunkiem e posiadaj rne rozszerzenia, np. adam.jpg,
adam.png. Poniej przedstawiono list najbardziej popularnych rozszerze plikw
w kolejnoci alfabetycznej, wraz z ich krtkim opisem:
.avi plik multimedialny w formacie AVI. Tego typu rozszerzenie
posiadaj pliki wideo.
.bat oraz .cmd takie rozszerzenia posiadaj pliki wsadowe, suce
do wykonywania skryptw.
.bmp plik graficzny zapisany w formacie BMP. Moe nim by fotografia
lub inny plik graficzny. Pliki z rozszerzeniem .bmp s duych rozmiarw,
wic nie s czsto stosowane.
.com plik wykonywalny. Jeli plik zostanie uruchomiony i posiada
tego typu rozszerzenie, oznacza to, e masz do czynienia z programem,
ktry wykona w systemie operacyjnym jak czynno.
.doc jest to plik zawierajcy dokument programu Microsoft Word.
.dot rozszerzenie, ktre posiada szablon edytora tekstu Word.
.eml pojedyncza wiadomo e-mail zapisana np. w programie Outlook
Express.
.html oraz .htm plik zawierajcy kod jzyka HTML. Mwic prociej
strona internetowa.
.jpeg oraz .jpg plik graficzny w formacie JPEG. Jest to format
kompresujcy. Dziki niemu pliki graficzne s znacznie mniejszych
rozmiarw. Naley jednak pamita, e im wiksza kompresja zostanie
zastosowana, tym gorsza bdzie jako kompresowanego pliku graficznego.
.mov plik multimedialny w formacie QuickTime. Pliki tego typu mog
by otwierane z poziomu programu o tej samej nazwie.
.mp3 plik muzyczny skompresowany.
.mpeg oraz .mpg plik multimedialny w formacie MPEG-1 lub MPEG-2,
zawierajcy rwnie treci filmowe.
.nrg plik pochodzcy z programu Nero, umoliwiajcego nagrywanie
pyt CD. Plik z tym rozszerzeniem zawiera obraz pyty.
.pdf plik zawierajcy tekst i grafik, zapisany w formacie PDF.
Wykorzystywany jest m.in. w programie Adobe Acrobat.
.png plik graficzny Jest to plik czciowo skompresowany, zajmujcy
mniej przestrzeni ni popularny .bmp.
.pst plik zawierajcy wiadomoci e-mail przechowywane np. w programie

pocztowym Microsoft Outlook.
.rar plik skompresowany i magazynujcy dane, ktre mona
dekompresowa np. programem WinRAR.
.swf plik animacji w formacie Flash. Format ten czsto stosowany jest
podczas wywietlania grafiki na stronach WWW.
.tmp takie rozszerzenie posiadaj pliki tymczasowe w systemie Windows.
Pliki tego typu s zwykle usuwane automatycznie po wykonaniu instalacji
programu lub ponownym uruchomieniu systemu operacyjnego.
.temp plik tymczasowy, dziaajcy na tych samych zasadach co .tmp.
.tif oraz .tiff plik graficzny.
.txt plik tekstowy.
.wav plik muzyczny.
.wma plik muzyczny w formacie pochodzcym ze standardw firmy
Microsoft. Otwierany jest zwykle w programie Windows Media Player.
.xls dokument arkusza kalkulacyjnego pochodzcy z programu Microsoft
Excel.
.zip skompresowane archiwum pochodzce z programu ZIP. Mimo
e program ZIP posiada swj wasny format kompresji, to pliki tego typu
mona rwnie otworzy w wielu innych programach, np. WinRAR lub 7-Zip.
Jak ju wspomniaem wczeniej, kady plik posiada swoje wasne rozszerzenie, ktre
moesz sprawdzi w systemie Windows 7.
Aby tego dokona:

1. Kliknij prawym przyciskiem myszy plik, ktrego waciwoci chcesz
sprawdzi, i z menu kontekstowego wybierz Waciwoci.
2. W zakadce Oglne w polu Typ pliku: znajduj si informacje na temat
rozszerzenia. Na poniszym rysunku (rysunek 1.3) mamy do czynienia
z plikiem z rozszerzeniem .log.
3. W zakadce Szczegy moesz sprawdzi pozostae waciwoci pliku,
m.in. jego atrybuty (rysunek 1.4).
Podczas pracy z plikami w systemie operacyjnym bdziesz mie okazj zaobserwo-

wa sytuacj, w ktrej kady plik posiada swj wasny atrybut. Atrybut opisuje plik,
wyznaczajc tym samym funkcj, ktr moe peni w systemie operacyjnym. Plik
z atrybutem tylko do odczytu nie moe zosta zmieniony i zapisany, moe by tylko
odczytany. Na przykad atrybut ukryty sprawia, e podczas korzystania ze standardo-
wych ustawie pliku nie wida na licie plikw.
Warto w tym miejscu wspomnie, e w starszych wersjach systemw Windows krlo-

wa system plikw FAT32. Ten system plikw umoliwia przypisywanie plikom takich
atrybutw jak: archiwalny (A), systemowy (S), tylko do odczytu (R) oraz ukryty (H).
Rysunek 1.3.
Okno Waciwoci
Rysunek 1.4.
Sprawdzenie
atrybutw pliku
Podczas korzystania z systemu Windows 7 atrybuty w zasadzie si nie zmieniy, jed-

nak kilka atrybutw rozszerzono podczas przypisywania praw dostpu.
Ze wzgldu na ograniczenie zapisywania plikw o tych samych nazwach wprowadzo-

no moliwo ich katalogowania. Jednak katalogowanie, czyli umieszczanie plikw
w katalogach lub w folderach, podyktowane jest czsto zachowaniem porzdku.
Foldery umoliwiaj utrzymywanie porzdku na dysku twardym komputera. Wyobra

sobie, e posiadasz na dysku komputera l 000 plikw pochodzcych z programu Word,
domylnie maj one rozszerzenie .doc. Wszystkie umieszczone s na dysku w folde
rze gwnym. W razie koniecznoci szybkiego odszukania okrelonego, pojedynczego
pliku sprawa do mocno si komplikuje.
Opisywan sytuacj moesz porwna ze swoimi domowymi dokumentami, ktre prze

chowujesz w jednej teczce. W razie koniecznoci szybkiego wycignicia np. rachun
ku za gaz musisz przegrzeba ca teczk dokumentw.
Czy nie atwiej byoby, gdyby wszystkie dokumenty pogrupowa i woy do osob
nej foliowej koszulki czy zakadki, a kad z nich opisa zgodnie z zawartoci, np.
"
"rachunki za gaz ?
W takim przypadku znalezienie waciwego rachunku zapewne trwaoby zdecydowa
dokumenty utworzone w programie W ord moesz pogrup

nie krcej. Wracajc jednak do fol erw, sprawa jest identya Wsstkie podobne
logu oraz odpowiednio go nazwa, np. pisma. Wani do-

. : skopwwac. do kata
m.in. zostay stworzo-
't!y
ne foldery.
Zanim przejdziemy d grupo':ania plikw w

fef:@r, sprbuj utworzy wasny plik
_
teksto z ozszerzemem .txt 1 za 1s c, go a _f !l/)fyie. W tym celu:
.
1. KhkmJ Pulpit prawym przyc1sk1em
2. Z menu podrcznego wybierz N \r-&astpnie Dokument tekstowy
(rysunek 1.5). V
Rysunek 1. 5.
Tworzenie nowego
dokumentu tekstowego

1 0
w d ok
0

or uJ :cRug

_ z_ rr------
-
w
z rozszerzeniem . txt NBj skrt
fnij Przenie Ctri+Z
Nowy Folder
:!}skrt
Rozdzielczo ekranu
Obraz- mapa bitowa
[)oku1nent programu Microsoft Office Word 97-2003

[)oku1nent programu Microsoft Office Word
Dokument tekstowy
3. Dokument pojawi si na
Pufpicie (rysunek 1.6), a Ty w pierwszej kolejnoci
moesz nada mu nazw. Kliknij Enter.
4. Jeli chcesz otworzy dokument, kliknij go dwukrotnie. Plik zostanie otwarty

w programie Notatnik.
Rozdzia 1. + Podstawowe informacje o plikach 15
Rysunek 1.6.
Nowa nazwa dla pliku
Pamitaj, e w podobny sposb moesz utworzy folder. W tym celu:
1. Kliknij Pulpit prawym przyciskiem myszy i z menu podrcznego wybierz

Nowy, nastpnie Folder (rysunek 1.7). Podaj odpowiedni nazw dla folderu
i kliknij Enter. Moesz to uczyni rwnie pniej, klikajc go prawym
przyciskiem myszy i z menu podrcznego wybierajc funkcj Zmie nazw.
Rysunek 1. 7. Wi dok
Tworzenie nowego Sortuj wedug

Odwie
folderu
WNej
WNejskrt
Cofnij Zmie nazw Ctri+Z
N ow y
l!'.ill_ Rozdzielczo ekranu
Microsoft Office PowerPoint

Jeli posiadasz wiele plik o moesz rozpocz ich grupowanie w folderach. Najlepiej
-
pliki nazywa tak, aby: wskazywaa na zawarto pliku, np. rap_fin_20ll.doc.
Dziki temu w razi i ecznoci sbko i sprawnie bdzisz mg odnale potrzebny
dokument. Za 1._ azwaem phk rap_fin_2011 zarmast raportfinansowyza2011.
Jak sam widz erwszy zapis jest czytelniejszy. Ponadto staram si unika spacji
w nazwie pliku i uywam znaku podkrelenia. Jednak sposb nazywania plikw oraz
ich organizacji musi przede wszystkim zapewnia Tobie wygod i szybko pracy.
Wracajc do katalogowania plikw, to warto rwnie nazwy folderw dobiera tak,

aby charakteryzoway ich zawarto. Jeli zawartoci folderu s raporty finansowe
z kolejnych lat, to najprociej folder nazwa po prostu RAPORTY_FINANSOWE.
Dla niektrych osb powysze informacje mog okaza si oczywiste, jednak zwykle na
zwy folderw wygldaj nastpujco: Nowy Folder l, Nowy Folder 2, Nowy Folder 3 itd.
Aby przenie pliki do nowo utworzonego folderu:
1. Kliknij prawym przyciskiem myszy plik, ktry chcesz przenie (rysunek

1.8), i z menu podrcznego wybierz Wytnij (moesz rwnie uy skrtu
klawiaturowego Ctrl+X).
Rysunek 1.8.
otwrz
Przenoszenie pliku Druk!Jj
do folderu Twrz PDF i bitmap za pomoc PDFCreator
Edytuj
Z
Zachomik!Jj
7- ip
G Skanuj w COMODO Antlvirus

lidl' Edit with Notepad++
Otwrz za pomoc
Udostpnij
11: Dodaj do archiwum.,,
li Dodaj do "TEST, rar"
11: Skompresuj i wylij e-mailem..,
li Skompresuj do "TEST,rar" i wylij e-mailem
Przywr poprzednie wersje
2. Nastpnie przejd do foldru, do ktrego chcesz prz ni

Z menu podrcznego wybierz Wklej (moesz uy s
r lony plik
u awiaturowego
Ctrl+V)_
3. Plik zostanie przeniesiony do folderu docelo

Moesz uy alternatywnej metody przen

ciu pliku do docelowego folderu_ W tym

zr..__ kw, polegajcej na przecigni
1. liknij poje ynczo lewym przycmyszy plik, ktty chcesz przenie,

1 przytrzymaJ go_ U

2. Przecignij plik do docel olderu.
3. Pu lewy przycis Plik zostanie prz mesio :

Powysza metoda n a s1 metod "przecigniJ 1 upusc _
Jeli chces znie skopiowa dany obiekt, zamiast opcji Wytnij wybierz Kopiuj.
Uwaga
Wyszukiwanie zapisanych plikw

w systemie Windows 7
Standardowo Windows 7 posiada wczon funkcjonalno indeksowania plikw_ Funk
cja ta polega na cigym sprawdzaniu lokalizacji plikw, tak aby w razie koniecznoci
ich wyszukania trwao to krcej - szczeglnie jeli na dysku komputera jest ich wiele_
Aby wyszuka konkretny plik, moesz w pierwszej kolejnoci posuy si menu Start_
Jeli plik by wczeniej otwierany, system w kilka sekund go znajdzie_ W tym celu
kliknij menu Start i w polu wyszukiwania wpisz nazw danego pliku (rysunek 1_9),
np_ test_
Rysunek 1.9.
Wyszukiwanie pliku
o nazwie test
z menu Start
Jeli wyszukanie pliku za pomoc menu Start si nie powiedzie, moesz uy innej
metody wyszukiwania, przeszukujc cay dysk komputera. W tym celu:
1. Kliknij ikon Komputer znajdujc si w menu Start. Nastpnie po lewej
stronie ekranu kliknij pojedynczo lewym przyciskiem myszy dysk, ktry
system ma przeszuka. W tym przypadku dysk C.
2. Nastpnie w polu wyszukiwania w grnym rogu ekranu podaj nazw pliku
(moesz doda jego rozszerzenie, aby przyspieszy wyniki wyszukiwania).
3. Podczas wpisywania nazwy pliku system rozpoczyna automatyczne
wyszukiwanie. Po kilku sekundach plik zostanie odszukany i wywietlony
na licie (rysunek 1.10).
Rysunek 1.10. Wynik wyszukiwania pliku test
4. Aby maksymalnie skrci czas wyszukiwania, moesz uy dodatkowych

parametrw wyszukiwania (filtrw). W tym celu dodaj filtr wyszukiwania
w postaci np. rodzaju pliku, typu lub nazwy (rysunek 1.11).
Rysunek 1.11.
Dodawanie
parametrw
wyszukiwania
Zarzdzanie plikami i folderami

za pomoc programu Total Commander
Do zarzdzania plikami w systemie Windows 7 nie jest konieczne adne zewntrzne
oprogramowanie. Moesz wszystkie czynnoci zwizane z tworzeniem folderw, ko-
piowaniem i ich przenoszeniem oraz przeszukiwaniem wykonywa z poziomu okna
Komputer.
Czasami jednak czynnoci te s nieco utrudnione i zajmuj wicej czasu ni wykorzy-

stanie programu stricte przeznaczonego do zarzdzania plikami i folderami. Programy
tego typu nazywane s menederami plikw, a najpopularniejszym z nich jest Total
Commander.
W tym podrozdziale dowiesz si, jak pobra program ze strony internetowej, jak go
zainstalowa, a nastpnie nauczysz si wykorzystania podstawowych jego funkcji.
Pobieranie programu i jego instalacja

Program w wersji podstawowej moesz pobra ze strony internetowej http://totalcmd.pl.
Istnieje rwnie wersja rozszerzona, tzw. PowerPack, ktra oprcz podstawowej wersji
programu zawiera rwnie zaimplementowane dodatkowe funkcjonalnoci. Mona za-
liczy do nich m.in.: moliwo importowania ustawie, dodatkowe wtyczki, dodat-
kowe funkcje menu gwnego oraz szereg innych, ktre opisane s na przedstawionej
powyej stronie WWW.
Aby pobra program Total Commander PowerPack:

1. Przejd na stron internetow http://totalcmd.pl.
2. Kliknij w menu pozycj POWERPACK.
3. Nastpnie kliknij link Pobierz najnowsz wersj edycji Total Commander
PowerPack.
4. Kliknij ikon Download. Pojawi si okno Pobieranie pliku - ostrzeenie
o zabezpieczeniach. Kliknij przycisk Uruchom. Pojawi si okno Kontrola
konta uytkownika (rysunek 1.12). Kliknij przycisk Tak. Rozpocznie si
instalacja programu.
Rysunek 1.12.
Okno Kontrola konta
uytkownika
5. Pojawi si okno z prob o wybranie jzyka (rysunek 1.13). Wybierz jzyk

polski i kliknij OK.
Rysunek 1.13.
Okno wyboru jzyka
6. W oknie powitalnym kliknij Dalej.

7. Kolejne okno prezentuje informacje na temat wybranego programu
instalacyjnego. Kliknij Dalej (rysunek 1.14).
Rysunek 1.14.
Okno informacyjne
instalatora
8. Nastpnym krokiem jest zapoznanie si z umow licencyjn programu.

Po zapoznaniu si z ni kliknij przycisk Zgadzam si (rysunek 1.15).
9. W kolejnym oknie (rysunek 1.16) masz moliwo wyboru komponentw.
Po zaznaczeniu odpowiednich przejd do nastpnego kroku, klikajc przycisk
Dalej. Najlepiej pozostawi w polu Wybierz typ instalacji warto Pena,
wtedy wszystkie wtyczki zostan zainstalowane automatycznie.
Rysunek 1.15.
Okno Umowa
licencyjna
Rysunek 1.16.
Okno Wybierz
komponenty
10. W nastpnym kroku zaznacz pole wyboru Autostart w Windows (rysunek 1.17).
Zaznaczenie tego pola sprawi, e funkcje PowerPack bd dostpne od razu
po uruchomieniu komputera. Kliknij Dalej. W poniszym oknie w polu Skrty
do programu moesz utworzy podczas instalacji programu odpowiednie skrty
na Pulpicie oraz pasku szybkiego uruchamiania. Ponadto w polu Integracja
z Eksploratorem Windows moesz doda skrt do menu kontekstowego.
Wtedy podczas prby otwarcia pliku lub folderu pojawi si w menu
podrcznym pozycja Otwrz w Total Commander PowerPack.
11. W kolejnym oknie (rysunek 1.18) moesz zadecydowa, czy program Total
Commander bdzie mia moliwo autoodtwarzania, zastpujc tym samym
wbudowan funkcj w systemie Windows 7. Po dokonaniu wyboru kliknij Dalej.
12. Nastpne okno, Import ustawie z programu Total Commander (rysunek
1.19), suy do zaimportowania ustawie zapisanych we wczeniejszych
wersjach programu. Jeli posiadasz takie ustawienia, moesz zaznaczy pole
wyboru Chc dokona importu wybranych ustawie, jeli nie masz takiej
potrzeby, kliknij przycisk Dalej, pozostawiajc domylne ustawienia.
Rysunek 1.17.
Okno Zaawansowane
opcje
Rysunek 1.18.
Ustawienia
autoodtwarzania
Rysunek 1.19.
Okno importu
ustawie
Powysze okno nie pojawi si, jeli po raz pierwszy instalujesz program Total Com-
mander.
13. W nastpnym kroku (rysunek 1.20) wybierz ciek dostpu, w ktrej

zainstalujesz program Total Commander. Po wybraniu miejsca docelowego
kliknij przycisk Dalej.
Rysunek 1.20.
Okno Wybr
lokalizacji
dla instalacji
14. W kolejnym oknie kliknij Zainstaluj, aby rozpocz instalacj.

15. W dalszej czci bdziesz mg obserwowa postp instalacji za pomoc
paska postpu (rysunek 1.21).
Rysunek 1.21.
Instalacja programu
16. Po zakoczeniu instalacji kliknij przycisk Dalej, a w kolejnym oknie kliknij

przycisk Zakocz. Pojawi si okno z informacj o licencji. Pamitaj, e bez
wykupienia licencji programu legalnie moesz uywa przez miesic od
momentu instalacji. Kliknij odpowiedni numer, aby rozpocz dziaanie
programu. Pojawi si okno gwne (rysunek 1.22).
Rysunek 1.22. Okno gwne programu Total Commander
Podstawowe funkcje programu TC

Program Total Commander skada si z menu grnego oraz menu dolnego. Ponadto
w podstawowej konfiguracji zawiera dwa panele z zawartoci wybranych dyskw lub
nonikw zewntrznych, np. pyt CD lub pamici flash.
Chciabym pokrtce omwi menu dolne i pokaza Ci kilka przykadw zastosowania

programu podczas zarzdzania plikami i folderami. Zawiera ono siedem przyciskw
sucych do prostych czynnoci zarzdzania.
I tak:
F3 Podgld suy do przegldania zawartoci pliku. Czynno t mona
wykona, klikajc lewym przyciskiem myszy F3 Podgld lub naciskajc na
klawiaturze klawisz F3. Podczas korzystania z pozostaych przyciskw zasada
jest identyczna. Trzeba wspomnie, e po uruchomieniu podgldu pliku nie
mona w tym trybie zmienia jego zawartoci.
F4 Edycja suy do edytowania zaznaczonego wczeniej pliku. Jeli np.
zaznaczysz plik tekstowy i naciniesz klawisz F4, plik zostanie otwarty
w domylnym programie Notepad2 for PowerPack. Bdziesz mg
wprowadzi do niego zmiany, a nastpnie zapisa je.
F5 Kopiowanie tym przyciskiem moesz skopiowa pliki lub foldery.

Pamitaj, e pliki zostan skopiowane z aktywnej kolumny do kolumny
nieaktywnej. Kolumna jest aktywna, jeli grny pasek ze ciek dostpu
jest podwietlony domylnie na kolor niebieski. Jeli pasek ma kolor szary,
oznacza to, e jest nieaktywny.
F6 ZmPrzes ten przycisk suy do zmieniania nazwy zaznaczonego pliku
oraz do jego przenoszenia. Aby zmieni nazw pliku, naley zaznaczy plik
i nacisn klawisz F6 (jeli t czynno wykonujesz od razu po instalacji
programu, to przed zmian nazwy pliku kliknij zakadk Pulpit). W polu
Zmie nazw naley wpisa now nazw dla pliku. Aby przenie plik w inne
miejsce, wystarczy po naciniciu klawisza F6 nacisn Enter.
F7 UtwKat aby utworzy nowy folder, naley posuy si tym
przyciskiem. Folder zostanie utworzony w aktywnej kolumnie.
F8 Usu tym przyciskiem moesz usun zaznaczony wczeniej element.
Alt+F4 Zakocz ten skrt zamyka program Total Commander.
Aby szybko zapamita przedstawione powyej funkcje, wykonaj proste wiczenie:

1. Utwrz na Pulpicie folder o nazwie ADAM i skopiuj do niego utworzony
wczeniej plik test.txt.
2. Po skopiowaniu pliku zmie jego nazw na Adam.txt.
3. Nastpnie usu plik test.txt znajdujcy si w folderze FOLDER_TESTOWY.
W pierwszej kolejnoci otwrz program Total Commander, nastpnie postpuj zgod-

nie z poniszymi wskazwkami:
1. Przejd na dysk C. Moesz w tym celu z listy rozwijanej w menu grnym
wybra dysk C.
2. Nastpnie przejd do folderu Pulpit. W tym celu kliknij Users, nastpnie
nazw Twojego profilu oraz ikon Desktop.
3. Bdc w folderze Dekstop (Pulpit), nacinij klawisz F7, aby utworzy nowy
folder. Nastpnie w polu Nowy folder podaj jego nazw (rysunek 1.23).
4. Kliknij przycisk OK.
5. W kolejnym kroku Twoim zadaniem bdzie skopiowanie pliku test.txt do
nowo utworzonego folderu o nazwie ADAM. W tym celu kliknij dwukrotnie
folder o nazwie FOLDER_TESTOWY, tam znajduje si plik test.txt. Nastpnie
w drugiej kolumnie przejd do utworzonego wczeniej ADAM (rysunek 1.24).
6. Uaktywnij lew stron ekranu. Nastpnie zaznacz plik test.txt i kliknij klawisz
F5. W oknie, ktre si pojawi, kliknij OK. Plik zostanie skopiowany.
7. Aby zmieni nazw skopiowanego pliku, zaznacz go, a nastpnie nacinij
klawisz F6. W oknie, ktre si pojawi, podaj now nazw dla pliku i kliknij
OK (rysunek 1.25).
Rysunek 1.23. Tworzenie nowego folderu w programie Total Commander
Rysunek 1.24. Zawarto poszczeglnych folderw

Rysunek 1.25. Zmiana nazwy pliku
8. W ostatnim kroku usu plik test.txt. W tym celu zaznacz go i nacinij klawisz
F8. Odpowiedz twierdzco na pytanie, czy na pewno chcesz usun wybrany
plik (rysunek 1.26).
Rysunek 1.26.
Usunicie pliku
Jak moge si przekona, praca z programem Total Commander jest prosta i intuicyj-
na. Zapewniam Ci, e podczas wykonywania tych samych czynnoci za pomoc okna
Komputer trwayby one znacznie duej.
Teraz, kiedy wiesz ju, jak wykonywa powysze czynnoci, moesz przeorganizowa
swoje pliki i foldery, robic porzdek na dysku. Czynno ta jest niezwykle wana, po-
niewa w dalszej czci ksiki poznasz kilka metod archiwizacji danych i wane jest,
aby wiedzie, gdzie s zlokalizowane oraz jakiego s typu.
Rozdzia 2.
Zarzdzanie plikami
w systemie operacyjnym
Windows 7
Okrelanie praw dostpu

do plikw i folderw
Czasami zdarza si, e chcesz mie wyczny dostp do okrelonych danych zapisa-
nych na dysku Twojego komputera. Chcesz, aby inni domownicy nie mieli dostpu do
Twoich prywatnych danych. Chcesz chroni w ten sposb wane pliki lub inne dane.
Ponadto, pracujc na komputerze firmowym, warto chroni swoje pliki przed wcib-
skimi wsppracownikami.
Dziki funkcjom, ktre udostpnia system Windows 7, bdziesz mg atwo chroni

swoje dane przed dostpem osb niepowoanych. Pamitaj, e przedstawione poniej
wskazwki chroni przed osobami niebdcymi administratorami lokalnymi kompu-
tera. Majcy fizyczny dostp do komputera administrator systemu bdzie mg bez
problemu przeglda zabezpieczone w ten sposb pliki.
Tak wic co to s uprawnienia?
Mona powiedzie, e uprawnienia su do okrelania poziomu dostpu, jaki bdzie

udzielony konkretnemu uytkownikowi. Pamitaj, e do plikw lub folderw rni
uytkownicy mog posiada odrbne uprawnienia. System przydzielania uprawnie
jest bardzo elastyczny i moesz dowolnie nim zarzdza. Uprawnienia mog by na-
dane na konkretnym komputerze lokalnie, jednak w wielu przypadkach uprawnienia
nadawane s globalnie. Ten temat jest jednak nieco bardziej rozlegy. W tej publikacji
skupimy si na uprawnieniach lokalnych, przydzielonych na konkretnym komputerze,
a nie rozwizaniach firmowych, opartych na serwerach i usudze Active Directory.
Przypisywanie uprawnie polega na wybraniu folderu lub pliku, ktry chcesz zabez-
pieczy, nastpnie dodaniu uytkownika, ktry bdzie mie prawo dostpu do tego
okrelonego zasobu. Ponadto mona przypisa uprawienia okrelajce, jakie czynnoci
bdzie mg wykona.
Aby nada uprawnienia do okrelonego folderu:

1. Kliknij wybrany folder prawym przyciskiem myszy i z menu podrcznego
wybierz Waciwoci.
2. W oknie Waciwoci (rysunek 2.1) przejd do zakadki Zabezpieczenia.
Rysunek 2.1.
Okno Waciwoci
3. Zauwa, e lista uytkownikw w polu Nazwy grup lub uytkownikw

wskazuje na osoby lub grupy, ktre posiadaj okrelone prawa do tego
folderu.
Aby zmieni uprawnienia, doda lub usun uytkownika, kliknij przycisk Edytuj.
1. W oknie Uprawnienia moesz z listy usun konkretnego uytkownika lub
doda nowego, ktry ma posiada okrelone uprawnienia do pracy z folderem.
Aby usun uytkownika lub grup, kliknij pojedynczo lewym przyciskiem
myszy odpowiedniego uytkownika (np. SYSTEM), nastpnie kliknij przycisk
Usu (rysunek 2.2).
2. Niestety, usunicie moe okaza si niemoliwe w przypadku, kiedy
wczone s ustawienia dziedziczenia uprawnie z folderu nadrzdnego.
Pojawi si wtedy komunikat widoczny na poniszym rysunku (rysunek 2.3).
Zanim przejdziemy do wskazwek opisujcych wyczenie tego typu komunikatw,

zatrzymajmy si na chwil, abym mg wyjani Ci, na czym polega mechanizm dzie-
dziczenia uprawnie.
Rozdzia 2. Zarzdzanie plikami w systemie operacyjnym Windows 7 29
Rysunek 2.2.
Okno Uprawnienia
Rysunek 2.3.
Komunikat
Zabezpieczenia
systemu Windows
Pamitaj, e w systemach Windows domylnie przyjta jest zasada, i kady nowy fol-
der lub plik posiada takie uprawnienia jak jego nadrzdny folder. Jeli zosta utworzo-
ny folder TEST z uprawnieniami zabraniajcymi dostpu dla uytkownika np. Tomasz,
to w przypadku kiedy utworzysz podfolder TEST_2 w folderze TEST, uytkownik To-
masz nie bdzie mia dostpu rwnie do tego folderu. Czyli folder TEST_2 odziedzi-
czy uprawnienia folderu nadrzdnego TEST.
Dlatego w poprzednim przykadzie nie moge usun grupy SYSTEM. Folder FOL-
DER_TESTOWY znajduje si bowiem w folderze nadrzdnym Desktop i odziedziczy
po nim okrelone uprawnienia.
Aby wyczy dziedziczenie uprawnie:

1. W oknie Waciwoci (rysunek 2.1) kliknij przycisk Zaawansowane.
2. W oknie Zaawansowane ustawienia zabezpiecze (rysunek 2.4) przejd
do zakadki Uprawnienia, a nastpnie kliknij przycisk Zmie uprawnienia.
3. W oknie Zaawansowane ustawienia zabezpiecze odznacz pole Docz
uprawnienia dziedziczne z tego obiektu nadrzdnego (rysunek 2.5). Pojawi
si komunikat (rysunek 2.6) Zabezpieczenia systemu Windows, w ktrym
kliknij przycisk Dodaj.
Rysunek 2.4.
Okno Zaawansowane
ustawienia
zabezpiecze
Rysunek 2.5.
Zmiana uprawnie
Rysunek 2.6.
Okno Zabezpieczenia
systemu Windows
Tak wic, wracajc do usunicia w oknie Uprawnienia okrelonej pozycji, moesz

sprbowa usun grup SYSTEM. W oknie Uprawnienia kliknij pojedynczo lewym
przyciskiem myszy pozycj SYSTEM, nastpnie kliknij przycisk Usu (rysunek 2.7).
Rysunek 2.7.
Okno Uprawnienia
Po usuniciu uytkownika lub okrelonej grupy moesz dopasowa uprawnienia do

wasnych potrzeb. Aby mg mie wyczne prawo do otwarcia okrelonego folderu,
usu z listy wszystkie pozycje, a pozostaw tylko swoje konto. Moesz rwnie doda
innego uytkownika, ktremu nadasz odpowiednie uprawnienia.
Pamitaj, e konto uytkownika, ktry ma posiada uprawnienia, musi istnie na

komputerze. Jeli nie istnieje, trzeba je w pierwszej kolejnoci utworzy. W tym ce-
lu przejd do Panelu sterowania i kliknij pozycj Konta uytkownikw. Przypisz do
konta odpowiedni nazw oraz ustal, czy konto ma by kontem zwykym, czy ma
posiada uprawnienia administratora.
Aby doda uprawnienia innemu uytkownikowi:

1. W oknie Uprawnienia (rysunek 2.7) kliknij przycisk Dodaj.
2. Nastpnie w oknie Wybieranie: Uytkownicy lub grupy (rysunek 2.8) kliknij
przycisk Zaawansowane.
3. W kolejnym kroku w oknie Wybieranie: Uytkownicy lub Grupy kliknij
przycisk Znajd teraz, aby wyszuka uytkownika, ktry bdzie posiada
uprawnienia do folderu (rysunek 2.9).
4. Z listy, ktra si pojawi, wybierz okrelonego uytkownika i kliknij
go pojedynczo lewym przyciskiem myszy. Nastpnie kliknij OK.
5. Przejd dalej, klikajc OK.
Rysunek 2.8.
Okno Wybieranie
Rysunek 2.9.
Okno wyboru
uytkownikw oraz
utworzonych grup
6. Wybrany uytkownik pojawi si na licie w oknie Uprawnienia

dla FOLDER_TESTOWY (rysunek 2.10).
7. Moesz nowemu uytkownikowi doda odpowiednie uprawnienia do pracy
z folderem. Aby to uczyni, zaznacz odpowiednie pole wyboru z listy
Uprawnienia dla: (rysunek 2.10). Nastpnie kliknij OK, aby zaakceptowa
wszystkie wprowadzone zmiany.
Na przykad, jeli uytkownik ma mie prawo tylko do odczytu, wyczy wszystkie

pola i zaznacz tylko pozycj Odczyt.
Rysunek 2.10.
Nowy uytkownik
z uprawnieniami
Udostpnianie plikw i folderw

innym uytkownikom w sieci
Jeli Twj komputer podczony jest do sieci komputerowej, zyskujesz dodatkow
moliwo udostpniania innym uytkownikom sieci swoich zasobw. Przydaje si to
szczeglnie, jeli zachodzi potrzeba wymiany plikw lub folderw.
Aby udostpni folder w sieci i nada uprawnienia do przegldania:

1. Kliknij prawym przyciskiem myszy folder, ktry chcesz udostpni, i z menu
podrcznego wybierz Waciwoci (rysunek 2.11).
2. Przejd do zakadki Udostpnianie.
3. W kolejnym kroku kliknij przycisk Udostpnianie zaawansowane.
Moesz oczywicie klikn przycisk Udostpnij, jednak jest tam mniejsza
liczba funkcji.
4. Pojawi si okno, w ktrym zaznacz pole wyboru Udostpnij ten folder
(rysunek 2.12). Nastpnie w polu Ogranicz liczb jednoczesnych
uytkownikw do: podaj maksymaln liczb uytkownikw, ktra ma mie
jednoczesny dostp do zasobu. Moesz rwnie w polu Komentarze doda
komentarz do udostpnianego folderu.
5. Nastpnie kliknij przycisk Uprawnienia.
Rysunek 2.11.
Okno Waciwoci
Rysunek 2.12.
Przycisk Buforowanie
odpowiedzialny jest
za inn funkcjonalno
zwizan z folderami
w trybie off-line.
Ta funkcjonalno
nie jest omawiana
w tej ksice
6. W oknie Uprawnienia (rysunek 2.13) usu z listy pozycj Wszyscy,

a nastpnie kliknij przycisk Dodaj, aby nada uprawnienia nowym
uytkownikom.
7. W oknie Wybieranie: Uytkownicy lub Grupy (rysunek 2.14) wpisz nazw
uytkownika lub kliknij pozycj Zaawansowane, aby wybra go z listy.
Nastpnie kliknij przycisk OK, aby przej dalej.
8. Po dodaniu uytkownikw moesz okreli poziom uprawnie dla konkretnej
osoby (rysunek 2.15). W tym celu w polu Uprawnienia dla: zaznacz
odpowiednie pole wyboru: Pena kontrola, Zmiana lub Odczyt. Nastpnie
kliknij przycisk OK.
Rysunek 2.13.
Okno Uprawnienia
Rysunek 2.14.
Wybieranie
uytkownika
Rysunek 2.15.
Przydzielone
uprawnienia
Aby dosta si zdalnie do udostpnionego folderu za porednictwem systemu Windows:

1. Kliknij menu Start i w polu wyszukiwania wpisz po dwch ukonikach adres
IP komputera, do ktrego chcesz si dosta, lub podaj jego nazw. Na przykad,
jeli komputer, w ktrym udostpnie folder, posiada adres IP 192.168.1.5,
to wwczas podasz \\192.168.1.5\ (rysunek 2.16).
Rysunek 2.16.
Podaj adres IP
zdalnego komputera
lub jego nazw
2. Na pasku menu Start pojawi si udostpniony zdalnie folder, do ktrego

po klikniciu zostaniesz przeniesiony.
3. Moesz rwnie po podaniu adresu IP lub nazwy nacisn klawisz Enter,
aby od razu przenie si do udostpnionych danych (rysunek 2.17).
Dostp do zdalnych danych moesz uzyska poprzez uycie programu Total Comman-
der. Aby przej za jego pomoc do udostpnionego folderu:
1. Uruchom program Total Commander i w biaym polu nad dolnym menu
wpisz cd \\, nastpnie podaj adres IP komputera zdalnego lub jego nazw
(rysunek 2.18).
2. Nastpnie nacinij klawisz Enter.
3. W aktywnym oknie pojawi si udostpnione zasoby.
Zauwa, e w polu wyszukiwania przed adresem IP wystpuje sowo cd. Jeli je po-
miniesz, program uruchomi zasoby w standardowym oknie systemu Windows.
Rysunek 2.17. Udostpnione foldery
Rysunek 2.18. Korzystanie ze zdalnych zasobw sieciowych za pomoc programu Total Commander
Porwnywanie katalogw
w programie Total Commander
Podczas pracy z wieloma folderami, tworzenia wielu kopii i korzystania z kilku kom-
puterw czsto zdarza si, e w utworzonych katalogach pojawia si baagan. Wiele
z nich moe zosta zdublowanych. W sytuacji, w ktrej zaczniesz porzdkowa kata-
logi, moe si okaza, e posiadasz rne ich wersje. Podczas porzdkowania moesz
skorzysta z funkcjonalnoci programu Total Commander polegajcej na porwnaniu
struktury wskazanych katalogw.
Aby porwna wybrane katalogi:

1. Przejd do programu Total Commander.
2. Zakadajc, e chcesz porwna dwa foldery zawierajce okrelon liczb
podfolderw, wywietl zawarto kadego z nich w odrbnej kolumnie
(rysunek 2.19).
Rysunek 2.19. Wywietl w obu kolumnach foldery, ktre chcesz porwna
3. Nastpnie z menu grnego wybierz pozycj Zaznaczanie, a nastpnie

Porwnaj katalogi (cznie z podkatalogami).
4. W zalenoci od liczby folderw porwnanie moe trwa kilka sekund.
Po ukoczeniu porwnania program podwietli rnice (rysunek 2.20).
Przy niewielkiej liczbie folderw moe wydawa si, e powysza funkcja jest zbd-
na, jednak w sytuacji, kiedy folderw jest kilkaset, moe okaza si jedyn metod za-
panowania nad spjnoci wszystkich danych.
Jednoczesna zmiana nazw wielu plikw

Jeli komputer domowy suy Ci przede wszystkim do rozrywki, wwczas wiele da-
nych na Twoim dysku to zdjcia, pliki muzyczne oraz materiay wideo. W przypadku
wielu zdj, skopiowanych np. z aparatu cyfrowego, posiadaj one automatycznie na-
dane nazwy. Czsto kady aparat cyfrowy posiada swj wasny schemat nazewnictwa
(rysunek 2.21).
Rysunek 2.20. Porwnane katalogi z zaznaczonymi rnicami
Rysunek 2.21.
Pliki graficzne
z automatycznie
nadan nazw
pochodzc
z aparatu cyfrowego
firmy Canon
Oczywicie nadane domylne nazwy nic Ci nie mwi, a odnalezienie konkretnego

zdjcia, np. z wycieczki w Tunezji, moe stanowi powane wyzwanie.
System Windows umoliwia w bardzo atwy sposb jednoczesn zmian nazw wielu
plikw lub folderw.
1. Aby zmieni nazw, zaznacz wybrane zdjcia i kliknij prawym przyciskiem
myszy. Nastpnie z menu podrcznego wybierz funkcj Zmie nazw
(rysunek 2.22).
Rysunek 2.22.
Z menu podrcznego
wybierz pozycj
Zmie nazw
2. Podaj now nazw, ktra bdzie charakteryzowaa zdjcia, np. TUNEZJA_2011,

i nacinij Enter. Nazwy zostan automatycznie zmienione oraz dodane zostan
im kolejne numery (rysunek 2.23).
Rysunek 2.23.
Aby nazwy plikw
nie powtarzay si,
system Windows
nada kademu plikowi
kolejny numer
Opisana procedura zmiany nazw wielu plikw nie dziaa w programie Total Comman-
der. Ten program posiada wasn procedur zmiany nazw. Aby z niej skorzysta,
w programie zaznacz pliki i uyj skrtu klawiaturowego Ctrl+m.
Jak zarzdza plikami

za pomoc wiersza polece
podstawowe polecenia
Wiersz polece systemu Windows to tzw. tekstowe rodowisko pracy (rysunek 2.24),
w ktrym nie uywa si myszy, a wszystkie polecenia wpisywane s za pomoc kla-
wiatury. Oczywicie graficzne rodowisko pracy jest znacznie wygodniejsze. Jeli
Rysunek 2.24. Okno wiersza polece systemu Windows 7
chcesz jednak zautomatyzowa niektre wykonywane czynnoci, moesz to zrobi,

uywajc komend wiersza polece.
W dalszej czci ksiki przedstawiono kilka przykadw takiego zastosowania, teraz

zapoznasz si z podstawowymi komendami.
Aby uruchomi okno wiersza polece, kliknij menu Start i w biaym polu wpisz cmd,
nastpnie nacinij Enter. Pojawi si charakterystyczne czarne okno (rysunek 2.24).
Po lewej stronie migajcego kursora wida tzw. znak zachty, po ktrym wpisuje si
odpowiednie polecenia, ktrych lista znajduje si poniej. Znak zachty domylnie
prezentuje ciek, w ktrej si znajdujesz. Patrzc na powyszy rysunek, wida, e
aktualnie jestemy na dysku C w folderze Users\joseph_adm. Na Twoim komputerze
cieka bdzie podobna z wyjtkiem podfolderu, ktry bdzie odpowiada Twojej na-
zwie uytkownika.
Ponisza lista prezentuje najwaniejsze polecenia bezporednio zwizane z zarz-

dzaniem plikami i folderami. Pamitaj, e po wydaniu ktregokolwiek z nich konieczne
jest nacinicie klawisza Enter.
Polecenie [litera dysku:] umoliwia przejcie na inny dysk. Wydanie
polecenia np. C:\Users\joseph_adm> D: spowoduje przejcie na inne
urzdzenie, np. pami zewntrzn lub inn partycj, ktrej zostaa
przydzielona litera D.
Polecenie md zakada nowy folder w miejscu, w ktrym aktualnie si
znajdujesz. Za poleceniem md naley poda nazw dla nowego folderu,
np. C:\Users\joseph_adm> md ADAM.
Polecenie rd usuwa pusty folder. Aby usun pusty folder, wydaj polecenie
rd, za ktrym podaj nazw usuwanego folderu, np. C:\Users\joseph_adm>
rd ADAM.
Polecenie cd umoliwia przejcie do wskazanego folderu. Aby przej
np. do folderu ADAM, naley wyda polecenie C:\Users\joseph_adm> cd
adam. Zauwa, e po przejciu do folderu ADAM znak zachty zmieni si
na C:\Users\joseph_adm\ADAM>.
Polecenie cd .. uywane jest do wyjcia z okrelonego folderu o jeden

poziom wyej. Na przykad bdc w folderze ADAM, moesz wyda
polecenie C:\Users\joseph_adm\ADAM> cd .. i przej w ten sposb do
folderu wyej, czyli C:\Users\joseph_adm>.
Polecenie cd \ to polecenie dziaa podobnie do podanego powyej,
jednak umoliwia wyjcie do najwyszego poziomu katalogw, czyli folderu
gwnego dysku. Bdc wic w folderze C:\Users\joseph_adm\ADAM>
i wydajc polecenie cd \, przejdziesz bezporednio do dysku C, a znak
zachty bdzie wyglda nastpujco C:\>.
Polecenie copy suy do kopiowania plikw z jednego miejsca na dysku
do drugiego. Aby skopiowa okrelony plik, naley wyda polecenie copy
i poda za nim ciek pliku rdowego, a nastpnie miejsce, do ktrego ma
zosta skopiowany plik. Na przykad, aby plik adam.txt, ktry znajduje si
na dysku C, skopiowa do folderu ADAM znajdujcego si na dysku D, naley
wyda nastpujc komend C:\> copy c:\adam.txt d:\ADAM.
Polecenie del usuwa podane pliki z dysku komputera. Aby usun plik,
naley za poleceniem del poda jego nazw, np. del adam.txt.
Polecenie dir wywietlanie zawartoci danego folderu.
Polecenie ren umoliwia zmian nazwy okrelonego pliku. Zmiana nazwy
odbywa si po podaniu cieki oraz starej nazwy pliku, a nastpnie cieki
i nazwy dla nowego pliku, np. ren d:\ADAM\adam.txt d:\ADAM\adam_nowy.txt.
Polecenie move umoliwia przeniesienie pliku z jednego miejsca do drugiego.
Aby przenie np. plik o nazwie adam.txt znajdujcy si w katalogu gwnym
dysku D do folderu ADAM znajdujcego si na dysku D, naley wyda
polecenie move D:\adam.txt D:\ADAM.
Aby uzyska wicej informacji na temat okrelonego polecenia, moesz poda za nim
komend /?, np. dir /?.
Synchronizowanie plikw i folderw

Obecnie ilo gromadzonych i wykorzystywanych danych jest oszaamiajca. Jeszcze
kilka lat temu dysk twardy o pojemnoci 4 GB by wystarczajcy, dzi nie pomieci-
by jednego dobrej jakoci filmu.
Nowe technologie umoliwiaj produkcj dyskw o coraz wikszej pojemnoci. Ni-

kogo ju nie dziwi dysk o pojemnoci 3 TB. A jedno jest pewne: im wikszy dysk, tym
wicej danych uytkownik na nim zapisze. Ponadto wielu uytkownikw pracuje na
kilku komputerach. W wielu przypadkach w domu znajduje si komputer stacjonarny,
natomiast w terenie uywamy komputerw przenonych, a coraz czciej tabletw
oraz smartfonw. W takim przypadku pojawia si podstawowy problem, jakim jest
synchronizacja najczciej uywanych dokumentw.
Nierzadko chcemy mie dostp do dokumentw wszdzie, gdzie sie znajdujemy. Po-
nadto czasami nad dokumentami pracuje kilka osb, nieustanie je modyfikujc. Oczy-
wicie istnieje poczta elektroniczna, ale cige przesyanie dokumentw na serwer jest
niepraktyczne i zajmuje wiele czasu.
Aby zapanowa nad plikami, folderami oraz innymi dokumentami, moesz uy opro-
gramowania, ktre na bieco zsynchronizuje wszystkie pliki lub foldery, ktre Ty
wczeniej zadeklarujesz. Dziki niemu bdziesz mg na bieco tworzy automatyczne
kopie bezpieczestwa plikw i folderw.
Wspomnianym oprogramowaniem jest Dropbox, darmowy program wraz z darmow

usug przechowywania plikw.
Zakadanie konta
i instalacja oprogramowania Dropbox
Zakadanie nowego konta
Aby mc korzysta z usugi i programu Dropbox, w pierwszej kolejnoci naley zao-
y bezpatne konto na stronie internetowej www.dropbox.com.
W tym celu naley poda swoje imi i nazwisko oraz adres e-mail. Ponadto naley wy-
myli odpowiednio skomplikowane haso, ktre bdzie zabezpiecza dostp do usugi.
Aby zaoy nowe konto:

1. Przejd na stron internetow www.dropbox.com (rysunek 2.25).
Rysunek 2.25.
Strona gwna
Dropbox
2. W grnym prawym rogu kliknij pozycj Log in, a nastpnie kliknij Create
an acount.
3. Pojawi si okno Create a Dropbox Account (rysunek 2.26). W polu First name
podaj swoje pierwsze imi, w polu Last name podaj nazwisko. Dalej, w polu
Rysunek 2.26.
Okno Create
a Dropbox Account
Email, podaj swj adres e-mail, a nastpnie wymyl dowolne haso. Na koniec
zapoznaj si z regulaminem i zaznacz pole wyboru I agree to Dropbox Terms
of Service. Kliknij Create account, aby zaoy nowe konto.
4. Jeli wypenie wszystkie pola, po kilku sekundach pojawi si okno
pobierania programu (rysunek 2.27).
Rysunek 2.27. Okno pobierania programu

5. Kliknij przycisk Zapisz plik, aby zapisa plik na dysku komputera.

Jeli pobieranie nie rozpocznie si automatycznie, kliknij link restart
the download. Jeli przed pobraniem programu pojawi si komunikat
z ostrzeeniem, kliknij przycisk Uruchom, a nastpnie Tak.
6. Po zakoczeniu pobierania odszukaj plik na dysku i kliknij go dwukrotnie
lewym przyciskiem myszy. Rozpocznie si proces instalacji.
Instalacja oprogramowania Dropbox

Po dwukrotnym klikniciu pobranego w poprzednich krokach pliku pojawi si pierw-
sze okno instalatora (rysunek 2.28).
Rysunek 2.28.
Okno powitalne
instalatora programu
Dropbox
1. Aby rozpocz instalacj, kliknij przycisk Install.

2. Po rozpoczciu instalacji pojawi si okno z paskiem postpu (rysunek 2.29).
Odczekaj kilka sekund na zakoczenie instalacji.
Rysunek 2.29.
Instalowanie
programu
3. Po zainstalowaniu wszystkich komponentw pojawi si okno kreatora

(rysunek 2.30). Poniewa posiadasz ju konto, zaznacz pole wyboru I already
have a Dropbox account. Nastpnie kliknij przycisk Next. Pierwsz pozycj
naley zaznaczy, jeli chcesz dopiero zaoy konto.
Rysunek 2.30.
Okno kreatora
4. W kolejnym oknie, Log in to Dropbox (rysunek 2.31), podaj adres e-mail,

ktry posuy Ci do zaoenia konta. W polu Password ustal odpowiednie
haso dostpu. W pozycji Computer name podaj nazw Twojego komputera,
aby podczas synchronizacji mona byo atwo odrni przesyane dane.
Kliknij przycisk Next, aby przej dalej.
Rysunek 2.31.
Okno Log in to
Dropbox
5. Nastpnym krokiem jest wybranie odpowiedniej usugi prezentujcej ilo

moliwych do przechowywania danych (rysunek 2.32). Pierwsza z moliwoci
daje Ci darmowe 2 GB dostpnej przestrzeni dyskowej, co w przypadku plikw
z dokumentami lub zdj powinno na pocztek w zupenoci wystarczy.
Rysunek 2.32.
Okno wyboru iloci
dostpnego miejsca
na dysku
Oczywicie, jeli posiadasz wiksze potrzeby, moesz skorzysta z moliwoci

zakupu 50 GB lub 100 GB. Zaznacz odpowiednie pole wyboru, nastpnie
kliknij przycisk Next.
6. Pojawi si okno Choose setup type (rysunek 2.33), w ktrym moesz wybra
opcj typowej instalacji (Typical) lub rozszerzonej (Advanced). Zaznacz
pozycj Typical i kliknij Install. W dalszej czci dokonasz samodzielnie
zaawansowanej konfiguracji programu.
Rysunek 2.33.
Okno wyboru opcji
instalacji
Opcja rozszerzona umoliwia samodzielne wybranie odpowiednich

parametrw programu, na przykad folderu docelowego oraz folderu
do przechowywania synchronizowanych danych.
7. Po kilku sekundach pojawi si okno Welcome to Dropbox (rysunek 2.34). Jeli
chcesz, moesz skorzysta z krtkiego wprowadzenia do programu. W tym
celu kliknij przycisk Next, aby przeglda poszczeglne ekrany. Jeli nie jeste
zainteresowany wprowadzeniem, kliknij przycisk Skip tour, aby przej dalej.
Rysunek 2.34.
Okno wprowadzenia
do podstawowych
funkcji programu
8. Pojawi si okno informujce o zakoczeniu instalacji i konfiguracji programu

(rysunek 2.35). Kliknij przycisk Finish. Po kilku sekundach pojawi si folder
sucy do synchronizacji plikw i folderw.
Rysunek 2.35.
Okno zakoczenia
instalacji
i konfiguracji
9. W dolnym prawym rogu ekranu pojawi si ikona programu Dropbox

z charakterystycznym zielonym ptaszkiem (rysunek 2.36).
Rysunek 2.36.
Ikona programu
Dropbox
Konfiguracja programu
i synchronizacja na innym komputerze
Aby zmieni ustawienia Dropbox, zaloguj si na swoje konto na stronie www.dropbox.
com. Pojawi si okno, w ktrym znajduje si pi zakadek (rysunek 2.37).
Rysunek 2.37. Strona gwna po zalogowaniu si na konto Dropbox
W zakadce Get Started moesz zapozna si z krtkim szkoleniem elektronicznym

dotyczcym usugi oraz pobra dodatkowe wersje programu, przeznaczone np. na urz-
dzenia przenone. Dodatkowo moesz zaprosi do skorzystania z usugi swoich przy-
jaci. Dziki temu bdziesz mg otrzyma dodatkowe miejsce na serwerze.
Zakadka Files przedstawia foldery i pliki, ktre bd automatycznie synchronizowane.

Zawarto tej zakadki odpowiada zawartoci folderu Dropbox na Twoim komputerze.
Na stronie WWW moesz utworzy nowy folder, usun go lub wspdzieli z innym
uytkownikiem co bdzie opisane pniej.
W kolejnej zakadce, Events, znajduje si informacja na temat zdarze, jakie miay

miejsce na Twoim koncie.
W zakadce Sharing znajduj si informacje na temat folderw wspdzielonych z in-

nymi uytkownikami. Z kolei ostatnia zakadka, Help, przedstawia list najczciej
zadawanych pyta oraz forum uytkownikw i krtkie instrukcje uywania programu.
W prawym grnym rogu ekranu znajduje si link Account, ktry umoliwia sprawdze-
nie iloci dostpnego miejsca na serwerze oraz podaje kilka mniej istotnych informa-
cji w postaci aktualnie uywanej wersji programu lub informacji na temat dodanych
komputerw.
Jak widzisz, dla podstawowych celw program nie wymaga adnej czasochonnej
konfiguracji, a przedstawione na stronie WWW funkcje su w wikszoci przypad-
kw do celw informacyjnych. Jak zapewne przekonasz si sam, logowanie na stronie
WWW nie bdzie konieczne, aby w peni korzysta z funkcjonalnoci programu.
Jeli chodzi o menu programu, ktry zainstalowany jest na dysku komputera, to jego
konfiguracja sprowadza si do ewentualnej zmiany folderu Dropbox lub zmiany prze-
pustowoci cza, wykorzystywanego przez program do wysyania danych.
Aby przej do menu programu:

1. Kliknij jego ikon prawym przyciskiem myszy i z menu podrcznego wybierz
Preferences (rysunek 2.38).
Rysunek 2.38.
Menu podrczne
2. Pojawi si okno Dropbox Preferences, w ktrym znajduje si pi pl

(rysunek 2.39).
Rysunek 2.39.
Okno Waciwoci
W polu General moesz wczy powiadomienia, start programu Dropbox wraz z sys-
temem operacyjnym oraz automatyczn synchronizacj danych. Wystarczy, e zazna-
czysz odpowiednie pole wyboru.
Pole Account wskazuje konto, ktre aktualnie korzysta z programu zainstalowanego

na komputerze. Moesz posiada kilka kont, dlatego jeli nie jeste pewien, na ktrym
koncie jeste zalogowany, warto to sprawdzi.
Domylnie program Dropbox automatycznie dostosowuje dostpn przepustowo do

pobierania i wysyania danych. Jeli posiadasz cze o niskiej przepustowoci, moesz
t prdko dostosowa do wasnych potrzeb. W tym celu uyj zakadki Bandwidth.
W polu Download rate moesz ustali maksymaln prdko, z jak program ma od-
biera dane. W polu Upload rate ustalisz prdko, z jak program przele dane do ser-
wera. Obserwujc przepustowo usug dostpu do Internetu sprzedawanych obecnie,
zalecam ustalenie obydwu wartoci na Don't limit (bez limitu). Pamitaj, e w przy-
padku gdy stwierdzisz, e np. przegldanie stron odbywa si znacznie wolniej, zaw-
sze moesz ograniczy podane wyej wartoci.
W polu Proxies moesz skonfigurowa klienta Dropbox do wspdziaania z serwe-

rem proxy.
W ostatniej zakadce Advanced znajduj si trzy pola. W polu Dropbox location mo-
esz przenie folder Dropbox w inne, dogodne dla Ciebie miejsce, np. na dysk D.
W tym celu wystarczy klikn przycisk Move i wybra inn lokalizacj.
W polu Selective Sync moesz wybra zawarto folderu Dropbox, ktra ma by au-
tomatycznie synchronizowana (rysunek 2.40). Jeli nie chcesz, aby ktry z podfolde-
rw by synchronizowany, po prostu go odznacz.
Rysunek 2.40.
Okno Selective Sync
W ostatnim polu, Language, moesz wybra preferowany jzyk. Domylnie wczony

jest jzyk angielski. Niestety, w momencie pisania ksiki program nie wspiera jzy-
ka polskiego.
Synchronizacja danych tego samego konta

Aby dokona synchronizacji danych, uywajc na kilku komputerach tego samego konta,
wystarczy do folderu Dropbox skopiowa dane, ktre maj zosta zsynchronizowane.
Po skopiowaniu pierwszego pliku bd folderu dane od razu zostan wysane na ser-

wer, a nastpnie przesane do drugiego komputera.
W trakcie synchronizacji znaczek na ikonie programu zmieni si na niebieski porusza-

jcy si okrg (rysunek 2.41). Oznacza to, e dane s wysyane bd odbierane.
Rysunek 2.41.
Ikona programu
Dropbox
Jeli posiadasz dwa komputery podczone do sieci Internet i przesyasz niewielkich

rozmiarw pliki, to dane powinny by od razu widoczne na drugim komputerze.
Synchronizacja folderu wspdzielonego

Program Dropbox umoliwia utworzenie specjalnego folderu, ktry moesz wsp-
dzieli z innymi uytkownikami. W ten sposb Twoi znajomi bd zawsze mogli ko-
rzysta z danych w nim zapisanych.
Aby utworzy folder wspdzielony:

1. Kliknij prawym przyciskiem myszy ikon programu Dropbox (rysunek 2.42)
i z menu podrcznego wybierz Open Dropbox folder. Spowoduje to otwarcie
folderu Dropbox.
Rysunek 2.42.
Menu podrczne
programu Dropbox
2. Nastpnie w folderze Dropbox utwrz nowy folder. Bdzie on

udostpniony innym uytkownikom. Nadaj mu dowoln nazw,
np. FOLDER_WSPDZIELONY (rysunek 2.43), a nastpnie kliknij
go prawym przyciskiem myszy i z menu podrcznego wybierz Dropbox
oraz Share this folder.
Rysunek 2.43. Udostpnianie utworzonego folderu
3. Po wybraniu funkcji udostpniajcej folder zostaniesz automatycznie

przekierowany na stron internetow. W miejscu tym pojawi si formularz
zapraszajcy do wspdzielenia utworzonego wczeniej folderu (rysunek 2.44).
W pierwszym polu podaj adres e-mail osoby, z ktr chcesz wspdzieli
swj folder. W kolejnym polu moesz poda opis. Po dokonaniu powyszych
czynnoci kliknij przycisk Share folder. W tym momencie nastpi
udostpnienie folderu.
Rysunek 2.44. Formularz zapraszajcy do wspdzielenia utworzonego folderu
4. Po kilku sekundach przy ikonie folderu pojawi si dodatkowy symbol

(rysunek 2.45) oznaczajcy udostpnienie.
5. Po udostpnieniu folderu drugiej osobie otrzyma ona na swoj poczt e-mail
informacj z zaproszeniem. Po jego akceptacji w folderze Dropbox pojawi si
udostpniony przez Ciebie folder (rysunek 2.46).
Rysunek 2.45.
Ikona wspdzielonego
folderu
Rysunek 2.46.
Udostpniony
folder na
komputerze
innego
uytkownika
Wsplnie teraz moecie kopiowa do folderu dowolne pliki, ktre na bieco bd ze

sob synchronizowane. Niewane w jakiej czci wiata si znajdujecie, pliki bd
widoczne zarwno dla Ciebie, jak i dla drugiej osoby.
Udostpnianie zawartoci folderu do bezporedniego pobrania

Jeli nie chcesz wspdzieli folderu z inn osob, moesz skorzysta z innej funkcjo-
nalnoci. Polega ona na udostpnieniu zawartoci folderu bezporednio do pobrania.
Aby przygotowa plik bezporednio do pobrania:

1. Skopiuj plik, ktry chcesz udostpni innym (najlepiej skompresowany
programem 7-Zip lub WinRAR. O kompresowaniu przeczytasz wicej
w rozdziale 7.), do folderu Public znajdujcego si w folderze Dropbox.
2. Nastpnie kliknij plik prawym przyciskiem myszy i z menu podrcznego
wybierz pozycj Dropbox oraz Copy public link (rysunek 2.47).
Rysunek 2.47.
Tworzenie
publicznego linku
do udostpnionego
folderu
3. Link zostanie automatycznie skopiowany do schowka. Moesz wklei go np.

do wiadomoci pocztowej i wysa osobie zainteresowanej, ktra klikajc go,
pobierze udostpniony plik bezporednio na swj komputer (rysunek 2.48).
Rysunek 2.48.
Pobieranie pliku
Tworzenie skryptu automatyzujcego

Dziki wykorzystaniu programu Dropbox oraz popularnego i darmowego programu
kompresujcego 7-Zip moesz w bardzo atwy sposb utworzy skrypt. Jego zadaniem
bdzie automatyczne kompresowanie plikw przeznaczonych do archiwizacji (ang.
backup), nastpnie zabezpieczanie ich hasem i kopiowanie do folderu Dropbox.
Aby utworzy skrypt, w pierwszej kolejnoci konieczne jest posiadanie programu kom-
presujcego.
Pobieranie i instalacja programu 7-Zip

1. Przejd na stron internetow http://www.7-zip.org.
2. Nastpnie na stronie gwnej kliknij link Download odpowiedni dla systemu
operacyjnego zainstalowanego na Twoim komputerze (rysunek 2.49). Na ekranie
mog pojawi si ostrzeenia przed pobraniem pliku. Wszystkie zaakceptuj.
Rysunek 2.49. Jeli posiadasz zainstalowan 32-bitow wersj systemu operacyjnego, kliknij pierwsz
pozycj w tabeli. Jeli posiadasz wersj 64-bitow, kliknij drugi wiersz
3. Po kilku sekundach rozpocznie si pobieranie programu.

4. Po ukoczeniu pobierania kliknij dwukrotnie pobrany plik, aby rozpocz
proces instalacji. Pojawi si okno Otwieranie pliku (rysunek 2.50). Kliknij
przycisk Uruchom.
Rysunek 2.50.
Rozpoczcie instalacji
5. W pierwszym kroku kreatora instalacji (rysunek 2.51) kliknij przycisk Next.

6. W kolejnym oknie zapoznaj si z umow licencyjn (rysunek 2.52). Nastpnie
zaznacz pole wyboru I accept the terms in the License Agreement i kliknij
przycisk Next.
7. W oknie Custom Setup (rysunek 2.53) moesz wybra parametry instalacyjne
programu. Domylnie program 7-Zip zainstaluje si na dysku C w folderze
Program Files\7-Zip. Kliknij przycisk Next, aby przej dalej.
Rysunek 2.51.
Pierwszy krok
instalacji
Rysunek 2.52.
Umowa licencyjna
Rysunek 2.53.
Okno wyboru
parametrw
instalacyjnych
Custom Setup
8. Aby rozpocz proces instalacji w oknie Ready to Install, kliknij przycisk

Install (rysunek 2.54).
Rysunek 2.54.
Rozpoczcie instalacji
9. Program instaluje si kilkanacie sekund, w zalenoci od szybkoci

posiadanego komputera. Po zakoczeniu instalacji pojawi si ostatnie
okno kreatora (rysunek 2.55). Kliknij przycisk Finish, aby zakoczy
proces instalacji.
Rysunek 2.55.
Zakoczenie procesu
instalacji
Tworzenie skryptu i jego konfiguracja

Teraz, kiedy program 7-Zip zosta zainstalowany, moesz rozpocz tworzenie skryptu.
W pierwszej kolejnoci uruchom program Notatnik. Nastpnie przepisz z poniszego
listingu odpowiednie komendy (rysunek 2.56):
"C:\Program Files\7-Zip\7z.exe" u -ssw C:\Users\joseph_adm\
Dropbox\KOPIA_ZAPASOWA.7z "D:\DOKUMENTY\*" -pHASLO_ZABEZPIECZAJACE
Rysunek 2.56. Tworzenie skryptu automatyzujcego
Pamitaj, e komend C:\Program Files\7-Zip\7z.exe musisz zmodyfikowa zgod-

nie ze ciek na Twoim komputerze. Podobnie jest z pozycj C:\Users\joseph_
adm\Dropbox\KOPIA_ZAPASOWA.7z. Moesz wybra inny folder rdowy, pamitajc
o tym, e jeli w podanej ciece wystpi spacja, naley ca ciek umieci
w cudzysowie ("").
Utworzony plik zapisz jako np. SKRYPT_KOPIA_ZAPASOWA.cmd. Pamitaj, aby

podczas zapisywania w polu Zapisz jako typ: okna Zapisywanie jako wybra z listy
rozwijanej pozycj Wszystkie pliki. Za nazw pliku podaj rozszerzenie .cmd (rysunek
2.57). Po wypenieniu wszystkich pl wybierz lokalizacj i kliknij przycisk Zapisz.
Rysunek 2.57. Zapisywanie gotowego skryptu
Nastpnie kliknij dwukrotnie utworzony plik SKRYPT_KOPIA_ZAPASOWA.cmd. Po-

jawi si okno wiersza polece, a skrypt rozpocznie swoje dziaanie (rysunek 2.58).
Zadaniem skryptu bdzie skompresowanie znajdujcego si na dysku D folderu DO-

KUMENTY. Nastpnie skrypt zabezpieczy utworzone archiwum hasem, ktre podane
jest za parametrem -p. W ostatnim kroku archiwum zostanie umieszczone w folderze

Dropbox i natychmiast przesane na serwer.
Na ekranie bdziesz mg obserwowa postp. Po zakoczeniu wszystkich czynnoci

okno zniknie samoczynnie, a w folderze Dropbox pojawi si nowe, skompresowane
archiwum.
Rysunek 2.58.
Rozpoczcie pracy
skryptu
Jeli chcesz, aby skrypt uruchamia si samoczynnie podczas startu systemu ope-
racyjnego, przygotowany skrypt skopiuj do folderu Autostart, znajdujcego si w me-
nu Start\Wszystkie programy.
Moesz rwnie umieci utworzony skrypt w harmonogramie zada. Dziki temu za-
danie bdzie wykonywao si cyklicznie wedug okrelonych przez Ciebie parametrw.
Aby to uczyni:
1. Kliknij menu Start i w biaym polu wpisz sowo Harmonogram.
2. W menu Start pojawi si pozycja Harmonogram zada. Kliknij j.
3. Pojawi si okno Harmonogram zada (rysunek 2.59).
4. Po prawej stronie okna kliknij pozycj Utwrz zadanie podstawowe...
5. Nastpnie w oknie Utwrz zadanie podstawowe (rysunek 2.60) w polu Nazwa
i Opis podaj cechy charakteryzujce tworzone zadanie, nastpnie kliknij
przycisk Dalej.
6. W kolejnym kroku w oknie Wyzwalacz zadania (rysunek 2.61) okrel,
kiedy ma by uruchamiane zadanie, np. podczas logowania. Nastpnie
7. W nastpnym oknie zaznacz, jak czynno ma wykona zadanie. W naszym
przypadku bdzie to uruchomienie programu. Moesz rwnie zaznaczy inne
czynnoci (rysunek 2.61). Kliknij Dalej, aby przej do kolejnego kroku.
Rysunek 2.59. Okno programu Harmonogram zada
Rysunek 2.60.
Okno Utwrz
zadanie
podstawowe
8. Po przejciu do okna Uruchamianie programu (rysunek 2.62) w polu

Program/skrypt podaj ciek do skryptu, ktry chcesz uruchomi.
ciek moesz poda lub posuy si przyciskiem Przegldaj w celu
jego odnalezienia. Kliknij przycisk Dalej.
9. W ostatnim kroku pojawi si okno Podsumowanie (rysunek 2.63), w ktrym
znajdziesz podsumowanie wybranych wczeniej parametrw. Kliknij przycisk
Zakocz, aby utworzy nowe zadanie harmonogramu.
Rysunek 2.61.
Okrelanie
momentu
uruchomienia
zadania
Rysunek 2.61.
Okno Akcja
10. Zadanie zostanie dodane do listy zada harmonogramu (rysunek 2.64).
Otwieranie utworzonego archiwum

Aby otworzy utworzone archiwum i sprawdzi jego zawarto:
1. Przejd do folderu Dropbox i kliknij prawym przyciskiem myszy
skompresowane archiwum.
2. Z menu podrcznego wybierz pozycj 7-Zip oraz Otwrz archiwum.
Rysunek 2.62.
Podaj ciek
do utworzonego
wczeniej skryptu
Rysunek 2.63.
Podsumowanie
wybranych
parametrw
3. Pojawi si okno programu 7-Zip (rysunek 2.65) wraz z zawartoci

skompresowanego archiwum.
4. Aby rozpakowa zawarto, zaznacz wszystkie pliki i kliknij ikon Wypakuj.
Program poprosi o podanie miejsca, w ktrym ma zosta rozpakowane
archiwum (rysunek 2.66). Wybierz odpowiednie miejsce, nastpnie kliknij
przycisk OK.
5. W ostatnim kroku przed rozpakowaniem zostaniesz poproszony o podanie
zadeklarowanego wczeniej hasa (rysunek 2.67). Po wprowadzeniu hasa
kliknij OK. Archiwum zostanie rozpakowane.
Rysunek 2.64. Lista zada harmonogramu
Rysunek 2.65. Zawarto skompresowanego archiwum
Jeli bdziesz wykorzystywa program Dropbox do przesyania plikw zawierajcych

poufne informacje lub inne materiay, do ktrych dostpu nie powinny mie osoby
trzecie, pamitaj o zabezpieczeniu archiwum dugim i trudnym do odgadnicia ha-
sem. Pozwoli to na bezpieczne wykorzystanie moliwoci programu bez obawy, e
kto obcy pozna zawarto przesyanych plikw. Nigdy nie przesyaj plikw nieza-
bezpieczonych!
Rysunek 2.66.
Podaj ciek,
w ktrej program
7-Zip rozpakuje
zawarto archiwum
Rysunek 2.67.
Okno Wprowad haso
Rozdzia 3.
Tworzenie kopii
bezpieczestwa plikw
i innych ustawie
Pojcie kopii bezpieczestwa

Kopia bezpieczestwa (ang. backup) to proces zabezpieczania danych, polegajcy na
zrobieniu ich kopii i przechowywaniu jej w bezpiecznym miejscu, z moliwoci jej
pniejszego przywrcenia.
Proces tworzenia kopii danych komputera pracujcego w warunkach domowych nie

jest skomplikowany szczeglnie jeli posiadasz system Windows 7. S jednak sys-
temy (szczeglnie rodowiska serwerowe), gdzie tworzona jest rnego rodzaju poli-
tyka wykonywania kopii zapasowych wraz z procedurami przywracania danych. Jest
to jednak odrbny temat, ktry nie bdzie poruszany w niniejszej publikacji.
W tej ksice zajmiesz si tworzeniem kopii bezpieczestwa umoliwiajcych zabez-

pieczenie danych w warunkach domowych lub redniej wielkoci firmie.
Kopia bezpieczestwa powinna by wykonywana zawsze wtedy, kiedy zmieniane s

dane, konfiguracja lub inne parametry pracy systemu. Powinna by wykonana przed
dokonaniem jakichkolwiek zmian sprztowych.
Podczas tworzenia kopii zapasowej moesz spotka si z trzema podstawowymi jej

rodzajami:
kopia zapasowa pena,
kopia zapasowa przyrostowa,
kopia zapasowa rnicowa.
Podczas tworzenia penej kopii zapasowej kopiowane s pliki, ktre wczeniej okre-
la uytkownik. Kopiowane s wszystkie pliki, bez wzgldu na to, czy plik zosta zmo-
dyfikowany, czy nie, od czasu ostatniej kopii. Kopia pena tworzona jest zawsze za
pierwszym razem, kiedy uytkownik rozpoczyna archiwizacj swoich danych. Wy-
maga duej iloci miejsca i moe trwa bardzo dugo w zalenoci od iloci kopiowa-
nych danych.
Kopia przyrostowa jest to kopia zawierajca tylko te pliki, ktre zostay utworzone
lub zmodyfikowane od momentu wykonania kopii normalnej lub ostatniej przyrosto-
wej. Oznacza to, e nie s ponownie kopiowane pliki, ktre nie zmieniy si. Dziki
temu kopie tworzone s znacznie szybciej. Podczas odzyskiwania przywracana jest
kopia pena oraz zmienione pliki.
Ostatni rodzaj kopii to kopia rnicowa, ktra polega na wykonaniu penej kopii oraz
kopiowaniu plikw zmienionych od czasu utworzenia kopii penej.
Podczas tworzenia kopii moesz wykorzysta wiele metod, programw i nonikw,

na ktre bd kopiowane dane. W warunkach domowych nie ma koniecznoci zakupu
skomplikowanych bibliotek tamowych lub macierzy dyskowych. Wystarczy zaopa-
trzy si np. w przenony dysk twardy z moliwoci podpicia do portu USB lub, je-
li danych nie jest zbyt wiele, mona wykorzysta do tego celu pyty DVD. Wtedy ko-
nieczne jest posiadanie nagrywarki.
Jak czsto wykonywa kopie i jak je zabezpiecza

Tworzenie kopii i trzymanie ich na tym samym dysku komputera, tylko na innej par-
tycji, nie ma wikszego sensu. Dysk twardy komputera zawiera bowiem mechaniczne
czci, ktre mog ulec uszkodzeniu (oczywicie najnowsze dyski SSD nie zawieraj
mechanicznych czci, jednak posiadaj elektroniczne ukady pamici, ktre rwnie
mog ulec zniszczeniu).
Kopie bezpieczestwa powinny by wykonywane codziennie (kopia przyrostowa lub

rnicowa). Jeeli jednak nie zmieniae adnych danych lub nie dokonywae innych
konfiguracji, mog by robione rzadziej.
Jeli posiadasz firmowy serwer, wtedy zalecane jest codzienne tworzenie kopii, np. po
zakoczonej pracy.
Zaleca si, aby kopia bya przechowywana na zewntrznych nonikach. Moe to by

wspomniany wczeniej dysk twardy, pyta DVD. W duych firmach dane przechowu-
je si na wielu dyskach zwanych macierzami lub wykorzystuje si biblioteki tamowe,
a dane nagrywane s na tamy magnetyczne.
Na rynku dostpnych jest wiele rnych produktw. Zakup odpowiedniego nonika

uzaleniony jest od potrzeb uytkownikw oraz miejsca jego przeznaczenia.
Najczciej kopie tworzone s po zakoczonej pracy. Moesz przyj schemat, e two-

rzysz kopi bezpieczestwa zawsze o godzinie 22.00 kadego dnia. Jeli kopie two-
Rozdzia 3. Tworzenie kopii bezpieczestwa plikw i innych ustawie 69
rzone s na zewntrznym dysku, pamitaj, aby utworzy dziennik tworzonych kopii

z opisem, jakie dane zostay zarchiwizowane.
Oprcz kopii dziennych warto tworzy rwnie kopie tygodniowe (kopie gwne), ktre
bd zawieray zapis caego tygodnia. Najlepiej tworzy je w kady ostatni dzie tygo-
dnia pracy i umieszcza na innym noniku ni kopie dzienne.
System Windows 7 umoliwia zautomatyzowanie caego procesu tak, aby nie musia
w nim uczestniczy. W dalszej czci rozdziau dowiesz si, jak wszystko skonfigurowa.
Pamitaj, aby kopie przechowywa w bezpiecznym miejscu. Jeli posiadasz komputer

domowy, moesz noniki umieci po prostu w innym pomieszczeniu. Jeli tworzysz
kopie firmowych danych, kopie najlepiej przechowywa w innym budynku.
Pamitaj, aby na czas transportu zabezpieczy noniki przed zalaniem, mechanicznym

uszkodzeniem i kradzie. Nie ma bowiem nic gorszego ni kradzie firmowych da-
nych. Przed transportem naley zabezpiecza kopie hasem lub zaszyfrowa cay no-
nik. Bdzie o tym mowa w kolejnych rozdziaach.
Ostatni spraw, o ktrej trzeba pamita, jest okresowe sprawdzanie poprawnoci

wykonywanych kopii. Nie moe mie miejsca sytuacja, w ktrej prba odzyskania
danych nie powiedzie si.
Naley rwnie co jaki czas wykona prb przywrcenia danych z tworzonych ko-
pii. Moesz to robi np. jeden raz w miesicu lub co kwarta.
Tworzenie kopii plikw

w systemie Windows 7
Korzystanie z narzdzia tworzenia kopii w systemie Windows 7 umoliwia wykonanie
kopii plikw i folderw oraz obrazu caego systemu. W pierwszej kolejnoci zajmie-
my si tworzeniem kopii dokumentw. W dalszej czci zostanie opisana procedura
ich odzyskiwania. Kopia zostanie wykonana na zewntrznym dysku twardym, jednak
moliwe jest wykonanie kopii na innych nonikach.
Aby wykona kopi plikw i folderw:

1. Kliknij menu Start i wpisz w polu wyszukiwania sowo kopia. Na grze paska
pojawi si pozycja Kopia zapasowa/Przywracanie (rysunek 3.1). Kliknij j
mysz, aby uruchomi kreatora.
2. Po pojawieniu si okna Kopia zapasowa/Przywracanie (rysunek 3.2) kliknij
pozycj Konfiguruj tworzenie kopii zapasowej.
3. System rozpocznie uruchamianie programu Kopia zapasowa systemu
Windows oraz pojawi si okno z paskiem postpu (rysunek 3.3). Jeli chcesz
utworzy kopi na zewntrznym noniku (np. przenonym dysku twardym),
powiniene go podczy, aby system mg go wykry.
Rysunek 3.1.
Uruchamianie
kreatora tworzenia
kopii
Rysunek 3.2. Okno Kopia zapasowa/Przywracanie
Rysunek 3.3.
Odszukiwanie
urzdze
i uruchamianie
programu
Kopia zapasowa
systemu Windows
4. W oknie Konfiguruj kopi zapasow (rysunek 3.4) powinien pojawi si

podczony zewntrzny dysk. Jeli nie widzisz go na licie, kliknij strzak
w lewym grnym rogu ekranu i sprbuj jeszcze raz. Jeli dysk zosta
poprawnie wykryty, zaznacz go, a nastpnie kliknij przycisk Dalej.
Rysunek 3.4.
Okno Konfiguruj
kopi zapasow
Aby wykona kopi na innym komputerze, moesz uy przycisku Zapisz

w sieci i wybra dowolny zasb sieciowy poprzez podanie adresu IP zdalnego
komputera. Pamitaj jednak, e opcja ta nie jest dostpna w wersji Home
systemu Windows 7.
5. W kolejnym kroku (rysunek 3.5) moesz wybra, co ma zawiera kopia
zapasowa. Najlepiej zaznaczy pole wyboru Pozwl mi wybra i samemu
okreli, jakie dane chcesz zarchiwizowa. Moesz te posuy si funkcj
Wybierz automatycznie (zalecane), wtedy system utworzy kopi folderw
domylnych. Kliknij Dalej.
6. Kolejne okno zawiera list dostpnych na dysku folderw i plikw (rysunek 3.6).
Zaznacz pole wyboru przy katalogu, ktry chcesz zarchiwizowa. Nastpnie
odznacz pole wyboru Docz obraz systemu dyskw, poniewa kopi suc
do przywrcenia dziaania caego systemu operacyjnego bdziemy wykonywa
pniej. Teraz wykonamy kopi jedynie plikw i folderw. Kliknij Dalej.
7. Pojawi si okno Przejrzyj ustawienia kopii zapasowej (rysunek 3.7). Znajd
si tam informacje na temat wybranych danych do archiwizacji. Aby ustawi
czstotliwo wykonywania kopii oraz ich godziny rozpoczcia, kliknij
pozycj Zmie harmonogram.
Rysunek 3.5.
Wybr zawartoci
kopii zapasowej
Rysunek 3.6.
Wybr z listy folderw
i plikw, ktre maj
zosta doczone
do kopii zapasowej
8. Nastpnie w oknie Jak czsto chcesz wykonywa kopi zapasow? (rysunek 3.8)
zaznacz pole wyboru Uruchamiaj wykonywanie kopii zapasowej zgodnie
z harmonogramem (zalecane). Z list rozwijanych wybierz: jak czsto ma
si wykonywa kopia, ktrego dnia oraz o ktrej godzinie. Po ustawieniu
odpowiednich parametrw kliknij OK.
Rysunek 3.7.
Okno przegldania
ustawie kopii
zapasowej
Rysunek 3.8.
Ustal parametry
czasowe wykonywania
kopii
9. Po powrocie do okna Kopia zapasowa/Przywracanie (rysunek 3.9) kliknij

przycisk Utwrz kopi zapasow teraz. Na ekranie pojawi si pasek postpu,
ktry bdzie Ci informowa o wykonywaniu kopii zapasowej.
W zalenoci od liczby kopiowanych folderw i plikw oraz ich rozmiarw
tworzenie kopii moe trwa od kilku minut do kilkudziesiciu godzin.
Rysunek 3.9. Tworzenie kopii zapasowej
10. Po ukoczeniu tworzenia kopii w oknie Kopia zapasowa/Przywracanie

pojawi si pozycja Nastpna kopia zapasowa (rysunek 3.10). Ponadto
przycisk Utwrz kopi zapasow teraz bdzie ponownie aktywny.
Rysunek 3.10. Zakoczenie tworzenia kopii zapasowej

Pamitaj, aby po zakoczeniu tworzenia kopii zapasowej zabezpieczy nonik, na kt-

rym zostaa ona wykonana.
Przywracanie plikw z kopii zapasowej

Na pewno zauwaye, e dokonaem archiwizacji folderu DANE znajdujcego si na
dysku lokalnym C. W pierwszej kolejnoci zmieni nazw tego folderu, aby zasymu-
lowa jego usunicie (rysunek 3.11).
Rysunek 3.11. Zmiana nazwy folderu DANE
Aby przywrci zarchiwizowane pliki i foldery:

1. Otwrz okno Kopia zapasowa/Przywracanie (rysunek 3.12). Nastpnie kliknij
pozycj Wybierz inn kopi zapasow, aby przywrci z niej pliki.
2. W oknie Przywracanie plikw (zaawansowane) wybierz z listy kopi, ktr
chcesz przywrci (rysunek 3.13). Jeli wczeniej wykonae tylko jedn
kopi, na licie bdzie znajdowa si rwnie tylko jedna pozycja. Kliknij j.
Nastpnie kliknij przycisk Dalej.
3. W kolejnym oknie (rysunek 3.14), aby przywrci konkretne pliki lub foldery,
kliknij przycisk Przegldaj pliki lub przycisk Przegldaj foldery. Zaznacz
odpowiedni pozycj i kliknij Dalej.
Aby przywrci wszystkie pliki z kopii zapasowej, zaznacz pole wyboru
Wybierz wszystkie pliki z tej kopii zapasowej, nastpnie kliknij przycisk Dalej.
Rysunek 3.12. Okno przywracania plikw i folderw z zapisanej kopii
Rysunek 3.13.
Wybr kopii,
z ktrej zostan
przywrcone pliki
4. Nastpnie musisz okreli, gdzie chcesz przywrci pliki. Zaznacz pole

wyboru W oryginalnej lokalizacji lub wybierz inn lokalizacj z listy
Przegldaj (rysunek 3.15). Kliknij przycisk Przywr, aby rozpocz
przywracanie.
Rysunek 3.14.
Wybieranie plikw
i folderw do
przywrcenia
Rysunek 3.15.
Wybr lokalizacji
dla przywracanych
plikw
5. W tym momencie rozpocznie si proces przywracania plikw (rysunek 3.16),

ktry moe potrwa od kilku minut do kilkudziesiciu godzin, w zalenoci
od liczby przywracanych plikw i folderw. W oknie, ktre si pojawi,
moesz obserwowa pasek postpu.
Rysunek 3.16.
Pasek postpu
przywracania plikw
6. Po zakoczeniu przywracania na ekranie wywietli si komunikat Pliki

zostay przywrcone (rysunek 3.17). Kliknij przycisk Zakocz.
Rysunek 3.17.
Zakoczenie
przywracania plikw
Przejd do miejsca, w ktrym powinny znale si przywrcone pliki. W naszym zada-

niu jest to dysk C, na ktrym pojawi si nowy folder o nazwie DANE (rysunek 3.18).
Rysunek 3.18. Przywrcony folder
Tworzenie kopii zapasowej

systemu Windows 7
Tworzenie kopii zapasowej caego systemu, w odrnieniu od kopii tylko konkretnych
plikw lub folderw, zawiera wszystkie informacje konieczne do odtworzenia caej
partycji, na ktrej znajdowa si system operacyjny.
W przypadku tym kopiowana jest caa zawarto partycji, na ktrej znajduje si zain-
stalowany system operacyjny. Kopiowane s rwnie ustawienia oraz zainstalowane
programy.
Jest to bardzo dobre rozwizanie, poniewa uytkownik w razie awarii nie musi insta-
lowa i konfigurowa od nowa caego systemu operacyjnego. Pamitaj, e tworzenie
kopii systemu wymaga do duej przestrzeni dyskowej. W wikszoci przypadkw
sam system operacyjny zajmuje okoo 20 GB. Warto przed rozpoczciem tworzenia
kopii sprawdzi, ile miejsca jest zajte na partycji, na ktrej zainstalowany jest system
operacyjny.
Aby utworzy kopi zapasow systemu Windows 7:

1. W oknie Kopia zapasowa/Przywracanie kliknij pozycj Utwrz obraz
systemu (rysunek 3.19).
2. Pojawi si okno Tworzenie obrazu systemu (rysunek 3.20). Wybierz miejsce,
w ktrym zostanie utworzona kopia. Moesz utworzy j: na dysku twardym,
Rysunek 3.19. Tworzenie kopii zapasowej systemu
Rysunek 3.20.
Wybr miejsca
dla kopii systemu
na dysku CD/DVD lub w udziale sieciowym. W naszym przykadzie kopia

zostanie utworzona na przenonym dysku twardym.
Pamitaj, aby wczeniej podczy dysk do komputera, w przeciwnym wypadku nie

zostanie wykryty i wywietlony na licie urzdze. Jeli tak si stanie, kliknij przy-
cisk Anuluj, w dysk i rozpocznij tworzenie kopii od nowa.
Kliknij przycisk Dalej, aby kontynuowa.

3. W kolejnym kroku zaznacz dyski, ktre chcesz uwzgldni w kopii systemu
(rysunek 3.21). Jeli posiadasz wicej partycji, to wszystkie z nich moesz
uwzgldni podczas robienia kopii. Ponisze okno zawiera bardzo istotne
informacje na temat iloci wymaganego oraz dostpnego miejsca na noniku.
Po zapoznaniu si z tymi danymi kliknij przycisk Dalej.
Rysunek 3.21.
Zazwyczaj kopia
systemu obejmuje
tylko partycj,
na ktrej
zainstalowany
jest system.
Jest to najczciej
partycja C
4. Kolejne okno zawiera podsumowanie wybranych przez Ciebie parametrw

kopii (rysunek 3.22). Jeli wszystko si zgadza, moesz rozpocz jej
wykonywanie, naciskajc przycisk Rozpocznij wykonywanie kopii zapasowej.
5. Podczas zapisywania kopii zapasowej moesz obserwowa pasek postpu
(rysunek 3.23).
6. Po ukoczeniu tworzenia kopii zapasowej systemu pojawi si okno
informacyjne (rysunek 3.24). Kliknij przycisk Zamknij, aby zakoczy
tworzenie kopii.
Pamitaj, aby nonik z zapisan kopi zapasow przechowywa w bezpiecznym miejscu.

Rysunek 3.22.
Potwierdzenie
ustawienia kopii
zapasowej
Rysunek 3.23.
Pasek postpu
wykonywania kopii
Rysunek 3.24.
Zakoczenie tworzenia
kopii zapasowej
Przywracanie systemu z kopii zapasowej

Podczas awarii systemu operacyjnego, np. w sytuacji, w ktrej system operacyjny nie
chce si uruchomi, moesz rozpocz procedur odtwarzania sytemu z utworzonej
wczeniej kopii zapasowej. Konieczne bdzie posiadanie pyty instalacyjnej systemu
Windows.
Aby przywrci kopi systemu:

1. W do napdu pyt instalacyjn systemu operacyjnego.
2. Uruchom komputer. W trakcie jego uruchamiania powinien pojawi si
komunikat: Dowolny klawisz spowoduje rozruch z dysku CD lub DVD.
Nacinij wtedy dowolny klawisz.
Jeli komunikat nie pojawi si, przejd do ustawie BIOS i wcz bootowanie
z dysku CD.
3. Po kilku sekundach pojawi si okno kreatora instalacji (rysunek 3.25).
Po wybraniu odpowiedniego jzyka instalacji kliknij przycisk Dalej.
Rysunek 3.25.
Okno kreatora
instalacji
4. W kolejnym oknie (rysunek 3.26) kliknij pozycj Napraw komputer.

5. System rozpocznie proces przeszukiwania podczonych dyskw oraz
dostpnych partycji w poszukiwaniu aktualnej kopii systemu. Na ekranie
bdzie widoczne okno Opcje odzyskiwania systemu (rysunek 3.27). Pamitaj,
aby podczy nonik, na ktrym wczeniej utworzona zostaa kopia.
6. Po zakoczeniu przeszukiwania w oknie Opcje odzyskiwania systemu zaznacz
pole wyboru Przywr komputer przy uyciu utworzonego wczeniej obrazu
Rysunek 3.26.
Kliknij pozycj
Napraw
komputer,
aby rozpocz
procedur
przywracania
kopii systemu
Rysunek 3.27.
Odszukiwanie
aktualnej kopii
systemu
systemu (rysunek 3.28). Umoliwi Ci to samodzielne odszukanie utworzonej

wczeniej kopii systemu. Aby przej dalej, kliknij przycisk Dalej.
7. W oknie Wybierz kopi zapasow obrazu systemu (rysunek 3.29) zaznacz pole
wyboru Wybierz obraz systemu oraz kliknij przycisk Dalej. Zaznaczenie tej
opcji umoliwi wybranie konkretnej kopii. Zaznaczenie pierwszej pozycji,
Uyj najnowszego dostpnego obrazu systemu (zalecane), przywrci kopi
najmodsz.
Rysunek 3.28.
Samodzielne
odszukanie
utworzonej
wczeniej
kopii systemu
Rysunek 3.29.
Zaznaczenie pola
Wybierz obraz
systemu
pozwoli Ci
na samodzielne
wybranie
okrelonej
kopii systemu
8. W kolejnym oknie pojawi si dostpne na danym noniku wersje utworzonych

wczeniej kopii systemu (rysunek 3.30). Zaznacz kopi, ktr chcesz
przywrci, a nastpnie kliknij przycisk Dalej.
9. W kolejnym oknie moesz wybra bardziej szczegow kopi o konkretnej
dacie i godzinie (rysunek 3.31). Po zaznaczeniu waciwej kliknij Dalej.
10. Kolejne okno kreatora (rysunek 3.32) umoliwia wybranie dodatkowych
parametrw przywracania. Moesz m.in. sformatowa dodatkowe partycje.
Zalecam pozostawienie domylnych ustawie i kliknicie przycisku Dalej.
Rysunek 3.30.
Lista dostpnych
kopii
Rysunek 3.31.
Okno wyboru
kopii do
przywrcenia
11. Kreator wywietli podsumowanie (rysunek 3.33). Kliknij przycisk Zakocz,

aby rozpocz przywracanie.
12. Pojawi si okno ostrzegajce przed konsekwencjami przywracania systemu.
Jeli jeste pewien wszystkich wprowadzonych wczeniej informacji
i parametrw, kliknij Tak (rysunek 3.34).
13. Kreator rozpocznie procedur odtwarzania systemu. Pojawi si okno
z paskiem postpu (rysunek 3.35). Operacja ta moe trwa od kilku minut
do kilkunastu godzin, w zalenoci od iloci danych do przywrcenia.
Rysunek 3.32.
Wybr
dodatkowych
ustawie
Rysunek 3.33.
Podsumowanie
Rysunek 3.34.
Moesz przerwa
procedur
odtwarzania,
klikajc Nie
Rysunek 3.35.
Pasek postpu
odtwarzania
danych
14. Po ukoczeniu przywracania systemu pojawi si okno informujce

o koniecznoci zrestartowania komputera (rysunek 3.36). Kliknij przycisk
Uruchom ponownie lub odczekaj kilka sekund, a system samoczynnie si
zrestartuje.
Rysunek 3.36.
Ponowne
uruchomienie
systemu
Wyjmij pyt instalacyjn oraz dysk, na ktrym znajdowaa si kopia. System powinien
zosta przywrcony z kopii i dziaa poprawnie.
Tworzenie kopii zapasowych

za pomoc programu Norton Ghost 15
Program Norton Ghost 15 jest produktem firmy Symantec. Firma ta specjalizuje si
w programach antywirusowych, zabezpieczajcych i chronicych dane znajdujce si
na dysku.
Przez wiele lat program Ghost by nieustannie ulepszany i rozbudowywany. Przedsta-

wiona wersja bardzo dobrze dziaa w rodowisku Windows 7 oraz w pozostaych wer-
sjach tego systemu.
Norton Ghost umoliwia automatyzacj procesu kopii bezpieczestwa danych na dysku.

Moesz sam dostosowa parametry tworzenia kopii lub pozwoli na automatyczne do-
branie ustawie. Jest bardzo rozbudowanym narzdziem, wspierajcym szyfrowanie
dostpne w systemie Windows 7 (Bitlocker) oraz technologi Blu-ray.
Program Norton Ghost 15 jest komercyjnym odpowiednikiem narzdzia Kopia zapa-

sowa opisanego wczeniej. Posiada jednak znacznie wiksz funkcjonalno, jest szyb-
szy i pozwala na wiksz swobod dziaania.
Po zakupie programu uytkownik otrzymuje wraz z pyt instalacyjn specjalnie przy-

gotowany nonik, z ktrego mona wykona kopi zapasow systemu lub przywrci
gotowy obraz bez instalacji programu na dysku. Wystarczy woy do napdu pyt
i uruchomi komputer.
Instalacja programu
Aby zainstalowa program Norton Ghost 15:
1. Uruchom program instalacyjny (rysunek 3.37).
Rysunek 3.37.
Okno rozpoczcia
instalacji programu
Norton Ghost
2. Po kilku sekundach pojawi si okno Umowa licencyjna (rysunek 3.38).

Zapoznaj si z warunkami umowy. Zaznacz pole wyboru Akceptuj warunki
i postanowienia Umowy Licencyjnej i kliknij przycisk Zainstaluj teraz.
Rysunek 3.38.
Okno Umowa
Licencyjna
3. Instalator rozpocznie dziaanie, a na ekranie pojawi si okno z paskiem

postpu procesu instalacji (rysunek 3.39).
Rysunek 3.39.
Postp instalacji
4. Sam proces instalacji programu trwa kilka minut i jest w peni

zautomatyzowany. Po jego ukoczeniu pojawi si okno informacyjne
(rysunek 3.40). Jeli nie jeste zainteresowany czytaniem poinstalacyjnego
pliku tekstowego, odznacz pole wyboru Poka plik readme i kliknij przycisk
Zakocz.
5. Aby zakoczy instalacj, kreator poinformuje Ci o koniecznoci ponownego
uruchomienia systemu (rysunek 3.41). Kliknij przycisk Tak.
Rysunek 3.40.
Zakoczenie instalacji
Rysunek 3.41.
Ponowne
uruchomienie
systemu
6. Po ponownym uruchomieniu komputera pojawi si okno powitalne programu

Norton Ghost (rysunek 3.42). Zapoznaj si z wywietlonymi informacjami,
a nastpnie kliknij przycisk Dalej.
Rysunek 3.42.
Okno powitalne
7. Po przejciu dalej pojawi si okno z prob o podanie klucza licencyjnego.

8. Jeli prawidowo podae klucz, w oknie Dzikujemy (rysunek 3.43) odznacz
pole wyboru Uruchom okno dialogowe Prosta konfiguracja i kliknij przycisk
Zakocz, aby zakoczy dziaanie kreatora.
Rysunek 3.43.
Ukoczenie
konfiguracji
Norton Ghost
9. Program samoczynnie zostanie uruchomiony (rysunek 3.44).
Rysunek 3.44.
Okno gwne
programu
Tworzenie kopii zapasowej

Po zainstalowaniu programu Norton Ghost moesz w bardzo atwy sposb wykona
obraz caego systemu wraz z przechowywanymi na dysku danymi. Cay proces moe
zosta zautomatyzowany i wykonywany w okrelone dni i godziny.
Aby wykona kopi zapasow i ustawi harmonogram wykonywania kopii:

1. W oknie gwnym programu Norton Ghost kliknij pozycj Kreator

definiowana kopii zapasowej. Nastpnie pojawi si okno Prosta konfiguracja
(rysunek 3.45), w ktrym kliknij przycisk Niestandardowy. Pozwoli Ci to
na dobranie wasnych parametrw wykonywania kopii zapasowej.
Rysunek 3.45.
Konfiguracja kopii
zapasowych
2. W oknie Kreator definiowania kopii zapasowej - zapraszamy! (rysunek 3.46).

Zaznacz pole wyboru Utwrz kopi zapasow mojego komputera (zalecane).
Kliknij Dalej.
Rysunek 3.46.
Okno kreatora
definiowania
kopii zapasowej
3. W nastpnym oknie (rysunek 3.47) wybierz dyski, ktre maj zosta

uwzgldnione podczas wykonywania kopii bezpieczestwa. Nastpnie
Rysunek 3.47.
Wybr partycji,
ktre zostan
uwzgldnione
w kopii zapasowej
4. W oknie Typ punktu przywracania (rysunek 3.48) wybierz pozycj Zestaw

punktu przywracania (zalecane). Punkt przywracania bdzie zawiera tylko
dane przyrostowe zmian dokonanych od momentu utworzenia kopii.
Rysunek 3.48.
Okno wyboru punktu
przywracania
W przypadku wybrania pozycji Niezaleny punkt przywracania tworzona

kopia bdzie zawsze niezalena od pozostaych. Pierwsza pozycja jest
zalecana, poniewa zajmuje mniej czasu i zuywa mniej przestrzeni
dyskowej. Kliknij przycisk Dalej.
5. W kolejnym oknie Lokalizacje docelowe kopii zapasowej (rysunek 3.49)
wska docelowe miejsce, w ktrym zostanie wykonana kopia. Moesz uy
przycisku Przegldaj, aby odszuka wybran lokalizacj. Kliknij Dalej,
aby przej do nastpnego kroku.
Rysunek 3.49.
Wybr lokalizacji
docelowej kopii
zapasowej
6. Po wybraniu lokalizacji w oknie Alias dysku zewntrznego moesz ustali

now nazw dysku. Nadaj tak nazw, aby jednoznacznie kojarzya si
z tworzon kopi (rysunek 3.50). Kliknij OK.
Rysunek 3.50.
Podaj nazw dla dysku
zewntrznego
7. W oknie Opcje, ktre si pojawi (rysunek 3.51), ustal dowoln nazw w polu
Nazwa:. W polu Kompresja: wybierz pozycj Standardowy (zalecane).
Moesz w polu Opis doda krtk informacj na temat tworzonej kopii.
Kliknij Dalej, aby kontynuowa konfiguracj.
Rysunek 3.51.
Wybr pozostaych
opcji
8. Po przejciu do okna Czas kopii zapasowej (rysunek 3.52) wybierz dni

tygodnia oraz czas automatycznego uruchomienia tworzenia kopii zapasowej.
Moesz okreli rwnie czstotliwo, z jak punkt przywracania bdzie
tworzony. Domylnie jest to raz w tygodniu.
Rysunek 3.52.
Ustal czas oraz
czstotliwo
wykonywania kopii
9. Kliknij przycisk Dalej.

10. W ostatnim oknie kreatora (rysunek 3.53) pojawi si podsumowanie

wybranych wczeniej funkcji. Zapoznaj si z nimi i zaznacz pozycj
Uruchom kopi zapasow teraz. Nastpnie kliknij przycisk Zakocz.
Rysunek 3.53.
Podsumowanie
wybranych opcji
11. Tworzenie kopii zapasowej zostanie automatycznie uruchomione, a na ekranie

bdzie widoczne okno postpu (rysunek 3.54).
Rysunek 3.54.
Postp i wydajno
Pamitaj, e w zalenoci od iloci kopiowanych danych cay proces

tworzenia kopii moe trwa nawet kilka godzin.
12. Zakoczenie tworzenia kopii zapasowej zostanie zasygnalizowane

odpowiednim komunikatem (rysunek 3.55). Kliknij przycisk Zamknij,
aby powrci do okna gwnego programu Norton Ghost.
Rysunek 3.55.
Zakoczenie tworzenia
kopii zapasowej
13. W oknie gwnym pojawi si zielona ikona informujca o utworzeniu nowej

kopii zapasowej (rysunek 3.56).
Rysunek 3.56.
Okno gwne
programu
po zakoczeniu
tworzenia kopii
Przywracanie danych z kopii bezpieczestwa

Aby przywrci utworzony wczeniej obraz systemu, moesz uczyni to z poziomu
uruchomionego systemu operacyjnego. W dalszej czci zostaniesz jednak poproszony
o woenie specjalnie przygotowanej pyty bootujcej (jest doczona do pyty z pro-
gramem) oraz ponowne uruchomienie komputera.
Aby odtworzy obraz partycji:

1. Uruchom program Norton Ghost i w oknie gwnym programu kliknij
pozycj Przywr mj komputer.
2. W oknie Przywr mj komputer (rysunek 3.57) wybierz utworzony
wczeniej obraz, ktry chcesz przywrci. Kliknij przycisk Przywr teraz,
aby rozpocz proces odzyskiwania.
Rysunek 3.57.
Wybr punktu
przywracania
3. Na ekranie pojawi si Zestawienie przywracania (rysunek 3.58). W oknie

znajduj si informacje na temat tego, ktre dane zostan przywrcone.
Kliknij przycisk OK.
4. W kolejnym oknie kliknij Tak, aby na pewno przywrci dane (rysunek 3.59).
5. Program rozpocznie proces przywracania, a na ekranie pojawi si okno
z paskiem postpu (rysunek 3.60).
6. Jeli uruchomie odzyskiwanie z poziomu systemu Windows, wwczas po
kilku sekundach pojawi si okno informujce o niemonoci przeprowadzenia
tej operacji w rodowisku Windows (rysunek 3.61). Kliknij przycisk Tak,
jeli chcesz kontynuowa.
7. W kolejnym oknie informacyjnym zostaniesz poproszony o woenie pyty
CD z programem bootujcym (rysunek 3.62). Uczy to, nastpnie kliknij OK
i uruchom ponownie komputer.
Rysunek 3.58.
Podsumowanie
wybranych opcji
Rysunek 3.59.
Okno Przywr mj
komputer
Rysunek 3.60.
Postp przywracania
8. W trakcie uruchamiania komputera pojawi si komunikat Press any key

to boot from CD or DVD (rysunek 3.63). Kliknij dowolny klawisz,
aby uruchomi komputer z pyty CD.
Rysunek 3.61.
Okno informujce
o koniecznoci
przejcia do
rodowiska
przywracania
Rysunek 3.62.
Okno informacyjne
Rysunek 3.63.
Nacinij dowolny klawisz,
aby system wystartowa,
wykorzystujc
woony nonik
Jeli komunikat nie pojawi si, sprawd ustawienia BIOS odpowiedzialne

za moliwo startu systemu z pyty CD.
9. Po kilku sekundach program Norton Ghost rozpocznie samoczynnie
przywracanie wszystkich zadeklarowanych wczeniej danych. Na ekranie
pojawi si okno z paskiem postpu (rysunek 3.64).
Rysunek 3.64.
Rozpoczcie
przywracania
danych
Po zakoczeniu przywracania komputer zostanie ponownie uruchomiony z przywr-

conymi danymi.
Rozdzia 4.
Odzyskiwanie
utraconych plikw
Czym jest dysk twardy

Dysk twardy (ang. hard disk) jest najczciej uywanym urzdzeniem do przechowy-
wania danych w komputerach prywatnych oraz serwerach i pamiciach masowych.
W wikszoci przypadkw wykorzystywane s do tego celu dyski zbudowane w opar-
ciu o nonik magnetyczny, na ktrym przechowywane s wszystkie dane. Taki nonik
nazywany jest potocznie talerzem. Kiedy talerz obraca si, specjalna gowica zapisuje
na nim dane lub odczytuje je.
Czasami wykorzystywane s dyski twarde, w ktrych nie ma adnych czci mecha-

nicznych. S to tzw. dyski SSD, na ktrych dane zapisywane s na specjalnie zapro-
jektowanych kociach pamici. S to ukady przypominajce swoim dziaaniem pa-
mici USB.
Procedura, ktra jest przygotowaniem dysku twardego do dziaania i moliwoci prze-

chowywania na nim danych, zwana jest formatowaniem. Formatowanie tworzy na dys-
ku system plikw, jak rwnie (jeli s na dysku dane) usuwa znaczniki danych. Usu-
nicie znacznikw powoduje, e dane s niewidoczne dla systemu operacyjnego
i traktowane jako usunite. Formatowanie i kasowanie w rzeczywistoci nie powoduj
usunicia danych. Biorc pod uwag ten fakt, powstao wiele programw, ktre umo-
liwiaj odczytanie i przywrcenie usunitych wczeniej danych.
Warto wspomnie, e nadpisanie usunitych danych znacznie zmniejsza moliwoci

ich przywrcenia. W sytuacji przypadkowego ich usunicia wane jest, aby na dysku
nie wykonywa ju adnych czynnoci, tylko od razu przystpi do odzyskiwania da-
nych. Najlepiej dysk wymontowa z komputera i podczy do innego, na ktrym zain-
stalowano specjalne oprogramowanie odzyskujce dane.
Obecnie na rynku powstao wiele firm, ktre specjalizuj si w odzyskiwaniu danych

z dyskw twardych oraz innych nonikw. Niejednokrotnie noniki dostarczane s do
laboratoriw w stanie znacznego uszkodzenia. Wtedy tylko za pomoc specjalistycz-
nego sprztu mona podj prb odzyskania danych.
Jeli dysk nie jest fizycznie uszkodzony, a dane zostay przypadkowo usunite lub wy-
stpiy inne okolicznoci ich usunicia, np. poprzez wirusy, mona podj prb ich
odzyskania.
Odzyskiwanie utraconych danych

z dysku twardego za pomoc
programu Recuva
Poniej przedstawiono procedur pobrania i instalacji programu Recuva. Program jest
dostpny w wersji darmowej dla uytkownika domowego. Moesz go pobra ze stro-
ny producenta http://www.piriform.com/recuva.
W dalszej czci poznasz procedur odzyskiwania danych z dysku zewntrznego, kt-

ry zosta wczeniej poddany formatowaniu.
Pobieranie i instalacja programu Recuva

Aby pobra i zainstalowa program Recuva:
1. Przejd do strony internetowej http://www.piriform.com/recuva.
2. Kliknij link Download (rysunek 4.1).
3. Zostaniesz przeniesiony do podstrony umoliwiajcej wybr rda, w ktrym
znajduje si instalator. Kliknij w pierwszej kolumnie po lewej stronie ekranu
pozycj Download from FileHippo (rysunek 4.2).
4. Na stronie FileHippo w grnym prawym rogu (rysunek 4.3) znajduje si link
umoliwiajcy rozpoczcie pobierania.
5. Po ukoczeniu pobierania uruchom program instalacyjny. W pierwszej
kolejnoci pojawi si okno wyboru jzyka (rysunek 4.4). Wybierz dowolny
jzyk i kliknij OK, aby przej do nastpnego kroku.
6. W oknie powitalnym programu Recuva (rysunek 4.5) kliknij Dalej,
jeli chcesz zainstalowa program.
7. W oknie Umowa licencyjna (rysunek 4.6) zapoznaj si z warunkami umowy
licencyjnej, a nastpnie kliknij przycisk Zgadzam si, jeli chcesz kontynuowa
instalacj.
8. W oknie Opcje instalacji (rysunek 4.7) moesz wybra opcje dodatkowe,
zaznaczajc odpowiednie pola. Kliknij Dalej.
Rozdzia 4. Odzyskiwanie utraconych plikw 105
Rysunek 4.1. Strona internetowa producenta programu Recuva
Rysunek 4.2. Wybr rda instalacji
9. W kolejnym kroku moesz poczy instalacj programu z instalacj

przegldarki internetowej Chrome, zaznaczajc odpowiednie pola
w przedstawionym oknie (rysunek 4.8). W przeciwnym razie przegldarka
nie bdzie zainstalowana.
Rysunek 4.3. Kliknij link Pobierz najnowsz wersj
Rysunek 4.4.
Okno wyboru jzyka
Rysunek 4.5.
Okno powitalne
kreatora
Rysunek 4.6.
Okno Umowa
licencyjna
Rysunek 4.7.
Okno Opcje instalacji
Rysunek 4.8.
Okno z wyborem
dodatkowych opcji
10. Kliknij przycisk Zainstaluj, aby rozpocz instalacj.

11. Po zakoczeniu instalacji w ostatnim kroku kreatora (rysunek 4.9) zaznacz
pole wyboru Uruchom program Recuva, aby od razu przej do uruchomienia
programu i przywracania danych. Kliknij Zakocz.
Rysunek 4.9.
Przywracanie danych
1. W celu przywrcenia danych z dysku uruchom program Recuva. Pojawi si
okno Witaj w Recuva Wizard (rysunek 4.10). Kliknij przycisk Dalej.
Rysunek 4.10.
Moesz zaznaczy
pole Nie pokazuj
tego Wizarda
przy uruchamianiu,
aby nastpnym
razem okno Witaj
w Recuva Wizard
nie pojawio si
2. W oknie Typ pliku (rysunek 4.11) zaznacz rodzaj danych, ktre chcesz
przywrci. Jeli utracie np. pliki programu Word, wwczas moesz
zaznaczy pozycj Dokumenty. Kliknij przycisk Dalej.
Rysunek 4.11.
Okno Typ pliku
3. W kolejnym oknie (rysunek 4.12) zaznacz rdowy napd lub miejsce,

z ktrego chcesz odzyska dane. Jeli ma to by dysk, zaznacz pole wyboru
W podanej lokalizacji. Nastpnie kliknij przycisk Przegldaj.
Rysunek 4.12.
Okno Lokalizacja pliku
Aby odzyska dane z folderu Moje dokumenty, zaznacz pozycj W Moich

Dokumentach. Zaznaczenie pozycji W Koszu spowoduje przeszukanie Kosza
systemowego.
Jeli chcesz natomiast odzyska dane z karty pamici, wwczas zaznacz
pozycj Na mojej karcie pamici lub iPod. Jeli nie jeste pewny, gdzie
dokadnie znajdoway si dane, wwczas zaznacz pole Nie jestem pewien.
4. W oknie Przegldanie w poszukiwaniu folderu (rysunek 4.13) zaznacz

miejsce, z ktrego chcesz odzyska dane, a nastpnie kliknij przycisk OK.
Rysunek 4.13.
Okno Przegldanie
w poszukiwaniu
folderu
5. Po zmianie cieki lokalizacji z C:\ na H:\ w oknie Lokalizacja pliku

(rysunek 4.14) kliknij przycisk Dalej.
Rysunek 4.14.
Okno Lokalizacja pliku
6. W ostatnim oknie kreatora (rysunek 4.15) moesz zaznaczy pole wyboru

Wcz Gbokie Skanowanie, wtedy dysk zostanie przeszukany dokadniej.
Pamitaj, e moe to potrwa nawet kilkanacie godzin, w zalenoci od
pojemnoci dysku.
W pierwszej fazie nie zaznaczaj tego pola, prbujc odzyska dane szybciej.
Jeli nie przyniesie to rezultatu, bdziesz mg poprzednie kroki powtrzy,
wybierajc dokadniejsz metod.
Kliknij przycisk Start, aby rozpocz skanowanie.
Rysunek 4.15.
Zakoczenie pracy
kreatora
7. Program rozpocznie proces skanowania dysku. Na ekranie bdzie widoczny

pasek postpu (rysunek 4.16).
Rysunek 4.16.
Skanowanie dysku
8. Po ukoczeniu pojawi si okno z list odszukanych plikw (rysunek 4.17).

Zaznacz plik, ktry chcesz zapisa w osobnym miejscu. Kliknij przycisk
Odzyskaj, aby przywrci plik.
9. W oknie Przegldanie w poszukiwaniu folderu zaznacz miejsce, do ktrego
trafi przywrcone pliki (rysunek 4.18). Kliknij przycisk OK.
Rysunek 4.17. Lista odszukanych plikw
Rysunek 4.18.
Okno Przegldanie
w poszukiwaniu
folderu
10. Po kilku sekundach pojawi si okno informujce o liczbie odzyskanych

plikw (rysunek 4.19). Kliknij OK, aby zakoczy cay proces.
Rysunek 4.19.
Zakoczenie
odzyskiwania
11. Przejd do folderu, w ktrym zapisane zostay przywrcone pliki (rysunek 4.20).
Rysunek 4.20. Odzyskane i zapisane pliki
Moesz rozpocz prb ich otwarcia. Pamitaj, e samo odzyskanie plikw lub in-
nych danych nie gwarantuje, e bd one poprawnie dziaay. Czasami zdarza si, e
w przypadku odzyskiwania dokumentw pochodzcych np. z programu Word doku-
ment otwiera si, natomiast zawiera braki lub inne usterki. Czsto odzyskanego pliku
nie mona w ogle otworzy.
Odzyskiwanie utraconych danych

z pamici zewntrznej
programem Recover My Files
Program Recover My Files jest komercyjnym programem odzyskujcym dane z r-
nych nonikw. Jest niezwykle szybki i stanowi alternatyw dla przedstawionego pro-
gramu Recuva. wietnie radzi sobie z pamiciami zewntrznymi. Poniej przedstawio-
no procedur pobrania i instalacji programu oraz prb odzyskania danych z pamici
zewntrznej.
Program mona pobra ze strony producenta www.recovermyfiles.com. W wersji de-

mo program odszukuje utracone pliki, jednak nie mona ich zapisa, a tym samym
odzyska.
Pobieranie i instalacja programu

1. Przejd na stron WWW producenta programu (rysunek 4.21).
2. Kliknij link Download.
Rysunek 4.21. Strona producenta programu Recover My Files
3. Aby rozpocz pobieranie programu, na kolejnej podstronie kliknij przycisk

Download Now (rysunek 4.22).
Rysunek 4.22.
Kliknij link
Download Now
4. Pojawi si okno pobierania (rysunek 4.23), w ktrym kliknij przycisk Zapisz

plik. Odczekaj kilka minut na pobranie programu.
Rysunek 4.23.
Zapisywanie programu
5. Przejd do folderu, w ktrym znajduje si pobrany plik. Nastpnie kliknij go,

aby rozpocz instalacj programu.
6. Pojawi si pierwsze okno kreatora instalacji (rysunek 4.24). Aby kontynuowa,
Rysunek 4.24.
Okno kreatora
instalacji
7. W oknie Umowa licencyjna (rysunek 4.25) zapoznaj si z warunkami umowy.

Zaznacz pole wyboru Akceptuj warunki umowy, a nastpnie kliknij przycisk
Dalej.
8. Wybierz miejsce, gdzie ma zosta zainstalowany program, w oknie Wybierz
docelow lokalizacj (rysunek 4.26). Moesz uy domylnej cieki lub
klikn przycisk Przegldaj, aby wybra inn. W celu przejcia do nastpnego
kroku kliknij przycisk Dalej.
9. Moesz dostosowa miejsce umieszczenia skrtw do programu w oknie
Wybierz folder Menu Start (rysunek 4.27). Nastpnie kliknij przycisk Dalej.
10. Nastpny krok instalacji to wybr dodatkowych zada. Moesz zaznaczy
pola wyboru zgodnie ze swoimi preferencjami (rysunek 4.28). Kliknij
przycisk Dalej.
Rysunek 4.25.
Okno Umowa
licencyjna
Rysunek 4.26.
Wybr miejsca
docelowego instalacji
Rysunek 4.27.
Okno Wybierz folder
Menu Start
Rysunek 4.28.
Okno Zaznacz
dodatkowe zadania
11. W ostatnim kroku kreatora zapoznaj si z podsumowaniem wybranych

parametrw (rysunek 4.29). Kliknij przycisk Instaluj, aby rozpocz instalacj
oprogramowania.
Rysunek 4.29.
Podsumowanie
wybranych
parametrw
instalacji
12. Program rozpocznie instalacj, a na ekranie pojawi si pasek postpu.

Po zakoczeniu pojawi si okno Zakoczono instalacj programu Recover
My Files (rysunek 4.30). Kliknij przycisk Zakocz.
Aby uruchomi program, kliknij lewym przyciskiem myszy ikon programu umiesz-
czon na Pulpicie lub odszukaj j w menu Start.
Odzyskiwanie danych
Program Recover My Files jest bardzo prostym programem, o intuicyjnym interfejsie.
Waciwie wystarczy kilka klikni, aby rozpocz procedur odzyskiwania skasowa-
nych plikw. Aby odzyska pliki z pamici zewntrznej:
Rysunek 4.30.
programu
1. Uruchom program.
2. Podczas pierwszego uruchomienia pojawi si okno z krtk informacj na
temat warunkw uywania programu (rysunek 4.31). Zaznacz pole wyboru
I accept the terms of this agreement i kliknij przycisk OK.
Rysunek 4.31.
Uruchamianie
programu Recover
My Files
3. Nastpnie zamknij przyciskiem Close okno Tip pf the Day i kliknij ikon
reprezentujc czynno, ktr chcesz wykona (rysunek 4.32). Jeli
wybierzesz pozycj Recover Files, bdziesz mg odtworzy usunite
lub utracone pliki.
Pozycja Recover a Drive pomoe w odzyskaniu plikw utraconych po
przypadkowym sformatowaniu dysku lub ich nadpisaniu. W zasadzie dalsza
procedura jest bardzo podobna dla obydwu przypadkw.
Po wybraniu odpowiedniej funkcji kliknij przycisk Next. Pamitaj,
aby podczy dysk lub pami zewntrzn.
Rysunek 4.32.
Wybr funkcji sposobu
odzyskania danych
4. W kolejnym oknie wybierz nonik, z ktrego chcesz odzyska dane

(rysunek 4.33), i kliknij Next.
Rysunek 4.33.
Wybr nonika,
z ktrego zostan
odzyskane dane
5. W nastpnym kroku (rysunek 4.34) zaznacz pozycj Search for deleted files
(Recommended). Nastpi przeszukanie wszystkich usunitych plikw. Kliknij
Start, aby rozpocz proces przeszukiwania.
Pamitaj, e wyszukiwanie moe trwa bardzo dugo, w zalenoci
od pojemnoci przeszukiwanego nonika.
6. Po zakoczeniu przeszukiwania pojawi si okno Information, w ktrym
kliknij przycisk OK (rysunek 4.35).
7. Po zakoczeniu przeszukiwania w oknie gwnym programu zaznacz po lewej
stronie foldery lub pliki, ktre chcesz przywrci (rysunek 4.36). W nawiasie
znajduje si informacja o liczbie plikw, ktre moesz odzyska ze wskazanego
folderu. Po zaznaczeniu folderu w oknie po prawej stronie pojawi si jego
Rysunek 4.34.
Okno wyboru opcji
Rysunek 4.35.
Zakoczenie
przeszukiwania
zawarto i bdziesz mg wybra tylko te, ktre chcesz odzyska. Nastpnie

kliknij w menu pozycj Save Files, aby odzyska zaznaczone pliki i zapisa
je w dowolnym miejscu na dysku.
Rysunek 4.36. Przywrcenie i zapisanie plikw
Podobnie jak w poprzednim programie, moesz przej do folderu z zapisanymi plika-

mi, aby sprbowa je edytowa.
Rozdzia 5.
Szyfrowanie plikw
Nietrudno wyobrazi sobie sytuacj, w ktrej posiadasz komputer przenony i prze-
chowujesz na nim wszystkie swoje dane, poczwszy od ulubionych ksiek, filmw,
muzyki, koczc na prywatnych zdjciach i licie hase do wszystkich serwisw spo-
ecznociowych. W zagonieniu i roztargnieniu gubisz swj komputer lub zostaje Ci
skradziony.
W takim przypadku warto komputera nie ma wikszego znaczenia, bo tak naprawd

licz si zapisane na nim informacje, ktre w kadej chwili mog zosta wykorzystane
do zych celw. Sytuacja komplikuje si jeszcze bardziej, jeli by to komputer subo-
wy. W wikszoci przypadkw na dysku takiego komputera przechowywane s pouf-
ne dane, stanowice tajemnic firmy.
Obecnie dane maj ogromn warto i w wielu przypadkach nie chodzi o warto sen-
tymentaln, ale o konkretne i due pienidze.
Prawda jest taka, e nie mona w tego typu sprawach do koca ufa sobie lub liczy
na to, i komputer nie zostanie nam skradziony lub bdziemy ostroni i na pewno go
nie zgubimy. Warto wic tak zabezpieczy przechowywane na dysku dane, aby w ra-
zie ich utraty nikt niepowoany nie mia do nich dostpu. Tutaj z pomoc przychodzi
kryptografia, a cile mwic szyfrowanie danych, ktre j wykorzystuje.
Kryptografia tak naprawd wykorzystywana bya ju w staroytnoci. Uywano wtedy

m.in. tzw. metod przestawnych, ktre polegay na zmienianiu kolejnoci liter w wia-
domoci, lub metod podstawieniowych, w ktrych zastpowano pojedyncze litery lub
ich grupy innymi cigami znakw.
Kryptografi rozwijano coraz bardziej, wzbogacajc j o dodatkowe, coraz bardziej skom-

plikowane matematyczne algorytmy. Obecnie kryptografia szeroko uywana jest w in-
formatyce, jak rwnie do celw militarnych. Suy oglnie pojtemu bezpieczestwu.
W warunkach, w ktrych nikt nie narzuca Ci, jakiej metody szyfrowania lub jakich
programw musisz uywa, proponuj Ci dwa rozwizania. Oba s darmowe i czasa-
mi mog by uywane jednoczenie. Pierwsze z nich to szyfrowanie dysku za pomoc
funkcji BitLocker, znajdujcej si domylnie w systemie Windows 7. Drugie rozwi-

zanie to darmowy program TrueCrypt, ktry jest profesjonalnym i atwym w uyciu
programem umoliwiajcym zaszyfrowanie kadego nonika danych.
W sytuacji kiedy kto skradnie Twj komputer i podczy dysk np. do innego kompu-
tera, a zawarto dysku nie bya zaszyfrowana, bdzie w stanie dosta si do wszyst-
kich zapisanych na nim danych. Niewane, e Twoje konto w systemie zabezpieczone
byo hasem. W sytuacji, kiedy dysk jest zaszyfrowany, oczywicie kto postronny mo-
e podczy dysk, jednak nie bdzie w stanie odczyta jego zawartoci. Jak wspomi-
naem wczeniej, zapewne skradzionego sprztu ju nigdy nie odzyskasz, ale bdziesz
mia niemal stuprocentow pewno, e nikt nie zdobdzie Twoich poufnych danych.
Szyfrowanie w Windows 7 Ultimate

i Enterprise
W pierwszej kolejnoci przejdziemy do metody szyfrowania, ktra wystpuje w sys-
temie Windows 7 Ultimate i Enterprise.
Szyfrowanie za pomoc funkcji BitLocker umoliwia zaszyfrowanie caego dysku twar-

dego tak, aby osoby niepowoane nie mogy uzyska dostpu do danych. Ponadto funk-
cja sprawdza, czy w systemie nie zaszy zmiany zwizane np. z modyfikacj sprztu
lub BIOS-u. Jeli wykryje jakie odstpstwa, wwczas zablokuje dysk i nakae poda-
nie hasa dostpu w celu jego odblokowania.
Aby zaszyfrowa partycj systemow:

1. Kliknij menu Start i w polu wyszukiwania wpisz sowo bit (rysunek 5.1).
Na pasku pojawi si pozycja Szyfrowanie dyskw funkcj BitLocker.
Kliknij j.
2. W oknie Szyfrowanie dyskw funkcj BitLocker (rysunek 5.2) wybierz dysk
lub partycj, na ktrej chcesz uruchomi funkcj szyfrowania. W tym celu
kliknij Wcz funkcj BitLocker.
3. Nastpnie pojawi si okno Wybierz sposb odblokowywania tego dysku
(rysunek 5.3). Zaznacz pole wyboru Uyj hasa w celu odblokowania dysku.
Nastpnie wpisz dowolne haso. Pamitaj, aby byo trudne do odgadnicia
i aby zawierao znaki specjalne. Kliknij Dalej.
Moesz zaznaczy rwnie inne metody odblokowania dysku, jeli zamierzasz
takich uywa.
Metoda odblokowania bdzie uyta w przypadku, kiedy system wykryje
zmiany w systemie lub kiedy nieautoryzowany uytkownik bdzie prbowa
dosta si do zabezpieczonych danych. Zostaniesz wtedy poproszony
o dodatkow autoryzacj.
Rozdzia 5. Szyfrowanie plikw 123
Rysunek 5.1.
Wczanie
kreatora
szyfrowania
dysku
Rysunek 5.2.
Wybr partycji
lub dysku do
szyfrowania
4. W kolejnym oknie (rysunek 5.4) wybierz metod, ktra posuy Ci do

przechowywania klucza odzyskiwania. Najlepiej wygenerowany klucz
zapisa na zewntrznej pamici i trzyma w bezpiecznym miejscu.
Moesz zapisa klucz w pliku lub go wydrukowa. Po wybraniu odpowiedniej
opcji kliknij j i wybierz Dalej.
Rysunek 5.3.
Wybr metody
odblokowania dysku
Rysunek 5.4.
Wybr sposobu
przechowywania
klucza
5. Jeli wybrae metod przechowywania klucza na dysku USB, wwczas

pojawi si okno Zapisywanie klucza odzyskiwania na dysku USB (rysunek 5.5).
Wybierz z listy odpowiedni pozycj i kliknij przycisk Zapisz. Klucz zostanie
zapisany w zaznaczonej lokalizacji jako plik tekstowy.
6. Po zapisaniu klucza w oknie Jak chcesz przechowywa klucz odzyskiwania?
na dole pojawi si informacja o zapisaniu klucza (rysunek 5.6). Kliknij Dalej.
7. W ostatnim oknie (rysunek 5.7) pojawi si pytanie, czy na pewno teraz chcesz
zaszyfrowa dysk. Kliknij przycisk Rozpocznij szyfrowanie.
Rysunek 5.5.
Okno Zapisywanie
klucza odzyskiwania
na dysku USB
Rysunek 5.6.
System poinformuje
Ci o zapisaniu
odzyskiwanego klucza
Rysunek 5.7.
Rozpoczcie
szyfrowania
Szyfrowanie moe potrwa od kilku minut do kilkudziesiciu godzin,

w zalenoci od wielkoci dysku.
8. Na ekranie pojawi si okno z paskiem postpu szyfrowania (rysunek 5.8).
Rysunek 5.8.
Proces szyfrowania
danych
9. Po zakoczeniu szyfrowania pojawi si okno Szyfrowanie zostao ukoczone

(rysunek 5.9). Kliknij przycisk Zamknij.
Rysunek 5.9.
Zakoczenie
szyfrowania
10. Po powrocie do okna Szyfrowanie dyskw funkcj BitLocker (rysunek 5.10)

zaszyfrowany dysk zostanie oznaczony ikon kdki.
Rysunek 5.10. Okno gwne panelu sterowania

Kliknij pozycj Zarzdzaj funkcj BitLocker, aby dostosowa parametry

usugi.
11. W oknie Wybierz opcje do zarzdzania (rysunek 5.11) moesz m.in. zmieni
haso klucza, zapisa go ponownie lub odblokowa zaszyfrowany dysk.
Rysunek 5.11.
Opcje zaawansowane
zarzdzania
Pamitaj, e dysk moesz w kadej chwili rozszyfrowa lub wstrzyma dziaanie tej
funkcji. Bez wtpienia wykorzystanie BitLocker znacznie zwikszy bezpieczestwo
Twoich danych w przypadku ich zgubienia.
Szyfrowanie za pomoc TrueCrypt

Program TrueCrypt jest jednym z najlepszych programw na rynku. W dodatku jest pro-
gramem darmowym, ktrego moesz uywa na nieograniczonej liczbie komputerw.
Program umoliwia zaszyfrowanie partycji systemowej i dodatkowych partycji wyst-

pujcych na dysku. Ponadto moesz utworzy na swojej pamici przenonej specjalnie
szyfrowany folder. Jeeli zgubisz dysk przenony, Twoje dane bd bezpieczne.
Aby dowiedzie si wicej szczegw na temat programu TrueCrypt oraz jego funk-
cjonalnoci, przejd na stron truecrypt.org.
Pobieranie i instalacja programu TrueCrypt

Jeli chcesz zaszyfrowa dysk, w pierwszej kolejnoci naley pobra program i zain-
stalowa go. W tym celu:
1. Przejd do strony internetowej truecrypt.org (rysunek 5.12). Z menu grnego

wybierz zakadk Downloads. Na kolejnej podstronie odszukaj system
operacyjny, ktry posiadasz, nastpnie kliknij przycisk Download.
Rysunek 5.12. Strona www.truecrypt.org
2. Pojawi si okno Pobieranie pliku - ostrzeenie o zabezpieczeniach (rysunek

5.13), w ktrym kliknij przycisk Uruchom. Moesz rwnie zapisa pobrany
plik na dysku, klikajc przycisk Zapisz.
Rysunek 5.13.
W tym oknie moesz
uruchomi lub zapisa
plik na dysku
3. Po zakoczeniu pobierania w oknie Pobieranie ukoczone kliknij pozycj

Uruchom (rysunek 5.14).
4. Instalator rozpocznie dziaanie. Na ekranie pojawi si pierwsze okno kreatora
instalacji (rysunek 5.15). Zapoznaj si z licencj, a nastpnie zaznacz pole
wyboru I accept the license terms i kliknij przycisk Next.
Rysunek 5.14.
Zakoczenie
pobierania pliku
Rysunek 5.15.
Okno z licencj
programu
5. W kolejnym kroku zaznacz pole wyboru Install, aby zainstalowa program

na dysku komputera (rysunek 5.16). Kliknij przycisk Next.
Rysunek 5.16.
Okno kreatora
instalacji
Jeli wybierzesz opcj Extract, wwczas pliki zostan jedynie wypakowane

w okrelonym miejscu na dysku. Sam program nie zostanie zainstalowany.
6. W oknie Setup Options (rysunek 5.17) wybierz ciek instalacji oraz odznacz
te funkcje, ktrych nie potrzebujesz. Na poniszym rysunku odznaczono pole
Associate the .tc file extension with TrueCrypt, odpowiedzialne za automatyczne
skojarzenie rozszerzenia .tc z programem TrueCrypt. Kolejne odznaczone
pole to Create System Restore point, odpowiedzialne za utworzenie punktu
przywracania.
Rysunek 5.17.
Pierwsze trzy pola
wyboru odpowiedzialne
s kolejno za: instalacj
programu dla wszystkich
uytkownikw, dodanie
skrtu na pasku menu
oraz dodanie ikony
programu na Pulpicie
Kliknij przycisk Install, aby rozpocz proces instalacji.

7. Program rozpocznie proces instalacji. Na ekranie pojawi si pasek postpu
(rysunek 5.18).
Rysunek 5.18.
Pasek postpu instalacji
8. Po kilku sekundach program zostanie zainstalowany, a na ekranie pojawi si

komunikat Please consider donating (rysunek 5.19). Kliknij przycisk Finish,
aby zakoczy instalacj.
Rysunek 5.19.
Okno umoliwiajce
przekazanie dotacji
dla projektu
9. Jeeli nie miae jeszcze do czynienia z programem TrueCrypt, moesz

zapozna si z krtkim podrcznikiem. Aby to uczyni, kliknij w oknie
TrueCrypt Setup przycisk Tak (rysunek 5.20). Jeli nie jeste zainteresowany,
kliknij Nie.
Rysunek 5.20.
Okno TrueCrypt Setup
Tworzenie zaszyfrowanej partycji systemowej

Jedn z waniejszych czynnoci jest zaszyfrowanie partycji, na ktrej znajduje si sys-
tem operacyjny. W przypadku utraty dysku osoba niepowoana nie bdzie moga po-
zna jego zawartoci, a co za tym idzie hase zapisanych w przegldarce interneto-
wej, poczty e-mail oraz innych poufnych danych, pochodzcych np. z komunikatorw.
Te informacje znajduj si najczciej wanie na partycji systemowej.
Aby zaszyfrowa partycj systemow:

1. Dla uatwienia dalszej pracy w pierwszej kolejnoci zmie jzyk
z domylnego angielskiego na polski. W tym celu konieczne jest
doinstalowanie dodatku. W tym celu kliknij menu Settings i wybierz
Language (rysunek 5.21).
2. Po pojawieniu si okna TrueCrypt - Language (rysunek 5.22) kliknij pozycj
Download language pack, aby pobra pakiet jzykowy polski.
3. Zostaniesz automatycznie przeniesiony na stron internetow (rysunek 5.23),
na ktrej odszukaj Polish/Polski, a nastpnie kliknij pozycj Download.
Rysunek 5.21.
Zmiana jzyka
Rysunek 5.22.
Okno TrueCrypt
- Language
4. Po pobraniu pakietu jzykowego rozpakuj jego zawarto i skopiuj do folderu

(rysunek 5.24), w ktrym zainstalowany jest program TrueCrypt (rysunek 5.25).
5. Otwrz ponownie okno TrueCrypt - Language (rysunek 5.26). Na licie powinna
pojawi si pozycja Polski. Podwietl j, a nastpnie kliknij przycisk OK.
6. Po kilku sekundach jzyk programu zostanie zmieniony na polski (rysunek 5.27).
7. Teraz moesz rozpocz procedur szyfrowania. W tym celu kliknij menu
System i wybierz Szyfruj partycj/dysk systemowy.
8. W kolejnym kroku pojawi si okno kreatora tworzenia wolumenw TrueCrypt
(rysunek 5.28). Zaznacz pole wyboru Normalny, nastpnie przejd dalej,
klikajc przycisk Dalej.
Rysunek 5.23. Strona internetowa suca do pobrania pakietu innych jzykw
Rysunek 5.24. Kopiowanie plikw jzykowych

Rysunek 5.25. Folder z zainstalowanym programem
Rysunek 5.26.
Wybr jzyka
polskiego
Opcja Ukryty suy do utworzenia ukrytej wersji systemu operacyjnego.

W tym przypadku konieczne jest posiadanie zainstalowanych dwch wersji
systemu operacyjnego. Kady z systemw bdzie zabezpieczony innym
hasem. Na podstawie podanych hase program uruchomi odpowiedni system
operacyjny. Dlatego w przypadku wymuszenia podania hasa bdziesz
mg poda haso do systemu, ktry mona udostpni, a system gwny
pozostanie ukryty.
9. W oknie Obszar do zaszyfrowania (rysunek 5.29) wybierz pozycj Zaszyfruj
systemow partycj Windows. Kliknij przycisk Dalej.
Rysunek 5.27.
Menu System
Rysunek 5.28.
Okno kreatora
tworzenia wolumenw
Wybranie drugiej opcji Zaszyfruj cay dysk sprawi, e cay dysk zostanie
zaszyfrowany, wraz z wszystkimi partycjami. Nie zalecam jednak korzystanie
z tej opcji. W razie awarii moe doj do sytuacji, w ktrej nie bdziesz mg
odzyska danych na caym dysku. Wybranie pierwszej pozycji sprawi, e bdzie
mona zaszyfrowa kad z partycji niezalenie.
10. Pojawi si komunikat z ostrzeeniem (rysunek 5.30). Jeli posiadasz tylko
jedn partycj, kliknij przycisk Tak, jeli posiadasz rwnie inne partycje
wybierz Nie.
11. W kolejnym oknie Szyfrowanie Obszaru Chronionego Hosta (rysunek 5.31)
wybierz odpowiedni pozycj. Jeli posiadasz na dysku ukryt partycj
z obrazem systemu, do przywrcenia wybierz pozycj Nie. Jeli dysk nie
zawiera adnych dodatkowych, ukrytych partycji, zaznacz pole wyboru Tak.
Kliknij Dalej.
Rysunek 5.29.
Okno Obszar
do zaszyfrowania
Rysunek 5.30.
Okno z ostrzeeniem
Rysunek 5.31.
Okno Szyfrowanie
Obszaru Chronionego
Hosta
12. W oknie Liczba systemw operacyjnych (rysunek 5.32) zaznacz pozycj

Jeden system i kliknij przycisk Dalej. Jeli posiadasz wicej ni jeden system,
na partycji do zaszyfrowania wybierz pozycj Wiele systemw.
13. Kolejne okno, Opcje szyfrowania (rysunek 5.33), suy do wybrania
algorytmu szyfrowania oraz algorytmu mieszajcego. Moesz wybra
dowoln metod, zwracajc uwag na to, e niektre s bardzo wolne, lecz
tym samym bezpieczniejsze. Domylne wartoci AES oraz RIPEMD-160
s wartociami gwarantujcymi bardzo dobre zabezpieczenie. S jednoczenie
do szybkie.
Opisanie kadej z prezentowanych metod wykracza poza tematyk tej ksiki.
Rysunek 5.32.
Wybr liczby systemw
operacyjnych
Rysunek 5.33.
Wybr opcji
szyfrowania
Kliknij Dalej, aby przej do nastpnego kroku.

14. W nastpnym kroku wymyl i podaj haso do klucza (rysunek 5.34). Pamitaj,
aby haso byo dugie, trudne do odgadnicia oraz zawierao znaki specjalne
i wielkie litery. Dziki temu bdzie bardzo trudne do zamania lub odgadnicia.
Kliknij Dalej.
Rysunek 5.34.
Wybr hasa
Jeli zaznaczysz pole Uyj plikw kluczowych, bdziesz mg rozszyfrowa

dysk za pomoc np. pliku, ktry zostanie skopiowany do pamici zewntrznej.
15. Kolejne okno (rysunek 5.35) prezentuje pole Zawarto biecej puli (cz).
Naley w obrbie tego pola rusza losowo mysz. Wane jest, aby robi to
do dugo, poniewa ma to znaczcy wpyw na jako utworzonego klucza.
Po zakoczeniu kliknij przycisk Dalej, aby przej do kolejnego okna.
Rysunek 5.35.
Okno Zbieranie
danych losowych
16. W oknie Wygenerowano klucze (rysunek 5.36) znajduj si informacje

na temat wygenerowanych wartoci. Kliknij przycisk Dalej.
Rysunek 5.36.
Okno Wygenerowano
klucze
17. Kolejny krok to utworzenie pyty ratunkowej (rysunek 5.37). Wygenerowanie

pyty ratunkowej jest bardzo wane ze wzgldw bezpieczestwa. Jeli
zapomnisz hasa do klucza lub zaszyfrowana partycja nie bdzie dziaa
prawidowo, pyta bdzie ostatni desk ratunku.
Dziki niej bdziesz mg zmieni haso, naprawi partycj lub odszyfrowa
dysk. Program TrueCrypt zamieci plik ISO w wyznaczonym miejscu na
dysku. Twoim zadaniem jest nagranie pliku na pyt CD. Jeli posiadasz
nagrywark i pust pyt, TrueCrypt nagra pyt od razu. Aby rozpocz
nagrywanie, kliknij przycisk Dalej.
Rysunek 5.37.
Okno tworzenia
pyty ratunkowej
18. Po woeniu pustej pyty kliknij przycisk OK, aby rozpocz nagrywanie
(rysunek 5.38).
Rysunek 5.38.
Nagrywanie pyty
ratunkowej
19. Po nagraniu pyty zostanie ona zweryfikowana przez program (rysunek 5.39).
Jeli nie wystpi adne problemy, kliknij przycisk Dalej.
Rysunek 5.39.
Weryfikacja
nagranej pyty
20. W oknie Tryb wymazywania (rysunek 5.40) pozostaw domylne ustawienia

i kliknij przycisk Dalej. Moesz zapozna si z notatk dotyczc trybu
wymazywania. Jeli zdecydujesz, e potrzebujesz zastosowa wymienion
metod, wtedy wybierz odpowiedni.
Rysunek 5.40.
Okno Tryb
wymazywania
21. Zanim program rozpocznie waciwe szyfrowanie dysku, przetestuje wybrane

ustawienia. W oknie Test szyfrowania (rysunek 5.41) kliknij przycisk Test,
aby rozpocz.
Rysunek 5.41.
Okno Test szyfrowania
22. Pojawi si okno informujce o anglojzycznym interfejsie pracy podczas

podawania hasa do wolumenu przed ponownym uruchomieniem systemu
operacyjnego. Kliknij przycisk Tak, aby kontynuowa (rysunek 5.42).
Rysunek 5.42.
Ostrzeenie
23. Przed ponownym uruchomieniem pojawi si okno z wan instrukcj

(rysunek 5.43). Zapoznaj si z ni i kliknij przycisk OK. Nastpnie potwierd
ch wykonania testu, klikajc Tak (rysunek 5.44).
Rysunek 5.43.
Wana informacja
Rysunek 5.44.
Okno informujce
o ponownym
uruchomieniu
komputera
24. Komputer zostanie ponownie uruchomiony, nastpnie na ekranie pojawi

si czarna plansza (rysunek 5.45) z prob o podanie hasa. Podaj haso
i nacinij Enter.
Rysunek 5.45.
Podaj ustalone
wczeniej haso klucza
Po zaszyfrowaniu dysku czynno t bdziesz musia wykonywa za kadym

razem przed uruchomieniem komputera.
25. Po uruchomieniu komputera pojawi si okno Test zakoczony (rysunek 5.46).
Kliknij przycisk Zaszyfruj, aby rozpocz waciwe szyfrowanie.
26. Ponownie pojawi si okno z informacj na temat szyfrowania (rysunek 5.47).
Kliknij OK, aby rozpocz.
27. Program rozpocznie szyfrowanie dysku (rysunek 5.48). W zalenoci od
wielkoci dysku moe to potrwa bardzo dugo. W kadej chwili moesz
klikn przycisk Opnij, aby wstrzyma szyfrowanie.
Pamitaj, e podczas szyfrowania moesz normalnie pracowa na komputerze.
Rysunek 5.46.
Okno informujce
o zakoczeniu testu
Rysunek 5.47.
Okno informacyjne
Rysunek 5.48.
Proces szyfrowania
28. Po zakoczeniu szyfrowania pojawi si komunikat informujcy o ukoczeniu

(rysunek 5.49). Kliknij przycisk OK.
29. W oknie Szyfrowanie (rysunek 5.50) kliknij przycisk Zakocz.
Rysunek 5.49.
Zakoczenie
szyfrowania
Rysunek 5.50.
Zakoczenie
szyfrowania
Od tej chwili wybrana partycja lub dysk s zaszyfrowane. Bez podania hasa wszyst-
kie dane na dysku bd niemoliwe do odczytania. Pamitaj, aby od tej chwili tworzy
kopie bezpieczestwa, poniewa bardzo trudne jest odzyskanie danych z zaszyfrowa-
nego dysku.
Szyfrowanie partycji niesystemowej

Po zaszyfrowaniu dysku systemowego czas zaszyfrowa kad partycj niesystemow.
Aby to uczyni:
1. W menu gwnym wybierz pozycj Narzdzia, a nastpnie Kreator wolumenu
(rysunek 5.51).
2. W oknie Kreator tworzenia wolumenw TrueCrypt (rysunek 5.52) zaznacz
pole wyboru Zaszyfruj niesystemow partycj/dysk. Kliknij Dalej.
3. Aby utworzy zwyky wolumen True Crypt, zaznacz pozycj Standardowy
wolumen TrueCrypt (rysunek 5.53). Nastpnie kliknij przycisk Dalej.
Zauwa, e rwnie tutaj moesz wybra funkcj tworzenia wolumenu
ukrytego.
4. W oknie Lokalizacja wolumenu (rysunek 5.54) kliknij przycisk Wybierz
urzdzenie. Nastpnie w oknie Wybierz partycj lub urzdzenie (rysunek
5.55) wska partycj, ktr chcesz zaszyfrowa, klikajc j jednokrotnie
lewym przyciskiem myszy. Nazwa wybranego dysku pojawi si na licie
rozwijanej. Kliknij przycisk OK.
Rysunek 5.51.
Menu Narzdzia
Rysunek 5.52.
Okno Kreator
tworzenia wolumenw
TrueCrypt
Rysunek 5.53.
Okno wyboru
wolumenu
Rysunek 5.54.
Okno Lokalizacja
wolumenu
Rysunek 5.55.
Z dostpnej listy
wybierz partycj
lub urzdzenie,
ktre chcesz
zaszyfrowa
5. W kolejnym kroku zaznacz pole wyboru Stwrz zaszyfrowany wolumen

i sformatuj go (rysunek 5.56). Kliknij przycisk Dalej.
Rysunek 5.56.
Okno Tryb Tworzenia
Wolumenu
W tym miejscu musisz by ostrony. Jeli posiadasz na dysku dane, moesz

wybra pozycj Zaszyfruj partycje w miejscu. Dane nie zostan usunite,
ale proces szyfrowania moe trwa bardzo dugo. Jeli zaznaczye pierwsz
pozycj, wwczas dysk zostanie sformatowany. W zwizku z tym utracisz
zapisane na nim dane.
6. W oknie Opcje szyfrowania (rysunek 5.57) wybierz algorytm szyfrowania
oraz algorytm mieszajcy i kliknij Dalej.
Rysunek 5.57.
Wybierz odpowiedni
dla Ciebie metod
szyfrowania
7. Pojawi si okno Wielko wolumenu (rysunek 5.58). Po zweryfikowaniu

wielkoci wybranego wczeniej urzdzenia lub partycji kliknij przycisk Dalej.
Rysunek 5.58.
Okno Wielko
wolumenu
8. Ustal odpowiednie haso w oknie Haso wolumenu (rysunek 5.59). Kliknij

Dalej. Jeli nie jeste pewien, jakie haso wpisae, moesz zaznaczy pole
Wywietl haso, aby je pozna.
9. Pojawi si okno Due pliki (rysunek 5.60). Jeli planujesz przechowywanie
na szyfrowanym dysku plikw wikszych ni 4 GB, zaznacz pole wyboru Tak.
Program wykona formatowanie, stosujc system plikw NTFS. Kliknij Dalej.
10. W oknie Formatowanie wolumenu (rysunek 5.61) w polu System wybierz
system plikw. Jeli uywasz systemu Windows 7, koniecznie wybierz NTFS.
Aby rozpocz formatowanie, kliknij przycisk Sformatuj.
Rysunek 5.59.
Okno Haso wolumenu
Rysunek 5.60.
Okno wyboru
Rysunek 5.61.
Przygotowanie
do formatowania
Wybierz system FAT, jeli uywasz starszych wersji systemu Windows

lub jeli uywasz pamici zewntrznych. Wikszo z nich nie obsuguje
formatu NTFS.
11. Aby rozpocz formatowanie, kliknij przycisk Tak w oknie Kreator tworzenia
wolumenw TrueCrypt (rysunek 5.62).
Rysunek 5.62.
Aby rozpocz
formatowanie,
kliknij Tak
12. Pamitaj, e podczas formatowania dysku wszystkie dane zostan utracone.

W oknie Formatowanie wolumenu pojawi si pasek postpu (rysunek 5.63).
Rysunek 5.63.
Pasek postpu
formatowania
13. Po zakoczeniu formatowania pojawi si okno informacyjne (rysunek 5.64),

a nastpnie ukae si informacja o pomylnym utworzeniu wolumenu
(rysunek 5.65). W obydwu oknach kliknij OK.
Rysunek 5.64.
Informacja dotyczca
wolumenu
Rysunek 5.65.
Informacja
o utworzeniu
wolumenu
14. Jeli chcesz utworzy kolejn partycj, kliknij w oknie Utworzono wolumen
(rysunek 5.66) przycisk Dalej. Jeli chcesz zakoczy, kliknij Wyjcie.
Rysunek 5.66.
Zakoczenie kreatora
Montowanie zaszyfrowanej partycji niesystemowej

Po zaszyfrowaniu partycji niesystemowej, aby mc z niej korzysta, naley j za ka-
dym razem zamontowa. W tym celu:
1. W oknie gwnym programu wybierz liter, pod ktr ma by widoczne
zamontowane urzdzenie. Nastpnie kliknij przycisk Wybierz urzdzenie
(rysunek 5.67). W oknie Wybierz partycj lub urzdzenie wybierz urzdzenie,
ktre chcesz podczy, i kliknij OK.
Rysunek 5.67.
Wybr odpowiedniego
urzdzenia
2. Kliknij przycisk Podcz. Pojawi si okno Podaj haso (rysunek 5.68),

w ktrym wpisz odpowiednie haso i kliknij przycisk OK.
Rysunek 5.68.
Naley poda
wczeniej
ustawione haso,
aby mc podczy
zaszyfrowany dysk
3. Dysk zostanie podczony pod wskazan wczeniej liter (rysunek 5.69).
Rysunek 5.69.
Podczony dysk
Tworzenie szyfrowanego dysku przenonego

Jeli czsto korzystasz z przenonego dysku, np. pamici USB, moesz j zabezpieczy,
tworzc specjalny szyfrowany kontener. Od Ciebie bdzie zaleao, ile miejsca na niej
przeznaczysz na szyfrowany folder, a ile przestrzeni pozostawisz niezabezpieczonej.
Podczas tworzenia dysku podrnego s tworzone specjalne pliki, ktre umoliwiaj
podczenie dysku do dowolnego komputera, bez koniecznoci instalacji programu True-
Crypt. Oznacza to, e w przypadku kiedy zajdzie konieczno skorzystania z zawarto-
ci zaszyfrowanej, bdziesz mg na kadym komputerze z tej zawartoci skorzysta.
Aby utworzy dysk przenony i zabezpieczy go:

1. Podcz dysk przenony do komputera.
2. W menu gwnym programu kliknij Narzdzia, a nastpnie wybierz
Konfigurowanie dysku podrnego (rysunek 5.70).
Rysunek 5.70.
Konfigurowanie dysku
podrnego
3. W kolejnym oknie w polu Ustawienia pliku (rysunek 5.71) kliknij przycisk

Przegldaj, aby odszuka podczony dysk przenony. Nastpnie w oknie
Przegldanie wybierz liter dysku przenonego. Kliknij przycisk Utwrz.
Rysunek 5.71.
Okno Konfigurowanie
dysku podrnego
4. Po kilku sekundach pojawi si okno informujce o utworzeniu dysku

(rysunek 5.72). Kliknij OK. Powrcisz do okna Konfigurowanie dysku
podrnego TrueCrypt, w ktrym kliknij przycisk Zamknij.
Rysunek 5.72.
Informacja
o utworzeniu dysku
5. Nastpnie wywietl zawarto dysku przenonego. Przejd do folderu

TrueCrypt, ktry si na nim znajduje. Kliknij plik TrueCrypt Format
(rysunek 5.73). Kreator rozpocznie procedur tworzenia zabezpieczonego
kontenera sucego do przechowywania danych. Zaznacz pole wyboru
Stwrz zaszyfrowany plik (magazyn) i kliknij przycisk Dalej.
Rysunek 5.73. Okno kreatora tworzenia wolumenw TrueCrypt
6. Po pojawieniu si okna Typ wolumenu zaznacz pole wyboru Standardowy

wolumen TrueCrypt (rysunek 5.74). Kliknij Dalej.
7. Nastpnie zostaniesz poproszony o podanie cieki, w ktrej bdzie
przechowywany utworzony kontener. W tym celu w oknie Lokalizacja
wolumenu (rysunek 5.75) kliknij przycisk Wybierz plik... Nastpnie w polu
Podaj ciek i nazw pliku (rysunek 5.75) podaj nazw dla tworzonego
kontenera i kliknij przycisk Zapisz.
8. W oknie Lokalizacja wolumenu (rysunek 5.77) sprawd, czy wybrana litera
dysku i nazwa pliku s poprawne. Jeli tak, kliknij przycisk Dalej.
Rysunek 5.74.
Okno Typ wolumenu
Rysunek 5.75.
Okno Lokalizacja
wolumenu
Rysunek 5.76.
W polu Nazwa pliku
podaj nazw
dla tworzonego
kontenera
Rysunek 5.77.
Wybr wolumenu
9. W oknie Opcje szyfrowania (rysunek 5.78) wybierz rodzaj szyfrowania

i algorytm mieszajcy. Podobnie jak we wczeniejszych przypadkach,
zalecam pozostawienie wartoci domylnych. Gwarantuj one wystarczajcy
poziom bezpieczestwa oraz s stosunkowo szybkie. Kliknij przycisk Dalej.
Rysunek 5.78.
Okno Opcje
szyfrowania
10. W oknie Wielko wolumenu (rysunek 5.79) wska, jaki bdzie rozmiar
szyfrowanego kontenera. Wpisz podan warto w biaym polu i wybierz
odpowiedni jednostk. Warto kB oznacza kilobajt, MB to megabajt,
a GB to gigabajt. Nastpnie kliknij przycisk Dalej.
11. W oknie Haso wolumenu ustal odpowiednie haso (rysunek 5.80).
Aby przej dalej, kliknij przycisk Dalej.
12. Nastpnie wybierz rodzaj formatowania i kliknij przycisk Sformatuj (rysunek
5.81). Pamitaj, e formatowanie usunie wszystkie informacje na dysku.
13. Podczas formatowania na ekranie bdzie widoczny pasek postpu (rysunek 5.82).
14. Po zakoczeniu formatowania pojawi si stosowny komunikat (rysunek 5.83).
Kliknij przycisk OK, aby przej dalej.
Rysunek 5.79.
Okrelanie wielkoci
wolumenu
Rysunek 5.80.
Okno Haso wolumenu
Rysunek 5.81.
Formatowanie
15. Jeli wszystko przebiego bez problemw, wolumen zostanie utworzony

(rysunek 5.84). Na ekranie pojawi si okno Utworzono wolumen. Aby przej
do konfiguracji innego, kliknij przycisk Dalej, jeli chcesz zakoczy, kliknij
Wyjcie.
Rysunek 5.82.
Pasek postpu
formatowania
Rysunek 5.83.
Zakoczenie
formatowania
Rysunek 5.84.
Utworzony wolumen
Zasada korzystania z utworzonego wolumenu jest identyczna jak w przypadku party-

cji niesystemowej. Przed uyciem naley kontener zamontowa, podajc odpowiednie
haso, oraz wyznaczy liter dysku. Nastpnie, po zakoczeniu korzystania z dysku,
w oknie gwnym programu TrueCrypt naley klikn przycisk Odcz.
Rozdzia 6.
Bezpieczne usuwanie
plikw z dysku
W czwartym rozdziale zapoznae si z bardzo istotnym tematem odzyskiwania danych
z nonikw takich jak dysk twardy oraz pami flash.
Wyobra sobie, e celowo skasowae na swoim dysku przenonym istotne dane, do

ktrych nikt nie powinien posiada adnych uprawnie. Nastpnie taki dysk poyczy-
e znajomemu w celu skopiowania na niego zdj z wycieczki. Teoretycznie nie do
koca zaufany znajomy moe wykorzysta program umoliwiajcy odzyskanie ska-
sowanych wczeniej danych. Moe si okaza, e wszystkie informacje, ktre na nim
byy, znajd si w jego posiadaniu.
Pamitaj, e samo formatowanie dysku nie usuwa z niego danych i czsto mona te
dane odzyska. Istnieje jednak kilka programw, ktre zabezpieczaj przed moliwo-
ci odzyskania z niego danych.
Jednym ze sposobw zapewnienia niemoliwoci przywrcenia zapisanych poprzed-

nio danych jest wypenienie pustych miejsc na dysku cigiem losowych znakw. Naj-
lepiej wykona to dziaanie kilkakrotnie. Wtedy moliwo odzyskania danych spada
prawie do zera.
Na rynku istnieje wiele programw tego typu. W poniszym rozdziale omwimy jeden
z darmowych programw Eraser. Jego dziaanie polega na nadpisaniu usunitych
danych losowym cigiem znakw. Podczas tego typu operacji mona wybra odpo-
wiedni metod nadpisania danych. Program jest darmowym i szybkim rozwizaniem
przeznaczonym do domowego uytku. Pamitaj, e stosowanie tego typu programu
zawsze objte jest ryzykiem odzyskania danych. Warto wic zastosowa jeszcze inne
metody uniemoliwiajce poznanie zawartoci dysku. Na kocu tego rozdziau przed-
stawiono kilka wskazwek dotyczcych tego problemu.
Usuwanie danych
za pomoc programu Eraser
Instalacja programu Eraser
Program Eraser moesz pobra m.in. ze strony internetowej http://www.heidi.ie.
1. Po przejciu na podan stron kliknij ikon Downloads (rysunek 6.1).
Rysunek 6.1. Strona gwna programu Eraser
2. Zostaniesz przeniesiony na podstron Eraser Downloads (rysunek 6.2).

Przejd do dziau Stabile Builds i tam kliknij odpowiedni wersj do pobrania.
Bdziesz mia pewno, e cigana wersja jest najnowsza oraz zostaa
przetestowana i zachowuje si stabilnie.
3. Pobierz program i uruchom kreatora instalacji. W pierwszym oknie kreatora
(rysunek 6.3) kliknij przycisk Next.
4. W oknie End-User License Agreement (rysunek 6.4) zapoznaj si z umow
licencyjn. Jeli j akceptujesz, zaznacz pole wyboru I accept the terms in
the License Agreement. Nastpnie kliknij przycisk Next.
Rozdzia 6. Bezpieczne usuwanie plikw z dysku 159
Rysunek 6.2. Pobieranie programu
Rysunek 6.3.
Okno instalacji
programu Eraser
5. W kolejnym kroku wybierz typ instalacji (rysunek 6.5). Moesz uy instalacji

typowej, naciskajc przycisk Typical, lub sam dostosowa parametry
instalacyjne, klikajc przycisk Custom. Jeli chcesz zainstalowa wszystkie
dostpne funkcje, kliknij przycisk Complete. Opcj rekomendowan jest
Typical. Po wybraniu odpowiedniego typu instalacji kliknij Next.
Rysunek 6.4.
Umowa licencyjna
programu
Rysunek 6.5.
Wybr opcji instalacji
6. Nastpnie pojawi si okno Ready to install Eraser (rysunek 6.6). Jeli chcesz
rozpocz instalacj, kliknij przycisk Install.
Rysunek 6.6.
Okno informujce
o gotowoci
do rozpoczcia
instalacji
7. Rozpocznie si instalacja programu, a na ekranie pojawi si okno z paskiem

postpu (rysunek 6.7).
Rysunek 6.7.
Pasek postpu
instalacji programu
8. Jeeli chcesz uruchomi program bezporednio po jego instalacji, w oknie

Completed the Eraser (rysunek 6.8) zaznacz pole wyboru Run Eraser,
nastpnie kliknij przycisk Finish.
Rysunek 6.8.
Bezpieczne usuwanie danych

Program Eraser instaluje w menu podrcznym pozycj, ktra umoliwia natychmia-
stowe usuwanie danych w bezpieczny sposb, nie zostawiajc na dysku ladw. Aby
skasowa bezpiecznie dane, pomijajc Kosz systemowy:
1. Zaznacz dane przeznaczone do usunicia i kliknij je prawym przyciskiem
myszy.
2. Z menu podrcznego (rysunek 6.9) wybierz pozycj Eraser, a nastpnie
Wyma. Dane zostan od razu usunite, a puste miejsce po nich zostanie
zastpione losowymi danymi tak, aby nie mona byo ich odzyska.
Rysunek 6.9.
Menu podrczne
Eraser
3. Jeli z jakich powodw chcesz, aby dane zostay wymazane dopiero

po ponownym uruchomieniu komputera, moesz z menu podrcznego
wybra pozycj Eraser, a nastpnie Wyma przy ponownym uruchomieniu
(rysunek 6.10).
Rysunek 6.10.
Wymazywanie
przy ponownym
uruchomieniu
komputera
4. Program zapamita Twj wybr i do zada zostanie dodana nowa pozycja

(rysunek 6.11). Po ponownym uruchomieniu komputera dane zostan
wykasowane.
Rysunek 6.11.
Nowa pozycja
w zadaniach
programu Eraser
5. Jeli chcesz zobaczy list zada, uruchom program Eraser i kliknij w menu
pozycj Erase Schedule (rysunek 6.12). Przy zadaniu znajduje si informacja
Running on restart, informujca o wykonaniu czynnoci po ponownym
uruchomieniu komputera.
Rysunek 6.12.
Lista zada
Na licie zada programu znajduj si wszystkie zlecone przez Ciebie zadania oraz ich
aktualne statusy.
Zamazywanie pustego miejsca na caym dysku

lub pojedynczej partycji
Moesz do zada programu doda wasn pozycj, np. polecenie wypenienia pustego
miejsca na caym dysku lub pojedynczej partycji losowymi danymi. W tym celu:
1. Uruchom program Eraser.
2. List zada (rysunek 6.13) kliknij prawym przyciskiem myszy i z menu
podrcznego wybierz pozycj New Task.
3. W oknie Task Properties (rysunek 6.14) w zakadce Task podaj nazw dla
tworzonego zdarzenia. Nazw wpisz w polu Task name:. Nastpnie w polu
Task Type wybierz czas, kiedy ma rozpocz si wybrana procedura.
Zaznaczenie pozycji Run manually sprawi, e czynno trzeba bdzie wczy
samodzielnie. Pozycja Run immediately uruchomi skonfigurowan czynno
od razu.
Jeli chcesz uruchomi czynno po restarcie komputera, zaznacz pole wyboru
Run on restart. Ostatnia pozycja, Recurring, spowoduje wczanie zadania
w cyklach powtarzajcych si co pewien okrelony czas.
Po wybraniu odpowiedniej funkcji kliknij przycisk Add Data.
Rysunek 6.13.
Tworzenie nowego
zadania
Rysunek 6.14.
Okno Task Properties
4. Pojawi si okno Select Data to Erase (rysunek 6.15). Wybierz metod

wypeniania pustej przestrzeni losowymi danymi. Najbezpieczniejsza jest
metoda Gutmann, ktrej nazwa pochodzi od nazwiska jej twrcy Petera
Gutmanna. Metoda polega na nadpisaniu miejsca, gdzie znajdoway si dane,
tak zwanymi seriami wzorcw. Wzorcw jest 35. Dziki temu odczytanie
zawartoci dysku jest teoretycznie niemoliwe.
5. Po wybraniu odpowiedniej metody wska folder lub dysk, w ktrym ma
nastpi trwae usunicie danych. Moesz wybra np. dysk D. Kliknij OK.
Po powrocie do okna Task Properties rwnie zaakceptuj wybr, klikajc
przycisk OK.
Rysunek 6.15.
Jeli chcesz usun
puste foldery, moesz
zaznaczy pole wyboru
Delete folder if empty
6. Na licie zada pojawi si skonfigurowana przed chwil pozycja (rysunek 6.16).
Rysunek 6.16.
Lista zada
7. Jeli wczeniej zaznaczye, e uruchomisz zadanie rcznie, wwczas kliknij

je prawym przyciskiem myszy i z menu podrcznego wybierz pozycj Run
Now (rysunek 6.17). Rozpocznie si proces czyszczenia i zamazywania.
8. Zamazywanie danych moe potrwa nawet kilka godzin, w zalenoci od
pojemnoci dysku. Na ekranie bdzie widoczny pasek postpu (rysunek 6.18).
9. Po zakoczeniu procesu czyszczenia w kolumnie Status (rysunek 6.19) pojawi
si pozycja Completed.
Pamitaj, e nigdy nie ma stuprocentowej pewnoci, e danych nie bdzie
mona odzyska. Musisz mie wiadomo, e wszystko zaley od
okolicznoci i kady przypadek jest inny. Jednak wykonanie podanych
powyej czynnoci bardzo utrudnia proces ich odzyskania.
Rysunek 6.17.
Uruchamianie
zadania
Rysunek 6.18.
Pasek postpu
zamazywania
danych
Jeli chcesz udostpni pusty dysk innym osobom bez obaw, e kto bdzie
prbowa przywrci zawarte na dysku dane, zastosuj si do podanych
wyej wskazwek oraz zastanw si nad dodatkowym wykorzystaniem tych
podanych poniej:
10. Sformatuj zawarto dysku z poziomu systemu operacyjnego. W tym celu
w systemie Windows 7 kliknij menu Start i wybierz pozycj Komputer.
Nastpnie prawym przyciskiem myszy kliknij dysk, ktry chcesz sformatowa.
Z menu podrcznego wybierz Formatuj (rysunek 6.20).
W oknie Formatuj odznacz pole wyboru Szybkie formatowanie (rysunek 6.21)
i kliknij Rozpocznij.
Rysunek 6.19.
Zakoczenie
zadania
Rysunek 6.20. Z menu podrcznego wybierz Formatuj
W tym momencie moesz jeszcze anulowa formatowanie (rysunek 6.22).

Kliknij OK, aby rozpocz.
O zakoczeniu formatowania zostaniesz poinformowany odpowiednim
komunikatem (rysunek 6.23). Kliknij OK.
Pamitaj, e formatowanie nie usuwa danych z dysku, jedynie sprawia,
e staj si one niewidoczne dla uytkownika. Dlatego warto przeprowadzi
dodatkowe czynnoci uniemoliwiajce ich odzyskanie.
Rysunek 6.21.
Okno Formatuj
Rysunek 6.22.
Jeli nie jeste pewien,
czy formatujesz
waciwy dysk,
kliknij Anuluj
Rysunek 6.23.
Zakoczenie
formatowania
11. Po zakoczeniu formatowania dysku najlepiej zapisa go dowolnymi danymi.

W tym celu moesz odszuka np. dowolny film wideo i zapisa na dysku
kilka jego kopii, aby zapeni dysk. Taka czynno bardzo utrudni odzyskanie
poprzednich danych.
12. Jeli dalej obawiasz si odzyskania danych, moesz zaszyfrowa cay dysk
programem TrueCrypt, wybierajc bardzo dugi klucz zabezpieczajcy.
Opisane w powyszych punktach czynnoci zajmuj wiele czasu, jednak daj gwaran-
cj, e adne laboratorium na wiecie nie odzyska pierwotnych danych. Czasami warto
takie czynnoci przeprowadzi, w szczeglnoci jeli na dysku byy umieszczane bar-
dzo wraliwe dane.
Rozdzia 7.
Kompresowanie plikw
oraz zabezpieczanie
i naprawa archiww
Kompresowanie to trudne zagadnienie, zawierajce wiele skomplikowanych algoryt-
mw umoliwiajcych znaczce zmniejszenie iloci przechowywanych danych na dysku.
Kompresowa mona muzyk, obraz, materia wideo oraz inne dane, np. pliki tekstowe.
Poniszy rozdzia prezentuje tzw. kompresowanie wykorzystujce algorytmy zasto-
sowania oglnego. Nie bdziemy zajmowa si skomplikowanymi algorytmami kom-
presji dwiku lub wideo.
Dla przecitnego uytkownika wane jest, aby plik po skompresowaniu zajmowa jak
najmniej przestrzeni dyskowej. Dziki temu mona go szybciej przesa, np. poczt
elektroniczn.
Poniej omwimy najpopularniejszy komercyjny program sucy do kompresji. Jest

nim WinRAR. Program bardzo dobrze kompresuje dane, umoliwiajc wybr wielu
metod kompresji. Dziki niemu moesz zabezpieczy tworzone archiwum hasem lub,
dodajc tzw. dane naprawcze, umoliwi pniejsz napraw archiwum. W dalszej
czci zapoznasz si szerzej z bezpatn alternatyw, jak jest program 7-Zip.
Kompresowanie plikw
programem WinRAR
Program WinRAR moesz pobra ze strony internetowej winrar.pl. Znajduje si tam
wersja shareware, ktra umoliwia testowanie programu przez 40 dni. Aby legalnie ko-
rzysta z programu duej, konieczne jest kupienie licencji. Program zachowuje wszyst-
kie podstawowe funkcje nawet po wyganiciu licencji.
Domylnie program WinRAR tworzy archiwa z rozszerzeniem .rar. Jest bardzo prosty
w uyciu i intuicyjny.
Pobieranie i instalacja programu WinRAR

Aby pobra i zainstalowa program WinRAR:
1. Przejd na stron www.winrar.pl.
2. Kliknij link Pobierz program znajdujcy si w kolumnie po prawej stronie
ekranu (rysunek 7.1).
Rysunek 7.1. Pobieranie programu WinRAR
3. Zostaniesz przeniesiony do podstrony, na ktrej wybierz odpowiedni wersj

programu przeznaczon dla systemw 32- oraz 64-bitowych (rysunek 7.2).
Kliknij odpowiedni link.
4. Pojawi si okno Pobieranie pliku - ostrzeenie o zabezpieczeniach (rysunek 7.3).
Kliknij przycisk Uruchom, jeli chcesz od razu przej do instalacji, lub
przycisk Zapisz, aby najpierw pobra program i zapisa go na dysku komputera.
Rozdzia 7. Kompresowanie plikw oraz zabezpieczanie i naprawa archiww 171
Rysunek 7.2. Wybr odpowiedniej wersji programu
Rysunek 7.3.
Okno Pobieranie pliku
5. Po zakoczeniu pobierania programu i rozpoczciu instalacji pojawi si okno

Zanim zainstalujesz Winrar. W oknie bdziesz mg zdecydowa o instalacji
dodatkowego programu, umoliwiajcego przyspieszenie systemu. Zalecam
pominicie tej instalacji. W tym celu zaznacz pozycj Nie instaluj programu
Przyspiesz Komputer i kliknij Dalej. Nastpnie pojawi si okno kreatora
(rysunek 7.4). W polu Folder docelowy podaj miejsce, w ktrym chcesz
zainstalowa program. Nastpnie kliknij przycisk Instaluj, aby rozpocz
instalacj.
Rysunek 7.4.
Okno kreatora
instalacji
6. Proces instalacji jest bardzo szybki. Po jego zakoczeniu w oknie Instalacja

WinRARa (rysunek 7.5) moesz skojarzy niektre rozszerzenia plikw
z programem. Jeli chcesz uywa tylko programu WinRAR, zalecam
pozostawienie domylnych ustawie i kliknicie przycisku OK.
Rysunek 7.5.
Okno Instalacja
WinRARa
7. W ostatnim oknie pojawi si podsumowanie instalacji (rysunek 7.6). Bdziesz

mg m.in. uruchomi program (przycisk Uruchom) lub zakupi licencj
(przycisk Licencja).
Rysunek 7.6.
programu WinRAR
Kompresowanie danych
Aby skompresowa dane programem WinRAR:
1. Zaznacz foldery lub pliki, ktre chcesz skompresowa.
2. Nastpnie kliknij prawym przyciskiem myszy i z menu podrcznego
(rysunek 7.7) wybierz pozycj Dodaj do archiwum.
Rysunek 7.7.
Tworzenie nowego,
skompresowanego
archiwum
3. Pojawi si okno Nazwa i parametry archiwum (rysunek 7.8), w ktrym

moesz poda dodatkowe parametry kompresji. Przejd do zakadki Oglne.
Rysunek 7.8.
Domylne parametry
kompresji
W polu Nazwa archiwum podaj nazw dla tworzonego archiwum.

Skompresowane archiwum zostanie zapisane w miejscu, gdzie znajduje si
folder przeznaczony do skompresowania. Moesz jednak wybra inny folder,
klikajc przycisk Przegldaj.
Pamitaj, e jeli utworzysz archiwum .rar, bdzie go moga otworzy tylko
osoba posiadajca zainstalowany program WinRAR lub inny umoliwiajcy
dekompresj archiww .rar. Jeli nie jeste pewien, czy osoba, dla ktrej
przeznaczone jest archiwum, posiada taki program, moesz zaznaczy pole
wyboru Utwrz archiwum SFX (rysunek 7.9).
Rysunek 7.9.
Tworzenie archiwum
samorozpakowujcego
Archiwum samorozpakowujce jest plikiem .exe. Dziki temu osoba

nieposiadajca programu WinRAR bdzie moga otworzy spakowany plik.
Warto w tym miejscu doda, e wiele serwerw pocztowych blokuje odbieranie
zacznikw zawierajcych rozszerzenie .exe.
Inn moliwoci jest zaznaczenie pola Dodaj dane naprawcze (rysunek

7.10). Dane naprawcze konieczne s w przypadku, gdy skompresowany
plik zostanie uszkodzony, np. podczas przesyania. Program bdzie mg
na podstawie danych naprawczych zrekonstruowa uszkodzone archiwum.
Pamitaj, e podczas tworzenia archiwum z danymi naprawczymi wielko
archiwum bdzie wiksza w porwnaniu z archiwum, w ktrym nie doczono
danych naprawczych.
Rysunek 7.10.
Dodanie do archiwum
danych naprawczych
Kolejna funkcja, ktr moesz wybra, to okrelenie metody kompresji

(rysunek 7.11). Metoda bez kompresji suy jedynie do poczenia plikw
i folderw w jeden plik z rozszerzeniem .rar. Dziki temu przesyanie
wielu plikw i folderw bdzie atwiejsze. Metoda najszybsza bardzo
szybko utworzy archiwum, ale kosztem wikszej pojemnoci archiwum.
Rysunek 7.11.
Wybr metody
kompresji
Z kolei metoda najlepsza bdzie tworzya duej archiwum, bdzie ono jednak
lepiej skompresowane, a tym samym bdzie zajmowao znacznie mniej
miejsca na dysku. Od Ciebie zaley, ktra metoda jest w danym momencie
dla Ciebie najbardziej optymalna. Metoda normalna jest rozwizaniem
najbardziej optymalnym spord wszystkich wymienionych.
Inn funkcj jest funkcja Rozmiar woluminw (bajty). Dziki niej moesz
wybra maksymalny rozmiar, jaki bdzie posiadao tworzone archiwum
(rysunek 7.12).
Rysunek 7.12.
Wybr Rozmiaru
woluminw
Zamy, e chcesz skompresowa pliki, a nastpnie nagra je na pycie CD.

Jak zapewne wiesz, standardowa pyta CD posiada pojemno maksymalnie
siedmiuset megabajtw. Jeli Twoje dane zajmuj po kompresji wiksz
pojemno, nie bdziesz mg zmieci ich na jednej pycie. W takim
przypadku konieczne jest podzielenie kompresowanych danych na czci.
Program WinRAR moe zrobi to za Ciebie.
Wybierz z listy maksymalny rozmiar archiwum. Jeli wybierzesz pozycj
CD700: 700mb, wwczas, jeli plik wynikowy bdzie wikszy, program
podzieli go na dwie lub wicej czci, a kada z nich bdzie wynosia nie
wicej ni 700 MB.
Po wybraniu i zaznaczeniu odpowiednich funkcji kliknij przycisk OK,
aby rozpocz tworzenie archiwum. Na ekranie pojawi si okno Tworz
archiwum (rysunek 7.13). Bd widoczne na nim dwa paski postpu.
4. Po zakoczeniu kompresowania pojawi si plik z rozszerzeniem .rar
(rysunek 7.14). Zauwa, e folder nieskompresowany zajmowa
w opisywanym przypadku 31,9 MB, natomiast po skompresowaniu
zajmuje 5,30 MB. Rnica, jak widzisz, jest znaczca.
Rysunek 7.13.
Paski postpu
Rysunek 7.14.
Zakoczenie
kompresowania
i porwnanie
folderw
Zabezpieczanie archiww hasem

Aby zabezpieczy archiwum .rar hasem:
1. W oknie Nazwa i parametry archiwum przejd do zakadki Zaawansowane
(rysunek 7.15).
Rysunek 7.15.
Zabezpieczanie
tworzonego
archiwum hasem
2. Kliknij przycisk Wprowad haso.

3. Pojawi si okno Wprowad haso (rysunek 7.16), w ktrym wpisz
odpowiednie haso. Nastpnie powtrz je.
Rysunek 7.16.
Im dusze haso
podasz, tym lepsza
ochrona tworzonego
archiwum
Zaznacz pole wyboru Zaszyfruj nazwy plikw, aby nie mona byo pozna
zawartoci archiwum po podaniu niewaciwego hasa.
4. Kliknij OK, aby rozpocz tworzenie archiwum.
5. Za kadym razem, kiedy bdziesz chcia otworzy spakowane i zabezpieczone
hasem archiwum, zostaniesz poproszony o wprowadzenie hasa. Pojawi si
wtedy okno Wprowad haso (rysunek 7.17), w ktrym podaj waciwe haso
i kliknij OK.
Rysunek 7.17.
Wprowadzanie hasa
do zabezpieczonego
archiwum
Jeli haso bdzie niewaciwe, nie bdzie moliwoci dekompresji danych,

a na ekranie pojawi si komunikat widoczny na poniszym rysunku (rysunek
7.18). Zauwa, e na licie nie wida nazw plikw. Kliknij przycisk Zamknij
i uruchom ponownie plik, wpisujc poprawne haso.
Rysunek 7.18.
Jeli nie podasz
waciwego hasa,
nie bdziesz
mg otworzy
archiwum
Rozpakowywanie archiww
Aby rozpakowa skompresowane archiwum:
1. Kliknij dwukrotnie mysz skompresowane archiwum.
2. Program WinRAR zostanie uruchomiony (rysunek 7.19). Zaznacz foldery lub
pliki, ktre chcesz rozpakowa, nastpnie z menu grnego wybierz pozycj
Wypakuj do.
Rysunek 7.19.
Rozpakowywanie
archiwum
3. W oknie cieka i opcje wypakowywania na licie rozwijalnej Folder

docelowy wybierz folder, w ktrym dane zostan rozpakowane. Moesz
do tego celu uy rwnie okna po prawej stronie (rysunek 7.20).
Rysunek 7.20.
Wska miejsce,
w ktrym zostanie
rozpakowane
archiwum
4. Kliknij OK, aby rozpocz rozpakowywanie archiwum.
W zalenoci od wielkoci archiwum program rozpakuje dane we wskazanym miejscu

po okoo kilku sekundach.
Odzyskiwanie utraconego hasa do archiwum

Przypisanie hasa do skompresowanego archiwum bez wtpienia znacznie podwysza
jego poziom bezpieczestwa.
Bezpieczestwo bezwarunkowo jest rzecz, ktr powinno stawia si na najwyszym

poziomie, dlatego podczas tworzenia hase warto zwrci uwag, aby byy one skompli-
kowane i dugie, zawierajce znaki specjalne, ale jednoczenie atwe do zapamitania.
Podczas ich tworzenia moesz posuy si np. nastpujcym schematem. Wymyl

zdanie, ktre bardzo atwo moesz zapamita, np. Moja crka urodzia si sidmego
marca 2007 roku. Hasem mog by wic pierwsze litery tego zdania wraz ze znakiem
specjalnym przed rokiem urodzenia, np. mCussM*2007R. Takie haso jest bardzo trud-
ne do zamania (w przypadku pojedynczego komputera trwaoby to wicej ni 50 lat).
W sytuacji kiedy zapomnisz haso do zabezpieczonego archiwum, a haso nie jest du-
gie lub skomplikowane, moesz sprbowa je zama. W tym celu moesz skorzysta
m.in. z programu Advanced Archive Password Recovery. Program umoliwia m.in.
zamanie i pokazanie hasa do archiwum .rar. Wersja testowa programu umoliwia za-
manie hasa o dugoci do trzech znakw.
Poniej przedstawiono procedury pobrania programu, jego instalacji oraz prby zama-
nia hasa.
Pobranie i instalacja programu

Aby pobra i zainstalowa program:
1. Przejd na stron internetow producenta www.elcomsoft.com i w menu
grnym kliknij pozycj Downloads.
2. Zostaniesz przeniesiony na stron umoliwiajc pobranie programu
(rysunek 7.21).
Rysunek 7.21. Pobieranie programu ze strony internetowej producenta
3. Nastpnie odszukaj program na licie i kliknij link Download.

4. Po zakoczeniu pobierania uruchom instalatora.
5. Pojawi si okno Installer Language. Wybierz z dostpnej listy odpowiedni
dla Ciebie jzyk i kliknij OK (rysunek 7.22).
6. W pierwszym kroku kreatora (rysunek 7.23) kliknij przycisk Next,
aby kontynuowa.
7. Przejdziesz do okna License Agreement (rysunek 7.24). Zapoznaj si z umow
licencyjn. Nastpnie kliknij przycisk I Agree, jeli si z ni zgadzasz.
Rysunek 7.22.
Wybr jzyka
instalacji
Rysunek 7.23.
Okno powitalne
Rysunek 7.24.
Umowa licencyjna
8. W oknie Choose Install Location (rysunek 7.25) wybierz folder, w ktrym

ma zosta zainstalowany program. W tym celu podaj ciek lub kliknij
przycisk Browse i wybierz miejsce docelowe samodzielnie. Nastpnie kliknij
przycisk Next.
9. W oknie Choose Start Menu Folder moesz wybra miejsce na pasku menu
Start, w ktrym znajdzie si skrt do programu (rysunek 7.26). Kliknij
przycisk Next, aby przej do kolejnego kroku.
Rysunek 7.25.
Wybr folderu,
w ktrym zostanie
zainstalowany
program
Rysunek 7.26.
Okno Choose Start
Menu Folder
10. Nastpne okno, ARCHPR Registration (rysunek 7.27), suy do podania

klucza rejestracyjnego. Po zakupie penej wersji programu otrzymasz
odpowiedni numer, ktry naley poda w pustym biaym polu. Kliknij
przycisk Install, aby przej dalej.
11. Po zakoczeniu instalacji pojawi si okno koczce prac kreatora (rysunek
7.28). Aby uruchomi program bezporednio po instalacji, zaznacz pole
wyboru Run Advanced Archive Password Recovery i kliknij przycisk Finish.
Proces amania hasa

Aby zama haso zabezpieczonego archiwum:
1. Uruchom program Advanced Archive Password Recovery.
Okno gwne programu (rysunek 7.29) zawiera szereg funkcji sucych do
przyspieszenia zamania hasa. Poniej zostan omwione te najwaniejsze
i najczciej uywane.
Rysunek 7.27.
Podaj klucz licencyjny.
Jeli chcesz
przetestowa program,
moesz zostawi
to okno puste
Rysunek 7.28.
Rysunek 7.29.
Okno gwne
programu
W polu Brute-force range options moesz zaznaczy odpowiednie pole

ze znakami i symbolami, ktre wedug Ciebie mog wystpowa w hale.
Jeli haso zawiera tylko mae litery, zaznacz pozycj All small latin. Taka
konfiguracja znaczco przyspieszy odnajdywanie hasa.
Moesz w polu Start from poda znaki, od ktrych program ma rozpocz
poszukiwania, oraz znaki koca poszukiwania (pole End at).
W zakadce Length moesz poda minimaln oraz maksymaln dugo hasa.
Zakadka Dictionary suy do wskazania programowi, z jakiej zewntrznej
bazy sownikowej moe korzysta. Baza sownikowa to plik tekstowy,
w ktrym mog znajdowa si prawdopodobne hasa.
2. Aby rozpocz procedur amania hasa, kliknij w menu pozycj Open.
Pojawi si okno Otwieranie, w ktrym wska zabezpieczone archiwum
(rysunek 7.30). Kliknij Otwrz, powrcisz do okna gwnego programu.
Rysunek 7.30.
Otwieranie archiwum
3. Po wskazaniu archiwum i zaznaczeniu odpowiednich parametrw

przeszukiwania moesz jeszcze dobra metod ataku, tzw. typ ataku.
W tym celu kliknij pole Type of attack (rysunek 7.31).
Masz do dyspozycji kilka pozycji. Najczciej uywane s dwie z nich.
Pierwsza to Brute-force. Metoda polega na pojedynczym dopasowaniu
kadego znakw jeden po drugim. Jest bardzo czasochonna; jej uycie
wskazane jest, jeli np. nie utworzye hasa sownikowego, lecz haso
oparte na rnych znakach i literach.
Druga z metod to Dictionary. Jeli utworzone przez Ciebie haso to okrelone
sowo, moesz uy tej metody i wykorzysta plik z gotowym zestawem sw.
W sieci Internet znajduje si wiele gotowych plikw tekstowych sucych
do tego typu czynnoci.
Rysunek 7.31.
Wybr metody ataku
4. Kliknij przycisk Start, aby rozpocz amanie hasa (rysunek 7.32). Na dole
okna programu pojawi si pasek postpu. Pamitaj, e jeli haso jest dugie
oraz zawiera wiele kombinacji znakw, czynno amania hasa moe potrwa
nawet kilka lat. Jeli haso nie jest trudne, po kilku godzinach powiniene
otrzyma wynik (rysunek 7.33).
Rysunek 7.32.
Rozpoczcie
amania hasa
Rysunek 7.33.
Zakoczenie procedury
amania hasa.
W polu Password
for this file znajduje
si haso do pliku.
W tym przypadku
jest nim 1a2
Naprawa uszkodzonych archiww

Czasami zdarza si, e przesyane archiwum zostanie uszkodzone. Moe to by spowo-
dowane m.in. bdami podczas pobierania. Istniej dwie metody naprawy uszkodzone-
go archiwum .rar.
Pierwsza to wykorzystanie programu WinRAR i opcji Napraw. Druga metoda to za-

stosowanie oprogramowania firm trzecich.
Generalnie, jeli archiwum zawiera doczone dane naprawcze, wwczas w wielu przy-
padkach mona naprawi je, wykorzystujc do tego celu tylko program WinRAR. Je-
li archiwum nie zawiera danych naprawczych, naprawa za pomoc WinRARa bdzie
niemoliwa.
Naprawa pliku z doczonymi danymi naprawczymi

Jeli archiwum jest uszkodzone, to podczas jego otwarcia pojawi si komunikat Bd
(rysunek 7.34), informujcy o uszkodzeniu archiwum.
Rysunek 7.34.
Komunikat
informujcy
o uszkodzeniu
archiwum
Aby naprawi archiwum programem WinRAR:

1. Otwrz program WinRAR.
2. Na licie plikw odszukaj uszkodzone archiwum i zaznacz je (rysunek 7.35).
Rysunek 7.35.
Naprawianie
uszkodzonego
archiwum
3. Nastpnie w menu grnym kliknij przycisk Napraw.

4. Pojawi si okno Przepakowuj (rysunek 7.36). W biaym polu podaj miejsce,
w ktrym program WinRAR zapisze naprawione archiwum. Kliknij OK,
aby rozpocz.
Rysunek 7.36.
Aby wskaza
miejsce zapisania
naprawionego
archiwum,
moesz posuy
si przyciskiem
Przegldaj
5. Rozpocznie si proces naprawy archiwum. Na ekranie pojawi si okno

z informacjami na temat wykonywanych czynnoci (rysunek 7.37).
Po zakoczeniu caego procesu kliknij przycisk Zamknij.
Rysunek 7.37.
Archiwum zostao
naprawione
6. Przejd do folderu, w ktrym zostao zapisane naprawione archiwum.

Zauwa, e plik otrzyma now nazw, rozpoczynajc si od sowa fixed
(rysunek 7.38). Powinien otworzy si bez adnych problemw.
Rysunek 7.38.
Nowa nazwa
naprawionego
archiwum
Naprawa pliku bez doczonych danych naprawczych

Aby naprawi archiwum, ktre nie zawiera danych naprawczych, moesz uy kilku
programw firm trzecich znajdujcych si w ofercie rnych producentw. Poniej
przedstawiono prb naprawy archiwum programem Advanced RAR Repair.
Aby naprawi archiwum, pobierz program ze strony internetowej www.datanumen.com/

arar. Na stronie dostpna jest wersja demo oraz wersja pena, ktra jest patna. Podczas
korzystania z wersji demonstracyjnej bdziesz mg naprawi archiwum, ale bez mo-
liwoci zapisania go na dysku komputera. Ponisza procedura dotyczy wersji penej.
1. Po pobraniu i zainstalowaniu programu w oknie gwnym programu (rysunek
7.39) w zakadce Repair znajduje si pole Select RAR or SFX archive to be
repaired, w ktrym wska uszkodzone archiwum. Do tego celu posu si
przyciskiem ... (trzy kropki).
Rysunek 7.39.
Okno gwne
programu
2. W oknie Otwieranie odszukaj plik z uszkodzonym archiwum (rysunek 7.40)

i kliknij przycisk Otwrz.
Rysunek 7.40.
Okno Otwieranie
Po wskazaniu uszkodzonego archiwum pole Output recovered files in archive

to: zostanie automatycznie wypenione.
3. Aby rozpocz naprawianie pliku, kliknij przycisk Start Repair. W zalenoci
od jego wielkoci moe to potrwa do kilkunastu minut. Na dole okna pojawi
si pasek postpu (rysunek 7.41).
Jeli naprawianie pliku zakoczy si powodzeniem, pojawi si komunikat o sukcesie

(rysunek 7.42). Kliknij OK i przejd do folderu, w ktrym zostao zapisane naprawio-
ne archiwum.
Program 7-Zip
Program 7-Zip jest rozwizaniem darmowym, przeznaczonym do uytku domowego,
ale rwnie komercyjnego. Jest bardzo szybkim i wygodnym w uytkowaniu progra-
mem kompresujcym. Obsuguje wszystkie popularne archiwa. Moesz go pobra ze
strony internetowej www.7-zip.org. Proces pobierania i instalacji programu by ju om-
wiony w rozdziale drugim.
Rysunek 7.41.
Naprawianie pliku
Rysunek 7.42.
Zakoczenie
naprawiania pliku
Kompresja danych w programie 7-Zip

Aby skompresowa dane programem 7-Zip:
1. Zaznacz pliki lub foldery, ktre chcesz skompresowa, nastpnie kliknij
prawym przyciskiem myszy i z menu podrcznego wybierz pozycj 7-Zip
oraz Dodaj do archiwum (rysunek 7.43).
Rysunek 7.43.
Kompresowanie
zaznaczonych danych
2. Pojawi si okno Dodaj do archiwum (rysunek 7.44).

Rysunek 7.44.
Wybr odpowiednich
opcji dla tworzonego
archiwum
W polu Archiwum: nadaj odpowiedni nazw dla tworzonego archiwum.

Moesz rwnie wybra miejsce, w ktrym zostanie zapisane, klikajc
przycisk .
W polu Format archiwum okrel, jaki format ma posiada utworzone
archiwum. Domylnie jest to rozszerzenie .7z.
Nastpne pole to Stopie kompresji. Wartoci domyln jest Normalna.
Warto ta gwarantuje bardzo dobr kompresj w krtkim czasie. Moesz
jednak dobra wasn warto, w zalenoci od potrzeb.
Podobnie jak w programie WinRAR, moesz utworzy archiwum
samorozpakowujce, zaznaczajc pole wyboru Utwrz archiwum SFX.
Jeli chcesz zabezpieczy dostp do archiwum, w polu Szyfrowanie podaj
haso i potwierd je. W programie 7-Zip moesz wybra konkretn metod
szyfrowania. Dodatkowo, aby zwikszy bezpieczestwo i ukry nazwy
plikw, zaznacz pole wyboru Zaszyfruj nazwy plikw.
Kliknij OK, aby rozpocz tworzenie archiwum.
3. Podczas tworzenia archiwum pojawi si okno z paskiem postpu (rysunek
7.45). Znajduje si tam rwnie m.in. czas trwania kompresji oraz czas do
jej zakoczenia. Ponadto s tam informacje o przypuszczalnym rozmiarze
archiwum po zakoczeniu kompresji.
Dekompresja plikw za pomoc programu 7-Zip

Aby rozpakowa archiwum 7-Zip:
1. Kliknij skompresowane archiwum prawym przyciskiem myszy (rysunek 7.46)
i z menu podrcznego wybierz pozycj 7-Zip, a nastpnie Wypakuj pliki.
Rysunek 7.45.
Proces tworzenia
archiwum
Rysunek 7.46.
Rozpakowywanie
archiwum za pomoc
menu podrcznego
2. Pojawi si okno Wypakuj (rysunek 7.47).
Rysunek 7.47.
Okno Extract
3. W polu Wypakuj do wska miejsce, w ktrym ma zosta rozpakowane

archiwum. Jeli archiwum zabezpieczone jest hasem, podaj je w polu Haso.
4. Kliknij OK, aby rozpocz dekompresj.
Alternatywn metod dekompresji archiwum jest uruchomienie programu
7-Zip i wybranie z listy plikw archiwum, ktre chcesz rozpakowa.
Nastpnie naley klikn w menu pozycj Wypakuj (rysunek 7.48).
Rysunek 7.48.
Wypakowanie
archiwum
z poziomu
programu 7-Zip
Rozdzia 8.
Technologia NAS
i wirtualizacja
NAS (ang. Network Attached Storage) to technologia umoliwiajca podczenie dys-
kw twardych bezporednio do sieci komputerowej. Takie rozwizanie umoliwia za-
instalowanie w dowolnym miejscu sieci komputerowej serwera NAS i wykorzystywa-
nie dostpnych na nim zasobw dyskowych.
Podczas wykorzystywania dyskw NAS moesz udostpnia ich przestrze wszystkim

uytkownikom lub ogranicza uprawnienia tylko dla wybranych. Ponadto moesz w a-
twy sposb skonfigurowa wykonywanie kopii bezpieczestwa w taki sposb, aby byy
one przesyane do pamici NAS poprzez sie komputerow.
Obecnie na rynku jest wiele urzdze NAS dostosowanych do rnych potrzeb. W wie-
lu przypadkach wykorzystana technologia jest podobna, a pamici rni si zazwyczaj
liczb moliwych do zainstalowania dyskw twardych. Niektre rozwizania umoli-
wiaj instalowanie dyskw SSD. Podczas wyboru urzdzenia NAS warto zwrci uwa-
g na dodatkowe funkcjonalnoci, umoliwiajce np. szyfrowanie dyskw.
Jeli w zarzdzanej przez Ciebie sieci znajduje si serwer lub dodatkowa stacja robo-
cza, moesz rozbudowa te urzdzenia i dostosowa je do pracy jako NAS. Rozbudowa
bdzie wymagaa dokupienia dodatkowych dyskw twardych o wymaganej pojemno-
ci. Konieczne bdzie rwnie skorzystanie z darmowego oprogramowania, takiego
jak: VirtualBox oraz FreeNAS.
Na takim rozwizaniu moesz sporo zaoszczdzi, a dodatkowo w peni wykorzysta

posiadane zasoby systemowe.
System operacyjny FreeNAS

System operacyjny FreeNAS oparty jest na oprogramowaniu FreeBSD. Jego instalacja
jest prosta i intuicyjna. Cay serwer utworzony za pomoc FreeNAS moesz zainsta-
lowa na wirtualnej maszynie, dziki czemu nie bdziesz zmuszony do zakupu dodat-
kowego komputera.
FreeNAS posiada nieskomplikowane menu w jzyku polskim, z ktrego bdziesz mg

wykona wszystkie czynnoci konfiguracyjne. Oczywicie jeli zajdzie taka potrzeba,
moesz wykorzysta do konfiguracji tryb tekstowy.
Jedn z najwaniejszych funkcjonalnoci jest obsuga systemu plikw ZFS (ang. Zetta-
byte File System).
System plikw ZFS zosta zaprojektowany przez firm SUN. Obecnie jest on najbar-
dziej rozbudowanym systemem plikw, jaki kiedykolwiek powsta. Jest cigle ulep-
szany i dostosowywany do nowych potrzeb. Jeli interesuje Ci ta technologia, moesz
znale wiele informacji na ten temat w sieci Internet.
Pobieranie programu ze strony producenta

System FreeNAS jest darmowy. Aby go pobra:
1. Przejd na stron www.freenas.org.
2. Po prawej stronie ekranu kliknij pozycj FreeNAS 8.0.3, wybierajc wersj
32- lub 64-bitow (rysunek 8.1).
Rysunek 8.1. Pobieranie programu FreeNAS ze strony producenta

Rozdzia 8. Technologia NAS i wirtualizacja 197
3. Po kilku sekundach rozpocznie si pobieranie obrazu .iso (rysunek 8.2).
Rysunek 8.2.
Pobieranie obrazu .iso
Obraz .iso moesz atwo skopiowa na pyt CD i rozpocz instalacj za

pomoc tak przygotowanej pyty lub bezporednio zainstalowa na maszynie
wirtualnej.
Po pobraniu obrazu pyty z wersj instalacyjn programu moesz nagra j na dys-

ku CD i rozpocz instalacj, ktrej przebieg opisany jest w dalszej czci rozdziau.
Moesz rwnie wykorzysta posiadane ju zasoby innego komputera i zainstalowa
FreeNAS na maszynie wirtualnej.
Wirtualizacja zasobw w sieci

Od kilku lat wirtualizacja jest pojciem bardzo czsto stosowanym, szczeglnie w ro-
dowiskach serwerw. Wirtualizacja sprztu komputerowego obejmuje m.in. jednocze-
sne uruchamianie wielu systemw operacyjnych na jednym fizycznym komputerze.
Zawiera ona w sobie wiele technologii oraz poj, ktre mog stanowi obszern pu-
blikacj na ten temat. W tym podrozdziale skupimy si na uruchomieniu odrbnego
systemu operacyjnego wewntrz systemu, ktry jest ju zainstalowany na stacji robo-
czej lub serwerze.
Aby lepiej zrozumie, czym jest wirtualizacja sprztu komputerowego, sprbuj prze-
analizowa poniszy przykad.
Zamy, e wszystkie stacje robocze dostpne w Twojej firmie posiadaj zainstalowa-

ny system Windows 7. Jednak nastpuje sytuacja, ktra zmusza Ci do zainstalowania
na jednej stacji roboczej systemu Windows XP. W takim przypadku moesz oczywicie
na krtki czas zabra jedn stacj i przeinstalowa system, moesz rwnie dokupi
komputer i na nim zainstalowa Windows XP. Takie rozwizanie niesie ze sob sze-
reg problemw oraz wydatkw. Tutaj z pomoc przychodzi technologia wirtualizacji
sprztu komputerowego.
Wykorzystujc wirtualizacj, moesz zainstalowa, a nastpnie uruchomi Windows XP

wewntrz systemu Windows 7, uywajc oprogramowania wirtualizacyjnego, jakim
jest np. VirtualBox. W takim przypadku zainstalowany Windows XP bdzie wykorzy-

stywa zasoby sprztowe komputera tak samo jak Windows 7. Czyli bdzie wspdzie-
li procesor, cz pamici oraz m.in. kart sieciow.
Jak wiadomo, bdzie potrzebny dysk twardy, na ktrym zainstalujesz system. Tutaj
rwnie nie ma koniecznoci kupowania fizycznego sprztu, gdy maszyna wirtualna
umoliwia utworzenie specjalnego pliku, ktry symuluje dziaanie rzeczywistego dys-
ku twardego. Dziki temu dysk bdzie widoczny w systemie Windows XP tak, jakby
by fizycznym urzdzeniem. Oznacza to, e bdziesz mg go formatowa, szyfrowa,
jak rwnie przechowywa na nim dane.
Pamitaj, e im wicej maszyn wirtualnych uruchomisz w swoim systemie, tym wi-

cej bd one zajmoway zasobw. Moe si okaza, e po jednoczesnym uruchomieniu
ich wszystkich Twj komputer zacznie wolniej pracowa. Z tych wzgldw zaleca
si, aby maszyny wirtualne uruchamia na serwerach posiadajcych lepsze parametry
techniczne.
Jak ju wspomniaem wczeniej, program FreeNAS moesz zainstalowa na dowol-

nie wybranej stacji roboczej lub serwerze. Jednak bardziej opacalne jest utworzenie
wirtualnej maszyny i umieszczenie jej w ju istniejcym systemie. Dziki temu kom-
puter bdziesz mg wykorzysta rwnie do innych celw, a nie tylko jako NAS.
Opis programu VirtualBox

Program VirtualBox jest narzdziem bezpatnym i suy do obsugi wirtualnych ma-
szyn. Mona go instalowa w rodowiskach 32- oraz 64-bitowych. Program umoliwia
tworzenie wirtualnych maszyn wszystkich systemw operacyjnych. Umoliwia rw-
nie zarzdzanie nimi poprzez proste i przejrzyste menu, ktre dodatkowo jest w jzy-
ku polskim.
Tworzone w programie VirtualBox maszyny wirtualne posiadaj moliwo wykorzy-

stywania napdw CD, portw USB oraz obsugi karty dwikowej i graficznej kom-
putera matki.
W dalszej czci podrozdziau za pomoc tego programu utworzysz maszyn wirtual-

n, a nastpnie zainstalujesz na niej system FreeNAS. Nastpnie dokonasz takiej kon-
figuracji sieci, aby poczy maszyn wirtualn z rzeczywist sieci. Program Virtual-
Box mona bezpatnie pobra ze strony internetowej www.virtualbox.org.
Pobieranie i instalacja
Aby pobra program VirtualBox i zainstalowa go:
1. Przejd do strony www.virtualbox.org.
2. Na stronie gwnej kliknij link Downloads (rysunek 8.3), aby przej
do strony pobierania.
Rysunek 8.3. Strona gwna programu VirtualBox
3. Nastpnie kliknij odpowiedni link reprezentujcy system operacyjny,

ktry posiadasz (rysunek 8.4).
Rysunek 8.4. Wybierz wersj programu dostosowan do posiadanego przez Ciebie systemu
operacyjnego
4. Przed rozpoczciem pobierania programu pojawi si okno Otwieranie

VirtualBox-4.1.8 (rysunek 8.5). Kliknij przycisk Zapisz plik, aby zapisa
program na dysku komputera. Aby zrezygnowa z pobierania, kliknij
przycisk Anuluj.
Rysunek 8.5.
Zapisywanie pliku
na dysku
5. Jeli uywasz przegldarki Firefox, program zostanie zapisany domylnie

w folderze Pobrane. W przypadku korzystania z przegldarki Internet Explorer
zostaniesz poproszony o wskazanie odpowiedniego miejsca na dysku.
6. Po ukoczeniu pobierania przejd do folderu, w ktrym zosta zapisany
program instalacyjny, i kliknij go, aby rozpocz instalacj. Pojawi si okno
Otwieranie pliku - ostrzeenie o zabezpieczeniach (rysunek 8.6). Kliknij
przycisk Uruchom, aby uruchomi instalatora.
Rysunek 8.6.
Ostrzeenie
o zabezpieczeniach
7. Caa instalacja podzielona jest na kilka krokw. W pierwszym kroku kreatora

(rysunek 8.7) kliknij przycisk Next.
Rysunek 8.7.
Okno powitalne
kreatora instalacji
8. W kolejnym kroku (rysunek 8.8) moesz wybra odpowiednie funkcje,

ktre maj zosta zainstalowane. Domylnie wybrane s wszystkie.
Rysunek 8.8.
W tym oknie kreatora
moesz zmieni
dodatkowe
funkcjonalnoci
programu
Program VirtualBox domylnie zostanie zainstalowany na dysku C w folderze

Program Files\Oracle\VirtualBox. Aby zmieni miejsce instalacji, kliknij
przycisk Browse i nastpnie z listy wybierz odpowiednie miejsce. Kliknij
przycisk Next, aby przej dalej.
9. W kolejnym kroku (rysunek 8.9) zaznacz przedstawione pola wyboru. Dziki
temu skrty zostan umieszczone na Pulpicie oraz w menu Start. Kliknij
przycisk Next.
Rysunek 8.9.
Po zaznaczeniu
grnej pozycji
zostanie umieszczony
skrt na Pulpicie.
Zaznaczenie
drugiej spowoduje
umieszczenie skrtu
w menu Start
10. Pojawi si okno Warning: Network Interfaces (rysunek 8.10). Jest to informacja
mwica o koniecznoci czasowego wyczenia interfejsu sieciowego podczas
instalacji. Moe to oznacza w tym czasie brak dostpu do sieci komputerowej,
m.in. do Internetu. Kliknij przycisk Yes, aby przej dalej.
Rysunek 8.10.
Przerwa w dostpie
do sieci nie bdzie
dusza ni kilka
sekund
11. W ostatnim kroku kreatora (rysunek 8.11) kliknij przycisk Install,

aby rozpocz instalacj programu.
Rysunek 8.11.
Okno Ready to Install
12. Po zakoczeniu instalacji pojawi si okno Oracle VM VirtualBox 4.1.6

installation is complete (rysunek 8.12). Jeli chcesz od razu uruchomi
program, zaznacz pole wyboru Start Oracle VM VirtualBox 4.1.6 after
installation. Kliknij przycisk Finish, aby zakoczy proces instalacji.
Tworzenie wirtualnej maszyny

Tworzenie wirtualnej maszyny nie jest trudnym zadaniem. Sprowadza si ono do wy-
znaczenia odpowiedniej iloci pamici RAM, utworzenia wirtualnego dysku twardego
i kilku czynnoci konfiguracyjnych.
Maszyna wirtualna to wirtualny komputer wewntrz komputera fizycznego. Tak mona

to najprociej okreli. Mimo e na razie moe wydawa Ci si to dziwne, to za chwil
zrozumiesz, jak to rozwizanie dziaa w praktyce.
Rysunek 8.12.
Okno zakoczenia
instalacji
Aby utworzy wirtualn maszyn przygotowan do instalacji systemu operacyjnego:

1. Uruchom program VirtualBox. Na ekranie pojawi si okno gwne programu
(rysunek 8.13). Zauwa, e menu programu jest w jzyku polskim.
Rysunek 8.13.
Okno gwne
programu
VirtualBox
2. Tworzenie nowej wirtualnej maszyny rozpocznij, klikajc w menu grnym

pozycj Nowa.
3. Uruchomi si Asystent tworzenia nowej maszyny wirtualnej (rysunek 8.14).
W pierwszym oknie zapoznaj si z przedstawionymi informacjami i kliknij
przycisk Dalej.
Rysunek 8.14.
Asystent tworzenia
nowej maszyny
wirtualnej skada
si z kilku krokw,
w ktrych bdziesz
mg dostosowa
odpowiednie
parametry pracy
4. W kolejnym kroku (rysunek 8.15) w polu Nazwa podaj nazw dla tworzonej
maszyny wirtualnej. W polu Typ systemu operacyjnego znajduj si dwa pola.
Pole System operacyjny: zawiera list wszystkich obsugiwanych przez
program VirtualBox systemw operacyjnych. Obecnie VirtualBox wspiera
wikszo producentw dostpnych na rynku systemw operacyjnych.
Rysunek 8.15.
Okno wyboru systemu
operacyjnego
Po wybraniu odpowiedniego producenta systemu na licie rozwijanej Wersja:

wybierz wersj systemu. W przypadku firmy Microsoft mona wybra wszystkie
wersje systemu Windows, wczajc w to najnowsz wersj Windows 8.
W poniszym przypadku zosta wybrany system Microsoft Windows XP.
Kliknij Dalej, aby przej do nastpnego kroku.
5. W oknie Pami (rysunek 8.16) wybierz rozmiar pamici podstawowej RAM,
ktry chcesz zarezerwowa dla tworzonej maszyny wirtualnej. Aby to uczyni,
przesu suwak w prawo, zwikszajc jej rozmiar, lub w lewo, jeli chcesz
zmniejszy jej ilo. Kliknij Dalej.
Rysunek 8.16.
Pamitaj, e zbyt maa
ilo pamici RAM
moe spowodowa
powolne dziaanie
systemu operacyjnego
zainstalowanego na
wirtualnej maszynie
6. Przejdziesz do okna Wirtualny dysk twardy (rysunek 8.17). Jest to miejsce,

w ktrym zostanie zainstalowany system operacyjny. Mimo e jest to tak
naprawd plik symulujcy dziaanie dysku twardego, bdziesz mg go
formatowa i wykonywa na nim wszystkie te czynnoci, ktre moesz
wykona na rzeczywistym dysku. W poniszym oknie zaznacz pole Startowy
dysk twardy.
Rysunek 8.17.
Okno Wirtualny
dysk twardy
Jeli chcesz utworzy nowy dysk, zaznacz pole wyboru Stwrz nowy wirtualny
dysk twardy. Jeli posiadasz ju utworzony dysk, moesz zaznaczy pole Uyj
istniejcego dysku twardego, a nastpnie podaj do niego ciek dostpu.
Kliknij przycisk Dalej.
Dalsza procedura opisuje tworzenie nowego dysku wirtualnego.
Podczas pracy z dalszymi oknami na pewno zauwaysz, e cz prezentowanych

treci bdzie przetumaczona, a cz pisana w jzyku angielskim. Jest to nie w pe-
ni przetumaczony instalator i nie musisz zwraca na to uwagi.
7. Nastpnie w oknie Welcome to the virtual disk creation wizard (rysunek 8.18)
wybierz typ tworzonego dysku wirtualnego. Zaznacz pole wyboru VHD
(Virtual Hard Disk). Nastpnie kliknij przycisk Dalej.
Rysunek 8.18.
Wybr rodzaju
wirtualnego dysku
Zaznaczenie pozycji VHD (Virtual Hard Disk) sprawi, e plik z dyskiem

wirtualnym bdzie posiada rozszerzenie .vhd. Bdziesz mg uy
utworzonego pliku rwnie w innych programach umoliwiajcych
tworzenie wirtualnych maszyn, np. VirtualPC.
Jeli zaznaczysz pozycj VDI (VirtualBox Disk Image), wtedy plik bdzie
mg by wykorzystany jedynie w programie VirtualBox. Pozycja VMDK
(Virtual Machine Disk) utworzy plik z moliwoci wykorzystania go
w programach firmy VMware.
Ostatnia pozycja HDD (Parallels Hard Disk) daje moliwo skorzystania
z obrazu dysku w aplikacjach firmy Parallels.
8. W oknie Virtual disk storage details (rysunek 8.19) masz do wyboru dwie
pozycje. Pierwsza, Dynamically allocated, sprawi, e tworzony dysk bdzie
posiada elastyczny rozmiar. W takim przypadku, jeli maksymalny rozmiar
wybierzesz np. 1 GB, a zapenisz jedynie 600 MB, to wwczas dysk wirtualny
zajmie jedynie 600 MB przestrzeni. W przypadku wybrania pozycji Fixed
size, mimo e zapenisz tylko 600 MB przestrzeni, to i tak dysk wirtualny
zajmie 1 GB.
W poniszym przypadku wybierzemy pierwsz pozycj. Kliknij Dalej.
9. W kolejnym oknie (rysunek 8.20) w polu cieka podaj nazw dla tworzonego
dysku. Nastpnie kliknij ikon folderu po prawej stronie pola, aby wyznaczy
miejsce, w ktrym zostanie zapisany plik z utworzonym wirtualnym dyskiem.
10. Pojawi si okno zapisywania (rysunek 8.21). Odszukaj w nim folder, w ktrym
chcesz zapisa plik z wirtualnym dyskiem. Nastpnie kliknij przycisk Zapisz.
Rysunek 8.19.
Wybr sposobu
alokowania
przestrzeni dyskowej
dla tworzonego
dysku wirtualnego
Rysunek 8.20.
Okrel nazw dla
tworzonego dysku
Rysunek 8.21.
Okno zapisywania
11. Po powrocie do okna Virtual disk file location and size (rysunek 8.22)
skorzystaj z suwaka znajdujcego si w polu o nazwie Rozmiar, aby przydzieli
odpowiedni wielko dla tworzonego dysku. Najlepiej na partycji startowej
pozostawi jedynie zainstalowany system operacyjny.
Rysunek 8.22.
Okrelanie wielkoci
tworzonego dysku
wirtualnego
Przesu suwak w prawo, aby zwikszy rozmiar partycji, lub w lewo, jeli
chcesz go zmniejszy. Kliknij przycisk Dalej, aby przej do kolejnego okna.
12. W oknie Podsumowanie (rysunek 8.23) zweryfikuj wybrane ustawienia.
Kliknij przycisk Create, aby rozpocz tworzenie wirtualnej maszyny.
Rysunek 8.23.
Okno zawierajce
informacje
podsumowujce
W tym miejscu moesz jeszcze poprawi zadeklarowane wartoci, klikajc

przycisk Wstecz. Aby cakowicie zrezygnowa z tworzenia maszyny, kliknij
przycisk Anuluj.
13. Tworzenie wirtualnej maszyny trwa kilka sekund. Po zakoczeniu tworzenia
w oknie gwnym programu VirtualBox pojawi si nowa pozycja z utworzon
maszyn wirtualn (rysunek 8.24).
Rysunek 8.24. Utworzona maszyna wirtualna
Instalacja i konfiguracja
systemu operacyjnego FreeNAS
na wirtualnej maszynie
Proces instalacji
Teraz, kiedy wiesz ju, jak skonfigurowa maszyn wirtualn, moesz rozpocz do-
stosowywanie nowej maszyny do pracy z systemem FreeNAS. W tym celu:
1. Uruchom program VirtualBox i postpuj zgodnie z poprzednimi krokami,
tworzc now maszyn wirtualn.
2. Podczas tworzenia w polu Typ systemu operacyjnego (rysunek 8.25) wybierz
system operacyjny BSD oraz wersj FreeBSD. Wybr ten podyktowany jest
tym, e system FreeNAS oparty jest wanie na tym systemie operacyjnym.
W polu Nazwa moesz poda dowoln nazw wirtualnej maszyny.
Rysunek 8.25.
Wybr systemu
operacyjnego dla
tworzonej maszyny
wirtualnej
3. Postpuj dalej wedug podanych wczeniej krokw.

4. W kroku, przy ktrym naley przypisa odpowiedni ilo pamici RAM
(rysunek 8.26), podaj warto 512 MB lub wicej. Takie dziaanie sprawi,
e praca z zainstalowanym FreeNAS bdzie komfortowa.
Rysunek 8.26.
Przypisanie
odpowiedniej iloci
pamici RAM daje
moliwo szybkiej
i komfortowej pracy
5. Po utworzeniu wirtualnej maszyny przyjrzymy si niektrym ustawieniom.

Pomog one zainstalowa system FreeNAS oraz odpowiednio skonfigurowa
dziaanie sieci komputerowej.
6. Zaznacz maszyn wirtualn i kliknij w menu grnym pozycj Ustawienia
(rysunek 8.27).
7. W oknie Ustawienia znajduje si dziewi pozycji konfiguracyjnych
odpowiedzialnych za rne funkcje maszyny wirtualnej.
8. Kliknij pozycj Oglne. W zakadce Podstawowe moesz zmieni nazw
maszyny oraz dokona korekty systemu operacyjnego i jego wersji
(rysunek 8.28).
Rysunek 8.27. Utworzona maszyna wirtualna na tym etapie konfiguracji nie posiada systemu
operacyjnego
Rysunek 8.28.
Opcje umoliwiajce
zmian parametrw
pracy maszyny
wirtualnej
Pozycja System umoliwia m.in. zmian ustawie pamici RAM oraz

procesora, jak rwnie ustawie zwizanych z kolejnoci startowania
urzdze.
Z kolei pozycja Ekran daje moliwo przydzielenia dodatkowej pamici dla
karty graficznej i wczenia akceleracji 3D, majcej na celu popraw jakoci
obrazu wywietlanego na maszynie wirtualnej. Ponadto w tym polu moesz
ustawi parametry poczenia z usug Zdalny pulpit.
9. W kolejnym kroku przejdmy do pola Noniki (rysunek 8.29), aby szerzej

je opisa. Moesz w nim dodawa dodatkowe napdy oraz dyski twarde.
Rysunek 8.29.
W polu Noniki
znajduje si pole
Atrybuty. Prezentuje
ono dodatkowe
funkcje zwizane
z konfiguracj
napdw.
W przypadku
dysku twardego
pole to nie bdzie
Ci na razie
potrzebne
Zacznijmy od pola Drzewo nonikw, ktre domylnie zawiera pozycj

Kontroler IDE. Jest to kontroler, ktry jeszcze kilka lat temu umoliwia
komunikacj dysku twardego z pyt gwn komputera. Pamitasz zapewne
szerokie tamy czce dysk twardy oraz napd CD z pyt gwn. Obecnie
to rozwizanie jest ju bardzo rzadko uywane, poniewa zostao wyparte
przez technologi SATA, ktra okazaa si znacznie bardziej wydajna.
W naszym przypadku zostawimy kontroler IDE. Jeli chcesz, moesz go
usun oraz, posugujc si ikonami u dou pola Drzewo nonikw, doda
kontroler SATA.
Do kadego z kontrolerw moesz doda kolejne noniki. Moe to by napd
CD. Wtedy kliknij pierwsz ikon ze znakiem plus (+) reprezentujc pyt
CD. Jeli chcesz doda dodatkowy dysk twardy, kliknij ikon ze znakiem plus
(+) reprezentujc dysk twardy.
Zauwa, e domylnie na licie znajduje si dysk gwny, ktry utworzye
na samym pocztku, oraz jeden napd CD.
Kliknij ikon Dodaj dysk twardy, aby rozpocz dodawanie nowego dysku
wirtualnego.
10. Pojawi si okno VirtualBox - Pytanie (rysunek 8.30). Aby rozpocz
tworzenie nowego dysku, kliknij przycisk Create new disk.
Rysunek 8.30.
Tworzenie nowego
dysku
Moesz klikn przycisk Choose existing disk, jeli chcesz uy dysku,

ktry ju posiadasz. Aby przerwa dodawanie dysku, kliknij przycisk Anuluj.
11. Jeli wybrae utworzenie nowego dysku, na ekranie pojawi si okno
Welcome to the virtual disk creation wizard (rysunek 8.31). Zaznacz pole
wyboru VHD (Virtual Hard Disk), nastpnie kliknij przycisk Dalej.
Rysunek 8.31.
Wybr rodzaju
tworzonego dysku
12. W oknie Virtual disk storage details (rysunek 8.32) zaznacz pozycj
Dynamically allocated i kliknij przycisk Dalej.
Rysunek 8.32.
Wybr waciwoci
tworzonego dysku
13. W kolejnym oknie, Virtual disk file location and size (rysunek 8.33),
w polu cieka nadaj nazw dla tworzonego dysku. Okrel rwnie miejsce,
w ktrym ma zosta zapisany. Nastpnie w polu Rozmiar podaj jego wielko
i kliknij przycisk Dalej, aby przej do nastpnego kroku.
14. W oknie Podsumowanie (rysunek 8.34) kliknij przycisk Create, aby rozpocz
tworzenie dysku.
15. Posugujc si powyszymi wskazwkami, utwrz rwnie drugi, dodatkowy
dysk wirtualny o dowolnym rozmiarze.
Rysunek 8.33.
Okno Virtual disk file
location and size
Rysunek 8.34.
Okno Podsumowanie
Po jego utworzeniu zawarto okna Noniki na Twoim komputerze powinna

wyglda podobnie jak na poniszym rysunku (rysunek 8.35).
Rysunek 8.35.
Lista dodanych
dyskw wirtualnych
Nastpnym krokiem jest instalacja systemu FreeNAS na wirtualnej maszynie.

Aby tego dokona, konieczne jest podpicie pobranego wczeniej pliku
z rozszerzeniem .iso do wirtualnego napdu CD. System podczas
uruchamiania skorzysta z tego pliku i rozpocznie instalacj plikw.
16. W oknie noniki (rysunek 8.36) zaznacz pozycj oznaczon pyt CD.
W polu Atrybuty kliknij symbol pyty CD i z menu podrcznego wybierz
pozycj Choose a virtual CD/DVD disk file.
Rysunek 8.36. Montowanie obrazu .iso w wirtualnym napdzie CD
17. Pojawi si okno Choose a virtual CD/DVD disk file (rysunek 8.37). Odszukaj
w nim pobrany plik, nastpnie zaznacz go i kliknij przycisk Otwrz.
Rysunek 8.37.
Okno Choose a virtual
CD/DVD disk file
18. Po wykonaniu zaprezentowanych czynnoci w polu Drzewo nonikw

(rysunek 8.38) pojawi si nazwa zamontowanego obrazu. Oznacza to,
e podczas startu maszyny wirtualnej system zinterpretuje to jako woon
do napdu pyt CD, zaczynajc od niej proces bootowania.
Rysunek 8.38.
Wirtualny napd CD
z zamontowanym
obrazem pyty
19. W kolejnym kroku konfiguracji przejd do pola Sie (rysunek 8.39).

Znajdziesz w nim cztery zakadki. Kada zakadka prezentuje wirtualn kart
sieciow. Oznacza to, e jeli zajdzie taka potrzeba, to w kadej maszynie
moesz podczy cztery karty, a kad z nich skonfigurowa w rny sposb.
Rysunek 8.39.
Okno zmiany
ustawie sieciowych
W naszym przypadku bdzie potrzebna tylko jedna karta sieciowa. W zwizku

z powyszym przejd do zakadki Karta 1 i zaznacz pole wyboru Wcz kart
sieciow.
W polu Podczona do: wybierz z listy rozwijanej pozycj Mostkowana karta
sieciowa (bridged). Ta pozycja sprawi, e wirtualna karta sieciowa bdzie
widoczna i dostpna z sieci, w ktrej obecnie si znajdujesz. Oznacza to,
e jeli posiadasz serwer DHCP w swojej sieci, to podczas uruchomienia
wirtualnej maszyny serwer przypisze jej adres IP.
Jeli posiadasz w swoim komputerze wicej kart sieciowych, w polu Nazwa

wybierz, z ktr kart sieciow chcesz zmostkowa kart wirtualn.
Jeli klikniesz pozycj Zaawansowane, bdziesz mg pozna m.in. adres
MAC wirtualnej karty sieciowej lub zmieni go na inny.
20. Po ustawieniu parametrw sieciowych przejd do pola USB (rysunek 8.40).
Tutaj nie musisz dokonywa adnych zmian, poniewa w wikszoci
przypadkw obsuga USB na wirtualnej maszynie jest domylnie wczona.
Jeli jednak z jakich powodw chcesz wyczy obsug USB, to odznacz
pole wyboru Wcz kontroler USB. Zalecam, aby obsuga USB 2.0 bya
wczona, dziki temu transmisja bdzie przebiegaa znacznie szybciej.
Rysunek 8.40.
Okno ustawie USB
21. Po zakoczeniu konfiguracji kliknij przycisk OK, aby zapisa wszystkie

wprowadzone zmiany.
22. Nastpnie przejd do okna gwnego i zaznacz utworzon maszyn wirtualn.
W menu grnym kliknij pozycj Uruchom. Maszyna wirtualna zostanie
uruchomiona (rysunek 8.41).
23. Po kilku sekundach na maszynie wirtualnej rozpocznie si instalacja
oprogramowania FreeNAS. Odczekaj kilka sekund, a pojawi si okno
FreeNAS 8.0.3 - RELEASE Console Setup (rysunek 8.42). Aby przej
do sterowania maszyn wirtualn, kliknij mysz na jej obszarze. Nastpnie,
posugujc si tylko klawiatur, wybierz pozycj Install/Upgrade to hard
drive/flash device, etc. i kliknij Enter.
24. W kolejnym oknie Choose destination media (rysunek 8.43) wybierz dysk,
na ktrym chcesz zainstalowa oprogramowanie. Zauwa, e na licie
znajduj si trzy pozycje. Pozycja ada0 to utworzony pierwszy dysk startowy.
Dwa kolejne to dyski, ktre dodawae pniej.
Przejd do pozycji ada0 i nacinij OK, aby rozpocz instalacj.
Rysunek 8.41.
Proces uruchamiania
maszyny wirtualnej
Rysunek 8.42.
Okno instalacyjne
oprogramowania
FreeNAS
Rysunek 8.43.
Wybr dysku,
na ktrym zostanie
zainstalowany system
25. Pojawi si okno Start FreeNAS installation (rysunek 8.44). Znajduje si tam
informacja na temat procesu instalacji oraz moliwoci utraty zawartych na
noniku danych. Ponadto do istotn uwag, ktra si tam znajduje, jest
zalecenie, aby instalowa FreeNAS na pamici zewntrznej USB. Nie warto
rwnie przydziela duej przestrzeni do instalacji ze wzgldu na to, e nie
bdzie ona moga by wykorzystana do przechowywania danych. Wybierz
pozycj Yes i kliknij Enter.
Rysunek 8.44.
Okno Start FreeNAS
installation
26. Instalator rozpocznie dziaanie. Pod oknem Start FreeNAS installation

(rysunek 8.45) pojawi si informacja o postpie instalacji.
Rysunek 8.45.
Instalacja potrwa
kilka minut
27. Po zakoczeniu instalacji pojawi si komunikat informujcy o jej zakoczeniu

oraz o koniecznoci wyjcia z napdu pyty CD (rysunek 8.46). Kliknij Enter,
aby powrci do okna gwnego. Nastpnie z menu wybierz pozycj Shutdown
System i kliknij Enter. Zamknij okno wirtualnej maszyny.
Rysunek 8.46.
Komunikat
informujcy
o zakoczeniu
instalacji
28. Przejd do okna Ustawienia i kliknij pozycj Noniki (rysunek 8.47). Obraz,
ktry poprzednio zosta przyczony, musisz teraz odczy, dlatego w polu
Atrybuty kliknij ikon pyty CD i z menu podrcznego wybierz Remove disk
from virtual drive.
Rysunek 8.47. W przypadku nieodczenia obrazu po uruchomieniu maszyny wirtualnej program

automatycznie rozpocznie instalacj od nowa
29. Uruchom maszyn wirtualn. Rozpocznie si uruchamianie systemu FreeNAS

(rysunek 8.48). Proces moe potrwa kilka minut.
30. Podczas uruchamiania zwr uwag na informacje o przydzieleniu przez
serwer DHCP odpowiedniego adresu IP (rysunek 8.49). Przykadowe
informacje znajduj si w poniszym oknie.
Zwr uwag na komunikat DHCPDISCOVER on em0 to 255.255.255.255
port 67 interval 5. Komunikat ten informuje o wysaniu przez kart em0
proby do serwera DHCP o przypisanie adresu IP.
Rysunek 8.48.
Rozpoczcie
uruchamiania
maszyny wirtualnej
Rysunek 8.49.
Proces
otrzymywania
adresu IP
z serwera DHCP
W dalszej czci pojawia si komunikat DHCPOFFER from 10.32.0.1,

oznaczajcy ofert adresu, ktra w dalszych komunikatach zostaje przyjta.
Tak wic interfejs wirtualny em0 w poniszym przypadku otrzyma adres IP
10.32.0.14 (pamitaj, e w Twoim przypadku moe zosta przydzielony inny
adres IP, w zalenoci od ustawie sieci, ktr posiadasz).
Informacja ta jest istotna, poniewa wykorzystujc ten adres, bdziesz mg
dokona konfiguracji NAS poprzez stron WWW.
31. Po uruchomieniu systemu FreeBSD pojawi si menu Console setup
(rysunek 8.50). Zauwa, e poniej menu znajduje si adres przypisany
przez Twj serwer DHCP.
Jeli adresu nie ma, a w poniszym polu znajduj si same zera, nacinij
na klawiaturze klawisz 1, a nastpnie Enter. W ten sposb przypiszesz adres
IP rcznie.
Rysunek 8.50.
Menu konsolowe
systemu FreeNAS
32. Nastpnie wybierz interfejs, do ktrego chcesz przypisa adres IP. W naszym
przypadku jest tylko jeden em0, dlatego kliknij 1. Pojawi si pytanie
o usunicie aktualnej konfiguracji. Nacinij klawisz n i potem Enter.
33. Na kolejne pytanie, Configure interface for DHCP?, odpowiedz No,
poniewa nie chcesz konfigurowa interfejsu do pracy z serwerem DHCP.
34. W kolejnym pytaniu, Configure IPv4?, wpisz y oraz nacinij Enter.
Zostaniesz poproszony podanie waciwego adresu IP oraz adresu maski
podsieci (rysunek 8.51). Nastpnie pojawi si pytanie o adres IPv6.
Odpowiedz No i nacinij Enter. Wprowadzone przez Ciebie ustawienia
zostan zapisane.
Rysunek 8.51.
Konfiguracja
parametrw
pracy interfejsu
35. Po zapisaniu ustawie zalecam ponownie uruchomi maszyn wirtualn,

wybierajc z menu gwnego pozycj 10. Pojawi si komunikat Confirm
reboot (y/n):. Nacinij klawisz y i klawisz Enter.
36. Po ponownym uruchomieniu maszyny wirtualnej uruchom przegldark

internetow i podaj przypisany adres IP w polu adresu. Nastpnie nacinij
Enter. Pojawi si okno gwne systemu FreeNAS (rysunek 8.52).
Rysunek 8.52. Okno gwne programu FreeNAS
Konfiguracja FreeNAS
Aby mc w peni bezpiecznie korzysta z systemu FreeNAS, konieczna jest jego kon-
figuracja oraz dostosowanie do naszych potrzeb. Ca konfiguracj moesz przeprowa-
dzi, wykorzystujc do tego celu przegldark.
Uruchom przegldark i podaj odpowiedni adres IP.
Zmiana jzyka
FreeNAS umoliwia wykorzystanie jzyka polskiego, dlatego w pierwszej kolejnoci
moesz zmieni jzyk interfejsu. Aby to uczyni:
1. W oknie gwnym kliknij zakadk Settings, a nastpnie General (rysunek 8.53).
2. W polu Language (Require UI reload) z listy rozwijanej wybierz pozycj
Polish. Kliknij przycisk, aby zapisa zmiany.
3. Nastpnie przeaduj stron, naciskajc np. klawisz F5.
Dosy istotn spraw jest wybranie pozycji HTTPS na licie rozwijanej Protok.
To ustawienie sprawi, e komunikacja pomidzy serwerem a klientem bdzie szy-
frowana i niemoliwa do odczytania przez osoby niepowoane.
Rysunek 8.53. Zmiana jzyka interfejsu na polski
Zmiana danych uytkownika

Moesz zmieni domylne ustawienia logowania do serwera NAS z poziomu przegl-
darki internetowej. W tym celu:
1. Kliknij w menu po lewej stronie pozycj Konto (rysunek 8.54).
Rysunek 8.54. Zmiana danych administratora

2. Nastpnie z menu grnego wybierz pozycj Zmiana administratora.

3. W polu Nazwa uytkownika podaj now nazw lub pozostaw admin. Moesz
rwnie wypeni pola Imi i Nazwisko.
4. Kliknij przycisk Zmiana administratora, aby zapisa wprowadzone zmiany.
5. Nastpnie kliknij w menu grnym pozycj Zmiana hasa (rysunek 8.55).
Rysunek 8.55. Zmiana hasa konta administratora
6. W oknie Stare haso wprowad dotychczasowe haso, nastpnie w polu Nowe

haso oraz Potwierdzenie nowego hasa podaj nowe haso.
7. Zaznacz pole wyboru Change root password as well i kliknij przycisk Zmiana
konta administratora, aby zapisa wprowadzone zmiany.
Tworzenie nowego uytkownika

W systemie FreeNAS moesz tworzy dowoln liczb uytkownikw, przypisujc ich
do okrelonej grupy oraz nadajc im uprawnienia do poszczeglnych dyskw lub okre-
lonych folderw.
Aby utworzy nowego uytkownika:

1. Po lewej stronie ekranu kliknij Uytkownicy, a nastpnie kliknij pozycj
Dodaj Uytkownik (rysunek 8.56).
2. Pojawi si okno Dodaj Uytkownik.
Rysunek 8.56. Okno umoliwiajce utworzenie nowego uytkownika
3. W polu Nazwa uytkownika podaj nazw, ktra zostanie przypisana

tworzonemu uytkownikowi.
W polu Grupa podstawowa okrel grup podstawow, do jakiej bdzie
nalea uytkownik. W pniejszej konfiguracji bdziesz mg doda tego
uytkownika rwnie do innych grup.
Pamitaj, e kady uytkownik moe posiada dostp do wszystkich zasobw
lub jedynie do wybranych folderw. W polu Katalog domowy podaj ciek
do miejsca, ktre bdzie domowym katalogiem uytkownika. Jeli np.
zalogujesz si jako uytkownik tester, wykorzystujc sesj FTP, wwczas
zostaniesz przeniesiony od razu do folderu domowego, ktry zosta podany
w tym miejscu. Wczeniej konieczne jest utworzenie odpowiedniego folderu.
Czynno ta zostanie przedstawiona w dalszych krokach, dlatego teraz
pozostaw warto domyln.
Do poprawnego utworzenia konta uytkownika konieczne jest podanie penej
nazwy konta. Pamitaj rwnie o wpisaniu w polu Haso oraz Potwierdzenie
hasa odpowiednio trudnego hasa, ktre bdzie znane uytkownikowi.
Aby zakoczy tworzenie nowego uytkownika, posu si paskiem
przewijania i przejd na koniec okna. Nastpnie kliknij przycisk OK.
4. W menu po lewej stronie kliknij pozycj Poka wszystkich uytkownikw.
Na licie pojawi si nowo utworzona pozycja (rysunek 8.57).
Rysunek 8.57. Nowo utworzone konto uytkownika
Tworzenie nowej grupy

Kolejn istotn pozycj znajdujc si w menu po lewej stronie jest pozycja o nazwie
Grupy. Opcja ta umoliwia zarzdzanie grupami, tworzenie nowych oraz modyfikacj
uprawnie w ju istniejcych grupach.
Podczas korzystania z systemu FreeNAS moesz tworzy grupy uytkownikw upraw-

nionych do przegldania okrelonych zasobw dyskowych. W praktyce moesz utwo-
rzy np. grup BACKUP i przypisa do niej wszystkich uytkownikw odpowiedzial-
nych za tworzenie kopii bezpieczestwa za porednictwem NAS.
Aby utworzy now grup:

1. W menu po lewej stronie rozwi pozycj Grupy, a nastpnie wybierz Dodaj
Grupa (rysunek 8.58).
2. Pojawi si okno Dodaj Grupa. W polu Nazwa grupy podaj nazw, ktra
bdzie charakteryzowaa tworzon grup. Kliknij OK, aby zapisa zmiany.
3. Po utworzeniu nowej grupy w menu po lewej stronie kliknij pozycj Poka
wszystkie grupy (rysunek 8.59). Na licie pojawi si utworzona przed chwil
nowa grupa, a poniej bdzie widoczna lista utworzonych domylnie grup.
Rysunek 8.58. Pole ID grupy zostanie wypenione automatycznie
Rysunek 8.59. Utworzona grupa dostpna na licie grup
Moesz w tym miejscu doda nowego czonka do utworzonej grupy. Aby to uczyni,
kliknij przycisk Czonkowie. Nastpnie wybierz odpowiedniego uytkownika.
Waciwoci systemu
Kolejn pozycj znajdujc si w menu po lewej stronie ekranu jest pozycja o nazwie
System. Znajdziesz tam informacje dotyczce systemu NAS. Jeli chcesz si dowie-
dzie kilku rzeczy na temat zasobw systemowych, kliknij pozycj Informacje o sys-
temie (rysunek 8.60). Znajdziesz tam dane na temat nazwy hosta oraz wersji FreeNAS.
W dalszej czci, w polu Platforma, znajduj si informacje dotyczce zastosowane-
go procesora.
Rysunek 8.60. Okno zawierajce informacje systemowe
W polu Pami wywietlone s dane na temat iloci dostpnej pamici RAM. Poniej
znajduj si informacje na temat czasu systemowego oraz czasu uruchomienia serwe-
ra NAS.
Na samym kocu znajduje si informacja na temat wersji uywanego systemu.
W systemie FreeNAS istnieje rwnie moliwo sprawdzania raportw generowanych

automatycznie przez system. Aby przejrze statystyki, kliknij pozycj Raportowanie
(rysunek 8.61). Znajduj si tam statystyki godzinowe, dzienne, tygodniowe oraz mie-
siczne i roczne.
Dostpne statystyki generowane s w postaci nastpujcych wykresw:

Interface Traffic prezentuje powstay na interfejsie sieciowym ruch.
CPU Ussage pokazuje uycie procesora serwera.
Physical memory utilization prezentuje zuycie zasobw pamici.
Rysunek 8.61. Okno raportowania
System Load wywietla obcienie systemu.

Processes rysuje list uywanych procesw.
Swap Utilization pokazuje zuycie pliku wymiany.
Disk Space wywietla wykres zuycia dostpnego na danym wolumenie
miejsca. Pamitaj, e wykres jest dostpny tylko po dodaniu nowego
wolumenu.
Tworzenie wolumenu dyskowego

Podczas konfiguracji maszyny wirtualnej utworzye dwa wirtualne dyski. Teraz nad-
szed czas, aby wykorzysta je w serwerze NAS. Cay proces polega na utworzeniu
wolumenu, czyli sformatowaniu dysku tak, aby mg by wykorzystany do przecho-
wywania danych.
Aby utworzy nowy wolumen:

1. Rozwi w menu pozycj Magazyn, a nastpnie Wolumeny (rysunek 8.62).
2. Kliknij pozycj Utwrz wolumen.
3. W polu Nazwa wolumenu podaj dowoln nazw, np. test. Nastpnie z listy
rozwijanej wybierz dysk, z ktrego zostanie utworzony nowy wolumen,
zaznaczajc przy nim pole wyboru.
Zauwa, e na licie znajduj si dyski, ktre utworzye podczas konfiguracji
maszyny wirtualnej.
Rysunek 8.62. Tworzenie nowego wolumenu
4. W kolejnym kroku w polu System plikw wybierz system, ktry zostanie

zaimplementowany na utworzonym wolumenie. Moesz wybra system UFS,
ktry wykorzystywany jest w systemach UNIX-owych, lub ZFS, ktry obecnie
uwaany jest za najnowoczeniejszy system plikw. ZFS daje ogromne
moliwoci konfiguracyjne i jest systemem bardzo niezawodnym, dajcym
gwarancj bezpiecznego przechowywania danych oraz ich naprawy w razie
koniecznoci.
W sieci Internet znajduje si bardzo dua ilo materiaw opisujca
zastosowanie systemu plikw ZFS; moesz wykorzysta je, aby pogbi
swoj wiedz na ten temat.
W ostatnim kroku zaznacz pole wyboru Wymu rozmiar sektora na 4096
bajtw oraz kliknij Dodaj wolumen istniejce dane zostan usunite.
System rozpocznie tworzenie wolumenu.
5. Po utworzeniu nowego wolumenu w menu kliknij pozycj Poka wszystkie
wolumeny. Na licie Aktywne wolumeny pojawi si nowa pozycja
(rysunek 8.63).
Zmiana uprawnie
Po utworzeniu nowego wolumenu moesz zmieni dla niego uprawnienia. W tym celu:
1. Na licie aktywnych wolumenw kliknij ikon Zmie uprawnienia
(ikona prezentujca dysk z kluczem).
2. Pojawi si okno Zmiana uprawnie (rysunek 8.64).
Rysunek 8.63. Zwr uwag na ciek dla danego wolumenu; ta informacja moe Ci si przyda
podczas dodawania uprawnie do katalogw
Rysunek 8.64. Okno zmiany uprawnie dla utworzonego wolumenu
3. W polu Waciciel (uytkownik): wybierz uytkownika, ktry bdzie

wacicielem utworzonego wolumenu. Domylnie jest to root, czyli
uytkownik z najwyszymi uprawnieniami. Ponadto w polu Waciciel

(grupa): moesz ustali, ktra z grup bdzie wacicielem. Wybierz z listy
rozwijanej np. grup ftp.
W polu Tryb nadaj odpowiednie uprawnienia. Moesz tego dokona z osobna
dla Waciciela, Grupy oraz Pozostaych. Uprawnienia moesz przypisa
w trzech trybach: Odczyt, Zapis i Wykonanie.
W polu Type of ACL zaznacz, czy bdziesz wykorzystywa uprawnienia
systemu UNIX, czy uprawnienia zwizane z systemem Windows. Wybr
zaley od tego, z jakiego z podanych systemw bdzie korzysta uytkownik.
Jeli w firmie posiadasz wszystkie komputery wyposaone w system
Windows, wwczas wybierz uprawnienia Windows. Dziki temu cao
bdzie ze sob kompatybilna.
Ostatnie pole zaznacz, jeli chcesz, aby ustawione uprawnienia obejmoway
rwnie wszystkie podfoldery tworzone w wolumenie.
Po przypisaniu uprawnie dla wolumenu wr do pozycji Uytkownicy (rysunek 8.65).

Zmie katalog domowy dla uytkownika tak, aby utworzony wolumen pojawi si po
jego zdalnym wywoaniu.
Rysunek 8.65. Modyfikacja konta uytkownika
Aby zmieni uprawnienia dla uytkownika:

1. Kliknij na nazwie uytkownika.
2. Pojawi si okno uytkownika.
3. W polu ID grupy gwnej podaj grup, do ktrej bdzie nalea uytkownik.

Nastpnie w polu Katalog domowy podaj ciek do utworzonego wolumenu.
Na przykad, jeli utworzye wolumen o nazwie test, cieka bdzie wygldaa
nastpujco /mnt/test.
Przypisywanie uytkownikw do okrelonych grup szerzej opisane jest w dokumenta-

cji systemu FreeNAS. Dokumentacja dostpna jest pod nastpujcym adresem: http://
doc.freenas.org/index.php/Main_Page.
Udostpnianie wolumenu
W celu przegldania zasobw wolumenu konieczne jest jego udostpnienie i umoli-
wienie logowania si na niego uytkownikom zdalnym. Aby to uczyni:
1. Kliknij w grnym menu ikon Usugi (rysunek 8.66).
Rysunek 8.66. Lista usug
2. Na podanej licie odszukaj pozycj CIFS i kliknij przycisk OFF znajdujcy

si po jej prawej stronie. Pozycja zostanie przeczona na ON usuga
zostanie uruchomiona.
3. Nastpnie w menu po lewej stronie rozwi Udziay i kliknij pozycj CIFS
Shares.
4. Nastpnie kliknij pozycj Dodaj CIFS Share.
5. Pojawi si okno Dodaj CIFS Share (rysunek 8.67). W polu Nazwa podaj
nazw dla tworzonego udziau. W polu Komentarz moesz poda opis.
Rysunek 8.67. Okno Dodaj CIFS Share
Nastpnie w polu cieka podaj ciek do wolumenu lub folderu, ktre

chcesz udostpni. Jeli chcesz wskaza okrelony folder, wybierajc go
z listy, posu si przyciskiem Browse.
Jeli chcesz, aby do folderu posiaday dostp osoby znajdujce si w grupie
Gocie, zaznacz pole wyboru Zezwl na dostp dla gocia. Po zakoczeniu
konfiguracji kliknij przycisk OK.
Uruchamianie usugi przegldania plikw oraz serwera FTP

Aby uruchomi usug serwera FTP i umoliwi klientom poczenie z zasobami NAS,
w pierwszej kolejnoci w menu grnym kliknij pozycj Usugi. Nastpnie w zakadce
Usugi kliknij pozycj FTP; zostanie ona przeczona na ON (rysunek 8.68).
Nastpnie kliknij po prawej stronie przycisku symbol klucza francuskiego. Pojawi

si okno Ustawienia FTP (rysunek 8.69).
W polu cieka podaj ciek do zasobw, ktre maj by dostpne przez FTP. W polu
Uprawnienia do pliku oraz Uprawnienia do katalogu ustal odpowiednie uprawnienia.
Moesz zezwoli na odczyt, zapisywanie oraz wykonanie. Jeli nadasz uprawnienia
Odczyt, uytkownik bdzie mg odczyta udostpnion zawarto. Uprawnienie Za-
pis sprawi, e przegldane dane bd mogy zosta rwnie zapisane. Uprawnienie
Wykonanie sprawi, e uytkownik bdzie mg np. utworzy nowy folder. Po zako-
czeniu konfiguracji kliknij OK, aby zapisa zmiany. Od tej chwili bdziesz mg wy-
korzysta dowolnego klienta FTP do poczenia si z zasobami.
Rysunek 8.68. Wczenie serwera FTP
Rysunek 8.69. Ustawienia FTP

Dostp do zasobw i konfiguracja mapowania dysku

Aby dosta si do udostpnionego folderu z poziomu systemu operacyjnego:
1. Kliknij menu Start i wpisz adres IP, ktry zosta przydzielony do serwera
NAS, poprzedzony dwoma ukonikami, np. \\10.32.0.13 (rysunek 8.72).
Nastpnie nacinij Enter.
Rysunek 8.72.
Przegldanie
udostpnionych
zasobw z poziomu
systemu Windows
2. Jeli wczeniej zabezpieczye dostp do folderu hasem, na ekranie pojawi

si okno, w ktrym podaj nazw oraz haso uprawnionego uytkownika.
Dziki temu bdziesz mg przej do przegldania zawartoci
udostpnionych zasobw (rysunek 8.73).
Rysunek 8.73. Zawarto udostpnionego folderu
Moesz rwnie wykorzysta funkcj mapowania dysku. Funkcja ta polega na przy-

pisaniu zdalnego folderu do litery dysku na komputerze lokalnym. Mwic prociej,
zawarto zdalnego folderu bdzie dostpna na Twoim komputerze, tak jakby bya do-
datkowym dyskiem.
Aby zamapowa zdalny folder:

1. Otwrz menu Start i kliknij prawym przyciskiem myszy pozycj o nazwie
Komputer. Z menu podrcznego wybierz Mapuj dysk sieciowy (rysunek 8.74).
2. Pojawi si okno Mapowanie dysku sieciowego (rysunek 8.75).
Rysunek 8.74.
Uruchamianie
mapowania
Rysunek 8.75.
Tworzenie
zamapowanego
folderu
3. Z listy rozwijanej o nazwie Dysk wybierz liter, pod ktr zostanie

zamapowany wskazany folder. Nastpnie w polu Folder podaj ciek
do zdalnego folderu, np. \\10.32.0.13\backup.
Zaznacz pole wyboru Pocz ponownie przy logowaniu. Dziki temu
za kadym razem po zalogowaniu nie bdzie trzeba ustawia mapowania
od pocztku. Kliknij przycisk Zakocz, aby uruchomi mapowanie.
Jeli wymagane bdzie podanie hasa, na ekranie pojawi si okno, w ktrym
naley poda nazw uprawnionego uytkownika oraz jego haso.
Po utworzeniu mapowania w oknie Komputer pojawi si nowy dysk, po klikniciu kt-

rego zostaniesz przeniesiony do zdalnego folderu.
Konfiguracja automatycznych
kopii bezpieczestwa
wykorzystujcych serwer NAS
Teraz, kiedy posiadasz ju skonfigurowany serwer NAS, wrcimy jeszcze do tematu
kopii zapasowych. Dokonasz konfiguracji kopii zapasowych tak, aby dane byy archi-
wizowane na serwerze NAS.
Windows 7
W pierwszej kolejnoci dokonaj konfiguracji kopii zapasowej, wykorzystujc narz-
dzie Kopia zapasowa w systemie Windows 7.
1. Uruchom program Kopia zapasowa. W oknie gwnym kliknij pozycj
Konfiguruj tworzenie kopii zapasowej (rysunek 8.76).
Rysunek 8.76. Okno Kopia zapasowa/Przywracanie
2. W oknie Konfiguruj kopi zapasow (rysunek 8.77) kliknij przycisk Zapisz

w sieci.
Rysunek 8.77.
Pamitaj, e pozycja
Zapisz w sieci
dostpna jest tylko
w systemach
Windows 7
Professional
i wyszych
3. Pojawi si okno Wybierz lokalizacj sieciow (rysunek 8.78).

W polu Lokalizacja sieciowa podaj ciek do folderu sieciowego,
np. \\10.32.0.13\backup. Pamitaj, e jako adres IP naley poda adres,
pod ktrym wystpuje serwer NAS.
Rysunek 8.78.
Okno Wybierz
lokalizacj sieciow
Jeli zdalny folder zabezpieczony jest hasem, wwczas w polu Nazwa

uytkownika i Haso podaj odpowiednie dane i kliknij OK.
4. Zauwa, e w oknie konfiguracji kopii pojawi si pozycja z dodanym
miejscem sieciowym (rysunek 8.79). Zaznacz t pozycj i kliknij przycisk
Dalej, aby dokoczy konfiguracj kopii, tak jak przedstawiono to
w rozdziale 3.
Rysunek 8.79.
W oknie Konfiguruj
kopi zapasow
znajduje si rwnie
informacja o wolnym
i cakowitym miejscu
na wybranym dysku.
Dziki temu moesz
sprawdzi, czy istnieje
wystarczajca ilo
miejsca do wykonania
kopii bezpieczestwa
5. Po zakoczeniu konfiguracji kopii oraz jej utworzeniu przejd do zdalnego

folderu, aby sprawdzi, czy kopia zostaa zapisana (rysunek 8.80).
Rysunek 8.80. Kopia zapasowa zapisana na zdalnym folderze
Program Norton Ghost 15

W programie Norton Ghost istnieje moliwo tworzenia kopii bezpieczestwa z wy-
korzystaniem serwera NAS. Aby tego dokona, w pierwszej kolejnoci zamapuj na
komputerze zdalny folder przeznaczony do tworzenia kopii. Moesz przypisa mu do-
woln liter dysku, np. M.
Aby ustawi tworzenie kopii na zdalnym dysku:

1. Uruchom program Norton Ghost i w oknie gwnym programu (rysunek 8.81)
kliknij pozycj Uruchom lub zarzdzaj kopiami zapasowymi.
Rysunek 8.81. Okno gwne Norton Ghost
2. W oknie Uruchom lub zarzdzaj kopiami zapasowymi (rysunek 8.82) kliknij

pozycj Edytuj ustawienia.
Rysunek 8.82. Zauwa, e ustawiona jest poprzednia kopia zapasowa, dlatego jest ona edytowana
poprzez modyfikacj miejsca docelowego tworzenia kopii
3. W oknie Dyski (rysunek 8.83) kliknij przycisk Dalej.

Rysunek 8.83.
Okno, w ktrym
znajduj si
dostpne dyski
4. W oknie Lokalizacje docelowe kopii zapasowej kliknij przycisk Przegldaj,

aby wybra now lokalizacj dla tworzonych kopii (rysunek 8.84).
Rysunek 8.84.
Okno Lokalizacje
docelowe kopii
zapasowej
5. W kolejnym kroku w oknie Przegldanie w poszukiwaniu folderu

(rysunek 8.85) odszukaj zmapowany wczeniej dysk. Kliknij przycisk OK.
6. Jeli zdalny zasb zosta zabezpieczony hasem, pojawi si okno Network
Destination (rysunek 8.86). W polu Nazwa uytkownika oraz w polu Haso
podaj odpowiednie informacje, a nastpnie kliknij przycisk OK.
Rysunek 8.85.
Wybr zamapowanego
dysku lub folderu
Rysunek 8.86.
Jeeli zdalny folder
zosta zabezpieczony,
musisz posiada nazw
uytkownika oraz
haso, aby zapisa na
nim jakiekolwiek dane
Dokocz konfiguracj kopii zapasowej tak, jak przedstawiono to w rozdziale 3. Od tej

pory program Norton Ghost bdzie wykonywa kopi zapasow na zdalnym folderze.
Jak widzisz, proces konfiguracji serwera NAS nie jest trudny, a przynosi wiele korzy-
ci i umoliwia wygod podczas korzystania ze zdalnych zasobw. Na serwerze NAS
moesz wykonywa szereg innych modyfikacji, dostosowujc go do pracy jako np. ser-
wer www, serwer TFTP czy serwer sucy do synchronizacji plikw i folderw.
Pamitaj, aby maszyn wirtualn rwnie bra pod uwag podczas procesu tworzenia
kopii zapasowych.
Rozdzia 9.
Obsuga dysku twardego
Partycjonowanie
Partycjonowanie (tworzenie woluminw) to wydzielenie na dysku obszarw, z ktrych
kady posiada okrelony rozmiar. Taki obszar mona formatowa dowolnym systemem
plikw oraz przypisa do niego osobn liter w systemie operacyjnym. Dziki temu
partycja bdzie traktowana tak, jakby bya odrbnym urzdzeniem. Moesz wic po-
dzieli dysk o okrelonej pojemnoci na kilka rnych czci (tzw. logicznych czci).
W sytuacji, kiedy posiadasz na dysku kilka partycji, a jedna z nich ulegnie uszkodze-
niu, dane na pozostaych bd bezpieczne. Oczywicie w sytuacji, kiedy uszkodzeniu
ulegnie cay dysk, w zalenoci od stopnia uszkodzenia dysku dostp do wszystkich
partycji bdzie niemoliwy lub utrudniony.
Z praktycznego punktu widzenia warto zadba o to, aby dysk o duych rozmiarach
podzieli na kilka mniejszych partycji. Dziki temu na jednej partycji bdziesz mg
zainstalowa system operacyjny, a na pozostaych przechowywa dane. Oczywicie
wszystko zaley od celw, do jakich bd przeznaczone dyski. Partycje przeznaczone
do domowych warunkw bd tworzone w inny sposb ni np. w przypadku korzysta-
nia z macierzy RAID w rodowiskach serwerw. Ten temat jest bardzo obszerny i wy-
kracza poza zakres tej ksiki.
Poniszy rozdzia przedstawia dwa sposoby tworzenia partycji. Pierwszy sposb pre-
zentuje tworzenie partycji oraz ich modyfikacj w systemie Windows 7. Drugi to wy-
korzystanie komercyjnego programu, jakim jest Acronis Disk Director.
Windows 7
Tworzenie partycji
Jeeli zakupie lub utworzye nowy dysk twardy w maszynie wirtualnej, moesz po-
dzieli go na kilka partycji. Kada z nich moe posiada inny rozmiar. Aby podzieli
dysk twardy na partycje:
1. Kliknij menu Start i wybierz Panel sterowania. Nastpnie wybierz pozycj
System i zabezpieczenia.
2. Kliknij pozycj Utwrz i sformatuj partycj dysku twardego w oknie System
i zabezpieczenia (rysunek 9.1).
Rysunek 9.1. Lista funkcji w zakadce System i zabezpieczenia
3. Jeli poprawnie podczye dysk twardy, w oknie Zarzdzanie dyskami

(rysunek 9.2) pojawi si nowy dysk, oznaczony jako Nieprzydzielone wraz
z przypisan kolejn cyfr, np. Dysk 1. W wielu przypadkach nowy dysk
posiada w systemie stan Niezainicjowany. Naley w pierwszej kolejnoci
zainicjowa taki dysk. Aby tego dokona, kliknij go prawym przyciskiem
myszy i wybierz polecenie Zainicjuj dysk. Nastpnie w oknie Inicjowanie
dysku zaznacz, ktre dyski chcesz zainicjowa, oraz wybierz odpowiedni
styl partycji: MBR dla dysku systemowego lub GUID, jeli dysk ma peni
funkcj partycji.
4. Kliknij prawym przyciskiem myszy dysk, ktry chcesz podzieli na partycje.
Nastpnie z menu podrcznego wybierz pozycj Nowy wolumin prosty
(rysunek 9.3).
Rozdzia 9. Obsuga dysku twardego 247
Rysunek 9.2.
Zauwa,
e podczony
dysk posiada
pojemno
1,02 GB
Rysunek 9.3.
Tworzenie nowego
woluminu
5. Pojawi si okno Kreator nowych woluminw prostych - Zapraszamy!

(rysunek 9.4). Kliknij przycisk Dalej.
6. W kolejnym oknie Okrel rozmiar woluminu (rysunek 9.5) podaj rozmiar
tworzonej partycji (woluminu). Moesz uy przyciskw lub poda okrelon
warto w MB. Nastpnie kliknij przycisk Dalej.
7. Po przejciu do kolejnego okna (rysunek 9.6) zaznacz pole wyboru Przypisz
nastpujc liter dysku. Z listy rozwijanej wybierz dowoln liter dysku,
nastpnie kliknij przycisk Dalej.
Rysunek 9.4.
Pierwsze okno
kreatora nowych
woluminw prostych
Rysunek 9.5.
Podczas podawania
rozmiaru pamitaj,
e 1 GB = 1024 MB
Rysunek 9.6.
Moesz przej dalej,
nie przypisujc litery
do dysku. W takim
przypadku zaznacz
pole wyboru
Nie przypisuj litery
dysku ani cieki dysku
8. W oknie Formatuj partycj (rysunek 9.7) zaznacz pole wyboru Formatuj ten
wolumin z nastpujcymi ustawieniami. Nastpnie z listy rozwijanej System
plikw wybierz pozycj NTFS.
Rysunek 9.7.
Aby nie formatowa
woluminu, zaznacz
pole wyboru
Nie formatuj
tego woluminu
W polu System plikw moesz wybra inny system, np. FAT lub FAT 32.
S to jednak przestarzae i rzadko uywane systemy plikw. Jeli korzystasz
z systemu Windows 7, zalecan pozycj jest wanie NTFS.
Na licie Rozmiar jednostki alokacji pozostaw pozycj Domylny. W polu
Etykieta woluminu podaj nazw charakteryzujc tworzony wolumin, np. Nowy.
Jeli posiadasz nowy dysk, to warto przyspieszy proces jego formatowania.
W tym celu zaznacz pole wyboru Wykonaj szybkie formatowanie.
Moesz dodatkowo skorzysta z kompresji w tym celu zaznacz pole
wyboru Wcz kompresj plikw i folderw. Kliknij Dalej.
9. Pojawi si okno Koczenie pracy Kreatora nowych woluminw prostych
z podsumowaniem wybranych wczeniej opcji (rysunek 9.8). Kliknij przycisk
Zakocz, aby rozpocz tworzenie woluminu.
Rysunek 9.8.
Aby poprawi wybrane
ustawienia, kliknij
przycisk Wstecz
10. Rozpocznie si proces tworzenia woluminu. Po jego zakoczeniu w oknie

Zarzdzanie dyskami (rysunek 9.9) zostanie utworzona nowa partycja
z wybran nazw.
Rysunek 9.9.
Utworzona
partycja
Rozszerzanie partycji
Jeli okae si, e rozmiar utworzonej partycji jest za may, moesz go rozszerzy bez
obawy o utrat danych. Pamitaj jednak, e na dysku musi znajdowa si wolne (nie-
przydzielone) miejsce.
Aby rozszerzy partycj:

1. Kliknij prawym przyciskiem myszy partycj, ktrej rozmiar chcesz
rozszerzy, nastpnie z menu podrcznego wybierz pozycj Rozszerz
wolumin (rysunek 9.10).
Rysunek 9.10.
Rozszerzanie
woluminu
2. Pojawi si okno Kreator rozszerzania woluminw - Zapraszamy!

(rysunek 9.11). Kliknij przycisk Dalej.
Rysunek 9.11.
Pierwszy krok
kreatora rozszerzania
woluminw
3. W oknie Wybierz dyski (rysunek 9.12) w polu Wybierz ilo miejsca w MB

podaj, o ile megabajtw chcesz zwikszy rozmiar wybranej partycji.
Warto naley wpisa rcznie lub skorzysta ze strzaek.
Rysunek 9.12.
Okno Wybierz dyski
Rozmiar woluminu widoczny jest w polu o nazwie Cakowity rozmiar

woluminu w megabajtach (MB).
W polu Maksymalna ilo dostpnego miejsca w MB znajduje si informacja
na temat pozostaego miejsca, ktre moesz uy do przydzielania. Aby przej
do nastpnego kroku, kliknij przycisk Dalej.
4. W kolejnym kroku pojawi si okno Koczenie pracy Kreatora rozszerzania
woluminw (rysunek 9.13). Kliknij Zakocz, aby rozpocz rozszerzanie dysku.
Proces ten moe potrwa do kilku minut, w zalenoci od wielkoci dysku.
Rysunek 9.13.
Koczenie pracy
kreatora rozszerzania
woluminw
5. Po zakoczeniu rozszerzania w oknie Zarzdzanie dyskami widok wybranego

dysku zostanie odwieony i pojawi si na nim nowa wielko (rysunek 9.14).
Rysunek 9.14.
Zwikszony
rozmiar partycji
Zmniejszanie partycji
1. Kliknij prawym przyciskiem myszy partycj, ktr chcesz zmniejszy,
i z menu podrcznego wybierz pozycj Zmniejsz wolumin (rysunek 9.15).
2. Nastpnie w oknie Zmniejsz (rysunek 9.16) podaj w polu Wprowad ilo
miejsca do zmniejszenia (w MB) okrelon warto, o jak chcesz zmniejszy
partycj. Nastpnie kliknij przycisk Zmniejsz.
3. Partycja zostanie zmniejszona (rysunek 9.17), a zwolnione miejsce zostanie
dodane do nieprzydzielonej przestrzeni.
Rysunek 9.15.
Zmniejszanie
woluminu
Rysunek 9.16.
Warto podawana
jest w megabajtach
Rysunek 9.17.
Partycja zostaa
zmniejszona
o zadeklarowan
wielko
Acronis Disk Director

Narzdzie wbudowane w systemie Windows 7 suce do tworzenia partycji i modyfi-
kacji ich rozmiarw nie jest, niestety, wolne od wad. Jedn z nich jest brak moliwoci
modyfikowania partycji systemowych oraz skomplikowany proces rozszerzania par-
tycji w przypadku, kiedy wolna partycja nie znajduje si obok tej, ktrej rozmiar chcesz
powikszy. Czsto w takim przypadku konieczne jest tworzenie dyskw czonych,
co moe wprowadzi w bd nawet zaawansowanego uytkownika. Wykonywanie ta-
kich czynnoci przez niedowiadczone osoby powoduje zazwyczaj utrat cennych da-
nych. Warto wic sign po znacznie bardziej rozbudowany program.
Narzdziem, na ktre warto zwrci uwag, jest komercyjny program Acronic Disk
Director. Wersj demonstracyjn moesz pobra ze strony internetowej www.acronis.pl.
Poniewa w momencie wydawania ksiki wysza nowa wersja programu, a jej wer-
sja demo nie bya jeszcze dostpna w jzyku polskim, proponuj na stronie produ-
centa klikn pozycj Wybierz region i wybra United Kingdom. Nastpnie kliknij link
Acronis Disk Director 11 Home i wybierz po prawej stronie ekranu pozycj Down-
load Free Trial. Bdziesz mg w ten sposb pobra wersj anglojzyczn opisane-
go programu.
Oprcz moliwoci zarzdzania partycjami program posiada jeszcze kilka innych funk-
cji. Jedna z nich, polegajca na tworzeniu dysku startowego, zostanie opisana pniej,
teraz skupimy si na instalacji programu oraz modyfikacji rozmiaru partycji.
Program Acronis umoliwia zarzdzanie rozmiarem partycji bez obawy, e dane zosta-
n usunite lub uszkodzone. W kadej chwili uytkownik moe cofn ostatnio wpro-
wadzone zmiany lub powrci do punktu wyjcia. Pamitaj, aby przed dokonywaniem
zmian na partycjach lub dyskach, na ktrych znajduj si bardzo wane informacje,
wykona kopi zapasow.
Wan informacj jest rwnie to, e wersja demonstracyjna jest ograniczona i, nie-
stety, nie bdziesz mg wykona w niej wszystkich podanych poniej czynnoci.
Instalacja programu
Aby zainstalowa program Acronis Disk Director:
1. Pobierz wersj instalacyjn z podanej strony internetowej oraz uruchom
instalatora. Pojawi si okno powitalne (rysunek 9.18).
2. Kliknij pozycj Zainstaluj program Acronis Disk Director Home.
3. W kolejnym oknie (rysunek 9.19) przejd dalej, klikajc przycisk Dalej.
4. Pojawi si okno Umowa licencyjna (rysunek 9.20). Zapoznaj si z warunkami
licencji i jeli si z nimi zgadzasz, zaznacz pole wyboru Wyraam zgod na t
umow. Nastpnie kliknij przycisk Dalej.
Rysunek 9.18.
Okno powitalne
programu Acronis
Disk Director
Rysunek 9.19.
Okno powitalne
instalatora programu
Acronis Disk Director
Home
Rysunek 9.20.
Wyraenie zgody jest
wymagane do dalszej
instalacji programu
5. W oknie Numer seryjny (rysunek 9.21) wprowad klucz licencyjny

lub pozostaw to pole puste. Kliknij przycisk Dalej.
Rysunek 9.21.
Jeli nie wprowadzisz
numeru seryjnego,
program bdzie
dziaa jako wersja
demonstracyjna
6. Nastpnie w oknie Instalacja niestandardowa wybierz miejsce instalacji

programu. Domylnie jest to C:\Program Files\Acronis\DiskDirector
(rysunek 9.22).
Rysunek 9.22.
Wybr miejsca
instalacji
Aby zmieni miejsce instalacji, kliknij przycisk Przegldaj i wybierz inn

lokalizacj. Nastpnie kliknij przycisk Dalej.
7. Pojawi si okno Wybierz opcje administratora (rysunek 9.23). Zaznacz
odpowiednie pole wyboru, nastpnie kliknij przycisk Dalej.
8. Aby rozpocz instalacj, w kolejnym oknie (rysunek 9.24) przeanalizuj
podsumowanie wybranych opcji i kliknij przycisk Kontynuuj.
9. Instalator rozpocznie kopiowanie plikw na dysk. Po zakoczeniu tego procesu
w oknie Instalacja zakoczona (rysunek 9.25) kliknij przycisk Zamknij.
Rysunek 9.23.
Moesz wybra,
czy program bdzie
zainstalowany
dla wszystkich
uytkownikw
na komputerze,
czy tylko dla biecego
uytkownika
Rysunek 9.24.
Podsumowanie
konfiguracji
Rysunek 9.25.
10. Po zamkniciu instalatora uruchom program, uywajc utworzonej na pulpicie

ikony. Pojawi si okno gwne programu (rysunek 9.26).
Rysunek 9.26. Okno gwne programu Acronis Disk Director
Zmiana rozmiaru partycji

Zapewne zauwaye, e okno gwne programu Acronis przypomina okno zarzdza-
nia partycjami w systemie Windows 7. Dodatkowym uatwieniem jest menu w jzyku
polskim.
Na komputerze, na ktrym zainstalowano program, znajduj si dwa dyski twarde. Jak

moesz zauway na poniszym rysunku (rysunek 9.27), drugi dysk podzielony zosta
na trzy partycje. Partycje oznaczone s literami E, H oraz I. Zadaniem jest zwikszenie
partycji E kosztem wolnego miejsca, ktre pozostao na partycji H.
Jeli takie zadanie musiaby wykona za pomoc kreatora Windows, z pewnoci za

pierwszym razem zawarte na partycjach dane zostayby usunite ze wzgldu na trud-
no tego rodzaju czynnoci. Wykorzystujc program Acronis, moesz zrobi to a-
two, a co najwaniejsze bezpiecznie dla zgromadzonych danych. Przejdmy wic
do zadania:
1. W pierwszej kolejnoci uruchom program Acronis. W oknie gwnym
programu znajduje si lista wszystkich zainstalowanych dyskw. Najpierw
naley zmniejszy partycj H.
W tym celu zaznacz j, klikajc j lewym przyciskiem myszy. Nastpnie
z menu po lewej stronie wybierz pozycj Zmie rozmiar woluminu.
Rysunek 9.27. Zmniejszanie wielkoci partycji H
2. Pojawi si okno Zmie rozmiar woluminu Wolumin lokalny (H:). Na grze

okna znajduje si pasek prezentujcy wielko partycji (rysunek 9.28).
Kliknij lewym przyciskiem myszy kropk znajdujc si po lewej stronie
i przytrzymaj. Przesu pasek w prawo, zmniejszajc rozmiar partycji.
Rysunek 9.28.
Okno zmiany
rozmiaru partycji
W sytuacji, w ktrej chciaby zwikszy rozmiar partycji I, konieczne byoby

wykonanie tej czynnoci z prawej strony.
Jeli przy pomocy paska nie moesz dokadnie ustawi okrelonego rozmiaru,
podaj w polu Rozmiar woluminu warto, o ktr chcesz zmniejszy partycj.
Nastpnie kliknij przycisk OK.
3. Aby zapisa wprowadzone zmiany, kliknij w menu gwnym ikon Zatwierd
operacje oczekujce (rysunek 9.29).
Rysunek 9.29.
Lista operacji
oczekujcych
4. Pojawi si okno Operacje oczekujce (rysunek 9.30) z list operacji,

ktre zostan przeprowadzone. Kliknij przycisk Kontynuuj, aby rozpocz
je wszystkie.
Rysunek 9.30.
Lista operacji
oczekujcych
5. Po zakoczeniu powyszych czynnoci bezporednio za partycj E pojawio

si wolne miejsce, ktre teraz moesz wykorzysta do jej rozszerzenia
(rysunek 9.31).
6. Nastpnym krokiem jest zwikszenie rozmiaru partycji E. W tym celu zaznacz
j i kliknij w menu po lewej stronie pozycj Zmie rozmiar woluminu.
7. W oknie Zmie rozmiar woluminu Wolumin lokalny (E:) (rysunek 9.32)
w polu Rozmiar woluminu podaj warto w MB, o jak chcesz powikszy
partycj, lub przesu znajdujcy si tam prostoktny pasek w prawo.
Nastpnie kliknij przycisk OK.
Rysunek 9.31. Widok dyskw po zmniejszeniu partycji H
Rysunek 9.32.
Zwikszanie rozmiaru
partycji
8. Pamitaj, aby zapisa zmiany. Kliknij w menu grnym pozycj Zatwierd

operacje oczekujce. Rozmiar partycji E zostanie rozszerzony (rysunek 9.33).
Rysunek 9.33. Rozszerzona partycja E

Jeli zmieniasz rozmiar partycji, na ktrej s przechowywane dane, program pozwoli

Ci zmniejszy obraz takiej partycji tak, aby nie narusza znajdujcych si na nim da-
nych. Jeli wic posiadasz dysk o wielkoci 100 GB, z czego zajte miejsce to 10 GB,
bdziesz mg wykona operacj zmniejszenia tego dysku, ale tylko o 90 GB.
Generowanie dysku startowego

Jeli system operacyjny nie jest zainstalowany lub z jakich powodw nie jest dostp-
ny, moesz, korzystajc z zasobw innego komputera, utworzy specjalny nonik star-
towy, ktrego bdziesz mg uy w rodowisku pozasystemowym.
Aby utworzy dysk startowy w programie Acronis:

1. W menu grnym wybierz pozycj Narzdzia, nastpnie Generator nonika
startowego Acronis (rysunek 9.34).
Rysunek 9.34. Tworzenie nonika startowego
2. Pojawi si pierwsze okno kreatora (rysunek 9.35). Kliknij przycisk Dalej,

aby kontynuowa.
Rysunek 9.35.
Kreator generowania
nonika startowego
Acronis
3. W kolejnym kroku Wybierz typ tworzonego nonika startowego

(rysunek 9.36). W polu Typ nonika startowego masz do wyboru dwie
pozycje: Oparty na systemie Linux oraz Oparty na systemie Windows.
Rysunek 9.36.
Wybr opcji nonika
startowego
Wybierz pozycj Oparty na systemie Linux. Jest ona najwygodniejsza,

poniewa nie wymaga instalacji dodatkowych narzdzi, ktre trzeba
doinstalowa w przypadku nonika opartego na systemie Windows.
Zaznacz pole wyboru Reprezentacja jak w systemie Windows. Pozycja
ta wskazuje, w jaki sposb bd prezentowane foldery lub dyski w oknie
gwnym programu. Nastpnie kliknij przycisk Dalej.
4. Pozostaw puste pole Parametry jdra systemu Linux: (rysunek 9.37) i kliknij
przycisk Dalej.
Rysunek 9.37.
Okno umoliwiajce
podanie parametrw
jdra systemu Linux
5. W kolejnym oknie zaznacz pozycj Acronis Disk Director 11 Home

(rysunek 9.38), nastpnie kliknij przycisk Dalej.
Rysunek 9.38.
Wybr komponentw
instalacji
6. W oknie Wybierz typ tworzonego nonika (rysunek 9.39) kliknij pozycj

Obraz ISO. Dziki temu utworzony zostanie obraz ISO, ktry bdziesz mg
nagra na pycie CD. Kliknij przycisk Dalej.
Rysunek 9.39.
Wybr typu
tworzonego nonika
7. W nastpnym oknie naley wskaza miejsce i nazw zapisywanego obrazu.

W tym celu z drzewa po lewej stronie (rysunek 9.40) wybierz odpowiednie
miejsce na dysku komputera.
Nastpnie w polu Nazwa pliku wpisz dowoln nazw pliku i kliknij
przycisk Dalej.
Rysunek 9.40.
Wybr miejsca zapisu
obrazu dysku
startowego Acronis
8. W ostatnim kroku kreatora pojawi si podsumowanie wybranych elementw

instalacji (rysunek 9.41). Jeli wszystkie wybrane parametry s poprawne,
kliknij przycisk Kontynuuj. Rozpocznie si tworzenie nonika startowego.
Rysunek 9.41.
Lista operacji
do wykonania
9. Po pomylnym zakoczeniu tworzenia nonika pojawi si okno Informacje

(rysunek 9.42). Kliknij przycisk OK, aby zamkn kreatora.
10. Po zakoczeniu pracy z kreatorem nagraj utworzony plik na pyt CD.
Nastpnie w pyt do komputera, na ktrym chcesz utworzy partycje
lub zmieni ich rozmiar. Uruchom komputer z pyty CD.
Po kilku sekundach pojawi si okno gwne programu (rysunek 9.43).
11. Kliknij pozycj Acronis Disk Director 11 Home (rysunek 9.43).
Rysunek 9.42.
Zakoczenie
tworzenia nonika
Rysunek 9.43.
Okno gwne
programu Acronis
uruchomionego
z pyty startowej
12. Po uruchomieniu programu pojawi si znane Ci ju okno gwne

(rysunek 9.44). Zasada poruszania jest identyczna jak ta opisana powyej.
Fragmentacja danych i naprawa bdw

Podczas korzystania z komputera na dysku zachodz rnego rodzaju zmiany, np. za-
pisywanie danych, usuwanie, kopiowanie itd. Podczas wielokrotnego wykonywania
tego typu operacji moe powsta tzw. zjawisko fragmentacji. Oznacza to, e niektre
pliki mog by dzielone na czci i trzymane w rnych miejscach na dysku. Takie zja-
wisko sprawia, e dostp do danych jest znacznie wolniejszy.
Rysunek 9.44. Okno gwne programu Acronis uruchomionego w trybie systemu Linux
Wyobra sobie sytuacj, w ktrej posiadasz duy, trzypitrowy dom. W jednym z po-
kojw przechowywane s noe, w drugim widelce, w trzecim talerze. Nagle koniecz-
ne jest przygotowanie nakrycia dla kilku osb, ktre za chwil przyjd na obiad. Jak
mylisz, ile trwaoby przygotowanie nakrycia stou? Zapewne bardzo dugo.
Wyjciem z tego typu sytuacji jest trzymanie zastawy w kuchni. Kada z przedstawio-
nych rzeczy znajduje si w odpowiedniej szufladzie lub na pce. Wtedy przygotowa-
nie nakrycia zajoby znacznie mniej czasu.
Przekadajc t sytuacj na warunki panujce podczas pracy dysku, to sztucami s po-

rozrzucane po caym dysku dane. Jedna cz pliku na pocztku partycji, a inna cz
na jej kocu. Mwi si wtedy, e dane s pofragmentowane. Proces porzdkowania
danych nazywa si z kolei defragmentacj. Dane ukadane s wtedy obok siebie, zaj-
mujc zwolnione wczeniej miejsce.
Defragmentacja danych
Defragmentacja w systemie Windows 7 moe by przeprowadzana z wykorzystaniem
programu Defragmentator dyskw. Aby uruchomi defragmentacj dysku:
1. Kliknij menu Start i wpisz sowo defragmentacja (rysunek 9.45).
Rysunek 9.45.
Podanie nazwy
programu w biaym
polu znacznie
przyspieszy czas
jego szukania
2. Na pasku pojawi si pozycja Defragmentuj dysk twardy. Kliknij j,

aby uruchomi program.
3. Pojawi si okno Defragmentator dyskw (rysunek 9.46). W pierwszej
kolejnoci zaznacz dyski, ktre chcesz przeanalizowa, i kliknij przycisk
Analizuj dysk. Dyski zostan przeanalizowane pod ktem fragmentacji.
Bdziesz mg zadecydowa, czy chcesz je defragmentowa, czy nie.
Rysunek 9.46.
Okno Defragmentator
dyskw
Jeli dysk jest pofragmentowany w niewielkim stopniu, nie ma koniecznoci

defragmentacji. Natomiast jeli warto przekracza 40%, warto przeprowadzi
defragmentacj.
Po przeprowadzeniu analizy zaznacz odpowiednie dyski i kliknij przycisk

Defragmentuj dyski. Rozpocznie si defragmentacja. W zalenoci od wielkoci
dysku i stopnia fragmentacji moe potrwa do kilkudziesiciu minut.
Moesz ustali automatyczn defragmentacj o wyznaczonej porze. W tym celu
w oknie Defragmentator dyskw kliknij przycisk Konfiguruj harmonogram.
Pojawi si okno Konfiguracja harmonogramu Defragmentatora dyskw
(rysunek 9.47). Wybierz odpowiedni czstotliwo, dzie oraz godzin
wykonywania automatycznej defragmentacji. Nastpnie kliknij przycisk
Wybierz dyski.
Rysunek 9.47.
Konfiguracja
harmonogramu
automatycznych
defragmentacji
Pojawi si okno, w ktrym zaznacz dyski, na ktrych chcesz przeprowadza

automatyczn defragmentacj. Nastpnie kliknij przycisk OK w oknie wyboru
dyskw oraz w oknie Konfiguracja harmonogramu Defragmentatora dyskw.
Rysunek 9.48.
Wybr dyskw,
na ktrych zostanie
przeprowadzona
automatyczna
defragmentacja
danych
Skanowanie dysku i naprawa bdw

Podczas korzystania z komputera moe zdarzy si sytuacja, w ktrej nastpi samo-
czynne i nage zamknicie sytemu. Dzieje si to np. w sytuacji, kiedy nagle zabrak-
nie prdu. Czste zdarzenia tego typu wywouj czasami pewien rodzaj bdw, ktre
mog w konsekwencji powodowa wadliwe dziaanie systemu operacyjnego lub jego

uszkodzenie. Warto wic co jaki czas, np. raz w miesicu, wykona skanowanie dysku
programem Scandisk, ktry wbudowany jest w system Windows 7.
Aby wykona test i naprawi ewentualne bdy:

1. Kliknij prawym przyciskiem myszy dysk, ktry chcesz przeskanowa.
Z menu podrcznego wybierz pozycj Waciwoci (rysunek 9.49).
Rysunek 9.49.
Wybr dysku do
przeskanowania
i naprawy bdw
2. Pojawi si okno Waciwoci: Dysk lokalny (rysunek 9.50). Przejd do

zakadki Narzdzia i w polu Sprawdzanie bdw kliknij przycisk Sprawd.
3. W oknie Sprawd dysk Dysk lokalny (rysunek 9.51) zaznacz oba pola wyboru.
Dziki temu system odszuka bdy na dysku i automatycznie podejmie prb
ich naprawy. Kliknij przycisk Rozpocznij, aby rozpocz sprawdzanie dysku.
4. Jeli wybrae do sprawdzenia dysk, na ktrym zainstalowany jest
system operacyjny, pojawi si komunikat informujcy o koniecznoci
przeprowadzenia skanowania po ponownym uruchomieniu komputera
(rysunek 9.52).
Kliknij przycisk Zaplanuj sprawdzenie dysku.
5. Po ponownym uruchomieniu komputera program Scandisk rozpocznie
automatyczne skanowanie. Na ekranie bdzie widoczny pasek postpu
(rysunek 9.53). Skanowanie skada si z piciu etapw, ktre w zalenoci
od wielkoci dysku mog potrwa kilka godzin. Aby pomin skanowanie,
naley po pojawieniu si odpowiedniego komunikatu nacisn dowolny
klawisz.
Rysunek 9.50.
Zauwa, e w oknie,
ktre si pojawio,
jest rwnie opisywana
wczeniej funkcja
Defragmentacja
Rysunek 9.51.
Wybr parametrw
skanowania dysku
Rysunek 9.52.
Jeli wybrae dysk,
ktry nie jest dyskiem
systemowym, wwczas
rozpocznie si
automatyczne
skanowanie dysku
Rysunek 9.53.
Po zakoczeniu
skanowania system
ponownie uruchomi
si automatycznie
Skorowidz
.avi, 11
.bat, 11
A
.bmp, 11 Acronis Disk Director, 254
.cmd, 11 instalacja, 254, 255, 256, 257, 258
.com, 11 tworzenie dysku startowego, 262, 263, 264,
.doc, 11 265, 266
.dot, 11 zmiana rozmiaru partycji, 258, 259, 260, 261,
.eml, 11 262
htm, 11 Advanced Archive Password Recovery, 180
html, 11 amanie hasa, 183, 185, 186
.jpg, 11 pobranie i instalacja, 181, 182, 183
mov, 11 Advanced RAR Repair, 188, 189
mp3, 11 archiwizacja, 55
mpg, 11 archiwum
nrg, 11 naprawa uszkodze, 187, 188
.pdf, 11 odzyskiwanie hasa, 180
.png, 11 otwieranie, 62, 63
.pst, 12 rozpakowywanie, 179, 180, 191, 192, 193
rar, 12, 174 samorozpakowujce, 174
.swf, 12 zabezpieczanie hasem, 64, 177, 178
.temp, 12 atrybuty pliku, 12, 13
.tiff, 12 sprawdzanie, 13
.tmp, 12 tylko do odczytu, 12
.txt, 12 ukryty, 12
.wav, 12
.wma, 12
xls, 12 B
.zip, 12 backup, Patrz archiwizacja
7-Zip, 189 baza sownikowa, 185
dekompresja plikw, 191, 192, 193 bit, 9
kompresowanie, 190, 191 BitLocker, 122, 123, 124, 125, 126, 127
pobieranie i instalacja, 56, 57, 58 Brute-force, 185
C przywracanie z kopii zapasowej, 75, 76, 77,

78, 79
cd .., polecenie, 42 sprawdzenie liczby plikw, 9
cd \, polecenie, 42 synchronizowanie, 42
cd, polecenie, 41 Total Commander, 18
copy, polecenie, 42 tworzenie, 15
tworzenie kopii, 69, 70, 71, 72, 73, 74, 75
udostpnianie, 33, 36
D uprawnienia, 27, 28, 29, 30, 31
dane formatowanie, 103, 166, 167, 168
defragmentacja, 267, 268, 269 fragmentacja danych, 266
fragmentacja, 266 FreeNAS, 196
naprawcze, 175 instalacja na maszynie wirtualnej, 209, 210,
odzyskiwanie, 103, 104 211, 212, 213, 214, 215, 217, 218, 219, 220
defragmentacja, 267, 268, 269 konfiguracja, 223
Defragmentator dyskw, 267 pobieranie, 196, 197
del, polecenie, 42 przegldanie udostpnionych zasobw, 237
dir, polecenie, 42 serwer FTP, 235, 236
dokumenty, tworzenie kopii, 69, 70, 71, 72, 73, statystyki, 229, 230
74, 75 tworzenie nowego uytkownika, 225, 226
Dropbox, 43 tworzenie nowej grupy, 227, 228
bezporednie pobieranie, 54, 55 tworzenie wolumenu dyskowego, 230, 231
Events, zakadka, 49 udostpnianie wolumenu, 234, 235
Files, zakadka, 49 uruchamianie, 220, 221, 222
GetStarted, zakadka, 49 usuga przegldania plikw, 235, 236
Help, zakadka, 49 waciwoci systemu, 229
instalacja, 45, 46, 47, 48 zmiana danych uytkownika, 224, 225
konfiguracja, 49 zmiana jzyka, 223, 224
menu programu, 50 zmiana uprawnie, 231, 232, 233
pobieranie programu, 44, 45
Preferences, 50 G
prdko przesyania, 51
Sharing, zakadka, 49 Gutmann, Peter, 164
synchronizacja danych tego samego konta, 52
synchronizacja folderu wspdzielonego, 52
tworzenie folderu wspdzielonego, 52, 53
H
zakadanie konta, 43, 44 hard disk, Patrz dysk twardy
dysk twardy, 103
I
E
indeksowanie plikw, 16
Eraser, 157
instalacja, 158, 159, 160, 161
usuwanie danych, 161, 162, 163 K
zamazywanie pustego miejsca, 163, 164, 165 katalogi
porwnywanie, 37, 38
F sprawdzenie liczby plikw, 9
katalogowanie plikw, 13, 15
FAT32, system plikw, 12 kompresowanie, 169
file, Patrz pliki 7-Zip, 190, 191
foldery, 14 WinRAR, 169, 173, 174, 175, 176, 177, 178
jednoczesna zmiana nazw, 39 konta uytkownikw, 31
porwnywanie, 37, 38 tworzenie, 31
Skorowidz 275
kopia bezpieczestwa, 67
czsto wykonywania, 68
P
Norton Ghost 15, 92, 93, 94, 95, 96, 97, 98 partycje
pena, 67, 68 rozszerzanie, 250, 251, 252
przechowywanie, 69 tworzenie, 246, 247, 248, 249, 250
przyrostowa, 67, 68 zmiana rozmiaru za pomoc Acronis Disk
przywracanie plikw, 75, 76, 77, 78, 79 Director, 258, 259, 260, 261, 262
przywracanie systemu, 83, 84, 85, 86, 87, 88 zmniejszanie, 252, 253
rnicowa, 67, 68 partycjonowanie, 245
systemu Windows 7, 79, 80, 81, 82 pliki, 9
tworzenie, 69, 70, 71, 72, 73, 74, 75 atrybuty, 12, 13
wykorzystanie serwera NAS, 239, 240, 241 bezpieczne usuwanie, 157, 161, 162, 163
kopia zapasowa, Patrz kopia bezpieczestwa indeksowanie, 16
kopiowanie, 16 jednoczesna zmiana nazw, 38, 39, 40
kryptografia, 121 katalogowanie, 13, 15
metody podstawieniowe, 121 kopiowanie, 16
metody przestawne, 121 nazwa, 11
przenoszenie do folderu, 15, 16
przywracanie z kopii zapasowej, 75, 76, 77,
M 78, 79
mapowanie zdalnego folderu, 237, 238 rozszerzenia, 9, 11, 12
maszyna wirtualna, 198, 202 synchronizowanie, 42
instalacja FreeNAS, 209, 210, 211, 212, 213, Total Commander, 18
tworzenie, 14
214, 215, 217, 218, 219, 220
tworzenie kopii, 69, 70, 71, 72, 73, 74, 75
tworzenie, 202, 203, 204, 205, 206, 208
udostpnianie, 33
uruchamianie FreeNAS, 220, 221, 222
uprawnienia, 27, 28, 29, 30, 31
md, polecenie, 41
wyszukiwanie, 16, 17, 18
menedery plikw, 18
polecenia wiersza polece, 40, 41
move, polecenie, 42
cd, 41
cd .., 42
N cd \, 42
copy, 42
NAS, 195 del, 42
Network Attached Storage, Patrz NAS dir, 42
Norton Ghost 15, 89 md, 41
instalacja, 89, 90 move, 42
kopia bezpieczestwa z wykorzystaniem NAS, rd, 41
241, 242, 243, 244 ren, 42
przywracanie danych, 99, 100, 101 przecignij i upu, metoda, 16
tworzenie kopii zapasowej, 92, 93, 94, 95, 96,
97, 98
R
O rd, polecenie, 41
Recover My Files, 113
odzyskiwanie danych, 103, 104 odzyskiwanie danych, 117, 118, 119, 120
Recover My Files, 113, 117, 118, 119, 120 pobieranie i instalacja, 113, 114, 115, 116, 117
Recuva, 104, 108, 109, 110, 111, 112, 113 Recuva, 104
instalacja, 104, 105, 107, 108
przywracanie danych, 108, 109, 110, 111, 112,
113
ren, polecenie, 42
rozszerzenia plikw, 9, 11
T
avi, 11 Total Commander, 18
bat, 11 Edycja, przycisk, 23
bmp, 11 foldery udostpniane w sieci, 36, 37
cmd, 11 jednoczesna zmiana nazw wielu plikw, 40
com, 11 Kopiowanie, przycisk, 24
doc, 11 pobieranie i instalacja, 18, 19, 20, 22
dot, 11 Podgld, przycisk, 23
eml, 11 podstawowe funkcje, 23
htm, 11 porwnywanie katalogw, 37, 38
html, 11 PowerPack, 18
jpg, 11 tworzenie folderu, 25
mov, 11 Usu, przycisk, 24
mp3, 11 UtwKat, przycisk, 24
mpg, 11 Zakocz, przycisk, 24
nrg, 11 zarzdzanie plikami i folderami, 18
pdf, 11 zmiana nazwy pliku, 26
png, 11 ZmPrzes, przycisk, 24
pst, 12 TrueCrypt, 122, 127
rar, 12, 174 montowanie zaszyfrowanej partycji, 149, 150
sprawdzanie, 12 pyta ratunkowa, 138, 139
swf, 12 pobieranie i instalacja, 127, 128, 129, 130
temp, 12 szyfrowanie dysku przenonego, 150, 151,
tiff, 12 152, 154, 155, 156
tmp, 12 szyfrowanie partycji niesystemowej, 143, 144,
txt, 12 145, 146
wav, 12 szyfrowanie partycji systemowej, 131, 132,
wma, 12 134, 135, 136, 137, 138, 140, 141, 142, 143
xls, 12 zmiana jzyka na polski, 131, 132
zip, 12
U
S
udostpnianie w sieci, 33, 36
Scandisk, 270 uprawnienia, 27, 28, 30, 31
skanowanie dysku, 269, 270, 271 dziedziczenie, 28, 29
skrypt, 55 nadawanie, 28, 31
tworzenie, 58, 59
umieszczanie w harmonogramie zada, 60, 61
uruchamianie, 59, 60 V
SSD, dyski, 103 VirtualBox, 198
synchronizowanie, 42 instalacja FreeNAS, 209, 210, 211, 212, 213,
system plikw FAT32, 12 214, 215, 217, 218, 219, 220
szyfrowanie, 121 pobieranie i instalacja, 198, 199, 200, 201, 202
BitLocker, 122, 123, 124, 125, 126, 127 tworzenie wirtualnej maszyny, 202, 203, 204,
TrueCrypt, 122, 127, 131, 132, 134, 135, 136, 205, 206, 208
137, 138, 139, 140, 141, 142, 143, 144, 145, uruchamianie FreeNAS, 220, 221, 222
146
Skorowidz 277
W Z
wiersz polece, 40 Zettabyte File System, Patrz ZFS
podstawowe polecenia, 40, 41 ZFS, 196
WinRAR, 169 znak zachty, 41
kompresowanie danych, 169, 173, 174, 175,
176
naprawa uszkodzonego archiwum, 187, 188
pobieranie i instalacja, 170, 171, 172, 173
rozpakowywanie archiww, 179, 180
zabezpieczanie hasem, 177, 178
wirtualizacja, 197
wyszukiwanie plikw, 16, 17
parametry wyszukiwania, 18

Backup I Zarządzanie Danymi W Windows 7. Praktyczny Podręcznik - Adam Józefiok

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Backup I Zarządzanie Danymi W Windows 7. Praktyczny Podręcznik - Adam Józefiok

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Wszelkie prawa zastrzeone.

Nieautoryzowane rozpowszechnianie caoci lub fragmentu

Wszystkie znaki wystpujce w tekcie s zastrzeonymi znakami firmowymi

Autor oraz Wydawnictwo HELION dooyli wszelkich stara, by zawarte

Redaktor prowadzcy: Ewelina Burska

Projekt okadki: Studio Gravite/Olsztyn

Materiay graficzne na okadce zostay wykorzystane za zgod Shutterstock.

Copyright Helion 2012

Pole ksik na Facebook.com Ksigarnia internetowa

Kup w wersji papierowej Lubi to! Nasza spoeczno

Odzyskiwanie utraconych danych z pamici zewntrznej

Tworzenie kopii bezpieczestwa danych jest najwaniejsz czynnoci w pojciu za-

Ponisza publikacja zawiera dziewi rozdziaw majcych za zadanie wprowadzenie

W pierwszym rozdziale poznasz kilka informacji na temat definicji sw plik oraz

Rozdzia drugi prezentuje metody zabezpieczania dostpu do danych w systemie Win-

W kolejnym, trzecim rozdziale znajdziesz niezbdne informacje na temat kopii bez-

W rozdziale czwartym zapoznasz si z tematyk przywracania danych z dyskw. Do-

Nastpny rozdzia, szsty, prezentuje informacje na temat trwaego usuwania danych.

W rozdziale sidmym znajdziesz niezbdne informacje na temat kompresowania plikw

W ostatnim rozdziale, dziewitym, przedstawiono opis partycjonowania dysku za po-

Wszystkie zawarte w ksice informacje opisywane s na podstawie systemu opera-

Standardowo po instalacji systemu Windows 7 uruchomiony jest interfejs Aero. Jest

Pamitaj, e zarzdzanie danymi nie jest atwym procesem, a przedstawione w ksi-

2. Nastpnie przejd do dysku lokalnego C i prawym przyciskiem myszy kliknij

Rysunek 1.1. Zawarto dysku lokalnego C

3. Z menu podrcznego wybierz pozycj Waciwoci.

.pst plik zawierajcy wiadomoci e-mail przechowywane np. w programie

Aby tego dokona:

Podczas pracy z plikami w systemie operacyjnym bdziesz mie okazj zaobserwo-

Warto w tym miejscu wspomnie, e w starszych wersjach systemw Windows krlo-

Podczas korzystania z systemu Windows 7 atrybuty w zasadzie si nie zmieniy, jed-

Ze wzgldu na ograniczenie zapisywania plikw o tych samych nazwach wprowadzo-

Foldery umoliwiaj utrzymywanie porzdku na dysku twardym komputera. Wyobra

Opisywan sytuacj moesz porwna ze swoimi domowymi dokumentami, ktre prze

W takim przypadku znalezienie waciwego rachunku zapewne trwaoby zdecydowa

dokumenty utworzone w programie W ord moesz pogrup

logu oraz odpowiednio go nazwa, np. pisma. Wani do-

Zanim przejdziemy d grupo':ania plikw w

[)oku1nent programu Microsoft Office Word 97-2003

4. Jeli chcesz otworzy dokument, kliknij go dwukrotnie. Plik zostanie otwarty

Pamitaj, e w podobny sposb moesz utworzy folder. W tym celu:

1. Kliknij Pulpit prawym przyciskiem myszy i z menu podrcznego wybierz

Tworzenie nowego Sortuj wedug

l!'.ill_ Rozdzielczo ekranu

Microsoft Office PowerPoint

Wracajc do katalogowania plikw, to warto rwnie nazwy folderw dobiera tak,

Aby przenie pliki do nowo utworzonego folderu:

1. Kliknij prawym przyciskiem myszy plik, ktry chcesz przenie (rysunek

G Skanuj w COMODO Antlvirus

2. Nastpnie przejd do foldru, do ktrego chcesz prz ni

3. Plik zostanie przeniesiony do folderu docelo

Moesz uy alternatywnej metody przen

1. liknij poje ynczo lewym przycmyszy plik, ktty chcesz przenie,

3. Pu lewy przycis Plik zostanie prz mesio :

Wyszukiwanie zapisanych plikw

Rysunek 1.10. Wynik wyszukiwania pliku test

4. Aby maksymalnie skrci czas wyszukiwania, moesz uy dodatkowych

Zarzdzanie plikami i folderami

Czasami jednak czynnoci te s nieco utrudnione i zajmuj wicej czasu ni wykorzy-

Pobieranie programu i jego instalacja

Aby pobra program Total Commander PowerPack:

5. Pojawi si okno z prob o wybranie jzyka (rysunek 1.13). Wybierz jzyk

6. W oknie powitalnym kliknij Dalej.