GENERIKE STRATEGIJE PREMA PORTERU

Za kreiranje strategija u preduzeu stoje na raspolaganju razne tehnike i modeli od kojih je

najrasprostranjeniji model generikih strategija prema Porteru. Model porterovih generikih
strategija zasniva se na izboru onog podruja djelovanja u kojem preduzee moe postii
izvrsnost u poslovanju, jer samo izvrsna preduzea mogu uspjeno opstajati na dinaminom
tritu. Dakle, Porterov model generikih strategija polazi od predpostavke da preduzee treba
odabrati svoju strategiju sastavljenu iz dva elementa:

1. Izgradnja prednosti preduzea i

2. Fokusiranje preduzea. 1

Slika br.Porterove generike strategije2

Kompetitivna prednost
Niski trokovi Diferencijacija
1.Liderstvo u 2.Diferecijacija Zadovoljenje Na slici br,

Kompetitivni fokus
trokovima potreba vie
segmenata
3A.Fokus na 3B.Fokus na Zadovoljenje
trokove diferecijaciju potreba jednog
segmenta
predstavljene su tri generike strategije zasnovane na trinom fokusu preduzea,
diferencijaciji i trokovima.

1. Strategija trokovnog vodstva. Ukoliko preduzee namjerava da plasira svoje

proizvode u velikim koliinama na vie razliitih segmenata trita, kada kupci
favorizuju cijene, kada se moe postii ekonomija obima zbog standardizacije
proizvoda, preduzeima je na raspolaganju izbor strategije trokovnog lidera. Ova
strategija zahtijeva posebne kompetencije preduzea u pogledu tehniko-tehnoloke
opremljenosti, kreativnih i iskusnih ljudskih resursa, povlatenih pristupa inputima,
ekonomiju obima i ekonomiju irine. Trokovni lideri na ovaj nain obezbjeuju
znaajnu cjenovnu konkurentsku prednost, ime ostvaruju enormne profite. Meutim,
ako trokovni lider zapostavi kvalitet proizvoda, te kupci budu njegov proizvod
smatrali loijim od proizvoda konkurencije, trokovni lider e morati sniavati cijene
svojih proizvoda kako bi ostvario prodaju, zbog ega moe neutralisati svoju
trokovnu prednost.3

1 Dr.sc.Suvad Isakovi, Menadment malih i srednjih preduzea, Ekonomski

fakultet Univerziteta u Zenici,2015, str.93

2 E.M. Porter, Competitive Adventage, Free Press, New York, 1985, str. 38
 2. Strategija diferencijacije. Ukoliko preduzee svoju proizvodnju zasniva na
specijalizaciji i orgiginalnosti svojih proizvoda, na raspolaganju mu je strategija
diferencijacije kojom e svoju konkurentsku prednost zasnivati na:

- Provlanosti proizvoda;
- Razliitosti proizvoda u odnosu na konkurenciju;
- Dodanoj vrijednosti proizvoda;
- Itd.

Ova vrsta strategije diferencijacije fokusirana je na one segmente potroaa koji su

spremni platiti visoku cijenu, koji ele modne trendove, koji preferiraju brendove.
Strategija diferencijacije se moe zasnivati takoer na kanalima distribucije,
jedinstvenim postprodajnim aktivnostima koje maksimalno zadovoljavaju potrebe
potrpaa u odnosu na konkurenciju.4

3. Strategija fokusiranja. Na tritu postoji znaajan broj potroaa koji zbog svojih
potreba, geografske pokrivenosti, malog broja potroaa i sl.nisu interesantni velikim
konkurentima, zbog ega njihove potrebe ostaju nezadovoljene. Ovo predstavlja
jedinstvenu priliku za ona preduzea koja se ne mogu nositi s velikom konkurencijom
ili iji proizvodi kapaciteti nisu dovoljni da pokrivaju velike trine segmente, a na
raspolaganju su im dvije strategije zasnovane na fokusiranju:
a.) Strategija fokusa na trokove. Ova vrsta strategija primjenjuje se nad onim
potroaima koji iskljuibo prilikom odabira proizvoda donose odluku na osnovu
visine cijene. Dakle, njima je cijena prevashodno bitna, tako da je za preduzea
koja su u mogunosti organizovati proizvodnju pod relativno niskim trokovima, a
nisu u mogunosti nastupati na vie trinih segmenata, fokus na jedan segment s
niskim trokovima je pravi izbor strategije.
b.) Strategija fokusa na diferencijaciju. Postoje odreeni trini segmenti iji su
potroai spremni platiti visoku cijenu proizvoda, ali nisu interesantni velikim
preduzeima zbog malog broja potroaa ili specifinih zahtjeva potroaa, to
predstavlja izvanrednu priliku za ona preduzea koja mogu odgovoriti zahtjevima
ovakvih trinih segmenata.

Bez obzira na to za koju se strategiju preduzee opredijeli, odluci mora prethoditi paljivo
istraivanje i analiziranje trita, na osnovu ega e preduzee, uvaavajui vlastite
kompetencije, procjeniti koja je strategija za njega najoptimalnija.5

3 Dr.sc.Suvad Isakovi, Menadment malih i srednjih preduzea, Ekonomski

fakultet Univerziteta u Zenici,2015, str.93

4 Dr.sc.Suvad Isakovi, Menadment malih i srednjih preduzea, Ekonomski fakultet

Univerziteta u Zenici,2015, str.94

5 Dr.sc.Suvad Isakovi, Menadment malih i srednjih preduzea, Ekonomski

fakultet Univerziteta u Zenici,2015, str.94
Model generikih strategija je kompariran na temelju dvije osnovne veliine.

Prva je strategijski cilj koji pokazuje da li organizacija eli vladati samo jednim segmentom
trita ili pak eli ovladati cijelinom trita.6

Druga dimenzija je strategijska prednost koja pokazuje nain ovladavanja tritem-unikatnim

proizvodom ili niskim trokovima.7

6 Enes Huseinagi, Osnove menadmenta, Internacionalni Univerzitet Travnik,

Travnik, 2013, str.104

7 M.Buble, Management, Ekonomski fakultet, Split, 2000, str 193