Wymiarowanie Rysunków Technicznych PDF

Wymiarowanie rysunkw technicznych Robert Urbanik, Zesp Szk Mechanicznych w Opolu
Wymiarowanie rysunkw
technicznych
Opracowa Robert Urbanik
Robert Urbanik, Zesp Szk Mechanicznych w Opolu
Wymiarowanie
Wymiarowanie polega na okreleniu wymiarw
Wymiarowanie rysunkw technicznych
elementw na rysunku technicznym za pomoc

liczb, linii i znakw wymiarowych. Sposb
rozmieszczania znakw i liczb jest cile okrelony
normami technicznymi.
Generalnie wymiarowane s tylko rysunki
wykonawcze. Na rysunkach zoeniowych
dopuszcza si podawanie jedynie wymiarw
gabarytowych i charakterystycznych.
Wymiarowanie
Wymiarowanie powinno byd sporzdzone w
sposb umoliwiajcy jednoznaczne

odczytanie zapisu konstruktora. Jednoczenie
wymiarujc naley przestrzegad norm
rysunkowych i w wystarczajcym stopniu
wykazad si znajomoci technologii
wykonania przedmiotu, gdy czsto warunkuje
ona sposb prawidowego okrelenia
wymiarw.
Linie wymiarowe
Linie wymiarowe peni na rysunku rol
pomocnicz i nie mog go zaciemniad, dlatego

zawsze s rysowane lini cienk.
Liczby wymiarowe wpisywane s pismem
technicznym, wszystkie liczby musz mied
jednakow wielkod, dostosowan do
wielkoci arkusza rysunkowego (zgodnie z PN).
Jednostki
Na rysunkach technicznych maszynowych
obowizuje zasada oglna, i wszystkie

wymiary podawane s wycznie w
milimetrach.
Znak jednostki *mm+ naley na rysunku
pomind.
Elementy wymiaru rysunkowego

LINIA WYMIAROWA ZNAK OGRANICZENIA
LICZBA
WYMIAROWA POMOCNICZA LINIA
78 WYMIAROWA
Znaki ograniczenia
Znakiem ograniczenia moe byd:
Dugod grota strzaki winna

wynosid 4-8 gruboci linii
Strzaka zaczerniona rysunkowej (nie mniej ni
2,5mm), dugod grotw
wszystkich wymiarw winna
byd identyczna.
Strzaka otwarta
Ukone kreski winny mied
Ukona kreska dugod ok.3,5mm, stosuje
si je tylko gdy nie ma
pod ktem 450 moliwoci umieszczenia
strzaek a take na
Czarna kropka rysunkach
architektonicznych.
Znaki ograniczenia linii wymiarowych

A B
Jeli stosuje si
sposb (b) lub (c)
to na zewntrz
ostatnim znakiem
ograniczenia musi
byd strzaka.
A. STRZAKA
OTWARTA
B. STRZAKA
C D ZACZERNIONA
C. KRESKA
UKONA
D. KROPKA
Grafika wymiarw rysunkowych

7 2-4
7
10
Prawidowe odstpy linii wymiarowych


Liczby wymiarowe umieszcza si na Na rysunkach technicznych nie podaje

wysokoci 0,5-2 mm ponad lini si jednostek (miana). Na rysunku
wymiarow. W miar moliwoci maszynowym wymiary okrela si w
wymiar powinien byd wpisany mm za na budowlanym w cm.
symetrycznie (na rodku).
57 57 mm
2

Wymiary ktowe podaje si w
stopniach, minutach i sekundach

7704012 stosujc zapis skrtowy.

Linia pomocnicza winna byd
prostopada do wymiarowanego LE
zarysu, za linia wymiarowa rwnolega
do niego.
dobrze
LE

Dopuszczalny przypadek krelenia linii Dopuszczalny przypadek

pomocniczej wymiarowej skonie w krzyowania si linii wymiarowych.
stosunku do wymiarowanego zarysu.

88
88
Wymiarowanie z uyciem Wymiarowanie z uyciem

dwch linii pomocniczych jednej linii pomocniczej

88 88
Wymiarowanie bez uycia linii Wymiarowanie z uyciem osi

pomocniczych symetrii

Wymiarowanie od krawdzi teoretycznych

Typy wymiarw
Wymiary zewntrzne
Wymiary wewntrzne
Typy wymiarw
Wymiary mieszane
Wymiary porednie
Wskazwki dotyczce grafiki wymiarowej

DOBRZE LE
58 58
Korzystnie jest centralne umieszczanie

wymiaru , za wyjtkiem przypadkw gdy
komplikuje to jego odczytanie i
interpretacj.
58,5 58,5

DOBRZE LE
8
Linia wymiarowa nie moe

byd przerywana.
DOBRZE LE
Generalnie groty strzaek naley

umieszczad na rednicach k
wewntrznie.

DOBRZE LE
W przypadku maych wymiarw

strzaki lepiej usytuowad po
zewntrznej stronie wymiaru
(wewntrz moe nie byd miejsca
na 2 dugoci grota).

DOBRZE LE
W przypadku braku miejsca mona

pomijad niektre groty strzaek ,
traktujc groty wewntrzne
ssiedniego wymiaru jako groty
zewntrzne dla wymiaru
pooonego obok.
DOBRZE LE
3,5 3,5
Mae wymiary winny byd

umieszczone dla lepszej
czytelnoci po zewntrznej
stronie znakw ograniczenia.

DOBRZE LE
Linie wymiarowe i pomocnicze linie

wymiarowe nie powinny si przecinad.
Naley zatem zaczynad wymiarowanie
od wymiarw najwikszych.
DOBRZE LE
Linie wymiarowe i pomocnicze linie

wymiarowe nie powinny take
przecinad linii krawdziowych
(grubych).

DOBRZE LE
Na og kada linia wymiarowa suy do

podania tylko jednego wymiaru. Nie
naley uywad jednej linii do
wymiarowania rnych elementw aby
uniknd niejednoznacznoci.
DOBRZE LE
Linia wymiarowa nie moe byd

przedueniem adnej innej linii
rysunkowej.

DOBRZE LE
f55
Linia wymiarowa nie moe

pokrywad si z adn inn lini
rysunkow.

DOBRZE LE
W przypadku wymiarowania zarysu

ukowego linie pomocnicze s
krzywymi bdcymi przedueniem
tego zarysu.

DOBRZE LE
Przy wymiarowaniu ciciwy uku linie

wymiarowe musz byd proste i
rwnolege do tej ciciwy, za linie
pomocnicze winny byd do niej
prostopade.
DOBRZE LE
Przy wymiarowaniu kta linia

wymiarowa tworzy uk okrgu
zatoczonego z wierzchoka
wymiarowanego kta.
DOBRZE LE
Groty strzaek nie powinny byd

przecite przez adne linie
rysunkowe.
DOBRZE LE
Strzaek ani innych znakw

ograniczenia linii wymiarowych
nie wolno stawiad w miejscach
zaamywania linii zarysu
przedmiotu.

DOBRZE LE
57
57
47
47 57
47
57
Liczba wymiarowa musi byd
pooona nad lini wymiarow. 47

DOBRZE LE
44 44
32 32
21 21
12 12
3,5 3,5
Przy duej liczbie wymiarw usytuowanych

bezporednio jeden nad drugim korzystnie jest
umieszczad je naprzemiennie.
Kierunki wpisywania wymiarw

Zabroniony
Bdne kierunki
kierunek
wymiarowania
wpisywania liczb
wymiarowych

89
Wszystkie wymiary powinny byd tak

89
umieszczone aby dao si je rozpoznad

w jednym z dwch dopuszczonych
kierunkw czytania rysunku.
Kierunki wymiarowania
Wymiar
czytelny od
prawej strony
123 46
Wymiar
czytelny od
dou rysunku

DOBRZE LE
Porzdkujc aocuchy wymiarowe naley

starad si umieszczad poszczeglne
wymiary skadowe na tym samym
poziomie.

DOBRZE LE
209 57
209 57
88
88
26
26
287 287
Wszystkie liczby wymiarowe na

caym rysunki winny byd wpisane
cyframi o tej samej wielkoci.

DOBRZE LE
12,45 12,45
Nie naley umieszczad liczb

wymiarowych bezporednio and
znakami ograniczajcymi te linie.

DOBRZE LE
3 11 7 11 12 3 2 11 2 7 2 11 2 12
2 2 2 2
W przypadku ssiednie pooonych

wielu drobnych wymiarw liczby
mona wpisywad naprzemiennie-
nad i pod lini wymiarow.

DOBRZE LE
Na zakreskowanych przekrojach
naley unikad rysowania linii
wymiarowych rwnolegych do
kierunku kreskowania.

DOBRZE LE
Liczby wymiarowe nie mog byd

przecite przez adne inne linie
wymiarowe (na przekrojach naley
miejscowo przerwad kreskowanie).

DOBRZE LE
W razie koniecznoci mona wymiar Nie wolno wpisywad wymiarw w

wpisad na linii odniesienia skrelonych kierunkach

24 24
55
160
34 34
160
42
42
120
120
Praktyczne wskazwki przy wymiarowaniu

DOBRZE LE
Naley unikad dugich aocuchw wymiarowych. Wyduanie iloci szeregowo

ustawionych ogniw powoduje spadek dokadnoci i narastanie bdw
pomiarowych oraz wykonawczych. Korzystniejszy jest ukad wymiarowania
rwnolegego lub mieszanego, w ktrym stosowane aocuchy s na tyle krtkie, i
nie powoduj zbytniego pogorszenia precyzji wykonania przedmiotu.

DOBRZE LE
Za powierzchni bazow, to jest t od ktrej podaje si wiele kolejnych wymiarw

naley przyjmowad tak paszczyzn lub krawd, ktrej usytuowanie uatwi
wykonanie pomiarw.
Podstawowe oznaczenia wymiarowe

F- oznaczenie rednicy
R- oznaczenie promienia

SF- oznaczenie rednicy
kuli
SR- oznaczenie promienia

kuli

X- oznaczenie gruboci
przedmiotw paskich
X2,5
- oznaczenie dugoci
uku
36

-dugod elementu w
rozwiniciu

-dugod boku kwadratu
55

(55) wymiar pomocniczy (orientacyjny, nie
zamykajcy aocucha wymiarowego)
188
99
69
(29) 70

6-oznacza liczb ktw
6 12-dugod boku wielokta 12- odlegod pomidzy bokami
naprzeciwlegymi
Nieprawidowe
12
wymiarowanie: w ten
sposb podajemy le
przektn a nie
odlegod pomidzy
6
bokami.
6 12
dobrze

2- wymiar niezgodny z podziak
obowizujc na danym rysunku
0,9 124 223
531

2%- wymiar zbienoci
2,5%

2%- wymiar pochylenia
2,5%
Podstawowe zasady wymiarowania wg PN

200
110 30 60
I)Zasada nie zamykania aocuchw wymiarowych wymaga by

ze wzgldw technologicznych jedno z ogniw aocucha
wymiarowego pozostawao otwarte. Zwykle pomija si ten
wymiar, ktry jest najmniej wany i ktrego rzeczywista wartod
nie wpywu na dziaanie elementu, ewentualnie ten, ktry jest
najtrudniejszy do zmierzenia.

200 A
80 60
Zauwamy, e zasada niezamykania aocucha nie oznacza dosownie, e

brak musi byd jednego wymiaru. Na tym szkicu brak jednego wymiaru, a
zasada zostaa zamana. Ze wzgldu bowiem na symetri jest oczywiste,
i: 200-80=120, a zatem po obu stronach wymiar krawdzi oznaczonej
jako A musi wynosid 60 mm (naley wic go usund).

aocuch wymiarowy ktowy

(zamknity).
aocuch wymiarowy prosty

(zamknity w sposb niezgodny z PN)
aocuch wymiarowy zoony

(take zamknity).

70
II)Zasada nie powtarzania wymiarw mwi, e nie wolno

powtrzyd tego samego wymiaru na rysunku (nawet na innych
rzutach). W tym przypadku wymiar si nie powtrzy dosownie,
ale wartod 70 wynika z promienia R35).

450
200
III)Zasada nie podawania wymiarw oczywistych wymaga

pomijania tych wymiarw, ktre mona okrelid na podstawie
innych lub ktre wynikaj bezporednio z przebiegu linii
rysunkowych.

F35
F25
19
28
32
160
88
IV)Zasada porzdkowania wymiarw wymaga, by wymiary

dotyczce tego samego szczegu konstrukcyjnego umieszczad
blisko siebie, najlepiej na jednym rzucie.
Systemy wymiarowania
1. Wymiarowanie w ukadzie szeregowym. Wszystkie wymiary uoone s
w jednej linii tworzc tzw. aocuch wymiarowy (szereg). Poniewa
dugie aocuchy powoduj pogorszenie dokadnoci wykonania, system
taki stosowany jest raczej wtedy, gdy istotna jest dokadnod
wzajemnego pooenia ssiednich elementw wzgldem siebie, nie
za zewntrznych baz wymiarowych.
2. Wymiarowanie w ukadzie rwnolegym. Wszystkie wymiary uoone s
rwnolegle do siebie i mierzone od jednej powierzchni bazowej.
Dokadnod kadego wymiaru jest wynikiem pojedynczego pomiaru i nie
zaley od wymiarw ssiednich. System stosowany gdy istotna jest
dokadnod pooenia detali wzgldem zewntrznych baz, nie za
ssiednich elementw.
3. Wymiarowanie w ukadzie mieszanym. Czd wymiarw tworzy krtkie
aocuchy, czd jest za do siebie wzajemnie rwnolega. System stanowi
poczenie obu poprzednich metod i czy ich zalety- stosunkowo krtkie
aocuchy zapewniaj mae odchylenie od podanej wartoci wymiaru za
rwnolegod czci wymiarw zapewnia ich dokadnod wzgldem bazy.
System ten jest te najczciej stosowany w budowie maszyn.

DOBRZE LE
60
30
70 40
Pooenie otworw okrela si zawsze wzgldem ich rodka nie za obwodu.


DOBRZE LE
Naley unikad wymiarowania od linii teoretycznych.


DOBRZE LE
Naley podawad wymiary atwo mierzalne i wygodne do sprawdzenia (atwiej

zmierzyd rednic ni promieo).

DOBRZE LE
Naley unikad wymiarowania zarysw niewidocznych, rysowanych lini kreskow.


DOBRZE LE
Nie naley wymiarowad bezporednio miejsca przechodzenia linii prostej w uk

ze wzgldu na trudnod wyznaczenia kraocowego punktu prostej. W tym
przypadku najlepiej posuyd si promieniem uku i okrelid pooenie jego
rodka.

DOBRZE LE
Przy wymiarowaniu wewntrznych detali naley pamitad o podaniu wymiarw

umoliwiajcych usytuowanie tych elementw wzgldem innych zarysw
przedmiotu.

DOBRZE LE
Przy wymiarowaniu ukw stycznych do prostopadych krawdzi przedmiotu

nie trzeba podawad pooenia rodka okrgu, ktrego uk jest fragmentem,
gdy tylko jeden uk o okrelonym promieniu mona wpisad stycznie do
prostych przecinajcych si pod ktem prostym.

DOBRZE LE
Przy wymiarowaniu ukw nie stycznych do krawdzi przedmiotu niezbdne

jest z kolei okrelenie pooenia rodka , z ktrego zatoczony zosta uk.

DOBRZE LE
Naley unikad wpisywania wymiarw w wewntrzne zarysy przedmiotu.

Powoduje to zwykle przecinanie si linii wymiarowych z innymi liniami
wymiarowymi i konturowymi, a poza tym pogarsza czytelnod rysunku i utrudnia
jego zrozumienie.

DOBRZE LE
Przy wymiarowaniu rzutw, na ktrych zastosowano przerwanie, linia

wymiarowa musi byd ciga.

DOBRZE LE
F60
F60
Jeli wymiar umieszczony jest centralnie naley w jego okolicy przerwad lini
osi symetrii dla polepszenia czytelnoci liczb wymiarowych.
Zagadnienia szczeglne :wymiarowanie

na pwidoku
F46
F39
F34
znaki symetrii
Zagadnienia szczeglne :duych

promieni
Duy promieo, o
rodku pooonym
poza obszarem
rysunku, moe byd
umownie skrcony
poprzez zaamanie
linii.
Zagadnienia szczeglne :wymiarowanie

grupowe
A
A=F39
B=F51
B
W przypadku wikszej
liczby rednic o takim
samym wymiarze, mona
otwory takie oznaczyd
symbolem literowym i
obok rysunku podad jego
objanienie.
Zagadnienia szczeglne
:wymiarowanie tabelaryczne
A
y A B C D
F 30 27 24 52
C x 41 50 72 123
D
y 39 87 58 74
B
Wymiary otworw podane s
w ukadzie wsprzdnych
prostoktnych. W ten sposb
unika si wprowadzania
znacznej liczby linii
wymiarowych, liczb i strzaek.
Zagadnienia szczeglne : wymiarowanie zarysu

powtarzajcego si
6x40(=240)
25 15
Wymiarowanie zarysw zoonych

67,2
67,8
66,5
54
70
71
63
58
15
7x15(=105) 12
Wymiarowanie rysunkw technicznych Robert Urbanik, Zesp Szk Mechanicznych w Opolu
Wymiarowanie rysunkw
technicznych
Opracowa Robert Urbanik

Wymiarowanie Rysunków Technicznych PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

Wymiarowanie Rysunków Technicznych PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Wymiarowanie rysunkw technicznych Robert Urbanik, Zesp Szk Mechanicznych w Opolu

elementw na rysunku technicznym za pomoc

sposb umoliwiajcy jednoznaczne

pomocnicz i nie mog go zaciemniad, dlatego

obowizuje zasada oglna, i wszystkie

Elementy wymiaru rysunkowego

Dugod grota strzaki winna

Znaki ograniczenia linii wymiarowych

Grafika wymiarw rysunkowych

Prawidowe odstpy linii wymiarowych

Grafika wymiarw rysunkowych

Liczby wymiarowe umieszcza si na Na rysunkach technicznych nie podaje

Grafika wymiarw rysunkowych

stopniach, minutach i sekundach

Grafika wymiarw rysunkowych

Grafika wymiarw rysunkowych

Dopuszczalny przypadek krelenia linii Dopuszczalny przypadek

Grafika wymiarw rysunkowych

Wymiarowanie z uyciem Wymiarowanie z uyciem

Grafika wymiarw rysunkowych

Wymiarowanie bez uycia linii Wymiarowanie z uyciem osi

Grafika wymiarw rysunkowych

Wymiarowanie od krawdzi teoretycznych

Wskazwki dotyczce grafiki wymiarowej

Korzystnie jest centralne umieszczanie

Wskazwki dotyczce grafiki wymiarowej

Linia wymiarowa nie moe

Generalnie groty strzaek naley

Wskazwki dotyczce grafiki wymiarowej

W przypadku maych wymiarw

Wskazwki dotyczce grafiki wymiarowej

W przypadku braku miejsca mona

Mae wymiary winny byd

Wskazwki dotyczce grafiki wymiarowej

Linie wymiarowe i pomocnicze linie

Linie wymiarowe i pomocnicze linie

Wskazwki dotyczce grafiki wymiarowej

Na og kada linia wymiarowa suy do

Linia wymiarowa nie moe byd

Wskazwki dotyczce grafiki wymiarowej

Linia wymiarowa nie moe

Wskazwki dotyczce grafiki wymiarowej

W przypadku wymiarowania zarysu

Wskazwki dotyczce grafiki wymiarowej

Przy wymiarowaniu ciciwy uku linie

Przy wymiarowaniu kta linia

Groty strzaek nie powinny byd

Strzaek ani innych znakw

Wskazwki dotyczce grafiki wymiarowej

Wskazwki dotyczce grafiki wymiarowej

Przy duej liczbie wymiarw usytuowanych

Kierunki wpisywania wymiarw

Kierunki wpisywania wymiarw

Wszystkie wymiary powinny byd tak

umieszczone aby dao si je rozpoznad

Wskazwki dotyczce grafiki wymiarowej

Porzdkujc aocuchy wymiarowe naley

Wskazwki dotyczce grafiki wymiarowej

Wszystkie liczby wymiarowe na

Wskazwki dotyczce grafiki wymiarowej

Nie naley umieszczad liczb

Wskazwki dotyczce grafiki wymiarowej

W przypadku ssiednie pooonych