Professional Documents
Culture Documents
INFORMATOR
O EGZAMINIE MATURALNYM
Z WIEDZY O SPOECZESTWIE
OD ROKU SZKOLNEGO 2014/2015
Materiay do Informatora opracowano w ramach projektu Pilota nowych egzaminw maturalnych,
Dziaanie 3.2. Rozwj systemu egzaminw zewntrznych,
Priorytet III Wysoka jako systemu owiaty,
Program Operacyjny Kapita Ludzki.
INFORMATOR
O EGZAMINIE MATURALNYM
Z WIEDZY O SPOECZESTWIE
OD ROKU SZKOLNEGO 2014/2015
Wstp .. 7
Wstp
Zadania w Informatorze:
nie wyczerpuj wszystkich typw zada, ktre mog wystpi w arkuszach
egzaminacyjnych,
nie ilustruj wszystkich wymaga z zakresu wiedzy o spoeczestwie w podstawie
programowej,
nie zawieraj wszystkich moliwych rodzajw materiaw rdowych, ktre mog
stanowi obudow zada.
Informator nie moe by zatem jedyn ani nawet gwn wskazwk do planowania procesu
ksztacenia w zakresie wiedzy o spoeczestwie w szkole ponadgimnazjalnej. Tylko realizacja
wszystkich wymaga z podstawy programowej moe zapewni wszechstronne wyksztacenie
uczniw szk ponadgimnazjalnych.
1
W przypadku absolwentw technikw od roku szkolnego 2015/2016.
2
Z wyjtkiem sytuacji, kiedy egzamin z wiedzy o spoeczestwie by jedynym egzaminem z przedmiotu
dodatkowego, ktrego zdawanie zadeklarowa zdajcy, po czym nie przystpi do tego egzaminu lub egzamin
ten zosta mu uniewaniony.
10 Informator o egzaminie maturalnym z wiedzy o spoeczestwie od roku szkolnego 2014/2015
Egzaminator moe oceni warto merytoryczn pracy wycznie na 12, 8 lub 4 punkty,
klasyfikujc w ten sposb wypowied na jeden z trzech poziomw (IIII). Ostateczna liczba
punktw uzyskanych przez zdajcego jest zalena take od poziomu realizacji trzech
pozostaych kryteriw, tj. poprawnoci merytorycznej, selekcji informacji oraz jzyka, stylu
i kompozycji pracy. Za zrealizowanie danego kryterium na poziomie wyszym / niszym
od poziomu wartoci merytorycznej pracy, zdajcy uzyskuje jeden punkt wicej / mniej.
Egzaminator moe take oceni prac na 0 punktw. Maksymalnie za wypowied pisemn
mona uzyska 12 punktw.
Opis egzaminu 13
rdo do zadania 1.
Zadanie 1. (02)
Na podstawie tabeli wykonaj polecenia.
1.1. Uywajc nazw wymienionych w tabeli, przy kadym z opisw podaj nazw
odpowiedniej mniejszoci narodowej bd etnicznej.
a) S najliczniejsz mniejszoci narodow w Polsce. Mieszkaj gwnie
w wojewdztwie opolskim oraz w wojewdztwie lskim.
b) S najliczniejsz mniejszoci etniczn w Polsce. Okrelani s jako nieterytorialna
grupa etniczna.
c) Mniejszo ta zamieszkuje gwnie w wojewdztwie podlaskim. Zdecydowana
wikszo przedstawicieli tej mniejszoci naley do Polskiego Autokefalicznego
Kocioa Prawosawnego.
d) Przedstawiciele tej mniejszoci etnicznej wg danych ze spisw powszechnych licz
jedynie kilka tysicy osb. Chocia historycznie wywodz si z terenw Galicji,
Zakarpacia i pnocnej czci Sowacji, to w wyniku powojennych przesiedle dzi
mieszkaj gwnie w wojewdztwie dolnolskim.
1.2. Podaj nazwy grup wymienionych w tabeli, ktre wedug polskiego prawa nie s uznane
za mniejszo narodow, etniczn lub grup o jzyku regionalnym.
...
16 Informator o egzaminie maturalnym z wiedzy o spoeczestwie od roku szkolnego 2014/2015
Wymaganie oglne
II. Rozpoznawanie i rozwizywanie problemw.
Zdajcy rozpoznaje problemy w skali lokalnej, krajowej, europejskiej i globalnej oraz szuka
ich rozwizania; rozumie zoono problemw spoecznych i politycznych; dostrzega
perspektywy rnych uczestnikw ycia publicznego.
Wymaganie szczegowe
6. Nard, ojczyzna i mniejszoci narodowe. Zdajcy:
4) charakteryzuje mniejszoci narodowe, etniczne i grupy imigrantw yjce w Polsce
(liczebno, historia, kultura, religia itp.); [].
1.1.
Rozwizanie a) mniejszo niemiecka
b) mniejszo romska
c) mniejszo biaoruska
d) mniejszo emkowska
Schemat punktowania 1 pkt za poprawne wskazanie czterech nazw mniejszoci.
0 pkt poprawne wskazanie trzech lub mniejszej liczby nazw
mniejszoci lub brak odpowiedzi.
1.2.
Rozwizanie lzacy, Amerykanie
Schemat punktowania 1 pkt za poprawne wskazanie dwch nazw mniejszoci.
0 pkt poprawne wskazanie jednej nazwy mniejszoci lub brak
odpowiedzi.
rda do zadania 2.
Zadanie 2. (02)
Na podstawie rysunkw wykonaj polecenia.
...
...
Wymaganie oglne
IV. Znajomo zasad i procedur demokracji.
Zdajcy wyjania demokratyczne zasady i procedury oraz stosuje je w codziennym yciu;
charakteryzuje demokracj na tle innych ustrojw, ocenia dziaanie instytucji
demokratycznych w Polsce i na wiecie; ocenia rol stowarzysze i organizacji obywatelskich
oraz rnych form aktywnoci obywateli w funkcjonowaniu wspczesnej demokracji.
Wymaganie szczegowe
12. Spoeczestwo obywatelskie. Zdajcy:
6) przedstawia zasady zakadania i funkcjonowania stowarzysze, fundacji i organizacji
poytku publicznego w Polsce.
2.1.
Rozwizanie Podatnicy w rocznym zeznaniu podatkowym mog przekaza
1% nalenego podatku organizacjom poytku publicznego.
Schemat punktowania 1 pkt za wyjanienie, e dialog dotyczy moliwoci
przekazania czci podatku organizacjom poytku publicznego.
0 pkt za bdne wyjanienie lub jego brak.
Przykadowe ocenione Mona odpisa cz swojego podatku 1 pkt zdajcy
odpowiedzi na rzecz wybranej organizacji. wyjani problematyk
dialogu.
Podwyszanie VATu o 1% powoduje, 0 pkt zdajcy bdnie
e produkt lub usuga s drosze. zinterpretowa rysunki.
2.2.
Rozwizanie fundacja, stowarzyszenie
Schemat punktowania 1 pkt za poprawne wskazanie dwch nazw form prawnych.
0 pkt za wskazanie jednej nazwy formy prawnej lub brak
odpowiedzi.
18 Informator o egzaminie maturalnym z wiedzy o spoeczestwie od roku szkolnego 2014/2015
rdo do zadania 3.
Irlandczycy
Wosi
Irlandczycy
Chiczycy
Meksykanie
Wosi
Meksykanie
Chiczycy
Rosjanie
Rosjanie
Amerykanie
Na podstawie: http://image.ohmynews.com/down/images/1/drkoo_313182_1[508277].jpg
[dostp z dnia 31.01.2013]
Zadanie 3. (02)
Na podstawie rysunku wykonaj polecenia.
3.1. Wska, jakie dwa modele polityki wobec mniejszoci i imigrantw ilustruje rysunek.
Wymaganie oglne
II. Rozpoznawanie i rozwizywanie problemw.
Zdajcy rozpoznaje problemy w skali lokalnej, krajowej, europejskiej i globalnej oraz szuka
ich rozwizania; rozumie zoono problemw spoecznych i politycznych; dostrzega
perspektywy rnych uczestnikw ycia publicznego.
Wymaganie szczegowe
7. Procesy narodowociowe i spoeczne we wspczesnym wiecie. Zdajcy:
2) porwnuje rne modele polityki wybranych pastw wobec mniejszoci narodowych
i imigrantw.
Przykadowe zadania z rozwizaniami 19
3.1.
Rozwizanie Model tygla (integracji, asymilacji) i saatki owocowej
(wielokulturowoci, multikulturowoci).
Schemat punktowania 1 pkt za poprawne nazwanie obu modeli.
0 pkt za poprawne nazwanie jednego modelu lub brak
odpowiedzi.
Przykadowe ocenione Asymilowanie si ludzi innych 1 pkt zdajcy rozpozna
odpowiedzi narodw i koegzystencja rnych dwa modele.
narodw.
Ameryka polityka nastawiona 0 pkt zdajcy nie
na przyciganie emigrantw. rozpozna adnego modelu.
3.2.
Rozwizanie Model tygla (integracji) prowadzi do zaniku partykularnych
tosamoci, tradycji i odmiennoci, tworzc amalgamat
kulturowy. Model saatki owocowej (wielokulturowoci)
zakada wspistnienie odmiennych kulturowo grup.
Schemat punktowania 1 pkt za wyjanienie zasadniczej rnicy midzy modelami.
0 pkt za niepene wyjanienie rnicy midzy modelami
lub brak odpowiedzi.
Przykadowe ocenione W pierwszym przypadku ludzie rnych 1 pkt zdajcy
odpowiedzi narodowoci tworz wsplny model wyjani rnic
kulturowy, natomiast w drugim tworz midzy dwoma
zlepek wielokulturowy. modelami.
Pierwszy model integracji imigrantw 0 pkt nie
odbywa si pynnie i bez wikszych wyjani rnicy
przeszkd, za drugi przynosi nieco wicej midzy modelami.
problemw, jest zatem trudniejszy.
Zadanie 4. (01)
Spord podanych zda, wybierz trzy zawierajce wycznie informacje oraz trzy,
w ktrych zawarte s komentarze, a nastpnie wpisz w odpowiednie miejsca numery
odpowiadajce poszczeglnym zdaniom.
Informacje Komentarze
Wymagania oglne
I. Wykorzystanie i tworzenie informacji.
Zdajcy znajduje i wykorzystuje informacje na temat ycia publicznego, krytycznie
je analizuje, samodzielnie wyciga wnioski; wyraa i uzasadnia wasne zdanie w wybranych
sprawach w formie ustnej i pisemnej na rnych forach publicznych; przedstawia i uzasadnia
pogldy odmienne od wasnych.
Wymaganie szczegowe
14. rodki masowego przekazu. Zdajcy:
7) krytycznie analizuje przekazy medialne, [] oraz odrniajc informacje od komentarzy.
Rysunek do zadania 5.
rdo: www.mleczko.interia.pl
Przykadowe zadania z rozwizaniami 21
Zadanie 5. (01)
Wyjanij, do jakiego zjawiska odnosi si pytanie postaci przedstawionej na rysunku.
...........
.......
Wymagania oglne
I. Wykorzystanie i tworzenie informacji.
Zdajcy znajduje i wykorzystuje informacje na temat ycia publicznego, krytycznie
je analizuje, samodzielnie wyciga wnioski; wyraa i uzasadnia wasne zdanie w wybranych
sprawach w formie ustnej i pisemnej na rnych forach publicznych; przedstawia i uzasadnia
pogldy odmienne od wasnych.
Wymagania szczegowe
14. rodki masowego przekazu. Zdajcy:
8) ocenia zasoby Internetu z punktu widzenia rzetelnoci i wiarygodnoci informacyjnej;
wiadomie i krytycznie odbiera zawarte w nich treci.
Tekst do zadania 6.
Zadanie 6. (01)
Podaj pen nazw pojcia, ktrego dotyczy tekst.
...
22 Informator o egzaminie maturalnym z wiedzy o spoeczestwie od roku szkolnego 2014/2015
rda do zadania 7.
Zadanie 7. (02)
Na podstawie informacji zamieszczonych w tabelach wykonaj polecenia.
Komitet A: .
Komitet B: .
Komitet C: .
Przykadowe zadania z rozwizaniami 23
Wymaganie oglne
IV. Znajomo zasad i procedur demokracji.
Zdajcy wyjania demokratyczne zasady i procedury oraz stosuje je w codziennym yciu;
charakteryzuje demokracj na tle innych ustrojw, ocenia dziaanie instytucji
demokratycznych w Polsce i na wiecie; ocenia rol stowarzysze i organizacji obywatelskich
oraz rnych form aktywnoci obywateli w funkcjonowaniu wspczesnej demokracji.
Wymaganie szczegowe
15. Demokracja zasady i procedury. Zdajcy:
5) wyjania, jak s przeprowadzane [] wybory we wspczesnej demokracji.
7.1.
Rozwizanie Komitet A 4 mandaty
Komitet B 1 mandat
Komitet C 3 mandaty
Schemat punktowania 1 pkt za poprawne okrelenie liczby mandatw, przypadajcej
kademu z trzech komitetw.
0 pkt za poprawne okrelenie liczby mandatw, przypadajcej
jednemu lub dwm komitetom, niepoprawn odpowied
lub brak odpowiedzi.
7.2.
Rozwizanie D
Schemat punktowania 1 pkt za wybranie poprawnej odpowiedzi.
0 pkt za wybranie co najmniej jednej bdnej odpowiedzi
lub brak odpowiedzi.
24 Informator o egzaminie maturalnym z wiedzy o spoeczestwie od roku szkolnego 2014/2015
Teksty do zadania 8.
Zadanie 8. (02)
Na podstawie tekstw rdowych wykonaj polecenia.
8.1. Wymie dwa typy przyczyn asymilacji otewskich Polakw i do kadego z nich podaj
przykad.
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Przykadowe zadania z rozwizaniami 25
Wymaganie oglne
II. Rozpoznawanie i rozwizywanie problemw.
Zdajcy rozpoznaje problemy w skali lokalnej, krajowej, europejskiej i globalnej oraz szuka
ich rozwizania; rozumie zoono problemw spoecznych i politycznych; dostrzega
perspektywy rnych uczestnikw ycia publicznego.
Wymagania szczegowe
6. Nard, ojczyzna i mniejszoci narodowe. Zdajcy.
2) omawia czynniki sprzyjajce asymilacji oraz suce zachowaniu tosamoci narodowej;
7. Procesy narodowociowe i spoeczne we wspczesnym wiecie. Zdajcy:
2) porwnuje rne modele polityki wybranych pastw wobec mniejszoci narodowych
i imigrantw.
8.1.
Rozwizanie Przyczyny obiektywne, np. brak organizacji polskich,
przyczyny subiektywne, np. ch poprawy bytu.
Schemat punktowania 1 pkt wskazanie dwch przyczyn wraz z przykadami.
0 pkt za odpowied niepen (np. wskazanie dwch przyczyn
bez przykadw lub odwrotnie, za wskazanie jednej przyczyny
i jednego przykadu), za bdn odpowied lub brak odpowiedzi.
8.2.
Rozwizanie Nie s zgodne, poniewa identyfikacja narodowa moe
wedug naukowcw zmienia si, tymczasem otewscy
Polacy uwaaj, e narodowoci nie mona zmieni.
Schemat punktowania 1 pkt za udzielenie poprawnej odpowiedzi wraz
z uzasadnieniem.
0 pkt za udzielenie poprawnej odpowiedzi, ale z czciowym
uzasadnieniem, bez uzasadnienia, za bdn odpowied (np. s
zgodne) lub za brak odpowiedzi.
Przykadowe ocenione Nie s zgodne, poniewa zachowanie 1 pkt zdajcy
odpowiedzi narodowoci, wedug naukowcw, trafnie odpowiedzia
nie jest ju koniecznoci, moe ulec i uzasadni swoj
zmianie, natomiast wedug otewskich ocen.
Polakw zmiana tej identyfikacji
to zdrada.
Przekonania te nie s zgodne z wiedz 0 pkt mimo
naukow prezentowan przez drugi poprawnej
tekst, gdy otewscy Polacy nie uznaj odpowiedzi (nie s
zmiany narodowoci. zgodne), zdajcy
w sposb niepeny
j uzasadni,
odnoszc si tylko
do jednego tekstu.
26 Informator o egzaminie maturalnym z wiedzy o spoeczestwie od roku szkolnego 2014/2015
Tekst do zadania 9.
Art. 122.
5. Jeeli Prezydent Rzeczypospolitej nie wystpi z wnioskiem do Trybunau
Konstytucyjnego w trybie ust. 3, moe z umotywowanym wnioskiem przekaza ustaw
Sejmowi do ponownego rozpatrzenia. Po ponownym uchwaleniu ustawy przez Sejm
wikszoci [] gosw w obecnoci co najmniej poowy ustawowej liczby posw
Prezydent Rzeczypospolitej w cigu 7 dni podpisuje ustaw i zarzdza jej ogoszenie
w Dzienniku Ustaw Rzeczypospolitej Polskiej.
Art. 145.
1. Prezydent Rzeczypospolitej za naruszenie Konstytucji, ustawy lub za popenienie
przestpstwa moe by pocignity do odpowiedzialnoci przed Trybunaem Stanu.
2. Postawienie Prezydenta Rzeczypospolitej w stan oskarenia moe nastpi uchwa
Zgromadzenia Narodowego podjt wikszoci [] ustawowej liczby czonkw
Zgromadzenia Narodowego na wniosek co najmniej 140 czonkw Zgromadzenia
Narodowego.
Art. 235.
1. Projekt ustawy o zmianie Konstytucji moe przedoy co najmniej 1/5 ustawowej liczby
posw, Senat lub Prezydent Rzeczypospolitej. []
4. Ustaw o zmianie Konstytucji uchwala [] Senat [] wikszoci gosw w obecnoci
co najmniej poowy ustawowej liczby senatorw.
rdo: Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 r.
Zadanie 9. (02)
Na podstawie wasnej wiedzy w odpowiednich miejscach tabeli wpisz znak X, wskazujc
wikszo parlamentarn, ktrej nazwa zostaa wykropkowana w danym artykule
Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej z 2 kwietnia 1997 r.
Informacje
Wikszo Wikszo
w podkrelonych Wikszo Wikszo
kwalifikowana kwalifikowana
fragmentach zwyka bezwzgldna
co najmniej 3/5 co najmniej 2/3
Konstytucji RP
A. Artyku 122
B. Artyku 145
C. Artyku 235
Wymaganie oglne
V. Znajomo podstaw ustroju Rzeczypospolitej Polskiej.
Zdajcy opisuje sposb dziaania wadz publicznych i innych podmiotw ycia publicznego;
wykorzystuje swoj wiedz o zasadach demokracji i ustroju Polski do interpretacji i oceny
wydarze w yciu spoecznym i politycznym; przedstawia prawa i obowizki obywatela
Rzeczypospolitej Polskiej; rozumie znaczenie prawa i praw czowieka w codziennym yciu
obywatela oraz rozpoznaje przypadki ich amania.
Przykadowe zadania z rozwizaniami 27
Wymaganie szczegowe
24. Parlament Rzeczypospolitej Polskiej. Zdajcy:
3) podaje przykady stosowania w procedurze legislacyjnej polskiego parlamentu wikszoci
zwykej, bezwzgldnej i kwalifikowanej.
A. zasada samorzdnoci
B. zasada pastwa prawa
C. zasada trjpodziau wadzy
D. zasada suwerennoci narodu
E. zasada pluralizmu politycznego
Wymaganie oglne
IV. Znajomo zasad i procedur demokracji.
Zdajcy rozumie demokratyczne zasady i procedury i stosuje je w yciu szkoy oraz innych
spoecznoci; rozpoznaje przypadki amania norm demokratycznych i ocenia ich
konsekwencje; wyjania znaczenie indywidualnej i zbiorowej aktywnoci obywateli.
28 Informator o egzaminie maturalnym z wiedzy o spoeczestwie od roku szkolnego 2014/2015
Wymaganie szczegowe
11. Rzeczpospolita Polska jako demokracja konstytucyjna. Zdajcy:
2) omawia najwaniejsze zasady ustroju Polski (suwerenno narodu, podzia wadzy, rzdy
prawa, pluralizm).
Rozwizanie BiC
Schemat punktowania 1 pkt za udzielenie dwch poprawnych odpowiedzi.
0 pkt za udzielenie jednej poprawnej odpowiedzi,
za udzielenie co najmniej jednej bdnej odpowiedzi
lub brak odpowiedzi.
A. darowizny spoecznej.
B. dochodw wasnych.
C. subwencji oglnej.
D. dotacji celowej.
Wymaganie oglne
V. Znajomo podstaw ustroju Rzeczypospolitej Polskiej.
Zdajcy opisuje sposb dziaania wadz publicznych i innych podmiotw ycia publicznego;
wykorzystuje swoj wiedz o zasadach demokracji i ustroju Polski do interpretacji i oceny
wydarze w yciu spoecznym i politycznym; [].
Wymaganie szczegowe
28. Samorzd terytorialny w Polsce. Zdajcy:
3) wyjania, jakie s rda dochodw samorzdw (dochody wasne, dotacje, subwencje)
[].
Rozwizanie B
Schemat punktowania 1 pkt za udzielenie poprawnej odpowiedzi.
0 pkt za udzielenie co najmniej jednej bdnej odpowiedzi
lub brak odpowiedzi.
Przykadowe zadania z rozwizaniami 29
Szanowny Panie!
Zwracam si do Pana z uprzejm prob o zainteresowanie si pomysem staych
umw sezonowych. Umowy takie miayby by zawierane wycznie na okres sezonowy
przez kilka lat.
Pomys ten budzi sporo wtpliwoci. Przede wszystkim w dobrym sezonie mona
sobie pozwoli na zatrudnienie wikszej liczby pracownikw. Jeeli jednak funkcjonowayby
stae umowy sezonowe, nawet podczas na przykad klski nieurodzaju, naleaoby utrzyma
niezmienn liczb pracownikw. Dodatkowo istnieje obawa, e takie rozwizanie
zniechcioby pracodawcw do zatrudniania nowych pracownikw.
Dlatego zwracam si do Pana z prob o odpowied na nastpujce pytania:
1. Czy proponowane rozwizanie nie bdzie niekorzystne dla pracodawcw?
2. Czy proponowane rozwizanie nie zniechci pracodawcw do zatrudniania nowych osb?
3. Jak Pan ustosunkowuje si do wyej przedstawionego problemu?
Z powaaniem
Pose John Abraham Godson
d, dnia 12 wrzenia 2011 r.
Na podstawie: http://orka2.sejm.gov.pl/IZ6.nsf?Open [dostp z dnia 10.03.2013]
A. podanie posa.
B. interpelacja poselska.
C. owiadczenie poselskie.
D. sprawozdanie poselskie.
Wymaganie oglne
V. Znajomo podstaw ustroju Rzeczypospolitej Polskiej.
Zdajcy opisuje sposb dziaania wadz publicznych i innych podmiotw ycia publicznego;
wykorzystuje swoj wiedz o zasadach demokracji i ustroju Polski do interpretacji i oceny
wydarze w yciu spoecznym i politycznym; przedstawia prawa i obowizki obywatela
Rzeczypospolitej Polskiej [].
Wymaganie szczegowe
20. Wadza ustawodawcza w pastwie demokratycznym. Zdajcy:
4) wyjania terminy: [], interpelacja, zapytanie poselskie.
Rozwizanie 12.1. B
12.2. D
12.3. C
Schemat punktowania 2 pkt za wskazanie trzech poprawnych odpowiedzi.
1 pkt za wskazanie dwch poprawnych odpowiedzi.
0 pkt za wskazanie jednej poprawnej odpowiedzi,
za bdne wskazanie odpowiedzi lub brak odpowiedzi.
Art. 131.
1. Jeeli Prezydent Rzeczypospolitej nie moe przejciowo sprawowa urzdu,
zawiadamia o tym Marszaka Sejmu, ktry tymczasowo przejmuje obowizki Prezydenta
Rzeczypospolitej. Gdy Prezydent Rzeczypospolitej nie jest w stanie zawiadomi Marszaka
Sejmu o niemonoci sprawowania urzdu, wwczas o stwierdzeniu przeszkody
w sprawowaniu urzdu przez Prezydenta Rzeczypospolitej rozstrzyga Trybuna
Konstytucyjny na wniosek Marszaka Sejmu. W razie uznania przejciowej niemonoci
sprawowania urzdu przez Prezydenta Rzeczypospolitej Trybuna Konstytucyjny powierza
Marszakowi Sejmu tymczasowe wykonywanie obowizkw Prezydenta Rzeczypospolitej.
2. Marszaek Sejmu tymczasowo, do czasu wyboru nowego Prezydenta
Rzeczypospolitej, wykonuje obowizki Prezydenta Rzeczypospolitej w razie:
1) mierci Prezydenta Rzeczypospolitej,
2) zrzeczenia si urzdu przez Prezydenta Rzeczypospolitej,
3) stwierdzenia niewanoci wyboru Prezydenta Rzeczypospolitej lub innych przyczyn
nieobjcia urzdu po wyborze,
4) uznania przez Zgromadzenie Narodowe trwaej niezdolnoci Prezydenta Rzeczypospolitej
do sprawowania urzdu ze wzgldu na stan zdrowia, uchwa podjt wikszoci
co najmniej 2/3 gosw ustawowej liczby czonkw Zgromadzenia Narodowego,
5) zoenia Prezydenta Rzeczypospolitej z urzdu orzeczeniem Trybunau Stanu.
3. Jeeli Marszaek Sejmu nie moe wykonywa obowizkw Prezydenta
Rzeczypospolitej, obowizki te przejmuje Marszaek Senatu.
4. Osoba wykonujca obowizki Prezydenta Rzeczypospolitej nie moe postanowi
o skrceniu kadencji Sejmu.
rdo: Konstytucja RP z 2 kwietnia 1997 r.
Przykadowe zadania z rozwizaniami 31
Wymaganie oglne
V. Znajomo podstaw ustroju Rzeczypospolitej Polskiej.
Zdajcy opisuje sposb dziaania wadz publicznych i innych podmiotw ycia publicznego;
wykorzystuje swoj wiedz o zasadach demokracji i ustroju Polski do interpretacji i oceny
wydarze w yciu spoecznym i politycznym; przedstawia prawa i obowizki obywatela
Rzeczypospolitej Polskiej; [].
Wymagania szczegowe
24. Parlament Rzeczypospolitej Polskiej. Zdajcy:
1) wymienia kompetencje Sejmu i Senatu w pastwie [];
Wymaganie oglne
V. Znajomo podstaw ustroju Rzeczypospolitej Polskiej.
Zdajcy opisuje sposb dziaania wadz publicznych i innych podmiotw ycia publicznego;
wykorzystuje swoj wiedz o zasadach demokracji i ustroju Polski do interpretacji i oceny
wydarze w yciu spoecznym i politycznym; przedstawia prawa i obowizki obywatela
Rzeczypospolitej Polskiej; rozumie znaczenie prawa i praw czowieka w codziennym yciu
obywatela oraz rozpoznaje przypadki ich amania.
Wymaganie szczegowe
23. Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Zdajcy:
4) omawia postanowienia dotyczce rodzajw stanw nadzwyczajnych i warunkw
ich wprowadzania.
Polityka pastwa musi sprzyja maym i rednim przedsibiorstwom. Wanym celem jest
odbiurokratyzowanie gospodarki. Naley obniy opaty zwizane z rozpoczciem
dziaalnoci oraz uzyskaniem stosownych koncesji i zezwole, ktrych liczb naley
zmniejszy. Ponadto naley przyspieszy i usprawni procedury zakadania firm, zmniejszy
zakres i dokuczliwo kontroli, zmniejszy i usprawni obowizki w zakresie
sprawozdawczoci, zwikszy prawa przedsibiorcw. Temu celowi suyoby
m.in. ustanowienie funkcji rzecznika praw przedsibiorcw, instytucji niezalenej
od administracji rzdowej, wspdziaajcej z organizacjami pracodawcw i przedsibiorcw
w imi ochrony ich praw.
rdo: bankier.pl [dostp z dnia 28.09.2007]
Wymaganie oglne
IV. Znajomo zasad i procedur demokracji.
Zdajcy [], ocenia dziaanie instytucji demokratycznych w Polsce i na wiecie; ocenia rol
stowarzysze i organizacji obywatelskich oraz rnych form aktywnoci obywateli
w funkcjonowaniu wspczesnej demokracji.
Wymaganie szczegowe
16. Polityka, ideologie, doktryny i programy polityczne. Zdajcy:
6) charakteryzuje najwaniejsze wspczesne doktryny polityczne ([], liberalizm, []).
Rozwizanie A. liberalizm
B. John Locke (lub Adam Smith)
Schemat punktowania 1 pkt za poprawne podanie dwch elementw odpowiedzi.
0 pkt za poprawne podanie jednej odpowiedzi
lub za brak odpowiedzi.
34 Informator o egzaminie maturalnym z wiedzy o spoeczestwie od roku szkolnego 2014/2015
SDY
A
SD
NAJWYSZY
Wymaganie oglne
V. Znajomo podstaw ustroju Rzeczypospolitej Polskiej.
Zdajcy opisuje sposb dziaania wadz publicznych i innych podmiotw ycia publicznego;
[].
Wymaganie szczegowe
31. Sdy i Trybunay. Zdajcy:
3) przedstawia struktur sdownictwa w Polsce [].
Przykadowe zadania z rozwizaniami 35
Rozwizanie A trybunay
B administracyjne
C powszechne
D wojskowe
Schemat punktowania 2 pkt za poprawne wypenienie czterech pl schematu.
1 pkt za poprawne wypenienie trzech lub dwch pl schematu.
0 pkt za poprawne wypenienie jednego pola schematu
lub za brak odpowiedzi.
Wymaganie oglne
V. Znajomo podstaw ustroju Rzeczypospolitej Polskiej.
Zdajcy opisuje sposb dziaania wadz publicznych i innych podmiotw ycia publicznego;
[]; rozumie znaczenie prawa i praw czowieka w codziennym yciu obywatela
oraz rozpoznaje przypadki ich amania.
Wymaganie szczegowe
35. Obywatel wobec prawa. Zdajcy:
3) pisze fikcyjny pozew w sprawie cywilnej, [] (wedug wzorw).
A. . B. . C. . D. .
Wymagania oglne
I. Wykorzystanie i tworzenie informacji.
Zdajcy znajduje i wykorzystuje informacje na temat ycia publicznego, krytycznie
je analizuje [].
Wymagania szczegowe
33. Prawo karne. Zdajcy:
3) przedstawia kary i rodki karne obowizujce w polskim prawie oraz prawa przysugujce
ofierze, oskaronemu i wiadkowi.
Rozwizanie A4
B5
C1
D2
Schemat punktowania 2 pkt za cztery poprawne przyporzdkowania.
1 pkt za trzy lub dwa poprawne przyporzdkowania.
0 pkt za jedno poprawne przyporzdkowanie
lub za brak odpowiedzi.
Przykadowe zadania z rozwizaniami 37
Art. 180.
1. Pracownicy przysuguje urlop macierzyski w wymiarze:
1) 20 tygodni w przypadku urodzenia jednego dziecka przy jednym porodzie, [].
5. Pracownica, po wykorzystaniu po porodzie co najmniej 14 tygodni urlopu macierzyskiego,
ma prawo zrezygnowa z pozostaej czci tego urlopu; w takim przypadku niewykorzystanej
czci urlopu macierzyskiego udziela si pracownikowi ojcu wychowujcemu dziecko,
na jego pisemny wniosek.
Art. 1821.
1. Pracownica ma prawo do dodatkowego urlopu macierzyskiego w wymiarze:
1) do 6 tygodni w przypadku, o ktrym mowa w art. 180 1 pkt 1, [].
2. Dodatkowy urlop macierzyski jest udzielany jednorazowo, w wymiarze tygodnia
lub jego wielokrotnoci, bezporednio po wykorzystaniu urlopu macierzyskiego.
Art. 1822.
1. Przepisy art. 1821 stosuje si odpowiednio do pracownika-ojca wychowujcego dziecko:
1) w przypadku, o ktrym mowa w art. 180 5,
2) w razie wykorzystania urlopu macierzyskiego przez pracownic.
Art. 1823.
1. Pracownik-ojciec wychowujcy dziecko ma prawo do urlopu ojcowskiego w wymiarze
2 tygodni, nie duej jednak ni do ukoczenia przez dziecko 12. miesica ycia.
Prawda Fasz
A. Urlop macierzyski przysuguje wycznie kobiecie.
B. Urlop ojcowski przysuguje wycznie mczynie.
C. Dodatkowy urlop macierzyski moe trwa 4 tygodnie.
Wymagania oglne
I. Wykorzystanie i tworzenie informacji.
Zdajcy znajduje i wykorzystuje informacje na temat ycia publicznego, krytycznie
je analizuje, samodzielnie wyciga wnioski; wyraa i uzasadnia wasne zdanie w wybranych
sprawach w formie ustnej i pisemnej na rnych forach publicznych; przedstawia i uzasadnia
pogldy odmienne od wasnych.
38 Informator o egzaminie maturalnym z wiedzy o spoeczestwie od roku szkolnego 2014/2015
Wymagania szczegowe
2. Prawo i sdy. Zdajcy:
3) wymienia rda prawa; znajduje wskazany akt prawny i interpretuje proste przepisy
prawne.
A. 2 tygodnie.
B. 6 tygodni.
C. 14 tygodni.
D. 20 tygodni.
Wymagania oglne
I. Wykorzystanie i tworzenie informacji.
Zdajcy znajduje i wykorzystuje informacje na temat ycia publicznego, krytycznie
je analizuje, samodzielnie wyciga wnioski [].
Wymagania szczegowe
35. Obywatel wobec prawa. Zdajcy:
1) odnajduje w odpowiednim akcie prawnym przepis dotyczcy wybranego kazusu prawnego
i interpretuje go.
Rozwizanie C
Schemat punktowania 1 pkt za poprawne wskazanie odpowiedzi.
0 pkt za bdne wskazanie odpowiedzi, wskazanie wicej
ni jednej odpowiedzi lub brak odpowiedzi.
Odpowied: ..
Uzasadnienie: ...
...
...
...
Przykadowe zadania z rozwizaniami 39
Wymagania oglne
I. Wykorzystanie i tworzenie informacji.
Zdajcy znajduje i wykorzystuje informacje na temat ycia publicznego, krytycznie
je analizuje, samodzielnie wyciga wnioski [].
Wymagania szczegowe
35. Obywatel wobec prawa. Zdajcy:
1) odnajduje w odpowiednim akcie prawnym przepis dotyczcy wybranego kazusu prawnego
i interpretuje go.
Podejmowanie dziaa
na rzecz ochrony dzieci,
przezwyciania przeszkd
B.
w ich rozwoju, takich jak
bieda, przemoc, choroby
i dyskryminacja.
Zapewnianie midzynarodowej
ochrony uchodcom, trwae
C.
rozwizanie problemu
uchodcw na wiecie.
Wymaganie oglne
VI. Dostrzeganie wspzalenoci we wspczesnym wiecie.
Zdajcy przedstawia zwizki midzy [], sytuacj Polski, Europy i wiata; wyjania
zoono zjawisk spoecznych, politycznych, ekonomicznych i kulturowych; uwzgldnia
perspektyw globaln w interpretacji tych zjawisk.
Wymaganie szczegowe
42. Systemy bezpieczestwa i wsppracy. Zdajcy:
3) charakteryzuje krtko dziaanie nastpujcych organizacji: WHO (wiatowa Organizacja
Zdrowia), UNICEF (Fundusz Narodw Zjednoczonych na Rzecz Dzieci), UNHCR (Wysoki
Komisarz Narodw Zjednoczonych do Spraw Uchodcw).
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
Wymaganie oglne
VI. Dostrzeganie wspzalenoci we wspczesnym wiecie.
Zdajcy przedstawia zwizki midzy [], sytuacj Polski, Europy i wiata; wyjania
zoono zjawisk spoecznych, politycznych, ekonomicznych i kulturowych; uwzgldnia
perspektyw globaln w interpretacji tych zjawisk.
42 Informator o egzaminie maturalnym z wiedzy o spoeczestwie od roku szkolnego 2014/2015
Wymaganie szczegowe
13. Opinia publiczna. Zdajcy:
3) odczytuje i interpretuje tabele i wykresy prezentujce wyniki badania opinii publicznej.
Numer
Nazwa pastwa
na mapie
Wymaganie oglne
VI. Dostrzeganie wspzalenoci we wspczesnym wiecie.
Zdajcy przedstawia zwizki midzy [], sytuacj Polski, Europy i wiata; wyjania
zoono zjawisk spoecznych, politycznych, ekonomicznych i kulturowych; uwzgldnia
perspektyw globaln w interpretacji tych zjawisk.
Wymaganie szczegowe
43. Integracja europejska. Zdajcy:
1) omawia genez i przebieg integracji europejskiej ([] instytucje, [], fazy integracji).
Rozwizanie A. Francja 2
Belgia 3
Niemcy 4
B. Francja 2
Belgia 3
C. Polska 5
Litwa 6
Schemat punktowania 3 pkt za poprawne wskazanie wszystkich odpowiedzi
w kadym podpunkcie.
2 pkt za poprawne wskazanie wszystkich odpowiedzi
w dwch podpunktach.
1 pkt za poprawne wskazanie wszystkich odpowiedzi
w jednym podpunkcie.
0 pkt za bdne podanie co najmniej jednej nazwy pastwa
i/lub jego numeru na mapie we wszystkich trzech podpunktach
lub brak odpowiedzi.
Przykadowe zadania z rozwizaniami 45
rdo: www.poland.gov.pl
rok: .,
nazwa miasta: ..
Wymaganie oglne
VI. Dostrzeganie wspzalenoci we wspczesnym wiecie.[] yciem a sytuacj
spoecznoci lokalnej, sytuacj Polski, Europy i wiata; wyjania zoono zjawisk
spoecznych, politycznych, ekonomicznych i kulturowych; uwzgldnia perspektyw globaln
w interpretacji tych zjawisk.
Wymaganie szczegowe
43. Integracja europejska. Zdajcy:
1) omawia genez i przebieg integracji europejskiej (cele, gwne dokumenty i instytucje,
politycy, fazy integracji).
Wymagania oglne
I. Wykorzystanie i tworzenie informacji.
Zdajcy znajduje i wykorzystuje informacje na temat ycia publicznego, krytycznie
je analizuje, samodzielnie wyciga wnioski; wyraa i uzasadnia wasne zdanie w wybranych
sprawach w formie ustnej i pisemnej na rnych forach publicznych; przedstawia i uzasadnia
pogldy odmienne od wasnych.
IV. Znajomo zasad i procedur demokracji.
Zdajcy wyjania demokratyczne zasady i procedury oraz stosuje je w codziennym yciu;
charakteryzuje demokracj na tle innych ustrojw, ocenia dziaanie instytucji
demokratycznych w Polsce i na wiecie; ocenia rol stowarzysze i organizacji
obywatelskich oraz rnych form aktywnoci obywateli w funkcjonowaniu wspczesnej
demokracji.
Realizacja 1.
powinien zaoenia polityki zagranicznej wyznaczone przez rzd. Jeeli chodzi o Prezydenta
Francji czy USA, realizowa mog oni wasn polityk zagraniczn.
Wan paszczyzn kompetencji prezydentw jest dziaalno w sferze obronnoci
i bezpieczestwa. Tradycyjn formu, przyjt rwnie w Polsce, jest funkcja zwierzchnika
si zbrojnych. W Polsce zadania te ograniczaj si jednak do sfery symbolicznej, jak
np. nominowanie przez prezydenta oficerw na stopnie generalskie, jednak wycznie
na wniosek Ministra Obrony Narodowej. Prezydent Stanw Zjednoczonych moe natomiast
w ograniczonym zakresie wysya oddziay wojskowe nawet na misje zagraniczne bez zgody
Kongresu. Kompetencje polskiego prezydenta na tle klasycznych unormowa w systemie
parlamentarnym s i tak znacznie wiksze, jako e polski prezydent, zgodnie z Konstytucj,
posiada jako organ doradczy w sprawach bezpieczestwa Rad Bezpieczestwa Narodowego.
Wzmacnia to wic znaczenie polskiego prezydenta na tle prezydentw w klasycznych
systemach parlamentarnych, nadal jednak nie jest ono tak mocne jak prezydenta USA,
pod ktrego nadzorem znajduj si m.in. suby wywiadowcze.
Kolejna sfera dziaa prezydenta odnosi si do wadzy ustawodawczej. Prezydent
w Polsce posiada prawo inicjatywy ustawodawczej oraz moliwo weta ustaw uchwalonych
przez parlament. Co moe by ciekawe, prezydent amerykaski nie posiada adnej
z wymienionych kompetencji, co wynika ze cisego rozdziau wadz w systemie
prezydenckim. Inaczej jednak rysuje si pozycja wzgldem wadzy ustawodawczej
Prezydenta Francji, gdy posiada on wrcz moliwo skrcenia kadencji parlamentu jedynie
po wysuchaniu opinii przewodniczcych izb. Prezydent Rzeczypospolitej moe skrci
kadencje Sejmu i Senatu jedynie w wymienionych w konstytucji sytuacjach (niepowoanie
w tzw. trzech krokach konstytucyjnych rzdu lub nieuchwalenie budetu w terminie). Czyni
to jego pozycj wzgldem wadzy ustawodawczej wyranie sabsz ni prezydenta
V Republiki Francuskiej.
Kompetencje prezydentw w odniesieniu do innych organw wadzy wykonawczej
zostay ju czciowo wskazane powyej. Prezydent RP formalnie desygnuje Prezesa Rady
Ministrw, jak i powouje ca Rad Ministrw. W tzw. pierwszym kroku konstytucyjnym
prezydent ma swobod desygnowania Prezesa Rady Ministrw. Ten jednak musi uzyska
wotum zaufania przed Sejmem, co powoduje, e swoboda prezydenta w zakresie
desygnowania premiera jest ograniczona. W tzw. drugim kroku konstytucyjnym to z kolei
Sejm przejmuje inicjatyw w procesie wskazania premiera. Osoby powoanej na stanowisko
w rzdzie prezydent nie moe samodzielnie odwoa (tak ministra, jak i jak caego rzdu).
Inaczej kompetencje prezydentw w tej sferze wygldaj we Francji i USA. We Francji rzd
ponosi odpowiedzialno polityczn rwnie przed prezydentem, co zmusza do tzw.
kohabitacji, czyli wsppracy prezydenta i wikszoci parlamentarnej, jeeli pochodz
z rnych rodowisk politycznych. Jeszcze inaczej ma si sytuacja w USA, gdzie, jak ju
wspomniaem, funkcjonuje monizm egzekutywy, a wic gowa pastwa kieruje obradami
rzdu i ministrowie (w USA sekretarze) pen odpowiedzialno ponosz jedynie przed
prezydentem.
Prezydent Rzeczypospolitej posiada moliwo zwoania Rady Gabinetowej, czyli
rzdu obradujcego pod przewodnictwem Prezydenta. Zgodnie z konstytucj Rada
Gabinetowa nie posiada jednak kompetencji Rady Ministrw. We Francji prezydent moe
przewodniczy obradom Rady Ministrw bez specjalnych warunkw wstpnych. W tej wic
paszczynie polski prezydent wydaje si mie najsabsz pozycj.
Gowy pastwa maj rwnie pewne kompetencje w odniesieniu do wadzy
sdowniczej. W Polsce prezydent powouje na stanowiska sdziowskie, ma moliwo
rwnie skierowania ustawy do Trybunau Konstytucyjnego w celu sprawdzenia
jej zgodnoci z konstytucj czy umow midzynarodow. W Polsce prezydent nie ma jednak
swobody mianowania sdziw do najwaniejszych organw sdowych w Polsce (Trybunau
48 Informator o egzaminie maturalnym z wiedzy o spoeczestwie od roku szkolnego 2014/2015
Realizacja 2.
Teksty do tematu 2.
Temat 2.
Pogbianie integracji w ramach Unii Europejskiej szansa czy zagroenie dla Europy?
Rozwa problem, podajc argumenty i kontrargumenty o charakterze politycznym,
gospodarczym i spoecznym.
Realizacja 1.
prawa. Ostre reakcje rzdw (np. prezydenta Sarkozyego) wywouj sprzeciw spoecznoci
midzynarodowej, ale nie rozwizuj problemu. Najbardziej drastycznym przykadem dziaa
ksenofobicznych byy z ca pewnoci wypadki na wyspie Utoya w Norwegii, gdzie zginli
przedstawiciele partii otwartej na spoeczestwa wielokulturowe i tolerancyjnej wobec
innoci. Pogbienie integracji bdzie rodzi podobne problemy na wiksz skal, dlatego
procesy te postawi konkretne zadania zarwno przed instytucjami Unii Europejskiej,
jak i rzdami krajw czonkowskich.
Podsumowujc, wydaje si, e w dzisiejszym wiecie, gdzie Unia Europejska
przestaje by jednym z czoowych graczy na rynku wiatowym, a prym wiod gospodarki
azjatyckie, pogbienie integracji europejskiej jest waciw drog pozwalajc pastwom
czonkowskim i ich obywatelom na utrzymanie poziomu ycia i rozwj gospodarczy. Trzeba
jednak pamita, e integracja gospodarcza powinna by zwizana z szerok kampani
edukacyjn. Celem tej kampanii powinno by pogbienie wsplnoty pomidzy
spoeczestwami europejskimi i prba zrozumienia wsplnoty interesw tych spoeczestw.
W kolejnych traktatach Unia Europejska zwiksza uprawnienia Parlamentu Europejskiego,
wprowadza europejsk inicjatyw ustawodawcz, czy te ogasza rok obywatelski. Celem
tych dziaa jest zwikszenie uprawnie obywateli i ich wpywu na decyzje instytucji
europejskich. O dalszej integracji i rozszerzeniu strefy euro bd decydowa rwnie
obywatele. Tym bardziej odpowied na zadane w temacie pytanie jest rzecz trudn. Nie jest
moliwa jakakolwiek integracja bez wiadomoci tych, ktrzy o niej decyduj.
W przeciwnym wypadku doprowadzi ona do dalszych podziaw i konfliktw. A przecie
podstawow wartoci Unii Europejskiej miao by zapobieganie im.
Realizacja 2.
3
Tj. 7 ust. 1 rozporzdzenia Ministra Edukacji Narodowej z dnia 17 listopada 2010 r. w sprawie warunkw
organizowania ksztacenia, wychowania i opieki dla dzieci i modziey niepenosprawnych oraz
niedostosowanych spoecznie w przedszkolach, szkoach i oddziaach oglnodostpnych lub integracyjnych
(Dz.U. Nr 228, poz. 1490, z pn. zm.).
58 Informator o egzaminie maturalnym z wiedzy o spoeczestwie od roku szkolnego 2014/2015
rdo do zadania 1.
Zadanie 1. (02)
Na podstawie tabeli wykonaj polecenia.
1.1. Uywajc nazw wymienionych w tabeli, przy kadym z opisw podaj nazw
odpowiedniej mniejszoci narodowej bd etnicznej.
a) S najliczniejsz mniejszoci narodow w Polsce. Mieszkaj gwnie
w wojewdztwie opolskim oraz w wojewdztwie lskim.
b) S najliczniejsz mniejszoci etniczn w Polsce. Okrelani s jako nieterytorialna
grupa etniczna.
c) Mniejszo ta zamieszkuje gwnie w wojewdztwie podlaskim. Zdecydowana
wikszo przedstawicieli tej mniejszoci naley do Polskiego Autokefalicznego
Kocioa Prawosawnego.
d) Przedstawicieli tej mniejszoci etnicznej wg danych ze spisw powszechnych jest
tylko kilka tysicy osb. Chocia historycznie wywodz si z terenw Galicji,
Zakarpacia i pnocnej czci Sowacji, to w wyniku powojennych przesiedle dzi
mieszkaj gwnie w wojewdztwie dolnolskim.
1.2. Podaj nazwy grup wymienionych w tabeli, ktre wedug polskiego prawa nie s
mniejszoci narodow, etniczn lub grup o jzyku regionalnym.
...
Informacja dla absolwentw niesyszcych 59
Wymaganie oglne
II. Rozpoznawanie i rozwizywanie problemw.
Zdajcy rozpoznaje problemy w skali lokalnej, krajowej, europejskiej i globalnej oraz szuka
ich rozwizania; rozumie zoono problemw spoecznych i politycznych; dostrzega
perspektywy rnych uczestnikw ycia publicznego.
Wymaganie szczegowe
6. Nard, ojczyzna i mniejszoci narodowe. Zdajcy:
4) charakteryzuje mniejszoci narodowe, etniczne i grupy imigrantw yjce w Polsce
(liczebno, historia, kultura, religia itp.); [].
1.1.
Rozwizanie a) mniejszo niemiecka
b) mniejszo romska
c) mniejszo biaoruska
d) mniejszo emkowska
Schemat punktowania 1 pkt za poprawne wskazanie czterech nazw mniejszoci.
0 pkt poprawne wskazanie trzech lub mniejszej liczby nazw
mniejszoci lub brak odpowiedzi.
1.2.
Rozwizanie lzacy, Amerykanie
Schemat punktowania 1 pkt za poprawne wskazanie dwch nazw mniejszoci.
0 pkt poprawne wskazanie jednej nazwy mniejszoci lub brak
odpowiedzi.
60 Informator o egzaminie maturalnym z wiedzy o spoeczestwie od roku szkolnego 2014/2015
rdo do zadania 3.
Irlandczycy
Wosi
Irlandczycy
Chiczycy
Meksykanie
Wosi
Meksykanie
Chiczycy
Rosjanie
Rosjanie
Amerykanie
Na podstawie: http://image.ohmynews.com/down/images/1/drkoo_313182_1[508277].jpg
[dostp z dnia 31.01.2013]
Zadanie 3. (02)
Na podstawie rysunku wykonaj polecenia.
3.1. Napisz, jakie dwa modele polityki wobec mniejszoci i imigrantw ilustruje rysunek.
Wymaganie oglne
II. Rozpoznawanie i rozwizywanie problemw.
Zdajcy rozpoznaje problemy w skali lokalnej, krajowej, europejskiej i globalnej oraz szuka
ich rozwizania; rozumie zoono problemw spoecznych i politycznych; dostrzega
perspektywy rnych uczestnikw ycia publicznego.
Wymaganie szczegowe
7. Procesy narodowociowe i spoeczne we wspczesnym wiecie. Zdajcy:
2) porwnuje rne modele polityki wybranych pastw wobec mniejszoci narodowych
i imigrantw.
Informacja dla absolwentw niesyszcych 61
3.1.
Rozwizanie Model tygla (integracji) i saatki owocowej
(wielokulturowoci).
Schemat punktowania 1 pkt za poprawne nazwanie obu modeli.
0 pkt za poprawne nazwanie jednego modelu lub brak
odpowiedzi.
Przykadowe ocenione Integrowanie si ludzi innych 1 pkt zdajcy rozpozna
odpowiedzi narodw i wspycie rnych dwa modele.
narodw.
Ameryka polityka nastawiona 0 pkt zdajcy nie
na przyciganie emigrantw. rozpozna adnego modelu.
3.2.
Rozwizanie Model tygla (integracji) prowadzi do zaniku tosamoci, tradycji
i odmiennoci, tworzc wsplny model kulturowy. Model
saatki owocowej (wielokulturowoci) zakada wspistnienie
odmiennych kulturowo grup.
Schemat punktowania 1 pkt za wyjanienie zasadniczej rnicy midzy modelami.
0 pkt za niepene wyjanienie rnicy midzy modelami
lub brak odpowiedzi.
Przykadowe ocenione W pierwszym przypadku ludzie rnych 1 pkt zdajcy
odpowiedzi narodowoci tworz wsplny model wyjani rnic
kulturowy, natomiast w drugim tworz midzy dwoma
zlepek wielokulturowy. modelami.
Pierwszy model integracji imigrantw 0 pkt nie
odbywa si bez wikszych przeszkd, wyjani rnicy
za drugi powoduje wicej problemw, midzy modelami.
jest wic trudniejszy.
Zadanie 4. (01)
Spord podanych zda, wybierz trzy zawierajce wycznie informacje oraz trzy,
w ktrych zawarte s komentarze, a nastpnie wpisz w odpowiednie miejsca numery
odpowiadajce poszczeglnym zdaniom.
Informacje Komentarze
Wymagania oglne
I. Wykorzystanie i tworzenie informacji.
Zdajcy znajduje i wykorzystuje informacje na temat ycia publicznego, krytycznie
je analizuje, samodzielnie wyciga wnioski; wyraa i uzasadnia wasne zdanie w wybranych
sprawach w formie ustnej i pisemnej na rnych forach publicznych; przedstawia i uzasadnia
pogldy odmienne od wasnych.
Wymaganie szczegowe
14. rodki masowego przekazu. Zdajcy:
7) krytycznie analizuje przekazy medialne, [] oraz odrniajc informacje od komentarzy.
Rysunek do zadania 5.
rdo: www.mleczko.interia.pl
Informacja dla absolwentw niesyszcych 63
Zadanie 5. (01)
Wyjanij, o jakim zjawisku wiadczy pytanie postaci przedstawionej na rysunku.
...........
.......
Wymagania oglne
I. Wykorzystanie i tworzenie informacji.
Zdajcy znajduje i wykorzystuje informacje na temat ycia publicznego, krytycznie
je analizuje, samodzielnie wyciga wnioski; wyraa i uzasadnia wasne zdanie w wybranych
sprawach w formie ustnej i pisemnej na rnych forach publicznych; przedstawia i uzasadnia
pogldy odmienne od wasnych.
Wymagania szczegowe
14. rodki masowego przekazu. Zdajcy:
8) ocenia zasoby Internetu z punktu widzenia rzetelnoci i wiarygodnoci informacyjnej;
wiadomie i krytycznie odbiera zawarte w nich treci.
Tekst do zadania 6.
Zadanie 6. (01)
Podaj pen nazw pojcia, ktrego dotyczy tekst.
...
rda do zadania 7.
Zadanie 7. (02)
Na podstawie informacji w tabelach wykonaj polecenia.
Komitet A: .
Komitet B: .
Komitet C: .
Informacja dla absolwentw niesyszcych 65
Wymaganie oglne
IV. Znajomo zasad i procedur demokracji.
Zdajcy wyjania demokratyczne zasady i procedury oraz stosuje je w codziennym yciu;
charakteryzuje demokracj na tle innych ustrojw, ocenia dziaanie instytucji
demokratycznych w Polsce i na wiecie; ocenia rol stowarzysze i organizacji obywatelskich
oraz rnych form aktywnoci obywateli w funkcjonowaniu wspczesnej demokracji.
Wymaganie szczegowe
15. Demokracja zasady i procedury. Zdajcy:
5) wyjania, jak s przeprowadzane [] wybory we wspczesnej demokracji.
7.1.
Rozwizanie Komitet A 4 mandaty
Komitet B 1 mandat
Komitet C 3 mandaty
Schemat punktowania 1 pkt za poprawne okrelenie liczby mandatw, ktr zdoby
kady z trzech komitetw.
0 pkt za poprawne okrelenie liczby mandatw, ktr zdoby
jeden lub dwa komitety, bdna odpowied lub brak odpowiedzi.
7.2.
Rozwizanie D
Schemat punktowania 1 pkt za wybranie poprawnej odpowiedzi.
0 pkt za wybranie bdnej odpowiedzi lub brak odpowiedzi.
66 Informator o egzaminie maturalnym z wiedzy o spoeczestwie od roku szkolnego 2014/2015
Teksty do zadania 8.
Zadanie 8. (02)
Na podstawie tekstw rdowych wykonaj polecenia.
8.1. Wymie dwa typy przyczyn zmiany narodowoci otewskich Polakw. Do kadego
z typw podaj przykad.
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Informacja dla absolwentw niesyszcych 67
Wymaganie oglne
II. Rozpoznawanie i rozwizywanie problemw.
Zdajcy rozpoznaje problemy w skali lokalnej, krajowej, europejskiej i globalnej oraz szuka
ich rozwizania; rozumie zoono problemw spoecznych i politycznych; dostrzega
perspektywy rnych uczestnikw ycia publicznego.
Wymagania szczegowe
6. Nard, ojczyzna i mniejszoci narodowe. Zdajcy.
2) omawia czynniki sprzyjajce asymilacji oraz suce zachowaniu tosamoci narodowej;
7. Procesy narodowociowe i spoeczne we wspczesnym wiecie. Zdajcy:
2) porwnuje rne modele polityki wybranych pastw wobec mniejszoci narodowych
i imigrantw.
8.1.
Rozwizanie Przyczyny obiektywne, np. brak organizacji polskich,
przyczyny subiektywne, np. ch poprawy bytu.
Schemat punktowania 1 pkt wskazanie dwch przyczyn wraz z przykadami.
0 pkt za odpowied niepen (np. wskazanie dwch przyczyn
bez przykadw lub odwrotnie, za wskazanie jednej przyczyny
i jednego przykadu), za bdn odpowied lub brak odpowiedzi.
8.2.
Rozwizanie Nie s zgodne, poniewa identyfikacja narodowa moe
wedug naukowcw zmienia si, tymczasem otewscy
Polacy uwaaj, e narodowoci nie mona zmieni.
Schemat punktowania 1 pkt za udzielenie poprawnej odpowiedzi wraz
z uzasadnieniem.
0 pkt za udzielenie poprawnej odpowiedzi, ale z czciowym
uzasadnieniem, bez uzasadnienia, za bdn odpowied (np. s
zgodne) lub za brak odpowiedzi.
Przykadowe ocenione Nie s zgodne, poniewa zachowanie 1 pkt zdajcy
odpowiedzi narodowoci, wedug naukowcw, trafnie odpowiedzia
nie jest ju koniecznoci, moe ulec i uzasadni swoj
zmianie, natomiast wedug otewskich ocen.
Polakw zmiana tej identyfikacji
to zdrada.
Pogldy te nie s zgodne z wiedz 0 pkt mimo
naukow prezentowan przez drugi poprawnej
tekst, gdy otewscy Polacy nie uznaj odpowiedzi (nie s
zmiany narodowoci. zgodne), zdajcy
w sposb niepeny
j uzasadni,
odnoszc si tylko
do jednego tekstu.
68 Informator o egzaminie maturalnym z wiedzy o spoeczestwie od roku szkolnego 2014/2015
A. zasada samorzdnoci
B. zasada pastwa prawa
C. zasada trjpodziau wadzy
D. zasada suwerennoci narodu
E. zasada pluralizmu politycznego
Wymaganie oglne
IV. Znajomo zasad i procedur demokracji.
Zdajcy rozumie demokratyczne zasady i procedury i stosuje je w yciu szkoy oraz innych
spoecznoci; rozpoznaje przypadki amania norm demokratycznych i ocenia ich
konsekwencje; wyjania znaczenie indywidualnej i zbiorowej aktywnoci obywateli.
Wymaganie szczegowe
11. Rzeczpospolita Polska jako demokracja konstytucyjna. Zdajcy:
2) omawia najwaniejsze zasady ustroju Polski (suwerenno narodu, podzia wadzy, rzdy
prawa, pluralizm).
Rozwizanie BiC
Schemat punktowania 1 pkt za dwie poprawne odpowiedzi.
0 pkt za jedn poprawn odpowied, za jedn bdn
odpowied lub brak odpowiedzi.
Informacja dla absolwentw niesyszcych 69
A. darowizny spoecznej.
B. dochodw wasnych.
C. subwencji oglnej.
D. dotacji celowej.
Wymaganie oglne
V. Znajomo podstaw ustroju Rzeczypospolitej Polskiej.
Zdajcy opisuje sposb dziaania wadz publicznych i innych podmiotw ycia publicznego;
wykorzystuje swoj wiedz o zasadach demokracji i ustroju Polski do interpretacji i oceny
wydarze w yciu spoecznym i politycznym; [].
Wymaganie szczegowe
28. Samorzd terytorialny w Polsce. Zdajcy:
3) wyjania, jakie s rda dochodw samorzdw (dochody wasne, dotacje, subwencje)
[].
Rozwizanie B
Schemat punktowania 1 pkt za udzielenie poprawnej odpowiedzi.
0 pkt za udzielenie co najmniej jednej bdnej odpowiedzi
lub brak odpowiedzi.
70 Informator o egzaminie maturalnym z wiedzy o spoeczestwie od roku szkolnego 2014/2015
Wymaganie oglne
V. Znajomo podstaw ustroju Rzeczypospolitej Polskiej.
Zdajcy opisuje sposb dziaania wadz publicznych i innych podmiotw ycia publicznego;
wykorzystuje swoj wiedz o zasadach demokracji i ustroju Polski do interpretacji i oceny
wydarze w yciu spoecznym i politycznym; przedstawia prawa i obowizki obywatela
Rzeczypospolitej Polskiej; [].
Wymagania szczegowe
24. Parlament Rzeczypospolitej Polskiej. Zdajcy:
1) wymienia kompetencje Sejmu i Senatu w pastwie [].
Informacja dla absolwentw niesyszcych 71
A. . B. . C. . D. .
Wymagania oglne
I. Wykorzystanie i tworzenie informacji.
Zdajcy znajduje i wykorzystuje informacje na temat ycia publicznego, krytycznie
je analizuje [].
Wymagania szczegowe
33. Prawo karne. Zdajcy:
3) przedstawia kary i rodki karne obowizujce w polskim prawie oraz prawa przysugujce
ofierze, oskaronemu i wiadkowi.
Rozwizanie A4
B5
C1
D2
Schemat punktowania 2 pkt za cztery poprawne przyporzdkowania.
1 pkt za trzy lub dwa poprawne przyporzdkowania.
0 pkt za jedno poprawne przyporzdkowanie
lub za brak odpowiedzi.
72 Informator o egzaminie maturalnym z wiedzy o spoeczestwie od roku szkolnego 2014/2015
Tekst do zada 19 i 21
Wymagania oglne
I. Wykorzystanie i tworzenie informacji.
Zdajcy znajduje i wykorzystuje informacje na temat ycia publicznego, krytycznie
je analizuje, samodzielnie wyciga wnioski; wyraa i uzasadnia wasne zdanie w wybranych
sprawach w formie ustnej i pisemnej na rnych forach publicznych; przedstawia i uzasadnia
pogldy odmienne od wasnych.
Wymagania szczegowe
2. Prawo i sdy. Zdajcy:
3) wymienia rda prawa; znajduje wskazany akt prawny i interpretuje proste przepisy
prawne.
Informacja dla absolwentw niesyszcych 73
Wymagania szczegowe
35. Obywatel wobec prawa. Zdajcy:
1) odnajduje w odpowiednim akcie prawnym przepis dotyczcy wybranego kazusu prawnego
i interpretuje go.
Wymaganie oglne
VI. Dostrzeganie wspzalenoci we wspczesnym wiecie.
Zdajcy przedstawia zwizki midzy [], sytuacj Polski, Europy i wiata; wyjania
zoono zjawisk spoecznych, politycznych, ekonomicznych i kulturowych; uwzgldnia
perspektyw globaln w interpretacji tych zjawisk.
Wymaganie szczegowe
42. Systemy bezpieczestwa i wsppracy. Zdajcy:
3) charakteryzuje krtko dziaanie nastpujcych organizacji: WHO (wiatowa Organizacja
Zdrowia), UNICEF (Fundusz Narodw Zjednoczonych na Rzecz Dzieci), UNHCR (Wysoki
Komisarz Narodw Zjednoczonych do Spraw Uchodcw).
Numer
Nazwa pastwa
na mapie
Wymaganie oglne
VI. Dostrzeganie wspzalenoci we wspczesnym wiecie.
Zdajcy przedstawia zwizki midzy [], sytuacj Polski, Europy i wiata; wyjania
zoono zjawisk spoecznych, politycznych, ekonomicznych i kulturowych; uwzgldnia
perspektyw globaln w interpretacji tych zjawisk.
Wymaganie szczegowe
43. Integracja europejska. Zdajcy:
1) omawia genez i przebieg integracji europejskiej ([] instytucje, [], fazy integracji).
Rozwizanie A. Francja 2
Belgia 3
Niemcy 4
B. Francja 2
Belgia 3
C. Polska 5
Litwa 6
Schemat punktowania 3 pkt za poprawne wskazanie wszystkich odpowiedzi
w kadym podpunkcie.
2 pkt za poprawne wskazanie wszystkich odpowiedzi
w dwch podpunktach.
1 pkt za poprawne wskazanie wszystkich odpowiedzi
w jednym podpunkcie.
0 pkt za bdne podanie jednej nazwy pastwa
i/lub jego numeru na mapie we wszystkich trzech podpunktach
lub brak odpowiedzi.
Informacja dla absolwentw niesyszcych 77
Wymagania oglne
I. Wykorzystanie i tworzenie informacji.
Zdajcy znajduje i wykorzystuje informacje na temat ycia publicznego, krytycznie
je analizuje, samodzielnie wyciga wnioski; wyraa i uzasadnia wasne zdanie w wybranych
sprawach w formie ustnej i pisemnej na rnych forach publicznych; przedstawia i uzasadnia
pogldy odmienne od wasnych.
IV. Znajomo zasad i procedur demokracji.
Zdajcy wyjania demokratyczne zasady i procedury oraz stosuje je w codziennym yciu;
charakteryzuje demokracj na tle innych ustrojw, ocenia dziaanie instytucji
demokratycznych w Polsce i na wiecie; ocenia rol stowarzysze i organizacji
obywatelskich oraz rnych form aktywnoci obywateli w funkcjonowaniu wspczesnej
demokracji.
Realizacja 1.
cho warto zauway, e Prezydent RP, reprezentujc kraj poza granicami, realizowa
powinien zaoenia polityki zagranicznej wyznaczone przez rzd. Jeeli chodzi o Prezydenta
Francji czy USA, realizowa mog oni wasn polityk zagraniczn.
Wan paszczyzn kompetencji prezydentw jest dziaalno w sferze obronnoci
i bezpieczestwa. Tradycyjn formu, przyjt rwnie w Polsce, jest funkcja zwierzchnika
si zbrojnych. W Polsce zadania te ograniczaj si jednak do sfery symbolicznej, jak
np. nominowanie przez prezydenta oficerw na stopnie generalskie, jednak wycznie
na wniosek Ministra Obrony Narodowej. Prezydent Stanw Zjednoczonych moe natomiast
w ograniczonym zakresie wysya oddziay wojskowe nawet na misje zagraniczne bez zgody
Kongresu. Kompetencje polskiego prezydenta na tle klasycznych unormowa w systemie
parlamentarnym s i tak znacznie wiksze, jako e polski prezydent, zgodnie z Konstytucj,
posiada jako organ doradczy w sprawach bezpieczestwa Rad Bezpieczestwa Narodowego.
Wzmacnia to wic znaczenie polskiego prezydenta na tle prezydentw w klasycznych
systemach parlamentarnych, nadal jednak nie jest ono tak mocne jak prezydenta USA,
pod ktrego nadzorem znajduj si m.in. suby wywiadowcze.
Kolejna sfera dziaa prezydenta odnosi si do wadzy ustawodawczej. Prezydent
w Polsce posiada prawo inicjatywy ustawodawczej oraz moliwo weta ustaw uchwalonych
przez parlament. Co moe by ciekawe, prezydent amerykaski nie posiada adnej
z wymienionych kompetencji, co wynika ze cisego rozdziau wadz w systemie
prezydenckim. Inaczej jednak rysuje si pozycja wzgldem wadzy ustawodawczej
Prezydenta Francji, gdy posiada on wrcz moliwo skrcenia kadencji parlamentu jedynie
po wysuchaniu opinii przewodniczcych izb. Prezydent Rzeczypospolitej moe skrci
kadencje Sejmu i Senatu jedynie w wymienionych w konstytucji sytuacjach (niepowoanie
w tzw. trzech krokach konstytucyjnych rzdu lub nieuchwalenie budetu w terminie). Czyni
to jego pozycj wzgldem wadzy ustawodawczej wyranie sabsz ni prezydenta
V Republiki Francuskiej.
Kompetencje prezydentw w odniesieniu do innych organw wadzy wykonawczej
zostay ju czciowo wskazane powyej. Prezydent RP formalnie desygnuje Prezesa Rady
Ministrw, jak i powouje ca Rad Ministrw. W tzw. pierwszym kroku konstytucyjnym
prezydent ma swobod desygnowania Prezesa Rady Ministrw. Ten jednak musi uzyska
wotum zaufania przed Sejmem, co powoduje, e swoboda prezydenta w zakresie
desygnowania premiera jest ograniczona. W tzw. drugim kroku konstytucyjnym to z kolei
Sejm przejmuje inicjatyw w procesie wskazania premiera. Osoby powoanej na stanowisko
w rzdzie prezydent nie moe samodzielnie odwoa (tak ministra, jak i jak caego rzdu).
Inaczej kompetencje prezydentw w tej sferze wygldaj we Francji i USA. We Francji rzd
ponosi odpowiedzialno polityczn rwnie przed prezydentem, co zmusza do tzw.
kohabitacji, czyli wsppracy prezydenta i wikszoci parlamentarnej, jeeli pochodz
z rnych rodowisk politycznych. Jeszcze inaczej ma si sytuacja w USA, gdzie, jak ju
wspomniaem, funkcjonuje monizm egzekutywy, a wic gowa pastwa kieruje obradami
rzdu i ministrowie (w USA sekretarze) pen odpowiedzialno ponosz jedynie przed
prezydentem.
Prezydent Rzeczypospolitej posiada moliwo zwoania Rady Gabinetowej, czyli
rzdu obradujcego pod przewodnictwem Prezydenta. Zgodnie z konstytucj Rada
Gabinetowa nie posiada jednak kompetencji Rady Ministrw. We Francji prezydent moe
przewodniczy obradom Rady Ministrw bez specjalnych warunkw wstpnych. W tej wic
paszczynie polski prezydent wydaje si mie najsabsz pozycj.
Gowy pastwa maj rwnie pewne kompetencje w odniesieniu do wadzy
sdowniczej. W Polsce prezydent powouje na stanowiska sdziowskie, ma moliwo
rwnie skierowania ustawy do Trybunau Konstytucyjnego w celu sprawdzenia
jej zgodnoci z konstytucj czy umow midzynarodow. W Polsce prezydent nie ma jednak
Informacja dla absolwentw niesyszcych 79
Realizacja 2.
Teksty do tematu 2.
Temat 2.
Umocnienie integracji w ramach Unii Europejskiej szansa czy niebezpieczestwo
dla Europy? Zastanw si nad problemem pod wzgldem politycznym, gospodarczym
i spoecznym.
Realizacja 1.
prawa. Ostre reakcje rzdw (np. prezydenta Sarkozyego) wywouj sprzeciw spoecznoci
midzynarodowej, ale nie rozwizuj problemu. Najbardziej drastycznym przykadem dziaa
ksenofobicznych byy z ca pewnoci wypadki na wyspie Utoya w Norwegii, gdzie zginli
przedstawiciele partii otwartej na spoeczestwa wielokulturowe i tolerancyjnej wobec
innoci. Pogbienie integracji bdzie rodzi podobne problemy na wiksz skal, dlatego
procesy te postawi konkretne zadania zarwno przed instytucjami Unii Europejskiej,
jak i rzdami krajw czonkowskich.
Podsumowujc, wydaje si, e w dzisiejszym wiecie, gdzie Unia Europejska
przestaje by jednym z czoowych graczy na rynku wiatowym, a prym wiod gospodarki
azjatyckie, pogbienie integracji europejskiej jest waciw drog pozwalajc pastwom
czonkowskim i ich obywatelom na utrzymanie poziomu ycia i rozwj gospodarczy. Trzeba
jednak pamita, e integracja gospodarcza powinna by zwizana z szerok kampani
edukacyjn. Celem tej kampanii powinno by pogbienie wsplnoty pomidzy
spoeczestwami europejskimi i prba zrozumienia wsplnoty interesw tych spoeczestw.
W kolejnych traktatach Unia Europejska zwiksza uprawnienia Parlamentu Europejskiego,
wprowadza europejsk inicjatyw ustawodawcz, czy te ogasza rok obywatelski. Celem
tych dziaa jest zwikszenie uprawnie obywateli i ich wpywu na decyzje instytucji
europejskich. O dalszej integracji i rozszerzeniu strefy euro bd decydowa rwnie
obywatele. Tym bardziej odpowied na zadane w temacie pytanie jest rzecz trudn. Nie jest
moliwa jakakolwiek integracja bez wiadomoci tych, ktrzy o niej decyduj.
W przeciwnym wypadku doprowadzi ona do dalszych podziaw i konfliktw. A przecie
podstawow wartoci Unii Europejskiej miao by zapobieganie im.
Realizacja 2.
w zakresie historii:
w zakresie matematyki:
w zakresie fizyki:
w zakresie geografii:
5 lipca 2013 r.
Przewodniczcy KRASP