Wszytskie zwierzta s wielokomrkowymi, cudzoywnymi eukariotami.

Wsystkie przechodz rozwj zarodkowy, w czasie ktrego powstaj tkanki i

narzdy. Pierwsze etapy rozowju zarodkowego u wszytskich zwierzt
przebiegaj podobnie, dalsze etapy s charakterystyczne dla poszczeglnych
grup. Na podstawie tych rnc krlestwo zwierzt podzielono na mniejsze
jednostki. Kryteria podziau stanowi

- obecno wyspecjalizowanych tkanek (podzia na tkankowce i

beztkankowce)

- liczba warstw komrek, z ktrych sklada si zarode, tzw. listki zarodkowe

(podzia na dwuwarstwowce i trjwarstwowce)

- spsosb powstawania osttecznego otworu gbowego (podzia na pierowuste

i wtrnosuste)

obecnoc wtrej jamy ciaa

Gbki - beztkankowce, dwuwarstwoce

pozostae grupy zwierzt to tkankowce

parzydekowce dwuwarstwoce

pazice - acelomatyczne

nicienie - pseudocelomatyczne

pozostae celomatyczne

Symetria - mwi o budowie zwierzcia i jego trybie ycia

Symetria promienista: sysmetrie promienista maj zwierzta osiade . Dolna

czc przytwierdzona do podoa, na czci grnej zloawaliwe.

Tkanka -zesp komrek o podobnej budowie i pochodzeniu, penicych

okreslone fukncjie.

Zwierzta dwuwarstwowe i trjwarstwowe

Pierwszym etapem rozwoju zarodkowego jest bruzdkowanie. Rzopoczyna si

mitotycznym podziaem zygoty na dwie komrkizwane balstomerami. W
wyniku kolejnych komrki wtorz jednowarstwowy zarodek nazywany
blastul.

Zwierzta pierwouste i wtrouste.

U pierowustych otwr gbowy rozwija si z pragby (otworu prowadzcego
do zawizki jelita - prajelita) , odbyt powstaje na przeciwlegym kocu ciaa)

U wtrnoustych prageba przeksztaca si w otwr odbytowy lub zarasta

(wwczas otr odbyt

cztery blastomery i 3 podzia mitotyzn u pierowostych. Wrzeciona podziaowe

ustawiaj si ukonie w wstosunku do pionowej osi blastomerw.

Jama ciaa zwierzt - wypeniona pynem przestrze, ktra powstaje w

rozwoju zarodkowym. Pierowtna jama ciaa pojawia si u wszytskich zwierzt
ju w stadium blastuli. U zwiezrt dwuwarstowcych jedyna jama ciaa u
zwiezrt trjwarsowowych wypeniaj j komrki mezodermy. U niektrych z
nich midzy komrkami mezdoerm pojawia si wtrna jama ciaa.

Gbki zwierzta beztkankowe. Zwierzta yjce wyczenie w wodzie.

Wikszo z nich wystpuje w morzach i oceanach. Gbki dzielimy na trzy
gromady: gbki wapinne, gbki krzemionkowe szecioosiowe i gbki
rnoszikletowe. Ciao gabki ma ksztat worka, dolna cz przytwierdzona do
podoa, grna koczy si otowem wyrzytowym, wntrze ciaa stanowi
obszerna jama nazywana spongocelem. ciana ciaa gbek zbudowana z
dwch warstw komrek, midzy ktrymi znajduje si galaretowata substancja
nazywana mezogl - mezohyl. Warstwa zewnetrzna - komrki okrywajce
(pinakocyty) WIELOBOCZNE, PASKIE, PENI FUNKCJE NABONKA
OKRYWAJCEGO OTWORY WLOTOWE

warstwa wewntrzna komorki konierzkowe (choanocyty). Zaopatrzone w

wici, ktrych ruch umoliwia przepy wody i umoliwia wychwytywanie
czstek pokarmu.

W mezoglei znajduj si rne typy komrek: pezakowate amebocyty

(uczestnicz w trawieniu pokarmu) oraz komrki totipotencjalne ( mogce
przeksztaca si w kady inny rodzaj komrek). Mezogla zawiera elementy
szkiletu wewntrznego tworz go mineralne igy zbudowan z wglanu wapnia
lub krzemionki albo wkna budowane z substancji organicznej.

Brak komrek nerwowych i zmysowych, reaguj na bodce bardzo sabo.

Zamykaniem otworu odpywowego i porw.

Czynnoci zyciowe gvek: gbki za pomoc komrek konierzykowyh

wychwytuj drobne csteczki pokarmu bakterie, protisty, martwe materie
organiczne ze stale przyepywjcej przez ciao wody (nale wic do
filtratorw). Cigy przepyw wody umoliwia usuwanie wymian gazow oraz
usuwanie zbdnych produktw przemiany materii. Zwierzta nie poruszaj
si, jednak ich ruch moe by wywoany przez stale przeypywajc wod.
Rozmnaanie gbek pciowow i bezpicowo

bezpciowo - podzia komki, podzia jednego osobnika wzdu dugiej

osi ciaa.

fragmentacja - oddzieleniu czsci kolonii i regeneracja brakujcego fragmntu

pckowanie - na powierzchni ciaa gbek znajduj si wypuko, ktra ronie

i przeksztaca si w w nowe zwierze.

Rozmananie pciowe - ososbniki obojnacze i rozdzielnopciowe

Gbki nie maj gonad. Gamety powstaj z komrek obecnych w mezoglei.

Orzsiona, swobodnie pywajca larwa, ktra po jakims

gbki wapienne - yj wyacnie w morzach, pojedynczo lub w kolonach. Gabi

z rodzaju sycon.

Gabki krzemionkowe - yj wycznie w morzach. Gbi z rodzaju

staurocalyptus

gbki rnoszkieletowe - szkiltet krzemionowy, sponginowy lub zbudowny z

obu tych substancji. gbki yjce wycznie w morzach. Nadecznik stawowy

Osocze - py o somwowym kolorze, skadajcy sie z zwizkuw organicznych i

nieorganicznych i wody Na zwizki nieorganczne skadaj si aniony sodu,
anioty chlorkowe i wodorowglanowe. Ich zadaniem jest utzrymanie staego
cinienia osotycznego i PH krwi. Wrd zwizkw organicznych przewaaj
biaka: immunologlobiny uczestniczce w unieszkokodliwianiu antygenw. i
fibrynogen (odpowiadajcy za procesy krzepnicia krwi). Osocze pozbawione
fibrynogenu nazywane jest surowic. Sunstacje odyw: glukoza, aminokwasy i
wytaminy i zbdne prodkty przemiany materii (mocznik, kwas moczowy,
hormony)

Erytocyty: 4,5, zaczerowne zabarwienie, za ktre odpowiedzialny jest barwnik

- hemoglobina. Dojrza erytorcyty u ssakow maj ksztat dwuuwklsy i nie
zawieraj jdr kom. i wikoszi orgnaelli. U czowieka gin po 120 dniach. U
krgoww owalne, zawierajce jedno jdra.

Lukocyty - reakcje odpornociowe organizmu

jedno jdro i zdolno ruchu (diapedeza), jdro kom., bezbarwne, dolno do

fagocytozy. Leukocyty dzieli si na granulocyty (zawierajce ziarnoistoci w
cyto/ Ziarnisotci w bonie cytoplazmie podstawowej wykazuj rne
zdolnoci do wchodzenia w wrekacje z barwnikami.
Neutrofile obojtnochonne), eozynofile (kwasochonne) bazofile
(zasadochonne) Neutofile pochaniaj drobnoustroje chorobotwrcze.
Eozynofile (niszcz obce biaka). Leukocyty t i b leukocyty b - prodkuj
przeciwciaa leukocyty t- rozpoznaj antygeny, niscz kom. zaatakowane
przez wirusy. Monocyty - pochaniaj bakterie i martwe materie oganiczne,
najwiksze z elementw morotycznych.

Trombocyty u kregowcw wrzecionwaty ksztat z duzym owalnym jdrek. U

ssakw rnoksztatne fragmeny cytoplazmy, nieposiadajce jdra kom.
Uczestica w procesie krzepnicia krwi.

Limfa - nazywana jest chonk - powstaje na skutek przenikania nadmiaru

pynku tkankowego z przestrzeni midzykomrkowych do wosowatych
naczy limfatycznych. Limfa peni f. transportowe i wspomaga reakcje
odpornociowe organizmu.

Hemolimfa - zwierzeta bezkrgowe o otwartym ukadzie krwiononym -

stawonogi i miczaki. Cecha charakterystyczna zdolne do fagocytozy kom.
pezakowte, rozpusczzone w osoczu barniki przenoszce tlen i dwutlenek
wgla.

Jednosta struktruralno-funckjoclana mini to wokno miniowe nazywane

rwnie miocytem. Zawieraj one oranelle charakterystyczne dla kom.
zwierzcych, oraz elementy cytoszkieletu zbudowane z biaek aktyny
(miofliamenty cienkie) i miozyny (miofilamenty grube). Moga by one
rozmieszczone w cytoplazmie rwnomiernie lub tworzy wyran pczki
nazywane miofybrylami. Kurczliow i termoregulacja)

Tkanka poprzecznie prkowana szkieletowa - dugie i cylindryczne wkna

miniowe. Powstj one przez poaznie

PARZYDEKOWCE

Parzydekowce yj wycznie w w wodach - gwnie morzach i oceanach.

Dzieli si je na 3 gromady: stubiopawy, krkopawy, koralowce i
kostkomeduzy.

Parzydekowce zaliczamy do dwuwarstwowcw. Na jeddnym z jego biegunw

znajduje si otwr gbowy otoczony czukami lub ramionami okoogbowymi.
Prowadzi on do jamy chonco-trawicej, zwanej te jam gastran. ciana
ciaa zbudowana z dwch warst komrek:

epidermy - wywodzi si z ektodermy i okrywa ciao od zewntrz

gastoderma - wywodzi si z endodermy, warstwa wewntrzna wyciajca

 jam chonco-trawico. Warswy te oddzielone sa galaretowat substancj
nazywan mezogle. Charaktersytyczn cech parzydekowcw jest
dwupostaciowo czyli wystpownie dorosego osbnika w postaci meduzy lub
polipa.

Polip forma osiada przytwierdzona do podoa stop. Otwr gbowy otoczony

ruchliwymi czukami, ktre uatwiaj zdobywanie pokarmu. Endoderma
oddzielona od oktodermy cienk warstw mezoglei.

Meduza - otwr gbowy otoczony ramionami okoogbowymi. Czuki krtkie i

wyrastaj z boku ciaa.

Polip - ksztat cylindra otwr gbowy w grnej czci

Meduza - w ksztace parasola otwr gbowy w czi dolnej.

Komrki budujce cian ciaa parzydekowcw:

- kom. nabonkowo miniowe: okrywajca, umoliwia wykonywanie ruchw

ktre polegaj na skurczaniu i rozkurczaniu ciaa EPIDERMA, ENDODERMA

kom. interstycjalne - zdolno przemiszczania si i przeksztacania w inne

type kom. epiderma, endoerma

zmysowe - odbieraj bodce ze rodowiska - epiderma

nerwowe - regaowanie na bodce pochodzce ze rodowiska - epiderma

parzydekowe (knidocyty) - su do ataku i obrony - epiderma

gruczoowe - wydzielaj enzymy trawienia do jamy gastralnej gastroderma

Parzydeka i mechanizm ich dziaania - parzydeka znajduj si wewntrz

kom. parzydekowychch wystpujcych na czukach i ramionach. Zbudowane
s z pcherzyka, w w ktrych znajduje si paraliujcy lub trujcy pyn oraz
spiralnie zwinita ni. Ze wzgldu na budow nici wyrnia si kilka rodzjaw
parzydekw. Parzydeka o nici grubej i wyposaone w kolce su do
przebijania twardych okryw. Parzydeka o nici pokrytej lepk substancj - do
opltywania ofiary. Struktury mog by uyte tylko raz, po uyciu
zastpowane s przez nowe, powstjce z kom interstycjalnych.

Dziaanie wyrostka czuciowego (knidocyl). Podrnienie wyrostka czuciowego

powoduje wyrzucenie nici, ktra wbija si w ciao ofiary. Jednoczenie z
pcherzyka wypywa pyn.

Podstawowe czynnoci yciowe parzydekowcw

Parzydekowce s drapienkami za pomoc ramion lub czukw chwytaj

ofiar i wprowadzaj j do jamy chonco-trawicej, gdzie nastpuje trawienie
pokarmu. Proces ten odbywa si dwoma etapami: trawienie pozakomrkowe
(przy udziale enzymw trawiennych wydzieanych przez kom. endodetmy) i
trawienie wewntrzkom. (przy udziale kom. nab. mies. endodemry).
Niestrawione resztki pokarmu rwnie usuwane s otworem gbowym).

Jama gastralna zbudowana z czci centralnej i odchodzcej od niej w

kierunku brzegw parasolna kanaw promienistych. Wszytskie kanay tworz
ukad pokarmowo naczyniowy, ktry umozliwia trawienie i rozpowadzanie
substacji pokarmowych w obrnie ciaa.

Ukad nerwowy: gwiadziste kom. nerwowe epidermy i endodermy poczone

ze sob dugimi wypustkami w sie. Ukad rozproszony lub inaczej
siateczkowy.

Bodce odbierane przez kom. zmysowe epidermy. Meduzy w obwodej czci

parasola maj ciao brzene (ropalia) zawierajce narzdy rwnowagi, czyli
statocyty i skupiska kom. wiatoczuych (oczka).

Przemiana pokole

Gamety cz si ze sob - dochodzi do zapodnienia.

Z zygoty rozwija si swobodnie pywajca