2

To nowoczesny serwis edukacyjny dla Serwis powicony nauce jzykw To pierwsza mobilna szkoa matematyki
wszystkich, ktrzy chc wiedzie obcych online. W ofercie jest w Polsce. Prowadz indywidualne
wicej o edukacji, jak j wiadomie dostpnych 5 rnych jzykw: zajcia z dojazdem do ucznia. Powstali
ksztatowa i ni zarzdza oraz angielski, niemiecki, francuski, po to, eby udowodni, i kady jest
jak czy edukacj z technologi. hiszpaski i rosyjski. w stanie zrozumie matematyk.

http://edutorial.pl/ http://chatterbox.pl http://www.akwadrat.edu.pl

Serwis zawiera wiele pomysw Platformy edukacyjne to serwis,

na prowadzenie zaj z uczniami. Jest w ktrym znajduj si informacje,
kopalni inspiracji i sposobw jak prowadzi szkolenia i kursy przez
na lekcje oraz przydatnych pomocy Internet oraz jak promowa swoje
naukowych. usugi edukacyjne.

http://wczesnoszkolni.pl http://blog.platformyedukacyjne.pl/
3

DRODZY NAUCZYCIELE
Renata Wasilewska Oddajemy w Wasze rce publikacj, ktra z pewnoci
Stonehenge Agency pomoe Wam w szkolnej codziennoci. Zebralimy w jeden

Joanna Arukowicz dokument a 32 pomysy na udane lekcje, abycie mogli

skorzysta z nich w kadej chwili. Pamitajcie,
e nie sztuk jest przekaza uczniom such wiedz
i odhacza kolejne punkty programu, ale prawdziwy
wyczyn, to tak poszerza horyzonty wychowankw,
by sami dociekali i zaznajamiali si z tym, co do tej pory
byo dla nich zagadk. Podpowiemy Wam, co zrobi,
by lekcje nie byy nudne i banalne. Poniej znajdziecie
32 pomysy na prowadzenie zaj w taki sposb,
eby nauka nie posza w las.
4

O AUTORCE
Autorka e-booka to Renata Wasilewska. Skoczya filologi
polsk i doradztwo zawodowe na Uniwersytecie Warmisko-
Mazurskim. Mieszkaa wczeniej na Mazowszu, a teraz swj
azyl znalaza w Krainie Tysica Jezior. Tutaj czuje si
spenionym czowiekiem. Nie jest ani optymistk,
ani pesymistk, ale jednostk przewidujc. Cechuje
j rozsdne mylenie, ale czasem zdarza si
w jej wykonaniu nielogiczne dziaanie. Jest on, matk
i kobiet pracujc. Uwielbia czyta ksiki, zagbia si
w dziedzin psychopedagogiki, a take spdza czas onie
natury. Stara si pamita o dobrych rzeczach, ktrych
dokonaa, bo one dodaj jej siy i odwagi. yje chwil,
bo nie ma zbyt wiele czasu, by by szczliw. Wierzy,
e zawsze jest przed ni nadzieja i lepsze jutro.
5
................................................ 5
Stacje zadaniowe ...................................... 6
Linia czasu ................................................ 7
Skrzynka pyta ......................................... 8
Bazgroy ................................................... 9
Metaplan (Cicha dyskusja) ...................... 10
Portfolio (Teczka) .................................... 11
Wycieczka ............................................... 12
Rybi szkielet ............................................ 13
niena kula ........................................... 14
Debata za i przeciw ................................. 15
Sowo przypadkowe ................................. 16
Kiermasz ofert ......................................... 17
Gwiazda pyta ........................................ 18
Kosz i walizka .......................................... 19
Drzewko decyzyjne .................................. 20
Mapa mentalna (pojciowa) ..................... 21
Szybkie czytanie ...................................... 22
Dywanik pomysw .................................. 23
Metoda 66 .............................................. 24
Akwarium ............................................... 25
Pokaz z objanieniem .............................. 26
Jestemy aktorami .................................. 27
Okienko informacyjne .............................. 28
Metoda trjkta ....................................... 29
Otwarte ucho .......................................... 30
Mapa nieba ............................................. 31
Graffiti .................................................... 32
Wywiad z partnerem ................................ 33
Puzzle ..................................................... 34
Kolorowa etiuda pantomimiczna ............... 35
Metoda trybunau .................................... 36
Studium przypadku .................................. 37
6

do kolejnego po zrealizowaniu umieszczonych

przy kadym polece. Nie ma tutaj nadrzdnoci
czy podrzdnoci, zatem kolejno zaliczania jest dowolna.
Uczniowie pracuj w swoim tempie i samodzielnie rozliczaj
si z wykonywanych wicze. Wanym przystankiem jest
stacja klucz, w ktrej znajduj si poprawne odpowiedzi.
Nauczyciel w kadej chwili udziela wsparcia i rozwiewa
wtpliwoci. Peni te funkcj obserwatora, ocenia styl pracy
i strategie stosowane przez modzie. Uczniowie
nie otrzymuj stopni za zrealizowane zadania.
Metoda ta polega na podejmowaniu przez uczniw
aktywnoci, zainicjowanych przez prowadzcego zajcia. Stacje zadaniowe idealnie nadaj si w scenariusze lekcji
Nauczyciel przygotowuje zadania do omawianego tematu. powtrzeniowych. Nauczyciel matematyki podsumowujcy
Dokonuje ich podziau i podporzdkowuje okrelonej stacji dzia uamkw moe przy jednej stacji zaproponowa
(jedna stacja to jeden zestaw zlece do wykonania). uczniom wiczenia na dodawanie, przy drugiej
Uczniowie przechodz od jednego przystanku na odejmowanie, przy trzeciej na dzielenie.
7

Metoda ta uatwia wprowadzenie akw w wiat pojcia

czasu. To wizualne zarysowanie problemu w wymiarze
linearnym. Czynnoci sprowadzaj si do umieszczenia
wydarze w ujciu chronologicznym na arkuszu
papieru. Na linii zaznaczane s kolejne punkty od startu
a do kocowego momentu. Uczniowie musz si wysili,
by ustali, co po kolei trzeba wykona, by doj do etapu
finalnego. Dziki temu moe powsta swoista marszruta,
dziki ktrej uczniowie bd postpowa. Osoby mog si
edukowa indywidualnie albo w grupach. Efekt pracy
powinien by eksponowany i omawiany wsplnie
z nauczycielem. Na lekcji biologii mona zaznacza na linii kolejne fazy
rozwoju poszczeglnych zwierzt (np. zygota, morula,
blastula), na fizyce stopniowe przechodzenie pynu w ld,
a na historii etapy przebiegu jakiej konkretnej wojny. Linia
czasu moe suy take do planowania dziaa zwizanych
z organizacj jakiego wydarzenia.
8

Zastosowanie tej metody wzmaga aktywno uczniw,

pozwala oceni tempo pracy poszczeglnych jednostek.
Doskonale si sprawdza podczas lekcji
powtrzeniowych. Nauczyciel przygotowuje karty
z poleceniami do wykonania i umieszcza je w pudeku.
Uczniowie kolejno podchodz do skrzynki, losuj kartki
i postpuj zgodnie z zamieszczonymi na nich instrukcjami.

Lektor jzyka francuskiego zapisuje na kartach zagadki

w jzyku polskim. Zadaniem ucznia jest udzielenie
odpowiedzi po francusku. Nauczyciel moe zaproponowa
t zabaw na koniec lekcji, by sprawdzi, jak wiele nowych
sw zostao zakodowanych w gowach wychowankw.
9

do pokazania swojej ekspresji, nie tylko w zakresie

myli, ale i uczu. Mona malowa np. do muzyki, hasa,
ogldanego nagrania. Uczniowie prezentuj swoje prace,
omawiaj je, a take konfrontuj swoj twrczo
z wytworami innych. Ten sposb prowadzenia lekcji jest
czsto wykorzystywany przez nauczycieli, pracujcych
z dziemi upoledzonymi umysowo.

Na lekcji muzyki nauczyciel wcza utwr jakiego znanego

kompozytora i prosi uczniw, by narysowali to, co czuj
podczas jego suchania. Kady opowiada o swojej pracy.
Jeli chcecie zachci uczniw do rozwizywania
Nie chodzi tutaj o tworzenie dzie sztuki, ale o wyraanie
problemw w twrczy sposb, to ta metoda jest
siebie przez symbole, kolory, ksztaty itp.
wzorcowa. Wspiera kreatywno, daje pole
10

To plastyczny zapis prowadzonej dyskusji

na okrelony temat. Uczniowie pracuj w zespoach
lub caa klasa uczestniczy w potyczkach sownych
bez podziau. Modzie zapisuje swoje przemylenia
na kartkach okrelonego ksztatu i koloru w krtkiej formie
rwnowanikw zda. Nastpnie przykleja te fiszki
do arkusza papieru, umieszczonego na tablicy
z wyznaczonymi polami Jak jest? Jak powinno by?
Dlaczego nie jest tak, jak jest zalecane? Wnioski
i rozwizania. Metoda ta dobrze sprawdza si podczas
omawiania trudnych czy draliwych zagadnie oraz
przy rozwizywaniu konfliktw/problemw. Celem nie jest Na lekcji geografii godzi si w ten sposb rozway problem:
opowiedzenie si po konkretnej stronie, ale wsplne Jak wyglda sytuacja zanieczyszczenia rodowiska w Polsce?
poszukiwanie rnych wariantw rozwiza. Na koniec Ciekawym pomysem jest poprowadzenie cichej dyskusji
wszystkie plakaty s prezentowane, a potem wycigane na zajciach z socjologii na temat: Powstawanie konfliktw
s wnioski. rl spoecznych i ich eliminowanie.
11

To zbieranie przez ucznia materiaw (np. zdj, wycinkw materiaw i wystawianie ocen. Modzie chtnie
z gazet) na dane zagadnienie i magazynowanie ich w teczce. szuka informacji, jeli moe korzysta z zasobw
Nauczyciel jasno okrela zasady tworzenia zbiorw, Internetu. Jest to take bardzo kreatywne zadanie,
wyznacza czas ich wyszukiwania, sposb oceniania. gdy ucze moe do teczki doczy na pozr niepasujc
Uczniowie pracuj samodzielnie albo tworzone s zespoy. tre, a tylko od niego zaley, jak daleko posunite bd
Profesor suy pomoc na kadym etapie dziaa. Fina skojarzenia z danym tematem i jakich argumentw uyje,
pracy to prezentacja efektw zbierania aby podtrzyma suszno pojawienia si danego zdjcia
czy wycinka.

Polonista zleca podopiecznym wykonanie teczek dotyczcych

twrczoci danego pisarza, plastyk na temat wspczesnych
form sztuki, a profesor prowadzcy zajcia ze stosunkw
midzynarodowych o konkretnej doktrynie politycznej.
12

W tym znaczeniu to wyjcie uczniw poza teren szkoy,

aby bezporednio zapozna si z okrelonymi przedmiotami,
zjawiskami i procesami. Mog to by wdrwki piesze,
ale rwnie dobrze autokarowe, rowerowe, krtsze, dusze,
dalsze, blisze.

Lekcja o dziejach polskiego pienidza nie musi by nudnym

wykadem, ale ciekaw podr do Zamku Krlewskiego
w Warszawie. Modzie bdzie moga m.in. obejrze mnstwo
monet z rnych okresw historii, wysucha ciekawych
Hej ho, hej ho do lasu by si szo Kady lubi
prelekcji przewodnikw. Biolog nie opowiada, jak wygldaj
wycieczki, to czemu nie potraktowa ich jako formy
poszczeglne odmiany jaboni, ale bezporednio je prezentuje
zdobywania nowej wiedzy czy powtarzania
dziki zabraniu podopiecznych do sadu.
materiau?
13

Nauczyciel rysuje szkielet ryby na arkuszu papieru lub tablicy. przypinane s do duych oci z konkretnym czynnikiem.
Wane, eby bya zaznaczona gowa i oci. W miejscu Grupy opowiadaj o swoich pomysach. Ostatnim elementem
czaszki zapisywany jest problem, a na ociach pracy jest wsplne opracowanie planu dziaania,
umieszcza si informacje, dotyczce gwnych zmierzajcego do rozwizania problemu.
czynnikw, ktre s odpowiedzialne za pojawienie si
trudnoci. Ustalane s przez uczniw podczas dyskusji.
Nastpnie nauczyciel dzieli klas na tyle grup, Dostrzeganie zoonoci problemw i zjawisk dotyczy wielu
ile wytypowano zasadniczych czynnikw. Zadaniem zespow przedmiotw szkolnych, zatem metod t moe wykorzysta
jest ustalenie przyczyn, ktre wpywaj na dany czynnik. i fizyk, i matematyk, i chemik Nie ma przeszkd, eby
Zapisuje si je na kartkach papieru, ktre w dalszej na lekcji z doradztwa zawodowego poruszy problem
dotyczcy przyczyn bezrobocia, na geografii o kopotach
w dorwnaniu poziomu ycia Polakw w stosunku
do mieszkacw innych krajw Europy.
14

Jeli Waszym celem jest zintegrowanie pracy indywidualnej

z grupow, to zastosowanie metody kuli nienej speni
Wasze oczekiwania. Na pocztku nauczyciel okrela
problem, ktry ma zosta omwiony i rozwizany.
Uczniowie maj czas na zastanowienie si nad nim,
a nastpnie zapisuj na kartkach swoje odpowiedzi
i uzasadniaj je. W dalszej kolejnoci cz si w pary,
porwnuj swoje propozycje i spisuj na osobnej kartce list
wsplnych rozwiza. Potem zrzeszaj si w trjki, czwrki
a w kocu caa klasa si zjednoczy i wypowie w danej
kwestii. Wszystkie omwione na forum odpowiedzi wraz
z argumentacj, s spisywane na tablicy bd na plakacie. Gama problemw, jakie mona rozwizywa za pomoc kuli

Nauczyciel podsumowuje ca prac podopiecznych. nienej, jest bardzo szeroka, np. z filozofii: Jakie

To zadanie wietnie uczy dochodzenia do rozwizania, daje s najbardziej kontrowersyjne koncepcje filozoficzne

uczniom rwnie moliwo wypowiedzenia si i obrony czowieka? Z etyki: Co to znaczy by tolerancyjnym?

swoich racji.
15

To take lekcja przygldania si rnym koncepcjom

i moliwociom rozwiza problemu. Na pocztku nauczyciel
komunikuje temat, jaki bdzie poruszany, a nastpnie dzieli
klas na dwa obozy. Grupy wybierane s w sposb losowy
lub wedug opowiadania si za konkretn opcj za/przeciw.
Uczniowie pracuj w druynach i wyszukuj odpowiednie
argumenty. W dalszej kolejnoci s one prezentowane
na forum klasy raz jeden zesp, raz drugi. Wane jest tutaj
okrelenie czasu na poszczeglne prelekcje i podsumowanie
caej debaty.

Pojedynki na sowa s bardzo czsto wykorzystywane w celu

aktywnego zdobywania nowej wiedzy, jak i doskonalenia
umiejtnoci ju posiadanych. Opowiadanie si Debata na lekcji wiedzy o spoeczestwie Za i przeciw

za i przeciw jest pomocne podczas poruszania wyjedaniu modych ludzi za granic w celach zarobkowych,

tematw kontrowersyjnych, draliwych, gdy na etyce Za i przeciw aborcji.

wymaga zajcia okrelonej postawy, przy podaniu

argumentw.
16

To zabawa, ktra uczy twrczego mylenia. Jest szczeglnie

lubiana przez nauczycieli przedmiotw humanistycznych.
Na pocztku caa grupa jest dzielona na mniejsze zespoy
(4-6 osb). Kady uczestnik otrzymuje kartk papieru.
Na samym dole podpisuje j swoim imieniem i nazwiskiem,
a na grze zapisuje przypadkowe sowo i zagina arkusz tak,
eby nie byo wida zanotowanego wyrazu. Kartka
wdruje do kolegi po prawej stronie, ktry robi tak
samo jak poprzednik. Arkusz przechodzi z rki do rki
midzy kolejnymi osobami, a wszyscy zapisz
na nim swoje swko i karki wrc do swoich
wacicieli. Kady rozwija swoje arkusze, odczytuje wyrazy
tak zabaw podczas zaznajamiania si uczniw
i wykorzystuje je do stworzenia opowiadania. Potem
z nazewnictwem zwierzt i rolin w jzyku angielskim.
wymylone historie s prezentowane na forum klasy.
Podopieczni otrzymuj instrukcj, aby zapisywa na kartce
sowa odnoszce si do fauny i flory. Potem polskie terminy
Metoda uatwia przyswajanie nowych swek i wiczenie
(np. so, krokodyl) musz by tumaczone na obcy jzyk
umiejtnoci lingwistycznych. Anglista moe zaproponowa
i wkomponowywane w tworzone opowiadanie.
17

Strategia ta pozwala na twrcze rozwizywanie trudnoci. Mog to by sowa, obrazki i inne formy ekspresji
problemw, doskonalenie umiejtnoci prezentacji w zalenoci od kreatywnoci osoby. Po zakoczeniu pracy
i przekonywania innych do swoich racji. Nauczyciel indywidualnej nauczyciel czy modzie w wiksze grupy (4-5
ustala zagadnienie, jakie bdzie brane pod lup. Kady osb). W zespoach uczniowie kolejno prezentuj
ucze otrzymuje trzy mae kartki papieru i instrukcj, efekty swojego twrczego mylenia, po czym
aby zapisa na kadej z nich, pomys na rozwizanie danej wybierane s najciekawsze pomysy. Nastpuje
opracowywanie atrakcyjnej formy sprzeday wybranego
scenariusza np. w formie plakatu, taca. Potem po kolei
kada grupa demonstruje innym swoje dziea. Nauczyciel
podsumowuje dziaania wychowankw i wycigane
s wnioski z pracy zarwno samodzielnej, jak i zespoowej.

Biolog proponuje temat Jak zminimalizowa

zanieczyszczenie lokalnego rodowiska? Chemik W wyniku
jakich reakcji mona otrzyma wgiel kamienny i gdzie
mona go znale?
18

Zastosowanie tej operacji jest bardzo przydatne

podczas rozpatrywania zagadnie dotyczcych
planowania zmian. Na tablicy lub arkuszu papieru naley
narysowa gwiazd, a na kadym jej ramieniu pytania:
Po co (co chcemy zmieni)? Co trzeba przeksztaci? Kiedy
wprowadza modyfikacje? Jak naley to zrealizowa? Gdzie?
Kto ma wykona te zadania? Uczniowie pracuj w zespoach.
Na zakoczenie kada druyna prezentuje swoje pomysy,
a nauczyciel podsumowuje cao. Wsplnie mona wybra
najlepsze i najbardziej efektywne propozycje rozwiza.

Na godzinie wychowawczej nauczyciel podsuwa pomys:

Jak zintegrowa klas? Jak zminimalizowa problem kradziey
w szkole?
19

Ten pomys na zajcia jest wykorzystywany

w momencie, gdy naley podj decyzj o aspektach
zbdnych (negatywnych) i niezbdnych
(pozytywnych). Na pocztku nauczyciel podaje temat,
a nastpnie przygotowuje dwie plansze na jednej rysuje
kosz, a na drugiej walizk. W zabawie tej kosz oznacza
rzeczy zbdne, niedoskonae, a walizka, to co jest potrzebne
i przydatne. Nastpnie rozdaje uczniom fiszki w dwch
kolorach i podaje instrukcj: na kartkach w kolorze tym
zapiszcie to, co wedug Was jest wane i przyklejcie je
do kartki z walizk, a fiszki zielone winny zawiera treci
odzwierciedlajce to, co jest zbdne i przyklejcie do szkicu
z koszem. Barwy kartek mog by dowolne. Po tym,
jak wszystkie osoby poprzyklejaj swoje fiszki, nastpuje Polonista proponuje osdzenie postpowania bohatera

odczytywanie zapisywanych treci. Metoda ta moe by lektury. W koszu znajd si fiszki z negatywnymi cechami

te wykorzystywana w celu ocenienia przeprowadzonej lekcji. danej postaci, a w walizce pozytywy jego zachowania
i czynw.
20

Nauczyciel przygotowuje plansz z narysowanym

drzewem. W miejscu pnia notowany jest problem
decyzyjny. Kolejny poziom to gazie, gdzie zapisuje si
moliwe drogi rozwizania trudnoci. Drzewo bdzie
miao tyle konarw, ile znaleziono wariantw rozstrzygnicia
kluczowej kwestii. Trzecie stadium to przeanalizowanie
wartociujcych efektw poszczeglnych typw rozwikania
szkopuu. W koronie drzewa naley umieci informacje,
dotyczce celw i wartoci, jakimi kieruje si osoba
podejmujca decyzj. Wytyczne te s zarazem kryterium oceny
poszczeglnych moliwoci rozwiza.
To graficzny zapis analizy procesu, ktry prowadzi do podjcia
decyzji. Forma drzewa skania do logicznego mylenia
i precyzyjnego okrelania swoich sdw. Uczniowie Matematyk wykorzystuje drzewo decyzyjne podczas analizy
uwiadamiaj sobie, e dokonanie werdyktu przynosi rwna z wartoci bezwzgldn. Uczniowie poprzez
pozytywne, ale i negatywne skutki, a zarazem ucz si zastosowanie graficznego sposobu wyjanienia problemu,
przewidywania konsekwencji postpowania i ponoszenia szybko wypracowuj wyniki i dodatkowo wszczynaj dyskusj
odpowiedzialnoci za swoje wybory. dotyczc rozwizalnoci rwnania.
21

W metodzie tej problem zaprezentowany jest w sposb

wizualny w formie plakatu z wykorzystaniem np. schematw,
krtkich zwrotw, rysunkw. W centrum kartki
czy tablicy umieszcza si gwne haso, od ktrego
odchodz linie z bezporednimi skojarzeniami (sowa
klucze). Kada kreska posiada odgazienia, na ktrych
umieszczane s kolejne myli, ktre razem tworz acuch
powiza. Im bliej gwnego hasa, tym skojarzenia blisze,
a w miar oddalania, ju mniej powizane. Uczniowie
prezentuj swoje prace, czc si w mae, a potem w coraz Na lekcji sztuki nauczyciel moe zaproponowa,

liczniejsze grupy. Na koniec tworz wsplny plakat z ustalon by wychowankowie stworzyli map mentaln z centralnym

koncepcj dotyczc rozpatrywanego tematu. Mapa hasem: Czym s muzea? Ciekawym rozwizaniem jest

pojciowa pozwala uaktywni wiedz uczniw, pobudzi ich te zastosowanie formy niedokoczonych zda, np. Warto

kreatywno i skoni do dociekania pomaga, bo

22

Wykorzystuje si tutaj wiczenia, ktre polegaj

na jak najszybszym przeczytaniu wskazanego tekstu
i odszukaniu w nim konkretnych informacji wedug
zalecenia nauczyciela. Po wykonaniu zadania wskazana
jest dyskusja o tym, w jaki sposb modzie docieraa
do podanych treci, jak selekcjonowaa materia.

Nauczyciel chemii rozdaje uczniom jednakowe czasopisma

i prosi, eby odszukali w nim informacji na temat:
Otrzymywanie diiodo-fluorenu w skali powikszonej.
Podopieczni najpierw sami zdobywaj informacje o wskazanej
tematyce zaj, a dopiero potem chemik objania im to,
czego nie zrozumieli i ugruntowuje ich wiedz.
23

To forma dyskusji w grupach, poczona z wizualn

propozycj rozwizania problemu. Dziki takiej metodzie
pracy uczniowie nie tylko poszerzaj swoj wiedz, ale take
dokonuj hierarchizacji sposobw pokonywania trudnoci
i wybierania tych najlepszych. W pierwszym etapie nauczyciel
prezentuje problem i dokonuje podziau modziey
na zespoy. Jasno wyznacza czas na tworzenie dywanika
pomysw. Modzie otrzymuje mae karteczki,
na ktrych wypisuje swoje pomysy na rozwizanie
problemu. Jedna fiszka to jedna myl. Nastpnie
przykleja swoje kartki na duy arkusz papieru. W dalszym
etapie liderzy grup przedstawiaj na forum swoje dywaniki.
Na lekcji z etyki uczniowie rozwaaj zagadnienie:
Potem uczniowie otrzymuj po trzy znaczki i przyczepiaj
Jak odnosi si do przedstawicieli innych nacji? Nauczyciele
je do tych najlepszych w ich mniemaniu. Nauczyciel podlicza
przedmiotw humanistycznych mog zaproponowa
punkty i akcentuje koncepcje, ktre uzyskay najwiksze
stworzenie dywanika pomysw na temat: Jak szybko
noty. Etap kocowy to dyskusja dotyczca wybranego
nauczy si zasad ortografii i interpunkcji danego jzyka?
sposobu rozwizania problemu i podsumowanie.
24

To rodzaj dyskusji, ktry jest interesujcym

sposobem na zgromadzenie opinii i pogldw. Uczy
organizacji, szybkiego mylenia, a take decydowania
si na okrelon opcj. Wszyscy uczniowie
s zaangaowani. Nadaje si do pracy nad analiz
konkretnego zagadnienia, oceny zaj, formuowania
istotnych wnioskw w krtkim czasie. Nauczyciel prezentuje
problem i dzieli klas na zespoy 6-osobowe. Kada grupa
pracuje 6 minut nad danym zagadnieniem. W dalszej
kolejnoci liderzy zespow przedstawiaj swoje wersje
rozwiza problemu. Dyskusj 66 wieczy sformuowanie
wnioskw i podsumowanie.

Nauczyciel na lekcji godziny wychowawczej przedstawia

temat: Jak wyeliminowa problem wagarowania?
Na przedmiocie ekonomicznym mona wszcz dyskusj
o minimalizacji kosztw na ywno.
25

Ten typ dyskutowania jest przydatny w sytuacjach,

gdy ciko jest zapanowa nad grup, zatem metoda
ta jest wysoko punktowana podczas rozwaa na tematy
kontrowersyjne, wzbudzajce duo emocji. Akwarium jest
czsto wykorzystywane przy rozwizywaniu konfliktw
w klasie czy podczas konfrontacji. Suy te powtrzeniu
materiau, lepszemu zapamitaniu trudniejszych treci,
zachca do porzdkowania zdobytej wiedzy. Nauczyciel
proponuje temat. Uczestnicy siedz w krgu, a wewntrz
niego umieszczonych jest 35 krzese. Osoba, ktra chce
zaprezentowa swj pogld, siada na krzele i mwi.
Po zabraniu gosu opuszcza siedzenie, aby byo ono
dla innych. Dyskutuj tylko osoby znajdujce si wewntrz
krgu.
26

Lepszemu zrozumieniu zawiych treci suy

poczenie wykadu z jednoczesnym pokazywaniem
tego, o czym si mwi. To demonstracja czynnoci,
ich kolejnych etapw i prawidowoci wykonania.
Przedmiotem ekspozycji mog by maszyny, urzdzenia,
ich budowa, zasady dziaania, wykresy, tablice
Towarzyszcy pokazowi komentarz sowny ma charakter
wyjanienia, czy si bezporednio z tym, co ucze widzi.

Geograf prezentuje uczniom zasady dziaania barometru,

kompasu. Na zajciach z techniki nauczyciel pokazuje,
a zarazem daje wykad o imadle. Na lekcji fizyki, nauczyciel
prezentuje dowiadczenia, aby uczniowie mogli lepiej
zrozumie jak tworz si fale.
27

To poczenie zabawy z nauk. Nauczyciel

przygotowuje na zajcia film i wcza go, ale wycisza
dwik. Po obejrzeniu nagrania, modzie
ma za zadanie wczu si w przedstawione role
i odegra sceny, zgodnie z wasnymi wyobraeniami.
Po zakoczeniu cikiej pracy aktorskiej nastpuje
pogadanka o uczuciach. Uczniowie wyraaj swoje
spostrzeenia, akcentuj, co byo dla nich wane podczas
naladowania danej postaci. Widzowie opisuj swoj reakcj
na przedstawienia kolegw, czego si dowiedzieli o nich.
Potem nauczyciel wcza film z dwikiem i nastpuje
konfrontacja prezentowanych scen z oryginaem. Odgrywanie
rl pomaga lepiej zrozumie zachowania, intencje, kluczowe
Na edukacji dla bezpieczestwa nauczyciel przygotowuje
wartoci. Pozwala te bliej si przyjrze wiatu i pozna
filmiki: Jak si zachowa podczas katastrofy komunikacyjnej.
rne perspektywy jego odbioru przez innych.
Dokonuje podziau klasy na kilka zespow, ktre maj
odgrywa scenki. Jedni pokazuj jak udziela pierwszej
pomocy, drudzy jak pomaga, a nie przeszkadza
odpowiednim subom itp.
28

Metoda ta pozwala sprecyzowa wyobraenia

na okrelony temat. To rodzaj notatki, do ktrej
stworzenia trzeba otworzy umys i wykorzysta
kreatywno. Przy realizacji potrzebna jest kartka papieru,
podzielona na cztery czci (poziomo, pionowo bd
po przektnej). W pierwsze pole wpisuje si haso, ktrym
si trzeba zaj. To te miejsce na definicje danego
zagadnienia, zaczerpnite z rnych rde. W drugim oknie Po skoczonej pracy kada grupa prezentuje swj pomys.
rejestruje si metaforyczne znaczenia gwnego zagadnienia. Mona podyskutowa nad rnymi podejciami do tematu,
W trzecim polu przedstawia si haso w postaci rysunku a na zakoczenie niezbdne jest podsumowanie.
graficznego i wypisuje si sowa klucze, natomiast
w ostatnim kady wykazuje si inwencj twrcz i ukada Plastyk wprowadza uczniw w tematyk plam barwnych.
krtki dialog komiksowy albo tworzy karykatur Prosi o stworzenie okienek informacyjnych z hasami: plama
z zastosowaniem czoowego zagadnienia. Nauczyciel barwna, plama mikka, plama ostra. Na lekcji z psychologii
powinien podzieli klas na zespoy 4-5 osobowe, ktre bd mona np. zaproponowa, aby grupy pracoway
zajmoway si swoim okienkiem informacyjnym.
nad zagadnieniami takimi jak: co to jest spostrzeenie,
wyobrania, uwaga?
29

Metoda ta suy rozwizywaniu problemw. Trjkt, ktry cigle obecny i zapisuj po lewej stronie trjkta. Po prawej
jest odwrcony wierzchokiem do dou, odzwierciedla stronie wpisuj pomysy, dziki ktrym mona wyeliminowa
zagadnienie do rozwikania. Po lewej stronie jest przeszkody, by wykluczy trudno. Potem kada z grup
podtrzymywany przez przyczyny, a po prawej zawiera prezentuje swoje plakaty, a nauczyciel podsumowuje ca
sposoby ich usunicia. Chodzi o zdefiniowanie problemu, prac.
wyznaczenie powodw, dla ktrych si pojawia,
a nastpnie wyszukanie sposobw na ich eliminacj.
Nauczyciel okrela gwne zagadnienie i rozdaje
uczniom kartki. Oni wypisuj na nich wszystko,
co pomaga, a na drugiej kartce, co przeszkadza
w rozwizaniu problemu. Kady odczytuje swoje
pomysy, a prowadzcy notuje na tablicy tylko te siy
motoryczne, ktre stanowi przeszkod w rozwizaniu
problemu. Uczniowie przyklejaj do tablicy karteczk przy
przyczynie, ktra wedug niego jest kluczowa. Nastpnie
klasa zostaje podzielona na grupy i kada z nich otrzymuje Na godzinie wychowawczej nauczyciel moe w ten sposb
plakat z trjktem. Wpisuj w niego jedn z przyczyn, ktra rozwika wiele problemw, np. Jak pomc uczniom, ktrzy
otrzymaa najwiksz liczb punktw. Zastanawiaj si nad nie radz sobie z nauk? Jak zaagodzi spr midzy
gwnymi przesankami sprawiajcymi, e problem jest grupami?
30

innych. Jej przebieg polega na tym, i kada osoba

wypowiada si na zadany temat (okoo 3 minut). Pozostali
uwanie suchaj i zadaj pytania, ale tylko wtedy, gdy
monolog jest niezrozumiay. Po wysuchaniu wszystkich
nastpuje wymiana opinii, komentarzy. Metoda uczy take
zwizego i jasnego formuowania oraz przekazywania swoich
pogldw, tak aby byy one zrozumiae dla reszty grupy.

Doradca zawodowy prowadzi zajcia na temat wyboru

Metoda ta jest mile widziana przez uczniw, ktrzy odpowiedniego kierunku studiw, a polonista na lekcji
nie lubi dzieli si swoimi przemyleniami o stosunku uczniw do postpowania danego bohatera
i odczuciami, poniewa obawiaj si krytyki ze strony literackiego itp.
31

Ten sposb poprowadzenia zaj jest idealny rol w zespole klasowym, przedstawia swj punkt widzenia,
na podsumowanie. Nauczyciel ma za zadanie przygotowa a nauczyciel zdobywa wiele cennych informacji o swoich
ilustracj mapy nieba, ktra symbolizuje ca grup. podopiecznych.
Uczniowie zaznaczaj na schemacie swoje miejsce
w zespole, jak te pozycje innych. Mog postawi
znak w tym punkcie, w ktrym czuliby si najbardziej Na godzinie wychowawczej nauczyciel moe zakoczy
pogadank o rolach poszczeglnych czonkw w subkulturach
modzieowych. Tak naprawd to kady mentor moe
wykorzysta t metod na podsumowanie pracy grupowej.
Zyskuje wtedy informacje, jak poszczeglne jednostki
postrzegaj siebie, innych, jakie pozycje preferuj,
czego si obawiaj, co im najbardziej odpowiada.
Moe wykorzysta t wiedz podczas prowadzenia kolejnych
zaj, np. spokojnego Karola umieci w innej grupie
ni energicznego Jana, bo obydwoje zaznaczyli na mapie

komfortowo. Kady powinien skomentowa, dlaczego nieba, e nie przepadaj za swoim towarzystwem.

tak pozaznacza miejsca, kto znajduje si najbliej,

a kto najdalej i dlaczego. Ucze okrela w ten sposb swoj
32

Jeli kto szuka metody, ktra ksztaci twrcze

mylenie poprzez zabaw, to graffiti jest strzaem
w dziesitk. To kreatywne rozwizywanie problemw
dziki dzieleniu si swoimi pomysami. Nauczyciel dokonuje
podziau grupy na zespoy (np. 45). Dokadnie okrela czas
pracy. Kadej druynie przekazuje plakat z rozpocztym
zdaniem albo opowiadaniem. Uczniowie dopisuj cig dalszy
wydarze albo rozwijaj wypowied. Po upywie ustalonego
czasu przekazuj swj plakat kolejnemu zespoowi, ktry
teraz pracuje nad tym dzieem. Zadanie koczy si,
gdy plakaty wrc do macierzystych grup. Powstae dziea
s wieszane na tablicy i prezentowane na forum. Nauczyciel
Na zajciach z technik relaksacyjnych profesor proponuje
podsumowuje efekty pracy podopiecznych
rozwinicie zda: Nasze sposoby na zminimalizowanie stresu
podczas egzaminu rda napi pojawiajcych si
w organizmie czowieka, to
33

To forma zdobywania wiedzy poprzez wcielenie si w posta

dziennikarza. Uczniowie dobieraj si w pary. Partner A
przeprowadza wywiad z partnerem B, a potem nastpuje
zamiana rl. Pytania s wczeniej opracowane przez nauczyciela
lub przygotowane przez uczniw. Najlepiej zapisa
je na plakacie. Po zgromadzeniu wszystkich
interesujcych informacji modzie siada w krgu
i przedstawiaj po kolei swoich rozmwcw. Wywiad
moe suy poznaniu opinii innych na jaki temat
i zaprezentowaniu jej pniej na forum.

Na lekcji z edukacji medialnej nauczyciel zapoznaje uczniw

z tematem: Wywiad, czyli jak zaprezentowa czowieka?
Polonista moe poprowadzi zajcia o stosunku kadego
ucznia do zego postpowania jakiego bohatera literackiego.
34

Metoda ta uczy wsppracy, bo aby uzyska pozytywn Kady musi na tyle dobrze opanowa tekst, by potem
ocen, kady ucze musi skorzysta z wiedzy i umiejtnoci przekaza wiedz innym. Po upywie okrelonego czasu
kolegi. Nauczyciel dokonuje podziau klasy na kilka grup pada haso start, na ktrego dwik nastpuje
eksperckich. Kada z nich otrzymuje do przeanalizowania przemieszanie si czonkw zespow tak, aby w skad
inn cz omawianego zagadnienia. Grupy musz kadego nowego zgromadzenia wszed jeden ekspert, ktry
opracowa, przedyskutowa i rozpracowa czyta inn parti materiau. Eksperci przekazuj
otrzymane pomoce naukowe. i relacjonuj, czego si nauczyli w swoich grupach. W dalszej
kolejnoci wracaj do macierzystych zespow i konfrontuj
zdobyt wiedz, a zarazem sprawdzaj, czy wszyscy
posiadaj niezbdne informacje, by zrozumie temat.

Anglista rozdaje grupom teksty o rodzajach wit i sposobach

ich spdzania w Anglii. Grupy eksperckie analizuj po jednym
wicie i potem dziel si zdobyt wiedz z innymi.
35

To technika dramy, ktrej istot jest uczenie si

przez przeywanie. Nauczyciel okrela temat lub problem,
a uczniowie za pomoc ciaa, gosu, mimiki prbuj
je zaprezentowa. Takie postpowanie sprzyja zagbieniu
si w tre zagadnienia i przeyciu danej sytuacji.
Przedstawienie dziaa na wiele zmysw, dziki czemu
uczniowie mog zapamita dane zagadnienie
zdecydowanie lepiej ni podczas innych form przekazu.

Na zajciach o rnych subkulturach, nauczyciel prosi

podopiecznych, aby kady zaprezentowa charakterystyczny
sposb zachowania dla danej grupy
36

myli i opinie. Wyrnia si tutaj trzy poziomy zgbiania

problemu: rozeznanie sytuacji, argumenty na poparcie
okrelonego stanowiska, poszukiwanie pomocy
w podejmowaniu decyzji. Po rozstrzygniciu problemu
przez osoby, ktre bray udzia w przewodzie
sdowym, gos powinni zabra pozostali uczniowie,
aby ustosunkowa si do wyroku. Ca dyskusj
podsumowuje nauczyciel.

To metoda psychosocjologiczna. Tak jak w procesie Matematyk moe przedyskutowa moliwo rozwizania
sdowym osdza si dan scen, zachowanie. Pojawiaj si skomplikowanego zadania. Na lekcji o przygotowaniu
takie osoby jak sdzia, oskaryciel, awnicy i wiadkowie. do ycia w rodzinie watro podj temat o susznoci
Dziki prowadzonej debacie prezentowane s argumenty, stosowania rnych metod antykoncepcji.
37

Istot tej metody jest analiza konkretnego przykadu

wzitego z ycia albo wymylonego. Najlepiej wida
okrelone cechy i inne wyznaczniki na jednym przypadku.
Uczniowie analizuj przyczyny oraz skutki zaistniaej sytuacji,
w odniesieniu do danych uwarunkowa i otoczenia, w ktrym
miao miejsce zdarzenie. Dziki temu uczniowie lepiej
rozumiej dane zagadnienie i na podstawie zdobytej wiedzy
ulepszaj realne dziaania, w celu rozwizania problemu.
Wyrabia si u nich nawyk krytycznego analizowania
informacji, prezentowania wasnych osdw,
jak te wsppracowania z innymi

Na zajciach z medycyny analizuje si konkretne jednostki

ludzkie z danym schorzeniem.
38

Wicej ciekawych informacji na temat prowadzenia lekcji znajdziesz na:

Czy masz znajomych, ktrym moe przyda si ta publikacja?

Podziel si z nimi tym e-bookiem.