charakctery, magazyn psychologicznSzkota Coachow Prosperity® SZKOLA COACHINGU NOWEJ GENERAC) Najbardzie) praktyczny certyfikowany program szkoleniowy Zdobadz kompetencje i certyfikat Coacha Prosperity niezadowolony = tege, co rebisz pep radosei w Zyciu, nagad tinny § cheialbys te rebié edpowiedaalnie i profesjonalnie, e srabié cos sapraszamny. Zrdb pierwszy krok do zmiany swojego zycia! Prosperity Coaching... to wiecej niz coaching 2 skutecznie Edycje JESIEN 2016: innym I zarabiaé dobre + Warszawa - od 23 wrzesnia 2016 + Krakow - od 16 wrzesnia 2016 5 : sz osobisty Prosperity = Wrochaw - od 30 wreeénia 2016 : Coaching + Londyn - od pazdziernika 2016 RABAT OSE Z jesZ Osobowosé Coacha eka Prosperity Specjalny eth z nisz swoje Zycie Deora Osobdiste i zawodowe__ 10 os6b) Dotacz do Prestizowego grona Coachow Prosperity bes BEAL rr ig Bae www.instytutprosperity.p| pop. seksow readuniientem Keds p seksowna Kosiarka do trawe Bye seh sowaym to prawie tle. a mote Rawet see) nid bye inteligentnym. Co poezelahy Kinematografi a lina) ps Tom Ford reNamowalby svoj metyhi i biguterie dla m O ceym Spiewalby Leonard O ceym piseliby autorey seks-poradnikow? raczej Ktopotac. Czy na pewno’ Mo sie mysle¢ tradye a jak pani Dul Z mate — chroni aw razie powinien. Mam jednak wre © W te} Sferze ludzhiezo Z ¢ mnienia Chronienie prywat nieznosnego sformulowani 2 dzania swoja prewatnescia. Granice tyne] inwazji w naseg prrwatnoX, ale tez z powodu aktswnego odda- wania innym swojej prrwatnosci Zaczepki i prowokacje 0 erotycz- nym podtekécie to rzecz zapewne odwieczna. W przeszlosci domino- wala tu zasada dwuznacznosci, aln- Co pocetaby kinematografia, pdybysmy = rozmnazali sie przez podziat lub paczkowanie, a nawet dzieworodztwo? Wiestaw tukaszewski ming fascynacia bietze gore majomox¢ technologii. Co treba =e bic. gdaie tracba dodkraé, w jakiej ko- lenosci. Ty te, aja ta. Potem ty tak WRESLAW LUMASTEWSIO. ocho: escoeweso. a2 min Se Urpe aoe 22 eng w 2071 ae ere Napa nesePetree Capel = | qi gh) Znumerem sierpniowym ksiazka 4 0 chfopcu, ktory przestat sig ba¢ i inne niezwykte _ eksperymenty Najnowsza pozycja z seril ,Oblicza” prezentuje osiggniecia psychologii, kt6re ha trwale odmienity myslenie o naszych zachowanlach, emocjach, postawach. Ich\wplyw dostrzegamy takze w. socjalogii, filozofil, kulturze. Bez nich trudno Sobie wyobrazié Wwspdlezesniq edukacie, przedsiebiorczos¢ czy, reklame Ochtopcu, kedry praestat sig bac mg rigewy ke cksperymenity Prenumerata ,Charakterow> Z ksiazkami z sey. Oblicza a ROCZNA — 12 Kolejnyeh numerdow, kazdy z ksiatk dodawang do aktualnego wydania ,Charakterdw* = tylko 275 zt POLROCZNA ~ 6 Kolejnyey numerdw, kazdy z ksiatka - tylko 137,50 zt WYSYEKA GRATIS Oferta dotyezy wylacznie prenumeraty zamawianej bezposrednio u wydawcy (patrz s. 113) Informacje: prenumerata@charaktery.com.pl, tel. 41 343 28 44. autapromocia SPOTKANIA MEDYTACYJNE W KIELCACH 12-17 lipca 2016 »W STRONE SERt ~ Spotkanlé medytacyjne chrzesci EL) UT UT ERT an Chita pokoju na swiecie MEUM OTN ETU IPRS oy USMS RSC Evie Hamid Hasan (postada linie przekazu pieciu olownycti Sciezek sufickich, Teer o eR ae es : autopromocia MCMC case eae St i CATE symilian Nawara OSB (benedyktyn, prowadzi Osrodek AUCH eve) scijaniskie] WOpa- RAT UIT SZ ELt EME UNA UT Reith j oe polpracg i dialog 2 bud: eee Te EPI) »HEZYCHAZM: TEORIA I PRAKTYKA MEDYTACYJNA” BeOS TCU MOS Ty Ler Eat ty 3 etre} : WU LICE Cell tinted bisarz i malarz, Pua aes ea Ib rear e yey aed Sola Ui aiea tT) lel ul aI a Miejsce: Kielce, kiasztor Pallotynéw na Kar CT ane Wty) i lelete”.Instytut Kultury Spotkania i Dialog ‘ imy przesylaé na adres: medytac, IU SMe eM eae wKielcach Tea Ue aT ent ee MEDYTAC]! LEKTURY NIEZBEDNE DLA POSZUKUJACYCH W zestawie: ; Numer czasopisma ,Medytacja” dwie ksiazki wybitnych praewodtill! po duchowych Sciezkach adie W salonach prasowych Sww.sklep.charaktery.eu od 6 lip¢? NA TEM 18 OCHOTY NA PIESZCZOTY Choé w seksie wolno dzis prawie wszystko, czesto tracimy Na niego ochote. Dlaczego? W jakie pulapki wpadamy? Anna Golan radzi, czego nie robic, by ciaszyé sig seksem: 28 SPRAGNIENI POZADANIA Nie ulegajmy mitowi, ze jezeli partner nas kocha, to sig domysii, czego chcemy —mdwi Wieslaw Sokoluk SEKS 34 RAZEM SAMOTNI Najbardziej dotkliwa jest samotnosé we dwoje. Jak sobie z nia poradzi¢— zastanawia sig Aneta Ciesla 38 SMARTFON KONTRA DZIECKO W epoce technologii cyfrowych dziecko musi walezyé 0 uwage rodzicow ze smartfonem — ostrzega Amy Novotney. 42 Ptec CHOROBY Katarzyna Girezys-Poledniok wyjasnia, jakie choroby zagrazaja kobietom, a jakie mezezyznom. 46 SLOWA, KTORE DAJA OTUCHE Jak rozmawiaé 2 chorym przyjacielem? Czego lepie] nie mowié? Przyktady podaje Letty Cottin Pogrebin. SO RESET NA STO PROCENT Nielatwo na urlopie odciaé sie od pracy. Adriana Kios pokazuje, jak to zrobic. 58 JAK ZABA CUDEM WYSZtA Z OPRESJI O metaforach, Ktore pomagaja nam znalezé site do dziatania, opowiada Norma Baretta 62 ANIOLY PRZY MNIE Nie da sie zdobyé ,starych” przyjaciét, dbajmy zatem otych, ktorych mamy — przekonuje Maria Oles. 66 PRZYCHODZI PACJENT DO AWATARA Chris Brewin wyjagnia, jak w reeczywistosci wirtualne) mozemy Gwiczy¢ wspotezucie dia samych siebie. 0 68 MILCZACY TOWARZYSZ Kim sq niewidzialni towarzysze, ktorych obecnos¢ odezuwaja niektore osoby? Odpowiedzi szuka Ben Alderson-Day. 72 CZYTNIK MYSU Czy aktywnosé mézgu zdradza, 0 czym myslimy? Sprawdza to Marek Binder. 74 20 LAT Z .CHARAKTERAMI” Jak zmienil sig Swiat przez ostatnie dekady? — pytamy Pawta Boskiego, Anne Sobolewska i Jacka Wojtysiaka. 7 PSYCHOWIESCI 54 MOJAHISTORIA 55 KRZYSZTOFOWICZ 78 KTO, CO, GOZIE, KIEDY BI MARUSZEWSKI 100 AWDIEJEW lol MAKSYMIUK foz BORTNOWSKA 103 GADACZ 104 KARPOWICZ 105 MADZK los KIOSQUE lO POCZTAPOETYCKA tw WICHA NADESER li2 LISTY 4 CICER CUM CAULE 82 MAM NA IMI MARIANNA O trucnych wyborach | odwadze osob transpiciowych mowig Karolina Bielawska i Izabela Jaderek. 88 UPDATE DUSZY. CZYL RAMADAN W MAROKU Weronika Ulicka zabiera nas Ww podrdz do Afryki. 94 DROGI DO POJEDNANIA O budowaniu mostow laczacych ludzi rozmawiaja ks. Manfred Deselaers, Wojciech Eichelberger i Michael Schudrich. 98 UST Jacek Wojtysiak tumaczy, dlaczego nie pisze listow otwartych.fp. pizekazujac porzebujacym | ubrania lub ksiazi. 7 proc. | wit sso asp | Porzebujacych wile razy _ w roi. 2 16 proc. — raz w roku. Polakow Dezinteresownie preemaczyto na cele ( charyea rywne wiasna prace 7 lub ustugi. 4 proc. wspiere ra w taki sposob potrzebujacych ¥ wiele razy w Ciagu roku, @ 3 proc. badanych preyznaie, 2e angazuje Sie w dziatania | wolontafiackie faz w roku. IC A ciccoucic _ porzebujacym zarowno | pienigdze, dobra materiaine, | Xi wiasng prave. Wyramie _ weeksza grupe (32 proc.) ©) stanowili ci, icorzy pomagai >) porzebujacym na dwa ) rome sposoby, naiomiast " 26 pme. badanych udzicizio 1) S< ctaryztywne yo ©) Na jeden z zech sposonow. oi is: fe it ‘dobroczynmesci (Srednia ficzb2 form Gobrowolnego I bezplemego * Deo: bate (20S © Dobroczmnoss w Poise” ZEPRLLE TCE DOG PSYCHOWI!IES©! } | | | > Orlando i mowa pogardy 12 crerwea 29-letni mezczyzna wkroczy! do gejowskiego Klubu Ww Orlando i é i ie tam ludzi. Zabit kilkadziesiat w stanie Floryda i zaczal strzela¢ do bawiacych sig a Eu Magdalen sdb, wiele rani, Psycholagicanym zrodtem te] su 0 cztowieka tylko dlatego, Skroczka i Michal Bitewicz — bya pogarda wobec Inneg 2e kocha osoby tej same} pici. E stezucie. To cas to chyba inne uczucie ~ seas ae rozbrajaiaco szczerym komentarzu na jednym zprawicowych portali informacyjnych. Obok - dziesiatki innych komentarzy petnych homofobii i swoistego schaden- freude, satysfakeji 2 tragicznego losu pigcdziesigciu mtodych ludzi zamordowanych w Orlando. Badania mowy nienawisci przeprowadzone w 2014 roku przez Centrum Badan nad Uprzedzeniami UW i Fundacje im. Stefana Batorego dowiodly, Ze obrazanie os6b nieheteroseksualnych jest w Polsce bardziej tolerowane niz obrazanie muzuimanow, Ukraincéw czy Zydow. Pogarda fakiycznie blokuje wspdtczu- cie. Dlatego tez warto dzis pisat 0 .mowie pogardy”, a nie 0 mowie nienawiSci”. To wiagnie takie wypowiedzi napedzaja fanatykéw — takich jak mezezyzna, ktory wszed! z karabinem SIG Sauer do Kiubu .Pulse™ w Orlando i zaczql strzelac do ba- wiacych sig tam oséb. Codziennie dzielimy ludzi na wiele kategorii, kazda z nich wiaze sig z konkreing etykieta. Exspedientka w sklepie pewnie nie byla cobra uczennica, a bezdomny na !awce w parku jest po prostu lenivy i nie potrafi wzigé odpowiedzialnosci za wlasne zycie. Nie rozpatrujemy tych przypadkow indywidualnie, uwazamy po Prostu, 22 tak jest. Od dziecka slyszymy rowniez, by nie rozma- wiac Z obcymi. Obcy to zly, ktoremu nie nalezy ufaé. O ile stereotypy sa czymé naturainym w funkcjonowaniu cztowieka, to ich tresé moze byé bar- 20 zr6znicowana. Badania Lasany Harrisa i Susan Fiske pokazuja, Ze najbardziej dramatyczne konsekwencje maja stereotypy pogardiiwe — gdy jakas grupa jest postrzegana jako obrzydliwa i odrazaiaca. Az taksim stereotypami spotykamy sig na co dzien w zyciu publicznym. 76 pro- fo ae iinet filet aa aa eee przedstawiajace osoby homoseksualne ve. 4@ mlodych Polakow it i im naj Fiat styszaio takie wypowiedzi w swoim najblizszym Jak ogromny i destruktywny wolyw moga mieé pogardiwe uprzedzenia, mielismy okazje prze- konaé Sig podozas zamachu w Orlando. 29-letni obywatel USA pochodzenia afgariskiego zabil w Kiubie gejowskim 50 os6b, a wiele ranil. Miejsce zbrodni nie byto praypadkowe. Ofiary byty dla siego Zupetni oboe, wrogose, Kora nim Kerowata, mala zrodio w pogardlinych uprzedzeniach, on Sane ome ‘wyrazal. Agresja wymierzona w tych ludzi byla podyktowana jedynie : : Tea ay ee neni w Kubie fepszym. Tr tak jak ‘ Bene a inna miodziez, czyni Swiat tase po ota sa en! OME poe wae Waine, bys Se x z é laine, bySmy pamigtali Jake byio psychologiczne ‘WOdio tej zbrodni: pogarda wobec innego Dr hab. MICHAL BILEWICZ jest psych Size leerue Centrise Baden aie |. Precule pa , i defumrenizach nad Uprzedecriome, ; Uniwersyiecie Warszanskim, saupsrar sing pees] Precrieecra) Jak zadbaé o mézg, poprawic¢ nastréj i zwiekszyé odpornosé psychiezng Jak zregenerowaé cialo i odswiezyé umyst Jak okielzna¢ zmeczenie i odzyskaé : utracong energie be booed »Psychologii ii Dzis” na wakacje _Zkaidym egzemplarzem dodatkowy zeszyt! : Jutwapreedary Sire a Suwa Ses reas Sear ore akademia raktery NA STRONIE AKADEMII MOZECIE ODKRYC DLA SIEBIE E-KURSY: CYKL: AKADEMIA KARIERY oswoi¢ ‘STRES, KOMUNIKACJA > Dla profesjonalistow: ODNALEZC SPOKOJ WwW ae ee psychologow i trenerdw, Adriana Klos > rozwiazyw — oe pedagogéw i nauczycieli > Osobisty program Bie i Sere > Szkolenia certyfikowane oswajania stresu are > Treningi rozwijania u feMOSC] > Bestseller: INTERWENCJA > Relaksujace wizualizacje rodzinnyeh medic KRYZYSOWA W SZKOLE i treningi oddechowe > Podpowiedzi exspertow CYKL: SZTUKA DOBREGO ZYCIA YA dr Ewa Woydyito ZX > Jak zyé dobrze z wiasnym Ja > Jak poprawi¢ relacje Z najblizszymi Znajdziecie nas na Z www.akademiacharaktery.p!Przyjazn silniejsza niz amnezja _ Prof. SUZANNE CORKIN | marta 24 maja w wieku _ 79 lat. Jej badania | koncentrowaly sie wok6t _» chordb neurologicznych Prébowala polaczye. _ okresione procesy poznaweze, zwlaszcza 2wiazane z pamiecia Z okresionymi obszarami mozau. Byla autorka badz wspolautorka ziesieciu ksiqzek i ponad stu artykulow naukowych. Od 1962 roku Sprawowala opieke nad jednym z najbardziej znanych amnestykow, pacjentem HM ___ (prawdziwe nazwisko Henry. S Molaison), ktory zmart ~ Ww 2008 roku. Mezczyzna _ Clerpial na catkowitg amnezje ~ fastepeza, ktéra Sprawiala, 2@ nie potrafit Zapamigtac _ fowych informagji _ Zaburzenie to zazwyczaj Jest wynikiem uszkodzenia Srodkowych obszaraw plata skroniowego. Oprécz relacjl wynikajacej z zainteresowan Naukowych dotyezacych deficytow Pamieci, profesor Corkin laczyla 2 Henrym takze prayjazn, o ile jest to mozliwe w pizypadku czlowieka dotknigtego Catkowita amnezjq nastepeza ~ CO Oznacza, Ze podezas kazdego spotkania treba mu Sig Na Nowo przedstawiac. Okazato sie, ze przyjazn moze byé silniejsza niz amnezja, Jak dowiadujemy Sig Z nekrologu publikowanego w ,New York Timesie”, regularne wiayty, ktore sktadata Pacjentowi, w pewien Sp0SOb doprowadzity do wytworzenia sie u niego Sladu pamigciowego. Mimo 2€ 2a kazdym razem pacjent HM poznawat od nowa prof. Corkin, to jednak wytworzyto SIG U Niego zadziwiajace brzeswiadezenie. ze skads jg 2na_ Profesor Corkin Napisala 0 pacjencie HM ksigeke Permanent Present Tense (Wie iS (Erazniejszy), Klora nlestety nie zostala dotad preettumaczona na {e2yk polski Marek Binder ay + LIPIEC 2016 => ¥W Owilicr& a=! > Pozegnania W minionych tygodniach odeszto od nas troje wybitnych psychologow: Andrzej Szmajke, Jerome Bruner oraz Suzanne Corkin (patrz tekst obok). Prof. dr hab. ANDRZEJ SZMAJKE by! wybtnym polskim psycholo- giem specjalizujacym sie w zakresie autoprezentacji, postrzegania ludzi, psychologii osobowosci i psychologii spolecznej. Prowa- ro dzil badania dotycezqce percepeji interpersonaine), autoprezentacji, = atrakcyjnosci interpersonainej, egotyzmu oraz psychologii zacho- wan politycznych i psychologii sportu. Od 2008 roku by! dyrekto- rem Instytutu Psychologii Uniwersytetu Opolskiego i kicrownikiem Zakladu Psychologii Spotecenej. Autor wielu publikacji, m.in. ksig- Zek: Samoutrudnianie jako sposob autoprezentacji: Czy rzucanie fod pod wiasne nagi jest skuteczna metoda wywierania korzyst- ‘nego wrazenia na innych?, Samautmuahianie. Dobré rzucania K16d pod wlasne nogi (wspétautor D. Dohtsk, Auonreeataga maski - a, = oy Andrzej Szmajke zmari 5 czerwea 2016 roku w wieku 62 lat. A is Zegnam sie z Andrejem dy 2 Nas, Kto spotkal sie z Andrze) i f f em Szmajke — prey prac} pe Spozyciul — wie, Ze Andrzej to KTOS. To nie bj le ae ee ene oe ee y hee aes jest, tak, jak ZaWvsze, Miarq sprawnosci umystu. Jak wzorzec metra. Trzeba Fis Te le ees an Wwstydu i zazdrosci w ‘Kontrontagji z. madroscia Andrzeja, i niki B a a eae an ace ee Dp woscia. On — jak pewien detekiyw — od zawsze widzial pozoru szorstki, Niecierplivy, w istocie elikatny i nie as ly i miesmiaty. Roztargniony do Zliwe i moyateee cs ee Bee O perfekeyjnie nile oe Ge re j i aj) przekonac. Powazny cztowiek ti je a Dire as f Deka, Uczestnik biesiad. Mozna tak ate See Cer: asa indrzéfa ~ lekko manieryezna, lekko stylizoi st mi ee a troche Gombrowiczowska, troche ne Babi, 7 inden ae Pa e ponte Andrzejem, wie, e jest on 1 bedzie 2 nami, Ze jest ti ieee i ee 1 Mmiloscia. Malo kto tak bardzo na (0 Zastuguj Wiestaw tui ee . ‘aszewski ee Prof. JEROME S. BRUNER byt j i | 5 ER byt jednym z naj lbardzi iwplywowych Psychologow XX wieku, Byt. Pane pee Fem wielu ksiazek j Podrecznikaw zali liczanych do ili ksztalcenia, O poznawaniy, Szkioe a ‘ener Kasyki literatury Psych Jerome Bruner zman 5 czerwoa 2016 roku w wieku 100 lat W poszukiwaniu sensu Jerome Bruner w Swoim 2yc cholog spoteceny, potem 5 Zycie wypetr ablieze apetnione byto nie tylko praca, lecz takze poszukiwaniem i plekna, harmonii i sensu, Dzieki Niemu, psychologia znacznie zmienit ienila swoje ann Piwkiem w ptytki Naukowcy z Finlandii pod Kierunkiem Eloise Kok odkryli, ze konsumpcja piwa moze mieé korzystny wplyw na amiany w mozgu, ktore moga byé powigzane z choroba Alzheimera. W trakcie badania przestudiowano mézgi 125 mezczyzn w wieku 35-70 lat pod katem obecnosci tew. plytek starczych, struktur czgsteczkowych zbudowanych z dialka beta: -amyloidu, ktére gromadza si¢ w mézgu wraz z wiekiem. Ich nadmierna obecnosc jest jednym z charakterystycznych symptomow choroby Alzheimera. Jak odkryli badacze, u amatorow piwa tych plytek byio istotnie mniej — powdd jest nieznany. Najprawdopodobnie} nie chodzi o sam alkohol, bo podobnego efektu nie Zaobserwowano u osdb spozywajacych wino lub inne > Zgoda na klapsy Z badan przygotowanych dla Rzecznika Praw Dziecka wynika, Ze Polacy wciaz akceptuja przemoc w wychowywaniu dzieci. W2010 roku wprowadzono w Polsce prawny zakaz bicia dzieci O zakazie tym wie ponad 70 proc. Polakaw, jednoczeSnie az 58 proc. ankietowanych akceptuje klapsy jako fagodniejsza™ posta¢ przemocy, a 22 proc. badanych rodzicow dopuszeza -powazniejsza’ postac przemocy, czyli tak zwane lanie. Co trzeci ankietowany uwaza, Ze stosowanie kar fizyeznych jest wylgcznie prywaing sprawa rodzicow. Uczestnicy badania deklaruja, ze gdy stykaja sie z przemoca wobec dziecka w najblizszym otoczeniu (np. u Sasiadbw), upewniaja sig, co si¢ dzieje (34 proc.). Co siodmy ankictowany zolosifby sprawe na policje, tyle samo ankietowanych zwrocitoby uwage rodzicom, ale 11 proc. nie zareagowaloby w ogdle, zwlaszeza adyby 2 takim zachowaniem wobec dzieci zetkneli sig w miejscach publicznych. Dlaczego? Bo uwaiaja. ze nie nalezy wtracaé sig: w sprawy innych. Do bicia dziecka pasem lub innym przedmiotem przyznaio sig 7 prec. fodzicow. Inne formy przemocy, takie jak: karmienie na site, szarpanie | potrzasanie oraz agresja slowna, stosuje co dziesigty radzic. Najmniej rodzicow przyznato sie do spoliczkowania dziecka. natomiast wiekszos¢ - 67 proc. — krzyczy na swoje dzieci. Blisko potowa respondentow stosuje Klapsy wobec chlopcéw, a niemal jedna czwarta wobec chiopcéw i dziewezynek. Czesciej stosowanie przemocy w wychowaniu ujawniajq rodzice 2 nizszym wyksztalceniem, posiadajgcy kilkoro dzieci, negatywnie oceniajacy swojq sytuacje materiaing. Widoczny jest wyrazny zwiazek migdzy stosowaniem przemocy w wychowantu a je) doswiadczaniem we wiasnym dzigcinstwie. Bici bija czesciej. Wyniki opublikowano w Raporcie Rzecznika Praw Dziecka pt. .Przemoc w wychowaniu w opinil ‘spolecznej oraz w relacjach rodzicow” (dg) fybusinessimages / iStock com = Instytut Socjologii Uniwersytet im. Adama Mickiewicza w Poznanin typy napojow wyskokowych. Marek Binder reklama Oferujemy atrakcyjne studia oparte nainterdyscyplinarnym programie, realizowanym przez doswiadczonq kadre naukowo-dydaktyczna zudziatem praktykow. n tnie doswiadczenie atceniu pracownikéw socjalnych fa poziomie licencjackim. Lee nag zaprasza na studia magisterskie na kierunku PRACA SOCJALNA DNTWERSTT SERSS ne Anan! AM w PozNant Tete anes nw Dr Asystentura i mediacja socjeina — po ukoficzeniu tej spedalnosci absolwent jest pr Pe mere rs eget eee me Pur DC RC Rees Rc Desc cer Bucs bere Reh ec eee oe] Pec tte mc eee Re Ia oe EI} Organizacia ustug socjainych — absolwent jest przygotowany do sa realizaqi zadan przypisanych ustawowo wspdtczesnej roli organizatore u Pee em me er ee mm Be Ee Freee et oe ute bes aa Se cee es ee ee ees OMe eee Ml) PS oe Ro Re cree is Animacja spotecznesci tokatnych — absolwent jest przygotowany dor tora spotecznosc tokainych i do samodzielnej realizaqi zadan p Pee oR ees ee Re ene] Nastudia drugiego stopnia na kierunku praca socjalna obowiazuje komkurs j oianowania kierunkéw polityki spotecene} w Srodowisku tokainym. dypte: . Zapraszamy absolwentow studidw pierwszego stopnia preedmioty wiodace na tej spedalnosci to: = Spoteczost lokaina SE ee UD eae CORT oc anata SS SS SES emesis Set cetera Ceram errs tts et) Per ea ti eee Bem Pe ieee ce Ren OT Rte naukio zarzadzaniu * towaroznawstwa » naukio administracii prawa = prawa kanonicznego. Te Oe ay Cr ee ea Rak Bd Pec Reo eo eo Rar eo eu www. socjologia.amu.ediBesycHoWIESE! > Wakacje bez stresu ss Na wakacyjny urlop czekamy caty rok. Marzymy 0 odpoczynku i swigtym spokoju. i i i iepokdj: Tymezasem gdy zbliza sig termin wyjazdu, nieraz ogarnia nas ma ee czy wszystko spakowane, zarezerwowane, zaplanowane, czy Le ” ow mezgu czy W pracy na pewno wszystko zostato dopigte na ostatni guzik... Jak .wygrac” z wakacyinym stresem | Czy sires zawsze jest = szkodliwy? Na te pytania odpowilada znakomita terapeutka Adriana Klos w interaktywnym kursie ,Oswoic stres 2 odnale2é spokdj”: .Stres sam w sobie nie jest szkodliy. Jest nieodfaczaym elementem naszej egzystencyi. Zawsze 5 bedziemy na niego narazeni, poniewaz zycie 2 nalury jest z cujace i nieprzewidywalne. Szkodzi nam zatem nie stres, ale nieumijetnosé radzenia sobie z nim. skakujace, Zrodiem stresu moga by¢ tez radosne nia, takie jak zmiana mieszkania, remont, nowa praca, ziny dziecka. Tak jak wspominatam, kluczowa dostrzegamy w nie| wyzwanie czy mozliwosé ie zmian. Wolq tkwic w sytuacji, ktora im nie odpowiada, ale jest woju. Niektarzy bojg s znana i bezpieczna O.czym nalezy pamigiac, aby naprawde odpoczaé na diugo wyczekiwanym uropie ~ Adriana Klos wartykule Reset na sto procent” (s. 50). Kurs .Oswoie stres, odnalezé ‘spokdj” — a w nim rady ekspertki, i Gwiczenia pomay a porate akademia pecan charaktery Marek Binder Przez emocje do serca Judith > Pasozyt wsciektosci 5 Czesto puszezaja ci nerwy i zdarza ci ig zniszezyé s cos w napadzie niepohamowanej ziosci? By¢ moze = Przyczyng twoje] wSciektosci sq jednokomorkowe pierwotniaki zamieszkujace mozg. ujacych u ludzi i innych ssakow. Mogna zarazi¢ sig nig adyz w jego odchodach znajduja sie zarodniki tego wotniaka Toxoplasma gondii. Kiedy dojdzie do Dierwotniak z leszka W mézgu, niestety zyklad, 22 myszy chore reagowat na Zapach kotéw, przez co wSpolpracownikow Z University of dotyczyc tal th osdb cien aburzenie e! upie ¢ {ED - prawie owiedziainego ea eee ee Ty to jedna z najezestszych chorob Pasozyiniczych fen moze ulokowac sig w migSniach, watrobie Marek Binder Fatw ako ACST orzy w Warszawie, Krakowie, Katowicach, Poz iWroctawiu Przyjamnie - E Rozwin swoj zawodowy | esobisty potencjat Kiemnych na dv y sobie mi emocjami grupy —jedna przez 30 minut uprawiala jogging, druga, tez z 30 minu miesni. ogladaly wykonywala enia na rozciqganie lepnie obie grupy e ,biegaczy” emo 2 panowanie ta duzo szy iskarzaly sie na trudnosci emocjami. Marek Binder Spiewanie zbliza Psycholog Oksfordzki Gr Eilun ze gru owie Z Uniwersytetu go, pod kierunkiem prayjaéni. Naukowcy 0 -LIPIEC 2016 = we Sane | > Bohater : Choé uwielbiamy ogladaé gwiazdy i ekscytujemy sig kee i Ronaldo, to mamy Swiadomos¢, ze zaden 2 nich nie wsta) bez pomocy kolegow. SER os ata lizacjq Messiego itby na Olimp palpracy 2 miesig nikiem: pi- 7 okazji mistrzostw Europy, mie Majac bladego artwi, Kto (by zacytowaé jedna 7 Klasycanych polskich piosenek okolop Ikarskich). ,USmie- ‘héw, radosci, Klopotéw czy Zalu, c2¢g0 bedele wigce/?* — nie potrafig powiedzie¢, \ jac tekst na kilka ey przed rozpoczeciem turnieju. Czy w chwill, ady Pafistwo go czytaja, reklamy z Robertem Lewandowskim sq wlasnie wstydliwie wycofywane, czy przeciv olejny Polak w histori pitki okazuje sig ,ksigciem Paryza"? A moze nasz bohater bedzie tym razem zbiorowy, jak wygrywajaca w maju Klubowa Lige jaca na co dzien w rodzinnym miescie ,Charakteréw” druzyna pilkarzy recz- nych Vive Tauron Kielce? ‘ Jednego bowiem mozemy byé pewni: futbol jest gra zespolowg. Cho¢ zazwyczaj uwielbiamy awiazdy, ekscytujemy sig rywalizacja Messiego i Ronaldo, podziwiamy Ibrahimovicia vspominamy legendy z przeszlosci - Pelego, Cruyffa, Puskasa czy Lubafiskiego —to mamy SwiadomoSé, ze zaden 2 nich nie wstapilby na Olimp bez pomocy kolegow. Wspomi- namy, dajmy na to, cudowna bramke z woleja, strzelong w finale Euro 1988 przez Holen- dra Marco van Bastena druzynie Zwiqzku Radzieckiego; wiemy wszakie, ze nie bytoby jej, Qdyby nie wezesniejsze przerwanie akcji Sowietow przez Jana Woutersa, a nade wszystko precyzyjne, kilkudziesigciometrowe podanie Arnolda Mihrena. Nigprzypadkowo zreszta w glosnym filmie Kena Loacha ,Szukajqc Eryka” tytulowy bohater, znakomity pitkarz Man- e; ic Cantona, na pytanie wielbiciela, ktérq ze swoich ‘mienia Zadnej z kapitalnych bramek, lecz podanie za linie obrony Totte gajqcego tam Denisa Irwina. Jedna z najwaéniejszych madrosci zyciowych wypowiadanych w filmie przez Cantone, brzmi . You must trust your team mates. Al Praekleristwo albo prz} pojecia, .x z 5 E} s 5 enhamu, Mauricio Pochettino. W trakcie ostatniego ii tej druzyny, bronil sig rekami i nogami przed... Sprowadzaniem do klubu nowyeh pilkarzy. Tak jest: w czasach, gdy transfery ekscytuja ki- icdw niemal rownie mocno jak gole, i gdy angielskim klubom, korzystajgcym z rekordowo elkiego kor zyinego, naprawdg nie brakowalo pienigdzy, Argentyficzyk upieral sig, ze jego z € polrzebuje wzmocnien. Ze wybitny pitkarz, ktdrego talent i slawa nie- watpliwie przyciqgnelyby jeszeze wiecej ludzi na stadion mogtby naruszyé budowana przez dlugie mie: bedaca bodaj najwigkszym atutem zespotu atmosfere wsrdd zawodnikow. Ot6z tak: mozesz nie mieé najlepszych pitkarzy swiata (Pochettino z pewnose a ich nie miat). e osiagn a ae esl 'aczqca zawodnikow wig? pozwoli nadrobié braki w umiejet- lank, G2 caesar Be ences, Pracowali na boisku wedle zasady jeden y yscy Oe Niby nic wielkiego: przebiec dodatkowe 20 metrow, g ry doprawdy nie jestes odpowiedziainy — zy cle minionych miesigcy jakze czesto 0 ostatecznym sukcesie nei Sena bardziej psychologom biz me wy meeystulac sposoby znane kow i ce2zne! u OKrzykt y n: 3 kow pray tek bocznej boiska treningowego. Z scsvaotonat a ee ganaan ri Wey toa sala aazinl, obarte ponoe na starym Tyluale 7 Ktrels W J€90 trakci acy Naprzeciwko siebie k we bi 74 eat we koledzy z dri y 'y = Bane a ete F DO czym przyciskali je tak algo ae ees "odvaga | Zaufanlem ie Gone ae StVeN ograniczen, ae led shontaaitce aie le ~ do siel artne: teble i do partnerow, bez ktoryeh trudno o aukcesianaidle do Euro: ja jednak wierze, ze nie bedzie Ze”. Ma e to na pismie MICHAL OKONSK! jest dziennikarzem .Tygodnika Pow. Tem kslazkii bloga Futbol jest UNIWERSYTET La Pre eS ura tajemniczych rc genet, a) CE Do ca) przywédcow to przede Pers [neal wizji. Przywédca wybitny mysli o przysztosci, RTE) cele, o ktérych inni nawet nie marza, a jego Pala edi) sprawia, Ze potrafi pociggnaé za soba grupke ludzi, czasem duza grupe, niekiedy wielka Fer oon alo pe ees es aa mle ce ees Re Seles Toe clea re) Drzwi otwarte: 9 lipca, RAP Vee yee Pra arAL i i oo) Program stypendialny dla 5 najlepszyc! at ial sisaameiat) Pere eh eee ere H Ah erate a Ror Ara SV Sacy yer Ca pea etre ere Cue on ludzkim zoloszenia do 18 Upea 2076 See EUR Urol kreatywnych NPAC Curt cole AostaMPSYcHOWIESE! > Wielkie eksperymenty Drigki badaniom psychologicznym coraz wigce] wiemy o sobie, innych ludz iach ' Swiecie. Ich wyniki nieraz wywrdcity do gory nogami nasze myslenie 0 cztowieku ia tym, jak dziata Nasz umyst. Najwazniejsze badania zaprezentujemy W ksigzce O chtopeu, kiéry preestal sig bac | inne niezwykte eksperymenty, Kira ukaze sie - E czgscig nakiadu sierpniowego numeru .,Charakterdw”. Trudno wyobrazié sobie psychologig bez eksperymentaw. $a fe} pol okazato sig tak wane, aich wyniki tak donioste, Ze wywarly phyA na nigjedna dziedzing wiedzy 0 cztowieku. Philip Zimbardo, Stanley Milgram, Iwan Pawitow czy Elizabeth Loftus to badacz orych socjologia, literatura, film, teat. tom serii .Oblicza”, ktdry ukaze sig 2 czescig naktadu Sierpniowego numeru .Charakterow”, poswigcany bedzie wlasnie tym niezwyktym eksperymentom. Pokazemy nie tylko, jak wplynety na wspolezesne myslenie o ludzkie} naturze, ale tez jak ksztattowaly zmiany w dach etycznych prowadzenia badan, nie tylko ne niemal tak samo, jak nam powietrze. Wiele z nich |. = Psychologicznych. Ksiazka O chlopcu, ktory przesiat sie [inne niezwykte eksperymenty bedzie stanowié jedna z lektur lecanych w kolejne), juz 9. edycji Ogdinopolskiego Turnieju Wiedzy Psychologicznej, organizowanego przez »Charaktery”. Turniej ruszy 1 pazdziernika, a zakonczy sie wiosng 2017 roku. Do udzialy w nim Zapraszamy wszystkich uczniow szkol ponadgimnazjalnych, ktorzy Chea zatebiac tajniki wiedzy psychologiczne| oraz lepiej poznaé siebie linnych ludzi. Wigcej informacii juz wkrétce na tamach ,Charakterow” ina stronie www.charaktery.eu. Peers ill, eeecrh, > ty Co SMC I \ Git, WSTE PUA, - —— _ + LIPIEC 2016 Turniej HEE viewy psychologicznej Palace matki, chore dziecj Palenie papierosOw podczas ciazy jest znanym od dawna ezynnikiem ryzyka. Powoduje min. zmniejszenie wagi urodzeniowej, podwyzsza ryzyko odklejenia lozyska czy wystapienia deficytow uwagi u dziecka. Publikacja w ,American Journal of Psychiatry” dotozyta do tej listy Kolejng pozycje. Badacze 2 Columbia University oraz 2 fiskiego 2 Uniwersytetu w Turku przebadali okoto 1000 przypadkw schizotrenii uw osdb urodzonych w Finlandii wlatach 1983-1998 pod katem wystepowania nalogu umatek, Okazato sig, ze nalog powodowal istotne podwyzszenie ryzyka tego, ze dziecko zachoruje na psychozg. U matek, ktore pally bardzo duzo, wzrost wynidst az 38 procent. Doktadny mechanizm nie jest znany, autorzy rozwazajq kilka alternatywnych hipotez: ZaKlocajacy wplyw nikotyny na procesy tworzenia sie nowych neurondw, rozregulowanie transmisji migdzy neuronami, prowadzace do zmniejszenia grubosci kory mozgowej oraz spoidta wielkiego, nasilenie czynnosci neuronow hamujacych w korze mozgowej czy wreszcie amnigjszenie dostepnosci tlenu w organizmie Fozwijajacego sie plodu. Marek Binder Zimne kontuzje Zawodowi gracze futbolu amerykariskiego sq dwa fazy bardziej narazeni na kontuzje w chiodniejsze dni ~ donosza badacze Z University of Toronto na famach Orthopaedic Journal of Sports Medicine”. Przeanalizowali oni raporty Narodowe| Ligi Futbolu na temat kontugii odniesionych W S@zonach 2012-2013 12013-2014 Odkryli, 2€ Zawadhicy Czesciej doznaja urazow w dni, Kiedy temperatura wynosi Ponizej 10 Stopni Celsjusza, Ni2 kiedy przekracza 21 stopni Celsjusza. dg > Klucz do dilugowiecznosci Dobrze wiemy, Ze jesti chcemy diugo cieszy¢ sig zdrowiem, bardzo wainy jest wlasciwy styl Zycia. Nowe badania pokazuja jednak, ie jeszoze wigksze znaczenie ma to, jak sig czujemy i jak sami aceniamy swoje zdrowie. Stephen Aichele i Paolo Ghisletta z Uniwersytetu Genewskiego oraz Patrick Rabbitt 2 Uniwersytetu Oksfordzkiego przeprowadzili badanie podluzne, ktorego wyniki opublikowali w kwietniu na tamach «Psychological Science”. Trwato ono. ed 1983 do 2012 roku i objeto ponad 6 tysiecy Brytyiczykow w wieku od 41 do 93 lat w chwili rozpoczecia badania Naukowcy przez 29 lat gromadzili dane na temat stanu zdrowia badanych, ich samopoczucia, stylu Zycia czy zdolnosci poznawezych. Pytali ich np. 0 objawy ze strony ukladu sercowo-naczyniowego, pokarmowego, ameczenie, a takze 0 spozycie alkcholu, palenie papierosow, zazywane leki. dlugosé snu, trudnosei zwiazane 2 takimi aktywnosciami jak wohodzenie po schodach, podrézowanie, przygotowanie positkow. Zbierali tez informacje na temat hobby badanych i czestotliwosci kontaktow spotecznych. Ponadto mierzyli zdolnosci poznaweze uczestnikow: inteligencig, pamige werbaing iwzrokowg oraz szybkosé przetwarzania informacji. tacznie uwzglgdniono a2 65 czynnikow mogacych wptywac na diugosé zycia Ku zaskoczeniu naukowcow kluczem do dtugowiecznosci okazaly sie dwa czynniki psychologiczne: subiektywna ocena stanu zdrowia oraz mniejszy spadek szybkosci przetwarzania informacji nastepujacy 2 wiekiem. Medyczne wskazniki ryzyka, a szczegolnie symptomy ze strony ukladu sercowo-naczyniowego, odgrywaly mniejsza role, niz spodziewall sig badacze. Mniejsze ryzyko smierci dotyczy kobiet, a wieksze osob, ktore od wielu lat pala papierosy. Elzbieta Filipow > stownik Akceleracja (lac. acceleratio - prayspieszenie), trendem sekularnym, to szybsze dojrzewanie dzieci i mlodziezy w kolejnych pokoleniach i wezesniejsze osiqganie przez nie ko- Iejnych etapow rozwoju. Ten trend obserwuje sig glownie w za- ju fizyeznego, na przyktad miodzi ludzie w tym sa- mym wieku w kolejnych pokoleniach maja wieksze wymiary ci Spowodowane jest to pelniejszym wykorzystaniem potencjab nego, co jest mo: ie] racjonalnemu zy potowie ubieglego wieku przyspieszenie to ulegto zahamowan| iu. Mozna powiedzieé, iz zy) 2w pelni zrealizowany. eniu w rozwoju biologicznym towarzyszy sj umystowy. Jezeli bowiem dziecko wezesnie rozwi toryeznie, to w ie na eksploracjg i myslenie w dzia- laniu, aw efekcie wezesniej przechodzi kolejne stadia rozwoju umystowego i juz w wieku 12 lat moze osiggnac dojrzatosé ktualna, intelel moralnej, Tej dojrzalosci nie da sig prayspies7yé, awigzan bowiem z nabywaniem dogwiadczen, Carl Gustav Jung uwa obowa czlowiek osigga w wiekw 40 lat Slenia sensu Zycia i zobaczenia ztozono: ze W przypadku tej dojrz: ko nie moz 6 przyspieszenin, ale jest ona osiagana coraz péaniej. emy w tak dobrych warunkach, Ze plan AKADEMIA LEONA KOZMINISKIEGC Zapraszamy na studiz PSYCHOLOGIA W ZARZADZANIU ZARZADZANIE - SOCJOLOGIA BIZNESU | MEDIO! DNI OTWARTE TS WUE Mele) re UE ello h Peep www.kozminski.edu. pParadoksalnie, w czasach, kiedy w seksie wolno juz prawle wszystko — ile chcemy, 2 kim chcemy, jak chcemy — dziwnie czesto tracimy na niego apetyt. Dlaczego? By¢ moze wasnie dlatego, ze tak za nim gonimy. Czego nie robic, by cieszy¢ sie seksem? -=. NapieszczotNA TEMAT S€KS m, gdy prosze o seks, ma obiek jeden z bohateréw Woody’ego Alena. Nie tylko on ~ wiele os6b dostrzega u siebie spadek libido. Wiekszos¢ porad udzielanych przez seksuologow kacji na tematy intymne dotyczy ostat- przywrdcié poaqdanie. Ale im bar- nim gonimy, tym bardziej ono stabnie. Dlaczego? Byé moze za bardzo iza duzo cheemy, acheac dobrze, wpadamy w roine pulapki ibledne kola. Jakich bledéw unikaé, by nie straci¢ radosci i Swiezosci w sypialni? Gadiety kontra nuda Daniel i Joanna zgtosili sie do mnie, gdy nie po- s amodzielne proby wzbogacenia . Po kilku latach zwiqzku ja sig rzadko, o ich przyszlego wspolnego zy probowali cos zmienié, ich o seksowng bielizng, a szafki nocne zapelnili wi- bratorami, kajdankami i innymi akcesoriami, ktorych wlasciwie nie uzywali, Czuli, 2e zmiany, ktore usiluja wprowadzaé, sq sztucane. Ze brakuje w tym spontanicznosci, Na przyklad umawianie sig, 2e dais sig przebiorg za sultana i niewolnice z haremu albo uéyja jakiejs zabawki — kajdanek ezy pejeza - weale nie wyzwalato w nich emogji i preyplywow pozadan afa wabogacita sie 1 wspélny czas. Okazalo sie, ze rownie tu wkradla sig monotonia. Dopytywani - przyznali, 2c w zasadzie nie maja swojego odrebnego Zycia, pomystow na spedzanie czasu osobno. A wspélne wieczory i weekendy uplywaja zawsze tak samo: jatowo’, .na kanapie” Nawet najbardziej wyszukanych gadietow nie mamy ochoty uzy¢, gdy brak odpowiedniego na- stroju, klimatu. Tradno wyciagnaé seksowna bielizne migdzy sprzataniem a planowaniem zakupow. A spedzanie czasu w atrakcyjniejszy sposdb wymaga wysilku i zmiany nawykéw, Ale warto! Daniel i Joanna wyciggneli 2 garagu ri wery. Zaplanowali codzienne przejazdiki po lesie, aw weekendy dlugie trasy z przygodami. Poczuli prayplyw energii, takie w lézku. Po kilku tygo- dniach moglismy z sukcesem zakoiiczyé nasze spotkania. i Dlaczego nuda i monotonia sa tak podstepaym wrogiem milosei i erotyki? Bo zazwyeraj towa- rzys7q im rome negatywne stany i emocje. Na- rastaja irytacjaii rozdragnienie, a takze przekora, malostkowos¢ i czepianie sie 0 ws 1iq Kldcié sie 0 byle co ~ kazdy pre- j ieSwiadomie ktéres wywoluje spiecia, byle tylko cos sie zadzialo. I na kratko upc 201s Rozkosz w liczbach igniew i od lat Prof. Zbigniew Izdebski 0 t studiuje zycie seksualne Polakow. : Jaki obraz wylania sig 2 jego badan? Wolimy sig kochaé wieczorem, migdzy godzing 21 a pétnoca. NajezeScie} wybierang porg na seks jest weekend, konkretnie sobota. Przynajmnie| raz w tygodniu uprawia seks zdecydowana wigkszosé Polakow (71 proc.) { wigkszosci do szozescia to wystarczy. Nit iezni (Do ok. 5 proc.) wspétzyia codziennie. Rownie Nieliczni (ok. 2 proc.) przyznaja, 2e ostatni stosunek mieli ponad rok temu. Sredni czas stosunku, wraz 2 fq wstepna, wynosi okolo 13 minut. | skraca sie - jeszcze dekadg temu bylo to 18 minut. Zycie seksualne rozpoczynamy okoto 18. roku aycia, kobiety Srednio pol roku poznie) niz mezczyzni. W ciagu Zycia mamy okolo 4 partnerow seksualnych (dokladniej 4,28) i dwa stale dtugotrwate zwiazki, czyli takie, ktore trwaly. przynajmniej pal roku. Czasem zdarza sie nam .skok w bok” — przyznaje sig do niego 21 proc. mezczyzn 112 proc. kabiet Seks jest wazny w naszym Zyciu, wainiejszy dla mezczyzn niz dla kobiet - za dos¢ badé zdecydowanie istotny seks uznato 589 proc. mezczyzn i 47.4 proc. kobiet. Wigksz Polakow jest zadowolona 2€ swego Zycia seksuainego. Tak twierdzi 68 proc. mezezyan i 67 proc. kobiet. Czy to wyraz mistrzostwa w ars amandi, Czy niskich oczekiwan? Oprac: na podst. dényeh 2 badar prot. ‘Digniewa ladebskiego raeczywiscie ka nude m: Czasami dopr Si i uSmierca intymnosé. Szezesliwie na nud oraz spontani to rozwinie... ¢ dzieje’, ale taki sposob na mal- nozy Koniflikty, a pozadanie znika! owadza to do kryzysu w relacji ¢ i brak ochoty na igraszki ist- Toste i powszechnie dostepne » czvli aktywnosé fizyezna, a takze ‘wartos¢ na nowe doswiadczenia “2nte podejmowane dzialania. Wy- Dtopa, wstaé z kanapy, wybraé "8 pograé w squasha, a serce Zywiej ky kto wie, jak sig Nie prosba, lecz uwodzeniem Niekiedy jedno z partneréw inicjuje erotyezny Klimat, proponuje zblizenie, a drugie ni nie odpowiada entuzjastycznie, ale «ma obiek- cje’, prycha i fuka. Zdarza sig, ze ten inicjujacy reaguje wtedy dramatycznie: obraza sig, demon- stracyjnie opuszcza sypialnie i przenosi sig na kanape, ma pretensje lub wrecz robi awanture. Takie reakeje jednak tylko pogarszaja sytua- cjg. Partnerzy z mniejszym libido musza znosié placz, krzyk albo fochy. Nie jest to zbyt seksowne, prawda? Adam zglosil sie na Konsultacje, gdy dotarlo do niego, ze swymi oczekiwaniami przytlacza part- nerke. A im czesciej narzekal, 2e za rzadko sie ko- chaja. tym bardziej zniechecal Anne do seksu. Ona coula sig przypierana do murn, co wyzwalalo w nie} raczej 2loSé niz ochote na pieszczoty. Kto cheialby sig kochaé pod presjq,z prgymusu2 Gay Adam sprobowal postawic sig na je} mic}- scu, doszed? do wniosku, ze sam chcialby byé ra- czej uwodzony, a nie upominany. Wykorzystal to w praktyce. Podezas rodzinnego spotkania zaczat pisaé do Anny zmystowe SMS-y. Komplementowal jej ciaho iskladal émiale propazycje. Obojedobrze iia Mecog TMNgY = OMNACTR eqikowite pedporzadkowa~ bom partnera, Tylko on deeyduje, esto PATA SIE kooha. Partner # mniejszym sca sie wigs 0 ch stosunkow, wechcemysiekochaé saybko preestaje czerpac z tege jakakohwiek ra- my dose i prayjemmnoss, U Kobiet, KtOre 2 trudem mie yt acii pojawic sig Rlopat zwigzany z suchoscia po- nie bolesnymi stosunkami i gasi Po poawreciedo dont nie sig Pot owa traci ochote libido sms ze pot’ stan podniccenia, moze w takiej s chwy, co skuth poiadanie. Jak podsitma dr Alicia Diugotechs w ksh a i edukatorka e Se&s na weysobich nie dobregn nigdy: os, drobne cod sotomante chodsi. stennie sotupge obtad, to apo drugic, bo ile mosna. W seks dedsie Arnis smutny”. by cheial? em narasta W ukrycils Ceasem 2 konkretnym problemem : k przedwezesny wy zy bal podezas stosunkow. Zma- partners, wepdlpr na luz i wypoezy- 3. Probu- % eezyani po kryjomu plementy majace poprawi¢ mania erekcji- osoby nie pomag; czynamy Bez poswiecenia Nie \ ed Pozadanie w czasach gradobicia Mitoséi pozadanie ezesto rodza sie we wstrzasajacy na chybotliwym moscie nad przepascia. Dlaczego? yeh sytuacjach — podezas Sradobicia lub Mogg Se lamin nena wract BrEpemy Saag asoby. Wyebarmay Chie w ktuaing SVareCh Aby nessa transfer poh musa bye seehione penne warn Po ae a TUS DOWIE SS, anim wygasnie pobudronie” ne Besa Socmnsm. Live tensfer sa Sedz 0. ming’ po zaprrests ia rane materia. Po drugs, penn aT Dierwszego a SS, DQEWIC Se musi bis: OSwadtzzise pode Bese kaiRemy BeSwiaigcemu sig ww Dyula] ate, w sSkoi wedy oT SRC. eck PaSHat SOMES as porn, unikaéseksu. by nie poczuéskrepowanis, nie do- pusei¢ do -kompromitacii’, -nte stracic Qwarzy ~ takie powody ezesto slysze na spotkaniach te- rapeutycznych. Brak intymnas poweduje cze powainiejsze problemy w2wigzhu, Konilikty narastaja i nierzadko groéa rozstaniem, Dopiere na tym etapie, czasem po wielu latach, on lub ona jest w stanie preyenaé, ze ma ktopot. dys- e seksualng. Dia ezesci zwigzkow bya ju a pono, nie zawsce da sigedbudows ie. Druga osoba przez wiele lat mo- ‘Teraz nie ie lepiej. Lepiel zatem nie cz jo ukrpwac przad partnerem. i tak, jak treba” Coss i oddalié kas w ewig Orgazm prawdziwy i te ini eraszek psu nie prayjmowane stereoypy i pr ctaltuig negatywne postawy Wobee s ojedne : osdd dod x: 32 do _prawd=iwego” ons zmu dochodzi w wyniku stosunka dopochwe- wego, a orgazm osiagany w wyniku s j jest mnie} prawidlowy. Z mitem tym wy latach seeStdziesigtych minionego wieke para ameryAariskich badacry miner 3 eEWSEY P* WWW.CHARAKTERY.EU okilka lat starszy, nie kryl rozezarowania, #e ona nie szezytuje. Bylo to dla niej na tyle bolesne do- Swiadczenie, ze w kolejnej relacji postanowita udawaé orgazm. Zaoszezedzito jej to wprawdzie konfliktéw, ale udawany seks nie sprawial przy- nosci. To tak, jakby udawaé, ze smakuje nam danie, ktére jemy~ moéna, tylko po co? Skoniezyla wige iz odgrywaniem orgazmu, i ze zwiqzkiem. WwW obecnym postanowila byé szczera. Odkryla, ze orgazmicznych przezyé z tatwoscia dostarcza je} seks oralny, nie zaé sam stosunek. Postanowila Jak rozgrzaé atmosfere Cauly gest, szezera rozmowa, intymne e-maile - to niekt6re z Waszych sposobow na udany seks. ee ce umieé dawac i brac. Najwaéniejsze jest weajerne zaufanie i mitos¢ do partnera. Liczy sie tez zrozumienie whasnych potrzeb icieszenie sig z samego faktu bliskoSci, a nie tylko dazenie do osiagniecia orgazmu, Nar pomaga réwniez aluzsza abstynencja: kiedy wyjezdzam w delegacje i nie widzimy sigz mezem kilka tygodni, wymieniamy migdzy soba bardzo intymne maile... Seks jest potem niesamowity! Miedawno obchodzilismy 12. rocznicg Siubu i weiaz wzajemnie sie Pragniemy i mamy wielka radoche ze wspdinego seksu.” Aleksandra Nad ranem wtul sie w niego mocno, poczuj go, wsluchaj sie w tytn Jego oddechu, pozwél jego cieplu, uy was Sate Nie oczekuj niczego konkretnego. Poprowadza was wasze emocje / pragnienia. Poglaszcz J@ po wiosach, przesun palcem po wnetrzu Je dfoni, zadaj sobie pytanie, kiedy ostatni raz szliscie gdzies es Sie 2a rece... les! yle pieknych, subtelnych sposobéw, Zeby okazaé ezlowiekowi, Ze sie go codziennie wybiera, Moin ae do radosci w seksie to wlasnie te niedoceniane drobiazgi.” Zaneta » Najwazniejsze jest Swiadome przebywanie ze soba, 51 sobie nawzajem przyjemnosci, kore Melons od st ie prowadzq do seksu, ale skutecznie podgrzewaja atmosfere, np. wsp6lna kapiel, relaksujacy masai, flirt czy nawet erotycen seans filmowy. Wszystkie drobne gesty, odpowiednio anton podtraymuja temperature w zwigzku. Warto tez wyprobowac ; nowosci. Weale nie musza to byé akrobatyczne pozycje. Czasami wystarczy zmiana otoczenia, przyjemny zapach w sypialni nastrojowe Swiatio.”” ie ae Tse »Oczyszezam umyst ina chwile zapominam o ws ic Zyciowych rolach i problemach. Tu i teraz Deus Rock aby, tak jak ze czaséw mlodosci w pelnioddat sie namietnosc) / bliskosci. Aby nie ulec rutynie i nudzie w sypiaini (100 w inaym migjscu), szczerze rozmawiam zmezem o swoich potrzebach, ‘matzeniach, i jesli oboje tego pragniemy, zaspokajamy je,” : Katarzyna spotkaésie zseksuologiem. Gaye awieriztalai je wiekszosé kobiet praezywa orgazm Wiasnie dzieki stymulacji Jechtaczki i 2e jest to norma, anie wskazaniem do rozpoczgcia terapii, Poczula ogromna ulge. Osmielona, rozmawiala 0 tym po raz pierwszy z przyjaciétkami i okazato sie, ze wiele z nich nie przezywa orgazmu podczas sto- sunku. Kiedy przestala koneentrowaé sie na sa- mym finale stosunkow, zblizenia staly sie dla nie} bardziej satysfakejonujace. Kto wie, moze ktdres skoniczy sie orgazmem? Z raportu prof. Zbigniewa Lew-Starowicza ,Sek- sualnogé Polek” wynika, ze 8 proc. kobiet w Pol- sce weale nie osiaga orgazmu. Co ciekawe, czes- ciej dotyezy to oséb mlodych, migdzy 18. a 30, rokiem zycia, takich jak Elwira. Dzieje sie tak, po- niewad jeszcze nie nauczyly si¢ przezywaé orga- zmu. Opanowanie tej sztuki niekiedy moze trwa¢ wiele lat. Wplyw na to majq: nasz stan zdrowia, relacja 2 partnerem, osobowos¢ j otoczenie, ktére nas ksztaltuje. Ale warto nauczy¢ sie swego ciala, by znalezé w nim droge do rozkoszy. Natomiast najgorszym rozwiqzaniem jest udawa- nie orgazmu ~ doragnie kuszqce, na dluzszq mete szkodzi parze. Udajacy nie czerpie z seksu rado- ue Es ae nie He szansy, by cokolwiek zmienié ve} sztuce milosnej. Udaj z i waajemne zaufunie wavigdhn nny Narzedzie rozkoszy Obu piciom radogé i swobode w sypialni odbierajq Pee Kompleksy. Dotyezq one wygladu, bu- ee Wagi, a takze sprawnosci seksualnej, jak ‘aéa Alicja Dlugolecka w ksigzce Kiedy robieta kocha kobiete: Nie jest mozliwe czerpa- pedals ! satysfakgi z bycia = druga osoba, oa lowiek postrzega siebie samego Jaleo kogos eee pa slabszego, nieodpowiedniego, niedocenio- ae es nieatrakeyjnego’ To, co myslimy i czu- oe Z a wi ae temat, a szezegélnie nasze kry- 3 ao nie maja nic wspéInego poring ae 12 tym, co mysla o nas inni. Za- jetta y A osoby, ktéra jest z nami wlézku ie oa ae 2e ktos chee sie z nami ooh : Denaesee nas i nasze cialo. lezezyz 6 Fa ae vie ucologs oat kompleksy, doradzam del informacj pe tkanle wiarygodaych Zrd- 2 filméw ; Porno i int osoby kreuija swo; mets edzie i wyposazonyeh Te nek niezwykle hojnie alne) poet kochankéw, e Ne) PoWoduje, ze czaram to utes oe Saas » jest norma — 2 ‘ lat prayesyni. oc. enie penisa — nrvex wiele | ; kwatnosci i wycofania sig z wszelkich kontakt6w z kobietami. Niska samoocena prowadzi do zazdrosci, do prob zawlaszczania drugiej osoby i kontrolowania jej. Rodzi - nierealistyezne rzecz jasna — oczekiwania, ze partner czy partnerka wypelni nasze brakii zre- alizuje za nas nasze marzenia. Zamiast walezyé z wlasnym cialem, katowa¢ je dictami, dyseyplinowaé, zobaczmy w nim przyja- ciela, Zrédlo naszych przyjemnoéci i narzedzie do sprawiania przyjemnosci partnerowi. w tozku pod poprzeczka Nic tak nie studzi erotyeznych zapalow, jak zada- niowe podejécie do seksu - stawianie sobie wysoko poprzeczki i tworzenie planéw w rodzaju: powin- nigmy sig kocha¢ kilka razy w tygodniu, musze mieé erekcje, musimy zakoriczyé rownoczesnym orgazmem! A efekt? Oby nie bylo tak, jak u boha- tera filmu Woody'ego Allena: ,Jedyny raz osigg- ngliémy z tong réwnoczesny orgazm, gdy sedzia podpisywal nasze doleumenty rozwodowe”. Jak zauwaza Michael Mary, terapeuta par i au- tor m.in. ksiqzki Piec klamstw w sprawach seksu i milosci, obecnie wiele par zyje w niepewnosci i poczuciu winy. ,[ch zwiqzek ugina sie pod cie- garem nadmiernych wymagan i wielkich ocze- kiwan, ktdrych wigkszose, xwlaszexa gdy chadzi 0 trwale zwigzki, dotyczy zycia seksualnego” - diagnozuje niemiecki psychiatra. Do tej sytua- cji przyezynia sie oczywiscie rozbieznos¢ mig- dzy tym, co - zgodnie z modelem lansowanym przez media i kulture masowa - wrelacji ,by¢po- winno” atym, co rzeezywiscie jest. Mary zauwaza ogromng przepasé pomigdzy obietnicami me- diéw czy ekspertow i nadziejami rozbudzonymi u partneréwa ich realnymi mozliwosciami. Bar- dzo trudno jest sprosta¢ wspélezesnym idealom partnerstwa. Z jednej strony nasza kultura sta- wia na indywidualizm, z.drugiej — udany zwiazek przedstawiany jest jako stopienie sie w jednosé. Cenimy stabilnosé i przewidywalnosé i chcieli- bysmy sie czué tak jak na poczatku’, kiedy drze- - liSmy z obawy, ezy druga osoba nas zaakceptuje i pokocha. Jak wiee zdobyé dystans i cieszy¢ sig tym, co jest? Warto przypominaé sobie, ze zwigzek to ZyWY organizm. A wszystko, co Zyje, ciagle sie zmie- nia, Nie ma sensu dazyé do tego, by zawsze bylo jak na poczatku”. Pozadanie, zwlaszcza u kobiet, przyplywa i odplywa. Jestesmy wragliwe na rozne fazy - zarowno zwigzku, jak i naszego ciala, na przyktad cyklu menstruacyjnego. Na poczatku zwiqaku podadanie bywa 2decydowanie na pietw- szym planie, ale po wielu latach coraz. wazniejsze stajg sig czulose i poezucie wigzi. Seks tez jest dojraalszy i bardzie} wysmakowany. Nie jest to strata, lecz naturalny rozw6j zwiazku. ESTHER PEREL psychoterapeutka, zaimuje sig terapia par | poradnictwem seksualnym. Napisata ksigzke Inteligencja erotyczna. Milosé czy pozadanie? Wszyscy uwielbiamy poczatkowa goraczke namietnosci, chcemy jq jak najdluzej utrzymac. Ale im bardziej anga- aujemy sie w zwiazek, tym bardziej lekamy sig, bo tym wiecej mozemy stracié. Dlatego probujemy oswoié rela- cje, uczynic ja bezpieczna. Stad wszystkie rytualy, zdrob- nienia, ,Misiaczki”, Zabki”. Zyskujemy w ten sposob spok6j, pewnosé, ale tracimy spontanicznos¢ i namiet- nogé. Ludzie, ktérzy przychodza do mojego gabinetu, wiedza, ze sq kochani, pragna jednak by pozadani przez partnera. Sq tak blisey sobie, Ze nie moga byé kochan- kami, Milos¢ przywodzi na my] wzajemnosé, a pos: nie zaklada wolnos¢. W milosci chodzi o akceptacje i bl skoé¢ partnera, namietnos¢ wymaga oddalenia. Bliskosé rosnie dzieki powtarzalnosci, erotyzm sig na tym tepi. Zabi¢ libido Czerpaniu radosci z seksu nie sprzyja brak row- nowagi wzyciu, ciagly stres, niedosypanie, praco- holizm i zmeczenie. Trzydziestoletni Jacek zglosit sie na terapig po zale- dwie roku zwiazku ze swoim partnerem. Przyszedl, bozauwaiyl, Ze ma trudnosei z osiggnigciem i utrzy- maniem erekcji podezas zblizen, a czasem nawet podezas masturbacji. W poprzednich zwiazkach nie mial takich problemow. Deklarowal, ze chcialby sig kochaéz Michatem co drugi dzieni, jak dawniej, ale jest zbyt zmeczony po pracy. Bardzo sie jej poswi cal. Odkad awansowal zawodowo - ktory sam ocenial jako bardzo duiy. na gotowanie. Jadt dwa posilki dziennie, wy ie fast foody. Nie mia! apetytu. Spat od 3 do géra 6 godzin na dobe. Napedzal sig kolejnymi ‘kawami. W pracy spedzal nawet ponad 12 godzin. Nabawit sig problemow ze snem. Zrezygnowal 2 uprawiania sportu, cho¢ kiedys trenowal wyezynowo. Péltore} godziny w ciagu doby, ktére mial na relaks i pray- jJemmosci, spedzal glownie przed komputerem. Jak widaé, modna zniszczy¢ libido nawet w tak mlodym wieku! Jesli cala naszq dobe wypelni praca, zabraknie przestrzeni i ochoty na seks. Nici nikt procz dzieci Wiele par zauwaza, ie kryzys w ich zyciu seksu- alnym pojawia sie dokladnie wtedy, gdy na Swiat praychodzi potomstwo. Zycie we troje to jedno z najtrudniejszych wyzwan dla zwigzku i praw- dziwa psychologiczna rewolucja! Po narodzinach dziecka zmienia sie nasz stosunek wlasciwie doSeks dodaje energii i sprawia, 2e alo pigknigje przekonuje Anna Golan nainowsze) .Psychologii Das, Szukaj na wwweskep, parektery.eu kaddej sfery zyeia: mamy nowa tozsamost taty, glowy rodziny, opiekuna, opiekunki a sie relacje z partnerem, rodzicami lub tes- ciami, Dla kobiety cigza i narodziny dziecka to take zmiana ciala — jego wygladu i odezuwania Calej rodzinie zmieniaja sie priorytety, stosunek do domowego budzetu, kariery izarzadzania czasem. Mowiae dobitnie, mamy dla siebie mniej czasu, mnie) pieniedzy i energii! Nagle instynktownie zakochujemy sie we wlasnym dziecku. Ta milogé przez jakis ezas moze zepehngaé wszystko inne na dalszy plan, takze potrzeby pary iseks. Na szezescie wigkszosc zwigzk6w po jakims czasie wraca do rownowagi. Zdarza sie jednak, ze bez pomocy terapeuty jest to trudne. Lata plyna amatka ezy ojciec nadal poswigeaja sie wylaeznie dzieciom, Spiq z nimi w jednym lézku, spedzajg znimi caly wolny czas. Tak bylo Ww przypadku Haliny i Marka. Malien- si ktywnych zawodowo trzydziestopieciolat- rynascie lat po slubie, przyszto do mnie, uskarzajge sig na problemy z seksem. Mowili, ze dzieci nie dajq im chwili prywatnosei. Ich cor ala wtedy szes¢ lat. Syn, dwunastolatek, po prze- bytym dzieciecym porazeniu mézgowym byl mnie} awny fizycznie od rownolatkéw i wymagal spo- uwagi radzicaw , przedstawiciel han dlowy, stale wyjezdzal do klientéw i pézno wracal do dom. Jedynie w weekendy mieli wigvej czasu dia siebie, Sytuacji nie poprawial fakt, ze dzieci przyawyczajone byly do zasypiania dopiero po go- dzinie 22. Dla Haliny bylo wtedy zdecydowanie za p6éno na seks. Po calym dniu zajeé potrzebo- wala tylko snu. W weekendy unikala seksu z po- wodu braku prywatnosci: gdy w ciagu dnia znikala z Markiem w sypialni, dzieci niemal przyklejaly sie do szyby w drawiach. Powrét do roli kochankéw wymagal od nich zmiany zwyezajow, zasad wychowawezych i co- dziennych nawykéw. Dzieei zaczgly chodzié spac nie tw przed nimi, ale tak, by mieli jeszeze dwie godziny dla siebie. Ale kluczem do zmiany bylo prayznanie sobie przez rodzicéw prawa do odma- wiania potomstwu i do chwil, w ktérych znéw to zwiqzek by! najwazniejszy. Pienigdze z domowego budzetu znowu (po czesci) byly przeznaczane na przyjemnosei irozrywki doroslych, dbanie o siebie oraz na opiekunke. Rodzice zag, ktérym trudno by- loby si¢ kochaé, gdy dzieci sq w domu, bo zmoga nas potrzebowa¢’, powinni sobie uswiadomi¢, de dziecko musi sig tez nauczyé znosié frustraeje, a szeresliwy zwigzek rodzicéw daje mu poczucie werstwa. mamy, inne viges a bezpie Dlacze kobietom trudno jest pogodzié seksualno clerzynstwo? Jak zauwaia amerykanska tera- peutka Esther Perel, autorka Inteligencji erotyes- nej, w naszej kulturze poSwiecenie matki oznacza nie jest to oczywiste? Dlaczego tak wielu ima- + LIPIEC 201s POLSKIE RADIO nowy 0 kullurze | psychologii w Radiu dla nie sig to podaba - rozmowy o hulturze | psych Ciebie. Wwe got airy Charekterdw’. W Kazdg sobote od 16.00 18.00 zaprasza Beate e] Informacii na www.dc. pt wyrzeczenie sig siebie samej, swoich potrzeb. Je- stesmy tez przekonani, de seks powinno sie przed deiedmi ukrywaé, jakby Swiadomosé, ze rodzice sie kochaja, miala wywolaéu nich traume, A jak ina~ czej nauczy¢ je, 2e jest to naturalna i wazna czesé zycia? Dorosli, ktorych opiekunowie okazywali sobie uezucia, podchodza do seksu z szacunkiem, odpowiedzialnogcia i ciekawoseig. Osoby zmaga- jace sig z zahamowaniami seksualnymi dorastaly wdomach, gdzie seks byt tematem tabu. Seks to wytacznie stosunek Nie tylko Bill Clinton negowal znaczenie seksu oralnego. Byé moze z kompleks6w, obaw przed oceng innych, zwlaszeza partnera seksualnego, wy- nika potrzeba dopasowywania sie do jakichs ogél- nie przyjetych norm, Na przyklad do przekonania owyrszosci stosunku nad innymi formami seksu, takimi jak pieszezoty lub kontakty oralne. A jak Juz stosunek, to musi byé odpowiednio dlugi, 2a koriczony orgazmem obu angazowanych w niego osob. W badaniach prowadzonych przez prof. Zbi- gniewa Izdebskiego, seksuologa i pedagoga, Po- lacy deklarowali, od momentu Wwprowadzenia czlonka do pochwy do wytrysku - ttwa ok. 13-14 minut, Seksuolodzy zag za norme 4 Stosunek trwajqcy minimum 2 minuty ~ dopiero ponizej tego czasu méwi sigio wytrysku przedwezesnym. Wydaje sie wige, ze wiele os6b bezrefleksyjnie Przyjmujacych jakies normy, na- cate Sat teipocancie, i maja nieudane Drie seksualne. Radosé 7 ,tych rzeezy” modna zdusi¢, pordwnujge wi bi ‘asne zycie intymne z doko- ej sferze wyim, Moéna, tylko po eo?” Mit o dwach polowkach jabtka Wspomniana &, nie u partne: aginowanych innych. isther Perel zauwaia, te wspélezes- i. Saukamy tego, co dawniej zapew- i ene zdni Hf kori i os i dzieii koriczy sie Nienapelnione naczynia Poczucie osamotnienia si ucie vena si¢ga czesto naszycl = nodziecigeych doswiadczen. Nie tee es yr fonialcie 2 dzieckiem, gdy rodzice zosta: a'1 CZIECKO samo, az, sie wyplacze” — niektGory v zit oe a eine Jeszeze praktykujg chee ae ¥ eae Sa wybitna amerykariska terapeutka a dainy, Postugiwala sie metafora naczynia, ktore was ce oon Jest wypelnione przez rodzi- # toe ae Poczucie ,napelnienia” bliskosciq eee es Pewniej czujemy sie w rela- a Bek oo i. I odwrotnie: doswiadczenie by- i ym, niezay z i todzi oczekiwanie, jak beara ae Want pisge innych ludzi. Daiecigce poczucie osa es ae ae Sig Wnas, gdy wehodzimy Ww bli- . Liczymy, ze partner y elni i Wewngtrane naczynie, ale na to pours Wadzieczny tobie, wdzieczny sobie Waziecznosé mozna praktykowaé codziennie na wiele roznych sposobow. Oto kilka z nich — wszystkie poprawiaja relacje i tagodzqa samotnosé. Dziennik wdzieeznosci — zaloz dziennik i codziennie wymieniaj whim jak najwiecej rzeczy, zdarzen i tego wszystkiego, za co. jestes w danym dniu wdzieczna/wdzieczny sobie, innym, Swiatu, sile wyzszej- Pudelko wdziecznosci — przygotuj pudelko, do ktorego codziennie bedziesz wrzucaé kartke z opisem tego, za co jestes wdziecana/wdzieczny. Po jakims czasie, np. pod koniec roku lub w chwili kryzysu, przeczytaj wszystkie kartki. List - napisz list do bliskiej Ci osoby, w ktorym opowiesz, za co jestes jej wdzieczna/wdziecany. Nie musisz go wysylaé, choé mozesz, jesli chcesz. Podziekowanie = raz na jakis czas podziekuj komué inaczej niz zwykle, np. zapros na kawe, i rowniez z wdziecznoscia przyjmij stowo sdziekuje”. Kamyk — no§ przy sobie codziennie kamyk lub inny maly przedmiot. Ile razy go dotkniesz, pomysl, za co jestes w tej chwili wdzieczna/wdzieczny. partner oferuje cos innego albo w ogéle nie jest wstanie ukoié naszego osamotnienia. Czeéé nieporozumiert moze wynika¢ z réinic w na- sileniu potrzeby bliskosci u partneréw. Jedni po- trzebuja jej wiecej, inni mniej. Sq tacy, ktérzy po- trzebuja co jakis czas oddali¢ sie, by méc bye blizej, i tacy, ktérzy cheq bliskosé¢ stale poglebiaé. Tak bylo ‘w przypadku Marzeny i Bartka. Ona kazda chwile pragnela spedza¢ z ukochanym, razem z nim go- towac, ogladac¢ filmy. On chciat mieé swoj maly Swiat: wyjs¢ z kolegami, pograc w pilke... Marzena potrzebowala czasu, by zrozumieé, ze jesli Bartek jest nieco dalej od niej, nie oznacza to, ze jej nie kocha, ze dzieje sie cos ztego. Odezuwanie osamotnienia w relacjach wzmagajq: niskie poczucie wartosci, ktére czesto sklania do unikania interakeji z ludémi, trudnosei z zaufa- niem komukolwiek, lek przed bliskosciq. Jestem przekonana, Ze kazda relacja zaczyna sie 0d relacji zsamym soba. Jesli opuszczamy siebie, nie zaspo- kajamy swoich potrzeb, nie cheemy spotykaé sie ze swoimi uczuciami, liczac, ze partner nam pomoze -musi to powodowaé poczucie osamotnienia. I tak powstaje zamkniete kolo: widzimy innych jako nie dogé opiekuniezych i nie dosé nami zaintere- sowanych. Wszystkie relacje wydaja sig niesatys- fakejonujqce, coraz bardziej stajemy si¢ wradliwi nasygnaly potencjalnego odrzucenia, oczekujemy ich, czasem nieswiadomie prowokujac je. Innych widzimy jako niechetnie nastawionych do nas. Oni to odezuwajq i coraz mniej chetnie kontaktuja sig znami. I tak krag samotnosci sie zamyka. Statystyki pokazujq, ze malzenstwo nie chroni przed osamotnieniem. W badaniach przeprowa- dzonych przez Uniwersytet Wisconsin-Madison az 62,5 proc. respondentéw przyznalo, ze czuja sie samotni w swoim matzefistwie. Na wspélczesne pary spada wiele wyzwan. Zwvigzki staly sie bar- dziej odizolowane nid jeszcze kilkanaécie lat temu, malzonkowie sa zdani tylko na siebie i zmuszeni zaspokajaé wszelkie potrzeby, ktore kiedys zaspo- kajala wspolnota rodzinna, religijna czy sasiedzka. To rodzi wiecej napieé, konfliktéw, a tym samym awieksza poczucie osamotnienia. Bliskos¢ z samym soba Przedtuzajace sie osamotnienie niekoniecznie Swiadezy 0 ezyjejs winie, ale sygnalizuje, Ze jakis obszar w zwiqzku zostal zaniedbany. Warto reago- waé juz na pierwsze sygnaty osamotnienia, zmie- rzyé sie z nim, poszukaé przyczyny. Trzeba zaczaé od siebie, od zblizenia sie do wlasnego Ja, uwraz- liwié sig na swoje potrzeby. Budowanie bliskosci z samym soba przeklada si¢ na bliskosé z partne- rem. Warto praktykowaé dobra samotnosé, cele- browaé chwile oddalenia od innych, na przyklad pojsésamemu do kina albo zjes¢ kolacjg przy Swie- cach. Na poczqtku moze wydawaé sig to trudne, ale warto przygotowaé siena chwile z samym soba jak na spotkanie z kims waznym, interesujacym. Takie dogwiadczenie uczy, ze samotnosé nie ozna- cza tylko cierpienia, ze moana ja przezy¢ i czerpaé zniej wiedze o sobie, a nawet sie. Wyjsciu z izolacji sprzyja tez przyjrzenie sie swoim myslom i przeko- naniom, itakie ich przeformulowanie, by by praychyine. Pomoene w tym moze byé codzienne praktykowanie wdziecznosci - uswiadomienie bie, co dobrego wnosza inni ludzie w nasze Z ico my sami w nie wnosimy, a za co mozemy so- bie iim dziekowa¢. Jesli sami sobie staniemy sie przychylni, nigdy juz nie poczujemy sie calkiem opuszczeni. == ANETA CIESLA jest psychologiem, trenerem i terapeutka terapii krotkoterminowej skoncentrowanej na rozwigzaniach. Prowadzi wlasnq praktyke terapeutyczna (anetaciesia.pl). Pracuije z kobietami z syndromem .kochania za bardzo” oraz osabami doswiadezajqcymi trudnasci w relacjach i kryzysow ‘tyciowych. Jesii chcesz podziehc sie opinia na temat artykulu. nanisz do nas (redakeja@charaktery.com pl) eee LIES 201FRAKTYEZNIE ——— = ee WE TEKST AMY NOVOTNEY iz : s - ILUSTRACJA ARCTOS cane, pmioon ie eaemamrine | Rodzice tak bardzo sprawdzaniem e-maili, albo maluch w kawiarence 54 zaabsorbowani ma elektronicznymi | krzyezy, 2e chee kolejne ciastko, jednak jego mama myslami jest gdzie indziej, bo wlasnie pisz ~ Rozpowszechnienie sie smartfonow zapoezat- kowalo now ere: ere wychowania pelnego ro: , 1 Baba proseti- mow pediatradrMichel Ricky selomy. | SA zetami, Ze dzieci ciel i dyrektor Center on Media and Child Health | ta w Boston Children’s Hospital. - Wiele razy widzia- musz4 walczy¢ oich Jem, jak rodzic zostawia dziecko wpiaskownicy, po | czym siada na lawee i wycigga telefon. Wydaje sie Uwage Ze Smarttonem. nam, Ze panujemy nad sytuz ja, Ze jestesmy wie- losaaniowsam, Tymezasmbadaia pani, | 4K W @DOCE cytrowe| ze w pelni potrafimy sie skoncentrowaé tylko na : . rae jen sy dba o telacje w rodzinie? Era rozproszenia : SS 2 danych Centers for Disease Control and Preven- tion wynika, ze w latach 2007- 012 u dzieci poni- robi sobie krzywde, nawet gdy opiekun zachowuje __ strony internetowe albo pisa gnorujac 2e| piatego roku Zycia liczba urazéw wynikajacych opi aiecki ‘ 3 ze naj i z braku uwagi wzrosla 010 procent (aw poprred. wide 7 eee a eae ieive Jedzenis, najwy2szq czujnos¢. To naturalny element roz- _ dziecko. Naukowcy odkryli takze, ze najbardziej aaiaa cc ‘Stanie. Badacze dostrzeg]j § See SSE aT UeeS Sate p ani urzz ami ieznymi ro- niej dekadzie odnotowano tendencjg malejaca), bardzo Waznego: gdy aa es sli pena ny Wojui uczenia sie. Musimy jednak robi¢ ws: ore ant ntva denn Slane pee ae se ae ase 5 3 q vy, g - A ens eagows Anu O Wan cziccs Co ciekawe, wlasnie w 2007 roku pojawil signa kun nie zwraca na nie uwaj ae * iy ne £0 Wnaszej mocy, aby ta sacs ee ae eee Re na Phone. waly ryzykowne Picaecle|padejiag najminiej ~ méwi dr Milanaik. ~ agresja fizycznq albo podniesionym glosem, przyklad pewna matka kopnela dziecko Ww noge, ainna odepchnela rece malucha, gdy ten probowal unies¢ jej glowe znad ekranu. - Smartfony oddzia- Medical Center skiem, wehodsily, achowania, np. rzucaly pia- Dr Jenny Radesky, pediatra 2 Boston Medical Preyjrzec sie 50 opiekunom —_z niej glowa w ae Aeidéalni albo zjezdzaly Center, i jej wspolpracownicy obserwowali 55 ro- 4W dol, zeskakiwaly z hustawki. Na dzicdw z dzieémi podczas posilkéw w restaura- signa placach zabaw wNo- — srezescie i ekran.~ Smart irae wym Jorku, Zarejestrowali 371dwuminutowych ilo Sohieen - : ch daieci nie zro- gjach fast food, Odnotowali, 2e 40 opiekundw —_Injg nadine zmysly i oferujq niezmierzona ilosé sytuacji - jak sie okazalo, rodzice byli nieuwazni awey- Jednak, jak podkresla dr Ruth Ww pewnym momencie siegato po smartfon lub informacji, Ce One SUES Sees l i Sama jestem okropnie za i sfrustrow Vv w przypadku aé 74 procent z nich, Korzystanie ‘ala badaniem, jego wyniki inne urzadzenie elektroniczne. Wielu z nich ko- : ms ea. fOdzicom, jak bardzo rzystalo 2 urzqdzeti elektronicznych tylko przez mk y Evréci sluzbowego e-maila, améj z urzadzeni elektronicznych odpowiadalo za 30 elektronika jah, > te Procent rozproszeri, natomiast rozmowy + in- co Toprasa, i tym samym zacheci¢ chwilg, jednak az 16 opiekunow gadzet pochlonal moja uwage. Przerywa wtedy m6j tok pracy - ko- nymi opiekunami - za 33 procent. Od canine} stwo deleat a aczniejszej uwagi na bezpieczeri- calkowicie - przez niemal caly posilek przegladali__ mentuje dr Radesky. wyjasnic¢, zbesztal go stowami: ,Czy ty nie ache wiecej na ten t mat poczytac?™ -LIPIEC 2016 TEKST LETTY COTTIN POGREBIN TLUSTRACJA DAWID RYSKI Co powiedziec choremu przyjacielowi? Chclelibysmy dodac mu otuchy i okazac wsparcle, jednak wszystko, Co przychodz! nam do gtowy, wydaje sig sztuczne | nie na miejscu. Jakie stowa nie zabrzmia banalnie? * Frank wlasnie przygotowywal si¢ do operacji prostaty, kiedy jego znacanie mlodszy wspél- Pracownik powiedzial: .Nie martw sie. Mj 0) ciec mial takq sama operacie wiele lat temu i ral powrocit dopiero kiedy zblizal sie do osiemdzie- siatki’. Frankowi, ktéry mial wtedy siedemdaziesiat at, osiemdziesigtka nie wydawala sie zbyt odle- glym momentem. : ° Am 02e to po prostu siec gerowaly przyj Zi W twojej glowie?”, su- acidlki Debory, gdy lekarze nie po- trafili wlasciwie zdiagnozowaé symptoméw jej cho- roby. I co? Okazato sie, ze Deborah ma borelioze. Graeczne stowa W wywiadzie opublikowanym we wrzesniu 2012 roku w New York Timesie’, prezydent Bill Clinton mowil migdzy innymio rodnicy migdzy prawdziwa emogja a wygladzona elokwencja: .Wyobrad di, S0- bie, ze jestesmy przyjaciéimi od ezterdziestu lat’, powie dzial prezydent, kladae reke na ramieniu nikarza. .Gdybys odwiedzil mnie w szpitalu i rozmawial ze mna, uzywajac samych grzeeznych slow, potraktowalbym to jak zniewage. Wolalbym, zeby$ powiedzial: «O Boze, tak mi przykro. Do dupy z tym wszystkim. Szkoda, ze nie wiecej nie moge dla ciebie zrobié» Uzywamy formalnych albo przesadnie wymysl- nych slow weale nie dlatego, ze brak nam wradli Wosei. Ulegligmy kulturowej iluzj Snie takie chorym icierpiacym ulge. A pray adi 0g slowa pray okazji sprawiajq ulge nam samym. Oto kilk ktéor irytujace, obradiwe albo beznad ne, bez wzgledu na intencje, z jak wypowied -Wszystka dzieje sie po cos Musisz byé silna dla swoich dzieci” m woz moim rozmowcom z poezekalni wydaly sie sinie bezuzy tec’ ne -Wszysey jed ym sam: tak, tylko 5zki nie k6F, odpowiedziat byly zotnie w Iraku urwala obie nogi, a potem jeszcze z rowal na raka Moze wyjdzie ci to na dobre? Wszyscy umieraja. Nikt nie wi zycia zostalo. Nawet jutro moz naj wszysth , ktoremu bomba ile mu jeszeze mnie potracic¢ samoch6 Pieprzysz!" ziala je zrakiem trzustki, ktora ustyszala takie stowz den raz za duzo. A pote masz s2cz ie udawaj, 2e wiesz, co to cier pienie - bo nie wies7. Zyje ze Smiertelna choroba Jam bez niej i wiem, Ze tamto zycie bylo znacznie przyjemniejsze ~Jestes taki dzielny” albo ....taka inspirujaca” wielu pacjentow odezuwa presje, stysza slowa. Jeden z nich powiedzial, ze w takim me powie a: .Ciesz sie, 2 escie i awezegnie} takie aje sie wrecz zmuszony, by sprostaé ocze mencie cz kiwaniom przyjacidli nie moze sobie pozwolié nz apiaeych go | ak niektorzy pacjenci przyznaja, ze dzieki takim slowom cz ii zdrowsi Ciesz sie, ze nie jest gorzej. ~Gtowa do gory!” Co cie nie zabije, to cie wamoeni”” ma pisze tak w mailach do chorych przyjacial; to taka odruchowa reakeja. Chyba lepsze to niz ,Tak bardzo ci wspékezuje ‘aprawde mam nadzieje, ze wyzdrowiejes Nie zaslugujesz na co wiek zaslugiwal). Na réine sposoby Bég do na ormutowania zwia: méwienie 0 tr: “Myslami jestem z toba” (s I albo takiego” (tak jakby ktokol- s przemawia” (pamie- tajmy, ze s he 2 wiarg lepiej przemawiaja do osdb religijnych, Jesli mamy za- miar wypowiedzieé takie zdanie, upewnijm) ze dobrze znamy swego rozmowee) sie + UIPIEC 2016wsparcle Cay modlileé sie 0 swaje uzdrowienie?” (jak wyzej Bog daje nam tyle stegmy w stanie udawig. na (sprobujmy to powiedzieé rodzicom umiera- jacego dziecka. w lepszym miejscu ajmnie} nie cierpiala.” (M6j jel, Karl Lipsky, nieustannie slyszal to zdanie po tym, jak jego Zona Marianne zginela podezas na przez, zlamany ko- narly pray 1 wsi, przygnieci nar. ,Ale ja cierpiatem”, odpowiadal Karl. , na- dal cierpie”). RY gy aN W zdrowiu i w chorobie Zwykle nie wiemy, jak okaza¢ chorej osobie wsparcie. Wycofujemy sie wledy z relacji. To biad. Nie istniejq Zadnez gory ustalone zasady, jak sig zachowaé w obliczu choroby przyjaciela. Jednak ponizsze wskazowki moga Ci w tym poméc Praed pierwsza wizyta u chorego preyjaciela dowiedz sie jak najwiecs} 0 chorobie, 2 ktorg sie zmaga. Nie zasypuj go niepotrzebnymi pytaniami na jej temat. TWw6j przyjaciel moie nie chcieé rozmawiaé 0 seczegdlach. Preed wizyta przypomnij sobie moment, w ktérym bytes bardzo przestraszony albo cules si¢ naprawde chory: Dzi¢ki temu bedziesz még} wyobrazié sobie, jak moze czué sie Two} przyjaciel. Praygotuj sie takze na to, Ze mogh zmienié sig ,j zmiany, zamiast tego zy wyglad. Nie komentuj powiedz po prostu: ,Milo cig znowu widzieé Pamigtaj, by preed kazda wizyta zadzwoni¢ i upewnié sig, ze przyjaciel ma ochote na spotkanie. Nie obrazaj sie, jesli zmieni plany. Pozwl sobie na radoséi na smutek Nie ignoruj niewygodnych tematow i uczué Zaproponuj przyjacielowi pomoc w konkretnych zrob pranie, ugotuj obiad, wyprowadé psa. ) por a¢ doceniona. Pamietaj jednak, gazujesz, musisz doprowadzi¢ to io korica. Jesli nie masz pewnosci, jak poméc - pytaj dzialaniacl Cz oferta moze zo: ludzie wstydza sie pros c Twoja jesli sig w cOS a Jesli przyjaciel odrzuci Twoja propozyeje, nie odbierze telefonu lub odwola wizyte, nie bierz tego do siebie. osoba ciezko chorg, unikaj pewnych wiem, jak sie czujesz”, musisz rozmawiac’, 1€s zrobic’, .nie martw sie, wszystko dawna «to» masz?” Zamiast tego wiasnie ci to spotkalo” heial porozmawiaé, z checia ) tobie wiemy, co powiedzie¢, jest acji z przyjacielem -LIPIEC 2016 Jak sig Clujesz? Moje trudno w'to uwierzyé, ale jeden z najez awrotow, jakim rozpoczynamy rozmowe, (Zyli sig ezujesz?”, moze naprawde zasmuci¢ chora osob Moja prayjacidlka Susana Leval twierdzila, ze byla wv stanie rozpomaé Ieki i obawy swoich preyjaciol po tonieglosu, jakim wypowiadali Jak sig czujes72”. Kiedy ktos dzwonil i pytal ja 0 samopoczucie, po- natychmiast stwierdzi¢é, ezy dzwonigca osoba ; 0 sobie same}. Podezas trwajq- zku z rakiem trafil myslala ot cj 32 tygodnie chemioterapii w zw piersi, niektorzy z je} najblizszych znajomych icalon. kéw rodziny byli tak dalece przepelnieni strachem 0 jej ayeie — czemu dawali wyraz w bardzo bezpo- igi, cz sredni sposdb - #e zmuszona byla ograniczy¢ kon takty z nimi. Duza ezes¢ zgromadzonej w tamtym okres wanie woko! siebie muru od kéw innych ludzi. Do srodka wpuszczala tylko tyeh, ktorzy .promieniowali spokojem’. Pytanie Jak sie czujesa?” wymaga od nas, os6b chorych [w 2009 roku u Letty Pogrebin zdiaj nozowano raka piersi— przyp. red.], natychmiz stowej decyzji o tym, jak szczera i otwarta ma by odpowied7, a decyzie te uzalezniamy od tego, kto pyta, j 1 i wjakiej sytuacji. Jesli wyezujemy, ze kto$ zadaje to pytanie tylko z grzecanosci i tak naprawde guzik go obchodzi nasze samopoczuci nie bedziemy w stanie powiedzieé prawdy (ktorej ta osoba pewnie i tak nie chce uslyszeé). Niekto- rzy moga unika¢ bezposredniej odpowiedzi, mé- ze ich stan zdrowia jest zbyt skomplikowany, ‘, a symptomy i dolegliwosei zbyt krepujace, dzielié. Inni moga za- mkngé sig calkowicie, jesli wyczuja, Ze twoje py- tanie brami zbyt schematycznie. Niech nikt sig nie dziwi, jesli w odpowiedzi na py tanie Jak sig ezujesz?”, zaceniemy rozwodzié sie szczegdlowo na temat zaatakowanyeh ongz morek, ukladow wewnetranych ezy chorych ezesei ciala. Oznacza to, ze cheemy, by przyjaciele zrobili dla nas dwie rzeczy jednoczesnie: pozwolili nam pielegnowaé nasze fiksacje (by byli wradliwi i tole rancyjni) i umozliwili nam powrot do .normalno- ss ego vadowa nu, Wktérym kazdy moze teszyc si¢ luksusem traktowania wlasnego ciala jak czegos calkiem oczywistego, : sié normalnie, bardow energii musiala wykorzystywac na zbudo: adzajacego ja od Ie- wiae, by o nim opowiedzic by sie nir A nie mozemy pocaué dopoki mie przestaniemy by¢ bom- ni zlowieszezym Jak sie ceujes2?”, o zatem powiedzieé ra Feat miast tego? Donna, pa- lawracajaca chorc 94 nowotworow4, owinni delikatnie zapytac: ?». Takie pytanie pozw zczere} odpowiedzi. Naj- ak, by zadac je delikatnie™ térej dzic «Cry dobr e sig czuje: na udzielenie proste wazr ) ko zmarlo z powodu ‘tora sama zachorowala na taka, sugeruje: ,Po prostu powiedz: «Dobrze cie dzi iaj widziec». Jesli zas pytasz: «Jak sie czujes2?», to dodaj od razu: «Wiem, Ze to niezbyt dobre py- tanie, ale naprawde ¢ Jesli faktyeznie zalezy ci, by sie tego dowiedziec, powiniene§ zada¢ to pytanie w takim miejscu iw takiej sytuacji, zebysmy rzeczywiscie mieli cras na odpowied2. A wiedzac, ze zmagamy sie zrakiem albo oplakujemy naszych najbliaszych, musisz mieé éwiadomosé, #e odpowiedd nie be- dzic latwa’, ‘ Mowiac krétko, pytanie ,Jak sig masz?” albo ,Jak sie ezujesz?” nie powinno byézadawane w spos6b automatyczny - powinno byé wyrazem szczerego zainteresowania druga osoba. A ten, kto pytanie zadaje, powinien przygotowaé sie na odpowiedé znacznie dluzsza niz przecigtna. Oto jeszcze kilka uzytecanych wskazowek, jakie uslyszatam od os6b siedzqcych ze mna w poczel Zamiast pytaé «Jak sie czujesz?», lepiej spytaé «Co czujesz?». Na tak postawione pytanie jest mi znacanie latwiej odpowiedzie + ,Posluchaj o tym, jak sig czuj¢ i nie mow mi, jak powinienem sig czué” c@ sie tego dowiedzieé», autopromocja -MEDYTACJA_ fel pr=lir= atau) cea Marcia Prager SALA CMAN CONS a VT ASIAN + ,Odnies sie do tego, co méwie, nie zmieniaj te matu, ani nie zaczynaj méwié o sobie. + ,Nie przeryv cheesz dorzuci¢ do niej jakas sympatyezng uwage albo cos wulgarnego, co pasowaloby do tematu Zawsze gdy skoricze opowiadaé mojemu kum- plowi o tym, jak sie czuje, on reaguje mniej wie- tak: «Stary, co za pieprzony koszmar!» albo «Jezu Chryste, jak mozesz znosi Uwielbiam te komentarze. moje} odpowiedzi, chyba 2 cej 10 cale gowno? LETTY COTTIN POGREBIN jest pisarka i dz Napisata min. Daughters i Sing Seeki ing Sou przy iobserwacjamni z okresu choroby. Ksiqaka ukate sig jesienig, akladem Wydawnictwa Chara Tlum. Arkadiusz Korolik z podzielie Sig Doswiadezanie Bozej eneraii i obfitosci Rabbi Marcia Prager proponuje intrygujqce spojrzenie LEIA Oe MMLC cam Lau it LAE EM ra ecu ES SCM UES Tu przekonaniom, relacjom z ludzmi iz Bogiem. Rie. CRUSE IMC EOE LS Ue eal uu DCO Nr Ro TROL MON CS Mr) el wazne dla kazdego z nas. w peter CRE nes na www.sklep.charaktery.euUrlop - marzymy o nim prze czeni, zabie alym roku ciezkiej pracy j plazy albo na rykupione wezasy, zarezerwowane bilety lotnicze, odliczanie dni do _Jednak oty z wylogowaniem S e pochyleni nad |aptopami, nieustan- jacy przez telefon komérkowy, od- rzbowe e-maile w s| mych projektéw — to powszechny w ach, w letnich kurortach i hotelach. Zdarzasie, ze tak ,odpoczywaja” bliscy, z ktérymi spedzamy urlop. A moze nawet to my nieustan- nie sprawdzamy skrzynke mailowa, kontrolu- Dla niektérych urlop je ze wolny czas powinno sie wykorzystywaé efek- tywnie, na przyklad na remont ezy kolejny kurs lub szkolenie. Wypoezynek jest dla nich rowno- znacmny z leniuchowaniem, 08 zlego i wstydliw wok6l ktérych zorganizowane jest ich Zycie, stre- suja sie i ja sig winni, zatem nawet na urlo- pie starajq sig zorganizowa go aktywnosci anizowane, podczas kt6 od rana do wi zadaniami.. niowe” podejscie do wakacji jest charakte- rystyczne dla wielu Polakéw, zwlaszeza tych 7e sklonnosciq do pracoholizmu. Zyjemy w swiecie ly dzieni ora Wypelniony jest kolejnymi + LIPIEC 2016 r ADRIANA KLOS Jf MAGDA WOLNA Ten, kto potraf idystansowat sie do swojej pracy, lepiej | petnie) odpoczywa, awypoczety - efektywnie) pracuje. Jak sprawic, by wymarzony urlop byt prawdziwie wolnymn laser? nieustannego wyzwaii. Pra Jania, kolejnych zadani i nowych ie swojego zycia w taki sposob ie kompeteneji i wlasnej war- ‘ n swojq samoocene poprzez rea- lizowanie kolejnych celow. MySlimy: zaplanowa- Jem sobie to i to, udalo mi sie ¢ iagnaé cel, wige Jestem w porzadku, jestem madry i wartosciowy, daje sobie gwietnie radg, moje e ma sens, TO- big cos istotnego. Jednak taki schemat myslenia to niebezpieczna pulapka, zamy Wszak nie zawsze udaje nan rzone cele, aajqca nas w iluzjach. nam sig osiggnaé zamie- ee a przy takiej perspektywie patrzenia na ae i Swiat bledy i alee przeciwko ona nie $wiad- “A ani sukeesy, ani pomylki, a koneentrujae sig na zadaniach, nie mozemy byéwpelni obecni tui teraz. Odgradzamy sie od bliskich i od kontaktu z samym soba. Przymus robienia zegos, ciagtego kontrolo- wania i zatatwiania réznych spraw tak naprawde jest zwiazany z brakiem pewnosci siebie ima zaghu- szyénasze obawy 0 przyszlosé. Zwlaszcza naurlopie doswiadezamy duzego niepokoju. Moi- liwosé zatrzymania sig i nierobie- nia niczego budzi lek, wiec wal- ezymy Z nim, organizujac sobie nowe aktywnosei: zwiedzanie, bieganie, uprawianie sportow ekstremalnych czy... zalatwianie spraw biurowych. Nieustanna praca i koneentracja na zadaniach chroni nas przed wybu- chem nieprzyjem- nych uezué, przed fava poezuciem wewnetrz- nej pustki, brakiem bliskosci, lekiem przed przemijaniem. Uwalnia od niepokoju przed tym, Ze nie Zy- Jjemy tak, jak bysmy chcieli, nie rea- lizujemy swoich prawdziwych potrzeb. Tak: aktywnosé to sposdb na unikanie samego siebie. Odwraca uwage od pytati: ezy moje zycie ma sens? Czy jestem szczesliwy? Czy ayig w zgodzie ze swo- imi wartosciami? Czy w ostatnim dniu swojego zycia bede Zatowal tego, jak zytem? WE Ryd eC Ct inie wiesz, jak sobie poradzi SAAS te ata heat ed Nie poddawaj sie. Do rozwigzania Twoich problemé6w ted prowadzi jakas droga, trzeha ja tylko Tio coM Wits eayre nn Cn oar os Ft Cccp eeu] otc tonya: Ger aM ccc Pascua eas Une TE Dobre wypoczywanie Najlepie} |, jesli urlop trwa co najmniej dwa tygodnie, chociaz idealnie bytoby przeznaczyé na odpoczynek ty tygodnie. Pierwsze dni to czas na przestawienie sie i przystosowanie do zwolnionego rytmu. Nasz organizm powoli przyzwyczaia sie do nowego sposobu funkcjonowania. Przed wyruszeniem na urlop warto w miare moZliwosci domknaé sprawy zwi: zane z praca. Te, ktoryeh nie uda sie dokonieyé ~ przclozyé na ter- min po powrocie lub przekazaé wspolpra- cownikowi czy pod- wiadnemu. W nieza- mknietych sprawach domowych, prywat- nych moina popro- i€ © pomoe przyja- cidl i rodzine. Od tego, czy wyjedziemy na urlop zwvolna glowa, zalezyjakosé naszego odpoezynku— im pel- niej odpoczniemy, tym efektyw- niej bedziemy potem funkcjonowac wpracyi w domu. Jesli jednak nie uda nam sie dokonezyé jakiej$ na- prawde waznej sprawy, zrdbmy tow pierwszym, drugim dniv urlopu, kiedy przestawiamy sig na wakacyjny tryb, ale nie przediuzajmy tego nad- ganiania pracy na caly urlop. +LIPIEC 2016 &Jak ,odcigé” glowe od pracy? Oto propozycje dwéch éwiczen, pozwalajacych doswiadezyé podczas urlopu ,,zatrzymania” pedzqcego czasu. + Niezaplanowany dzien wakacji Spedé ten dzieni, niczego nie planujgc. Zwykle Twoje zycie Jest podporzadkowane kalendarzowi, rytmowi spotkart j planéw. Ale teraz masz wakacje i na chwile mozesz wyjsé z codziennej rutyny. Pomysl, ze to bedzie tylko Tw9j dzien ~ moiesz spedzié go tak, jak tylko zechcesz. Praez caly dzien postaraj si¢ robié to, na co w danej chwili masz ochotg. Badz spontaniczny, niczego nie planuj. Po prostu wyjdz z domu i badz otwarty na to, co bedzie sie dzialo, co napotkasz na swojej drodze. Rob to, co poczujesz w danej chwili. Staraj sig nie ogranicza¢, nie cenzurowaé, nie wybiegaé w przyszlos¢ ani nie wracaé do przesztosci. Ciesz sie biezaca chwilq i tym, co Cie otacza, whasnie teraz i tutaj. W tej chwili. Nie masz zadnego celu i nie musisz go szukaé. Badz obecny i obserwuj, co sie dzieje z Toba i wok6t Ciebie. W ten sposdb naprawde dogwiadezasz kontaktu z rzeczywistoscig, czasem i samym soba. Po powrocie z wakacji mozesz powtarzaé to doswiadczenie raz w tygodniu, znajdujac dla siebie kilka wolnych, niezaplanowanych godzin. * Medytacja przy filizance kawy Podezas urlopu znajdz czas dla siebie i wybierz sie do kawiarni, by ,pomedytowaé” nad filizanka pysznej kawy. Jesli nie ma w poblizu kawiarni, mozesz sam zaparzyé sobie kawe — taka, jaka lubisz. A moze wolisz herbate albo sok ze Swiezo wycisnietych owocéw? Nie spiesz sie, skoncentruj sie tylko na tej chwili, delektuj sie smakiem. napoju, jego zapachem, cieplem. Rozkoszuj sie tq przyjemnq chwila, kiedy nic nie musisz robi¢ i nigdzie sie nie spieszysz. Nic innego nie jest teraz wazne, liczysz sie Tyi pyszny smak kawy. Poobserwuj ludzi wokél, a jesli jeste§ sam, mofesz skupié sie na swoim oddechu. Niech stanie sig spokojny i lagodny — tak jak Ty w tej chwili, Zauwai mysli, ktére pojawiaja sie w Twoje glowie, ale nie koncentruj sig na nich, pozwél im odejsé. Wracaj do kawy, zapachu, cieplai rytmu wilasnego oddechu. Ciesz sie ta chwila, niech trwa jak najdluzej. Dobry urlop to urlop, podezas ktérego tealizujemy nasze potrzeby izainteresowania. Jesliw pracy malo sig ruszamy, duéo siedzimy za biurkiem, pry kom puterze, dobrze jest podczas wakacji rozruszac ciato, spaceruje, plywajgcczy jez na rowerve. Gdy ed. nak nasza praca na co dzien wymaga ruchu i wysilku fizyeznego, na urlopie mozemy zdecydowanie zwol- nic, poleniuchowac, czytac ksiazki, ogladaé filmy. Urlop to wspaniala okazja, by zadbaé o dobre ve- lagje 2 bliskimi i preyjacidlmi, by po prostu byé + UPIEC 2016 im calowiekiem, rozmawia® doswiadezag ise chwil, wspdlnie spedzi a i prezywag emocje. W przypadku wielu par wspo a wypoczy. nek zamienia sig niestety W koszmar, jesli zabierajg na urlop nierozwiqzane problemyi skumulow: aie niechgei i urazy- Krétki czas urlopu_ nie Jest naj. lepszym momentem na rozwigzywanle ‘Powadnych rodzinnych czy malzenskich probleméw. Dekalog urlopowicza Oczymnaledy pamigtaé, aby naprawde odpoczaé? 1. Ustal, jak chces2 spedzié urlop, na co masz ochote. Nie musisz ulega¢ presji rodziny ezy przyjacidl, ktorzy wola spedzaé wolny czas w inny sposdb. Uzgodnijcie wezesniej, jak wyobrazacie sobie wspélny czas, co chcecie robié, zwiedzi¢ i jes¢. Pozwoli wam to unikngé nieporozumieni i rozczarowania. . Nie kieruj sie moda na najlepsze kierunki letnich wyjazdéw - jed% tam, gdzie czu- jesz sie dobrze i mozesz w pelni oddaé sig nicnierobieniu. 3. Réwnie cenne jak osiaganie kolejnych ce- léw i realizowanie zadan, sq te chwile, w kt6- rych po prostu jestesmy, doswiadezamy sie- bie, obecnosci drugiego cztowieka czy swiata wokdl nas. Czas wtedy zwalnia, odzyskujemy, go, kontaktujae sie 2 rzeczywistoscia i biezacq, chwilg. 4. Aby nasz organizm mégt naprawde wypoczaé izregenerowaésie, potrzebujemy co najmniej dwutygodniowego urlopu. Kilka dni to za malo, aby nabraé sil do dalszej pracy. 5. Pierwsze dni urlopu to czas na adaptacje orga nizmu do nowych warunk6w, rytmu i klimatu. Praestawienie organizmu i psychiki z trybu aktywnosei na tryb wypoczynku odbywa si¢ stopniowo. : poate urlop tak jak lubisz, i z tymi, ktoryeh lubisz. Nie trac tego waznego czasu na ludzi, ktorzy cig mecza i irytuja. Nie Przeznaczaj urlopu na rozwiqzywa- nie probleméw rodzinnych i konfliktow 2 przyjacidtmi, ' Zmieniaj otoczenie i tryb zycia. Najlepiej, Zeby Spos6b spedzania urlopu rdgnil sie od twoje} 5 sezienng) aktywnosci, 5 eae Sig praca i zalatwianiem prac biu- ae ak Sah urlopu. Naprawde nie sig nie erated ‘okonezysz je po powrocie. Powrociez urlopu wdraéaj sie do codzien- nych obowiazkd ares 00. CoC owigekow powoli. Nie rzucaj si¢ 0d tazu w wirzad, aletA ; tama Orga a oo spotkan z klien- fe, Potrzebuj i a Sa y je stopniowego Prze Wienia sie na tryb pracy, ge eS yp 4eSi cheese podria ‘6 ZieliC Si »pini Wetakia@charatery ge ' ‘\ ana temat artykuty, napisz do nas oes Stres na sama mysl Nie wiem, co sie ze mngq dzieje od pewnego cxasu. To trwa jus chyba dwa lata, odkgd w moje) Jfirmie przeprowadzono redukcje zatrudnienia ina tych, ktorzy zachowali prace, spadlo dwa razy wigee) obowigzldw. Ja jestem szefowg dzialu. Mam pod sobq szesé 0s6b, ale tyram jak wot tak samo jak one i tylko na pieczqtce jestem »kierowniczka”. Czuje sie potwornie ‘emgezona. Mam problemy ze snem, pale jake smok, denerwuje sig a byle co na dzieci i meza. Jestem jak tykajqca bomba zegarowa. Lekarka, do ktérej chodze w xwigzku zmoim nadcignieniem, powiedzialami _ ostatnio, #e jesli nie péjde wreszcie na urlop, to weypisxe mi gona recepeie. Fakt,mam tyle zaleglego urlopu, ze gdybym go chciala wzigé, nie byloby mnie w pracy przez miesiqc. Ale ja po prostu nie mam kiedy go wykorzystaé, ‘anawet jak ide na kilka dni urlopu, to itak codziennie odbieram telefony zfirmy, sprawdzam stuzbowg poczte, wie... czuje sig, jakbym byta w pracy, tyle ze w plenerze, Nie wiem, coz tym srobié. Jestem zmeczona, bo jestem zestresowana, ale perspektywa odpoczynku tez mnie przeraia, bo jak sobie pomysle, ile spraw nagromadzi sie przez ten czas i bedzie na mnie czekaé po powrocie, to... odechciewa mi sie urlopu. Graiyna Pani Grazyno, opisuje Pani swoj stan jako clagte podenerwowanie, przemeczenie, ktopoty ze snem L zdrowiem. We Réwniez lekarz wyraénie wskazuje, ze powinna Pani jak naj- szybciej is¢ na urlop i wypoczaé. Zastanawiam sig, co spra- wia, ze Pani tego nie robi... Pisze Pani, ze nawet na urlopie musi pracowaé, bo inaczej po powrocie bedzie Pani musiaka odrabiaé zaleglosci. Czy naprawde nic nie da sie z tym zro- bic? Jak prébowala Pani sobie ztym poradzié, jakie inne roz- wiqzania przychodza Pani na mysl? Koszty tak intensywnego eksploatowania samej siebie sq zbyt duze: utrata zdrowia, pogorszenie relacji z bliskimi, ee a = ADRIANA KLOS brakdycia towarzyskiego.wol- jest psychologiem nego czasu napasjeiWyPoczy~ —_j pevchoferapeuth nek, brak radosci 2 zycia- Proszeo tym pomysle¢i uczci- wie sobie odpowiedzieé, czy na pewno chce Pani nadal tak funkcjonowaé. Jesli nie, to jak chcialaby Pani, aby wygladato Pani zycie, praca, urlop. rela- w warszawskim OSrodku Rozwoju i Psychoterapii »Strefa Zmiany”. Prowadzi terapie indywiduaing osob dorostych oraz par, treningi i warsztaly rozwojowe. = eis z 5 Specjalizuje sig w pomocy Ss ae a aes osobom doswiadszajgcym La ere , depresii, leku, Witaki gpusthogeh wyelada woe e oye ze Pani reali ‘osobom z objawami Pani zycie, moze i realizo- psychosomatycznymi, wa swoje wartosci? Jesli nie, warto o nie zadbac. Jesli Pani sama nie zacznie sta- aviaé granic, ini beda je nieustannie przekraczaé. Juz to robia: wykorzystuja, obarczaja ponad sily. Nie musi sig Pani na to godzié. Moze Pani powiedzieé: Nie! Stop! Prosze sprobowac. Zwykle okazuje sie wtedy, ze mozna funkcjonowac inaczej. Warto porozmawiaéz przelozonym, z jego szefem lub jeszeze zkimé innym, jesli oni nie zechea Pani wysluchaé i poméc. A jesli w obecnej pracy nie uda sig Pani zmienié swojej sy- tuacji, warto poszukac dla siebie nowego, lepszego miejsca, gdzie ludzi i ich prace traktuje sie z nalezytym szacunkiem. Na pewno takie miejsca istnieja. Powodzenia! atakze DDAi DDD. > LIPIEC 201s a