Publikacja dofinansowana ze rodkw:

Fundacji Wsppracy Polsko-Niemieckiej

oraz Senatu RP

Recenzentka: Jolanta Tambor

Copyright by Szkoa Jzyka i Kultury Polskiej

Uniwersytet lski w Katowicach

Copyright by Marcin Macioek

Wydanie drugie, uzupenione

Szkoa Jzyka i Kultury Polskiej

Stowarzyszenie Sympatykw Szkoy Jzyka i Kultury Polskiej
40-032 Katowice, pl. Sejmu lskiego 1
tel./fax: +48 32 2512991; tel. +48 32 2009424
e-mail: szkola@us.edu.pl; www.sjikp.us.edu.pl
Wstp

Tczowa gramatyka jzyka polskiego w tabelach to zbir podstawowych wiadomoci

z zakresu polskiej gramatyki, przeznaczony dla uczcych si jzyka polskiego cudzoziemcw.
W tabelarycznej formie ksika przedstawia modele odmiany polskich rzeczownikw (w tym
rwnie rzeczownikw osobliwych, o niestandardowej odmianie), przymiotnikw oraz
liczebnikw gwnych, porzdkowych i zbiorowych. W pracy zaprezentowano rwnie
typowe zakoczenia form msko- i niemskoosobowych przymiotnikw oraz sposoby
tworzenia ich stopnia wyszego i najwyszego, omwiono zakres czliwoci semantyczno-
skadniowej liczebnikw zbiorowych we wspczesnej polszczynie. W Tczowej gramatyce
znale mona take informacje dotyczce podawania godzin w systemie oficjalnym
i nieformalnym czy prawidowego zapisu i odczytywania dat w jzyku polskim.
Prezentowana ksieczka jest ju drugim wydaniem, poprawionym i uzupenionym,
opublikowanej w 2009 roku pracy o tym samym tytule. Do niniejszej edycji Tczowej
gramatyki doczono wykaz uytych w niej terminw gramatycznych przetumaczonych
na dziesi jzykw: cztery sowiaskie (bugarski, czeski, rosyjski, ukraiski), trzy romaskie
(francuski, hiszpaski, woski), a ponadto arabski, chiski oraz turecki. W tym miejscu pragn
najserdeczniej podzikowa wszystkim, ktrzy podjli si tumaczenia zastosowanej przeze
mnie terminologii na poszczeglne jzyki. S to nastpujce osoby: Rania A-Kader (przekad

arabski), Iskra Likomanowa i Rozalia Matkowska (bugarski), Zhao Gang (chiski),

Jan Jenita (czeski), Guillaume Gardin i Anna Synoradzka-Demandre (francuski), Alvaro

Castellanos (hiszpaski), Helena Kazancewa i Monika Gauszka (rosyjski), Seyyal Krpe
(turecki), Aa Krawczuk i Julia Sahata (ukraiski), Andrea de Carlo i Claudio Salmeri
(woski).
Szczeglne wyrazy wdzicznoci kieruj do Pani Profesor Jolanty Tambor, ktra
poddaa pomys napisania tej ksiki, bya jej pierwsz Czytelniczk i Recenzentk,
a poczynione przez ni celne uwagi i sugestie znaczco wpyny na ostateczny ksztat
niniejszej publikacji.

Marcin Macioek

3
RZECZOWNIK/ NOUN/ DAS SUBSTANTIV

PRZYPADKI/ CASES/ KASUS (FLLE)

Mianownik Nominative Nominativ M To jest kto? co?
Dopeniacz Genitive Genitiv D Nie ma kogo? czego?
Celownik Dative Dativ C Przygldam si komu? czemu?
Biernik Accusative Akkusativ B Widz kogo? co?
Narzdnik Instrumental Instrumental N Interesuj si (z) kim? (z) czym?
Miejscownik Locative Lokativ Ms Rozmawiam o o (przy, na, w, po) kim?
o (przy, na, w, po) czym?
Woacz Vocative Vokativ W Kochany/a/-e
Kochani/-e

DEKLINACJA MSKA/ MASCULINE DECLENSION/ DIE DEKLINATION DER MNNLICHEN SUBSTANTIVE

STUDENT CHOP UCZE GO W TELEFON LI

M student- chop- ucze- go- w- telefon- li-

D student-a chop-a uczni-a goci-a w-a telefon-u lici-a
C student-owi chop-u uczni-owi goci-owi w-owi telefon-owi lici-owi
B student-a chop-a uczni-a goci-a w-a telefon- li-
N student-em chop-em uczni-em goci-em w-em telefon-em lici-em
Ms o studenci-e o chopi-e o uczni-u o goci-u o w-u o telefoni-e o lici-u
W studenci-e! chopi-e! uczni-u! goci-u! w-u! telefoni-e! lici-u!

M studenc-i chop-i uczni-owie goci-e w-e telefon-y lici-e

D student-w chop-w uczni-w goc-i w-y// w-w telefon-w lic-i
C student-om chop-om uczni-om goci-om w-om telefon-om lici-om
B student-w chop-w uczni-w goc-i w-e telefon-y lici-e
N student-ami chop-ami uczni-ami go-mi w-ami telefon-ami li-mi
Ms o student-ach o chop-ach o uczni-ach o goci-ach o w-ach o telefon-ach o lici-ach
W studenc-i! chop-i! uczni-owie! goci-e! w-e! telefon-y! lici-e!

DEKLINACJA ESKA/ FEMININE DECLENSION/ DIE DEKLINATION DER WEIBLICHEN SUBSTANTIVE

KOBIETA KLATKA PANI DYNIA KO RA MYSZ

M kobiet-a klatk-a pan-i dyni-a ko- r-a mysz-

D kobiet-y klatk-i pan-i dyn-i koc-i r-y mysz-y
C kobieci-e klatc-e pan-i dyn-i koc-i r-y mysz-y
B kobiet- klatk- pani- dyni- ko- r- mysz-
N kobiet- klatk- pani- dyni- koci- r- mysz-
Ms o kobieci-e o klatc-e o pan-i o dyn-i o koc-i o r-y o mysz-y
W kobiet-o! klatk-o! pan-i! dyni-o! koc-i! r-o! mysz-y!

M kobiet-y klatk-i pani-e dyni-e koc-i r-e mysz-y

D kobiet- klatek- pa- dy- koc-i r- mysz-y
C kobiet-om klatk-om pani-om dyni-om koci-om r-om mysz-om
B kobiet-y klatk-i pani-e dyni-e koc-i r-e mysz-y
N kobiet-ami klatk-ami pani-ami dyni-ami ko-mi r-ami mysz-ami
Ms o kobiet-ach o klatk-ach o pani-ach o dyni-ach o koci-ach o r-ach o mysz-ach
W kobiet-y! klatk-i! pani-e! dyni-e! koc-i! r-e! mysz-y!

4
DEKLINACJA NIJAKA/ NEUTER DECLENSION/ DIE DEKLINATION DER SCHLICHEN SUBSTANTIVE
KRZESO SOCE WYBRZEE IMI CIEL MUZEUM
Jan
M krzes-o soc-e wybrze-e imi- ciel- muze-um
D krzes-a soc-a wybrze-a imi-eni-a ciel-ci-a muze-um
C krzes-u soc-u wybrze-u imi-eni-u ciel-ci-u muze-um
B krzes-o soc-e wybrze-e imi- ciel- muze-um
N krzes-em soc-em wybrze-em imi-eni-em ciel-ci-em muze-um
Ms o krzel-e o soc-u o wybrze-u o imi-eni-u o ciel-ci-u o muze-um
W krzes-o! soc-e! wybrze-e! imi-! ciel-! muze-um!
Jan
Marcin
ukasz
M krzes-a soc-a wybrze-a imi-on-a ciel-t-a muze-a
D krzese- soc- wybrze-y imi-on- ciel-t- muze-w
C krzes-om soc-om wybrze-om imi-on-om ciel-t-om muze-om
B krzes-a soc-a wybrze-a imi-on-a ciel-t-a muze-a
N krzes-ami soc-ami wybrze-ami imi-on-ami ciel-t-ami muze-ami
Ms o krzes-ach o soc-ach o wybrze-ach o imi-on-ach o ciel-t-ach o muze-ach
W krzes-a! soc-a! wybrze-a! imi-on-a! ciel-t-a! muze-a!

ODMIANA OSOBLIWA/ SPECIAL DECLENSION/ DIE UNREGELMIGE/ GEMISCHTE DEKLINATION

~ ksi

I (~mi): rami, imi, brzemi, ciemi II: piskl, prosi, szczeni, jagni, ciel, LICZBA POJEDYNCZA /SINGULAR
znami, wymi, plemi, strzemi rebi, kurcz, kacz, lwi, koci, LICZBA
niemowl, blini, dzieci odmiana wspczesna odmiana archaiczna
contemporary declension obsolete declension MNOGA
RAMI PISKL PLURAL
rami- rami-on-a piskl- piskl-t-a heutige Deklination archaische Deklination
M M
D rami-eni-a rami-on- D piskl-ci-a piskl-t- M ksi- ksi-t-a
C rami-eni-u rami-on-om C piskl-ci-u piskl-t-om D ksici-a ksi-ci-a ksi-t-
B rami- rami-on-a B piskl- piskl-t-a C ksici-u ksi-ci-u ksi-t-om
N rami-eni-em rami-on-ami N piskl-ci-em piskl-t-ami B ksici-a ksi-ci-a ksi-t-a
Ms o rami-eni-u o rami-on-ach Ms o piskl-ci-u o piskl-t-ach N ksici-em ksi-ci-em ksi-t-ami
W rami-! rami-on-a! W piskl-! piskl-t-a! Ms o ksici-u o ksi-ci-u o ksi-t-ach
W ksi-! ksi-t-a!

~um ~anin

liceum, technikum, muzeum, I ~kanin: Afrykanin, Amerykanin, anglikanin II: katowiczanin, paryanin, Wielkopolanin, Mazowszanin,
seminarium, studium, archiwum, Meksykanin, dominikanin, franciszkanin + salezjanin, Pomorzanin, lanin + dworzanin, mieszczanin, niebianin,
konserwatorium augustianin, bazylianin, wegetarianin, luteranin parafianin, chrzecijanin, poganin, wocianin, ziemianin,
powodzianin
LICEUM AMERYKANIN ROSJANIN
M lice-um lice-a M Amerykanin- Amerykani-e M Rosjanin- Rosjani-e
D lice-um lice-w D Amerykanin-a Amerykan-w D Rosjanin-a Rosjan-
C lice-um lice-om C Amerykanin-owi Amerykan-om C Rosjanin-owi Rosjan-om
B lice-um lice-a B Amerykanin-a Amerykan-w B Rosjanin-a Rosjan-
N Amerykanin-em Amerykan-ami N Rosjanin-em Rosjan-ami
N lice-um lice-ami
Ms o Anerykanini-e o Amerykan-ach Ms o Rosjanini-e o Rosjan-ach
Ms o lice-um o lice-ach
W Amerykanini-e! Amerykani-e! W Rosjanini-e! Rosjani-e!
W lice-um lice-a!

Rzeczowniki mskie na ~a/ Masculine nouns ending with ~a/ Mnnliche Substantive auf ~a: dentysta, artysta, poeta, mczyzna
liczba pojedyncza = rodzaj eski (jak kobieta), liczba mnoga = rodzaj mski
singular = feminine (like kobieta), plural = masculine Singular = Femininum (wie kobieta), Plural = Maskulinum

DENTYSTA
M dentyst-a dentyc-i
D dentyst-y dentyst-w
C dentyci-e dentyst-om
B dentyst- dentyst-w
N dentyst- dentyst-ami
Ms o dentyci-e o dentyst-ach
W dentyst-o! dentyc-i!

5
 sdzia hrabia

SDZIA HRABIA
M sdzi-a sdzi-owie M hrabi-a hrabi-owie
D sdzi-ego sdzi-w D hrabi-ego hrabi-w
C sdzi-emu sdzi-om C hrabi-emu hrabi-om
B sdzi-ego sdzi-w B hrabi-ego hrabi-w
N sdzi- sdzi-ami N hrabi- hrabi-ami
Ms o sdz-i// sdz-im o sdzi-ach Ms o hrab-i// hrab-im o hrabi-ach
W sdzi-o! sdzi-owie! W hrabi-o! hrabi-owie!

Odmiana przymiotnikowa rzeczownikw krewny, znajomy, myliwy, leniczy, wony

Noums declension like adjectives
Die adjektivische Deklination der Substantive
MYLIWY

M myliw-y myliw-i
D myliw-ego mysliw-ych
C myliw-emu myliw-ym
B myliw-ego myliw-ych
N myliw-ym myliw-ymi
Ms o myliw-ym o myliw-ych
W myliw-y! myliw-i!

ucho oko

UCHO OKO
UCHO ucho dzbana OKO oko w rosole
ucho torby oko sieci
M uch-o usz-y M uch-o uch-a M ok-o ocz-y M ok-o ok-a
D uch-a usz-u//usz-w D uch-a uch- D ok-a ocz-u D ok-a ok-
C uch-u usz-om C uch-u uch-om C ok-u ocz-om C ok-u ok-om
B uch-o usz-y B uch-o uch-a B ok-o ocz-y B ok-o ok-a
N uch-em usz-ami //usz-yma N uch-em uch-ami N oki-em ocz-ami //ocz-yma N oki-em ok-ami
Ms o uch-u o usz-ach Ms o uch-u o uch-ach Ms o ok-u o ocz-ach Ms o ok-u o ok-ach
W uch-o! usz-y! W uch-o! uch-a! W ok-o! ocz-y! W ok-o! ok-a!
Dopty dzban wod nosi, dopki Kruk krukowi oka nie wykole
mu si ucho nie urwie

rka ksidz brat

BRAT
RKA KSIDZ M brat- braci-a
D brat-a brac-i
M rk-a rc-e M ksidz- ksi-a C brat-u braci-om
D rk-i rk- D ksidz-a ksi-y B brat-a brac-i
C rc-e rk-om C ksidz-u ksi-om N brat-em bra-mi
B rk- rc-e B ksidz-a ksi-y Ms o braci-e o braci-ach
N rk- rk-ami//rk-oma N ksidz-em ksi-mi W braci-e! braci-a!
Ms w rc-e//w rk-u w rk-ach Ms o ksidz-u o ksi-ach
W rk-o! rc-e! W ksi-e! ksi-a!

przyjaciel czowiek rok

PRZYJACIEL CZOWIEK ROK

M przyjaciel- przyjaciel-e M czowiek- ludzi-e M rok- lat-a
D przyjaciel-a przyjaci- D czowiek-a ludz-i D rok-u lat-
C przyjaciel-owi przyjacio-om C czowiek-owi ludzi-om C rok-owi lat-om
B przyjaciel-a przyjaci- B czowiek-a ludz-i B rok- lat-a
N przyjaciel-em przyjaci-mi N czowieki-em lud-mi N roki-em lat-ami
Ms o przyjaciel-u o przyjacio-ach Ms o czowiek-u o ludzi-ach Ms o rok-u o lat-ach
W przyjaciel-u! przyjaciel-e! W czowiek-u! ludzi-e! W rok-u! lat-a!

6
PRZYMIOTNIK/ ADJECTIVE/ DAS ADJEKTIV
KOLORY/ COLOURS/ FARBEN

biay szary czarny brzowy fioletowy zielony czerwony pomaraczowy ty niebieski

Rodzaj mski Rodzaj eski Rodzaj nijaki

Masculine Feminine Neuter
Maskulinum Femininum Neutrum
-y// -i* -a -e
biay, zielony, szary, ty biaa, zielona, szara, ta biae, zielone, szare, te
niebieski niebieska niebieskie
*-i po/ after/ nach k, g (wysoki, niski, drogi, dugi), ale take/ but also/ aber auch: tani, gupi, koci, krowi, lisi, lwi, malusi, tyci

DEKLINACJA PRZYMIOTNIKW TWARDOTEMATOWYCH/ ADJECTIVES WITH HARD STEM DECLENSION/ DIE DEKLINATION DER
HARTSTMMIGEN ADJEKTIVE

Rodzaj/ gender/ Geschlecht

mskoosobowy mskoywotny mskonieywotny nijaki eski
Liczba Przypadek masculine-personal masculine-animate masculine-inanimate neuter feminine
number case Maskulinum (mnnlich personal) Maskulinum (belebt) Maskulinum (unbelebt) Neutrum Femininum
Numerus Kasus

M adn-y adn-e adn-a

D adn-ego adn-ej
pojedyncza C adn-emu adn-ej
singular
Singular B adn-ego adn-y adn-e adn-
N adn-ym adn-
Ms adn-ym adn-ej
M adn-i adne-e
D adn-ych
mnoga C adn-ym
plural
Plural B adn-ych adn-e
N adn-ymi
Ms adn-ych

DEKLINACJA PRZYMIOTNIKW MIKKOTEMATOWYCH/ ADJECTIVES WITH SOFT STEM DECLENSION/ DIE DEKLINATION DER
WEICHSTMMIGEN ADJEKTIVE

Rodzaj/ gender/ Geschlecht

mskoosobowy mskoywotny mskonieywotny nijaki eski
Liczba Przypadek masculine-personal masculine-animate masculine-inanimate neuter feminine
number case Maskulinum (mnnlich personal) Maskulinum (belebt) Maskulinum (unbelebt) Neutrum Femininum
Numerus Kasus

M brzydk-i brzydki-e brzydk-a

D brzydki-ego brzydki-ej
pojedyncza C brzydki-emu brzydki-ej
singular
Singular B brzydki-ego brzydk-i brzydki-e brzydk-
N brzydk-im brzydk-
Ms brzydk-im brzydki-ej
M brzydc-y brzydki-e
D brzydk-ich
mnoga C brzydk-im
plural
Plural B brzydk-ich brzydki-e
N brzydk-imi
Ms brzydk-ich

7
 RZECZOWNIK + PRZYMIOTNIK/ NOUN + ADJECTIVE/ SUBSTANTIV + ADJEKTIV =

Rodzaj mski Rodzaj eski Rodzaj nijaki

Masculine Feminine Neuter
Maskulinum Femininum Neutrum
biay kapelusz biaa czapka biae bolerko
czerwony krawat czerwona sukienka czerwone palto
czarny garnitur czarna marynarka czarne futro
niebieski sweter niebieska koszula niebieskie kimono
tani paszcz tania kamizelka tanie body

M To jest... brzowy sweter brzowa koszula brzowe futro

D Nie ma brzowego swetra brzowej koszuli brzowego futra
C Przygldam si brzowemu swetrowi brzowej koszuli brzowemu futru
B Mam na sobie brzowy sweter brzow koszul brzowe futro
N Zachwycam si brzowym swetrem brzow koszul brzowym futrem
Ms Rozmawiamy o brzowym swetrze brzowej koszuli brzowym futrze

MIANOWNIK LICZBY MNOGIEJ PRZYMIOTNIKW/NOMINATIVE PLURAL OF ADJECTIVES/DER NOMINATIV PLURAL DER ADJEKTIVE
Rodzaj/ gender/ Geschlecht
mski mskoosobowy niemskoosobowy
masculine masculine-personal non-masculine-personal Przykady
Maskulinum Personalform Sachform Examples
Beispiele

~py ~pi ~pe tpy tpi tpe

~by ~bi ~be gruby grubi grube
~my ~mi ~me niewidomy niewidomi niewidome
~wy ~wi ~we zdrowy zdrowi zdrowe
~chy ~si ~che guchy gusi guche
~dy ~dzi ~de mody modzi mode
~ty ~ci ~te bogaty bogaci bogate
~ny ~ni ~ne dynamiczny dynamiczni dynamiczne
~sy ~si ~se ysy ysi yse
~sty ~ci ~ste czysty czyci czyste
~szy ~si ~sze pieszy piesi piesze
~sy ~li ~se dorosy doroli dorose
~y ~li ~e miy mili mie
~sny ~ni ~sne radosny radoni radosne
~zny ~ni ~zne przyjazny przyjani przyjazne
~ry ~rzy ~re chory chorzy chore
~ki ~cy ~kie wysoki wysocy wysokie
~gi ~dzy ~gie ubogi ubodzy ubogie
Uwaga/ Attention/ Achtung:
wesoy weseli wesoe, ale biay biali biae
zielony zieleni zielone, ale (nie)miay (nie)miali (nie)miae
niady niadzi niade
~cy ~cy ~ce gorcy gorcy gorce
~czy ~czy ~cze opiekuczy opiekuczy opiekucze
~dzy ~dzy ~dze cudzy cudzy cudze
~y* ~y ~e ryy ryy rye
*Jedyny wyjtek/ The only exception/ Einzelfall: duy duzi due

8
STOPNIOWANIE PRZYMIOTNIKW/ ADJECTIVES COMPARISON/ DIE KOMPARATION DER ADJEKTIVE

175 cm 180 cm 185 cm

wysoki wyszy najwyszy

Stopie rwny/ Positive degree Stopie wyszy/ Comparative degree Stopie najwyszy/ Superlative degree
Positiv (Grundstufe) Komparativ (Vergleichsstufe) Superlativ (Hchststufe)
stary starszy najstarszy
mody modszy najmodszy
biedny biedniejszy najbiedniejszy
zimny zimniejszy najzimniejszy

STOPIE WYSZY/ COMPARATIVE DEGREE / DER KOMPARATIV

Stopniowanie regularne (syntetyczne)/ Regular comparison (synthetic)/ Die regelmige (synthetische) Komparation

Struktura tematu przymiotnika Sposb tworzenia stopnia wyszego

Adjectives structure of stem Derivation of creating comparative degree
Struktur des Adjektivstamms Bildung des Komparativs
mod-y modszy
-C-y grub-y + -szy grubszy
such-y suchszy
biedn-y biedniejszy
-CC-y zimn-y + -ejszy zimniejszy
ciep-y cieplejszy
*C spgoska/ consonant/ Konsonant

Alternacje w tematach typu -C- Alternacje w tematach typu -CC-

Alternations in type -C- Alternations in type -CC-
Lautvernderungen im Stamm des Types -C- Lautvernderungen im Stamm des Types -CC-
a:e biay bielszy :l ciepy cieplejszy
o:e wesoy weselszy n : ni brudny brudniejszy
: gorcy gortszy m : mi uprzejmy uprzejmiejszy
n: czerwony czerwieszy sn : ni jasny janiejszy
:l miy milszy s : l dorosy dorolejszy
g: dugi duszy st : ci gsty gciejszy
*c : t gorcy gortszy r : rz mdry mdrzejszy
*rzadko/ seldom/ selten w : wi atwy atwiejszy

Struktura tematu przymiotnika Sposb tworzenia stopnia wyszego

Adjectives structure of stem Derivation of creating comparative degree
Struktur des Adjektivstamms Bildung des Komparativs
-k-i brzydki [bez/without/ ohne -k-] + szy brzydszy
-ek-i daleki [bez/without/ ohne -ek-] + szy dalszy
-ok-i szeroki [bez/ without/ ohne -ok-] + szy szerszy
-rd-y twardy + -szy twardszy
-st-y prosty + -szy prostszy
Typowa alternacja s : / Typical alternation s : / Typische Lautvernderung s :
bliski bliszy
niski niszy
wski wszy
wysoki wyszy

9
Stopniowanie analityczne/ Analytic comparison (periphrastic)/ Die analytische Komparation

bardziej (mniej) + stopie rwny = stopie wyszy

bardziej (mniej) + positive degree = comparative degree
bardziej (mniej) + Positiv = Komparativ

Stopie rwny/ Positive degree/ Positiv Stopie wyszy/ Comparative degree/ Komparativ
chory bardziej chory mniej chory
interesujcy bardziej interesujcy mniej interesujcy
przekonujcy bardziej przekonujcy mniej przekonujcy
byszczcy bardziej byszczcy mniej byszczcy
opalony bardziej opalony mniej opalony
opacalny bardziej opacalny mniej opacalny

STOPIE NAJWYSZY/ SUPERLATIVE DEGREE/ DER SUPERLATIV

Stopniowanie regularne (syntetyczne) Stopniowanie analityczne (opisowe)

Regular comparison (synthetic) Analytic comparison (periphrastic)
Die regelmige (synthetische) Komparation Die analytische Komparation

naj- + stopie wyszy = stopie najwyszy najbardziej || najmniej + stopie rwny = stopie najwyszy
naj- + comparative degree = superlative degree najbardziej || najmniej + positive degree = superlative degree
naj- + Komparativ = Superlativ najbardziej || najmniej + Positiv = Superlativ

modszy najmodszy chory najbardziej chory || najmniej chory

cieplejszy najcieplejszy interesujcy najbardziej interesujcy || najmniej interesujcy
brzydszy najbrzydszy opalony najbardziej opalony || najmniej opalony

Stopniowanie nieregularne/ Irregular comparison/ Die unregelmige Komparation

Stopie rwny Stopie wyszy Stopie najwyszy

Positive degree Comparative degree Superlative degree
Positiv Komparativ Superlativ
dobry lepszy najlepszy
duy/ wielki wikszy najwikszy
may mniejszy najmniejszy
zy gorszy najgorszy

10
LICZEBNIKI GWNE/ CARDINAL NUMERALS/ DIE KARDINALIA (GRUNDZAHLEN)
0 zero
1 jeden 11 jedenacie 21 dwadziecia jeden
2 dwa 12 dwanacie 22 dwadziecia dwa
3 trzy 13 trzynacie 23 dwadziecia trzy
4 cztery 14 czternacie 24 dwadziecia cztery 40 czterdzieci
5 pi 15 pitnacie 25 dwadziecia pi 50 pidziesit
6 sze 16 szesnacie 26 dwadziecia sze 60 szedziesit
7 siedem 17 siedemnacie 27 dwadziecia siedem 70 siedemdziesit
8 osiem 18 osiemnacie 28 dwadziecia osiem 80 osiemdziesit
9 dziewi 19 dziewitnacie 29 dwadziecia dziewi 90 dziewidziesit
10 dziesi 20 dwadziecia 30 trzydzieci 100 sto

100 sto 101 sto jeden 111 sto jedenacie 121 sto dwadziecia jeden
200 dwiecie 102 sto dwa 112 sto dwanacie 122 sto dwadziecia dwa
300 trzysta 103 sto trzy 113 sto trzynacie 123 sto dwadziecia trzy
400 czterysta 104 sto cztery 114 sto czternacie 124 sto dwadziecia cztery
500 piset 105 sto pi 115 sto pitnacie 125 sto dwadziecia pi
600 szeset 106 sto sze 116 sto szesnacie 126 sto dwadziecia sze
700 siedemset 107 sto siedem 117 sto siedemnacie 127 sto dwadziecia siedem
800 osiemset 108 sto osiem 118 sto osiemnacie 128 sto dwadziecia osiem
900 dziewiset 109 sto dziewi 119 sto dziewitnacie 129 sto dwadziecia dziewi
1000 tysic 110 sto dziesi 120 sto dwadziecia 130 sto trzydzieci

1 000 tysic
1 000 000 milion
1 000 000 000 miliard
1 000 000 000 000 bilion

PODSTAWOWE DZIAANIA MATEMATYCZNE/ BASIC MATHEMATICAL OPERATIONS/ DIE GRUNDRECHNENARTEN

= rwna si (jest) x = 4 (iks rwna si cztery)
+ plus (doda) 2 + 2 = 4 (dwa plus dwa rwna si cztery)
minus (odj) 4 2 = 2 (cztery minus dwa rwna si dwa)
x/ razy (mnoone przez) 2 x/ 2 = 4 (dwa razy dwa rwna si cztery)
/: podzieli na (dzielone przez) 4 /: 2 = 2 (cztery dzielone przez dwa rwna si dwa)
x pierwiastek (kwadratowy) z x 4 = 2 (pierwiastek kwadratowy z czterech rwna si dwa)
3 3
x pierwiastek szecienny z x 8 = 2 (pierwiastek szecienny z omiu rwna si dwa)
< jest mniejsze ni 2 < 4 (dwa jest mniejsze ni cztery)
> jest wiksze od 4 > 2 (cztery jest wiksze od dwch)
< jest mniejsze lub rwne x < 2 (x jest mniejsze lub rwne dwa)
jest wiksze lub rwne x 2 (x jest wiksze lub rwne dwa)
< <

FIGURY GEOMETRYCZNE/ GEOMETRICAL FORMS/ DIE GEOMETRISCHEN FIGUREN

kwadrat trjkt prostokt romb rwnolegobok okrg koo trapez piciokt szeciokt

DEKLINACJA LICZEBNIKW GWNYCH/ CARDINAL NUMERALS DECLENSION/ DIE DEKLINATION DER KARDINALIA
jeden

Rodzaj/ gender/ Geschlecht

mskoosobowy mskoywotny mskonieywotny nijaki eski
masculine-personal masculine-animate masculine-inanimate neuter feminine
Maskulinum (Personalform) Maskulinum (belebt) Maskulinum (unbelebt) Neutrum Femininum

M jeden jedno jedna

D jednego jednej
C jednemu jednej
B jednego jeden jedno jedn
N jednym jedn
Ms o jednym o jednej

11
 dwa

Rodzaj/ gender/ Geschlecht

mskoosobowy mskoywotny mskonieywotny nijaki eski
masculine-personal masculine-animate masculine-inanimate neuter feminine
Maskulinum (Personalform) Maskulinum (belebt) Maskulinum (unbelebt) Neutrum Femininum

M dwaj|| dwch/ dwu dwa dwie

D dwch/ dwu
C dwom/ dwm/ dwu
B dwch/ dwu dwa dwie
N dwoma dwiema/ dwoma
Ms o dwch/ dwu

trzy cztery
Rodzaj/ gender/ Geschlecht Rodzaj/ gender/ Geschlecht
mskoosobowy niemskoosobowy mskoosobowy niemskoosobowy
masculine-personal non-masculine-personal masculine-personal non-masculine-personal
Personalform Sachform Personalform Sachform

M trzej|| trzech trzy M czterej|| czterech cztery

D trzech D czterech
C trzem C czterem
B trzech trzy B czterech cztery
N trzema N czterema
Ms o trzech Ms o czterech
pi
Rodzaj/ gender/ Geschlecht
mskoosobowy niemskoosobowy
masculine-personal non-masculine-personal
Personalform Sachform

sze szeciu szecioma

M piciu pi siedem siedmiu siedmioma
D piciu (alternacja/ alternation/ Alternation e : )
C piciu osiem omiu omioma
B piciu pi (alternacja/ alternation/ Alternation: e : )
N piciu/ picioma dziewi dziewiciu dziewicioma
Ms o piciu dziesi dziesiciu dziesicioma

Liczebniki gwne na ~cie/ Cardinal numerals ending with ~cie/ Die Kardinalia auf ~cie
Rodzaj/ gender/ Geschlecht
mskoosobowy niemskoosobowy
masculine-personal non-masculine-personal trzynacie trzynastu trzynastoma
Personalform Sachform czternacie czternastu czternastoma
pitnacie pitnastu pitnastoma
11 11 szesnacie szesnastu szesnastoma
siedemnacie siedemnastu siedemnastoma
M jedenastu jedenacie osiemnacie osiemnastu osiemnastoma
D jedenastu dziewitnacie dziewitnastu dziewitnastoma
C jedenastu
B jedenastu jedenacie UWAGA!/ ATTENTION!/ ACHTUNG! dwanacie i dwiecie:
N jedenastu/ jedenastoma dwanacie dwunastu dwunastoma
Ms o jedenastu dwiecie dwustu dwustoma

dwadziecia trzydzieci i czterdzieci

Rodzaj/ gender/ Geschlecht Rodzaj/ gender/ Geschlecht
mskoosobowy niemskoosobowy mskoosobowy niemskoosobowy
masculine-personal non-masculine-personal masculine-personal non-masculine-personal
Personalform Sachform Personalform Sachform

20 20 30 30

M dwudziestu dwadziecia M trzydziestu trzydzieci

D dwudziestu D trzydziestu
C dwudziestu C trzydziestu
B dwudziestu dwadziecia B trzydziestu trzydzieci
N dwudziestu / dwudziestoma N trzydziestu/ trzydziestoma
Ms o dwudziestu Ms o trzydziestu
12 czterdzieci czterdziestu czterdziestoma
Liczebniki gwne na ~sit/ Cardinal numerals ending with ~sit/ Die Kardinalia auf ~sit
Rodzaj/ gender/ Geschlecht
mskoosobowy niemskoosobowy
masculine-personal non-masculine-personal
Personalform Sachform

50

M pidziesiciu pidziesit szedziesit szedziesiciu szedziesicioma

D pidziesiciu siedemdziesit siedemdziesiciu siedemdziesicioma
C pidziesiciu osiemdziesit osiemdziesiciu osiemdziesicioma
B pidziesiciu pidziesit dziewidziesit dziewidziesiciu dziewidziesicioma
N pidziesiciu/ pidziesicioma
Ms o pidziesiciu

sto trzysta, czterysta

Rodzaj/ gender/ Geschlecht Rodzaj/ gender/ Geschlecht
mskoosobowy niemskoosobowy mskoosobowy niemskoosobowy
masculine-personal non-masculine-personal masculine-personal non-masculine-personal
Personalform Sachform Personalform Sachform

100 300

M stu sto M trzystu trzysta

D stu D trzystu
C stu C trzystu
B stu sto B trzystu trzysta
N stu/ stoma N trzystu/ trzystoma
Ms o stu Ms o trzystu
czterysta czterystu czterystoma

Liczebniki gwne na ~set/ Cardinal numerals ending with ~set/ Die Kardinalia auf ~set
Rodzaj/ gender/ Geschlecht
mskoosobowy niemskoosobowy
masculine-personal non-masculine-personal
Personalform Sachform

500

M piciuset piset
D piciuset szeset szeciuset
C piciuset siedemset siedmiuset
B piciuset piset osiemset omiuset
N piciuset dziewiset dziewiciuset
Ms o piciuset

LICZEBNIKI PORZDKOWE/ ORDINAL NUMERALS/ DIE ORDINALIA (ORDNUNGSZAHLEN)

1. pierwszy, -a, e 11. jedenasty, -a, -e 21. dwudziesty, -a, -e pierwszy, -a, -e
2. drugi, -a, -e 12. dwunasty, -a, -e 22. dwudziesty, -a, -e drugi, -a, -e
3. trzeci, -a, -e 13. trzynasty, -a, -e 23. dwudziesty, -a, -e trzeci, -a, -e
4. czwarty, -a, -e 14. czternasty, -a, -e 24. dwudziesty, -a, -e czwarty, -a, -e 40. czterdziesty, -a, -e
5. pity, -a, -e 15. pitnasty, -a, -e 25. dwudziesty, -a, -e pity, -a, -e 50. pidziesity, -a, -e
6. szsty, -a, -e 16. szesnasty, -a, -e 26. dwudziesty, -a, -e szsty, -a, -e 60. szedziesity, -a, -e
7. sidmy, -a, -e 17. siedemnasty, -a, -e 27. dwudziesty, -a, -e sidmy, -a, -e 70. siedemdziesity, -a, -e
8. smy, -a, -e 18. osiemnasty, -a, -e 28. dwudziesty, -a, -e smy, -a, -e 80. osiemdziesity, -a, -e
9. dziewity, -a, -e 19. dziewitnasty, -a, -e 29. dwudziesty, -a, -e dziewity, -a, -e 90. dziewidziesity, -a, e
10. dziesity, -a, -e 20. dwudziesty, -a, -e 30. trzydziesty, -a, -e 100. setny, -a, -e

101. sto pierwszy, -a, -e
102. sto drugi, -a, -e
103. sto trzeci, -a, -e
104. sto czwarty, -a, -e
105. sto pity, -a, -e
106. sto szsty, -a, -e
107. sto sidmy, -a, -e
108. sto smy, -a, -e
109. sto dziewity, -a, -e
110. sto dziesity, -a, -e
1000. tysiczny, -a, -e
2000. dwutysiczny, -a, -e
3000. trzytysiczny,- a, -e
211. dwiecie jedenasty, -a, -e 321. trzysta dwudziesty, -a, -e pierwszy, -a, -e
212. dwiecie dwunasty, -a, -e 322. trzysta dwudziesty, -a, -e drugi, -a, -e
213. dwiecie trzynasty, -a, -e 323. trzysta dwudziesty, -a, -e trzeci, -a, -e
214. dwiecie czternasty, -a, -e 324. trzysta dwudziesty, -a, -e czwarty, -a, -e
215. dwiecie pitnasty, -a , -e 325. trzysta dwudziesty, -a, -e pity, -a, -e
216. dwiecie szesnasty, -a, -e 326. trzysta dwudziesty, -a, -e szsty, -a, -e
217. dwiecie siedemnasty, -a, -e 327. trzysta dwudziesty, -a, -e sidmy, -a, -e
218. dwiecie osiemnasty, -a, -e 328. trzysta dwudziesty, -a, -e smy, -a, -e
219. dwiecie dziewitnasty, -a, -e 329. trzysta dwudziesty, -a, -e dziewity, -a, -e
220. dwiecie dwudziesty, -a, -e 330. trzysta trzydziesty, -a, -e
ale/but/ aber: 1001. tysic pierwszy, -a, -e
ale/but/ aber: 2012. dwa tysice dwunasty, -a, -e
ale/but/ aber: 3333. trzy tysice trzysta trzydziesty, -a, -e trzeci, -a, -e

13
 DEKLINACJA LICZEBNIKW PORZDKOWYCH/ ORDINAL NUMERALS DECLENSION/ DIE DEKLINATION DER ORDINALIA

Rodzaj/ gender/ Geschlecht

mskoosobowy mskoywotny mskonieywotny nijaki eski
Liczba Przypadek masculine-personal masculine-animate masculine-inanimate neuter feminine
number case Maskulinum (Personalform) Maskulinum (belebt) Maskulinum (unbelebt) Neutrum Femininum
Numerus Kasus

M pierwsz-y (ale/ but/ aber: drug-i, trzec-i) pierwsz-e pierwsz-a

D pierwsz-ego pierwsz-ej
pojedyncza C pierwsz-emu pierwsz-ej
singular
Singular B =D =M pierwsze-e pierwsz-
N pierwsz-ym (ale/ but/ aber: drug-im, trzec-im) pierwsz-
Ms pierwsz-ym (ale/ but/ aber: drug-im, trzec-im) pierwsz-ej
M pierws-i (ale/ but/ aber: drudz-y) pierwsz-e
D pierwsz-ych (ale/ but/ aber: drug-ich, trzec-ich)
mnoga C pierwsz-ym (ale/ but/ aber: drug-im, trzec-im)
plural
Plural B =D =M
N pierwsz-ymi (ale/ but/ aber: drug-imi, trzec-imi)
Ms pierwsz-ych (ale/ but/ aber: drug-ich, trzec-ich)

LICZEBNIK PORZDKOWY + RZECZOWNIK/ ORDINAL NUMERAL + NOUN/ ORDNUNGSZAHL + SUBSTANTIV =

M To jest pierwszy student pierwsza studentka.

D Nie ma drugiego studenta drugiej studentki.

C Przygldam si trzeciemu studentowi trzeciej studentce.

i
B Znam czwartego studenta czwart studentk.

N Rozmawiaem z pitym studentem pit studentk.

Ms Opowiadam o szstym studencie szstej studentce.

W Witaj sidmy studencie sidma studentko!

Znam pierwszego studenta i pierwsz studentk.

B lp r.m. B lm r..
Acc sg m Acc sg f
Akk. Sing. Mask. Akk. Sing. Fem.

14
LICZEBNIKI ZBIOROWE/ COLLECTIVE NUMERALS/ DIE KOLLEKTIVA (SAMMELZAHLWRTER)
11 jedenacioro 21 dwadziecioro jeden Dwoje pisklt
2 dwoje 12 dwanacioro 22 dwadziecioro dwoje
3 troje 13 trzynacioro 23 dwadziecioro troje
4 czworo 14 czternacioro 24 dwadziecioro czworo 40 czterdziecioro
5 picioro 15 pitnacioro 25 dwadziecioro picioro 50 pidziesicioro
6 szecioro 16 szesnacioro 26 dwadziecioro szecioro 60 szedziesicioro
7 siedmioro 17 siedemnacioro 27 dwadziecioro siedmioro 70 siedemdziesicioro
8 omioro 18 osiemnacioro 28 dwadziecioro omioro 80 osiemdziesicioro
9 dziewicioro 19 dziewitnacioro 29 dwadziecioro dziewicioro 90 dziewidziesicioro
10 dziesicioro 20 dwadziecioro 30 trzydziecioro

Liczebniki zbiorowe/ Collective numerals/ Die Kollektiva

rzeczownikami rodzaju nijakiego na -,
ktre s nazwami istot modych/
neuter nouns with -, which are
names of young creatures/
schlichen Substantiven auf -, die
Jungtiere bzw. Junglebewesen
bezeichnen:
cz si z/ join with/ werden verknpft mit:
policzalnymi rzeczownikami
pluralia tantum/
with countable nouns pluralia tantum/
einem zhlbaren Pluraliatantum:
wystpuj/ appear/
anzutreffen
rzeczownikami rodzaju mskiego w liczbie w kilku utartych
mnogiej, jeli odnosz si do grupy osb, frazeologizmach/
w ktrej s mczyni i kobiety/ in few idioms/
with masculine nouns plural form defining in einigen feststehenden
groups of people including both males and Redewendungen:
females/
mnnlichen Substantiven im Plural, wenn
sie eine Gruppe von Personen beiderlei
Geschlechts bezeichnen:

prosi lwi sanie skrzypce szecioro studentw dziesicioro przykaza

kurcz piskl widy grabie czworo lekarzy dwoje rk

szczeni koci obcgi noyczki troje nauczycieli dwoje oczu

ciel jagni oczepiny chrzciny picioro policjantw dwoje uszu

Rzeczpospolita Obojga
rebi kacz urodziny imieniny dwoje zakochanych Narodw

niemowl blini schody drzwi dwoje rodzicw Krlestwo Obojga Sycylii

picioro niemowlt, dwoje blinit, troje drzwi, siedmioro wide,
troje rebit, omioro cielt, dwanacioro sa, dwoje imienin, troje
dziesicioro szczenit, czworo kocit schodw, czworo skrzypiec

15
 DEKLINACJA LICZEBNIKW ZBIOROWYCH/ COLLECTIVE NUMERALS DECLENSION/ DIE DEKLINATION DER KOLLEKTIVA

OBOJE OBYDWOJE DWOJE TROJE Zakoczenia/ Ending/ Endungen

M oboje obydwoje dwoje troje -oj-e
D obojga obydwojga dwojga trojga -ojg-a
C obojgu obydwojgu dwojgu trojgu -ojg-u
B oboje obydwoje dwoje troje -oj-e
N obojgiem obydwojgiem dwojgiem trojgiem -ojgi-em
Ms o obojgu o obydwojgu o dwojgu o trojgu -ojg-u

CZWORO PICIORO JEDENACIORO DWADZIECIORO Zakoczenia/ Ending/ Endungen

M czworo picioro jedenacioro dwadziecioro -or-o
D czworga piciorga jedenaciorga dwadzieciorga -org-a
C czworgu piciorgu jedenaciorgu dwadzieciorgu -org-u
B czworo picioro jedenacioro dwadziecioro -or-o
N czworgiem piciorgiem jedenaciorgiem dwadzieciorgiem -orgi-em
Ms o czworgu o piciorgu o jedenaciorgu o dwadzieciorgu -org-u

LICZEBNIK ZBIOROWY + RZECZOWNIK/ COLLECTIVE NUMERAL + NOUN/ KOLLEKTIVA + SUBSTANTIV

M To jest troje studentw czworo niemowlt.

D Nie ma trojga studentw czworga niemowlt.
C Przygldam si trojgu studentom i czworgu niemowltom.
B Znam troje studentw czworo niemowlt.
N Rozmawiaem z trojgiem studentw czworgiem niemowlt.
Ms Opowiadam o trojgu studentach czworgu niemowltach.

Biernik/ Accusative/ Akkusativ

Znam troje studentw i czworo niemowlt.

Dopeniacz, liczba mnoga Dopeniacz, liczba mnoga

Genitive plural Genitive plural
Genitiv Plural Genitiv Plural

Celownik/ Dative/ Dativ

Przygldam si trojgu studentom i czworgu niemowltom.

Celownik, liczba mnoga Celownik, liczba mnoga

Dative plural Dative plural
Dativ Plural Dativ Plural

16
KTRA GODZINA?/ WHAT TIME IS IT?/ WIE SPT IST ES?

OFICJALNIE/ FORMALY/ OFFIZIELL

pierwsza trzynasta jeden -----------
druga czternasta dwie
trzecia pitnasta trzy
czwarta szesnasta cztery (minuty)
pita siedemnasta dwadziecia dwie
szsta osiemnasta trzydzieci cztery
Jest (godzina)
sidma dziewitnasta
(i)
pi
sma dwudziesta siedemnacie
dziewita dwudziesta pierwsza dwadziecia
(minut)
dziesita dwudziesta druga dwadziecia pi
jedenasta dwudziesta trzecia trzydzieci siedem
dwunasta dwudziesta czwarta czterdzieci jeden

NIEOFICJALNIE/ INFORMALY/ INOFFIZIELL

Jest
(godzina) -a

za . (minut) (godzina) .-a ..... (minut) po (godzinie) -ej

za kwadrans (godzina) .-a kwadrans po (godzinie) -ej

. (minut) po wp do -ej za (minut) wp do -ej

wp do -ej

OFICJALNIE GODZINA NIEOFICJALNIE

FORMALY TIME INFORMALY
OFFIZIELL UHR INOFFIZIELL

Jest pierwsza trzydzieci. Jest wp do drugiej.

Jest dziesita trzydzieci. Jest wp do jedenastej.

Jest czwarta czterdzieci pi. Jest za pitnacie/ za kwadrans pita.

Jest dziewita pitnacie. Jest pitnacie/ kwadrans po dziewitej.

Jest druga pidziesit. Jest za dziesi trzecia.

Jest sidma pidziesit pi. Jest za pi sma.

Jest dziesita pi. Jest pi po dziesitej.

Jest pita dwadziecia pi. Jest dwadziecia pi po pitej.

Jest za pi wp do szstej.

17
 DATY/ DATES/ DATUM

14 VII 2008
dzie miesic rok
day month year
Tag Monat Jahr
15.03.2009 r. 15 III 2009 r. 15 marca 2009 r.
5.07.1984 r. 5 VII 1984 r. 5 lipca 1984 r.
18.06.2008 r. 18 VI 2008 r. 18 czerwca 2008 r.
24.12.1761 r. 24 XII 1761 r. 24 grudnia 1761 r.
1.01.2000 r. 1 I 2000 r. 1 stycznia 2000 r.
12.09.1543 r. 12 IX 1543 r. 12 wrzenia 1543 r.

ktry? kiedy? ktrego? + od, do przed, po

15.03.2009 r.
Pitnasty marca dwa tysice dziewitego roku Pitnastego marca dwa tysice dziewitego roku Przed/po pitnastym marca dwa tysice dziewitego roku
1.01.2000 r.
Pierwszy stycznia dwutysicznego roku Pierwszego stycznia dwutysicznego roku Przed/ po pierwszym stycznia dwutysicznego roku

Jest rok/ It is year/ Wir haben das Jahr:

2000 dwutysiczny, ale/ but/ aber:
2001 dwa tysice pierwszy
2002 dwa tysice drugi
2004 dwa tysice czwarty
2007 dwa tysice sidmy
2010 dwa tysice dziesity
2012 dwa tysice dwunasty
2032 dwa tysice trzydziesty drugi

24.12 dwudziestego czwartego grudnia jest Wigilia

31.12 trzydziestego pierwszego grudnia jest sylwester

01.01 pierwszego stycznia jest Nowy Rok

26.05 dwudziestego szstego maja jest Dzie Matki

01.06 pierwszego czerwca jest Dzie Dziecka

11.11 jedenastego listopada jest wito Niepodlegoci

966 r. dziewiset szedziesity szsty rok chrzest Polski

15.07.1410 r. pitnasty lipca tysic czterysta dziesitego roku bitwa pod Grunwaldem

3.05.1791 r. trzeci maja tysic siedemset dziewidziesitego pierwszego roku Konstytucja 3 maja

1.05.2004 r. pierwszy maja dwa tysice czwartego roku wstpienie Polski do Unii Europejskiej

20