W czym pobdzi w.

Augustyn

Nauka o dziedzicznej winie czy te naszym nieuchronnym wspuczestnictwie

w faktycznym grzechu Adama wana jest o tyle, e pomaga wyjani, dlaczego wszyscy
potpieni przez Boga s potpieni susznie.
Podsumujmy krtko gwne elementy Augustysko-jansenistycznej teorii aski. Po
pierwsze, wszyscy jestemy tak beznadziejnie zepsuci, e o wasnych siach absolutnie
nie potrafimy zrobi niczego dobrego. Wolny wybr, jeli oznacza wybr midzy do-
brem a zem, zosta doszcztnie zrujnowany przez grzech; nasza wola w takiej mierze,
w jakiej jest nasza, a nie Boa moe czyni wycznie zo i pragn wycznie za.
Po drugie. Boa aska nie tylko jest nam niezbdna do tego, bymy mogli czyni
dobro i przestrzega praw boskich, ale gdy ju zostaa nam dana, urzeczywistnia swj
cel niezawodnie. Innymi sowy, jeli Bg zechce, bymy czynili dobro, nie moemy
skutecznie pokrzyowa Jego woli, gdy Jego wola ksztatuje wol czowieka, przy-
muszajc j w ten sposb do posuszestwa. Bardziej wskazane jest jednak mwi nie
o przymuszaniu, lecz raczej o ukoniecznianiu woli, poniewa z chwil gdy ludzka
wola zostaje w taki sposb uformowana przez Boga, rzeczywicie chce ona ju tylko
tego, czego Bg od niej oczekuje. aska jest zatem warunkiem zarwno koniecznym,
jak i wystarczajcym wszelkiego dobra, do jakiego wydajemy si zdolni; aska skuteczna
i aska nieodparta s jednym i tym samym. Ten punkt trzeba umieci osobno, jako e
z pierwszej zasady nie sposb jeszcze wydedukowa, iby istotnie skuteczne opieranie
si dziaaniu aski byo niemoliwe.
Po trzecie (a cho zdaje si to logicznie wynika z dwu stwierdze poprzednich, wy-
pada powiedzie to wyranie), ask zbawcz Bg daje darmo i rozdziela j pomidzy
ludzi, kierujc si wasn, niezgbion wol. Z punktu widzenia Boej sprawiedliwoci,
po Upadku nie wnosimy najdosowniej nic do dziea wasnego zbawienia; wszyscy
zasugujemy na wieczne potpienie, a jeli Bg pragnie zbawi niektrych z nas, to
nie z powodu naszych zasug (bo nie ma ich nikt i nikt nie zasuguje na ask), lecz
po prostu dlatego, e tak chce. Podwjna predestynacja jest z definicji sprawiedliwa,
jako e sprawiedliwe jest, cokolwiek Bg czyni; nie ma innej zasady sprawiedliwoci
oprcz Jego woli. Zbawieni s usprawiedliwieni przez miosierdzie, odrzuceni zostaj
potpieni moc sprawiedliwoci.
Po czwarte (i znw zdaje si to co najmniej dopenia w sposb naturalny poprzed-
nie teorie, jeli nie wynika z nich w sposb zniewalajcy), Jezus Chrystus nie mg
umrze za wszystkich ludzi. Wiedzia On, kto bdzie potpiony, a kto zbawiony, i jest
nie do pomylenia, by z rozmysem rozlewa sw krew na prno bd powica si
za przyszych mieszkacw pieka.

L. Koakowski, Bg nam nic nie jest duny. Krtka uwaga o religii Pascala i o duchu jansenizmu, tum. z ang. I. Kania,

Krakw 2001, s. 4647.