Postawa stoicka

Nie same rzeczy bynajmniej, ale mniemania o rzeczach budz w ludziach niepokj.
I tak na przykad mier nie jest adnym postrachem w przeciwnym razie to i Sokra-
tes miaby o niej takie wyobraenie ale mniemanie o mierci jako czym strasznym,
ono to dopiero postrachem si staje. Ilekro tedy borykamy si z trudnociami albo
wpadamy w niepokj lub smutek, nikogo nigdy nie obwiniajmy o to, lecz siebie samych,
to znaczy nasze wasne mniemania. Waciwoci bowiem czowieka zgoa nie obzna-
jomionego z filozofi jest obwinia innych o rzeczy, ktre on sam le czyni; po czci
obznajomionego obwinia siebie samego; w peni obznajmionego nie obwinia ni
siebie, ni innych. [...] Nie usiuj nagina biegu wydarze do swej woli, ale naginaj wol
do biegu wydarze, a ycie upynie ci w pomylnoci.
Jeeli ci si kiedykolwiek przydarzy, e wiedziony pragnieniem przypodobania si ko-
mu dba bdziesz o rzeczy zewntrzne, wiedz, e straci wewntrzn rwnowag. [...]
Trzymaj krtko na wodzy swe namitnoci, by si nie stay biczem smagajcym
ciebie. [...]
Choroba jest wprawdzie przeszkod dla ciaa, ale nie jest przeszkod dla woli, chyba
e wola sama chce tego. I tak chromanie jest wprawdzie przeszkod dla nogi, ale nie
jest przeszkod dla woli.
I w ten sposb winiene sobie rzecz wytumaczy przy kadej spotykajcej ci
przeciwnoci, a dojdziesz do przekonania, e jest ona zawsze przeszkod dla czego
innego, tylko nie dla ciebie samego.

Epiktet, Encheiridion, 59 (fragment), [w:] Filozofia Grecji i Rzymu, Warszawa 1968, s.328329.