A1.

Narysowa nastpujce rodzaje zczy spawanych i opisa ich czci skadowe:

doczoowe, zakadkowe, teowe, krzyowe

A2. Co to jest spawalno?

wg Midzynarodowego Instytutu Spawalnictwa Uwaa si, e materia metaliczny jest spawalny w danym
stopniu, przy uyciu danej metody spawania i w danym przypadku zastosowania, gdy pozwala, przy
uwzgldnieniu odpowiednich dla danego przypadku rodkw ostronoci, na wykonanie zcza pomidzy
elementami czonymi z zachowaniem cigoci metalicznej oraz utworzenie zcza spawanego, ktre poprzez
swe waciwoci lokalne i konsekwencje oglne zado uczyni wymogom danym i przyjtym za warunki
odbioru.

- Podatno materiau do tworzenia w okrelonych warunkach zczy speniajcych stawiane im wymagania.

- Metal lub stop jest spawalny, jeeli przy zastosowaniu okrelonego procesu spawania, nadaje si do
wykonania zcza, w ktrym jest zachowana cigo metaliczna, a zcze spawane zapewnia waciw prac
konstrukcji.

A3.W jaki celu stosuje sie podczas spawania ochron ciekego metalu przed dziaaniem
powietrza?
Przy spawaniu stosujemy ochron ciekego metalu w celu uniknicia utlenienia si materiaw spawanych oraz
powstaej spoiny ,czyli zachowanie tych samych waciwoci fizycznych materiau jak i wytrzymaociowych.
Dostanie si tlenu do ciekego metalu skutkuje powstanie porowatoci spoiny i bardzo due obnienie jej
wytrzymaoci.
A4 Jakie wasnoci wane dla spawania ma
pomie C2H2+O2 ?
Pomie acetylenowo-tlenowy jest najczciej stosowany w
procesach spawalniczych, ze wzgldu na jego wasnoci
redukujce i wysok temperatur.
Pomie acetylenowo-tlenowy skada si z trzech
charakterystycznych stref spalania:

-jdra pomienia,

-strefy odtleniajcej,

-kity pomienia

Pierwsza strefa, zwana jdrem pomienia, powstaje z

mieszaniny C2H2 + O2 wypywajcej z palnika i ma ksztat ostro
zarysowanego, jasno wieccego stoka .Jaskrawo wiecce
jdro pomienia jest wynikiem obecnoci na jego powierzchni
rozarzonych czstek wgla, powstajcych z rozpadu C2H2 w
temperaturze wyszej ni 300 C.
Druga strefa, zwana odtleniajc (redukujca), przylega
bezporednio do jdra pomienia. Na powierzchni wieccego
stoka, w bardzo cienkiej warstwie, nastpuje pierwszy etap spalania acetylenu w tlenie przy ich stosunku
objtociowym 1:1 wg reakcji:
C2H2 + O2 2CO + H2 + Q
Towarzyszy tej reakcji wydzielanie duej iloci ciepa, a temperatura gazw dochodzi do 3100 C. W wyniku
reakcji spalania pierwotnego acetylenu powstaj gazy palne CO, H2 i H o bardzo silnych waciwociach
redukujcych, majcych podstawowe znaczenie metalurgiczne dla procesu spawania. Powstajce produkty
reakcji spalania pierwotnego s wypychane si podmuchu poza jdro, tworzc w ten sposb drug stref
pomienia o dugoci do kilkunastu mm, zwan te stref redukujc. Strefa ta ma barw bkitn i jest sabo
widoczna.
Trzecia strefa, zwana kit pomienia, powstaje wskutek przenikania powietrza do pomienia na drodze
turbulencji i dyfuzji. W strefie tej zachodzi drugi etap spalania, w ktrym powstae w reakcji pierwotnej tlenek
wgla oraz wodr spalaj si z tlenem z powietrza, wg reakcji:
2CO + O2 2CO2 + Q (1.3)
2H2 + O2 2H2O + Q (1.4)
Kita pomienia ma kolor lekko rowy. Temperatura panujca w tej strefie jest o wiele nisza ni w strefie
redukujcej. Powstajce w wyniku spalania gazy dwutlenek wgla oraz para wodna, ktre nie maj ju
zdolnoci odtleniajcych. W tej strefie wystpuje te azot, ktry jest skadnikiem powietrza.
W praktyce spawalniczej rozrnia si trzy rodzaje pomienia acetylenowo-tlenowego, w zalenoci od
stosunku ilociowego obu gazw:
normalny (neutralny, redukujcy),
nawglajcy,
utleniajcy

A5 Narysowa i opisa schemat stanowiska do spawania elektrodami otulonymi.

W skad stanowiska do spawania elektrodami otulonymi wchodz elementy podstawowe oraz akcesoria
uatwiajce realizacj procesu spawania (rys. 2.7):
-rdo prdu wraz z dwoma przewodami spawalniczymi, z czego jeden zakoczony jest uchwytem
elektrodowym, a drugi zaciskiem na masie. Ciepo niezbdne do stopienia elektrody oraz krawdzi czonych
materiaw jest generowane przez rda prdu przemiennego tj. transformatory lub prdu staego -
najczciej prostowniki lub inwertory spawalnicze. Nowoczesne rda prdu charakteryzuj si du
stabilnoci prdu, wysok sprawnoci energetyczn i ma mas. W szczeglnoci rda z ukadem
wewntrznej przemiany czstotliwoci (inwertory spawalnicze) s kilkukrotnie lejsze i maj wiksz o ok. 20%
sprawno ni transformatory o podobnej mocy.
-st spawalniczy z zaciskami mocujcymi elementy czone (wskazane, aby by wyposaony w pojemnik na
elektrody i ogarki - pozostaoci elektrod).
-wentylacja odcigajca dymy i pyy spawalnicze.
-akcesoria: motek do odbijania ula, skrobaki i szczotki do oczyszczania spoiny, kleszcze do pozycjonowania
gorcych przedmiotw, preparaty antyodpryskowe i akcesoria do oznaczania elementw. Do spawania
niezbdna jest rwnie odpowiednia odzie ochronna spawacza: maska (przybica) spawalnicza, kombinezon
lub fartuch spawalniczy, niekiedy z osobnymi rkawami spawalniczymi, rkawice spawalnicze oraz obuwie
ochronne.

A6 Na czym polega spawanie metoda MAG i MIG i jakie stosuje sie osony gazowe w
metodzie MIG a jakie w
MAG?
Proces spawania metod MIG
(z ang. Metal Inert Gas),
dotyczy wytwarzania
konstrukcji spawanych w
obojtnych osonach gazowych
takich jak argon i hel,
natomiast MAG (z ang. Metal
Active Gas), spawanie w
aktywnych chemicznie gazach
osonowe, takich jak; CO2, O2,
H2, N2,
NO stosowane samodzielnie,
lub jako dodatki do helu czy
argonu. rdem energii
cieplnej, potrzebnej do
stopienia spawanego elementu
i materiau elektrody topliwej
(drutu), jest ciepo uku elektrycznego jarzcego si pomidzy elektrod a spawanym
przedmiotem, w osonie gazu aktywnego lub obojtnego. Nawinity na szpul drut elektrodowy jest
podawany w sposb cigy, za pomoc podajnika drutu do obszaru spawania. Doprowadzenie prdu
do drutu elektrodowego nastpuje przez styk prdowy. Proces spawania GMA prowadzony jest
gwnie prdem staym z biegunowoci dodatni i stosowany jest do wykonywania wysokiej jakoci
pocze metali. Roztopiony metal drutu elektrodowego przechodzi do jeziorka
spawalniczego. Metal jeziorka spawalniczego, w miar przemieszczania si uku
w kierunku spawania, krzepnc, tworzy spoin czc brzegi elementu spawanego.
Elektroda topliwa stosowana jest w postaci drutu penego o rednicy 0,5 do 4,0 mm
i jest podawana ze sta prdkoci, rwn prdkoci jej stapiania wynoszcej
od 2,5 do 50 m/min.

A7 jakie zastosowanie maja metody MIG MAG TIG?

Zastosowanie
Metoda MIG = spawanie w osonie gazw obojtnych (hel, argon i ich mieszanki): aluminium i jego stopw,
miedzi i jej stopw, stopw niklu, stali wysokostopowych i innych metali i stopw atwo utleniajcych si i
tworzcych trwae chemicznie tlenki.
Metoda MAG: = spawanie w osonie gazw aktywnych (CO2, Ar+CO2, Ar+O2, Ar+CO2+O2, Ar+He+CO2+O2)
stali niestopowych, niskostopowych i niektrych stali wysokostopowych.
Gazy osonowe chroni przed dostpem powietrza do strefy spawania. Tlen przedostajcy si do tej strefy,
powstajcy z rozpadu CO2lub wprowadzony do mieszanki, wizany jest manganem i krzemem, skadnikami
drutw elektrodowych.

Zalety
Wysoka wydajno spawania. Niskie straty drutu elektrodowego. Niskowodorowy proces spawania. Moliwo
mechanizacji i automatyzacji spawania do robotyzacji wcznie. Moliwo spawania stali niskostopowych o
bardzo wysokiej granicy plastycznoci (Re> 980 MPa). Szeroka gama odmian metody jak spawanie drutami
proszkowymi, spawanie wskoszczelinowe, spawanie ukiem pulsujcym, spawanie ukiem duej mocy (TIME),
spawanie ukiem samoosonowym, spawanie punktowe itp.
Wady
Wraliwo osony gazowej na zaburzenia wywoane m. innymi zanieczyszczeniem dysz gazowych, przecigami,
wiatrem itp. Typowe niezgodnoci wewntrzne: pory, przyklejenia
Zastosowanie
Metoda TIG
Spawanie stali i metali nieelaznych o grubociach 0,5 do 4 mm we wszystkich pozycjach spawania. Napawanie.
Argon, hel lub ich mieszanki chroni elektrod wolframow i stref spawania przed dostpem powietrza.
Aby zwikszy natenie prdu moliwe do zastosowania dla danej rednicy elektrod, wykonuje si je jako
elektrody wolframowe z dodatkiem 0,5 -4,5 % tlenku toru,0,5 -1,5 % tlenku lantanu lub 0,3 do 1,0 % tlenku
cyrkonu. Dodatek np. toru pozwala na podwyszenie o 40 % wartoci natenia prdu spawania w stosunku do
elektrod z czystego wolframu.
Metoda stosowana w kombinacji z innymi metodami do wykonywania jednego zcza spawanego np. spawanie
rurocigw -warstwa graniowa metod TIG, pozostae warstwy elektrodami otulonymi.
Zalety
Wysoka jako wykonanych zczy. Moliwo mechanizacji procesu spawania np. spawanie rur z pytami
sitowymi, orbitalne spawanie rur itp.
Wady
Stosunkowo niska wydajno spawania. Wraliwo osony gazowej na zaburzenia (przecigi). Wysoka cena
gazw osonowych. Typowe niezgodnoci wewntrzne: pory, wtrcenia wolframowe, wtrcenia tlenkowe -
utleniona gra (zwaszcza dla aluminium).
A8 Narysowa i opisa schemat stanowiska do spawania metod uku krytego
W skad stanowiska do spawania ukiem krytym wchodzi rdo prdu staego lub przemiennego, najczciej o
paskiej charakterystyce statycznej, zapewniajcej samoregulacj dugoci uku oraz automat spawalniczy (rys.
4.2, 4.3). Automat spawalniczy (rys. 4.3) skada si z gowicy zawieszonej na ramieniu utwierdzonym na
pionowym supie usytuowanym na wzku jezdnym . Po prawej stronie ramienia jest umieszczony pulpit
sterowniczy ze wskanikami pomiarowymi, a po lewej zbiornik topnika. Jednym z waniejszych podzespow
automatu jest gowica, ktrej zadaniem jest prostowanie i podawanie drutu elektrodowego do strefy uku i
doprowadzenie prdu. Przedstawiony na rys. 4.3 automat przeznaczony jest do wykonywania pocze
wzdunych, w ktrych przemieszczanie gowicy wzdu zcza zapewnia tzw. traktor spawalniczy
przesuwajcy si po spawanym elemencie. W innych rozwizaniach gowica spawalnicza zamocowana jest na
supowym wysigniku przejezdnym lub w przypadku wykonywania pocze obwodowych staym (np.
spawanie dennic zbiornikw).

A9 Jakie wasnoci powinien mie dobry lut?

Wymagania stawiane lutom mona uj nastpujco:

- temperatura topnienia lutu musi by nisza od temperatury lutowanych metali
- lut powinien dobrze zwila powierzchnie lutowanych czci
- lut powinien tworzy z metalem roztwr stay lub zwizek midzymetaliczny
- lut w stanie stopionym powinien wykaza dobr lejno
- zakres krystalizacji lutu nie powinien by zbyt duy
- lut powinien mie dostateczn wytrzymao i plastyczno
- wspczynniki rozszerzalnoci cieplnej lutu i metali czonych powinny by zblione do siebie
- w stanie stopionym lut nie powinien si zbyt szybko utlenia
- barwa lutu powinna by w miar moliwoci zbliona do barwy metali czonych
A10 na czym polega zgrzewanie tarciowe?
Zgrzewanie tarciowe polega na poczeniu, poprzez spajanie w stanie staym, dwch elementw (rys. 6.1a), z
ktrych jeden umieszczony jest w uchwycie nieruchomym, a drugiemu zadaje si ruch obrotowy wzgldem ich
wsplnej osi. Elementy s zbliane do siebie, i w efekcie wystpuje tarcie zalene od siy docisku Pt (rys. 6.1b).
W celu jego pokonania, na trcych si powierzchniach wykonana zostaje energia, ktra nastpnie zamieniana
jest na ciepo. Powierzchnie elementw nagrzewaj si do wysokiej temperatury, bliskiej temperaturze
topnienia metalu, ktrej jednak nie przekraczaj.

Proces prowadzony jest w stanie staym, a poczenie uzyskuje si dziki zjawiskom pezania i dyfundowania
czstek zmikczonego materiau w obszarze styku obu elementw. Po zatrzymaniu obrotw elementy czone
s dociskane si Ps, zwykle wiksz od siy Pt, a uplastyczniony materia ze strefy tarcia przesuwa si do
wypywki, przy czym nastpuje skrcenie s czonych elementw (rys. 6.1c).