Sowo Prawdy

Apokryficzne Psalmy Salomona

Ostatnio zainteresowaem si apokryfami starego i nowego testamentu. Ksigi te s

niezmiernie ciekawe, gdy opisuj one troch inn rzeczywisto ni znane nam wydarzenia
Biblijne. Apokryfy powstaway pniej ni ksigi kanoniczne, s wic obrazem wiary,
przekona i bdw czasw nieopisanych w Pimie witym. Oczywicie teksty te nie s
wiarygodne dogmatycznie, znajduj si w nich elementy mityczne, baniowe, przekonania
heretyckie i zapoyczenia z wierze pogaskich, jednak s one wiadectwem postrzegania
wiary i Boga przez ludzi, ktrzy yli w epoce ich powstawania. Ukazuj one te legend, jaka
narastaa wok postaci biblijnych. Z tych legend wyoniy si pniej elementy teologiczne
odciskajce swoje pitno w oficjalnych doktrynach Kocioa, z ktrymi trudno jest si nam,
protestantom zgodzi. Zdarzao si te, e apokryfy miay uwiarygodnia herezj, nowe wizje
i koncepcje. Chciay one powiedzie zobaczcie znalelimy nowe dokumenty, ktre to
potwierdzaj. Paradoksem moe by to, i do dzisiaj rnego rodzaju badacze wiksz
wiarygodno przyznaj tym apokryficznym pismom ni Biblii.
Do dzisiaj wydarzenia biblijne wielu inspiruj do pisania ksiek, opowiada bazujcych
na postaciach biblijnych. Wanie tak miar naley przyj zapoznajc si z apokryfami. Jest
to twrczo poetycka, literacka zbudowana na bazie wydarze biblijnych, ale tak jak to bywa
w literaturze piknej, celem nie jest przekazanie prawdy historycznej, co raczej przekazanie
pewnej fabuy powstaej w gowie i sercu autora. Bardzo czsto, bowiem postacie biblijne s
jedynie pretekstem a fakty opisywane w apokryfach niewiele maj wsplnego z prawd
biblijn.
Wrd pism apokryficznych Starego Testamentu wyrniaj si Psalmy Salomona.
Stanowi one zbir poetyckich tekstw pochodzcych prawdopodobnie z pierwszego wieku
przed Chrystusem1. Badacze przypuszczaj, e powstay one w zwizku z najazdem obcych
wojsk na Jude, najedc tym by Pompejusz, ktry podbi Jerozolim i uczyni j zalen od
Rzymu na wiele lat. Psalmy te zawieraj w sobie odniesienia do tych wydarze.
Autor psalmw by prawdopodobnie faryzeuszem, ktry wierzy w woln wol czowieka,
zmartwychwstanie i nastanie ery mesjaskiej2. Psalmy Salomona s do ciekaw ksig i
warto sobie niektre prawdy w niej zawarte przybliy. Naladujc psalmy kanoniczne,
uywajc podobnego warsztatu pisarskiego autor wprowadza nas w wane zagadnienia
teologiczne. Psalmw apokryficznych Salomona jest 18.

Skutki grzechu

Jednym z przewodnich problemw pokazanych w tych psalmach jest grzech i jego skutki
zarwno w wymiarze indywidualnym jak i w globalnym. Psalm 1 opisuje dramatyczne
wydarzenia zwizane z najazdem wrogw i podbiciem Jerozolimy. Wydarzenia te miay
swoj przyczyn w etycznych wyborach obywateli miasta. W psalmie 1 autor stwierdza:

1
Apokryfy Starego Testamentu, opracowanie i wstpy Ryszard Rubinkiewicz, psalmy w tumaczeniu
Antoniego Paciorka, Vacatio Warszawa 2000, str.110
2
Tame, str.110

Apokryficzne Psalmy Salomona 03-10-2011 str.1

 Ich grzechy dokonywane byy w skrytoci, a ja nie wiedziaem. Nieprawoci ich przewyszyy
grzechy popenione wczeniej przez pogan. Ps.1,7-83
Ukryty grzech, pycha i zarozumiao, jak wynika z poprzednich wersetw byy powodem
caej tej zej sytuacji narodu. Myl tutaj zawarta przypomina psalmy kanoniczne, w ktrych
nieszczcie zsyane przez Boga miao swoje rdo w nieposuszestwie narodu. Wizja
grzechu prowadzcego do klski jest tutaj wanym elementem. Podobn myl zawiera psalm
nastpny:
Postpi z nimi wedug ich grzechw wydajc w rce zwycizcw Ps.2,74
Tym razem zniszczenie Jerozolimy i podeptanie wityni przez pogan jest skutkiem
grzechu ludu. Bg postpi okrutnie z narodem, gdy nard zapomnia o Boych zasadach.
Ten zwizek przyczynowo-skutkowy jest znany ze Starego Testamentu, ale te ukazuje
prawd nie zawsze przez nas uwiadamian, nasze osobiste ycie ma wpyw na globalny stan
wiata.
W psalmie 8 autor wymienia najbardziej odraajce grzechy narodowe:
W podziemnym ukryciu dopuszczano si oburzajcych grzechw. Zczyli si syn z matk i
ojciec z crk. Kady cudzooy z on bliniego swego, przy tym wszystkim skadano sobie
uroczyste przysigi. Ograbili wityni Boga, jakby nie byo dziedzica i wybawcy. [] Nie
pominli grzechu, w ktrym nie przewyszyliby pogan. Ps.8,9-11.135
Grzechy te s jake podobne do sytuacji etycznej wspczesnego czowieka. Rozbudzony
erotyzm charakteryzowa tamt epok i dzisiaj ta dziedzina ludzkiego ycia jest w podobnym
stopniu problemem. Czowiek wspczesny, jeli ju kwestionuje etyczne zasady Boga, to
najczciej w dziedzinie dotyczcej intymnej sfery ycia.
Autor zauwaa jeszcze jedn wan prawd:
Bg sprawiedliwym sdzi i nie ma wzgldu na osoby. Ps.2,186
Ten wanie element sprawiedliwoci boej dotkn nie tylko Izraelitw, ale i najedcw,
o czym wiadczy dalsza cz tego psalmu, ten, ktry podbi Izraelitw sam zosta pokonany i
zniszczony. Psalmista klsk najedcw postrzega jako kar za wczeniejsze zniszczenie
Jerozolimy.
Psalmista dostrzega zwizek pomidzy jakoci doczesnego ycia z etyk tego ycia.
Skutki grzechu s nie tylko indywidualne, ale i globalne, dotykajce caego narodu. Psalmy
kanoniczne pokazuj podobn zaleno. Tu mamy przesanie etyczne skierowane do
kadego pokolenia, jako naszego indywidualnego ycia przekada si na jako i
bezpieczestwo narodu. W tym przesaniu zawarte s elementy etyki spoecznej. Bg
bogosawi narodom jedynie wtedy, gdy te s wierne Bogu i krocz jego drogami.

Charakter Boga a wiara czowieka

W oczach psalmisty, Bg jest tym jedynym, ktry o wszystkim decyduje i od niego zaley
w peni los czowieka, to przekonanie wyraone jest midzy innymi w sowach psalmu 5:

3
Tame, str.112
4
Tame str.113.
5
Tame, str.118
6
Tame, str.113
Apokryficzne Psalmy Salomona 03-10-2011 str.2
 A kt wemie z tego, co stworzye, jeli Ty sam nie udzielisz? Bo czowiek i jego los na
szali u Ciebie, do tego, co wyznaczye, Boe, niczego doda nie moe. W naszym ucisku
wzywamy Ciebie na pomoc Ty nie odrzucisz naszej proby. Ps.5,3b-47
W oczach autora, Bg jest suwerennym Panem wszechwiata i to od Niego wychodzi cae
dziaanie i cae przeznaczenie. Ta zaleno czowieka od Boga jest tu charakterystycznym
elementem. W psalmie VI mamy pokazan skuteczno tej zalenoci realizowanej w
wymiarze sprzenia zwrotnego, ktrego elementami jest wiara, wierno, modlitwa i
wysuchanie:
W staoci serca swego wysawia imi swego Boga. Przed obliczem Pana wstawia si za
cay swj dom, a Pan wysuchuje modlitw kadego, kto boi si Boga. Kad prob duszy,
ktra Jemu ufa, Pan wypenia. Ps.6,4b-6a8
Widzimy tutaj podobn myl, jak zawiera obietnica wysuchania modlitwy z
ewangelicznego przekazu. W tym przypadku to wysuchanie jest uzalenione od bojani
boej modlcego si. Jedynie sprawiedliwi mog liczy na realizacje tej obietnicy. Widzimy
tutaj elementy dotyczce wiary czowieka, ktry wstawia si za domem swoim, ktry boi si
Boga i kroczy jego drogami. Tak rozumiana wiara prowadzi do ycia skutecznego w
modlitwie. Jest to myl do bliska ewangelicznemu przekazowi.
Psalmy Salomona zawieraj te elementy uniwersalne w psalmie 9 czytamy:
Ty bowiem jeste sprawiedliwym sdzi wszystkich narodw ziemi, a nikt, co czyni
nieprawo, nie ukryje si przed Tob Ps.9,2b-3a9
Myl, Bg sdzi caego wiata nie jest nowa, jednak wizja sprawiedliwych sdw nad
caym wiatem jest niewtpliwie myl nowatorsk, ukazujc na tle narodu wybranego i
przez Boga uprzywilejowanego sprawiedliwe sdy nad innymi narodami. Oczywicie daleko
tutaj jeszcze do ewangelicznego zrwnania narodw w dostpie do Boga, ale myl o
oglnowiatowym sprawiedliwym sdzie wydaje si wana.
Psalmy pokazuj Boga suwerennego, decydujcego o losach wiata a jednoczenie Boga
nienawidzcego grzechu i za. Jest to Bg sprawiedliwy a jego wadza rozciga si nad caym
wiatem i kadym narodem.

O rzeczach ostatecznych

Psalmy Salomona maj w sobie te element prorocki, eschatologiczny. W niektrych z

nich zawarta jest myl sigajca spenienia czasu, przyszoci, do jakiej z woli Boej zmierza
cae Boe stworzenie. Psalm 3 tego cyklu zajmuje si istot sprawiedliwoci i skutkami
grzesznoci czowieka. Wanym stwierdzeniem s sowa:
Grzech do grzechu dodaje caym swoim yciem. Upad i nie powstaje, bo nieszczliwy jest
jego upadek. Zguba grzesznika jest wieczna. [] Taki jest los grzesznikw na wieki. Bojcy
si Boga powstan do wiecznego ycia. Ich ycie w wiatoci Pana nigdy nie ustanie
Ps.3,10.11a.1210

7
Tame, str.116
8
Tame, str.117
9
Tame, str.120
10
Tame, str.115
Apokryficzne Psalmy Salomona 03-10-2011 str.3
 Sensem ludzkiego ycia nie jest, wic przemijajcy okres doczesnoci, ale nasza
egzystencja siga poza granice doczesnoci. ycie ludzkie tu i teraz zadecyduje o jakoci
ycia potem. Nie tylko wspomniany ju psalm 3 o takiej perspektywie mwi ale i psalm 13:
Albowiem ycie sprawiedliwych ustalone na wieki, grzesznicy za zostan wydani na zgub
i pami o nich zaginie. Ps.13,1111
Psalmista wyznacza te miejsce tego wiecznego trwania sprawiedliwych w psalmie 14
pisze:
wici Pana bd y w Nim na wieki. Ogrodem rajskim Pana i drzewami ycia s Jego
wici. Ps.14,312
Sytuacja sprawiedliwych i grzesznikw w obliczu wiecznoci jest rna, doczesne ycie
za ma wpyw decydujcy o losie czowieka po mierci i zmartwychwstaniu. wiadomo
podziau wiata na tych co spdz czas wiecznoci w szczciu i potpieniu jest tutaj
wyranie zaznaczona.
Przyszo, jaka interesuje autora to nie tylko przyszo ostatecznego przeznaczenia
czowieka, ale te ta blisza dotyczce odnowienia krlestwa Izraela. W eschatologicznej
wizji przyszoci autor psalmw wspomina o powrocie Izraela z rozproszenia i diaspory przy
kocu czasw:
Wstp Jeruzalem, na wzgrze i zobacz swoje dzieci. Od wschodu i zachodu Pan prowadzi
ich razem. Od pnocy przychodz w radoci danej od Boga, z wysp dalekich zgromadzi ich
Bg. Gry wysokie zamieni dla nich w rwnin. Pagrki ucieky przed ich nadejciem.
Ps.11,2-413
Myl tego powszechnego powrotu stanowi kontynuacj myli prorockiej Starego
Testamentu, gdzie zapowiedziany jest taki dzie, w ktrym Bg zgromadzi nard w
ojczynie. Idea ta do dzisiaj si nie spenia, gdy w naszych czasach dua cz Izraelitw
mieszka poza granicami swojego kraju.
To eschatologiczne spenienie ma swoje rdo nie tylko w odnowie narodu, ale te w
odnowie dynastii Dawidowej. To wanie wzbudzony krl i mesjasz Izraela z dynastii Dawida
zaprowadzi nowe i sprawiedliwe porzdki w wiecie:
Wejrzyj, o Panie, i wzbud im krla, syna Dawidowego na czas, ktrzy wyznaczye, o
Boe, aby suga Twj panowa nad Izraelem. Przepasz go moc, aby pokona niegodziwych
wadcw oczyci Jeruzalem od pogan, ktrzy depcz je i pustosz. [] Poganie z kracw
ziemi przyjd zobaczy jego chwa, przynoszc w darze rozproszonych synw Jeruzalem i
zobaczy chwa Pana, jak Bg je obdarzy. On jest sprawiedliwym krlem, ustanowionym
przez Boga nad nimi i nie bdzie w tych dniach porodku nich nieprawoci. Ps.17,21-22.31-
3214
Idea Mesjasza jako krla i odnowiciela doczesnego krlestwa znajdowaa swoje odbicie w
czasach Jezusa i mesjaskich oczekiwaniach. Rozejcie si Boej koncepcji mesjanizmu i
ydowskich marze o mesjaszu krlu doczesnym byo jednym z powodw odrzucenia
Jezusa.

11
Tame, str.122
12
Tame, str.123
13
Tame, str.121
14
Tame, str.126
Apokryficzne Psalmy Salomona 03-10-2011 str.4
 Podsumowanie

Psalmy Salomona s ciekawym dzieem apokryficznym. W przeciwiestwie do innych

dzie tego typu mona uzna zawarte w psalmach prawdy za aktualne i zgodne z duchem
psalmw kanonicznych. Zawieraj wiele ciekawych i wanych i dla nas poucze i ostrzee.
Autor tego zestawy trzyma si mocno prawdy, nie wprowadza elementw fantastycznych,
niezgodnych z duchem Biblii. Analiza moralna ycia wiata jest uczciwa i dobrze oddajca
ten skomplikowany zwizek Boga i czowieka. Wystpuje wiele wartociowych myli i cho
ksiga ta jest apokryficzna, nie natchniona to moe wnie co do naszej wiary i postrzegania
Boga.

Ryszard Tynicki

Apokryficzne Psalmy Salomona 03-10-2011 str.5