Co to jest stereotyp?

SOCJOLOGIA OGLNA

stereotyp pciowy przekonanie o tym, jakie cechy i zachowania s

charakterystyczne (a zwykle podane) dla kadej pci
stereotypy rnic pciowych - przekonania dotyczce cech psychicznych kobiet i mczyzn, jak
8. Stereotypy pciowe

rwnie dziaa odpowiednich dla pci: emocje-rozum oraz podporzdkowanie-dominacja

Czy i w jaki sposb kobiety i mczyni rni si midzy sob?
Czy postrzegane rnice pciowe to natura (pe biologiczna) czy
kultura (pe kulturowa)?
stereotypy rl pciowych - dziel obszary aktywnoci kobiet i mczyzn zgodnie z opozycj:
sfera prywatna-sfera publiczna
w efekcie przekonanie, e domen kobiet jest zajmowanie si domem,
opieka nad dziemi, troska o rodzin, za mczyni zajmuj si prac i
karier zawodow, ewentualnie dziaalnoci na forum publicznym

Mit prawdziwego mczyzny Mit prawdziwej kobiety

ze wzgldu na role spoeczne: kobieta rodzinna - w
ze wzgldu na role spoeczne: mczyzna domu (gospodyni domowa, matka, ona) i kobieta
rodzinny - w domu (singiel, mczyzna- pracujca na zewntrz (aktywna zawodowo)
gapcio lub gowa rodziny) oraz mczyzna ze wzgldu na wygld zewntrzny: kobieta-ciao
aktywny zawodowo (wamp/obiekt podania seksualnego) oraz kobieta
romantyczna - delikatna, poruszajca si z wdzikiem
ze wzgldu na wygld zewntrzny:
mczyzna-zdobywca - wysoki, silny ze wzgldu na cechy osobowociowe:
emocjonalno, zdolno powicania si dla innych,
ze wzgldu na cechy osobowociowe: bierno, delikatno, czuo, agodno,
racjonalno, skonnoci przywdcze, wspzaleno, wraliwo na uczucia i potrzeby
aktywno, szorstko, niezaleno, innych, opiekuczo, trudnoci w podejmowaniu
agresywno, atwo podejmowania decyzji decyzji

Dwa podstawowe podejcia do stereotypw

pciowych
wytwr indywidualnych dziaa czowieka - nadmierne
uoglnienie, czyli przypisywanie identycznych cech wszystkim
osobom nalecym do danej grupy, bez uwzgldniania istniejcych
w rzeczywistoci rnic midzy nimi
wytwr spoecznych dziaa czowieka - funkcjonujcy w
wiadomoci spoecznej skrtowy, uproszczony i zabarwiony
wartociujco obraz rzeczywistoci odnoszcy si do rzeczy, osb,
grup spoecznych, instytucji itp.

1
 Pe biologiczna a pe kulturowa Stereotyp-uprzedzenie-dyskryminacja-seksizm
Pe biologiczna Pe biologiczna uprzedzenie - nieuzasadniona (najczciej negatywna) postawa
to naturalne, determinuje rol, wobec grupy i jej czonkw
wrodzone, ktra przyjmujemy,
dyskryminacja - nieuzasadnione negatywne zachowanie wobec
anatomiczne wic jest zwizana
cechy narzdw z pci kulturow czonkw danej grupy, polegajce czsto na odmawianiu im uprawnie
pciowych przynalenych grupie, do ktrej naley dany podmiot
seksizm - odnosi si do stereotypw, uprzedze i dyskryminacji wobec
osb wyrnionych ze wzgldu na pe
pe kulturowa to zesp atrybutw, postaw,
rl spoecznych i zachowa przypisany
mczynie lub kobiecie przez [] kultur,
w efekcie postrzegania zewntrznych
narzdw pciowych [E.L. Bem]

Stereotyp a rzeczywisto Stereotyp a rzeczywisto cd.

due podobiestwo midzykulturowe stereotypw komunikowanie niewerbalne kobiety s
pciowych (metabadania J. Williama i D. Best) sprawniejsze przy komunikowaniu
zdolnoci matematyczne rnice na korzy rnokanaowym
mczyzn pojawiaj si okoo 15. roku ycia konformizm w zalenoci od kwestii, wobec
zdolnoci przestrzenne niewielkie rnice przy ktrych dana pe ma by ulega
rotacji umysowej skonno do niesienia pomocy wiksza u
zdolnoci werbalne waciwie adnych rnic mczyzn wobec osb obcych (badania Latan!),
funkcjonowanie motoryczne mczyni s wiksza u kobiet wobec bliskich
sprawniejsi fizycznie (np. dalej rzucaj obiektami), ale agresja generalnie wiksza u mczyzn
kobiety s bardziej precyzyjne zachowania i relacje heteroseksualne
cechy osobowociowe asertywno wiksza u mczyni wczeniej rozpoczynaj poycie
mczyzn, wraliwo wiksza u kobiet, empatia seksualne, maj wiksz liczb partnerek (z kim
(kobiety uwaaj si za bardziej empatyczne, badanie oni to robi?), mczyni ceni u kobiet
reakcji fizjologicznych tego nie potwierdza) atrakcyjno fizyczn, kobiety ceni u mczyzn
atrakcyjno spoeczn i psychiczn

2
 Podejcie poznawcze
stereotyp jako szczeglny rodzaj schematu
poznawczego
schemat poznawczy - uproszczony sposb
organizacji informacji (idealistyczna reprezentacja
rzeczywistoci)
spord ogromnej iloci informacji zawartych w
otoczeniu czowiek selekcjonuje i zapamituje
tylko niewielk ich cze czowiek jest
skpcem poznawczym
automatycznie (i nieuchronnie) przydzielamy ludzi
i siebie do okrelonych kategorii wedug atwo
obserwowalnych cech jak zachowuj si
(ubieraj si) dziewczynki/chopcy
stereotypy pciowe utrwalane i wzmacniane przez
oddziaywanie szkoy, rodowiska lokalnego,
rodowiska pracy i mediw
Podejcie poznawcze cd.
pe biologiczna ma niewielki wpyw na rnice pciowe
czy i w jaki sposb moliwa jest zmiana stereotypw
(schematw poznawczych)
proces kategoryzacji moe by kontrolowany przez czowieka
schematy poznawcze mog ulega przeobraeniom
kontrola i przeobraenia na poziomie indywidualnym
weryfikacja pogldw
stereotypy pci czsto s wynikiem nie tyle indywidualnego
dowiadczenia, lecz dowiadczenia kulturowego i przejmowania przez
czowieka pogldw obowizujcych w danym spoeczestwie
Proces socjalizacji
trudno jest bezspornie stwierdzi, ktre cechy i zachowania
ksztatowane s przez czynniki biologiczne - pe
biologiczna nie okrela rnic pciowych
istotna rola procesu socjalizacji w ksztatowaniu
okrelonych cech i zachowa przypisywanych pci
odmienna socjalizacja kobiet i mczyzn dobry
chopiec/dobra dziewczynka
typizacja rodzajowa (gender typing) przyjmowanie wzorca
wasnej pci, odrzucanie cech drugiej pci
czy i w jaki sposb moliwa jest zmiana stereotypw
pciowych
zmiana w procesie socjalizacji
weryfikacja pogldw konstruktywizmu spoecznego
spoeczestwa rni si pod wzgldem obyczajw,
wierze, sposobw odzywania si i ubierania, dlaczego
zatem wystpuje tak niewielkie zrnicowanie podejcia
do pci (patrz: stereotypy pciowe maj wyrany
ponadkulturowy charakter
Podejcie poznawcze cd.
pe jako gwna kategoria rozumienia rzeczywistoci
rozrnienie cech mskich/kobiecych suy zrozumieniu rzeczywistoci
pe - podstawowy element tworzenia ludzkiej tosamoci (Kim
jestem?)
sposb postrzegania siebie w kategoriach pci wpywa na wszystkie
myli, uczucia i zachowania
do kadej kategorii pci przypisane s okrelone role spoeczne, cechy
psychiczne, wygld zewntrzny, zajcia, dyscypliny sportowe - pe
kulturowa
Podejcie konstruktywistyczno-spoeczne
pe kulturowa jest konstrukcj spoeczn - wytworem danej kultury,
ktry wpywa na postrzeganie kobiet i mczyzn
czowiek aktywnie konstruuje rzeczywisto, bazujc na dorobku
danej kultury
stereotyp a rzeczywisto - badania dotyczce rnic pciowych
wykazay, i istniej pewne ponadkulturowe podobiestwa w ramach
okrelonej pci
jednoczenie poszczeglne spoeczestwa rni si od siebie w
zakresie pojmowania rodzaju, cech osobowociowych
przypisywanych konkretnej pci czy te w zakresie podziau pracy
pojcie pci kulturowej moe by rnorodnie rozumiane w zalenoci
od warunkw kulturowych (w plemieniu Thambali mczyni
uznawani s za rodzaj emocjonalny, za kobiety postrzegane s jako
racjonalne)
Podejcie konstruktywistyczno-strukturalne
niewielkie ponadkulturowe zrnicowanie podejcia do pci jest efektem
odmiennego pooenia kobiet i mczyzn w strukturach spoecznych
pe kulturowa - wytwr spoeczny, relacje pomidzy obydwoma rodzajami to
przede wszystkim relacje spoeczne (Lorber: 1986)
dwa podstawowe rodzaje rnic w pooeniu kobiet i mczyzn podzia
pracy i asymetria pozycji zajmowanych w hierarchii wadzy
zaoenia dotyczce pci s ukryte w praktykach i nawykach spoecznych,
przenoszone z pokolenia na pokolenie
praktyki i nawyki spoeczne przenoszone s rwnie za porednictwem mass
mediw
3
 Podejcie konstruktywistyczno-strukturalne
cd.
czy i w jaki sposb moliwa jest zmiana stereotypw pciowych
osabienie lub odwrcenie typowego pooenia kobiet i mczyzn
Podejcie funkcjonalistyczne
podstawowe zaoenia:
spoeczestwo to stay, uporzdkowany
system, w ktrym wikszo czonkw posiada
ten sam system wartoci, norm i oczekiwa w
zakresie zachowa
system spoeczny skada si z powizanych ze
sob elementw, ktre wspdziaaj ze sob w
celu utrzymania w spoeczestwie pewnej
rwnowagi
funkcjonowanie kadego elementu ma
przyczynia si do podtrzymania porzdku
spoecznego
Podejcie funkcjonalistyczne
aprobata dla nierwnoci spoecznej i dyskryminacji
pciowej
weryfikacja pogldw
jeli czynniki biologiczne decyduj o przypisywanych
funkcjach spoecznych, to niezrozumiae staje si
przewiadczenie, e przedstawiciele jednej pci
zasuguj na wyszy status spoeczny ni druga pe
Podejcie
ewolucjonistyczne
podstawowe zaoenie - biologiczne uwarunkowania
rnic pciowych
kobieta i mczyzna mieli odmienne problemy adaptacyjne
dwie dziedziny: podzia pracy midzy kobietami a mczyznami oraz
wybory heteroseksualne
podzia pracy pomidzy kobietami (zbieractwo) a mczyznami
(mylistwo) spowodowa utrwalenie innych cech osobowociowych i
zdolnoci (np. motorycznych)
odmienne strategie w doborze partnera
Podejcie funkcjonalistyczne
pe biologiczna decyduje o odmiennoci pciowej
kada pe ma przypisan odmienn rol spoeczn
kobieta rodzenie nowych czonkw spoeczestwa,
przekazywanie im w trakcie socjalizacji akceptowanych przez
dan kultur wartoci i norm, otaczanie dzieci i mczyzn
mioci, przygotowywanie posikw
mczyzna - zdobywanie poywienia i utrzymanie rodziny
rodzina - jedna z podstawowych instytucji spoecznych
ma za zadanie podtrzymywanie istnienia danego
spoeczestwa
regulacja ycia maeskiego
socjalizacja potomstwa w taki sposb, aby stao si ono w
pewnym momencie zintegrowan czci owego
spoeczestwa
Konsekwencje funkcjonowania stereotypw
pciowych
konsekwencje intrapersonalne
odmienne pojcie Ja
autoprezentacja cech zgodnych ze stereotypem
pciowym (wystpienia publiczne) kobiece
kobiety postrzegane s jako milsze
ograniczenie naszego Ja do stereotypowych
cech przypisanych jednej pci prowadzi moe
do ograniczania naszych moliwoci
dlaczego kobiety nie id na politechnik?
kobiety i mczyni nie rni si wzorcem
atrybucji sukcesw i poraek!!!
4
 Konsekwencje ogldania reklamy, w ktrej Konsekwencje funkcjonowania stereotypw
pojawiaj si stereotypy pciowe pciowych
powoduje u pa spadek motywacji osigni konsekwencje interpersonalne
staj si one mniej skonne, by stawia sobie ambitne
odmienne traktowanie (i interpretowanie
cele yciowe, osabia si ich wytrwao w pokonywaniu
trudnoci i odporno na niepowodzenia, a take zanika zachowa) kobiet i mczyzn
w nich wiara, e mog osiga sukcesy w yciu samospeniajca si przepowiednia
zawodowym. np. mczyni, ktrzy przejawiaj cechy
wzrost niepewnoci i niemiaoci oraz spadek kobiece, s silniej napitnowani przez
samooceny
spoeczestwo, ni kobiety przejawiajce
u mczyzn bezporednio po obejrzeniu reklam cechy mskie
z roznegliowanymi paniami nastpowa konsekwencje spoeczne
wyrany wzrost akceptacji wobec przemocy
przejawianie wsplnych przekona
seksualnej i skonnoci do instrumentalnego
traktowania kobiet dotyczcych cech kobiecych/mskich
wzrok na roznegliowanej modelce, a nie rodzi/wzmacnia tosamo zbiorow
skupiaj si na treci reklamy

Zakoczenie. Zmiana rl spoecznych: Przeamywanie stereotypw

pytania na przyszo
czy zaczniemy traktowa nasz pe
(ang. sex) jako co danego przez natur,
co co wywiera na nas wpyw w sposb
ograniczony jedynie do sfery reprodukcji
czy podstaw funkcjonowania kobiety czy
mczyzny bdzie tosamo powstaa w
oparciu o wasne cechy psychiczne
czy przeobraenia rl spoecznych
pozbawia mczyzn mskoci, a
kobiet kobiecoci?
czy androginia jest najlepsz strategi
pci?

Dzikuj za uwag!