Budowa wirusa HBV

W badaniach nad HBV wykorzystuje si najnowsze metody molekularne, ktre umoliwiy bardzo
dokadne poznanie struktury i waciwoci wirusa. Jest najmniejszym znanym wirusem DNA.

Budowa wirusa zapalenia wtroby typu B [wg Tiollais i wsp.]

Klasyfikacja

Wirus B zapalenia wtroby (HBV) naley do wirusw Hepadnaviridae. Charakterystyczna ich cecha to
unikalna struktura DNA. Jest nim czciowo dwuniciowy, kolisty kwas nukleinowy z jedn nici
niekompletn wystepujc na odcinku 10-50% dugoci nici penej (Robinson i wsp., 1987). Do rodziny
tej nale wirusy wizolowane od wistaka amerykaskiego (Marmota monax), wiewirki ziemnej
(Spermophilus beecheyi), kaczki pekinskiej (Anas domesticus) i czpli siwej (Ardea cinerea). HBV w
wszej klasyfikacji, jako wirus wywoujcy zapalenie wtroby u czowieka, okreslany jest mianem
hepadnawirusa typu 1 (Melnick, 1982). Poniewa wirusy hepadna (od hepatitis DNA) replikuj si
poprzez mechanizm odpowiadajcy funkcji rewertazy ([DNA]->RNA->DNA), mog byc zgrupowane
cznie z Retroviridae i z rodzin wirusw rolinnych Calimoviridae w specjalnej rodzinie, dla ktrej
zaproponowano nazw retroidy lub reversviruses. Z punktu widzenia klinicznego istotn cech wirusw
hepadna jest ich zdolno do wywoania zakae przewlekych i w konsekwencji - pierwotnego raka
wtroby. Istnienie innych poza HBV wirusw w tej grupie, stao si dogodnym modelem do bada nad
patogenez zakae u czowieka.

Wraliwo na rodki fizykochemiczne

Wirus B zachowuje waciwoci zakane w surowicy przechowywanej w temp. 30 C przez 6 miesicy

(Redeker i wsp., 1968), a w zamroeniu do - 20 C przez 15 lat (Robinson, 1982). surowica bya zakana
dla ochotnikw po upywie 4 h i przechowywaniu w temperaturze + 60 STOPNI C (Murray i Diefenbach,
1953). Narzdzia naley sterylizowa w autoklawie w temperaturze co najmniej 121 C przez 20 minut
(cin. 1.036 Bar), a wraliwe na ciepo - w tlenku etylenu. Do odkaania zaleca si 2% aldehyd glutarowy
i zwizki uwalniajce chlor 0,5 - 1%.

Zakaenia HBV na wiecie.

Liczba ludzi zakaonych HBV na wiecie wynosi ok. 350 mln (Moradpour i Wands, 1995). wiatowa
Organizacja Zdrowia przewiduje, ze do 2000 r. osignie 400 mln (Lee, 1997). Rozpowszechnienie
nosicielstwa w skali globalnej jest zrnicowane. W krajach, w ktrych czesto wystepowania
wirusowego zapalenia wtroby typu B jest dua (Azja Poudniowo-Wschodnia, Chiny i Afryka),
kiedykolwiek w yciu ulegaa zakaeniu HBV przeszo poowa mieszkacw. Odsetek nosicieli wynosi tam
ponad 8. Jest to wynik przede wszystkim zakaenia perinatalnego i pomiedzy dziemi. Ameryka
Pnocna, Europa Zachodnia i Australia to regiony o niskich odsetkach zakae (Kane, 1995).
Nosicielstwo rozwija si tym czciej, im wczeniej w yciu osobniczym doszo do zakaenia. Po
zakaeniu w pierwszym roku ycia nosicielami zostaje 70-90% osb (Kane, 1995).

W cigu roku czesto wystepowania chorb wywoywanych przez HBV jest oceniana w skali globalnej na
nastpujc liczb przypadkw (Kurstak, 1993):

ostre wirusowe zapalenie wtroby : 500 tys.;

przewleke zapalenie wtroby : 400 tys.;

marsko wtroby : 700 tys.;

pierwotny rak wtroby : 300 tys.;

nadostre zapalenie wtroby (hepatitis fulminans) : 100 tys.

Ponad 400 tys. przewlekle zakazonych w okresie dziecistwa jest naraonych z tego powodu na
zwikszone ryzyko miertelnoci.
Przewleke zakaenie HBV 100-krotnie zwieksza ryzyko rozwoju pierwotnego raka wtroby (Beasley i
wsp., 1981). Njaczciej jest to powizane z marskoci watroby jako odlegym skutkiem przewlekego
zakaenia HBV. Na ksztatowanie si zapadalnoci na WZW typu B na wiecie coraz wikszy wpyw maj
szczepienia przeciwko tej chorobie.

Wykryto mutanty HBV. Rozpoznano dwa rodzaje:

wirusa pozbawionego wasnoci wytwarzania biaka HBeAg (tzw. Mutant e-minus lub pre-core)

i wirusa ze zmutowan struktur HbsAg.

Epidemiologia

Szacuje si, e wirusem zakaonych jest na wiecie 300 - 400 mln. ludzi. Najmniej zakaonych znajduje
si w Europie Pnocnej, Ameryce Pnocnej i Australii (< 0,1%), najwicej (> 20%) w Afryce, Azji i
krajach Pacyfiku. W Polsce liczba nosicieli jest rednio nasilona (1 - 2%) ale okoo 20% populacji posiada
przeciwciaa wiadczce o przebytym zakaeniu. Zapadalno na ostre wzw typu B w Polsce w ostatnich
latach stopniowo, ale wyranie spada. Zwiksza si liczba osb z przewlekym zapaleniem wtroby typu
B. Wyrazem walki z t niekorzystn sytuacj jest wprowadzenie do obowizkowego kalendarza szczepie
w Polsce szczepienia przeciwko wzw B ju w okresie noworodkowym. Ma to zapobiec szerzeniu si
zakaenia HBV i doprowadzi do radykalnego ograniczenia liczby nosicieli wirusa w przyszoci.

Obraz Kliniczny

Okres wylgania zakaenia wynosi od 28 do 160 dni, najczciej od 60 do 100 dni. Przebieg zakaenia
moe by bezobjawowy, skpoobjawowy lub penoobjawowy z taczk. U noworodkw i maych dzieci
zakaenie przebiega w znakomitej wikszoci przypadkw bezobjawowo. Im starszy organizm, tym
peniej wyraone s objawy choroby. Okres zwiastunw trwa od kilku dni do kilku tygodni i niekiedy
wyraa si silnymi blami staww, uczuciem zmczenia, brakiem apetytu, mdociami, pobolewaniem w
prawym podebrzu, rzadziej gorczk, wysypk, biegunk czy wymiotami. Paradoksalnie pojawienie si
taczki na og przynosi choremu ulg. Zwykle taczka jest takim objawem, ktry kadego alarmuje i
zmusza do udania si po pomoc lekarsk. W tym okresie enzymy wtrobowe osigaj znamiennie
wysok warto i chory trafia do szpitala z podejrzeniem wirusowego zapalenia wtroby.
Przebieg taczkowy cechuje okoo 25% wszystkich zakae HBV u dorosych i te prawie zawsze kocz
si wyzdrowieniem. A 65% to zakaenia podkliniczne, skpoobjawowe, ktre kocz si penym
wyzdrowieniem i nawet nie zdajemy sobie sprawy, e w ogle bylimy chorzy. Po wyzdrowieniu nabywa
si trwaej odpornoci. Pozostae 10% to zakaenia skpoobjawowe lub bezobjawowe, ktre od pocztku
maj charakter przewleky i takie te pozostaj. Zakaenie HBV przechodzi wic w posta przewlek,
ktra moe (ale nie musi) doprowadzi do powanych komplikacji jak marsko czy nawet rak pierwotny
wtroby. Niekiedy dochodzi do spontanicznego wyeliminowania wirusa po latach od zakaenia, i do
wyzdrowienia pod warunkiem, e wirus nie zdy trwale uszkodzi narzdu.
To, co z klinicznego punktu widzenia stanowi powany problem i zagroenie dla zdrowia, to przewleke
zapalenie wtroby (pzw) typu B. Choroba moe nie dawa adnych objaww klinicznych. Wykrycie tego
schorzenia bywa bardzo czsto przypadkowe. Chory na przewleke zapalenie wtroby ma, oprcz
antygenu HBs, inne markery serologiczne zakaenia wirusem, a wic przede wszystkim tak zwany
antygen "e" i obecny materia genetyczny wirusa, czyli HBV-DNA. W wtrobie s zmiany zapalne w
rnym stopniu wyraone, od agodnych (zwanych minimalnymi) do agresywnych, ze znaczn martwic
komrek wtrobowych. Pzw trzeba leczy, jeeli zmiany s aktywne, czyli powoduj du martwic
komrek wtrobowych i jeeli prby wtrobowe odbiegaj od normy.

Globalne rozmieszczenie genotypw wirusa HBV.

Genotypy HBV : A, B, C, D, E, F, G, H

A: wiksze ryzyko raka wtroby

A i B: lepsza odpowied na IFN-alfa w porwnaniu z C i D

Leczenie

Ostre wirusowe zapalenie wtroby typu B w wikszoci przypadkw jest chorob samoleczc si. Jednak
w Polsce ze wzgldw sanitaro-epidemiologicznych obowizkowe jest leczenie szpitalne. Podstaw
leczenia jest odpoczynek fizyczny i psychiczny. W ostrym okresie choroby chorzy sami ograniczaj swoj
aktywno ze wzgldu na osabienie i dolegliwoci subiektywne. Nie maj wtedy aknienia. Po wypisaniu
ze szpitala pacjent powinien stosowa diet pod kontrol samopoczucia. Powinien unika posikw, po
ktrych ma dolegliwoci w obrbie jamy brzusznej np. wzdcia, nudnoci, odbijania, ble pod prawym
ukiem ebrowym. W okresie tym obowizuje zakaz spoywania alkoholu. Gdy pojawia si poprawa
naley indywidualnie zwiksza aktywno fizyczn jednak okres niepodejmowania zaj zawodowych
powinien wynosi co najmniej dwukrotnie tyle ile pobyt w szpitalu.
Leczenie przewlekego zapalenia wtroby stanowi trudny i nierozwizany nadal problem. Wymaga
starannego rozwaenia wielu okolicznoci. W szczeglnych przypadkach decyzja o podjciu leczenia
powinna by podejmowana w odpowiednio wyposaonych klinikach, w ktrych pracuje dowiadczony
zesp lekarski. Celem leczenia przewlekego wzw B jest: eliminacja HBV, zmniejszenie zakanoci,
zatrzymanie postpu choroby. Dla uzyskania tych celw stosuje si leki przeciwwirusowe i modyfikujce
ukad odpornociowy oraz leki przeciwzapalne przeciwwknieniowe. Wspczenie najczciej
stosowanym lekiem przeciwwirusowym jest interferon alfa (np. Intron A, Roferon A). Do rutynowego
stosowania w przewlekym wzw B zostaa te zakwalifikowana lamiwudyna (Zeffix).

Efektywno leczenia interferonem ocenia si na 33%, a zanik HBsAg dotyczy 7.8% leczonych (1.8% u
osb nieleczonych). Koszty leczenia s wysokie i sigaj kilku tysicy dolarw.
Pojawiaj si nowe grupy lekw (np. famcyklowir, lamiwudyna, lobukawir, dipiwoksyl adefowiru.), ktre
stosowane najczciej w poczeniu z innymi lekami maj by bardziej skuteczniejsze. Najwicej nadziei
czy si z Lamiwudyn (lek zosta ju zarejestrowany) we wstpnym leczeniu przewlekego zapalenia
wtroby typu B. W populacji Stanw Zjednoczonych wykazano, e u chorych uprzednio nieleczonych
interferonem (IFN-alfa) lamiwudyna podawana przez 52 tygodnie powoduje popraw zmian zapalnych w
wtrobie u 52% chorych (23% w grupie kontrolnej).

Rokowanie

Peny powrt do zdrowia u okoo 80% chorych nastpuje po okoo 3 miesicach, a pene wyleczenie
uzyskuje si u okoo 90% chorych. Nawroty choroby zdarzaj si u okoo 2-15% chorych zwaszcza po
zbyt wczesnym obcieniu prac i po spoywaniu alkoholu a u okoo 5-10% nie nastpuje eliminacja
wirusa HBV i choroba przechodzi w stan przewleky.

Zakaenia

Nie gro zakaeniem codzienne kontakty towarzyskie i spoeczne z osob zakaon, w tym przez
podawanie rk, korzystanie ze wsplnych naczy stoowych i sztucw, uywanie tych samych rcznikw
pod warunkiem nieuszkodzenia skry nosiciela wirusa. Osoby zakaone (rodzice, dziadkowie),
sprawujce opiek nad dziemi oraz zdrowi opiekujcy si zakaonymi dziemi powinni szczeglnie
uwaa na moliwo przeniesienia wirusa nie tylko drog krwi, lecz i wydalin (wydzielina pochwowa,
mocz, mleko kobiece). Zakano HBV jest wiksza ni HCV.

Profilaktyka

Notowany w ostatnich latach spadek zapadalnoci na jest wynikiem nasilenia szczepie przeciwko tej
chorobie, a nie przecicia drg szerzenia si jej. Dlatego konieczne jest w dalszym cigu propagowanie i
zalecanie tych szczepie wszystkim osobom, ktre nie s objte szczepieniami obowizkowymi, a przede
wszystkim dzieciom i modziey.
Zgodnie z Programem Szczepie Ochronnych (Dz.U.Nr 55, poz. 664-2000 r.) szczepienia p/ wzw B s
szczepieniami obowizkowymi dla:

noworodkw,

modziey w wieku 14-15 lat,

pracownikw suby zdrowia wykonujcych zawody o wysokim ryzyku zakaenia

osb ksztaccych si w zawodach medycznych,

osb z bliskiego otoczenia zakaonych

Dla pozostaych osb szczepienia przeciw wzw B, s szczepieniami zalecanymi, a wic pacjent ponosi
koszty zakupu szczepionki.

Apel

Apeluje do wszystkich ludzi w kadym wieku, aby mimo kosztw zaszczepili si przeciwko WZW typ B.
Koszty jakie si ponosi, w przypadku zakaenia, zdrowotne i finansowe s warte wydatku okoo 150-
190z. Warto na koniec nadmieni, e wraz z wirusem HBV, mona si zakazi wirusem HDV, co czsto
prowadzi do nadostrej formy zapalenia wtroby (piorunujcego wzw), a w wyniku takiego w 30 %
przypadkw do mierci. Szczepionka jednak chroni przed obydwoma wirusami, poniewa wirus typu D,
nie moe istnie i rozmnaa si bez typu B. (Eva)
Diagnostyka zakae HBV

Test "podstawowy" w kierunku WZW B.

Podstawowym badaniem serologicznym w kierunku wykrycia zakaenia wirusem HBV jest test na wykrycie
antygenu powierzchniowego tego wirusa, czyli HBsAg. Badanie to powinno by wykonane jako pierwsze w
kadym przypadku podejrzenia WZW typu B. Testem ELISA III generacji mona wykry 0,02 - 1 ng/ml
HBsAg.

Jest to test enzymoimmunologiczny (ELISA), ktry mona wykona praktycznie w kadym laboratorium
analitycznym (przychodnie, poradnie, szpitale, regionalne stacje krwiodawstwa, powiatowe inspektoraty
sanitarne). Cena tego badania wynosi okoo 15-20 z. W przypadku podejrzenia WZW B skierowanie na
nieodpatne badanie moe i powinien wystawi lekarz pierwszego kontaktu (rodzinny).

Wirusowe zapalenie wtroby typu B moe przebiega skrycie (niejawne klinicznie), std wiele osb moe
nie mie pojcia o tym, e w ogle przebyo WZW B. Okoo 10% osb dorosych przedstawia tendencje do
przejcia zakaenia wirusem HBV w faz przewlek (chroniczn, pzw B). W przypadku dzieci odsetek
przejcia w stan przewleky zakaenia jest kilkakrotnie wyszy, siga nawet 80%. Im modsze jest dziecko
zakaone, tym wysze jest ryzyko chronizacji. Przewleke zapalenie wtroby jest przypadkiem
chorobowym, ktry wymaga leczenia przeciwwirusowego w zwizku z zagroeniem jakie niesie ze sob
(marsko wtroby, czy rak pierwotny tego narzdu) - wicej informacji o leczeniu przeciwwirusowym
znale mona w dziale "Leczenie".

Zakaenie HBV wywouje odpornociow odpowied humoraln i komrkow (synteza homologicznych

przeciwcia: anty-HBc, anty-HBe, anty-HBs i anty-preS). HBcAg u osb zakaonych wykrywa si w jdrach
hepatocytw. HBeAg w duych ilociach wystpuje w okresie wiremii i to prawie zawsze w surowicach
HBsAg-dodatnich. [1].

Powysze oznacza midzy innymi to, e szereg oglnie dostepnych bada moe pomc w wykryciu
zakaenia oraz w okreleniu jego fazy (ostra, przewleka, zakaenienie przebyte, nabyta odporno na
zakaenie).

W praktyce klinicznej znalazo zastowanie 5 markerw zakaenia HBV : HBsAg , antyHBs, HBeAg, antyHBc
(tzw. "total") i antyHBc IgM. [2]

Opis markerw serologicznych HBV.

HBs Ag - antygen powierzchniowy (otoczkowy, (od surface - powierzchnia) ) HBs-Ag (hepatits B surface
antigen), kodowany przez fragment genu C, tzw. pre-core (HBSAg, HBs-Ag), wiadcz o : nosicielstwie
HBS, ostrej lub przewlkeej fazie WZW B. Pojawia si w okresie 1 do 10 tygodni od ekspozycji na
zakaenie. Przetrwanie HBsAg ponad 6 miesicy jest klasyfikowane jako nosicielstwo.

HBe Ag - (od early - wczesny) wydzielnicza posta antygenu rdzeniowego (hepatitis B e antigen). Pojawia
si zaraz po ujawnieniu HBsAg lub okoo tygodnia pniej w surowicy. Najszybciej zanika w okresie
zdrowienia. Jego zanikowi towarzyszy zanik HBV DNA. Obecno tego antygenu u osb zakaonych HBV
wskazuje na wysok zakano.

Anty-Hbe - przeciwciaa skierowane w kierunku wydzielniczemu antygenowi HBe (HBe Ag). Ich pojawienie
po zaniku HBeAg oznacza zazwyczaj tak zwan dobrze rokujc "serokonwersj w ukadzie e" - jest to
dobra oznaka prognostyczna (poza powstawaniem mutantw e-minus, gdzie replikacja trwa nadal pomimo
braku HBe Ag i ppojawieniu si Anty-HBe).

Anty-HBc IgM - przeciwciaa przeciw antygenowi rdzeniowemu. HBc-Ag (od core - rdze, hepatitis B core
antigen) - nie wystepuje w wolnej formie w surowicy, jest "ukryty" w czstce Dane'a, std nie ma testw
diagnostycznych na jego wykrycie. Wykrywany w fazie wczesnej i pnej ostrego WZW B. Zazwyczaj
stwierdza si ich zanik po upywie kilku tygodni. Przy brak Anty-HBc IgM u chorego speniajcego kliniczne
kryteria zapalenia wtroby przyczyn nie jest wirus HBV.

Anty-HBc IgG - przeciwciaa przeciw antygenowi rdzeniowemu wiadczce o przebytym zakaeniu HBV,
mog utrzymywac si w surowicy przez wiele lat po przebytym zakaeniu HBV (WZW B). Pojawiaj si
kilka tygodni od zakaenia, wykrywane w testach komercyjnych w oznaczeniu "AntyHBc - Total".

Anty-HBs - przeciwciaa wiadczce o uodpornieniu (szczepienie lub przebyte WZW B) . Pojawiaj si w

okresie 3-4 miesicy po ustpieniu objaww chorobowych i po zanikniciu HBsAg - w okresie
rekonwalescencji. Zanik moe nastpi w okresie do 6 lat od zakaenia. U osb przewlekle zakaonych
HBV nie wytwarzaj si te przeciwciaa.

"Marker odpornoci na WZW typu B" - AntyHBs.

Wiele osb myli podobnie brzmice wyniki bada (markery zwizane z HBV). Najczstsz przyczyn
niepotrzebnego niepokoju jest wasnie dodatni wynik tych przeciwcia (antyHBs), ktry przez wielu mylnie
jest utosamiany z majcym miejscem zakaeniem HBV. Przewiadczenie o "dodatnim HBs" mylonym z
"dodatnim HBs Ag" powoduje, e osoby te czsto pisz do nas pene trwogi listy o nastpujcej treci
"Mam dodatni antyHBs. Prosze pomcie, bo nie wiem co dalej mam z tym zrobi."

Warto wic w tym miejscu podkreli, e dodatni wynik antyHBs (Hbs +) jest rzecz poprawn. Nie jest to
adna choroba. Jest on wynikiem majcej miejsce odpornoci na zakaenie wirusem HBV w wyniku
zaszczepienia albo przebytego w przeszoci zakaenia HBV.

Miano przeciwcia antyHBs moe wiadczy o stopniu odpornoci (im wysze miano, tym peniejsza
odporno na wypadek kontaktu z wirusem). Ostatnio udowodnia si, e u osb, ktre nabyy odporno,
np. w wyniku prawidowego cyklu szczepienia przeciw WZW B, nawet cakowity zanik antyHBs nie jest
jednoznaczny z brakiem odpornoci.

Badanie molekularne.

W warunkach integracji genomw znaczny odsetek nosicieli HBV po okresie serokonwersji w ukadzie
HBe/anty-HBe, z niewykrywalnym HBV-DNA w krwi obwodowej, nadal wytwarza znaczne iloci HBsAg.
Pomimo integracji funkcja genu S nie ulega bowiem represji. Osoba replikujca HBV ma najczciej
wzr serologiczny: HBsAg+, HBeAg +, anty-HBc+ ("total", czsto take w klasie IgM). Wzr serologiczny
nosiciela z brakiem replikacji HBV jest nastpujcy: HBsAg+, anty-HBe+, anty-HBc+. Jednake w
kilkudziesiciu procentach u osobnikw po dokonaniu si serokonwersji w ukadzie "e" nadal odbywa si
replikacja HBV. Dlatego najczulszym testem stwierdzania tego zjawiska jest oznaczanie w surowicy HBV-
DNA. [1]

Test HBV DNA jest badaniem molekularnym, za pomoc ktrego w istocie wykrywa si samego wirusa we
krwi (ylnej), a wic obecno sekwencji kwasu dyzoksyrybonukleinowego (DNA) wirusa HBV. Badanie to
najczciej wykonuje si w postaci ilociowej, stwierdzajcej zarazem poza sam obecnocia (+) miano
wirusa, czyli jego redni ilo w 1 ml krwi. Koszt badania to od 160 do 400 z w zalenoci od
laboratorium, w ktrym badanie si wykonuje. Badanie to wykonywane jest w ramach odpowiednich
(refundowanych - darmowych) procedur orodki refernecyjne zajmujce si leczeniem przewlekych
zapale wtroby typu B i C. Zasadnoci wykonania tego testu jest potwierdzone badaniami
serologicznymi podejrzenie przewlekego zapalenia wtroby typu B (hepatitis B).

Obecnie najbardziej popularn metod odszukiwania DNA wirusa HBV w surowicy (a take w biopunktacie
wtroby, leukocytach) jest metoda PCR (polymerase chain reaction - polimerazowa reakcja acuchowa),
ktra polega na ujawnieniu sekwencji DNA przez ich powielanie przy uyciu termostabilnej polimerazy DNA
(TaqDNA) bakterii Thermus acquticus (bytujcych w gorcych rdach). Przy zastosowaniu badania HBV
DNA PCR mona wykry od 10 do 100 genomw HBV w 1 ml surowicy. W krwi osoby zakaonej wykrywa
si od 0,1 do nawet 1000 pg/ml HBV-DNA. [2]

Bezobjawowe nosicielstwo HBsAg.

Jednym z najbardziej kontrowersyjnych dla samych pacjentw stanw zwizanych z wirusem HBV jest tak
zwane "bezobjawowe nosicielstwo HBsAg". Stan ten charakteryzuje si dodatnim wynikiem HBsAg oraz
brakiem innych poszlag sugerujacych trwanie replikacji wirusa HBV i trwania przewlekego zapalenia
wtroby typu B (normalizacja biochemiczna "enzymw wtrobowych", HBeAg ujemny, dodatni antyHbe),
brak objaww chorobowych. Nigdzie na wiecie nie leczy si "bezobjawowego nosicielstwa HBsAg", std
poza okresow kontrol lekarze nie zalecaj adnych dodatkowych czynnoci.
Warto jednak sprawdzi pod okiem lekarza chorb zakanych, w orodkach referencyjnych (lista placwek
wymieniona zostaa na stronach tego Serwisu), czy "bezobjawowe nosicielstwo HbsAg nie jest przypadkiem
utajon form przewlekego stanu zapalnego wtroby, "okresem zacisza" tego chronicznego stanu
chorobowego.

Zakaenie przewleke nie jest procesem stabilnym. Okresowo, czsto po latach, dochodzi do nasilenia
zmian biochemicznych a czsto take do obostrzenia klinicznego. W wyniku ywej odpowiedzi moe
nastpi gbokie stumienie replikacji HBV a wyjtkowo - cakowita eradykacja wirusa. Czsto jednak
efektu takiego nie ma. Procesy obostrze i zacisza mog si powtarza. [1]

Warto pamita te, e istniej mutanty "e-minus"(pre-core). U zakaonych wirusem HBV badania mog
nie wykazywa wyniku dodatniego HBeAg, co z kolei moe utrudnia dignostyk zakaenia HBV.

Interpretacja wzorw serologicznych (wzr serologiczny : interpretacja). [2]

Wzorce typowe.

HBsAg+ HBeAg+ AntyHBcIgM+ : Ostre WZW B. Okres wczesny.

HBsAg+ HBeAg- AntyHBcIgM+ : Ostre WZW B. Okres pny.

HBsAg- AntyHBcIgM+ : Ostre WZW B. Okres pny.

HBsAg- AntyHBcIgM- AntyHBc+ AntyHBs- : Przebyte WZW B bez anty-HBs lub nosiciel HBs (niskie miano
antygenu)

HBsAg- AntyHBcIgM- AntyHBc+ AntyHBs- : Przebyte WZW B. Odporno.

HBsAg+ HBeAg+ AntyHBcIgM- : Nosiciel HBsAg. Wysoka zakano.

HBsAg+ HBeAg- AntyHBcIgM- : Nosieciel HBsAG. Maa zakano.

HBSAg- AntyHBcIgM- AntyHBc- AntyHBs+ : Osoba szczepiona antyHBV

Wzorce nietypowe.

HBsAg+ AntyHBs+ : Wynik faszywie dodatni? / Formowanie kompleksw / Zakaenie dwoma rnymi
podtypami HBsAg. Jeden wywoa nosicielstweo, a drugi uleg eliminacji (np. HBsAg/ad, antyHBs/ay)

HBeAg+ AntyHBe+ : Wynik faszywie dodatni? / Formowanie kompleksw / HBeAg i antyHBe wykazuj
rne determinanty

Jakie s objawy zaraenia HBV?

Zazwyczaj adne. Zdecydowana wikszo chorych nie wie, e przesza zakaenie HBV.
W wikszoci przypadkw zakaenie koczy sie samoistnym wyleczeniem, pozostawia odporno i nie
wie si z istotnymi problemami zdrowotnymi.
W czci przypadkw dochodzi do objawowego ostrego zapalenia wtroby. Objawami s: ze
samopoczucie, pobolewanie pod ebrami, taczka (do 20% przypadkw, wikszo chorych nie ma
taczki), ciemne zabarwienie moczu, jasne zabarwienie stolca, osabienie, za tolerancja wysiku,
alkoholu i wybranych pokarmw, ble staww i mini. Taki przebieg zazwyczaj koczy si cakowitym,
samoistnym wyleczeniem (wie si z hospitalizacj, oznacza kilkumiesiczn przerw w yciu
zawodowym czy szkolnym).
Kilka % zapale ostrych przechodzi w stadium przewlekego nosicielstwa (im modszy wiek pacjenta, tym
odsetek zapale przewlekych jest wikszy), zazwyczaj bezobjawowego latami. Symptomami
przewlekego WZW B mog by: zmiana masy ciaa, osabienie, pobolewanie pod ebrami lub w klatce
piersiowej, ble staww, zmniejszenie tolerancji wysiku i alkoholu, nietolerancja wybranych potraw,
czste rozwolnienia, wzdcia. Istotn rol w zapaleniach przewlekych maj zmiany psychiczne,
wyraajce si: zmniejszeniem motywacji, stanami depresyjnymi, zmniejszeniem wytrzymaoci na stres
czy wysiek, obnieniem nastroju, problemami ze snem i z porannym wstawaniem.
W przypadku zapalenia nadostrego stan pacjenta pogarsza si na tyle szybko, e trafia on na oddzia
intensywnej opieki medycznej. Leczenie zapalenia nadostrego wymaga intensywnego leczenia
specjalistycznego i duego dowiadczenia lekarzy. Prowadz je orodki referencyjne w miastach
wojewdzkich, czsto przy akademiach medycznych.

Czy zakaenie HBV jest niebezpieczne?

Tak. Po pierwsze moe wywoa piorunujce zapalenie wtroby wice si z 30% miertelnoci.
Ostre zapalenie wtroby powoduje wyczenie pacjenta na kilka miesicy z aktywnego ycia zawodowego
czy szkolnego. Jest uciliwe.
Najwikszy problem stanowi zapalenia przewleke, ktre po latach przechodz w bardzo grone stany
marskoci czy raka wtroby. Osabienie i demotywacja chorych (czsto nie znajcych przyczyny) jest
take powanym czynnikiem wpywajcym na ich ycie codzienne, a w skali kraju znaczco na PKB
(szacuje si, e nosicielem HBV jest co 25 osoba w kraju). Wikszo nieleczonych nosicieli moe si
spodziewa problemw zwizanych z wtrob po latach oraz istotnego skrcenia przewidywanego czasu
ycia.
Nosiciele HBV s take rezerwuarem wirusa, zaraajc (zazwyczaj niewiadomie) innych ludzi.

Co to znaczy nosiciel HBV?

Nosicielem HBV nazywamy osob w ktrej krwi (i tkance wtrobowej) znajdujemy przewlekle wirusa
HBV. Jest to osoba o potencjale zakanym, zdolna zaraa kolejnych ludzi.
Jest take osob chor na przewleke zapalenie wtroby, wymagajc specjalistycznej opieki lekarskiej, a
czsto leczenia przeciwwirusowego.

Czy posiadanie antygenu HBs jest rwnoznaczne z byciem nosicielem wirusa?

Nie! Wielu chorych na przewleke zapalenie wtroby po latach eliminuje samoistnie wirusa z krwi. W ich
organizmach nie przebiega replikacja HBV, nie stanowi rda zakaenia, maj mniejsze ryzyko rozwoju
raka czy marskoci.
Posiadanie antygenu HBs jest natomiast zawsze wskazwk, e pacjent mia kontakt (obecnie lub w
przeszloci) z wirusem HBV. Po odebraniu pozytywnego wyniku HBs naley zawsze przeprowadzi dalsz
diagnostyk specjalistyczn.
W przebiegu przewlekego zakaenia HBV po kilku latach wirus docza swj materia genetyczny do
materiau genetycznego hepatocytw (komrek wtrobowych). Taki pacjent produkuje antygen HBs, bez
wzgldu na to czy replikuje wirusa, czy te nie. Mona zatem mie antygen HBs we krwi, i rwnoczenie
nie mie we krwi wirusa HBV.
Prawdopodobiestwo takiej sytuacji jest tym wiksze, im duej trwa zakaenie (to istotna wskazwka,
by jak najwczeniej zaczyna skuteczne leczenie przeciwwirusowe).
Nosiciele HBs maj 70-100x podniesione ryzyko rozwoju raka pierwotnego wtroby, chocia jest ono
znacznie mniejsze ni u aktywnie replikujcych nosicieli HBV. Zazwyczaj nie s zagroeni marskoci i nie
stanowi rda zakaenia dla kolejnych ludzi.
Przewlekli nosiciele HBs powinni podlega regularnej kontroli hepatologicznej (wizyta w poradni
przynajmniej raz w roku). Nie stosuje si u nich adnego leczenia przeciwwirusowego.
U 2% nosicieli HBs rocznie dochodzi do zaniku antygenu HBs, czyli do cakowitego wyleczenia.
U osb chorych na ostre zapalenie wtroby antygen HBs zanika zazwyczaj po kilkunastu miesicach.

Co to jest serokonwersja?
Serokonwersja oznacza sytuacj, w ktrej organizm wytworzy na tyle duo przeciwcia przeciw danemu
antygenowi, e antygen przesta by obecny we krwi (zosta w caoci zneutralizowany). Jest to bardzo
korzystna sytuacja, czsto prowadzca do poprawy stanu chorego, lub wrcz do cakowitego wyleczenia.
Serokonwersja HBe oznacza utrat antygenu HBe i pojawienie si we krwi przeciwcia AntyHBe.
Zazwyczaj oznacza zatrzymanie lub znaczne obnienie poziomu replikacji wirusa. Wie si take
zazwyczaj ze zmniejszeniem dolegliwoci i stanu zapalnego w wtrobie. Jest wanym zdarzeniem w
przebiegu terapii przeciwwirusowych, potwierdzajcym skuteczno terapii.
Serokonwersja HBs oznacza utrat antygenu HBs i pojawienie si przeciwcia AntyHBs. Oznacza cakowit
wygran organizmu z wirusem i wyleczenie z zakaenia HBV.

Czy utrata antygenu HBe oznacza wyleczenie?

Nie! Cho byo to przyjmowane za pewnik jeszcze 10 lat temu. Dzi osoba o profilu serologicznym HBs+,
HBe-, AntyHBe+ nie moe by bez badania HBVDNA uznana za wyleczon z zakaenia HBV.
Wynika to z czuoci metod diagnostycznych - zanik antygenu HBe powoduje spadek poziomu wirusa we
krwi, do wartoci poniej czuoci starszych testw. Wykonywane testy na obecno wirusa we krwi, po
serokonwersji HBe byy zatem negatywne. W ostatnich latach opracowano czulsze metody diagnostyczne
i okazao si, e u wielu z tych chorych nadal wirus jest obecny we krwi i wci przebiega replikacja.
Tacy chorzy wymagaj nadzoru hepatologicznego, a czsto leczenia przeciwwirusowego.
Pamitajmy: utrata antygenu HBe, cho bardzo korzystna z punktu widzenia pacjenta, nie jest wedug
dzisiejszej wiedzy medycznej rwnoznacza z wyleczeniem!
Czy mona utraci antygen HBs? Co to oznacza?
Mona. Antygen HBs zanika najpniej kilkanacie miesicy po ostrym zapaleniu wtroby typu B.
U nosicieli przewlekych jest to zalene od czasu trwania zakaenia - im zakaenie trwao krcej, tym
wiksza szansa na eliminacj HBs.
Leczenie przeciwwirusowe czsto wie si z zanikiem HBs po miesicach lub latach.
U 2% nosicieli rocznie zachodzi take samoistne wyleczenie i zanik HBs.
Zanik antygenu HBs oznacza w praktyce cakowite wyleczenie z zakaenia HBV i zapalenia wtroby.

Jakie s drogi przenoszenia HBV?

Zakaenie nastpuje droga pozajelitow, przez zakaone igy, strzykawki, narzdzia chirurgiczne i
stomatologiczne, przetaczanie krwi zakaonej wirusami oraz wydzieliny organizmu: sperm, luz
szyjkowy.
Nie wystpuje w kale, linie i zach. Zakaenie nie jest moliwe na drodze fekalno-oralnej. Nie mona si
zarazi poprzez poywienie czy kontakty codzienne.
W Polsce najczstszym rdem zakaenia s kontakty ze sub zdrowia - drobne zabiegi, zastrzyki,
pobieranie krwi wykonane bez zachowania naleytych zasad, np. zmiany rkawiczek przy kadym
pacjencie. Istotnym zagroeniem mog by zabiegi stomatologiczne jeli wystpuj uchybienia w
zakresie sterylizacji sprztu. Bardzo wan grup zakae stanowi zakaenia w salonach tatuay, przy
przekuwaniu uszu i innych czci ciaa, i przy drobnych zabiegach kosmetycznych (np. usuwanie
znamion). Ryzyko zaraenia niesie take akupunktura. Na dalszych miejscach (w USA jest to gwne
rdo zaraenia) wymienia si kontakty seksualne i przeniesienie z matki na dziecko. Trzeba podkreli
e ryzyko przeniesienia infekcji HBV podczas przypadkowych kontaktw seksualnych jest duo wiksze
ni ryzyko przeniesienia HIV. Po pierwsze ze wzgldu na wiksz chorobowo w Polsce okoo 500 tys.
przypadkw HBV, okoo 10 tys. przypadkw HIV a po drugie ze wzgldu na duo atwiejsze przenoszenie
HBV ni HIV, wirus HIV jest bardziej wraliwy na czynniki rodowiskowe.
Osobn istotn grup ryzyka stanowi narkomani stosujcy rodki doylne, oraz osoby korzystajce z
dopingu doylnego. Opisano przypadki zaraenia podczas bjki i przy korzystaniu ze wsplnego sprztu
do treningw sportw walki (pobrudzone krwi worki treningowe).
Ryzyko zainfekowania osoby zdrowej o penej odpornoci produktami krwiopochodnym wynosi 1:4 (dla
porwnania HIV - 1:400). Do zaraenia potrzeba 0,00004 ml zaraonej krwi (w przypadku HIV 0,1 ml).
Wirus HBV jest najbardziej zaraliwym spord poznanych patogenw czowieka - potrzeba najmniej
czstek wirusa by u nieuodpornionej osoby wywoa zakaenie.

Czy atwo zarazi si HBV?

Tak! Aby uzmysowi sobie zaraliwo warto wiedzie, e do zakaenia wystarczy 0,0004ml krwi. Jest to
ilo 1000x mniejsza ni moliwa do zobaczenia okiem nieuzbrojonym! Narzdzia chirurgiczne po
kontakcie z nosicielem, jeli nie byy waciwie wysterylizowane, pozostaj zakane latami. Zaraajc
praktycznie przy kadym kontakcie. Wystarczy najmniejsze ukucie ig, yletk czy innym narzdziem
ktre wczeniej miao kontakt z wirusem. Wirus moe przetrwa poza organizmem czowieka latami, nie
niszczy go nawet wielogodzinne gotowanie.

Jak dugo HBV moe przey poza organizmem czowieka?

Przyjmuje si, e conajmniej kilka miesicy, jeli nie kilka lat. Wirus nie ginie pod wpywem gotowania -
wygotowane narzdzia pozostaj zakane. Wirusa niszczy dopiero prawidowo przeprowadzona
sterylizacja chemiczna lub w autoklawach pod cinieniem.
Wyobramy sobie wic salon tatuau, salon akupuktury czy salon kosmetyczny gdzie nie s stosowane
autoklawy lub narzdzia jednorazowe...
ywotno zamroonego HBV przyjmuje si za praktycznie nieskoczon.

Czy mog by dawc krwi lub narzdw jeli jestem nosicielem HBV?
Nie. Obecnie przyjmuje si, e osoba ktra kiedykolwiek bya HBs Ag+ nie moe ju nigdy by dawc
krwi. W przypadku narzdw moliwe jest pobranie narzdw innych ni wtroba u uodpornionego lub
ju zaraonego nosiciela HBV. Wtroby od nosicieli HBV nie przeszczepia si, bez wzgldu na stan
replikacji

Jak zabezpieczy si przed HBV?

Najlepszym zabezpieczeniem jest wykonanie skutecznego szczepienia przeciw HBV!
Jako wtrn uznaje si profilaktyk niespecyficzn, tak jak unikanie sytuacji mogcych spowodowa
przeniesienie wirusa.
W dobie epidemii HIV czy HCV istotne jest przemylenie i nauczenie si zasad ycia, ktre pozwoli na
zminimalizowanie ryzyka przeniesienia chorb poprzez krew. Przeciw HBV mona si skutecznie
zaszczepi. Przeciw HIV czy HCV niestety jeszcze nie.
Drogi przenoszenia tych wirusw i zasady postpowania aby si nie zarazi powinny by zatem
rygorystycznie przestrzegane, a przede wszystkim znane kademu!
Czy szczepienia s bezpieczne?
Tak

Ktr szczepionk najlepiej wybra?

Doboru szczepionki powinien dokona lekarz, po przeprowadzeniu wywiadu i badania lekarskiego. Inne
szczepionki stosujemy u dzieci, inne u dorosych. Istnieje moliwo skorzystania ze szczepionki
skojarzonej, np. preparatu Twinrix zabezpieczajcego rwnoczenie przeciw WZW A i B. U najmodszych
istnieje moliwo zastosowania szczepionki poliwalentnej zawierajcej w skadzie szczepienie przeciw
HBV. Warto uwzgldni to planujc dla dziecka kalendarz szczepie z lekarzem - pozwala to zmniejszy
ilo zastrzykw. Nie ma istotnych rnic w bezpieczestwie i skutecznoci zarejestrowanych w Polsce
szczepionek spord preparatw dostpnych na rynku.

Czy mona si zarazi poprzez szczepienie?

Nie. Szczepionka nie zawiera w ogle wirusw HBV!

Jak wyglda szczepienie?

Szczepienie skada si z badania i wywiadu lekarskiego przeprowadzanego przed kadym z zastrzykw.
Peen proces uodparniania skada si z 3 lub 4 zastrzykw, podawanych w 0, 1, (2) i 6 miesicu. Schemat
4 zastrzykowy jest stosowany gwnie u dzieci. Dawk przypominajc mona zastosowa w postaci
pojedynczego zastrzyku po 5 latach, cho ostatnie badania pokazuj, e nie jest to niezbdne.
Szczepienia nie wolno przeprowadza jeli pacjent jest chory i gorczkuje, jeli przyjmowa jakiekolwiek
szczepionki w okresie ostatniego miesica oraz w innyc rzadkich sytuacjach o ktre zapyta lekarz
podczas badania.
Opnienie terminu kolejnych dawek szczepienia nie wpywa znaczco na skuteczno szczepienia.
Skrcenie okresw zmniejsza skuteczno szczepionki.

Kto powinien si zaszczepi?

Bezwzgldnie kady wczeniej nieszczepiony mylcy czlowiek :-)

Kiedy nie powinno si szczepi?

Nie wolno stosowa szczepionki w sytuacji uczulenia na jej skadniki, w przypadku choroby
przebiegajcej z gorczk, w przypadku gdy byy stosowane inne szczepionki w okresie ostatniego
miesica. Inne rzadkie przeciwskazania wykluczy lekarz podczas badania przed podaniem zastrzyku.
Wzgldnym przeciwskazaniem jest cia.

Czy szczepienia s skuteczne?

Generalnie tak. Ponad 95% osb szczepionych wytwarza przeciwciaa. Skuteczno jest nieco mniejsza
u mczyzn i osb modszych.
Istnieje moliwo sprawdzenia skutecznoci szczepienia i ewentualnie podania dodatkowej dawki
szczepionki w przypadku zbyt maego poziomu przeciwcia (miano anty HBs).

Jeli przerwaem cykl szczepie (nie przyjem wszystkich dawek) to co powinienem zrobi?
Jeli przyjto tylko pierwsz dawk szczepienia, i byo to wczeniej ni p roku temu - naley przyjc
cykl szczepie na nowo.
Jeli przyjto pierwsz dawk mniej ni p roku temu - naley dokoczy cykl szczepie.
Jeli pominito trzeci dawk - naley zastosowa tylko j w dogodnym terminie.
Decyzj o sposobie postepowania podejmie lekarz podczas konsultacji przed szczepieniem.

Czy s potrzebne dawki przypominajce szczepionki na HBV? Jak dugo utrzymuje si

skuteczno szczepionki?
Trzecia z dawek szczepienia podstawowego jest waciwie dawk przypominajc (przyjmuje si, e
odporno pojawia si 2-3 tygodnie po podaniu 2 dawki).
Wczeniejsze zalecenia mwiy o pojedynczej dawce przypominajcej po 5 latach od szczepienia
podstawowego. Dzi rekomenduje si je wycznie osobom szczeglnie naraonym (suba zdrowia,
pracownicy laboratoriw, osoby majce codzienny kontakt z chorym na HBV, osoby dializowane).
Skuteczno szczepienia utrzymuje si prawdopodobnie przez ponad 10 lat, by moe doywotnio.

Czy mona zbada skuteczno szczepienia?

Tak. Mona zbada poziom przeciwcia AntyHBs. Warto powyej 10Ul przyjmowana jest za
potwierdzenie penej odpornoci na zakaenie.

Przyjem szczepionk przeciw HBV. Czy jestem cakiem bezpieczny?

Prawdopodobnie tak. Odporno po prawidowo wykonanym cyklu szczepie pojawia si u ponad 98%
ludzi.
Zaszczepienie przeciw HBV nie powinno by jednak powodem odstpienia od zasad bezpieczengo ycia w
stosunku do chorb przenoszonych drog krwiopochodn i pciow. Istnieje wiele innych chorb (np. HIV
czy HCV) przed ktrymi szczepionka przeciw HBV nie zabezpiecza!

Wykryto u mnie antygen HBs. Czy to oznacza, e jestem chory?

Wykrycie antygenu HBs (HBs Ag) jest potwierdzeniem kontaktu z wirusem HBV. Stan taki wymaga
dalszych bada, czy jest to bezobjawowe nosicielstwo HBs po wyleczeniu z wieloletniego zapalenia
przewlekego, czy te aktywny proces zapalny z replikacj wirusa.
W kadym przypadku otrzymania wyniku HBs Ag dodatniego konieczne jest sierowanie do poradni
zakanej lub hepatologicznej celem przeprowadzenia dokadniejszych bada. Chorzy HBs+ powinni
regularnie (conajmniej raz do roku) korzysta z porady specjalistycznej, z uwagi na zwikszone ryzyko
rozwoju marskoci i raka wtroby.
Osoby HBs Ag+ podlegaj ustawowej rejestracji w stacjach sanitarno-epidemiologicznych. Sanepid
zapewnia take podstawow opiek dla osb z najbliszego otoczenia (bezpatne badanie + szczepienie).
Wynik HBs dyskwalifikuje take doywotnio dan osob jako krwiodawc.

Posiadam wynik badania HBs+. Co powinienem dalej zrobi?

Nie panikowa. Zakaenie HBV poza przypadkami z marskoci i nadostrym zapaleniem wtroby nie s
stanami bezporedniego zagroenia ycia. Tocz si latami i mao prawdopodobne jest nage pogorszenie
si stanu chorego.
W kadym przypadku odebrania wyniku HBs Ag dodatniego naley poprosi o powtrne skierowanie, aby
wykluczy pomyk laboratoryjn. Wraz z powtrnym badaniem HBs Ag warto wykona take badanie
poziomu enzymw wtrobowych - ALAT, ASPAT, GGTP, ALP (fosfataza zasadowa) i poziomu bilirubiny.
Z potwierdzonym dwukrotnie dodatnim wynikiem HBs Ag powinnimy domaga si od lekarza pierwszego
kontaktu skierowania do poradni hepatologicznej lub szpitala na oddzia zakany. Zaraenie HBV nie jest
stanem, ktry mona leczy u lekarza pierwszego kontaktu czy zaprzyjanionego lekarza innej
specjalnoci. Waciwe rozpoznanie i leczenie moe by prowadzone wycznie w orodku
specjalistycznym. Nie wolno ulec uspokajajcym zapewnieniom i zrezygnowa z wizyty u specjalisty.
W poradni hepatologicznej zostanie okrelony stan choroby (czy replikujemy wirusa, w jakim stanie jest
wtroba) oraz zaproponowane dalsze postpowanie (w tym ewentualne leczenie przeciwwirusowe). Nie
naley zraa si kilkumiesicznymi terminami oczekiwa do poradni, lecz cierpliwie poczeka i zgosi si
w wyznaczonym terminie.

10 lat temu przeszam zapalenie wtroby. Posiadam HBs+, nastpia serokonwersja Hbe-.
Lekarz powiedzia, e oznacza to wyleczenie. Czy mog spa spokojnie?
Nie! Utrata HBe nie musi oznacza wyleczenia zapalenia wtroby typu B. Jedynie badanie HBV DNA i
brak cech zapalenia wtroby uprawniaj do postawienia diagnozy o ustpieniu choroby.
10 lat temu, przyjmowano e utrata HBe Ag oznacza wyleczenie. Dzisiejszy stan wiedzy medycznej si
zmieni gdy okazao si, e znaczna cz takich pacjentw replikuje wirusa na niewielkim poziomie i
posiada stale nieznacznie podwyszony poziom aminotransferaz.
Kady pacjent HBs Ag dodatni powinien podlega okresowej kontroli w poradni hepatologicznej.

Od 6 lat choruj na przewleke zapalenie wtroby typu B. Lecz si zaywajc hepatil i

essentiale forte. Czy to waciwa terapia?
Prawdopodobnie nie. Essentiale i hepatil to leki osaniajce, wzmacniajce, pomagajce odtru
wtrob, ale nie leczce zapalenia wtroby typu B. Nie mona za ich pomoc wyleczy przewlekego
zakaenia HBV.
Stosowanie tylko takiej terapii jest poprawne jedynie przy wiadomym odstpieniu od leczenia
przeciwwirusowego przez lekarza hepatologa lub zakanika. Bez konsultacji specjalistycznej taka terapia
jest bdem w sztuce lekarskiej.

Czy chorzy z HBV powinni stosowa diet wtrobow?

Nie ma czego takiego jak "dieta wtrobowa"! Przy zapaleniu wtroby nie stosuje sie specjalnej
diety, i obecnie uwaa si, e ograniczanie rnorodnoci posikw choremu jest przy tej chorobie
bdem.
Chory z HBV+ powinien je regularnie, wszystko, w sposb bardzo urozmaicony. Zaleca si ograniczenie
cikich tuszczy i wykluczenie potraw smaonych. Pacjent powinien odstpi od jedzenia pokarmw po
ktrych le si czuje (jest to bardzo indywidualne - jeden nie moe je bigosu, inny zielonej papryki itd).
Niewskazane s pokarmy konserwowane i niewiee.
Chorzy na HBV maj bezwzgldny zakaz spoywania najmniejszych nawet dawek alkoholu!

Szczepiam si przeciw HBV. Pniej zrobiono mi badania. Wyszo: HBs Ag-, AntyHBs+, HBe-,
AntyHBc-. Czy wynik dodatni AntyHBs oznacza chorob?
Nie. Dodatni wynik AntyHBs wskazuje na wytworzenie przeciwcia ochronnych po szczepieniu i odporno
na zaraenie wirusem HBV. Jest to waciwa i podana reakcja na podanie szczepionki.
Gdzie mona wykona badanie w kierunku HBV i ile ono kosztuje?
Badanie w kierunku zakaenia HBV to najprostsze, znane od wielu lat badanie antygenu HBs (HBs Ag).
Wykonuje je kade laboratorium pobierajce krew do analiz. Skierowanie moe wyda lekarz pierwszego
kontaktu, lub dowolny specjalista. Badanie wykonane prywatnie kosztuje poniej 10z.

Jaki lekarz powinien prowadzi chorego z HBV? Gdzie powinni si zgasza pacjenci ze
stwierdzonym HBs Ag+?
Chorzy z HBV powinni by pod opiek przychodni lub szpitali specjalistycznych. Leczeniem zapale
wtroby zajmuj sie poradnie zakane lub hepatologiczne. List placwek mona znale na naszych
stronach (wraz z adresami i telefonami).
Chorych z HBV prowadzi zatem specjalista chorb zakanych ("hepatolog").

Czy osoby zakaone HBV mog pi alkohol?

Zdecydowanie nie powinny. Alkohol uszkadza i podrania wtrob. Jest trucizn rozkadan gwnie
przez komrki wtroby. W sytuacji zapalenia tego narzdu bardzo niewskazane jest dodatkowe
obcienie alkoholem. Spoywanie regularnych lub znacznych iloci alkoholu w przypadku zakaenia HBV
moe znaczco przypieszy rozwj marskoci wtroby.

Czy dieta optymalna (Kwaniewskiego) moe pomaga w leczeniu zapalenia wtroby?

Zdecydowanie nie! Dieta tuszczowa obcia wtrob, ktrej wydolno i tak jest znacznie ograniczona
przez chorob. Stosowanie diety Kwaniewskiego moe pogarsza stan pacjenta, zwiksza stuszczenie
wtroby, a wskutek zaburzenia waciwego skadu substancji odywczych w diecie spowalnia procesy
regeneracji. Zdecydowanie odradzamy tego typu tuste diety podczas zapalenia wtroby.

Czy chorzy z HBV mog podejmowa wysiek i prac fizyczn? Czy dopuszczalne s wiczenia i
aktywno sportowa?
Tak. Aktywno chorego jest dozwolona, a nawet podana. HBV nie stanowi przeciwskazania do
wykonywania normalnej pracy czy rekreacyjnego wysiku fizycznego. Ograniczy naley jedynie wysiki
wycieczajce i siowe.
Osobne zagadnienie stanowi forsowanie organizmu podczas terapii interferonowej, co jest niewskazane,
za tryb ycia podczas leczenia powinien zosta omwiony z lekarzem prowadzcym, ktry ustali co jest
dozwolone, a co nie.
Z powyszych rozwaa naley wyczy osoby z rozwinit marskoci i ryzykiem krwawienia z ylakw
przeyku. W takiej sytuacji take naley zastosowa si cile do zalece lekarza.
Generalnie jednak poza szczeglnymi przypadkami czynnoci typu spacer, pywanie czy jazda na rowerze
nie s przeciwskazane.

Czy HBV mona wyleczy?

Tak! Wikszo osb zaraonych HBV ulega samoistnemu cakowitemu wyleczeniu!
Jedynie kilka % przypadkw przechodzi w przewleky stan nosicielstwa.
Przewleke HBV poddaje si leczeniu przeciwwirusowamu. Obecnie stosuje si m.in. interferony (zwyky i
pegylowany), a take analogi blokujce replikacj wirusa (lamiwudyna, adefowir, entekavir,
telbiwudyna).
W zalenoci od czasu trwania stanu przewlekego na cakowite wyleczenie moe liczy nawet poowa
chorych. U pozostaych podczas leczenia dochodzi do serokonwersji HBe, zaniku wirusa we krwi, znacznej
poprawy stanu wtroby i w perspektywie: zmniejszenia objaww choroby i istotnego przeduenia okresu
zdrowego i normalnego ycia.
Leczenie prowadz specjalistyczne szpitale i poradnie zakane, ktrych list mona znale na naszych
stronach. U kadego chorego replikujcego wirusa naley rozway terapi przeciwwirusow.

Jakie leki s stosowane w terapii HBV?

Obecnie w leczeniu przeciwwirusowym stosuje si leki dwch grup: interferony i syntetyczne leki
przeciwwirusowe (analogi nukleotydowe i nukleozydowe).
Interferony podawane s w postaci zastrzyku 1 lub 3 razy w tygodniu przez okres 3-12 miesicy
(zalenie od rodzaju interferonu, dawki, wskaza i reakcji organizmu). Interferony mog wywoywa
powane skutki uboczne, cho zazwyczaj terapia przebiega do agodnie.
Analogi blokujce replikacj wirusa przyjmuje si doustnie w postaci tabletki przyjmowanej 1x dziennie.
Leczenie jest nieuciliwe i nie daje zazwyczaj adnych skutkw ubocznych. Leczenie analogami jest
ponadto tasze (lamiwudyna) od interferonw.
Wybr grupy lekw i konkretnego preparatu uzaleniony jest od wielu czynnikw i dokonuje go lekarz
prowadzcy pacjenta. W przypadku niepowodzenia terapeutycznego istnieje zawsze moliwoc zmiany
schematu leczenia i sprbowania lekw z innej grupy.
W najbliszym czasie spodziewane jest wprowadzenie kilku nowych preparatw, ktre s ju
zarejestrowane w Polsce (adefovir, entekavir, telbiwudyna).
Podczas leczenia przeciwwirusowego chory podlega regularnej obserwacji lekarskiej - zazwyczaj co 4
tygodnie pobierana jest krew, a wyniki i postp leczenia oceniane przez lekarza prowadzcego. Leczenie
przeciwwirusowe jest dugotrwae i wymaga cierpliwoci, zaangaowania i wsppracy ze strony pacjenta.
S to czynniki niezbdne do rozpoczcia skutecznej terapii.

Czy kady chory z HBs Ag+ powinien podlega leczeniu?

Nie. Kady chory z HBs Ag+ powinien podlega obserwacji lekarskiej.
Leczeniu przeciwwirusowemu poddaje si pacjentw ktrzy replikuj wirusa (HBV DNA dodatnie i
odpowiednio wysoki poziom wiremii) lub maj objawy zapalenia wtroby (podniesiony ALAT i wskazujcy
na to wynik biopsji wtroby). Podawanie lekw przeciwwirusowych chorym z ujemnym HBV DNA jest
niecelowe.
Istniej kryteria oraz standardy wczajce pacjenta do programu lekowego. Zazwyczaj wysoki poziom
wiremii (wynik HBV DNA ilociowego) oraz podniesiony wynik ALAT bd wskazaniem do rozwaenia
terapii.
Terapii nie prowadzi si u chorych u ktrych istniej powane przeciwskazania do takiego leczenia, oraz u
chorych ktrzy nie rokuj regularnego prowadzenia terapii (np. osoby uzalenione od alkoholu czy
narkotykw do czasu uporania si z naogiem).

Czy leczenie jest skuteczne?

Generalnie tak. U wikszoci leczonych dochodzi do poprawy wynikw i stanu wtroby. Istotna cz z
nich moe liczy na trwae efekty terapii. Pewna cz na cakowite wyleczenie.
Naley pamita, e osignicie serokonwersji HBe, czy zaniku HBV DNA jest istotn popraw stanu
zdrowia pacjenta, a takie sytuacje podczas terapii s raczej regu.

Syszaam o powanych objawach ubocznych stosowania interferonu. Obawiam si takiej

terapii. Czy nie lepiej wybra mniej grony lek?
Interferony mog mie grone skutki uboczne. Ich stosowanie wymaga dokadnego rozwaenia korzyci
dla pacjenta.
Naley jednak pamita, e leczenie interferonami daje najwysze wspczynniki trwaych odpowiedzi na
leczenie.
Lekarz proponujc terapi interferonem zna stan pacjenta, i jest w stanie oceni ryzyko powika.
Podczas terapii jest take na bieco monitorowany stan wtroby czy morfologia, pozwalajc zareagowa
w przypadku problemw.
Interferony pegylowany (Pegasys) daje mniej objaww ubocznych. Chorzy z WZW B przechodz terapi
agodniej ni chorzy z WZW C.
Wikszoc chorych nie ma objaww ktre powodowayby konieczno przerwania terapii.

Jak przebiega leczenie interferonem u chorego z HBV?

Po kwalifikacji do leczenia (zestaw bada specjalistycznych okrelajcych stan, zazwyczaj wraz z biopsj
wtroby) pacjent otrzymuje pierwszy zastrzyk w orodku lub poradni, zostaje poinstruowany jak naley
wykonywa wstrzyknicia i dostaje do domu lek na czas do nastpnej wizyty (zazwyczaj 2-4 tygodnie).
Podczas nastpnej wizyty pobierana jest krew, przeprowadzane badanie lekarskie, i (jeli nie wystpio
nic niepokojcego) wydawane leki na kolejny okres czasu.
Zazwyczaj poza kilkoma pierwszymi dniami chory podczas terapii moe normalne pracowa i nie wymaga
zwolnienia lekarskiego.
Wstrzyknicia wykonuje si podskrnie. Zastrzyki nie s bolesne. Zazwyczaj interferon dostarczany jest
w postaci wygodnych do uycia penw lub strzykawek jednorazowych wraz z ig. Wykonanie zastrzyku
nie stwarza duego problemu.
W trakcie terapii HBV w okresie kilku tygodni narasta ALAT co jest wyrazem waciwej odpowiedzi
organizmu na leczenie. Rwnoczenie obnia si HBV DNA, czsto a do cakowitego zaniku. Od samego
pocztku terapii spada take morfologia, co jest charakterystyczne dla stosowania interferonu.
Po okresie wzrostu ALAT zazwyczaj opada do wartoci w granicach normy.
U czci chorych przebieg leczenia moe by inny.
Po zakoczeniu terapii moliwych jest kilka scenariuszy. Zazwyczaj utrzymuje si serokonwersja HBe
(jeli do niej doszo), zazwyczaj poziom HBV DNA jest znacznie niszy (lub pozostaje ujemny), a wartoci
ALAT s poniej wartoci wyjciowych (a czsto w normie). U czci chorych po jakim czasie dochodzi
do zaniku HBs Ag. U praktycznie wszystkich chorych poprawie ulega stan wtroby.
Cz chorych niestety nie reaguje na leczenie interferonem (zwaszcza zaraeni w dziecistwie, u
ktrych nie udao si uzyska serokonwersji HBe).

Czy leczenie jest refundowane?

Tak. Leczenie prowadzone jest w ramach programw lekowych, gdzie pacjent nie ponosi kosztw
odpatnoci za lek.
Interferony s lekami drogimi, cena terapii wynosi kilkadziesit tysicy zotych.
Ilo terapii jest ograniczona. Poradnie lecz pacjentw najbardziej potrzebujcych lub najlepiej
rokujcych wyleczenie, za pozostaych zgodnie z kolejk oczekiwania na leczenie.
Chory w kolejce na leczenie moe oczekiwa nawet kilka lat. Sytuacja ta czsto podyktowana jest
wzgldami finansowymi.

Choruj od 7 lat na PWZW B i poza nieznacznie podwyszonym ALAT nie mam adnych
objaww. Czy potrzebuj si leczy?
Tak. Podwyszony ALAT wskazuje prawdopodobnie na aktywny proces zapalenia wtroby. Siedmioletni
okres przewlekego zapalenia jest do dugi i powinien podlega obserwacji specjalistycznej. Brak innych
objaww nie jest w tym przypadku dowodem na peni zdrowia. Zdecydowanie polecamy kontakt z
poradni hepatologiczn.

Jakie skutki moe wywoa zaniedbane PWZW B?

Przewleke zapalenie wtroby po latach prowadzi do markoci wtroby lub raka pierwotnego wtroby.
Moe sta si przyczyn powanych problemw zdrowotnych prowadzc nawet do mierci.

Czy mona si zarazi poprzez kontakty codzienne?

Wirus HBV przenosi si drog seksualn i poprzez krew. Nie ma moliwoci przeniesienia poprzez dotyk,
kichanie, kaszel czy wraz z poywieniem.
Kontakty domowe nie stanowi adnego zagroenia, o ile pamitamy o takich szczegach jak
nieuywanie wsplnych przyborw do golenia czy noyczek do paznokci.

Odebraam wynik ALAT. Jak wysokie bywaj wartoci ALAT?

Od wartoci w normie (5-20) do wartoci sigajcych nawet kilku tysicy przy ostrym zapaleniu wtroby i
niektrych zatruciach.
W przypadku przewlekego zapalenia wtroby wysze wartoci wskazuj zazwyczaj na potencjalnie
szybsz progresj w kierunku marskoci, bdc rwnoczenie pozytywn wskazwk w przypadku
prowadzenia terapii - chorzy z wyszym ALAT zazwyczaj lepiej reaguj na leczenie.

Odebraem wynik HBV-DNA. Jakie s typowe wartoci?

Wyniki HBV DNA s nieporwnywalne pomidzy laboratoriami z uwagi na stosowanie rnych metod
badania.
Zazwyczaj testy s w stanie wykry od 50 cztek wirusa. Starsze testy maj nisz czuo, np. potrzeba
2000 czstek by uzyska wynik dodatni.
Testy jakociowe s zazwyczaj bardziej czue od testw ilociowych.
Wartoci wiremii do 10.000 w 1ml uwaa si za bardzo mae (czsto nie podejmuje si leczenia),
wartoci do 100.000 uwaa si za mae. Wartoci powyej 1mln czstek w 1 ml uwaane s za due.
Zdarzaj si wyniki przekraczajce 100mln czstek wirusa w 1ml.

Choruj na PWZW B. Jak najlepiej oceni stan mojej wtroby?

Najlepiej uda si do poradni specjalistycznej na konsultacj z lekarzem. Podczas badania na podstawie
wynikw dodatkowych bada lekarz okreli stan chorego oraz zaproponuje dalsze postpowanie. Inne
metody s niewaciwe.

Czy mog samodzielnie leczy PWZW B?

Nie. Leczeniem przewlekego zapalenia wtroby zajmuj si wysocespecjalistyczne poradnie, powoane
wacnie w tym celu.
Zadaniem pacjenta jest przyjmowanie lekw zgodnie z zaleceniami i terminowe zgaszanie si na badania
kontrolne.

Moja ciotka mwia, e dziurawiec moe wyleczy "taczk". Czy to prawda?

Kompletna bzdura. adne zioolecznictwo nie jest w stanie wyleczy chorego z HBV. Zioa mog mie
dziaanie agodzce lub poprawia stan wtroby, i rozwanie stosowane mog by pomocne w leczeniu.
Lekarze czsto zapisuj np. sylimarol, Livenorm czy inne preparaty pochodzenia naturalnego, i warto z
nich rozsdnie korzysta gdy s ku temu wskazania. Absolutnym bdem jest jednak zastpowanie
profesjonalnego leczenia poradami ciotki czy znachorki. To dziaania zdecydowanie na szkod pacjenta!

Podczas porodu otrzymaam krew. Czy powinnam si przebada w kierunku HBV?

Warto wykona badanie HBs Ag u kadej nieszczepionej osoby. Natomiast ryzyko zaraenia si wirusem
typu "B" podczas transfuzji od wielu lat jest raczej znikome - krew jest badana pod ktem obecnoci tego
wirusa.

Dlaczego zakaenie HBV bywa nazywane taczk wszczepienn? Odebraem niedawno

wyniki bada, stwierdzono u mnie wirusa, a nigdy nie miaem taczki.
U czci chorych (kilkanacie %) podczas ostrego zapalenia wtroby typu B dochodzi do wystpienia
taczki. Wikszo pacjentw jednak nigdy jej nie ma.
Choroba jest nazywana taczk wszczepienn ze wzgldw historycznych i nie jest to obowizujca
nazwa medyczna.

Posiadam HBs Ag+. Czy istnieje ryzyko zaraenia wirusem typu Delta (HDV)?
Teoretycznie tak. Cho w Polsce opisane jedynie pojedyncze przypadki zaraenia tym wirusem.
Zaraenia HDV wystpuj gwnie w krajach arabskich, w basenie morza rdziemnego oraz w krajach
azjatyckich. Warto o tym pamita wybierajc si np. w podr. Drogi przenoszenia HDV s identyczne
jak HBV.
Zaraeniem wirusem Delta zagroeni s wycznie chorzy, w ktrych krwi wystpuje antygen HBs.

Co si stanie, gdy chory z HBV zarazi si wirusem typu C (HCV)?

To bardzo niekorzystna i grona sytuacja. Zazwyczaj ma miejsce wwczas podwjne zakaenie, gdzie oba
wirusy uszkadzaj wtrob. Chorzy na przewleke zapalenie wtroby typu B powinni zwraca szczegln
uwag by unika moliwoci nadkaenia wirusem C.

Czy mona si szczepi na inne choroby bdc nosicielem HBV?

Zakaenie HBV nie stanowi przeciwwskazania do wykonywania szczepie przeciw innym chorobom.
Mona przyjmowa wszelkie szczepienia, w tym np. coroczn szczepionk przeciw grypie.

Czy to prawda e mona si zarazi HBV korzystajc ze wsplnej toalety?

Tak, o ile wykorzystujemy toalet do kontaktw seksualnych lub przyjmowania doyleni narkotykw ;-)
W normalnych warunkach przeniesienie wirusa HBV poprzez urzdzenia sanitarne jest niemoliwe i nie
istnieje ryzyko zaraenia si t drog. Wirus HBV nie wystpuja w kale i moczu. Nie ma moliwoci
zaraenia si poprzez kontakt wirusa z nieuszkodzon skr.
Naley zatem uzna pogoski o zakaeniach poprzez wsplne uywanie WC za kompletn bzdur.

W jakich pynach wystpuje wirus HBV, a w jakich nie?

HBV wystpuje we krwi, pynie mzgowo-rdzeniowym, limfie, przesikach ropnych, luzie szyjkowym i w
nasieniu.
HBV NIE wystpuje w moczu, zach, linie i pocie.

Czy stosowanie prezerwatywy zabezpiecza przed zakaeniem HBV?

Tak, prawidowo zastosowana prezerwatywa zapewnia ochron przed przeniesieniem wirusa HBV. W
przypadku regularnych kontaktw warto jednak pomyle o szczepieniu naraonego partnera. Wwczas
stosowanie prezerwatywy nie bdzie potrzebne.

Czy mona si zarazi poprzez stosunek oralny?

Strona bierna jest waciwie bezpieczna. Strona aktywna ma ma szans na zaraenie wirusem. Wirus
nie przenosi si drog pokarmow i ryzyko zaraenia wystpuje jedynie w przypadku istnienia
krwawicych ran czy uszkodze wewntrz jamy ustnej.
Szczepienie cakowicie eliminuje moliwo przeniesienia zaraenia, take w taki sposb.

Czy istnieje ryzyko przeniesienia choroby z matki na pd?

Tak. Matka zaraona wirusem HBV powinna podlega specjalnej opiece, i powinna zosta wdroona
specjalna procedura postpowania. Polega ona na dokadnym wytarciu dziecka tu po urodzeniu oraz
podaniu szczepienia przeciw HBV ( w pierwszej dobie ycia dziecka) wraz z immunoglobulin HBIG.

Czy chora na HBV powinna karmi piersi?

Dziecko urodzone przez matk HBV pozytywna otrzyma w pierwszych godzinach ycia szczepionk
przeciw HBV oraz immunoglobulin HBIG. Bdzie zatem odporne na zakaenie wirusem B, o ile ju
wczeniej nie doszo do zakaenia. Wydaje si zatem, e w przypadku wdroenia waciwego
zabezpieczenia noworodka przed zakaeniem nie ma istotnych przeciwskaza do karmienia piersi.

Jestem nosicielem HBV. Czy grozi mi marsko i rak wtroby? Jak ograniczy ryzyko?
Kady nosiciel wirusa "B" jest zagroony rozwojem marskoci i raka pierwotnego wtroby. Dlatego
powinien podlega nadzorowi specjalistycznemu, oraz w uzasadnionych przypadkach leczeniu
przeciwwirusowemu. Leczenie przeciwwirusowe zazwyczaj powoduje ustpienie dolegliwoci i poprawia
stan wtroby. Nierzadkie s przypadki cakowitego wyleczenia.
Nosiciele wirusa powinni prowadzi regularny tryb ycia i unika alkoholu i substancji uszkadzajcych
wtrob.
U wczenie zdiagnozowanego chorego, przy prawidowej opiece specjalistycznej ryzyko powanych
powika zdrowotnych jest minimalne.
Mam marsko wtroby spowodowan wieloletnim HBV. Co powinienem zrobi?
Przede wszystkim pozostawa pod opiek poradni hepatologicznej lub zakanej i rygorystycznie stosowa
si do zalece lekarza.
U chorych z marskoci wystpuje wiele czynnikw ryzyka, takich jak chociaby krwotoki z ylakw
przeyku (bardzo niebezpieczne). Mona je ograniczny i zminimalizowa, co wymaga jednak pewnej
dyscypliny ze strony pacjenta.
W bardzo cikich i niepoddajcych si leczeniu przypadkach rozwaa si przeprowadzenie przeszczepu
wtroby. Znane s przypadki ponad 20-letniego przeycia po wykonaniu takiej operacji.

Robiem badania okresowe do zakadu pracy. Lekarz powiedzia, e wszystko jest w porzdku.
Czy to oznacza, e HBV mnie nie dotyczy?
Nie oznacza. Zapalenia wtroby nie mona stwierdzi na podstawie wynikw morfologii czy OB. Badania
podstawowe nie s w stanie wykry tego typu stanu chorobowego. Oznacza to, e mona mie
perfekcyjne wyniki morfologii, niskie OB i rwnoczenie by zakaonym HBV!
Konieczne jest wykonanie tzw. prb wtrobowych, czyli poziomu enzymw ALAT, ASPAT, GGTP, ALB i
Bilirubiny. Byoby dobrze, gdyby takie badanie doczano do zakresu bada okresowych.

Hbs dodatni a przeciwcia brak (ujemny)

Przede wszystkim potrzebne jest powtrzenie bada. Jeli wynik bdzie taki
sam prosz uda si do lekarza rodzinnego. On skieruje dalej do specjalisty,
prawdopodobnie do specjalisty chorb zakanych lub do hepatologa. W celu
zbadania aktywnoci wirusa niezbdne moe by wykonanie PCR. Trzeba
bdzie te wykona usg brzucha.

Hbs antygen jest to antygen, ktry jako pierwszy pojawia si we krwi u osoby
zakaonej wirusem WZW B. Mona wykry go ju po okoo 27-41 dniach. W
wyjtkowych przypadkach moe on si pojawia ju po upywie 14 dni. Suy
on te do diagnostyki zakaenia WZWB. Norm dla zdrowego pacjenta jest
brak tego antygenu we krwi.

Po pewnym czasie Hbs znika z krwi, a zaczynaj si pojawia przeciwciaa.

Jeli Hbs utrzymuje si ponad 6 miesicy mwimy o zakaeniu przewlekym.

Po okoo 4-6 miesicach od zakaenia zaczynaj pojawia si we krwi

przeciwciaa czyli anty Hbs. Jest to odpowied organizmu ludzkiego na wirusa.
Jeli w krwi najpierw wykrywany by Hbs, a potem przeciwciaa, wiadczy to o
tym, e organizm przezwyciy zakaenia. Jeli w wyniku znajdujemy
zarwno Hbs jak i anty Hbs, to moe to oznacza, e albo organizm jest w
stanie przezwyciania infekcji albo zakaenie przeszo w form przewlek i
nie zostao przezwycione.

Leczeniem zajmuje si specjalista chorb zakanych. Jako terapi stosuje si

interferon lub, jeli jest on nieskuteczny, analogi nukleozydowe i
nukleotydowe. U 90 proc. chorych udaje si przy pomocy lekw zwalczy
wirusa. U 10 proc. chorych zakaenie przeradza si w form przewlek.
Przyjmowanie witamin i tranu nie przyczyni si do zwalczenia wirusa.
Niezbdna jest wizyta u specjalisty.
Bezinwazyjne badanie oceny stopnia wknienia wtroby za pomoc urzdzenia FibroScan dostpne s
w placwkach Specjalistycznego Centrum Medycznego INTERMEDIS w odzi, Warszawie i Wrocawiu.

Czym jest FibroScan?

Jest to pierwsze innowacyjne urzdzenie do bezinwazyjnej i tym samym zupenie bezpiecznej oceny
stopnia wknienia wtroby, w przebiegu przewlekych zapalnych chorb wtroby o zrnicowanej
etiologii. Jest tym samym alternatyw dla wykonania wyjciowej i/lub kontrolnej biopsji wtroby.
Wskazaniem do wykonania badania FibroScan s m.in. WZW typu B i C, stuszczeniowa choroba
(NAFLD), stuszczeniowe (NASH), alkoholowe (ASH) i toksyczne zapalenia wtroby oraz monitorowanie
wknienia wtroby u pacjentw po jej przeszczepie.

W szeregu krajw europejskich badania nieinwazyjne, m.in. FibroScan, s standardow metod

diagnostyczn rwnowan z biopsj wtroby, w ocenie stopnia wknienia miszu wtroby, niezalenie
od przyczyny jej choroby. Rwnie w Polsce w rozporzdzeniu Ministra Zdrowia z dnia 18 lutego 2011 r. w
sprawie kwalifikacji do programu kuracji interferonowych w leczeniu przewlekego wirusowego zapalenia
wtroby typu B oraz C wskazano FibroScan jako penoprawn metod diagnostyczn dla oceny stopnia
nasilenia wknienia wtrobowego. Wicej o mona zobaczy TUTAJ

Rozszerzone porwnanie obu metod diagnostycznych - biopsji wtroby oraz FibroScan mona
znale TUTAJ.

Jak dziaa FibroScan?

Gowica urzdzenia, w kontakcie ze skr pacjenta, generuje impuls mechaniczny. Fala przechodzi przez
tkanki podskrne i dochodzi do wtroby. W tym czasie gowica wysya ultradwiki, ktre su pomiarowi
prdkoci rozchodzenia si fali. Szybko jej przemieszczania jest zalena od stopnia twardoci wtroby.
Prdko jest tym wiksza im wiksze jest zwknienie i sztywno wtroby. Wyniki pomiarw prdkoci
fali s komputerowo przetworzone, a wynik kocowy. Zobrazowanie zasady dziaania mona nale TUTAJ

Dlaczego warto wybra badanie FibroScan?

nie wymaga specjalnego przygotowania,

trwa 5-10 minut,

jest bezbolesne i nieinwazyjne,

mog z niego skorzysta Pacjenci o rnej budowie ciaa (gowice o rozmiarach M i XL),

wynik otrzymujemy od razu po jego zakoczeniu,

wynik jest redni z 10 pomiarw - wysoka warto diagnostyczna,

mona je powtarza wielokrotnie i w dowolnych odstpach czasu

Jak wyglda badanie FibroScan?

badanie FibroScan przypomina badanie ultrasonograficzne jednak jego celem nie jest uzyskanie
obrazu a pomiar stopnia zwknienia watroby,

wyniki pomiarw s komputerowo przetworzone, a wynik kocowy stanowi warto redni ze

wszystkich pomiarw i mieci si w zakresie od 1,5 do 75 kPa,

wynik badania interpretuje lekarz na podstawie uzyskanego rezultatu i w odniesieniu do

istniejcej choroby wtroby - okrelenie zwknienia wtroby w skali F0 - F4 (skala tosama ze
znowelizowana skal oceny zwknienia wtroby w wyniku biopsji - METAVIR / Kendall), tabel
korelacji midzy sztywnoci (kPa) oraz stopniem zwknienia wtroby mona znale TUTAJ.
Co to jest?

Biopsja to pobranie wycinka wtroby poprzez nakucie specjaln, cienk ig biopsyjn powok ciaa
pacjenta. Jest to najwaniejsze badanie diagnostyczne w przypadku zakaenia HCV. Biopsja moe by
niecelowana (aspiracyjna, "lepa"), podczas ktrej lekarz wkuwa ig na wysokoci IX lub X
midzyebrza i wybirczo pobiera materia (bioptat), lub celowana - przy towarzyszcym badaniu
ultrasonograficznym.

Przygotowanie.

Biopsj wykonuje si w warunkach szpitalnych, sterylnych, czsto na sali operacyjnej, badanie to

wymaga 2-3 dniowego pobytu w szpitalu/klinice. Czasem jednak odby si moe ambulatoryjnie, gdzie
chory przychodzi do szpitala rano, a do domu wraca wieczorem. Pozostaje na czczo w dniu wykonania
badania. Przygotowany do biopsji pacjent ma wykonane dokadne badania, midzy innymi :
krzepliwo krwi, USG, grupa krwi, morfologia, poziom bilirubiny, elaza, transaminaz. Niska
krzepliwo krwi, moe by przeszkod w wykonaniu badania lub przyczyn duszej hospitalizacji i
podania lekw poprawiajcych krzepliwo.

Wykonanie.

Badanie odbywa si przy znieczuleniu miejscowym. Lekarz wkuwajc si ig biopsyjn powoli podaje
rodek znieczulajcy. Badanie jest bezbolesne. Podczas nakucia chory powinien wstrzyma na chwil
oddech. Zasysajc toczkiem strzykawki pobiera si materia tkankowy. rednica igy u dorosych
pacjentw wynosi powinna powyej, u dzieci max. - 1,6 mm. Pobrana prbka poddana jest badaniu
histopatologicznemu, ktre ocenia jej budow mikroskopow i rnicuje stany chorobowe. Za
reprezentatywn cz miszu wtroby zawart w biopsji uwaa si waeczek tkankowy zawierajcy
co najmniej 6 przestrzeni wrotnych.

Po badaniu.

Po wykonanym badaniu w miejscu ukucia zakadany jest opatrunek jaowy. Materia wysyany jest do
badania do renomowanych orodkw histopatologicznych w Polsce. Na wynik niejednokrotnie czeka si
ok. 2 tygodnie czasu. Po wykonanym badaniu pacjent powinien lee co najmniej kilka godzin na
prawym boku, na waeczku umieszczonym pod prawym ukiem ebrowym, albo na specjalnych
pojemnikach z zamroon ciecz, zawinitych w sterylny materia. Czasami odczuwa si lekkie
pobolewania w prawym podebrzu, czasem moe bole prawy bark przez kilka godzin. Tego samego
dnia lekarze zazwyczaj pozwalaj zje lekkostrawny kleik, nastpnego dnia je mona ju wszystko.

Komplikacje.

Oczywicie kamstwem byoby gdybymy napisali tutaj, e komplikacji nie ma. Zdarzaj si one, ale
bardzo rzadko, bo tylko w okoo 2% przypadkw. Nale do nich: krwotok wewntrzny, podranienie
lub ciowe zapalenie otrzewnej, przebicie pata wtroby, zapa kreniowa, krwiak lub odma
rdpiersia, podranienie okostnej eber lub nerww midzyebrowych.

Wynik.

W ocenie wycinka wtroby (w wyniku) znale moemy dwie wartoci w skali 0 - 4, gdzie 0 - oznacza
brak zmian patologicznych, a 4 - zmiany bardzo powane. Znajduj zastosowanie wyniki porednie,
np.: 0/1, 2/3, 3/4 . Stosuje si zapis numeryczny, gdy pobrany wycinek zawiera co najmniej 6
przestrzeni wrotnych (bramnych), w przypadku, gdy pobrany wycinek zawiera 4 lub mniej przestrzeni
wrotnych wynikowi powinna towarzyszy opisowa forma diagnoz (np. hepatitis chronica C - przewleke
zapalenie wtroby typu C).

Aktywno zapalna (grading, g):

0 pkt. - brak zmian zapalnych w przestrzeniach wrotnych;

1 pkt. - aktywno niewielka: skpe nacieki w przestrzeniach wrotnych, maa aktywno

 zapalna rdzrazikowa, zachowane blaszki graniczne;

2 pkt. - aktywno mierna: naciek zapalny miernego stopnia w przestrzeniach wrotnych,

pojedyncze ogniska martwicy ksowej, pojedyncze ogniska martwicy w zrazikach;

3 pkt. - aktywno rednia: martwica ksowa obejmujca mniejszo obwodu blaszki

granicznej we wszystkich przestrzeniach wrotnych, aktywno zapalna i martwica
umiarkowanego stopnia w zrazikach;

4 pkt. - aktywno dua: martwica ksowa obejmujca wikszo obwodu blaszki granicznej,
duego stopnia aktywno zapalna rdzrazikowa z tworzeniem martwicy mostkujcej.

Zasig wknienia (staging, s):

0 pkt. - norma - pojedyncze wkna kolagenowe w przestrzeniach wrotnych;

1 pkt. - wlknienie w obrbie przestrzeni wrotnych;

2 pkt. - wknienie okoowrotne i ewentualnie pojedyncze wknienie przsowe z

zachowaniem struktury zrazika;

3 pkt. - obecno licznych przse wknistych z zaburzeniem architektoniki zrazikw bez

odczynu regeneracyjnego;

4 pkt. - rozsiane wknienie lub marsko.

Ponadto biopsja wtroby moe okreli czy wystpuje stuszczenie, zmiany nowotworowe, cechy
cholestazy (zastj ci). Bez wykonanej biopsji wtroby nie moe by mowy o zakwalifikowaniu si do
ewentualnego leczenia przewlekego Hepatitis C lub B.