5/2016 maj
Elektronik
10,00z (w tym 5%VAT)
www.elektronikaB2B.pl
MAGAZYN ELEKTRONIKI PROFESJONALNEJ
Kondensatory
tantalowe w ukadach
elektronicznych
Tantalowe kondensatory elektroli-
tyczne, z elektrolitem w fazie sta-
ej, s chtnie stosowane przez projek-
tantw do magazynowania energii, l-
tracji i odsprzgania sygnaw w uka-
dach elektronicznych. Charakteryzuj
si stabilnoci i maymi wymiarami.
Dziki postpowi technologicznemu
w kondensatorach tych stosuje si sta-
le ulepszane katody polimerowe, obni-
ajce skuteczn rezystancj szeregow
(ESR), zastpcz indukcyjno szere-
gow (ESL) i znacznie zwikszajce g-
sto upakowania. Wpyw tych udosko-
nale na podstawowe parametry kon-
densatorw jest istotny. Patrz str. 74
W numerze
Testowanie obwodw drukowanych .... 66
Idealna dioda i kontroler hot swap
podstaw systemw o wysokiej
dostpnoci ........................................... 69
Wicej elektroniki to i wicej baterii ..... 18
Nakad 10600 egz.
Wywiad: Krzysztof Torczyski
z rmy Printor str. 22
ISSN -1248-4030
INDEKS 340 731
Energia odnawialna coraz
atrakcyjniejsza dla biznesu, ale
podatna na zawirowania polityczne
Bez wtpienia odnawialne rda ener-
gii to jeden z najprniej rozwijajcych
si sektorw gospodarki na wiecie. Ich
rozwj stymuluje te wzrosty w sekto-
rach towarzyszcych: transporcie, bu-
downictwie, magazynowaniu energii
i jest rdem wielu innowacji. Odna-
wialne rda energii w niedalekiej przy-
szoci pomog przezwyciy kryzys
oraz dadz nowe miejsca pracy, a obec-
no takich rde blisko odbiorcw jest
w stanie znacznie ograniczy due stra-
ty zwizane z transportem prdu. Nasze
zobowizania s podwalin biznesu dla
wielu rm, ktre czekaj, a pragmatyka
wemie gr nad polityk. Patrz str. 26
Filtry przeciwzakceniowe
parametry, waciwoci
idobieranie
Aby ograniczy zaburzenia przewo-
dzone rnicowe i wsplne pynce
z i do urzdzenia oraz z i do sieci zasila-
jcej wykorzystuje si ltry sieciowe. In-
staluje si je midzy sieci elektroenerge-
tyczn, a obcieniem. S one budowa-
ne z elementw pasywnych. W artyku-
le przybliamy konstrukcj i parametry
tych komponentw. Patrz str. 77
Elektronik www.elektronikaB2B.pl numer 228 maj 2016 r. Energia odnawialna coraz bardziej atrakcyjna dla biznesu, ale podatna na zawirowania polityczne
Elektronik www.elektronikaB2B.pl numer 228 maj 2016 r. Energia odnawialna coraz bardziej atrakcyjna dla biznesu, ale podatna na zawirowania polityczne
 SPV1050
niskomocowy ukad pozyskiwania
energii i adowarka w jednym

Parametry
Beztransformatorowy ukad pozyskiwania nastawialne napicie rozadowania
energii z ogniw fotowoltaicznych oraz ogniw akumulatora w zakresie 2,2V3,6V
termoelektrycznych (dokadno 1%)
wysoka sprawno niezalenie od rda dwa niezalene ukady LDO
pozyskiwania energii (1,8V oraz 3,3V)
prd adowania akumulatora do 70mA moliwo wczenia/wyczenia
zintegrowana przetwornica DC/DC ukadw LDO poprzez piny sterujce
typu buck/boost wskaniki podczenia baterii
nastawialne napicie adowania akumulatora oraz adowania
w zakresie 2,6V5,3V (dokadno 1%) zabezpieczenie przed
programowalny MPPT odczeniem baterii

Future Electronics Polska

ul. Kopotowskiego 22, 03-717 Warszawa, tel. 48 22 590 72 02, faks 48 22 590 72 30
future-info-pl@futureelectronics.com, www.futureelectronics.com
Od redakcji

Mijaj zote czasy

dla fablesowych
producentw chipw
Kryzys w wiatowej gospodarce, jaki z rnym nateniem daje zna o sobie od
2008 roku, zmusza wiele rm z brany do powanych zmian strategii biznesowej,
a nas, obserwatorw wydarze rynkowych, uczy, e nic w elektronice nie jest dane na
zawsze. Przykadem mog by producenci pprzewodnikw typu fabless, czyli tacy
bez wasnych fabryk chipw, jak Maxim, Atmel, Xilinx, do niedawna bya to te ku-
piona przez Intela Altera i wielu innych. Dekad temu tego typu rmy stawiane byy
za wzr elastycznoci biznesowej, bowiem w brany istniao przekonanie, e wasna
fabryka pprzewodnikw (silicon foundry) to wielki balast inwestycyjny i obci-
enie dla nansw. Koncepcja, aby nie mie wasnej wytwrni, zajmowa si tylko
projektowaniem, a produkcj odda do wyspecjalizowanych producentw kontrak-
towych, takich jak tajwaskie UMC lub TSMC, bya wwczas uznawana za nowator-
sk i staa si podstaw biznesu dla wielu znanych rm, w tym take duych gigan-
tw, jak chociaby Qualcomm i Nvidia. Najnowsze opracowanie Accenture Strategy
pokazuje jednak, e zote czasy dla rm fablesowych si kocz i naley oczekiwa,
e rynek zatoczy koo i znowu podstaw bdzie posiadanie wasnej fabryki.
Najoglniej mwic, przyczyn tego jest kryzys, bo kiepskie czasy zaostrzyy konku-
rencj i spowodoway spadki cen ukadw scalonych. W ostatniej dekadzie poszerzya
si te znacznie oferta wikszoci kategorii pprzewodnikw, co cznie znaczco ob-
niyo mare producentw, bo rynek dystrybucji nieustannie naciska na obniki cen.
Problemem jest jednak to, e wikszo producentw fablesowych ma wiksze koszty
dziaalnoci od IDM-w (producentw posiadajcych fabryki), wic ten spadek mar
drastycznie obnia im dochody, a nawet zagraa rentownoci. Accenture podaje, e
w 2010 roku rednie koszty dziaalnoci rm fablesowych wynosiy 65% przychodw,
ale w 2015 roku byo to ju 80% i prognozy zapowiadaj dalszy wzrost tego wskanika.
Accenture zarzuca rmom tego typu, e s mao elastyczne, bazuj na jednej strate-
gii rynkowej i maj rozdt siatk pac. Badania pokazay, e fundusz pac maj typowo
o 24% wyszy ni w rmach, ktre maj wasne fabryki i wikszo fablesw paci ka-
drze zarzdzajcej takie same pienidze, jakie pobieraj menederowie kierujcy bizne-
sem o znacznie wikszej skali i zoonoci. Wydzielenie do oddzielnych rm projekto-
wania i produkcji ukadw scalonych zwiksza te koszty ich produkcji, gwnie z uwagi
na to, e trudniejszy jest proces testowania chipw. Koszt usugi produkcyjnej jest wic
wikszy dla rm fablesowych ni dla dziau wasnego. Przez lata byo odwrotnie, a dodat-
kowo wiksze mare pozwalay te skutecznie ukry wysze pace. Nierzadko rmy fa-
blesowe z uwagi na ograniczanie ryzyka projektowego wsppracuj tylko z jednym do-
stawc usug produkcyjnych, co jest wykorzystywane i dalej zwiksza koszty.
Problemy fablesowych producentw pprzewodnikw wielu osobom mog si
wydawa z naszego punktu widzenia jako odlege i bdce w zasadzie ciekawost-
k. Niemniej koncepcja skupienia si w biznesie na projektowaniu urzdze i pe-
nym przekazaniu produkcji do wyspecjalizowanej rmy kontraktowej te bya przez
wiele lat zaliczana do procesw, ktre zmieni trwale krajobraz brany elektroni-
ki w Europie. Rozwj usug EMS bazowa przynajmniej w czci na takim scenariu-
szu, e producenci OEM pozbd si produkcji wasnej lub przynajmniej znacznie
j ogranicz i skupi si na tworzeniu wasnoci intelektualnej, stajc si w biznesie
czym analogicznym do pprzewodnikowych fablesw.
adna rma w kraju nie zdecydowaa si na tak radykalny krok, co wicej, w ostat-
nich kilku latach wida, e dziaania s cakiem odwrotne do tych prognozowanych,
bo producenci licznie rozbudowuj parki maszynowe i do rm EMS kieruj nadwy-
ki zlece. Wikszo takich rm to prywatna dziaalno, wieloma kieruj wacicie-
le, ktrzy patrz na rozwj znacznie dalej, ni siga perspektywa rocznej premii za
zarzdzanie. Jak wida, spojrzenie to musi przekracza dekad, aby mona byo zo-
baczy dokadnie wszystkie szczegy.
Robert Magdziak

4 Maj 2016 Elektronik

W numerze

26
Energia odnawialna coraz bardziej
atrakcyjna dla biznesu, ale podatna
na zawirowania polityczne
Odnawialne rda energii to obecnie jeden z najprniej rozwi-
jajcych si sektorw gospodarki na wiecie. Ich rozwj stymulu-
je te wzrosty w sektorach towarzyszcych: transporcie, budow-
nictwie, magazynowaniu energii i jest rdem wielu innowacji.
74
Kondensatory tantalowe wukadach
elektronicznych
Tantalowe kondensatory elektrolityczne, z elektrolitem w fazie sta-
ej, s chtnie stosowane przez projektantw do magazynowania
energii, ltracji i odsprzgania sygnaw w ukadach elektronicz-
nych. Charakteryzuj si stabilnoci i maymi wymiarami. W kon-
densatorach tych stosuje si stale ulepszane katody polimerowe.

OD REDAKCJI
4 Mijaj zote czasy dla fablesowych
producentw chipw

GOSPODARKA
8 Aktualnoci
12 Rynek sprztu do produkcji elektroniki

18 18
drukowanej wEuropie si nasyci
Wicej elektroniki to iwicej baterii

Wicej elektroniki to iwicej baterii

20 Mimo trudnoci finansowych, Toshiba
inwestuje 3,2 mld dol. wfabryk
Rosncy popyt ze strony rynkw pojazdw elektrycznych i hybry-
ukadw pamici Flash 3D
dowych, ale take urzdze do produkcji energii odnawialnej spra-
wia, e nie ustaj wysiki badawcze producentw, aby opracowa
innowacyjne technologie akumulatorw. Ju teraz w coraz wik-
WYWIAD
22
szym stopniu akumulatory i baterie staj si obecne w naszym yciu.
Postawilimy na kompleksow ofert
iobsug klientw, ktrzy maj wysze
wymagania wstosunku do dostawcw
usug ni wynosi rynkowa rednia, mwi
Krzysztof Torczyski zfirmy Printor

RAPORT
26 Energia odnawialna coraz bardziej
atrakcyjna dla biznesu, ale podatna na
zawirowania polityczne

66 DODAJ DO ULUBIONYCH

Testowanie obwodw drukowanych

60 Kalkulatory cewek powietrznych
Produkcja obwodw drukowanych, podobnie jak seryjne wytwa- TECHNIKA
rzanie innych dbr, charakteryzuje si okrelonym poziomem uzy-
sku lub liczb egzemplarzy wybrakowanych. Jako obwd wybra- 62 Wentylatory w elektronice
kowany rozumie si kady egzemplarz niespeniajcy zaoe
projektowych klienta bd cile okrelonych norm branowych, 64 Zasilacze Mean Well zregulacj jasnoci
jak IPC-600H. 66 Testowanie obwodw drukowanych

6 Maj 2016 Elektronik

 77
Filtry przeciwzakceniowe parametry,
waciwoci idobieranie
Aby ograniczy zaburzenia przewodzone rnicowe i wsplne py-
nce z i do urzdzenia oraz z i do sieci zasilajcej wykorzystuje si
ltry sieciowe. Instaluje si je midzy sieci elektroenergetyczn,
a obcieniem. S one budowane z elementw pasywnych. W arty-
kule przybliamy konstrukcj i parametry tych komponentw.

69 Idealna dioda ikontroler hot swap

podstaw systemw owysokiej
dostpnoci
72 STMicroelectronics IoT Gate
74 Kondensatory tantalowe wukadach
elektronicznych
77 Filtry przeciwzakceniowe parametry,
waciwoci idobieranie
88 Nowatorska obudowa do Raspberry Pi
przenie swoj aplikacj na wyszy
poziom zaawansowania
90 Nowe analizatory serii RSA500
iRSA600 firmy Tektronix
85 Robotyzacja produkcji wprzemyle
elektroniki
82 Materiay magnetyczne nanokrystaliczne
wietne parametry przy niewielkiej
objtoci elementw
85 Robotyzacja produkcji wprzemyle
elektroniki

NOWE PODZESPOY
94 Aparatura pomiarowa, 96 Podzespoy
czynne, 100 Optoelektronika
104 Przetworniki isensory
106 Elementy pasywne
109 Elementy elektromechaniczne
112 Moduy ikomputery
113 Mikrokontrolery
114 Komunikacja
117 Ukady cyfrowe
118 Ukady zasilania
Aktualnoci
Fairchild wprowadza na rynek
podzespoy zSiC
Fairchild wprowadzi na rynek swoj pierwsz wysokona-
piciow diod z wglika krzemu (SiC), pracujc przy napi-
ciu do 1200 V przeznaczon do aplikacji duej mocy, takich jak
inwertery instalacji solarnych, napdy silnikw oraz spawarki,
ktre musz spenia coraz bardziej wyrubowane parametry
wydajnoci energetycznej. W takich obszarach aplikacyjnych
coraz czciej pracuj pprzewodniki z wglika krzemu, ktre
maj bardzo may prd upywu i s zdolne do pracy w tempe-
raturze do 175 C. Diody z SiC utrzymuj stabilno przecza-
nia w szerokim zakresie temperatur. Wiele zalet diody wynika-
jcych z charakterystyki wglika krzemu sprawia, e Fairchild
zamierza wprowadzi do oferty kolejne diody i inne pprze-
wodniki wykonane z tego materiau.
Bosch zatrudni 14 tys. pracownikw
zwyszym wyksztaceniem, take wPolsce
Koncern Bosch planuje w tym roku zatrudni na caym wie-
cie ok. 14 tys. absolwentw szk wyszych, w tym rosnc licz-
b specjalistw w dziedzinie oprogramowania. Specy ka dzia-
alnoci, a co za tym idzie, pro l zatrudnienia Boscha zmienia
si pod wpywem rozwoju koncepcji Internetu Rzeczy (IoT)
i postpujcej integracji w sieci. Niemal co drugie stanowisko,
na ktre obecnie rekrutuje rma, ma zwizek z bran opro-
gramowania lub IT. Jest to gwnie zwizane z rosncym za-
potrzebowaniem na programistw systemw IT (np. aplikacji
internetowych) lub systemw z wbudowanym oprogramowa-
niem (np. systemw czujnikw).
Gwnym obszarem zatrudnienia specjalistw IT b-
dzie region Azji i Pacy ku, jednak rekrutacje planowane s
rwnie w Europie, np. w Polsce, gdzie mieci si Centrum
Kompetencyjne IT o kadrze blisko 100 osb wiadczce usugi
dla Boscha, trwa obecnie rekrutacja na stanowiska z obszaru
SAP, programowania czy aplikacji inynierskich.
Zakad produkcyjny komponentw motoryzacyjnych wMirkowie
k. Wrocawia
8 Maj 2016 Elektronik
Prezes Tsinghuy chce zebra 30 mld dol.,
aby stworzy nowego giganta
pprzewodnikowego
Zhao Weiguo, miliarder a zarazem prezes rmy Tsinghua
Unigroup (na zdjciu), opracowa plan utworzenia chiskie-
go potentata rynku pprzewodnikw o wartoci 30 mld dol.
Prezes Tsinghuy chce zbudowa biznes wytwarzania ukadw
pamici i nie daje si zniechci sprzecznymi z jego koncepcj
decyzjami agencji regulacyjnych z innych krajw. Tsinghua za-
mierza pozyskiwa rodki nansowe od chiskich samorz-
dw lokalnych, inwestorw oraz z prywatnych funduszy inwe-
stycyjnych, aby rzuci wyzwanie rmom takim jak Samsung.
Prezes Tsinghuy wyliczy, e na dostawach ukadw pamici
traajcych do telefonw komrkowych i komputerw, w ob-
szarze ktrych prym na wiatowych rynkach wiod Samsung,
Toshiba i Micron,
jego firma mo-
gaby wygenero-
wa obroty rzdu
20 mld dol. rocz-
nie. Oczywicie
przy zaoeniu,
e Tsinghua we-
szaby w ten biz-
nes, podsumo-
wa Zhao. Grupa
Unigroup, nale-
ca do holdingu Tsinghua, ktrej dziaalno obejmuje prze-
twarzanie danych w chmurze, dostawy telefonw i pprze-
wodnikw, osigna w roku ubiegym 200 mln dol. zysku przy
obrotach 2,1 mld dol. Na rozwj biznesu pprzewodnikowego
Zhao Weiguo planuje zebra nawet 15 mld dol. jeszcze przed
kocem 2016 r. Pozyskane od lokalnych samorzdw i z pry-
watnych funduszy pienidze maj by przeznaczone na budo-
w fabryk ukadw scalonych.
Canon przejmuje oddzia elektroniki
medycznej Toshiby za 6 mld dol.
Toshiba zamierza sprzeda Canonowi oddzia Toshiba
Medical Systems, aby zyska gotwk na pokrycie strat nan-
sowych ponoszonych na dziaalnoci. Transakcja ma zapew-
ni rmie okoo 6 mld dol. Rozmowy o szczegowych wa-
runkach transakcji Toshiba bdzie prowadzia ju wycz-
nie z Canonem. Inn,
ale nieskuteczn ofer-
t kupna oddziau
medycznego zoy-
o Toshibie konsor-
cjum firm Fujifilm,
Konica Minolta wraz
z funduszem kapi-
taow ym Permira.
Toshiba Medical jest
drugim najwikszym
na wiecie producen-
tem sprztu medycz- Zakad produkcyjny Toshiba Medical
nego, w tym urzdze
takich jak tomografy komputerowe, aparaty rentgenowskie czy
urzdzenia do rezonansu magnetycznego. W ubiegym roku
medyczne rami Toshiby uzyskao obroty 3,6 mld dol.
Aktualnoci
Produkty Lanner wofercie firmy Gamma
Gamma nawizaa wspprac
z tajwaskim producentem urz-
dze komunikacyjnych, kompu-
terw IPC i jednopytkowych do systemw embedded Lanner
Inc. Lanner wytwarza bardzo szerokie spektrum urzdze dla
przemysu, telekomunikacji, motoryzacji i transportu szyno-
wego, a take do aplikacji digital signage w wersjach moduo-
wych, desktopowych i rackowych.
Wicej inwestycji wzielon energi
czna moc mikroinstalacji odnawialnych rde energii
w Polsce przekroczya ju 22 MW, z czego wikszo to in-
stalacje fotowoltaiczne. W ubiegym roku stanowiy one 80%
produkcji w przydomowych instalacjach odnawialnych rde
energii. Na rosncy popyt wpyw maj przede wszystkim co-
raz nisze koszty zwizane z zakupem, montaem i eksploata-
cj tych urzdze.

Jest szansa na jedn wtyczk do adowania

pojazdw elektrycznych
Producenci elektrycznych autobusw chc ujednolici sys-
tem adowania. Firmy Volvo, Solaris, Irizar oraz VDL ustali-
y, e do ich adowania wykorzystywana bdzie infrastruktura
dostarczana przez ABB, Heliox oraz Siemens. Celem jest stwo-
rzenie jednolitego interfejsu adowania do wszystkich auto-
busw elektrycznych oraz uatwienie wprowadzenia systemu
autobusw elektrycznych w europejskich miastach. Jednolite
interfejsy w syste-
mach zasilania zo- W 2015 roku udzia energii odnawialnej w bilansie prze-
stan otwarte dla kroczy 13%, niemniej nowa ustawa o odnawialnych rdach
wszystkich firm energii (lokalizacji wiatrakw) moe zmieni ten trend i jest
obecnych na rynku postrzegana jako zagroenie dla OZE.
i bd wykorzysty-
wane do szybkie-
go adowania elek- National Instruments otwiera nowe biuro
trycznych autobu- Polski oddzia National Instruments przenis si do no-
sw na kocowych wego biura zlokalizowanego w bezporednim ssiedztwie
przystankach oraz Politechniki Warszawskiej. W obiekcie s dwie sale konferen-
w nocy. Co wi- cyjno-szkoleniowe, ktrych wyposaenie pozwala prowadzi
cej, grupa produ- szkolenia praktyczne dla okoo 20 osb. W biurze na stae pra-
centw pojazdw cuje kilkunastu pracownikw rmy, za dzisiejsza struktu-
wraz z dostawca- ra National Instruments w Polsce obejmuje sumarycznie oko-
mi infrastruktury o stu osb, przy czym wielu z nich to inynierowie regional-
adowania wemie ni pracujcy poza Warszaw. Firma ma te kilkunastu part-
udzia w pracach na rzecz ustanowienia jednolitej europejskiej nerw z ni wsppracujcych i tworzcych aplikacje. W spo-
normy dla systemw autobusw elektrycznych. Normy euro- tkaniu 21 marca udzia wzili Michael Dams, regionalny dy-
pejskie maj zosta wdroone w 2019 roku, natomiast midzy- rektor w NI, Pawe Hoerner de Roithberg, regionalny mene-
narodowe w 2020. Polska staje si jednym z czoowych dostaw- der sprzeday i jednoczenie osoba najduej pracujca w pol-
cw autobusw elektrycznych, ktre wytwarza wrocawska fa- skim oddziale National Instruments, a take Pawe Reszel,
bryka Volvo Buses oraz Solaris. meneder sprzeday (na zdjciu przecinajcy wstg). Biuro
znajduje si w budynku International Business Center II przy
ul. Polnej 11 w Warszawie.
Positek nowa marka wofercie
firmy Semicon
Semicon uzupeni swoj ofert o produkty rmy Positek
z Wielkiej Brytanii. Positek to producent liniowych i obroto-
wych przetwornikw pooenia dla aplikacji przemysowych,
take w wersji z iskrobezpieczn elektronik potwierdzon
ATEX-em.

10 Maj 2016 Elektronik

Gospodarka

Rynek sprztu
do produkcji elektroniki
drukowanej wEuropie
si nasyci
IDTechEx prognozuje, e warto wiatowego rynku elektroniki drukowanej,
elastycznej iorganicznej wzronie z26 mld dol. w2016 roku do 70 mld dol.
w2026 roku. Przybywa bdzie jej kolejnych zastosowa. Coraz czciej wtej
technologii powstaj bowiem nowe produkty, a nie tylko inne wersje tych wcze-
niej znanych.

Z
nawcy rynku zachcaj pro-
jektantw do prac nad nowy-
mi produktami przy wykorzy-
staniu istniejcych rozwiza tech-
nicznych. Dotychczas koncentrowa-
no si wprawdzie gwnie na rozwo-
ju technologii sitodruku, poniewa to
jego uywano do produkcji na przy-
kad ogniw fotowoltaicznych i paskw
do glukometrw, czyli produktw, na
ktre jest najwikszy zbyt, jednocze-
nie jednak opracowywano inne meto-
dy, w tym druk strumieniowy, wklso-
druk i eksodruk.
Cho nie wszystkie problemy natu-
ry technicznej zostay rozwizane na cowaa niedawno ukady elektronicz-
przykad jednym z wyzwa w procesie
drukowania elektroniki pozostaje za-
pewnienie czystoci (zabrudzenia w na-
kadanych powokach powoduj prze-
rwy i zwarcia) to obecnie projektan-
tw ogranicza przede wszystkim ich
wasna wyobrania oraz oczekiwania
odbiorcw. Dlatego przecigaj si w po-
mysach. Na przykad jedna z rm opra-
ne do wbudowywania w opatrunki albo
ubranka dziecice, ktre bd mierzy
i transmitowa do smartfonw rodzicw
parametry yciowe dzieci.

12 Maj 2016 Elektronik

 Gospodarka
Paradoksalnie, mimo dobrych pro- zmienia. Niedawno jedno z ameryka- wania znajduje si przede wszystkim ry-
gnoz i perspektyw, dostawcy sprztu do skich centrw innowacyjnych, ktre b- nek azjatycki.
produkcji elektroniki drukowanej, ela- dzie si zajmowa rozwojem technologii Nadzieje s spore, poniewa w tym
stycznej i organicznej oraz materiaw produkcji hybrydowych elastycznych regionie rynek elektroniki drukowanej
eksploatacyjnych bd zmuszeni szuka ukadw elektronicznych, ma otrzyma rozwija si w innym kierunku ni do tej
nowych rynkw zbytu. 165 mln dol. w cigu kolejnych piciu pory w Europie. Odchodzi si tu bowiem
lat. Cz z tego do nansowania zosta- od prac nad nowymi, innowacyjnymi
Jaki by cel inwestycji nie pokryta przez amerykaski depar- produktami i prototypami na rzecz pro-
wEuropie? tament obrony. dukcji na masow skal prostszych ele-
Dotychczas najwikszym rynkiem Mimo to producenci sprztu do pro- mentw na potrzeby urzdze codzien-
zbytu dla tych urzdze bya Europa. dukcji elektroniki drukowanej, elastycz- nego uytku. Przykadem jest drukowa-
Gwn tego przyczyn by utrzymu- nej i organicznej rozgldaj si za inny- nie elektrod ekranw dotykowych.
jcy si w tym regionie wysoki poziom mi odbiorcami. W krgu ich zaintereso- Monika Jaworowska
wsparcia w zakresie zakupu sprztu do
produkcji elektroniki drukowanej.
Byo to do nansowanie z rnych
rde, oglnoeuropejskich i krajo-
wych. Na przykad Unia Europejska
cznie przeznaczya na programy po-
mocowe w tym zakresie okoo 200 mln
euro, a sama tylko Wielka Brytania 70
mln dolarw. Wysoki priorytet, jaki
przyznano tym inwestycjom, wyni-
ka z przekonania, e przyczyni si to
do rozwoju elektroniki drukowanej
w Europie, zwaszcza w zakresie pro-
dukcji prototypw, krtkich serii prb-
nych i produkcji na ma skal.

Rynek wEuropie si nasyci

Bez koniecznoci zakupu sprztu pro-
dukcyjnego z wasnych rodkw r-
my miay w takich przypadkach pono-
si mniejsze ryzyko strat. Poniewa ry-
nek elektroniki drukowanej dopiero si
rozwija, wejcie na niego wie si z wy-
sokimi kosztami pocztkowymi, a na
zwrot z inwestycji trzeba czasami czeka
bardzo dugo.
W zwizku z tym, e popyt na sprzt
produkcyjny by napdzany przez fun-
dusze pastwowe, rynek europejski
stopniowo si nasyca. Wprawdzie zda-
rzali si nabywcy inwestujcy prywat-
ne rodki, jednak popyt z ich strony po-
zostawa, i wci jest, znaczco mniejszy
ni ten wczeniejszy napdzany wspar-
ciem ze strony rzdw. W zwizku z tym
producenci tych specjalistycznych ma-
szyn zainteresowali si rynkiem amery-
kaskim. Popyt na sprzt do produkcji
elektroniki elastycznej, drukowanej i or-
ganicznej w USA co prawda stale wzra-
sta, jednak daleko mu do zapotrzebowa-
nia, ktre niedawno jeszcze notowano
w Europie.

Nadzieja wAzji
Wynika to przede wszystkim z bra-
ku zaangaowania rzdowego. Sytuacja
pod tym wzgldem ostatnio troch si

Elektronik Maj 2016 13

Aktualnoci | Wydarzenia
Kalendarium wydarze
Wydarzenia krajowe
1012.05. Pozna, Expopower
targi energetyki oraz Greenpower
targi energii odnawialnej
710.06. Pozna, ITM Innowacje
Technologie Maszyny oraz
Maintenance targi utrzymania ruchu,
planowania ioptymalizacji produkcji
59.09. Wrocaw, EMC Europe 2016,
Politechnika Wrocawska
69.09. Kielce, MSPO
Midzynarodowy Salon Przemysu
Obronnego
1315.09. Bielsko-Biaa, ENERGETAB
Midzynarodowe Energetyczne
Targi Bielskie
Imprezy zagraniczne
1012.05. Norymberga (Niemcy), PCIM
Europe targi systemw zasilania,
energoelektroniki, energii odnawialnej,
Sensor+Test targi technologii
pomiarowych, sensoryki itestowania
1012.05. Wiede (Austria), Smart
Automation targi automatyki
inapdw
1820.05. Wilno (Litwa), Balttechnika
targi przemysowe, automatyki
ienergetyki oraz energii odnawialnej
2427.05. Budapeszt (Wgry),
Mach-Tech targi urzdze
przemysowych iautomatyki
31.052.06. Oslo (Norwegia), Eliaden
wystawa ikonferencja elektroniki
2124.06. Monachium (Niemcy),
Automatica targi automatyki
imechatroniki
2124.06. Friedrichshafen (Niemcy),
Ham Radio wystawa powicona
radiokomunikacji amatorskiej
Maker World spotkania twrcw
aplikacji elektronicznych
27.09. Berlin (Niemcy), IFA
targi elektroniki konsumenckiej
1316.09. Bukareszt (Rumunia),
IEAS targi automatyki ienergetyki
Krajowe warsztaty, szkolenia,
seminaria
1012.05. Pozna, Seminarium:
Testery wizek kablowych, Astat
11.05. Warszawa, Seminarium
techniczne firmy Maxim,
Computer Controls
14 Maj 2016 Elektronik
PGZ bdzie wsppracowa zUkraisk Agencj
Kosmiczn
Polska Grupa Zbrojeniowa oraz Ukraiska Agencja Kosmiczna podpisay poro-
zumienie o wsppracy dotyczce m.in. projektw w obszarach technologii instru-
mentw optycznych i radarowych dla satelitw obserwacyjnych, jak rwnie tech-
nologii wynoszenia satelitw na orbit okooziemsk. Jestemy bardzo zaintereso-
wani wspprac w obszarze nowoczesnych technologii z ukraiskim przemysem
kosmicznym. Cieszymy si, e rwnie
Ukraiska Agencja Kosmiczna jest goto-
wa realizowa z PGZ konkretne projekty.
Razem bdziemy poszukiwa moliwo-
ci wsppracy w rozwijaniu technolo-
gii wykorzystywanych w satelitarnych
systemach obserwacji Ziemi, powie-
dzia Radosaw Obolewski, wiceprezes
Polskiej Grupy Zbrojeniowej.
Ukraiska Agencja Kosmiczna powo-
ana zostaa do ycia w 1992 r. Skupia okoo 30 pastwowych zakadw zajmujcych
si rozwojem technologii kosmicznych, w ktrych pracuje okoo 26 tys. osb. PGZ,
majca w ofercie m.in. system obrony powietrznej bardzo krtkiego zasigu z zesta-
wem POPRAD i radarem SOA, przenony zestaw przeciwlotniczy GROM oraz sys-
tem bezzaogowych statkw powietrznych E-310, ma zamiar rozwija w najbliszych
latach technologie kosmiczne i satelitarne oraz cybertechnologie.
UE chce walczy zszybko psujcym si sprztem
elektronicznym
UE chce zobowiza producentw, eby wytwarzany przez nich sprzt by trwal-
szy i naprawialny. Cykl ycia sprztw RTV i AGD z roku na rok wydaje si by co-
raz krtszy, co potwierdzaj badania. Niemiecki Urzd ds. rodowiska opublikowa
w lutym br. raport, z ktrego wynika m.in., e liczba urzdze domowych, ktre ze-
psuy si w cigu piciu lat od zakupu, wzrosa w ostatnich latach niemal dwukrot-
nie z 3,5% w 2004 r. do 8,3% w roku 2013. Dane te dotycz szerokiego zakresu pro-
duktw, pralek, lo-
dwek, odkurzaczy,
ale te elektrycz-
nych szczoteczek do
zbw czy nawiga-
cji samochodowej.
Poniewa naprawa
sprztu czsto jest
nieopacalna, a cza-
sem nawet niemo-
liwa, bo np. braku-
je czci zamien-
nych, zwykle ldu-
je on na mietni-
ku. Coraz goniej
mwi si te o tym, Rys. 1. Przewidywany okres sprawnego dziaania dla urzdze
e producenci po- elektronicznych wlatach, rdo: CEA
starzaj swoje pro-
dukty celowo, poprzez tzw. planowan awaryjno produktw. W grudniu ubie-
gego roku Komisja Europejska przedstawia nowy pakiet propozycji dotycz-
cy gospodarki w obiegu zamknitym (tzw. circular economy). Zgodnie z jej za-
oeniami czas odej od dotychczasowego linearnego podejcia do gospodarki:
wzi uy wyrzuci, i pj w kierunku podejcia cyrkularnego, zakadajce-
go jak najdusze wykorzystanie produktw i ograniczenie iloci odpadw przez
recykling, odzysk i ponowne ich uycie. Skutecznym narzdziem ma by tu dy-
rektywa o ecodesignie, zwanym te ekoprojektowaniem, ktra m.in. zakada od-
powiedzialno producentw za ywotno produktw, ich naprawialno i mo-
liwo ponownego uycia.
 Chcemy uatwi
Ci ycie

4 kHz200 MHz System 10 kHz3 GHz System

Systemy do testw odpornoci przewodzonej RF

wg. standardw wojskowych, IEC i samochodowych
Jeli jeste zmczony dopasowywaniem rnych komponentw, sprbuj uy kompletn lini
systemw AR do testw odpornoci przewodzonej RF. Oferujemy pi w peni
skonfigurowanych, samodzielnych stanowisk do bada metod CI od 4kHz do
3 GHz z moc wyjciow zgodn z najnowszymi standardami komercyjnymi
i wojskowymi oraz dopasowan do ycze klienta.
Kady system CI posiada zainstalowane oprogramowanie umoliwiajce indywidualne dostosowanie do potrzeb klienta wraz
z predefiniowanymi standardami odpornoci przewodzonej, przyjazne uytkownikowi z moliwoci generowania raportw
bezporednio do Microsoft Word lub Excel.

Pracujemy aby Twoje ycie uczyni prostszym

Zobacz rwnie www.ar-europe.ie/easier

Przedstawiciel AR w Polsce UEI Urzdzenia Elektroniczne Import

tel.In+48
Poland, contact
22 313 17 35,Urzadzenia Elektroniczne
uei_war@uei.com.pl, Import,
www.uei.com.pl ISO 9001:2008
uei_war@uei.com.pl or call +48 (022) 3131735
Wicej informacji: www.ar-europe.ie/lostTme Certified

ar europe www.arworld.us
Other ar divisions: rf/microwave instrumentation U modular rf U receiver systems Download the AR RF/Microwave Mobile App:
www.arworld.us/arApp
"3
&VSPQF
)FBERVBSUFST
t



t
XXXBSFVSPQFJF $PQZSJHIU


"3

*O
&VSPQF

DBMM
BS
6OJUFE
,JOHEPN



t
BS
'SBODF

t
BS
%FVUTDIMBOE




t
BS
#FOFMVY


 The orange stripe on AR products is Reg. U.S. Pat. & TM. Off.
Aktualnoci | Wydarzenia
17.05. Gdynia, 18.05 d
19.05. Gliwice, Roadshow,
Computer Controls
2324.05. Wocawek,
Elektryczno statyczna szkolenie
dla Koordynatorw ESD, Renex
23.05. Gdask, Badania termowizyjne
wenergetyce przemyle,
budownictwie, Fluke
30.05. Wocawek, PC-J-STD-
001F CIS Wymagania dla
lutowanych zespow elektrycznych
ielektronicznych, Renex
2.06. Katowice, LabVIEW Developer
Days, National Instruments
9.06. Rurzyca, Ochrona
przeciwprzepiciowa, Astat
69.06. Wocawek, Wymagania
iakceptacje dla montau kabli
iwizek przewodw, Renex
11.05. d, 12.05. Wrocaw,
Szkolenie zmoduw GSM firmy Telit
iSTM32F0, Masters
17.05. Gdask, 21.06. Katowice,
Gdask Zaawansowane C
dla STM32, Masters
19.05. Katowice, STM32 + Java,
Masters
1316.06. Wocawek, Naprawa
imodyfikacja pakietw
elektronicznych oraz pytek
drukowanych, Renex
1316.06. Wocawek, Lutowanie
rczne wtechnologii mieszanej
(THT iSMT), Renex
16.06. Rzeszw, STM32F7, Masters
1718.06. Wocawek, Monta,
demonta iregeneracja wyprowadze
komponentw BGA/CSP, Renex
2023.06. Wocawek, IPC-A-610F CIS
Standard jakoci montau ukadw
elektronicznych, Renex
21.06. Pozna, Elementy ukadw
pomiarowych wsieciach NN iSN,
Astat
2729.06. Wocawek, Szkolenie CID
(Certified Interconnect Designer),
Renex
47.10. Pozna, IV edycja Kursu
Kompatybilno
Elektromagnetyczna, Astat
Wicej na www.elektronikab2b.pl/kalendarium
Redakcja nie ponosi odpowiedzialnoci
za zmian ww. terminw. Zgaszanie wydarze:
kalendarium@elektronik.com.pl
16 Maj 2016 Elektronik
Lumel podzieli si na dwie spki
Lumel, czoowy krajowy producent urzdze automatyki przemysowej oraz pre-
cyzyjnych odleww cinieniowych, podzieli si na dwie odrbne spki. Lumel S.A.
bdzie zajmowa si produkcj urzdze automatyki przemysowej oraz usugami
w tym obszarze, a Lumel Alucast produkcj precyzyjnych odleww cinieniowych,
projektowaniem i wykonawstwem form i narzdzi oraz usugami w zakresie ob-
rbki mechanicznej (CNC) i powierzchniowej m.in. dla klientw z brany motory-
zacyjnej i automatyki. Podzia rmy jest jednym z elementw realizowanej przez
rm Strategii 2020,
ktrej gwnym ce-
lem biznesowym jest
jeszcze szybszy i nie-
zaleny rozwj obu
spek, zwikszenie
ich konkurencyjno-
ci na rynku global-
nym oraz kreowanie
nowych impulsw do
rozwoju w ramach dy-
namizacji grupy kapi-
taowej powiedzia
Dinesh Musalekar
Linia produkcyjna dla elektroniki wLumelu prezes Lumelu.
Nowe wiertarki wTS PCB Techno-Service S.A.
TS PCB, czoowy krajowy producent obwodw drukowanych, rozbudowa park
maszynowy o trzy nowe wiertarki niemieckiej rmy Schmoll Maschinen. Obecnie
w zakadzie pracuje a pi tych nowoczesnych maszyn. S to wyjtkowo szybkie
wiertarki z automatyczny-
mi podajnikami pakietw
do wiercenia, ktre wier-
c z dokadnoci 1 mils
(0,0254 mm). Urzdzenia
te wyposaone s w:
wysokoobrotowe gowi-
ce wiercce (do 250 tys.
obrotw na minut),
laserowy system kontroli
narzdzi (wierte) w za-
kresie dugoci i red-
nicy,
system CBD (Contact Bit
Detection) umoliwia-
jcy kontrol narzdzi w czasie rzeczywistym i wiercenie na dan gboko
(lepe przelotki),
magazynki: podajcy na 20 pakietw i na 2200 narzdzi z inteligentnym systemem
zarzdzania.
Wiertarki poprawi wydajno procesu produkcji obwodw wielowarstwowych,
ktre ju dzi stanowi wikszo produkowanych przez TS PCB pytek.
WG Electronics wsppracuje
zSMH Technologies
WG Electronics sta si krajowym reprezentantem
rmy SMH Technologies, producenta profesjonalnych programatorw ISP prze-
znaczonych dla produkcji elektronicznej i produkcyjnego testowania zmontowa-
nych pakietw. Gwnymi produktami rmy s jedno- i wielokanaowe programa-
tory ISP, a take wersje do systemw ATE oraz urzdzenia w standardzie PXI. Ofert
uzupenia szerokie spektrum algorytmw programowania i oprogramowania syste-
mowego oraz uytecznych akcesoriw poszerzajcych moliwoci programatorw.
 24-Bit 2Msps SAR ADC
145dB Zakres Dynamiki

Cyfrowy filtr uredniajcy upraszcza

podczenie do mikroprocesora
LTC 2380-24 to przeomowy 24-bitowy przetwornik ADC zsukcesywn aproksymacj SAR dziaajcy bez opnie. Wbudowany filtr cyfrowy
redukuje szumy ipozwala osign 24-bitowy zakres dynamiczny. LTC2380-24 ma unikalny interfejs cyfrowy pozwalajcy na odczytywanie danych
przy wolnym sygnale zegarowym, co uatwia podczenie go do mikroprocesora. Przeznaczony jest do aplikacji przemysowych iukadw pomiarowych
wymagajcych duego zakresu dynamiki.

Charakterystyka DC Histogram 200nVRMS Noise at 30.5sps

Gwarancja 24-bitw bez brakujcych kodw
Zintegrowany filtr cyfrowy
101 dB zakres dynamiczny (Typowy) przy 1,5 Msps
145 dB zakres dynamiczny (Typowy) przy 30,5 sps
0,5 ppm INL (Typowy)
117 dB THD (Typowy) przy f IN = 2 kHz
Niski pobr mocy: 28 mW przy 2 Msps
Eliminacja zakce 50/60 Hz
Pojedyncze zasilanie 2,5 V
Obudowy 16-pinowe MSOP iDFN 43 mm

www.linear.com/product/LTC2380-24
1-800-4-LINEAR
Gospodarka

Wicej elektroniki
to iwicej baterii
Rosncy popyt ze strony rynkw pojazdw elektrycznych ihybrydowych, ale
take urzdze do produkcji energii odnawialnej sprawia, e nie ustaj wysi-
ki badawcze producentw, aby opracowa innowacyjne technologie akumula-
torw. Ju teraz zreszt wcoraz wikszym stopniu akumulatory ibaterie staj
si obecne wnaszym codziennym yciu. Wopinii firmy badania rynku Yole
Developpement rynki akumulatorw ibaterii, urzdze energoelektronicznych,
paneli fotowoltaicznych, turbin ifarm wiatrowych, zarzdzania zasilaniem oraz
dostaw energii s ze sob powizane.

W
lad za coraz bardziej po-
wszechnym wykorzystaniem
akumulatorw w samocho-
dach elektrycznych i hybrydowych (EV/
HEV), rmy zwiksz ich produkcj, co
stopniowo ma doprowadzi do obnie-
nia kosztw. Wiele duych rm jest za-
angaowanych w dziaalno badawczo-
-rozwojow i chc one uzyska rozwi-
zania przeomowe baterie bardziej wy-
dajne i tasze od uywanych obecnie.
Poza zastosowaniem w elektrycznych
pojazdach, suyyby one do magazyno-
wania energii w ramach systemw ener-
gii odnawialnej.
Obecnie w wielu krajach wymierna
cz energii wytwarzania jest w insta-
lacjach turbin wiatrowych i fotowolta-
icznych. W systemach solarnych najwa-
niejszym elementem energoelektronicz-
Rys. 1. Jak obecno samochodw hybrydowych ielektrycznych pozytywnie wpywa
na rynek energii odnawialnej, rdo: Yole Developpement
nym s inwertery. Wedug Yole popyt na
inwertery do instalacji PV do 2021 r. wy-
niesie 93,3 GW. Poza inwerterami nie-
zbdne s rozwizania suce stabilno-
ci sieci energetycznych, w czym akumu-
latory mog by pomocne. Yole zakada,
e nowe instalacje energii odnawialnej
bd cile powizane z rozwizaniami chody z napdem elektrycznym i hybry-
bazujcymi na akumulatorach.
Pojazdy znapdem
elektrycznym (PHEV)
Jeszcze inna moliwo wykorzystywa-
nia tego typu systemw na wiksz ska-
l to samochody o napdzie akumulato-
rowym (EEV) oraz wspomniane wcze-
niej samochody hybrydowe (HEV), kt-
re mogyby posuy jako systemy wa-
nie do magazynowania energii. Powstaa
koncepcja oznaczona jako V2X i repre-
zentuje ona globalne ukierunkowanie na
znalezienie nowych rozwiza z zakresu
zarzdzania energi. Obejmuje ona rne
aplikacje, takie jak V2G, czyli samochd
dla sieci, V2V samochd dla samocho-
du, V2H, a wic samochd dla domu
i inne. Schemat V2G jest taki, e samo-
dowym, ktrych akumulatory uytkow-
nik moe doadowa bezporednio z sie-
ci energetycznej np. w domu, komuniku-
j si z sieci, aby sprzedawa usug, na
ktr aktualnie sie ma zapotrzebowa-
nie a wic albo zwracajc energi elek-
tryczn do sieci, albo odpowiednio steru-
jc tempem adowania akumulatora. Prd
z akumulatora moe by zreszt uyty
take na inne potrzeby, np. do zasilenia
domku letniskowego czy innego sprz-
tu na przykadowej dziace. Koncepcja
ta jest nadal rozwijana, ale z racji
duego zainteresowania rzdw
wielu krajw oraz przedsibiorstw
konkretne rozwizania mog si
wkrtce pojawi na rynku.
Generalnie, cz rozwiza
i aplikacji z zakresu energoelek-
troniki mona wykorzysta na
wielu rnych rynkach, w tym,
z racji tych wystpujcych sy-
nergii, take na rynkach ener-
gii odnawialnej, dziki czemu ich
uyciem zainteresowane s ta-
kie rmy jak Ingeteam, ABB czy
Siemens. Bd one chciay wy-
pracowa pewne rozwizania
i konkretne produkty standardo-
we, przeznaczone na wiele r-
nych rynkw jednoczenie.
Marcin Tronowicz

18 Maj 2016 Elektronik

Zaawansowane kontrolery
upraszczaj projekty
cyfrowych systemw zasilania

Rodzina kontrolerw sygnaowych dsPIC33EP GS zapewnia du wydajno

niezbdn do implementacji zaawansowanych predykcyjnych lub adaptacyjnych
nieliniowych algorytmw sterowania z du szybkoci taktowania. Pozwalaj one
na realizacj systemw zasilania o wikszej sprawnoci i o lepszych parametrach.
Zestaw startowy MPLAB do
cyfrowych systemw zasilania
dua wydajno pozwala na uycie zaawansowanych algorytmw (DM320017-2)
wiksza integracja
moliwo aktualizacji podczas pracy
maa 4-mm obudowa zajmuje niewiele miejsca na pytce
atwiejsze projektowanie cyfrowego systemu zasilania

www.microchip.com/dsPIC33EP-GS

Nazwa Microchip i logo, loga Microchip i MPLAB s zastrzeonymi znakami towarowymi rmy Microchip Technology Incorporated w U.S.A. i innych krajach. Wszystkie pozostae wymienione znaki towarowe s wasnoci ich
odpowiednich wacicieli. 2016 Microchip Technology Inc. Wszystkie prawa zastrzeone. DS40001801A. MEC2065Pol04/16
Gospodarka

Mimo trudnoci
finansowych,
Toshiba inwestuje 3,2 mld dol.
wfabryk ukadw pamici
Flash 3D
Toshiba odnotowaa za rok ubiegy rekordowo wielk strat finansow, bdc
pokosiem afery ksigowej zzawyaniem przez zarzd firmy zyskw ituszo-
waniem strat. Firma, zmuszona do sprzeday aktyww icaych oddziaw,
zyskane wten sposb rodki przeznacza nie tylko na atanie dziur ipokrywa-
nie strat, ale rwnie inwestuje wnajbardziej innowacyjn cz swojej dzia-
alnoci, tzn. wrozwj pprzewodnikw, a konkretnie nowe linie wytwarzania
ukadw pamici Flash 3D.

Z
aawansowane technologicznie, ma umow partnersk z SanDiskiem, Flash 3D. Z kolei Korea Times poin-
trjwymiarowe ukady pamici przejtym ostatnio przez WD, i z nim formowa, e Samsung, gwny rywal
obecnie wytwarzaj Samsung, wanie wymienia informacje i know- Toshiby na polu NAND Flash, ju do-
Micron, Toshiba oraz SK Hynix, prak- -how dotyczce inwestycji w ukady kona najwikszych planowanych in-
tycznie dzielc rynek tych pamici nie-
ulotnych midzy siebie. Jednoczenie
tylko Samsung i Toshiba produku-
j ukady NAND 3D trzeciej generacji
o 48 warstwach komrek. Inwestycje
w nowy zakad produkcyjny w Japonii
rozoone s na trzy lata i potrwa-
j do marca 2019 r., poinformowa-
li przedstawiciele rmy w owiadcze-
niu. Pierwsze ukady Flash 3D wyjd
z fabryki nie wczeniej ni w 2018 r.
Roczne wydatki kapitaowe Toshiby
na pprzewodniki i ukady magazy-
nowania danych, w tym dyski twar-
de, wynosiy w ostatnich trzech latach Rys. 1. Obroty Toshiby wsektorze pprzewodnikw wlatach 20072015 wmld dol.,
rednio 1,8 mld dol. rocznie. Firma rdo: Statista

20 Maj 2016 Elektronik

westycji w zaplecze produkcji ukadw pamici Flash 3D.
Obecnie Samsung zredukuje wydatki na ten cel z 6,1 mld
dol. w roku ubiegym do 2,8 mld dol. w roku biecym.
Ujawnione w poowie ubiegego roku informacje o zawya-
niu zyskw przez nansowe kierownictwo Toshiby przez nie-
mal 7 lat spowodowao lawin obnienia wartoci rozmaitych
aktyww Toshiby oraz w konsekwencji sprzeda czci ren-
townych oddziaw. Niedawno rma zdecydowaa si na sprze-
da Canonowi za 6 mld dol. oddziau diagnostycznego sprztu
medycznego, w tym tomograi komputerowej i rezonansu ma-
gnetycznego. Do tej pory Toshiba bya drugim najwikszym na
wiecie producentem tomografw komputerowych. Prezes r-
my Masashi Muromachi stwierdzi ostatnio, e rma rozwa-
a take wyodrbnienie oddziau produkcji komputerw oso-
bistych jako osobnej rmy.
Inna transakcja, jakiej zawarcia Toshiba jest bliska, to sprze-
da oddziau produkcji AGD, ktrego ubiegoroczne obroty
wyniosy okoo 2 mld dol. Wikszo akcji w oddziale Lifestyle
Products and Services Toshiby ma przej chiski potentat
urzdze domowego uytku, Midea Group, za co najmniej set-
ki milionw dolarw. Drugim gwnym poza pprzewodni-
kami biznesem Toshiby s badania, rozwj projektw i sprze-
da technologii w zakresie energetyki jdrowej.
Tymczasem ceny ukadw pamici NAND Flash wytwarza-
nych na kontrakt zmalay w ostatnim kw. roku o 9 do 10%,
gwnie ze wzgldu na nadpoda, poinformowali analitycy
z TrendForce. Ceny ukadw kart pamici nieulotnej typu
Flash embedded (eMMC) oraz dyskw pprzewodnikowych
zmalay w tym okresie o 10 do 11% z uwagi na nisz od
oczekiwanej sprzeda smartfonw, tabletw i laptopw. Wzrost
cznych dostaw pamici NAND Flash liczony w bitach nie
zrekompensowa spadkw cenowych, w wyniku czego obroty
na tym rynku w IV kw. 2015 r. zmalay o 2,3% w ujciu kwar-
talnym, podsumowa TrendForce.

Niezalenie od sytuacji na rynku do elity producentw

NAND Flash chc doczy Chiczycy. XMC, chiski pro-
ducent pprzewodnikw typu foundry z siedzib w Wuhan,
mia do koca marca rozpocz budow nowej fabryki uka-
dw NAND Flash 3D. Pierwsze trjwymiarowe pamici
NAND Flash miayby opuci fabryk w 2018 r. Obecnie XMC
wytwarza gwnie ukady pamici NOR Flash. W opinii obser-
watorw rynku, w rozwoju technologii NAND 3D Chiczycy
maj jednak 2 lata opnienia w stosunku do Microna oraz
ponad 4 w stosunku do Samsunga.
Wywiad

Postawilimy
na kompleksow ofert
iobsug klientw, ktrzy
maj wysze wymagania
wstosunku do dostawcw
usug, ni wynosi
rynkowa rednia
mwi Krzysztof Torczyski
z firmy Printor
22 Maj 2016 Elektronik

Jedni producenci obwodw dru-
kowanych rozszerzaj ofert rynko-
w o monta, inni pozostaj przy w-
skiej specjalizacji i nie planuj ta-
kiego rozszerzenia. Zdania w bran-
y na temat rozwoju s podzielone
i w Elektroniku pojawiaj si r-
ne opinie poszczeglnych przedsi-
biorcw z tego sektora. Printor oferu-
je pytki i monta od bardzo dawna, co
pozwala przypuszcza, e Wasza opi-
nia na ten temat bdzie wyrobiona.
Dla kadego producenta pytek dru-
kowanych rozszerzenie oferty o monta
podzespow to z pewnoci strategicz-
na decyzja, ale w zalenoci od rodo-
wiska biznesowego i istniejcych relacji
z klientami odpowied na pytanie, czy
specjalizowa, czy dywersy kowa biz-
nes, moe by inna. Firm Printor zao-
y mj ojciec, a produkcja pierwszych
pytek zacza si u nas w 1990 roku.
Monta podzespow SMD pojawi si
ju kilka lat pniej, w 1995 roku, a wic
w czasach, gdy tematyka ta bya w kra-
ju w powijakach. Pierwsze zlecenia na-
pyny ze strony zachodnich rm, ktre
w tamtym czasie zaczy pojawia si na
naszym rynku i w naturalny sposb szu-
kay tutaj partnerw. Mona zatem po-
wiedzie, e w przypadku Printora mon-
ta pojawi si rwnolegle do produkcji
obwodw drukowanych.
W tamtych czasach technologia mon-
tau SMT wchodzia dopiero do Europy,
a w Polsce praktycznie nikt si ni nie zaj-
mowa. Z biznesowego punktu widzenia
by to najlepszy moment na zainteresowa-
nie si t tematyk, tym bardziej e poja-
wiy si pierwsze zlecenia. Potem doszed
monta rczny, a sama usuga produkcyj-
na obejmowaa coraz wicej operacji.
Postawilimy na kompleksow obsug
i decyzja ta bya skutkiem ukierunkowa-
nia si w pracy na potrzeby klientw, kt-
rzy maj wysze wymagania w stosunku
do dostawcw usug, ni wynosi rynko-
wa rednia. Zapewnienie wysokiej jako-
ci usug oraz tego, aby byy one wiad-
czone odpowiednio szybko, wymaga po-
siadania dobrego dostawcy obwodw
drukowanych, ktry pomoe zrealizowa
t strategi dziaania. Osignicie wyso-
kiej niezawodnoci w produkcji EMS wy-
maga penej kontroli nad produkcj py-
tek, bo produkt elektroniczny jest spj-
n caoci. Wspczesne pytki s co- z brany automatyki przemysowej, ale
raz bardziej skomplikowane, a ich ja-
ko bywa rna, nie zawsze jest idealna,
dlatego producent EMS musi nieustan-
nie monitorowa dostawcw pod tym k-
Wywiad
tem. Produkcja we wasnym zakresie roz- tronika jest dzisiaj obecna w zasadzie
wizuje wiele z tych problemw, bo ma wszdzie. Pracujemy gwnie z rmami
si pen kontrol nad wytwarzaniem krajowymi, z tym e czsto s to lokalne
i moliwo szybkiego reagowania na po- oddziay rm zagranicznych przyka-
wstajce problemy. W przypadku wsp- dem moe by General Electric, z kt-
pracy z rm zewntrzn ma si mniej rym wsppracujemy od lat. Pewn cz
informacji na temat jakoci i procesu, usug produkcyjnych eksportujemy te
wic w praktyce trzeba ufa dostawcy, e bezporednio za granic.
dopilnowa wszystkich szczegw. Wsppraca z oddziaami rm za-
Drugi problem to opnienia i czasy re- granicznych jest te niez rekomenda-
alizacji zlece. W przypadku produkcji cj dla innych, bo skoro oni od lat za-
wasnej zawsze mona co przyspieszy, mawiaj w naszej rmie, to znaczy, e
gdy jest taka potrzeba. Innymi sowy pro- to, co mwimy o naszej strategii dzia-
dukcja pytek i monta w ramach jednej ania i podejciu, do biznesu ma pokry-
rmy wydaj si sensowym rozwiza- cie w faktach.
niem, gdy celuje si na rynku w wymaga-
jcego klienta, ktry nie chce sucha wy- Do jakiego poziomu kompleksowoci
mwek na temat przekroczonych termi- doszlicie w usugach produkcji?
nw lub problemw jakociowych. Z roku na rok nasza usuga komplekso-
wa staje si coraz peniejsza, a po gotowe
Czy nie odczuwacie kon iktu inte- zapakowane produkty z instrukcj obsu-
resw jako producent EMS? Mwi si gi, ale jest to take monta mechaniczny,
o tym, e skoro klientami producentw testowanie, lakierowanie i inne. Od stro-
pytek s rmy montaowe, to wasny ny projektowej oferujemy klientom we-
monta jest tu takim wewntrznym ry kacj projektw pod ktem produk-
uprzywilejowanym klientem? cyjnym i optymalizowanie pod ktem a-
By moe w pewnym stopniu tak jest, twoci produkcyjnej, modernizacje pro-
ale ten potencjalny kon ikt interesw duktw pod ktem zamiany montau
staramy si ogranicza tym, e w zdecy- THT na SMT lub wykonywanie prostych
dowanej wikszoci produkujemy pytki projektw pytek. Wsppracujemy te ze
dla klientw zamawiajcych u nas tak- sprawdzonymi rmami projektowymi,
e usug montau. Przy kompleksowej ktre zajmuj si tworzeniem wyrobw
ofercie i szerszym zakresie wsppra- dla klientw szukajcych wikszej pomo-
cy mamy wiksz przewag nad inny- cy ni ta z naszej strony.
mi. Sporo korzyci dla cen, jakoci i ter- Poza produkcj pomagamy w doborze
minw kryje si te w technologii. Gdy zamiennikw komponentw do produk-
wykonujemy panele PCBA samodzielnie cji . Okazuje si, e jest to bardzo poszu-
i projektujemy je od pocztku do koca, kiwana usuga, bo zawsze cz wybra-
moemy likwidowa potencjalne rda nych podzespow wychodzi z produk-
problemw i do maksimum wykorzysty- cji lub mona uy czego bardziej funk-
wa moliwoci zakadu. cjonalnego. Konsultujemy takie zmia-
ny z konstruktorami, niemniej sporo
Czy wspieracie produkcj importem, mona tutaj osign, poniewa na ryn-
gdy zlecenia dotycz pytek np. wielo- ku jest wiele elementw rwnowanych,
warstwowych? zwaszcza w zakresie standardowych
Nie produkujemy we wasnym zakre- podzespow dyskretnych.
sie takich pytek, dlatego oczywicie ko- W zakresie zaopatrzenia w podzespo-
rzystamy z kooperacji. Jednak staty- y wsppracujemy przede wszystkim
stycznie takie zlecenia stanowi niedu z dystrybutorami obecnymi w Polsce,
cz. Zasadnicza cz procesu produk- bo raczej, poza wyjtkami, jakie stano-
cji bazuje na obwodach dwustronnych, wi u nas projekty dugoterminowe, nie
ktre wytwarzamy we wasnym zakresie. mamy czasu na import bezporedni. Nie
zajmujemy si importem podzespow
Kto jest dla Was najbardziej typo- z Chin i jestemy bardzo ostroni w ku-
wym klientem? powaniu z niepewnych rde, bo wie
Nasi najwiksi klienci pochodz si to z ryzykiem jakociowym. Rocznie
obsugujemy ponad 350 klientw, wic
w cigu ostatnich trzech lat wida due nawet jedna rolka zych rezystorw mo-
wzrosty w obszarze elektroniki medycz- gaby narobi niezego zamieszania.
nej. Niemniej dobre perspektywy wzro- Dlatego nie eksperymentujemy ze r-
stu kryj si w wielu miejscach, bo elek- dami zakupw.
Elektronik Maj 2016 23
Wywiad
Osignicie wysokiej niezawodno-
ci wprodukcji EMS wymaga pe-
nej kontroli nad produkcj pytek,
bo produkt elektroniczny jest spj-
n caoci. Wspczesne pytki s wszystkim na jakoci i szybkoci usugi. W tym drugim kry-
coraz bardziej skomplikowane, a ich
jako bywa rna, dlatego produ-
cent EMS musi nieustannie monitoro-
wa dostawcw pod tym ktem
Czy korzystacie z funduszy unijnych do celw realizacji in-
westycji w park maszynowy?
Printor jest chyba jedn z nielicznych rm, ktre tylko
w niewielkim stopniu korzystaj z takich rde nansowania.
W ostatnich latach korzystalimy z funduszy tylko do snan-
sowania szkolenia zaogi z norm IPC w produkcji. Odpycha
nas od tego dua biurokracja i uwaamy, e w czasie, jaki trze-
ba powici na wypenianie papierw, audyty i procedury za-
mykania wnioskw, jestemy w stanie takie same pienidze
zarobi. Zapewne przy duych inwestycjach ma to sens i nie
wykluczam, e w przyszoci zdecydujemy si skorzysta z ta-
kich rde, ale nie jest to dla nas decyzja podejmowana auto-
matycznie. Dzisiaj ju procedury zwizane z takim nansowa-
niem s bardziej yciowe, co pozwala ponownie przyjrze si
tej moliwoci. Firmy, ktre obsuguj takie wnioski, maj dzi-
siaj te wiksze kompetencje i dowiadczenie.
Jakie inwestycje prowadzicie aktualnie?
Prowadzimy rozbudow dotychczasowej siedziby, bo chcemy
przenie dzia PCB do nowej wikszej czci budynku, a w do-
tychczasowym miejscu chcemy zbudowa magazyn i powik-
szy cz biurow, bo przestalimy si mieci. Aktualnie dys- wprowadzone traceability, ktre dziaa u nas od paru lat i zo-
ponujemy powierzchni prawie 3000 m2 i mamy jeszcze sporo
miejsca na dziace pod ktem przyszego rozwoju.
Firmy zajmujce si pytkami drukowanymi i montaem
s do siebie bardzo podobne i nierzadko trudno jest znale
cokolwiek, co je rni. Jakie elementy przewagi mona zna-
le w przypadku Printora?
24 Maj 2016 Elektronik
W kraju nie ma wielu rm, ktre zajmuj si produkcj py-
tek i montaem, integrujc ca usug pod jednym dachem.
Moim zdaniem taka integracja jest rdem wielu korzyci dla
klientw i tym samym moe by traktowana jako czynnik prze-
wagi. Kompetencje takiej rmy jak Printor s te wiksze, bo do-
tycz szczegw szerszego zakresu technologii. Nasze dowiad-
czenie mwi, e produkcja PCB i monta nie s procesami, ktre
mona traktowa rozcznie, poniewa wpywaj do silnie na
siebie. Std kompleksowa wiedza w obu tych zagadnieniach wy-
rnia nas i buduje pozycj kompetentnego usugodawcy. Pena
usuga odsuwa te w naszym przypadku na dalszy plan kopoty
wynikajce z dyktatu niskiej ceny na rynku.
Dobre zgranie technologii produkcji pytek i montau przy-
spiesza te sporo realizacj usugi, bo punkty zapalne elimino-
wane s znacznie wczeniej. Nie ma w tym przypadku typo-
wych problemw, e klient przynosi do montaysty pytki nie-
doskonae, wymagajce specjalnego traktowania.
Aktualnie skupiamy si na podniesieniu niezawodnoci pro-
dukcji znacznie ponad standardy branowe i na skrceniu cza-
su realizacji. Tego oczekuj nasi klienci i staramy si stan
na wysokoci zadania. Trzeba pamita te, e nie dziaamy
w prni i konkurencj na rynku PCB i montau s te r-
my dalekowschodnie. Konkurowanie z nimi opiera si przede
terium sporo mona osign, bo z reguy zawsze trzeba co
uzgodni lub zmieni w dokumentacji, a to zabiera czas, trze-
ba te kupi niezbdne elementy i materiay. Wspomniana roz-
budowa magazynu jest wic prb wpynicia na szybko re-
alizacji zlece tak, aby te popularne pozycje byy na miejscu.
Cz rm przysya do nas zlecenia razem ze swoimi elemen-
tami, wikszo jednak woli, abymy my si o nie zatroszczyli.
Najwicej rm dostarcza nam podzespoy kluczowe dla apli-
kacji i chce, abymy zakupili ca reszt. Wydaje mi si, e ten
wariant jest najkorzystniejszy dla wszystkich. Dostarczanie
kompletu elementw dla maych serii, zwaszcza podzespow
pasywnych, nie ma sensu, bo my mamy je na szpulach, a klien-
ci przynosz pocite tamy po par sztuk. Takich skrawkw
nie ma jak woy do podajnikw.
Jaki macie park maszynowy?
Mamy trzy linie SMT i 18 stanowisk do montau rczne-
go. Stan zatrudnienia cigle ronie i aktualnie rma zatrud-
nia cznie okoo 90 osb, w tym 20 obsuguje produkcj py-
tek. Jestemy rm rodzinn zarzdzam ni razem z bratem
i pomaga nam ojciec, ktry zaoy Printor ponad 25 lat temu.
W jaki sposb kontrolujecie jako?
Oglnie mwic, kady proces technologiczny jest na bie-
co analizowany i gromadzimy dane na temat tego, jak dziaa.
Gdy wyniki odbiegaj od normy, przygldamy si i poprawia-
my. W kadym dziale kilka osb odpowiada za jako i reali-
zuje kontrole midzyprocesowe: wizualne, elektryczne, auto-
matyczne inspekcje optyczne, testy funkcjonalne i ICT. Mamy
stao wdroone na danie jednego z naszych klientw. Dziki
temu jestemy w stanie przeledzi wszystkie szczegy doty-
czce produkcji, dowiedzie si, kto je realizowa i jakie kom-
ponenty zostay do nich uyte. Traceability wymagane jest do
obsugi zlece z brany medycznej, a wiele duych rm uznaje
posiadanie tego systemu za duy element przewagi.
Rozmawia Robert Magdziak
 Aktualnoci
TME dystrybutorem firm Everspin Nowy katalog
Technologies iAlpha Wire TME
TME rozpoczo dystrybucj pamici nieulotnych magne- Ukaza si nowy kata-
torezystywnych MRAM i ST-MRAM (Spin-Torque) rmy log produktw dostar-
Everspin Technologies. Produkty te znajduj zastosowanie czanych przez dzkie-
w aplikacjach, w ktrych nacisk kadzie si na trwao i inte- go dystrybutora TME.
gralno przechowywanych danych. Pozycja ta ukazuje si
Z uwagi na krtki czas dostpu oraz may pobr energii wiet- ju od 25 lat i jest wi-
nie sprawdzaj si w urzdzeniach z zasilaniem bateryjnym. zytwk firmy robi-
Druga dystrybucja dotyczy przewodw jedno- i wieloyo- c zawsze due wrae-
wych, rurek termokurczliwych oraz oplotw poliestrowych nie (4 kg). Pozycj mo-
amerykaskiej rmy Alpha Wire. Przewody te znajduj zasto- na zamwi na stronie
sowanie m.in. w medycynie, przemyle, telekomunikacji i wie- www.tme.eu.
lu innych dziedzinach.

Vigo System wybuduje nowy zakad ikilka-

krotnie zwikszy zdolnoci produkcyjne
Jak poinformowa prezes Adam Piotrowski Vigo System
planuje zwikszy do 100 tys. detektorw rocznie swo-
je moce produkcyjne. Tak znaczcy przyrost, w porwna-
niu do obecnie wytwarzanych 1020 tys. sztuk, moliwy
bdzie dziki wybudowaniu kosztem 55 mln z nowego za-
kadu produkcyjnego. Obiekt bdzie uruchomiony w 2018 r.
a pen wydajno osignie w roku 2020. Zwikszenie ska-
li produkcji ma umoliwi obnienie ceny oferowanych nie-
chodzonych, fotonowych detektorw podczerwieni do oko-
o 150200 euro za sztuk.
Do koca biecego roku Vigo chce uzyska niezbdne
decyzje administracyjne. Rozpoczcie budowy rwnie ma
nastpi jeszcze w 2016 r. lub na pocztku 2017. W zwizku
Arrow Electronics szkoli zmikrokontrolerw z inwestycj spka planuje podwojenie liczby pracownikw
Ultralite NXP obecnie zatrudnia ponad 70 osb.
Arrow Electronics wsplnie z NXP Semiconductors
i Variscite zorganizoway seminarium powicone nowym
mikrokontrolerom z rodziny Ultralite oraz komputerom jed-
nopytkowym SOM. Spotkanie powicone byo gwnie
promocji nowego taniego mikrokontrolera I.MX6UL NXP
(Cortex-A7), ktry zdaniem specjalistw moe zrewolucjo-
nizowa projekty realizowane dotychczas na mikrokontrole-
rach Cortex M4. Druga cze spotkania skupia si na zinte-
growanych moduw SoM takich jak DART-6UL oparty wa-
nie na I.MX6 Ultralite. Modu charakteryzuje si maymi
wymiarami (2550 mm), ma Wi-Fi i BLE, pobiera mao pr-
du i pracuje w temperaturach przemysowych 40 do 85 C.
Spotkanie miao formu praktycznych warsztatw i cieszy-
o si du frekwencj.

Siedziba Vigo System w Oarowie Mazowieckim

Okoo 30 mln z z zakadanej kwoty 55 mln przeznaczo-

ne bdzie na urzdzenia technologiczne. Spka zoya ju
wnioski o pozyskanie dotacji unijnych, ktre maj pokry
25% kosztw inwestycji. Okoo 50% planowanych naka-
dw zabezpieczy maj kredyty, a cz pozosta uzupeni
rodki wasne.
Zawarte w strategii rmy cele nansowe producenta zaka-
daj osignicie 80 mln z przychodw w 2020 r. i 40 mln z
w 2017 roku, przy 30 mln z EBITDA w roku 2020 (17 mln z
w 2017). W 2015 r. spka miaa 25,6 mln z przychodw.

Elektronik Maj 2016 25

Raport

Energia odnawialna
coraz bardziej
atrakcyjna dla biznesu,
ale podatna
na zawirowania
polityczne

Bez wtpienia odnawialne rda energii g przezwyciy kryzys oraz dadz

to obecnie jeden z najprniej rozwi- nowe miejsca pracy, a obecno takich
jajcych si sektorw gospodarki na rde blisko odbiorcw jest wstanie
wiecie. Ich rozwj stymuluje te wzro- znacznie ograniczy due straty zwi-
sty wsektorach towarzyszcych: trans- zane ztransportem prdu. Najbardziej
porcie, budownictwie, magazynowaniu efektywne gospodarki wiata generuj
energii ijest rdem wielu innowacji. blisko szeciokrotnie wyszy produkt
Uwaa si, e odnawialne rda energii krajowy brutto ni te najmniej efektyw-
(OZE) wniedalekiej przyszoci pomo- ne, zuywajc przy tym t sam ilo

26 Maj 2016 Elektronik


energii, co wymownie pokazuje, ile da si osign
za pomoc technologii. UE jest liderem w zakre-
sie technologii rde odnawialnych na wiecie,
a Polska, bdc czonkiem wsplnoty, musi si
dostosowa do uzgodnionych progw iudziaw.
Nasze zobowizania s podwalin biznesu dla wielu
krajowych firm zajmujcych si t tematyk, ktre
czekaj na moment, a pragmatyka wemie gr
nad polityk.
Raport
M
wic o rynku energii odna-
wialnej i produktach kiero-
wanych w taki obszar rynku,
naley pamita, e sektor ten ma wie-
le gazi, ktre nierzadko s daleko od
siebie odsunite, tak e tworz prawie
inne rynki.
Do pierwszej kategorii mona zaliczy
due instalacje PV lub wiatrowe, obli-
czone i skonstruowane pod ktem wy-
twarzania duej iloci energii elektrycz-
nej, ktra traa wycznie do sieci ener-
getycznej. Takie instalacje nazwane s
farmami i zwykle s budowane przez
koncerny energetyczne i spki zajmuj-
ce si wytwarzaniem energii. Z uwagi na
skal inwestycji s one poza zasigiem
rynku dystrybucji, bowiem kupno, in-
stalacja i serwis to efekty umw na wy-
sokim szczeblu.
Drug kategori tworz podobne in-
stalacje, ale dziaajce w mniejszej ska-
li. Instalowane s one przez odbiorcw
indywidualnych, mae i rednie rmy,
ktre wytwarzan energi zuywaj na
wasne potrzeby, a ewentualne nadwy-
ki sprzedaj do sieci. To najbardziej per-
spektywiczny sektor rynku, atrakcyjny
z punktu widzenia dystrybucji i wci
w naszym kraju czekajcy na swoje pi
minut. To dlatego, e warunki bizneso-
we dla tego obszaru rynku s ustalane
przez ustawodawstwo prawnie regulu-
jce zasady i ceny sprzeday nadwyek
energii do sieci.
Kolejn kategori tworz instalacje
specjalistyczne, ktre nie s poczone
z sieci energetyczn, zasilajc obiek-
Spis treci
Przez pryzmat produktw ................28
Rozwj rynku
Problem zprogramem Prosument ...33
Potrzebna jest dua wiadomo
rynku itaryfy .....................................33
Akumulatory wsystemach
energii odnawialnej ..........................34
Falowniki isterowniki........................35
Komponenty .....................................36
Rynek OZE a sprzeda
dystrybutorw ...................................36
Struktura rynku .................................37
Rozwj irynek wniedalekiej
przyszoci ........................................37
Ankiety itabele
zprezentacj ofert ............................38
Elektronik Maj 2016 27
Raport
Rys. 1. Ocena aktualnych tendencji wkoniunkturze na rynku womawianym sektorze oraz
stopnia konkurencji pomidzy firmami
ty i instalacje w miejscach, gdzie pr-
du z sieci nie ma lub jego podcze-
nie nie jest opacalne (tzw. o grid).
Przykadem moe by stacja meteorolo-
giczna umieszczona na szczycie niedo-
stpnej gry, ktra jest zasilana energi
soca. Takie instalacje rozwijaj si bez
przeszkd, bo s wyjte z regulacji usta-
wowych dotyczcych OZE, a na doda-
tek z uwagi na niszowe rozwizanie nie
ma w nich dyktatu niskiej ceny. Zwykle
w takich instalacjach liczy si pewno
i niezawodno dziaania, co powoduje,
e klienci sigaj po komponenty wyso-
kiej jakoci lub drogie unikalne rozwi-
zania takie jak np. ogniwa paliwowe.
Ostatni grup produktow tworz in-
stalacje bardzo maej mocy przeznaczo-
ne do zasilania aplikacji specjalistycz-
nych takich jak IoT. Mowa o szeroko ro-
noci, cen w odniesieniu do generowa-
nej mocy i przeznaczeniem. Moduy fo-
towoltaiczne s przewanie paskie i za-
wieraj od 18 do 180 monokrystalicz-
nych lub polikrystalicznych ogniw krze-
mowych. Moc wyjciowa waha si od 30
do 120 Wp. Sprawno moduw komer-
cyjnych zwiksza si z roku na rok wraz
z popraw technologii. Najbardziej za-
awansowane komercyjne moduy z krze-
mu krystalicznego maj obecnie spraw-
no powyej 16%, podczas gdy przecit-
ne moduy zawierajce krzem mono- lub
polikrystaliczny maj sprawno okoo
11 do 13%. Polikrystaliczne ogniwa s
zumianym wykorzystaniu energii wol- troch mniej wydajne ni monokrysta-
nodostpnej za pomoc urzdze (ha- liczne, ale ich koszt produkcji jest te tro-
rvesterw) przechwytujcych j ze ro- ch niszy. Wikszo z nich ma czas y-
dowiska. Generatory tego typu jeszcze cia co najmniej 20 lat.
nie s bardzo popularne, ale szybko zy- Na rynku znajduje si szeroki wa-
skuj na znaczeniu wraz z tym, jak spa- chlarz moduw PV o rnej wielkoci
da zapotrzebowanie na prd w samej i tym samym mocy. Wytwarza si spe-
elektronice. Najwiksza rnica kryje cjalne moduy, ktre s zintegrowa-
si w mocy takich rozwiza, ktra tutaj ne z dachami lub fasadami budyn-
praktycznie zawsze podawana jest w mi- kw. Produkowane s rwnie moduy
liwatach. szczeglnie odporne na korozj wywo-
an son wod morsk. Znajduj one
Przez pryzmat produktw zastosowanie na odziach aglowych,
Podziau rynku mona te dokona znakach nawigacyjnych i w latarniach
w dziedzinie produktowej. Pierwsz gru- morskich, gdzie musz by szczegl-
p tworz rda, a wic przetworniki/ge- nie odporne na korozj od sonej wody.
neratory energii, takie jak panele i ogni- Ostatnim osigniciem w tej dziedzinie
wa fotowoltaiczne, generatory wiatrowe jest wytworzenie pprzezroczystego
i mechaniczne oraz ogniwa paliwowe. moduu, ktry moe by uywany jako
Rni si one wielkoci (moc), spraw- okno w budynkach.

Tabela 1. Przegld ofert krajowych dostawcw komponentw do budowy instalacji zasilania energi odnawialn
Benning Power

Delta Energy
Automatech
Alfa Elektro

Contrans TI

Jean Muller

Lapp Kabel
element14

Merserwis
Electronic

Masters
Impol-1
Conrad

Farnell
Aniro

EMU
Biall

BNS

Nazwa firmy

Panele fotowoltaiczne: poli- i monokrystaliczne / amorficzne / / / / / / / / / / / / / / / /

Ogniwa fotowoltaiczne mae i rozwizania specjalistyczne PV
Ogniwa PV i panele PV przenone
Generatory wiatrowe i turbiny / miniaturowe generatory wiatrowe / / / / / / / / / / / / / / / /
rda

Ogniwa paliwowe / generatory termoelektryczne / / / / / / / / / / / / / / / /

Energia wolnodostpna: generatory / konwertery / / / / / / / / / / / / / / / /
Generatory mechaniczne (prdnice)
Akumulatory kwasowe: klasyczne i elowe / AGM / / / / / / / / / / / / / / / /
Akumulatory litowo-jonowe
Falowniki / minifalowniki / / / / / / / / / / / / / / / /
Konwertery

Prostowniki / przetwornice DC/DC / / / / / / / / / / / / / / / /

Zasilacze buforowe z akumulatorami (awaryjne)
Systemy specjalizowane i kontrolery caych instalacji
Ukady zdalnego nadzoru i monitoringu stanu instalacji
Zcza / konektory / / / / / / / / / / / / / / / /
Kable specjalistyczne (solarne)
Przekaniki
Komponenty

Zabezpieczenia instalacji: nadprdowe / przepiciowe / / / / / / / / / / / / / / / /

Liczniki energii / bezpieczniki / / / / / / / / / / / / / / / /
Systemy montaowe / systemy ledzce soce / / / / / / / / / / / / / / / /
Rozdzielnice instalacji PV
Komponenty do monitoringu stanu: akumulatorw / instalacji / / / / / / / / / / / / / / / /
Rejestratory / systemy pomiarowe dla instalacji / / / / / / / / / / / / / / / /
Usugi

Projektowanie instalacji / integracja systemw / / / / / / / / / / / / / / / /

Wykonawstwo instalacji energii odnawialnej

28 Maj 2016 Elektronik

 Raport
Uzupenieniem rde s konwerte-
ry energii przeksztacajce generowane
przez rda napicie na posta standar-
dow umoliwiajc zasilanie odbiorni-
ka, wspprac z sieci lub transforma-
cj. Poniewa wikszo takich rde
odnawialnych dostarcza napicia sta-
ego, konwertery musz zamieni je na
napicie przemienne. Std te obiegowo
nazywa si je falownikami, bo faluj
napicie stae na przemienne.
Napicie generowane przez rda nie
nadaje si w 99% przypadkw do bezpo-
redniego wykorzystania praktycznego,
bo waha si w duym zakresie oraz nie- Rys. 2. Roczne stopy wzrostw ispadkw sprzeday dla krajowych dostawcw komponentw,
liniowo zmienia si wraz z owietleniem, rde iurzdze dla rynku energii odnawialnej za lata 20132015
i si wiatru i obcieniem. Z uwagi na
powysze falowniki s w hierarchii wa- cy w trudnych warunkach rodowisko- zwizanych z energy harvesting, czy-
noci drug pozycj w inwestycji. wych, przekaniki (styczniki) i urzdze- li rdami wolnodostpnymi, dzieje
Trzecia grupa to magazyny energii, ta- nia zabezpieczajce, umoliwiajce pod- si na razie niewiele. Brakuje dobrych
kie jak akumulatory i superkondensato- czanie lub odczanie gazi ogniw, i tanich przetwornikw (harvesterw).
ry, pozwalajce przechwyci nadwy- liczniki energii / bezpieczniki. S to tak- Pierwsze konstrukcje przechwytujce
k mocy wytwarzanej nad zuywan, e komponenty do monitoringu stanu energi mechaniczn z drga s nieste-
wspomagajce chwil, gdy obcienie instalacji i akumulatorw oraz rejestra- ty drogie, due i mao wydajne. Jedyny
jest bardzo due. Gdy instalacja nie jest tory i systemy pomiarowe. Wiele farm chyba sensowny produkt to system dla
poczona z sieci energetyczn, aku- i obiektw tego typu pracuje autono- inteligentnego domu rmy EnOcean,
mulator jest praktycznie niezbdny i od micznie bez opieki ludzi i ich praca musi niestety zbyt unikalny, aby by po-
jego pojemnoci i niezawodnoci zale- by zdalnie kontrolowana. wszechny. Generatory termoelektrycz-
y w duym stopniu dostpno energii ne i fotoelektryczne lub z pola w.cz. s
zasilajcej. Rozwj rynku raczej ciekawostkami technicznymi ni
Ostatnia kategoria obejmuje kompo- Tempo rozwoju rynku energii odna- standardowymi produktami.
nenty i akcesoria przeznaczone do bu- wialnej zaley w duej mierze od tego, Niemniej nadchodzca rewolu-
dowy instalacji energii odnawialnej. S o jakiej kategorii instalacji spord wy- cja zwizana z elektronik noszo-
to kable i zcza przeznaczone do pr- mienionych powyej si mwi. I tak n i aplikacjami IoT musi to zmieni.
dw staych o duym nateniu i pra- w zakresie tych najmniejszych aplikacji Zapotrzebowanie wielu takich aplika-
Phoenix Contact
Murrelektronik

Radiotechnika
Multi-Contact

Instruments

Vitec Power
Electronics

Weidmler
Nowimex

Semicon
Microdis

Stermag
National

Velcom
Propox

Tronia
Sabur
On

/ / / / / / / / / / / / / / / /


/ / / / / / / / / / / / / / / /
/ / / / / / / / / / / / / / / /
/ / / / / / / / / / / / / / / /

/ / / / / / / / / / / / / / / /

/ / / / / / / / / / / / / / / /
/ / / / / / / / / / / / / / / /



/ / / / / / / / / / / / / / / /


/ / / / / / / / / / / / / / / /
/ / / / / / / / / / / / / / / /
/ / / / / / / / / / / / / / / /

/ / / / / / / / / / / / / / / /
/ / / / / / / / / / / / / / / /
/ / / / / / / / / / / / / / / /

Elektronik Maj 2016 29

Raport
Micha Semeniuk
Delta
Wiele si mwi osprawnoci ener-
getycznej. Czy ma to przeoenie na
decyzje podejmowane przez klien-
tw? To znaczy czy na przykad
kupujc falowniki do systemu PV,
kieruj si oni wwyborze pod tym
wzgldem?
Klienci wPolsce, tak jak wprzypad-
ku innych produktw, dziel si na
tych, ktrzy decyzj ozakupie dyktu-
j tylko cen ina tych, ktrzy zwracaj
uwag na parametry techniczne oraz
poszukuj najlepszego rozwizania
pod ktem stosunku jakoci do ceny. nych coraz wiksz wag przywizu-
Nasza oferta skierowana jest do tej je si natomiast do wydajnoci farmy.
drugiej grupy. Przekonujemy naszych Falownik jest tu kluczowym elemen-
klientw, oferujc im wydajne falowni- tem. Ogromne znaczenie ma tu mini-
ki, podkrelajc najwaniejsze parame- malizacja czasw przestoju farmy lub
try, ktrymi s sprawno (najwysza jej czci.
na rynku), szeroki zakres napicia wej- Dlatego stringowe falowniki duej
ciowego DC, tak aby inwerter mocy staj si coraz popularniejsze.
pracowa optymalnie wszerokim Rwnie sprawno falownika ma tu
zakresie zmieniajcych si warunkw kluczowe znaczenie. Dlatego Delta
atmosferycznych imia chodzenie stale inwestuje wrozwj produktw
pasywne (majce bezporedni wpyw ioferuje dzisiaj falowniki omocy 50
na ywotno). kW isprawnoci 98,6%.
Trzecim trendem rynkowym, ktry
Falowniki wOZE jakie trendy jest obecny ju od kilku lat m.in.
warto dostrzec wrozwoju tych wNiemczech, s magazyny energii.
urzdze? Mwimy tu nie tylko omaych przy-
Jednym ztrendw, jakie obserwu- domowych, ale rwnie oduych
jemy, jest coraz czstsze stosowa- magazynach wykorzystywanych
nie do maych instalacji tzw. mikroin- wenergetyce iprzemyle.
werterw, czyli falownikw wsppra- Delta ma rwnie wtym zakresie
cujcych zpojedynczymi panelami, coraz szersz ofert, dziki zaku-
dobranymi do mocy pojedynczego pie zakadw produkcyjnych od
moduu. Dla duych farm fotowoltaicz- Mistubishi/Hitachi.
 Rys. 3. Rozkad obrotw dla dostawcw produktw zwizanych
zenergi odnawialn. Obroty co trzeciej firmy zawieraj si wprze-
dziale 250500 tysicy z

cji na energi jest coraz mniejsze i zapewne w perspektywie

kilku lat kilkumiliwatowa wydajno rde wolnodostp-
nych bdzie wystarczajca. Niedowiarkowie mog sign pa-
mici 20 lat wstecz i przypomnie sobie zegarki mechanicz-
ne nakrcane automatycznie za pomoc koa zamachowego.
Skoro wwczas dao si zasila ukad mechaniczny energi
wolnodostpn przez potrzsanie, to teraz te problem ten
zostanie przezwyciony.
W zakresie instalacji specjalistycznych, a wic tych o co
najwyej redniej mocy i niepoczonych z sieci energe-
tyczn, rozwj mona uzna za dobry. Bazuj one na dobrej
jakoci produktach, s zaawansowane od strony technicz-
nej i nierzadko wykorzystuj unikalne rozwizania tech-
niczne. Dla potrzeb tego sektora rynku powstaj te specja-
lizowane produkty zintegrowane, ktre w jednej obudowie
zawieraj niezbdn cao, tak jak falownik, ukad ado-
wania akumulatora, komputer z dostpem zdalnym, zabez-
pieczenia itp.
Instalacje OZE w takim przypadku (o grid, maej mocy)
czsto s czci nowoczesnego systemu owietlenia ledowego,
pozwalajc na dowietlanie wieczorami przej dla pieszych,
znakw drogowych lub reklam w miejscach z dala od sieci.
W ofertach dostawcw jest coraz wicej produktw wyspe-
cjalizowanych pod ktem pracy w zielonych instalacjach,

Rys. 4. Zestawienie ilustrujce, jaki procent sprzeday firmy uzysku-

j zproduktw dla sektora energii odnawialnej. Dla 83% firm pro-
dukty te przynosz maksymalnie 10% obrotw
Raport
Tabela 2. Dane adresowe do dostawcw komponentw do budowy instalacji energii odnawialnej
Nazwa firmy Siedziba Telefon E-mail WWW
Advantech Polska Warszawa 22 315 11 25 rafal.rajczonek@advantech.pl www.advantech.eu
Alfa Elektro Katowice 32 789 64 00 biuro@alfaelektro.pl www.alfaelektro.com.pl
Aniro Toru 56 657 63 63 aniro@aniro.pl www.aniro.pl
Arrow Electronics Warszawa 22 558 82 82 salesoffice.warsaw@arroweurope.com www.arroweurope.com
Automatech Opacz-Kolonia 22 753 24 80 biuro.warszawa@automatech.pl www.automatech.pl
Benning Power Electronics Goskw 22 757 36 68 biuro@benning.biz www.benning.pl
Biall Gdask 58 322 11 91 biall@biall.com.pl www.biall.com.pl
BNS Katowice 32 250 45 42 biuro@bns.com.pl http://bns.com.pl
Conrad Electronic Krakw 12 622 98 22 b2b@conrad.pl www.conrad.pl
Contrans TI Wrocaw 71 325 26 21 contrans@contrans.com.pl www.contrans.com.pl
Delta Energy Systems Warszawa 22 335 26 00 poland.support@solar-inverter.com www.solar-inverter.com
EMU Gdask 58 344 04 01 info@emu.com.pl www.emu.com.pl
Farnell element14 Krakw 00800 121 29 67 info-pl@farnell.com http://pl.farnell.com
Igus Warszawa 22 863 61 69 info@igus.pl www.igus.pl
Impol-1 Warszawa 664 344 658 ostrowski@impol-1.pl www.impol-1.pl
Jean Mueller Polska Warszawa 22 751 79 01 info@jeanmueller.pl www.jeanmueller.pl
Lapp Kabel Biskupice Podgrne 71 330 63 00 info@lapppolska.pl www.lapppolska.pl
Masters Straszyn 728 555 977 masters@masters.com.pl www.livo.com.pl
MCC Warszawa 22 611 67 67 elektronika@mcc.pl www.mcc.pl
Merserwis Warszawa 22 831 25 21 dh@merserwis.pl www.merserwis.pl
Microdis Electronics Wrocaw 71 301 04 00 poland@microdis.net www.microdis.net
Multi-Contact d 42 636 85 04 poland@multi-contact.com www.multi-contact.com
Murrelektronik Katowice 32 730 00 20 info@murrelektronik.pl www.murrelektronik.pl
National Instruments Warszawa 22 328 90 10 ni.poland@ni.com http://poland.ni.com
Nowimex Warszawa 22 816 85 79 info@nowimex.com.pl www.nowimex.com.pl
On Rzeszw 17 862 30 98 info@on-eco.pl www.on-eco.pl
Phoenix Contact Wrocaw 71 398 04 36 phoenixcontact@phoenixcontact.pl www.phoenixcontact.pl
Propox Chwaszczyno 58 712 80 58 office@propox.com www.propox.com
Radiotechnika Marketing Kty Wrocawskie 71 327 07 00 office@radiotechnika.com.pl www.radiotechnika.com.pl
Sabur Warszawa 22 549 43 53 sabur@sabur.com.pl www.sabur.com.pl
Semicon Warszawa 22 615 64 31 info@semicon.com.pl www.semicon.com.pl
Stermag Wrocaw 71 718 33 24 sklep@stermag.pl www.stermag.pl
Tronia Warszawa 781 991 168 tronia@poczta.onet.pl www.tronia.pl
Velcom Wrocaw 71 307 10 41 velcom@velcom.com.pl www.velcom.com.pl
Vitec Power Warszawa 22 836 11 66 r.serkuczewski@vitecpower.com www.vitecpower.com
Weidmller Warszawa 22 510 09 40 biuro@weidmuller.com.pl www.weidmuller.pl

jak zcza, kable, falowniki, elemen-

ty pomiarowo-kontrolne i zabezpie-
czajce. Ta specjalizacja pozwala na
budowanie instalacji z klockw i osi-
ganie dobrych parametrw jakocio-
wych, co nie byo moliwe, albo przy-
najmniej atwe, przy uyciu zwykych
podzespow oglnego przeznacze-
nia. Podobnie jest w zakresie rde
energii, bo oferta paneli PV poszerzy-
a si i na rynku jest te wiele produk-
tw o mniejszych wymiarach i mocy
ni te standardowe jednostki o mocy
250 W, z ktrych najczciej zestawia
si due instalacje. S te generato-
ry wiatrowe o mocy poniej kilowa-
ta, a nawet specjalizowane ogniwa pa-
liwowe przeznaczone do zastosowa
specjalnych (wojsko). Takie rozwi-
zania pozwalaj zapewni pewne za-
silanie tam, gdzie nie ma dostpu do
energii elektrycznej. Najbardziej wi-
Rys. 5. Znaczenie poszczeglnych czynnikw skadajcych si na ofert handlow. Na da je w urzdzeniach montowanych
czoowych pozycjach uplasoway si jako itrwao, niska cena oraz wysokie parametry przy drogach (znaki, zasilanie kamer
techniczne monitoringu, lamp ostrzegawczych).

32 Maj 2016 Elektronik

Problem zprogramem
Prosument
Relatywnie dobry rozwj rynku w la-
tach 20142015 byo wida take w za-
kresie instalacji montowanych przez
odbiorcw indywidualnych i firmy
z przeznaczeniem na wasne potrze-
by plus z moliwoci sprzeday nad-
wyek prdu. Na rynku s one nazy-
wane mikroinstalacjami zapewne dla-
tego, aby odrni je od duych farm.
Takie mikroinstalacje maj zwykle po
kilka kilowatw i na ich budow mona
uzyska do nansowanie rzdu 4050%
z programu Prosument wspierajcego
tworzenie rozproszonych, odnawial-
nych rde energii. Bezsprzecznie ta-
kie do nansowanie, ktre pojawio si
na pocztku 2014 roku, w poczeniu
z obecnoci na rynku wyspecjalizowa-
nych rm montujcych instalacje, sta-
o si gwnym czynnikiem sprawczym
rozwoju rynku. S te programy gmin-
ne wspierajce takie dziaania oraz pre-
ferencyjne kredyty, a same ceny insta-
lacji zaczy spada, bo obroty na ryn-
ku wzrosy.
W zakresie duych farm rozwj kon-
centruje si gwnie na energii wiatru,
bo w Polsce s do tego dobre warunki
(lokalizacje). Co ciekawe, w ubiegym
roku turbiny wyprodukoway w Polsce
10 tys. GWh energii. To wci niewie-
le w porwnaniu z elektrowniami w-
glowymi, ktre wyprodukoway 221 tys.
GWh, ale nie jest to te mao.
Rosnca w si energetyka odnawial-
na jest sol w oku lobby wglowego
i rdem tar politycznych. Aktualnie
odbija si to negatywnie na systemie
wsparcia dla mikroinstalacji OZE.
Terminy przyjmowania nowych wnio-
skw s przesuwane, zapowiadana jest
nowelizacja ustawy okrelanej termi-
nem Prosument i istnieje realne zagro-
enie, e w tym sektorze rynku energe-
tycznego pojawi si stagnacja.
Rys. 6. W czym kryje si potencja biznesowy instalacji energii odnawialnej
Bezsprzecznie najwikszym wrogiem
harmonicznego rozwoju rynku ener-
gii odnawialnej jest dzisiaj polityka.
Opacalno budowy mikroinstalacji
determinuje wsparcie z funduszy rz-
dowych, ceny urzdowe energii i stopy
procentowe kredytw. Stabilne prawo
i dobre regulacje s podstaw do wy-
pracowania dugoterminowej decyzji
na temat inwestycji, a kada niestabil-
no, czego przykadem moe by pro-
jekt ustawy o regulacji lokalizacji farm
wiatrowych lub blokowanie przyjmo-
wania wnioskw na do nansowanie,
odbija si negatywnie na sprzeday.
Potrzebna jest dua
wiadomo rynku itaryfy
Specjalici w ankietach zwracali uwa-
g, e problemem jest take oglny brak
wiedzy fachowej u uytkownikw ko-
cowych i nierzadko u rm zajmujcych
si wykonawstwem. Skutkiem s nie-
optymalne instalacje lub wrcz bd-
ne projekty, zamknicie si na nowe
technologie oraz niech do edukacji.
Skutkiem takich nie najlepszych decyzji
s te zbyt wysokie ceny.
Poniewa instalacje s kosztow-
ne (mona szacowa, e 3-kilowato-
wa PV to wydatek 20 tys. z), biznes po-
tra psu te tanie sabe chiskie pro-
dukty i oszczdnoci za wszelk cen.
Maksymalizacja zysku kosztem jakoci
instalowanych komponentw i zabezpie-
cze jest niestety plag wielu rm insta-
lacyjnych. Dyktat ceny jest silny, bo nie-
rzadko decyduje o opacalnoci.
Na rynku polskim taryfy energe-
tyczne nie sprzyjaj rozwizaniom
energooszczdnym. Pochodz z okre-
su, gdy do sieci nie doczano rde
OZE, a na nowe ustalenia nie ma per- Wywietlacz/sterownik Przetwornica/adowarka G3 Rozdzielnica PCM
spektyw. Nowoczesne ukady energo-
elektroniczne oszczdzaj energi, ale
przy obcieniach klienta za tzw. moc
biern traci si sens ekonomiczny sto-
Wyjcie 12 Vdc Wejcie 230 Vac Wyjcie 230 Vac
Prdnica/
alternator
Rozdzielacz CDR
Akumulator
Bateria Li-Ion 12 V 100 Ah rozruchowy
Raport

Monika Gawry s znaczenie bardziej skomplikowa- winstalacji ookoo 30%. Ponadto,

igus
Jak dua jest wiadomo rynku
wzakresie koniecznoci zapewnienia
wysokiej jakoci instalacji PV pozwa-
lajcej na wieloletni prac?
W ostatnim czasie wPolsce mona
byo zaobserwowa si znaczny
wzrost liczby instalacji kolektorw so-
necznych wgospodarstwach domo-
wych. Moim zdaniem, wkrtce podob-
ne zjawisko powinnimy zacz
zauwaa wodniesieniu do instalacji
PV, gdy daj one wiele korzyci kon-
sumentom. Oczywicie instalacje PV
ne od kolektorw sonecznych, nato-
miast wygenerowana przez ogniwa
energia moe by sprzedawana do
sieci energetycznych lub magazyno-
wana wakumulatorach, co pozwala
na dodatkowe oszczdnoci. Niemniej
bez zapewnienia wysokiej jakoci
systemu fotowoltaicznego moe nie
doj do jakichkolwiek oszczdno-
ci iszczliwie coraz wicej osb ma d ruchu? Czy jest sens oszczdza-
tego wiadomo.
Jakie korzyci inakady wi si jce swobod ruchu ogniw PV stano-
zinstalacj systemw naprowadzania
ogniw na soce?
Systemy PV osigaj najlepsze rezul-
taty, gdy s one ustawione prostopa-
dle do kierunku promieniowania so-
necznego. Dziki zastosowaniu sys-
temw naprowadzania ogniw na so-
ce mona uzyska wzrost uzyskiwa-
nej energii
zostaje zredukowany rozmiar syste-
mu oraz koszt wyprodukowania 1 kWh.
Koszt instalacji takiego systemu napro-
wadzania zwiksza warto inwestycji
ookoo 20%, wstosunku do stacjonar-
nych systemw PV.
Jak cz kosztw tworz oy-
ska ielementy zapewniajce swobo-
nia wtym miejscu?
oyska ielementy liniowe zapewnia-
w stosunkowo niewielk cz kosz-
tw caej instalacji. Dlatego te, przy
ich wyborze warto postawi na para-
metry, ktre s niezbdne do dugo-
trwaej ibezawaryjnej pracy systemw.
Liczy si gwnie odporno na czyn-
niki atmosferyczne, brud, kurz, py
oraz bezobsugowo wczasie caej
eksploatacji.

sowania tego typu rozwiza energooszczdnych. Std bie-
rze si te nastawienie na to, aby gwnie zuywa energi
na wasne potrzeby.
Akumulatory wsystemach energii
odnawialnej
Kolejnym trudnym elementem, ktrzy przydaje si w in-
stalacjach OZE, s akumulatory. Ich trudno aplikacyjna po-
lega gwnie na duej cenie za jednostk mocy oraz na ogra-
niczonej trwaoci tych produktw. Niemniej akumulatory
w wielu miejscach s potrzebne, gdy ograniczaj oddziay-
wanie najwikszej wady rde OZE, czyli nieprzewidywalno-
ci dostpnej mocy.
Do takich aplikacji wykorzystuje si gwnie akumulato-
ry bezobsugowe kwasowe, bo wersje litowo-jonowe s dzi-
siaj sporo drosze. W roli magazynu energii mona wyko-
rzystywa te superkondensatory, ktre maj wiksz y-
wotno, prbuje si take rozwiza takich jak akumulato-
ry przepywowe, ale tutaj problemem s wysokie koszty spy-
chajce takie rozwizania do specjalistycznych nisz. W spe-
cycznych warunkach, czego przykadem mog by instala-
cje domowe, udaje si przekierowa nadwyki mocy do ce-
lw grzania wody w bojlerach, ktr mona wykorzysta
wieczorem, gdy prdu ze soca ju nie ma. Ale w przypad-
ku oglnym kopoty z tanim i skutecznym magazynowa-
niem nadwyek energii powoduj, e wiele instalacji specja-
listycznych musi by dodatkowo rozbudowywanych i mie
struktur hybrydow czc kilka rde OZE, po to, aby
cigo zasilania udao si zapewni przy maym akumu-
latorze buforowym.
Praca w instalacji OZE to dla akumulatorw due wyzwa-
nie, bo dua zmienno energii generowanej przez system fo-
towoltaiczny przenosi si na skrajnie rne tempo adowa-
nia akumulatorw. Prdy adowania i rozadowywania mog
chwilowo kilkukrotnie przekracza warto pojemnoci zna-
mionowej, co nie kada jednostka jest w stanie znie bez
wpywu na trwao.
Z tego wzgldu do instalacji solarnych projektuje si spe-
cjalne akumulatory o podwyszonej liczbie cykli adowa-
nia-rozadowywania oraz o wyszych dopuszczalnych war-
tociach parametrw adowania. Niektre z nich maj rw-
nie moliwo rozadowania gbszego ni w typowych aku-
mulatorach bez wyranego skrcenia ich ywotnoci.
Pojawia si rwnie kwestia ograniczonej ywotnoci.
Akumulatory maj okrelon liczb cykli adowania, po
ktrej ich parametry w znaczcy sposb ulegaj pogorsze-
niu, a do cakowitej utraty zdolnoci magazynowania ener-
gii. W przypadku, gdy cykle rozadowania i adowania s
czste i pene, na og trudno jest osign okres eksplo-
atacji przekraczajcy kilka lat dla akumulatorw kwasowo-
-oowiowych.

34 Maj 2016 Elektronik


Falowniki isterowniki
Wan czci prawie kadej insta- no tych urzdze. Sam przeksztat-
lacji energii odnawialnej jest falownik
dostarczajcy napicia przemiennego
o parametrach zgodnych z sieci ener-
getyczn i/lub konwerter (przeksztat-
nik) zapewniajcy adowanie akumu-
latora buforowego. Z punktu widzenia
funkcjonalnoci i jakoci dziaania in-
stalacji falownik jest elementem kluczo-
wym, std na rynku co chwila pojawia
si wiele takich produktw. Nie sposb
omwi ich wszystkich, ale mona za-
uway, e wsplnym trendem jest co-
Rys. 7. Najbardziej perspektywiczne produkty zwizane zenergi odnawialn
na najblisze 3 lata
Raport
raz wiksza integracja i funkcjonal-
nik energii to ju za mao, nawet jeli
bdzie to jednostka wysoko sprawna.
Technicznie i rynkowo korzystniej jest,
gdy instalacja jest obsugiwana za po-
moc jednego uniwersalnego urzdze-
nia o duej funkcjonalnoci. Falownik
jest czony z adowark akumulatora
(z sieci i rda OZE) zabezpieczenia-
mi (styczniki) itp. Caoci steruje kom-
puter embedded zapewniajcy moni-
toring i zapis parametrw, take z do-
stpem przez Internet. Z punktu wi-
dzenia uytkownika jest to rozwizanie
wszystko w jednym, uwalniajce od
koniecznoci komponowania instalacji
z rnych produktw, ktre powinno
sta si standardem dla mikroinstala-
cji. W przypadku duych farm OZE ich
infrastruktura techniczna jest bardziej
otwarta, rnorodna pod ktem ma-
rek i typw wykorzystywanego sprz-
tu, ale jak ju wspomniano, ten sektor
jest w zasadzie poza zasigiem rynku
dystrybucji.
Raport

Rys. 8. Najwaniejsze czynniki pozytywne sprzyjajce sprzeday

Komponenty To dlatego, e due obiekty s zarzdza- do momentu zmiany, bo wiadomo, e

W oczekiwaniu na pene otwarcie
rynku, uruchomienie kolejnych tran-
szy nansowych w programie wspar-
cia Prosument, korzystne taryfy odkupu
energii, a take na czyteln i perspekty-
wiczn polityk energetyczn pastwa,
rmy rozwijaj oferty, wprowadzajc do
nich wiele specjalizowanych komponen-
tw wanie pod ktem rde OZE.
S to zcza kabel-kabel o duej od-
pornoci na czynniki rodowisko-
we, przewody, przekaniki i styczni-
ki umoliwiajce przeczanie obwo-
dw staoprdowych o duej mocy, za-
bezpieczenia takie jak bezpieczniki oraz
wyczniki przepiciowe. W dalszej ko-
lejnoci s to komponenty sieciowe, ele-
menty systemw pomiarowych (mier-
niki, ukady akwizycji danych, rejestra-
tory) i podobne. cznie jest to bardzo
szeroki asortyment produktw, w kt-
rych jest wiele nowoci. Bo nawet jeli
w kraju mamy chwilow zadyszk, to
wiat w tej dziedzinie pdzi do przodu.
Instalacje energii odnawialnej integru-
j w sobie wiele urzdze technicznych,
a jeli skala inwestycji jest dua, jak
w farmach, to take zaawansowanych.
ne i obsugiwane zdalnie za pomoc mo-
duw i ukadw pomiarowych poczo-
nych w sie. Konieczne s do tego ele-
menty systemw pomiarowych i urz-
dzenia wykonawcze, urzdzenia infra-
struktury sieciowej w rnych standar-
dach, konwertery protokow, kontro-
lery. Takich urzdze jest bardzo duo,
a wiele ponadto ma uniwersalny charak-
ter, pasujc do wielu aplikacji.
Rynek OZE a sprzeda
dystrybutorw
Bez wzgldu na sygnay pynce ze
sfer ministerialnych, dostawcy pro-
duktw i technologii s optymistami,
jeli chodzi o tendencje w koniunktu-
rze na opisywane produkty (rys. 1). Jest
to cecha charakterystyczna dla naszych
przedsibiorcw, ktrzy w swojej karie-
rze zawodowej przeyli niejeden kry-
zys, nierzadko gorszy, i s zahartowa-
ni, jeli chodzi o radzenie sobie w trud-
nych czasach. Dostawcy komponen-
tw do budowy instalacji OZE w duej
mierze maj biznes zdywersy kowany,
a konkurencja na rynku w porwna-
niu do innych produktw omawianych
w Elektroniku w ramach raportu nie
jest jeszcze postrzegana jako bardzo
silna. Firmy przeczekaj gorszy okres
i wykorzystaj go na przygotowanie si
od energii odnawialnej nie uciekniemy.
Na rysunku 2 pokazano zestawienie
wzrostw i spadkw obrotw dostaw-
cw wymienionych w tabeli 2 w zakre-
sie produktw przeznaczonych do OZE.
Nietrudno dostrzec, e ostatnie lata
(20132015) dla omawianego biznesu byy
udane. Kady kolejny rok przynosi wzro-
sty sprzeday, a liczba rm, dla ktrych
byy one wiksze ni 10%, systematycz-
nie si zwikszaa. Gdyby rynek dalej rs
w tym tempie, mona by mwi, e ener-
gia odnawialna nareszcie w Polsce zysku-
je realny potencja biznesowy. Niemniej
pokazana na rysunku 3 struktura obro-
tw osiganych przez rmy zajmujce si
t tematyk sprowadza szybko na ziemi.
Rynek energii odnawialnej, nawet jeli
szybko rs i sprzeda procentowo rok do
roku zwikszaa si znaczco, to jednak
w dziedzinie obrotw sprzeda nie jest
dua. Dla 38% pytanych nie przekroczy-
a 250 tys. z rocznie, kolejna jedna trzecia
rm ma sprzeda niewychodzc ponad
p miliona. To niewielkie sumy, wskazu-
jce, e jestemy na samym pocztku roz-
woju rynku, ktry cay czas naley trak-
towa jako perspektywiczny. Dane poka-
zane na rysunku 3 s oczywicie niepe-
ne, bo wiele rm nie podao nam infor-
macji w tym miejscu, niemniej odmowy
te s wymowne i wskazuj z reguy, e

Materia: stal nierdzewna CrNi

Zakres gruboci blach: 0,0200,700 mm
Wycinamy rwnie detale
o dowolnych ksztatach

LASTENIC LASER & ELECTRONICS sp. z o.o.

58-100 widnica, ul. Husarska 5
tel. 74 851 48 77 faks 74 851 48 78
www.lastenic.com info@lastenic.com
Rys. 9. Gwne problemy przeszkadzajce wszybkim rozwoju rynku

36 Maj 2016 Elektronik

nie ma si czym chwali. Instalacje fotowoltaiczne lub elektrow-
nie wiatrowe nie s tanie, std mae obroty wskazuj, e takich
zrealizowanych inwestycji, w ktrych rynek dystrybucji mia
udzia, byo niewiele. Naley te pamita, e nasze opracowanie
dotyczy w najwikszym stopniu fragmentu rynku zwizanego
z produktami specjalistycznymi i rozwizaniami kierowanymi
w obszary specjalne: przemysowe, transportowe wojskowe, dla
potrzeb rozproszonej infrastruktury pomiarowej i podobnych.
W tak zdeniowanym obszarze relacje rynkowe s inne i jak wi-
da z wykresw oraz ze statystyk, zamieszczanych przez mini-
sterstwa na temat wnioskw zrealizowanych w 2015 roku z pro-
gramu Prosument, s sabsze. Mae obroty w omawianej bran-
y w zasadzie wykluczaj specjalizacj. Zgodnie z wynikami an-
kiety dla 83% rm tematyka tytuowa przynosi co najwyej 10%
sprzeday (rys. 4). 17% przedsibiorstw ma ten wskanik nieco
wyszy bo dochodzcy do poowy, ale nadal to nie zmienia tezy,
e rynek energii odnawialnej (oczywicie nie cay, ale ten zwi-
zany z prdem i nie np. kolektorami sonecznymi do podgrze-
wania wody) jest w naszym kraju w powijakach.

Struktura rynku
Rysunek 5 przedstawia zestawienie najwaniejszych kryte-
riw powizanych z ofert handlow, ktre klienci bior pod
uwag, wybierajc produkty i dostawcw. Na szczycie wykresu
zaskakujco nie ma najniszej ceny, ktr przewyszya wyso-
ka jako, a odrobin niej uplasoway si parametry technicz-
ne instalacji, ale w sumie te trzy kryteria procentowo si na tyle
mao rni, e ich oddziaywanie mona uzna za identyczne.
Mona zatem powiedzie, e klienci szukaj gwnie produk-
tw zapewniajcych najlepszy stosunek parametrw i funkcjo-
nalnoci do ceny, co w kraju jest norm i dziaaniem natural-
nym dla wikszoci sektorw. Wysoko oceniono ponadto rol
kompetencji technicznych dostawcw, co wskazuje, e wiado-
mo rynku w omawianej tematyce i wiedza fachowa nie jest
imponujco dua. Kupujcy potrzebuj wsparcia techniczne-
go, chtnie przyjmuj pomoc zwizan z usugami integracji
i kompletacji, bo staraj si ograniczy ryzyko zego wyboru.
Nie bez znaczenia jest to, e instalacje powstaj w ramach pro-
jektu, ktry zakada caociowe wykonawstwo przez specjali-
zowan rm integratorsk. Na tak usug stosuje si te ob-
nion stawk podatku VAT oraz gwarancj na cay projekt,
przez co w zakresie mikroinstalacji sprzeda produktw za po-
rednictwem rm integratorskich jest najistotniejsza.
Twierdzenie to ma pokrycie w kolejnym zestawieniu pokaza-
nym na rysunku 6, gdzie przedstawiono, w jakich produktach
zwizanych z OZE kryje si najwikszy potencja biznesowy.
Bezsprzecznie funkcj t peni mikroinstalacje dla odbiorcw
indywidualnych, a w drugiej kolejnoci ze sporo niszym wy-
nikiem due farmy PV. Trzecie miejsce przypado rozwiza-
niom specjalistycznym, co te jest wymowne. Mikroinstalacje
skadaj si z produktw rnych rm, zawieraj w sumie spo-
ro komponentw poza panelami, ktre instalatorzy i integra-
torzy, gdzie musz kupi. Dla rynku dystrybucji s one uzna-
wane za potencjalnie wartociowe, bo zaoenia do programu
Prosument, skala donansowania, jaka si z nim wie, prze-
suwa rodek cikoci rynku wanie w t stron.

Rozwj irynek wniedalekiej przyszoci

Najbardziej perspektywiczne produkty zwizane z ener-
gi odnawialn na najblisze 3 lata to zdaniem specjalistw
panele fotowoltaiczne, akumulatory i falowniki. Te pro-
 Inne materiay na tematy pokrewne
Raport do tematyki energii odnawialnej
w ostatnich numerach Elektronika

Tabela 3. Plan raportw Elektronika i 9. Za trzy gwne kryteria sprzyjaj-

na najblisze miesice
Miesic Temat raportu
Czerwiec 2016 Mikrokontrolery i IoT
Lipiec 2016 Obwody drukowane
Sierpie 2016 Mierniki przenone
dukty zyskay praktycznie tak sam
liczb wskaza w naszych ankietach
(rys. 7). Panele fotowoltaiczne wyda-
j si tutaj naturaln i domyln po-
zycj, ale due znaczenie akumulato-
rw i falownikw wskazuje, e oczeku-
je si, e w przyszoci instalacje bd
miay wiksz niezaleno od sieci
energetycznej i bardziej bd przypo-
minay to, o czym mwi si od dawna,
a wic o sieciach smart grid. Pojemny
akumulator oraz zaawansowany, wyso-
ko sprawny falownik s niezbdnymi
komponentami, aby sie wykorzystuj-
ca OZE bya smart.
Mwic o przyszoci systemw zasi-
lania energi odnawialn, warto mie
na uwadze gwne czynniki pozytyw-
nie i negatywnie oddziaujce na ry-
nek. Pokazujemy je na rysunkach 8
ce omawianej brany specjalici uzna-
Raporty
li rosnce ceny energii ze rde tra-
Izolowane konwertery DC-DC
dycyjnych, du funkcjonalno roz-
jak dobiera? EL 04/2016
wiza a take dostpno produktw.
Przemysowy Internet Rzeczy (IIoT)
Po drugiej stronie sklasy kowano brak
ijego wpyw na projektowanie
wsparcia dla inwestorw (najbardziej
urzdze EL 03/2016
przeszkadza), wysokie ceny produktw
Zabezpieczenie przeteniowe
i usug, a take brak wsparcia po stro-
nie musi opiera si tylko
nie ustawodawczej (np. taryfy gwaran-
na bezpieczniku EL 03/2015
towane). Jak wida, najwikszy wpyw
Sposoby pomiaru prdu pobieranego
na rozwj rynku OZE i moc sprawcz
zzasilaczy EL 01/2015
maj politycy.
Zasilacze bezprzerwowe
konfiguracje iwaciwoci
Ankiety itabele
EL 07/2014
zprezentacj ofert
Przegld rynku od strony dostawcw Wymienione teksty s dostpne na
i ofert zwizanych z energi odnawialn naszym portalu: www.elektronikab2b.pl
pokazany zosta w tabeli 1. Informacje
tam zawarte przybliaj podstawowe
informacje na temat oferowanych ty-
pw rde energii, urzdze do ma-
gazynowania, ukadw przeksztatni- rdem wszystkich danych przedstawio-
kw, komponentw do budowy instala- nych w tabelach oraz na wykresach s wyniki
cji oraz powizanych usug. Na koniec, uzyskane w badaniu ankietowym przepro-
w tabeli 2 zamieszczamy dane adreso- wadzonym wrd producentw, dystrybu-
we do rm. torw i innych rm dziaajcych w brany
Robert Magdziak energii odnawialnej w Polsce.

NIE PRZEOCZ

Dla RS50 zdolno czeniowa wynosi odpo-

wiednio: 48 A / 250 VAC dla kadego zestyku.
Przekaniki maj po 2 zestyki zwierne zprzer-
wami zestykowymi o napiciu probierczym
2500 VAC. Napicie probiercze pomidzy cewk
a stykami wynosi 5000 VAC typ izolacji:
wzmocniona. Na uwag zasuguje, bardzo
niski znamionowy pobr mocy cewek przeka-
nikw ok. 0,48 W oraz niewielkie gabaryty
(abh): 40 2549,2 mm. Przekaniki prze-
znaczone s do bezporedniego lutowania

RS35, RS50 przekaniki wobwodach drukowanych.

wysokoprdowe
Wofercie Relpol S.A znajduj si przekaniki elektro-
magnetyczne charakteryzujce si wysokimi prdami
pracy. Mona je stosowa wsystemach solarnych, gdzie
maj dwa gwne zadania: po stronie DC zaczaj/
wyczaj napicie DC wytwarzane przez ogniwa foto- Dane kontaktowe:
woltaiczne; po stronie AC cz/rozczaj cay ukad Relpol, tel. 68 47 90 822, 850
z sieci energetyczn. Znamionowy prd obcienia e-mail: sprzedaz@relpol.com.pl
RS35 wynosi 35A / 250 VAC/AC1. www.relpol.com.pl

38 Maj 2016 Elektronik

Raport | Prezentacje

Owietlenie stanowiskowe zgodne

ze standardami ESD
Wiele elementw elektronicznych jest podatnych na wyadowania elektrosta-
tyczne omaym nateniu, a wic wzakresie, ktry nie jest wyczuwalny dla
ludzi. Co wicej, szkody tym spowodowane s bardzo trudne do wykrycia
uszkodzenia spowodowane wyadowaniami mog by niezauwaalne ikompo-
nenty mog funkcjonowa normalnie. Mog si objawi dopiero po kilku mie-
sicach po produkcji ju wrkach uytkownika.

W
ielu uszkodze mo- wanej oprawy przez
na unikn przez bezporedni kontakt
podjcie odpowied- lub po prostu przez
nich rodkw ochronnych. zblienie do opra-
Takie rodki obejmuj stoso- wy. Dotyczy to prze-
wanie stanowisk i urzdze de wszystkim, pra-
w wykonaniu ESD na przy- cy z lup i oprawa-
kad krzese i biurek, ale tak- mi zamontowanymi
e innych elementw znajduj- na ramieniu, ktre
cych si bezporednio w miej- s usytuowane wy-
scu pracy, take owietlenia. jtkowo blisko ele-
Na stanowiskach ESD wyko- mentw elektronicz- Fot. 3. Oprawa Taneo na ramieniu
nywane s zadania wymagaj- nych. Ochrona ESD
ce wyjtkowo dobrej widocz- jest jednak rwnie Wszystkie oprawy Waldmanna prze-
noci w szczeglnoci z uwagi Fot. 2. Oprawy Taneo na ra- wana w przypadku znaczone do pracy w strefach EPA s te-
na delikatno czci. W tym mieniu mog by atwo dopa- opraw systemowych, stowane przez niezalen placwk na-
kontekcie owietlenie jest sowane do owietlenia kon- ktre s umiesz- ukow, a raport z bada jest dostarczany
optymalnie dostosowane, za- kretnych zada wizualnych czone w ssiedztwie do klienta wraz z produktami. Pozwala
pewniajc odpowiednie wa- w odlegoci mniej- to koordynatorom ESD stworzy wa-
runki pracy. Jednake w celu unikni- szej ni 30 cm. To dlatego, e z tej od-
cia uszkodze wywoanych wyadowa- legoci oprawy mog naadowa pod-
niami zastosowanie opraw ESD jest ab- zespoy elektroniczne przez indukcj.
solutnie niezbdne. Wyadowanie wwczas moe nastpi na
przykad przy zetkniciu z czubkiem lu-
Wymagania dla owietlenia townicy.
antystatycznego
Komponenty elektroniczne mog by Oprawy firmy Waldmann
naraone na nage wyadowania z naado- wwykonaniu antystatycznym
Waldmann producent nowocze-
snych opraw oferuje szerok gam opraw
owietleniowych do obszarw chronio-
nych przed elektrycznoci antystatycz-
n. Oprawy w wykonaniu ESD speniaj Fot. 4. Lupa Tevisio
najwysze normy jakociowe. Do zasto-
sowa w produkcji elektroniki kierowa- sny program kontroli ESD,
ne s m.in. lupy Tevisio, oprawy na ra- a take pomaga w kontro-
mieniu i montowane Taneo oraz opra- li w zakresie zarzdzania
wy systemowe Tameto. Dla zapewnie- ochron ESD.
nia waciwoci antystatycznych szkla- Marcin Mager
na soczewka w Tevisio jest pokryta po Product Manager
obu stronach powokami przewodzcy- Waldmann Ligthting
mi, a plastikowe elementy, ktre nie s
Fot. 1. Optymalne owietlenie dla wymaga- wykonane z tworzywa przewodzcego,
jcych zada wizualnych. Lupa Tevisio oraz tak jak metalowa obudowa pokryte s Eltron, tel. 71 343 97 55
system Tameto wwykonaniu ESD farb przewodzc. www.eltron.pl

40 Maj 2016 Elektronik

 Prezentacje | Raport

System gromadzenia energii

do farm wiatrowych
Jednym zwaniejszych aspektw technicznych zwizanych znowoczesnymi
instalacjami zasilania energi odnawialn s magazyny umoliwiajce tymczaso-
we przechowywanie nadwyek. Nie zawsze instalacja pozwala na sprzeda nad-
wyek energii do sieci energetycznej inie zawsze jest to opacalne. Wtakich przy-
padkach system musi mie magazyn zapewniajcy cigo zasilania ilikwiduj-
cy niestabilno zwizan znaturalnymi wahaniami produkowanej mocy.

T
akim magazynem jest oczywi-
cie akumulator o duej pojem-
noci, najczciej litowo-jonowy.
Bezsprzecznie jest to element kosztowny
(ok. 1200 dol. za 1 kWh) i co wicej, ma
on ograniczon trwao. Im bardziej in- mog by adowane
stalacja opiera si na niestabilnym r-
dle energii odnawialnej, tym niestety ma
to bardziej negatywny wpyw na trwa-
o akumulatora i skraca czas jego eks-
ploatacji. Warto doda, e akumulator
jako rdo energii ma te inne wady ci wad ogniw. W porwna-
na przykad nie pozwala pobra chwi-
lowo duej mocy, bo jego prd rozado-
wania jest niestety ograniczony. Dlatego
zasilanie instalacji przemysowych, sta-
cji dziaajcych bez obsugi z silnikami
i innymi odbiornikami wymagajcymi
duego prdu rozruchowego jest trud-
ne w realizacji. To samo dotyczy pr-
du adowania, ktry nie moe przekro-
czy bezpiecznych wartoci i jeli rdo liwiajc doczanie wielkoskalowych
energii dostarcza wicej energii chwilo-
wej, np. przy silnym wietrze, nie zosta-
nie ona zgromadzona i si marnuje.
Ultrakondensatory
winstalacjach OZE
W takich przypadkach magazyn
energii moe zosta wykonany
za pomoc ultrakondensa-
torw, ktre zapew-
niaj znacznie wiksz trwao, bo
liczba cykli adowania i rozadowywa-
nia jest w tym przypad-
ku prawie nieograniczo-
na. Ultrakondensatory
i rozadowywane prda-
mi o bardzo duym na-
teniu w porwnaniu
do akumulatorw i tym
samym nie maj wikszo-
niu z tradycyjnymi akumulato- trzebn do popraw-
rami, ultrakondensatory charakte- nego wyczenia urz-
ryzuj si krtszymi czasami adowania dze procesowych.
i rozadowania, duszym czasem bez- Moduy ultrakondensatorowe mog
awaryjnej pracy i lepszymi waciwo- pracowa nawet przez 15 lat w oka-
ciami w niskich temperaturach. zjonalnie uytkowanych aplikacjach.
Dugi czas ycia i krtki czas odpowie- Zostay zaprojektowane do montau
dzi ultrakondensatorw pozwala ograni- w standardowych szafach przemyso-
czy uktuacje mocy wyjciowej, umo- wych, w ktrych wersja o mocy 10 kW
(15 s) zajmuje wysoko 4 U. Dwa modu-
farm wiatrowych do sieci energetycznej y mieszcz si w szae 19-calowej, a trzy
jako bardziej niezawodnych rde ener- w szae 23-calowej.
gii. Do takich celw uywa si np. baterii Moduy ultrakondensatorowe rmy
56-woltowych moduw ultrakondensa- Maxwell pozwalaj efektywnie zastpi
torowych o pojemnoci 130 F kady. akumulatory w wymienionych aplika-
Moduy ultrakondensatorowe serii cjach. Nie wymagaj one serwisowania
56 V produkowanych przez Maxwell nawet do kilkunastu lat i nie zawieraj
Technologies umoliwia- substancji toksycznych.
j dostarczanie ener-
gii do sieci energe-
tycznej w przypad-
ku zanikw i zapa-
dw napicia dostar-
czanego przez gwne
rdo zasilajce. W ra-
zie dugotrwaych przerw
w zasilaniu mog one podtrzy-
ma napicie sieci podczas prze-
czania na alternatywne rdo zasila-
jce, ktrym moe by np. generator Magazyn Centralny Centrum Sp. zo.o.
Diesla lub ogniwo paliwowe. W apli- ul. Omulewska 27, 04-128 Warszawa
kacjach przemysowych moduy ultra- tel. 607 520 075, 665 600 168
kondensatorowe dostarczaj moc po- faks 22 611 67 47, www.mcc.pl

Elektronik Maj 2016 41

Raport | Prezentacje

Moduy IPM upraszczaj budow

ukadw napdowych do silnikw
Na caym wiecie wymienia si obecnie pro-
ste ukady napdowe bazujce na silnikach
pracujcych ze sta prdkoci obrotow na
napdy ze sterownikami elektronicznymi, ktre
zapewniaj zgodno znajnowszymi wymaga-
niami prawnymi wzakresie minimalnej spraw-
noci energetycznej nakadane przez dyrekty-
w ErP izapewniaj wysokie walory uytkowe.
Cay proces prowadzi do znacznego obnie-
nia mocy pobieranej przez ukady napdowe,
kosztw ich eksploatacji itym samym ogra-
nicza negatywny wpyw na rodowisko natu-
ralne. Badania przeprowadzone przez firm
Siemens wykazay, e wymiana wszystkich sil-
nikw wnapdach przemysowych na wersje
energooszczdne mogaby przynie 43TWh
oszczdnoci energii zuywanej rocznie na
terenie Unii Europejskiej.

S
ercem takich ukadw napdo- Sprawno energetyczna do 2020 roku. Dla silnikw elektrycz-
wych jest zawsze inwerter, a wic coraz istotniejsza nych o mocy 0,75375 kW s stosowa-
przeksztatnik napicia siecio- Unia Europejska podejmuje wiele ini- ne cztery stopnie okrelajce ich spraw-
wego 230 V 50 Hz jednofazowego lub cjatyw w kierunku minimalizacji zuy- no: IE1-4 (wikszy stopie = wiksza
trjfazowego 400 V w napicie trjfazo- cia energii elektrycznej, ktre s cz- sprawno). Od 2011 roku wszystkie
we o zmiennej czstotliwoci i wartoci. ci dugofalowej strategii 20/20 za- silniki musz spenia wymagania IE2,
Inwerter moe zosta wykonany z ele- kadajcej redukcj emisji CO2 o 20% a od 2015 roku jednostki 7,5375 kW
mentw dyskretnych, co wymaga uy-
cia okoo 20 komponentw. Niemniej
due inwestycje producentw pprze-
wodnikw w zakresie elementw duej
mocy doprowadziy do pojawienia si na
rynku moduw IPM (Intelligent Power
Modules), ktre w jednej obudowie za-
wieraj prawie cae rozwizanie ukado-
we takiego komponentu. IPM-y s mae
(wielkoci ukadw hybrydowych) i maj
du wydajno (moc i sprawno), co
zostao zapewnione kosztem wikszej
ich ceny w porwnaniu do rozwiza-
nia opartego na elementach dyskretnych
i mniejszej elastycznoci. Niemniej wady
te, wraz z poszerzajc si ofert rynko-
w tych produktw, coraz bardziej trac
na znaczeniu. Rys. 1. Schemat blokowy typowego falownika zasilanego zsieci jednofazowej

42 Maj 2016 Elektronik


podpadaj pod wymaga-
nia IE3. Od 2017 roku IE3
bdzie obowizywa tak-
e dla silnikw z zakre-
su 0,757,5 kW. W wielu
sytuacjach najprostszym
sposobem zapewnienia
zgodnoci napdu z tymi
wymaganiami jest wymia-
na na jednostk sterowan Rys. 3. Przykadowe obudowy moduw IPM
za pomoc falownika.
IPM od wewntrz
W najpopularniejszym zakresie mocy
220 kW napdy zasilane s z sieci trj-
fazowej, mniejsze moce zwykle korzy-
staj z sieci energetycznej jednofazowej.
W tym przypadku modu IPM integru-
je w sobie wiele elementw rozwizania
dyskretnego, jak pokazano na rysun-
ku 2. Jest to 6 tranzystorw IGBT lub
MOSFET, 6 diod usprawniajcych, ste-
rowniki bramek oraz pomocnicze ele-
menty takie jak termistor, diody uka-
du zasilania bootstrapem i podobne.
Niektre moduy maj wbudowany re-
zystor pomiarowy zapewniajcy kon-
trol prdu pyncego przez poszcze-
glne gazie mostka, spotyka si tak-
e komparatory i pojemnoci realizuj-
ce kondycjonowanie sygnau pomiaro-
wego z tych rezystorw.
Umieszczenie prawie wszystkie-
go w jednej obudowie niewtpliwie
zmniejsza wymiary sterownika o oko-
o 50% w porwnaniu do elemen-
tw dyskretnych, poprawia te nieza-
wodno. Uycie IPM-a jest te prost-
sze, bo wikszo pocze zrealizo- zostaje jeszcze nierozwizany, s wy-
wano wewntrz jego obudowy. Zwarta
konstrukcja jest te lepsza od stro-
ny EMC, ma mniejsze reaktancje pa-
soytnicze i tym samym pracuje bar-
dziej stabilnie. Szczeglnie korzystnie
wypada tutaj integracja drivera blisko
bramki tranzystora mocy, gdy znacz-
Rys. 2. Przykadowe komponenty falownika integrowane wewntrz IPM-a
nie zmniejsza to emisj zaburze EM.
Dla konstruktora modu IPM jest a-
twiejszy w implementacji i szybciej za
jego pomoc mona przygotowa pro- sze. To samo dotyczy bada w zakre-
jekt. Ogranicza on ryzyko projektowe,
gdy konstrukcja IPM-a zostaa wcze-
niej dokadnie przebadania przez pro-
ducenta i wiadomo, co si mona po
niej spodziewa. Mona te liczy na
wsparcie techniczne producenta i dys-
trybutora oraz na oprogramowanie,
ktre pomoe w implementacji.
Mimo tych wanych czynnikw prze-
wagi nadal wielu konstruktorw woli
rozwizania dyskretne, bo usiuje ob-
niy koszty do minimum przez za-
pewnienie maksymalnego dopasowa-
nia ukadu do wymaga aplikacyjnych.
Takie dziaania wida gwnie w za-
kresie wersji przeznaczonych do wsp-
pracy z silnikami o duej mocy, bo tam
oferta rynkowa IMS-w nie jest jeszcze
tak szeroka, aby zaspokoi wikszo
wymaga konstruktorw. Dla aplikacji
o mniejszej mocy wida, e rozwiza-
nia IMS-owe zyskuj przewag po stro-
nie technicznej i problemem, jaki po-
nostek najmniejszej mocy.
sze koszty. Specjalici wskazuj jednak,
e gdy dokadnie policzy si wszystkie
koszty rozwizania dyskretnego i mo-
duowego, rnica staje si nieznaczca. dow wewntrzn i stopniem integra-
Czsto nie uwzgldnia si bowiem
kosztw montau, wykonania pytki,
kosztw inynierskich i projektowych
Prezentacje | Raport
zwizanych z przygotowaniem pro-
jektu, kosztw obsugi posprzedanej
i serwisu, ktre s dla IMS-w mniej-
sie EMC, certy katw UL i innych ate-
stw, ktre dla IMS-w mona uzyska
atwiej i taniej.
Producenci tacy jak STMicroelec-
tronics, Fairchild i ON Semiconductor
zaangaowali si silnie w tematyk IPM
i co chwil wprowadzaj na rynek nowe
produkty tego typu. Niemniej dostpne
na rynku wersje mona oglnie podzie-
li na kilka kategorii:
wykonane na podoach IMS (Insu-
lated Metal Substrate) a wic lamina-
cie z rdzeniem aluminiowym. Oferuj
one dobre parametry cieplne i s bar-
dzo niezawodne.
wykonane na podou miedzianym
DBC (Direct Bonded Copper). Maj
najlepsze parametry cieplne i s do-
stpne dla najwikszych mocy wyjcio-
wych (rys. 3).
zintegrowane w plastikowej obudowie
najtasze i o najsabszych parame-
trach cieplnych, przeznaczone do jed-
Ponadto, moduy IPM rni si obu-
dowami, ale te zakresem mocy obsu-
giwanych jednostek napdowych, bu-
cji oraz parametrami (termicznymi,
sprawnoci, napiciem wejciowym
i podobnymi).
Martin Schiel
Strategic Technical
Sales Manager,
Future Power Solutions
Future Electronics Polska
ul. Kopotowskiego 22
03-717 Warszawa
tel. 48 22 590 72 02, faks 48 22 590 72 30
future-info-pl@futureelectronics.com
www.futureelectronics.com
Elektronik Maj 2016 43
Raport | Prezentacje

Elektrownie soneczne
czysta energia
Elektrownie soneczne s bezpieczne, czyste i, co najwaniejsze, przyjazne dla
rodowiska. Jednoczenie postp techniczny wzamianie energii sonecznej na
energi elektryczn ikorzystne dotacje pastwowe przyczyniaj si do szybkie-
go wzrostu zainteresowania t dziedzin przemysu. Camille Bauer jest dostawc
inklinometrw stosowanych welektrowniach sonecznych solidno iprecyzja
wtym przypadku s szczeglnie podane iwymagane.

C
amille Bauer AG z Wohlen runki rodowiskowe mog one by sto- bocz do temperatury sigajcej 400
w Szwajcarii jest od dziesi- sowane w takich aplikacjach jak elek- 1000C. To ciepo nastpnie jest prze-
cioleci renomowanym dostaw- trownie soneczne. ksztacane w energi elektryczn za
c przetwornikw kta obrotu przezna- pomoc konwencjonalnych turbin pa-
czonych do rnych zastosowa. Kilka Jak buduje si elektrownie rowych.
lat temu rma rozszerzya ofert pro- soneczne? Du zalet technologii CSP jest to,
dukcyjn o inklinometry, oferujc dzi- Jedn z popularnych technologii jest e ciepo mona przechowywa duo
siaj takie nowoczesne przetworniki, jak CSP (Concentrating Solar Power). Jej atwiej ni energi elektryczn z wiatra-
programowalne wersje Kinax HW730. cech jest zastosowanie systemu kon- kw lub paneli fotowoltaicznych. Dziki
Inklinometry i przetworniki kta ob- centracji energii sonecznej, co odr- temu tego typu elektrownie mog do-
rotu stanowi poczenie midzy me- nia ten rodzaj elektrowni od fotowolta- starcza energi przez ca dob take
chanik a elektronik. Zamieniaj po- icznych. Podczas gdy te ostatnie prze- w nocy, korzystajc ze zmagazynowa-
oenie kta lub nachylenie na odpo- ksztacaj promienie soneczne bezpo- nego za dnia ciepa. Jednoczenie dzi-
wiedni proporcjonalny sygna analo- rednio w energi elektryczn, w elek- ki faktowi braku emisji CO2 praca elek-
gowy 420 mA. Ze wzgldu na nieza- trowniach CSP skupione promienie trowni nie ma negatywnego wpywu na
wodno i wytrzymao na trudne wa- soneczne podgrzewaj substancj ro- rodowisko.

44 Maj 2016 Elektronik


Jak zapewni efektywno
pracy?
Wiedza jest kluczem do wysokiej wy-
dajnoci, a co za tym idzie do ekono-
micznego wykorzystania elektrowni so-
necznej. Promienie soneczne s skupia-
ne przez precyzyjnie uformowane lu-
stra, ktre musz stale ledzi kt nachy-
lenia promieni sonecznych z dokadno-
ci do dziesitnych czci stopnia, aby
nie marnowa padajcego na nie pro-
mieniowania. Do tego zadania wykorzy-
stywane s specjalistyczne inklinome-
try szwajcarskiego specjalisty w tej dzie-
dzinie rmy Camille Bauer nalecej
do grupy Metrawatt. W kilku elektrow-
niach CSP, midzy innymi w Hiszpanii,
inklinometry Camille Bauer wykorzy-
stywane s przy produkcji czystej i wol-
nej od CO2 energii elektrycznej.
Camille Bauer oferuje inklinometr
Kinax N702, ktry jest zainstalowany
w mechanizmie obrotowym kolektorw
i wraz z innymi elementami z najwik-
sz precyzj poda za promieniami so-
necznymi. W sposb cigy, za pomo-
c sygnau 420 mA, przekazuje infor-
macj o dokadnym nachyleniu kolek-
tora do jednostki sterujcej, co pozwola
za pomoc siownikw hydraulicznych
utrzyma paraboliczne lustro pod odpo-
wiednim ktem w stosunku do promie-
ni sonecznych. Centralna jednostka za-
rzdzajca w sterowni elektrowni moni-
toruje napromieniowanie, prdko wia-
tru i przepyw masy nonika ciepa oraz
jest w kontakcie z lokalnymi jednostka-
mi. Dziki tym wszystkim informacjom
zarzdza rozpoczciem pracy i jej zako-
czeniem po zachodzie soca.
Gdy niebo jest bezchmurne, sys-
tem zarzdzajcy zna kt padania pro-
mieni sonecznych, korzystajc z da-
nych o pooeniu geogracznym, da-
cie i czasie w danym momencie, a za-
tem jest w stanie odpowiednio pozy-
cjonowa lustra. Natomiast w przypad-
ku zachmurzonego nieba, jak rwnie
rozproszonego promieniowania, na-
chylenie promieni sonecznych odbie-
ga od teoretycznego kta ich padania.
Dlatego system pozycjonowania ma
tzw. dodatkowy czujnik soca, w kt-
rym wanie wykorzystywany jest in-
klinometr. Innym miejscem zastoso-
wania inklinometru jest kolektor, kt-
ry moe pracowa w pozycji parkowa-
nia, ktra chroni kolektor przed za-
nieczyszczeniem w nocy oraz przez od-
powiednie aerodynamiczne ustawienie
kta chroni przed burz oraz silnym
wiatrem.
Klucz do wieloletniej
bezawaryjnej pracy
Elektrownie soneczne s zaprojekto-
wane przecitnie na 25 lat uytkowa-
nia, a wszystkie elementy w duszej
Prezentacje | Raport
Rys. 1. Inklinometr Kinax N702
perspektywie czasu musz by jak naj-
mniej podatne na wszelkie zakcenia
w celu zapewnienia bezpiecznej komer-
cyjnej eksploatacji. Na rynku dostp-
nych jest tylko kilka urzdze nadaj-
cych si do trudnych warunkw pra-
cy, jakie wystpuj w tego typu aplika-
cjach. Zwaszcza temperatura i wilgot-
no s gwnymi wyzwaniami dla tych
urzdze. Po licznych testach produ-
cenci elektrowni sonecznych postano-
wili wykorzysta midzy innymi pro-
dukty rmy Camille Bauer.
Urzdzenia pojemnociowe s jedny-
mi z najlepszych systemw bezdotyko-
wego skanowania sygnaw czujnika dla
wyjcia analogowego. Kondensator po-
miarowy skada si z dwch elektrod
(stojany), pomidzy ktrymi zanurzony
jest wirnik, ktry zmienia proporcjonal-
nie pojemno w stosunku do absolut-
nej pozycji kta, etapem kocowym jest
generowanie prdu rwnie proporcjo-
nalnego do pozycji kta. System ma zin-
tegrowany ltr EMC zapewniajcy jego
niezawodno.
Pojemnociowy system pomiarowy
stosowany w przyrzdach zosta opa-
tentowany i od wielu lat sprawdzo-
ny w praktyce, przykadowo w zakresie
eksploatacji statkw, biogazowni i elek-
trowni. Gwne jego zalety to: niewra-
liwoci na znaczne wahania temperatu-
ry, wilgotno, brud, wstrzsy i wibra-
cje. Grupy produktw z serii Kinax maj
aprobat GL, wystpuj te wersje iskro-
bezpieczne EEx ia IIC T6, ktre mog
by stosowane w strefach zagroonych
wybuchem (strefa 1, 2).
mgr in. Marek Winiecki
Astat, tel. 61 848 88 71
www.astat.com.pl
Elektronik Maj 2016 45
Raport | Prezentacje

Styczniki DC iAC firmy Schaltbau

wsystemach fotowoltaicznych
Zapotrzebowanie na energi elektryczn nieustannie ronie z powodu coraz
wikszego nasycenia naszego otoczenia urzdzeniami technicznymi. Przy ogra-
niczonej wydolnoci energetycznej sieci (oraz jej duej awaryjnoci) zaczyna to
stanowi powany problem bo tradycyjnej energetyce jest coraz trudniej spro-
sta oczekiwaniom klientw.

W
ostatnich latach duym
wsparciem energetyki staj
si systemy fotowoltaiczne,
ktre s w stanie zapewni dodatkowe
lub nawet zastpcze zasilanie.
Firma Schaltbau jest specjalist w pro-
dukcji wysokiej jakoci ukadw stoso-
wanych w systemach DC i AC. Wanym
elementem jej oferty s styczniki do ob-
wodw prdu staego i przemiennego
oraz wersje dwukierunkowe do obwo-
dw DC i AC. S to nowoczesne kon-
strukcje z mechanizmem wydmuchu Rys. 2. Zastosowanie stycznikw C294 winstalacjach fotowoltaicznych wsystemie ppo.
uku i komor gaszeniow, profesjonal- Dwa stringi podczone do falownik zdwoma systemami MPPT
nie przetestowane i stosowane w prze-
myle sprawdzaj si rwnie w syste- i niezawodne odczanie/zamykanie ga- energii odnawialnej, poszukuje rozwi-
mach fotowoltaicznych, elektrowniach zi, sekcji lub nawet caej farmy foto- za zwikszajcych efektywno energe-
wiatrowych oraz innych systemach wy- woltaicznej w przypadku poaru, awa- tyczn. Jednym ze sposobw osignicia
twarzania energii odnawialnych na ca- rii lub serwisowania ukadu (rys. 1). tego celu jest zwikszenie napicia zasi-
ym wiecie. Zapewniaj bezpieczne Dynamicznie rozwijajcy si rynek lania ukadu.

Rys. 1. Zastosowanie stycznikw winstalacjach fotowoltaicznych

46 Maj 2016 Elektronik

 Prezentacje | Raport

mona zastosowa doskonay stycznik

DC dwupolowy C294A/24EV z wydmu-
chem i gaszeniem uku, umoliwiajcy
podczenie do 4 gazi paneli PV o na-
piciu do 1000 V. Jest te dostpny go-
towy zestaw DCU-1000 ze stycznikiem
C294A/24EV, z zabezpieczeniami prze-
piciowymi rmy Dehn do bezpored-
niego montau (rys. 3). To rozwizanie
jest ekonomiczne i niezawodne. Napicie
wytwarzane przez panele PV zostaje
na dachu. Kabel dochodzcy do falowni-
ka jest odcity od napicia generowanego Rys. 4. Doskonae styczniki dwukierunkowe:
Rys. 3. Zestaw DCU-1000 ze stycznikiem przez panele PV, co zapewnia bezpiecze- seria CT, umoliwiajce czenie/rozcza-
C294A/24EV, umoliwiajcy podczenie stwo w czasie gaszenia poaru. nie wysokich napi zopatentowanym sys-
do 4 gazi paneli PV onapiciu do 1000 V Zastosowanie stycznikw gwarantuje temem wydmuchu igaszenia uku elektrycz-
niezawodno dziaania ukadu. Nawet nego oraz nowy stycznik C195 bidirectional
Czemu su styczniki w przypadku przepalenia kabla zasila-
winstalacjach?
wi nstalacjach? nia nastpuje odczenie obwodu DC. CL1315 (Un = 1500 V; Ith = 3 250 A).
W przypadku duych farm fotowolta- Styczniki dobieramy stosownie od Do duych instalacji doskonae s
icznych z inwerterem centralnym, sto- wielkoci systemu fotowoltaicznego. styczniki trzypolowe:
suje si podzia farmy na sekcje zacza- CA1315 (Un = 1500 V; Ith = 3 400 lub
ne/odczane stycznikami. Umoliwia Obwody DC 800 A).
to niezalene odczenie serwisowanej Mae i rednie instalacje: doskonae s
sekcji paneli fotowoltaicznych od wy- styczniki dwupolowe: Obwody DC sekcje
twarzajcego energi ukadu. Takie roz- C294 (Un = 1000 V; Ith = 240 A, akumulatorw
wizanie pozwala na efektywn prac C295 (Un = 200, 750, 1200 V; Do sterowania systemem adowania
instalacji PV bez kosztownych przesto- Ith = 2 120 A). sekcji akumulatorw moemy zasto-
jw. Aktywacj/dezaktywacj stycznika rednie instalacje: styczniki dwupolo- sowa styczniki specjalne dwukierun-
lub grupy stycznikw mona realizowa we (dostpne rwnie czteropolowe): kowe (rys. 4). Jest to uzasadnione ze
poprzez ukad sterowania zainicjowany C152 (Un = 450 V; Ith = 2 160 lub 200 A), wzgldu na dwukierunkowy przepyw
z panelu sterowania lub nawet z telefonu C155 (Un = 450 V; Ith = 2 250 lub 300 A), prdu, przy adowaniu i rozadowaniu
komrkowego. Mona w tym ukadzie C159 (Un = 300 V; Ith = 2 500 A) akumulatora. Do tych zastosowa mo-
rwnie zastosowa tradycyjny wycz- CL1215 (Un = 1500 V; Ith = 2 250 A). emy poleci styczniki jednopolowe,
nik bezpieczestwa tzw. grzybek za- Due instalacje: styczniki dwupolowe dwukierunkowe:
instalowany w ukadzie zasilania stycz- (dwukierunkowe patent): Do maych instalacji:
nikw. Wycznik umoliwia natych- CT 1215 (Un = 1500 V; Ith = 2 400 AFS 799 (Un = 80 V; Ith = 250 A)
miastowe odczenie ukadu PV od fa- lub 800 A), obwody rezystancyjne,
lownika lub falownika od sieci . CT 1230 (Un = 3000 V; Ith = 2 400 lub C220/600 (Un = 60 V; Ith = 600 A)
Przy maych ukadach PV stosuje si 800 A). obwody rezystancyjne
w ukadzie zasilania stycznika tradycyj- C195 (Un = 1200 V; Ith = 300 A).
ny wycznik bezpieczestwa. Jego insta- Obwody AC Do duych instalacji doskonae s
lacja w atwo dostpnym dla uytkowni- W obwodach AC maych i rednich styczniki (dwukierunkowe patent):
ka miejscu pozwala na szybkie odczenie instalacji stosowane s styczniki trzy- CT 1115 (Un = 1500 V;
(rys. 2) gazi paneli na dachu od falow- polowe: Ith = 400, 800) A, 1100 A nowo)
nika w czasie poaru (wymg dyrektywy C153 (Un = 450 V; Ith = 3 160 lub 200 A), CT 1130 (Un = 3000 V;
VDE-AR-E2100-712). W tym przypadku C156 (Un = 450 V; Ith = 3 250 lub 300 A), Ith = (400, 800) A).
Ze wzgldu na bogactwo opisywanego
Warto zauway, e styczniki przeznaczone do obwo- tematu nie jestemy w stanie zaprezento-
wa wszystkich informacji dotyczcych
dw AC nie nadaj si do obwodw prdu staego. stycznikw. Zapraszamy do odwiedze-
Te drugie maj specjaln konstrukcj zwydmuchem nia naszej strony internetowej lub o kon-
takt telefoniczny.
plazmy ikomor gaszeniow, gdy powstajcy na skutek mgr in. Krzysztof Ostrowski
przeczania uk nie ganie naturalnie przy przechodze-
niu sinusoidy przez zero. Wyjtkiem s specjalne wer-
IMPOL-1 F. Szafraski Sp. j.
sje C195 bidirectional oraz seria CT, zopatentowanym 02-255 Warszawa, ul. Krakowiakw 103
systemem wydmuchu igaszenia uku elektrycznego. tel. 22 886 56 02 wew. 16
tel. kom. 664344658
One nadaj si zarwno do obwodw AC iDC www.impol-1.pl, ostrowski@impol-1.pl

Elektronik Maj 2016 47

Raport | Prezentacje

Poczenia zewntrzne winstalacjach

fotowoltaicznych
Zcza to newralgiczne elementy instalacji fotowoltaicznych, od niezawodne-
go dziaania ktrych zaley bezawaryjno caych systemw. Wana jest jako
ich wykonania, parametry techniczne, ale liczy si te atwo podczania,
bowiem instalatorzy musz we waciwy sposb montowa zcza na przewo-
dach. Osoby te poszukuj rozwiza niewymagajcych zbyt wielu specjalnych
narzdzi, takich jak np. zaciskarki, oraz pozwalajcych na wykonanie montau
wjak najkrtszym czasie.

I
nstalatorzy wykonuj swoj prac
czsto w niewygodnych warunkach
(np. na dachu), std te wana jest jak
najmniejsza liczba operacji wymaganych
do zainstalowania zcza. Oczekiwana
jest take moliwo czenia za pomoc
tego samego elementu przewodw o do
szerokim zakresie przekrojw (np. od
2,5 do 6 mm2). Wany jest ponadto ma-
teria, z jakiego wykonane s omawiane
elementy. Zcza te s cay czas narao-
ne na wpyw czynnikw rodowiskowych
(deszcze, promieniowanie UV, due wa-
hania temperatur, zanieczyszczenia ro-
dowiska). Dlatego te testy przeprowa-
dzane przez producentw s do rygo-
rystyczne w kocu musz oni zagwa-
rantowa prawidowe dziaanie przez mi-
nimum kilkadziesit lat.
W wikszych instalacjach fotowolta-
icznych podstawowe rozwizania nie-
koniecznie zawsze musz si sprawdzi.
Std te wane jest, aby mie moliwo
zastosowania zczy, ktre mog praco-
wa przy wyszym napiciu lub z wik-
szym obcieniem prdowym. Podane
przy tym jest, aby cz stykowa bya na
tyle uniwersalna, by nie byo konieczno-
ci stosowania specjalnych adapterw
lub przejciwek. Dotyczy to take mo-
liwoci uycia wszelakiego rodzaju akce-
soriw np. bezpiecznikw.
Co na rynku?
Na rynku jest kilku wiodcych produ-
centw zczy do zastosowa fotowol-
taicznych. Niektrzy z nich, starajc si
dopasowa do przyjtych standardw,

Fot. 2. Szybki monta bez specjalistycznych

narzdzi upraszcza tworzenie instalacji,
gwarantujc przy tym minimalizacj bdw
montaowych

oferuj podobne rozwizania praktycz-

nie kompatybilne ze sob. Niestety jest
to tylko teoretyczne, gdy aden z nich
nie zaleca czenia swoich zczy z tymi,
ktre pochodz od innego producen-
ta, a wrcz jasno informuje, e nie bie-
rze odpowiedzialnoci gwarancyjnej
w przypadku stwierdzenia takiego dzia-
ania. Jest to suszne, bowiem z pozoru
tak samo wykonane elementy, pomimo
e mona je poczy ze sob, czsto r-
ni si bardzo istotnymi detalami.
Rnice mona na przykad zna-
le w konstrukcji stykw prdowych.
Aby zcze przewodzio waciwie prd
(zgodnie z zaoeniami projektanta), obie
Fot. 1. Zcza do instalacji fotowoltaicznych pracuj na zewntrz is naraone na wpyw czci mska i eska musz by wy-
czynnikw rodowiskowych std te ich szczelno jest kluczowa konane we waciwy sposb, uwzgld-

48 Maj 2016 Elektronik

 Prezentacje | Raport

niajcy take margines bezpieczestwa

na starzenie si materiau. Producenci
przeznaczaj na badania ogromne sumy
pienidzy, tak aby zagwarantowa bez-
awaryjne dziaanie raz poczonego sys-
temu przez kilkadziesit lat. Istotne sta-
j si tu wskie tolerancje wymiarowe,
waciwy materia, odpowiedni ksztat
stykw czy siy dociskowe midzy cz-
ci esk a msk. Przykad negatyw-
nego wpywu sparowania zczy dwch
producentw; rne pokrycie galwanicz-
ne czci stykowych moe prowadzi do
powstania ogniwa elektrycznego na ich
poczeniu, co w niekorzystnym przy-
padku powoduje zainicjowanie zjawiska
korozji. Konstrukcja izolatora, ktry re-
alizuje skuteczne ryglowanie obu czci,
take jest istotna czasem drobna rni-
ca moe wywoa rozszczelnienie takiej
niedopasowanej pary, naraajc pocze-
nie na wpyw rodowiska zewntrznego,
a w skrajnych przypadkach doprowadzi
nawet do jej rozczenia przy niewielkim
napreniu przewodw.
Szczelne poczenia pozwalaj po-
nadto stosowa na zewntrz cz ele-
mentw montowanych zazw yczaj
w szafk ach instalacyjnych. Takimi s
m.in. bezpieczniki topikowe, ktre pod- Fot. 4. Wyprowadzenie bezpiecznikw poza szaf elektryczn pozwala nie tylko zmniejszy
czas pracy wytwarzaj ciepo. To ostat- rozmiar tej ostatniej, ale przede wszystkim wyeliminowa rdo ciepa zotoczenia pozosta-
nie moe mie niepodany wpyw na ych komponentw; dodatkowo zachowanie tego samego systemu przyczy uatwia insta-
pozostae urzdzenia pracujce obok latorom prac
nich, std te warto rozway uycie
elementw bezpiecznikowych monto- wietrzu, gdzie elementy te s dosta- Wykonanie zgodnie z obowizujcymi
wanych bezporednio w torach przewo- tecznie wentylowane przez naturalny normami gwarantuje take bezpiecze-
dw czcych panele z szafk ami roz- ruch powietrza. Nie byoby to moliwe, stwo eksploatacji podczas ewentual-
dzielczymi. Rozpraszanie ciepa zacho- gdyby nie wytrzymae, szczelne przy- nej zmiany przepalonego bezpiecznika
dzi w tym przypadku na wolnym po- cza zamontowane na ich kocach. instalator nie jest naraony na bezpo-
redni kontakt z elementami bdcymi
pod wysokim napiciem generowanym
przez owietlone panele soneczne.
Warto wic dobrze zastanowi si nad
wyborem odpowiedniego systemu po-
cze przy tworzeniu instalacji fotowol-
taicznych. Dziki temu mona zaoszcz-
dzi na czasie montau i przede wszyst-
kim mie pewno bezpieczestwa kom-
pletnej aplikacji, a take uatwi sobie
ewentualne jej serwisowanie w przyszo-
ci. Ma to szczeglne znaczenie w przy-
padku zakadanych okresw jej cigej
pracy wynoszcych okoo 25 lat.
Piotr Andrzejewski
Product Manager
wrmie Phoenix Contact

Phoenix Contact
Fot. 3. Producenci systemw zczy testuj swoje rozwizania tak, aby dugoterminowo tel. 71398 04 10
zapewni ich bezawaryjn prac http://www.phoenixcontact.pl

Elektronik Maj 2016 49

Raport | Prezentacje

Falownik solarny kluczowym elementem

wydajnej iniezawodnej przydomowej
instalacji fotowoltaicznej
Wedug szacunkowych danych, cakowita zainstalowana moc instalacji foto-
woltaicznych wroku 2015 osigna wPolsce okoo 50 MW, a poowa zainsta-
lowanej mocy znalaza zastosowanie wmikroinstalacjach. Prognoza rozwoju
rynku OZE na najblisze lata wskazuje na bardzo dynamiczny dalszy rozwj,
gdzie brana fotowoltaiczna bdzie miaa najwikszy udzia iwoptymistycz-
nym wariancie moc zainstalowana systemw fotowoltaicznych moe wzrosn
nawet do 280 MW w2019 roku.

W
raz ze wzrostem zapotrzebo- Kluczowym elementem jest napicia wejciowego oraz tzw. napicie
wania na wasn elektrow- falownik solarny startu falownika. Zaleca si, aby zakres
ni soneczn ronie rwnie Urzdzenia powinny charakteryzowa napicia wejciowego by moliwie duy,
wiadomo klientw pod ktem stoso- si przede wszystkim wysok sprawno- za napicie startu jak najnisze co
wania wysokiej jakoci komponentw, ci oraz solidnym wykonaniem, ktre zapewni wytwarzanie energii przy r-
ktre maj kluczowy wpyw na kom- gwarantuje du ywotno i mae stra- nym poziomie nasonecznienia. Rwnie
fort uytkowania, niezawodno syste- ty energii. W przypadku maych przy- istotnym elementem jest wydajna pra-
mu oraz wydajno instalacji. domowych instalacji wanym parame- ca punktu ledzenia mocy falownika
Gwnym skadnikiem instalacji s trem jest sposb chodzenia falowni- (MPPT), ktrego zadaniem jest optyma-
panele fotowoltaiczne, ktre zamie- ka, gdzie dla tego typu instalacji zaleca lizacja wytwarzanej energii w zalenoci
niaj energi promieniowania sonecz- si pasywne (konwekcyjne) chodzenie. od aktualnego nasonecznienia, rwnie
nego w energi elektryczn i stano- Dziki eliminacji wentylatorw urzdze- w ukadach paneli skierowanych w r-
wi najwiksz cz kosztow syste- nie staje si bardziej odporne na awarie nych kierunkach wiata (np. wschd
mu. Niezwykle istotnymi parametra- oraz znaczco obnia si poziom haa- zachd), wtedy wymagana jest obecno
mi w tym przypadku s nastpujce ce- su. Warto zwrci uwag take na klas w falowniku 2 jednostek MPPT.
chy: moc pojedynczego panelu, wydaj- ochrony falownikw, gdzie standardem
no, na ktr skadaj si m.in. spraw- jest IP65 obudowa chroni urzdzenie Przegld oferty
no, charakterystyka prdowo-napi- midzy innymi przed pyem oraz wod. Tego typu rozwizania oferuje rma
ciowa, tolerancja mocy (power toleran- Dziki wysokiej klasie ochrony moliwe Delta Energy Systems, naleca do Delta
ce), wspczynnik AM (kt padania jest instalowanie falownikw rwnie na Electronics, globalnego lidera w dzie-
promieni sonecznych) czy LID (pro- zewntrz pomieszcze. dzinie rozwiza z zakresu zasilania
centowa utrata mocy). Rwnie wan Z uwagi na duy wybr na rynku pa- gwarantowanego DC i AC, zarzdzania
kwesti jest deklarowana przez produ- neli fotowoltaicznych o rnych mo- energi, owietlenia LED oraz inwerte-
centa ywotno oraz warunki gwaran- cach i budowie, zdecydowanie atwiej rw solarnych.
cji. Dlatego warto skorzysta ze spraw- jest dopasowa moc paneli do falowni- Pene portfolio produktowe falowni-
dzonych ju rozwiza i rm, ktre s ka ni odwrotnie, w ten sposb w peni kw w zakresie od 3 do 50 kVA zawiera
obecne na rynku od wielu lat, co umo- wykorzystuje si moliwoci falownika. rwnie urzdzenia przeznaczone do ma-
liwia zwery kowanie wymienionych Due znaczenie na poziom uzysku ener- ych, redniej i duej wielkoci systemw
wyej parametrw. gii z systemu fotowoltaicznego ma zakres fotowoltaicznych. Produkty do przydo-

Rys. 1. RPI H3 Rys. 2. RPI H4A, H5A Rys. 3. RPI M6A, M8A, M10A

50 Maj 2016 Elektronik


mowych instalacji o mocy 310 kVA wy-
rniaj si wysok sprawnoci sigaj- objte s 5-letni gwarancj producenta
c nawet 98,3%, a poczenie lekkiej kom-
paktowej obudowy z wyjtkowo pro-
stym w instalacji uniwersalnym uchwy-
tem ciennym zapewnia prosty i szyb-
ki monta urzdze. Charakterystyczn
cech tej serii jest wysoka elastycz-
no w doborze falownikw, ktra wy-
nika z szerokiego zakresu napicia wej-
ciowego 2001000 VDC oraz standar-
dowo wystpujcych 2 jednostek MPPT.
Dziki dwm asymetrycznym wejciom
(40/60%) z osobno ledzcym punktem
MPP falowniki idealnie nadaj si do in-
stalacji dachowych o rnym ukierun-
kowaniu paneli (np. wschd/zachd).
Innowacyjna konstrukcja obudowy ze-
spolonej z radiatorem wykorzystuje natu-
ralny proces konwekcji do odprowadza-
nia ciepa, cakowicie eliminuje stosowa-
nie wentylatorw, znaczco obnia koszty
utrzymania oraz zdecydowanie reduku-
je haas. Zamknicie innowacyjnego sys-
temu chodzenia w obudowie o stopniu
ochrony IP65 zwiksza ywotno pod-
zespow elektronicznych oraz umoliwia
monta falownikw na zewntrz, w tym
na obszarach o wysokim zapyleniu (np.
tereny rolnicze). Wszystkie falowniki RPI
wania jest Solivia Live rozwizanie
skierowan bezporednio do uytkowni-
ka kocowego, z moliwoci rozszerze-
nia gwarancji nawet do 20 lat.
Monitoring dziaania
Majc na celu efektywne zarzdza-
nia systemami fotowoltaicznymi, rma
Delta oferuje wasny system monitorin-
gu Solivia Monitor 2.0, ktry jest w pe-
ni kompatybilny rwnie z now seri
falownikw RPI i zapewnia monitoro-
wanie wielu systemw fotowoltaicznych
jednoczenie, gwarantujc niezawod-
no eksploatacji i maksymalny zwrot
z inwestycji w instalacje solarne.
Za spraw nowych funkcji, portal in-
ternetowy Solivia Monitor 2.0 wyrnia
si wysok funkcjonalnoci i umoliwia
szybki dostp do najwaniejszych para-
metrw, informacji o uzysku i stanie sys-
temu fotowoltaicznego. Dodatkowo po-
zwala uytkownikowi na atwiejsze do-
tarcie do pomocy ze strony instalatora
lub producenta, a take bezporednie
pobieranie kart katalogowych, instruk-
cji obsugi i innych materiaw dotycz-
cych danej instalacji.
Prezentacje | Raport
Kolejn funkcj systemu monitoro-
rmy Delta przeznaczone do monito-
rowania systemw fotowoltaicznych za
porednictwem smartfona lub tabletu.
Aplikacja umoliwia monitorowanie in-
stalacji fotowoltaicznej w kadej chwili
i niezalenie od miejsca. Jest kompaty-
bilna z systemami operacyjnymi Apple
iOS, Windows Phone i Android.
Przewaga konkurencyjna
firmy Delta
Wysokie parametry falownikw rmy
Delta z nowej serii RPI, a take ich nie-
zawodno i duga gwarancja stanowi
idealny wybr dla duych i maych in-
stalacji fotowoltaicznych. Dziki ugrun-
towanej i mocnej pozycji na rynku euro-
pejskim, Delta jest wiarygodnym i pew-
nym dostawc, dbajcym o swoich part-
nerw i klientw przez cay okres uyt-
kowania produktu.
Delta Energy Systems (Poland)
ul. Poleczki 23, 02-822 Warszawa
tel. 22 335 26 08, faks 22 335 26 01
www.delta-emea.com, www.solar-inverter.com
support.poland@solar-inverter.com
Raport | Prezentacje

Infrastruktura techniczna
instalacji energii odnawialnej
od rda dosystemu
Systemy iinstalacje zasilajce wykorzystujce energi odnawialn zyskuj na
znaczeniu wraz zrosnc wiadomoci co do koniecznoci ochrony klimatu
oraz wyczerpywaniem si paliw kopalnych. Farmy fotowoltaiczne s jednym
zdwch najpopularniejszych rde tego typu, na potrzeby ktrych przygoto-
wano specjalne rodziny urzdze isystemw zapewniajcych ich optymaln
iwydajn prac, takie jak systemy monitoringu stanu lub sterowniki zapew-
niajce ledzenie soca przez ogniwa. Wponiszym artykule przedstawione
zostan takie rozwizania.

Farma fotowoltaiczna Controller) bazujcym na procesorze wyjcia zawierajcy 32 izolowane linie

Schemat pogldowy farmy PV poka-
zany zosta na rysunku 1. Zawiera on
kilka czujnikw natenia owietlenia
(sunlight sensor) poczonych za pomo-
c moduw przetwornikw analogowo-
-cyfrowych ADAM-4117 i sieci Modbus
z centralnym sterownikiem kompute-
rowym PEC-3240 (Embedded Motion
Intel Celeron. Odczyt informacji z kilku IO. Od strony mechanicznej zapewniony
rozmieszczonych w rnych miejscach jest ruch paneli w osi X i Y.
czujnikw pozwala na wyznaczenie kie- Poza informacj o nateniu owietle-
runku padania promieni sonecznych nia system w podobny sposb (czujni-
i staje si podstaw do ustawienia poo- ki i moduy akwizycji sygnau ADAM
enia paneli PV. i kontrolery APAX) gromadzi informa-
Poruszanie nimi zapewniaj silniki cje o temperaturze otoczenia (termopary
krokowe sterowane przez ukad wejcia i termorezystory) i temperaturze w obu-

52 Maj 2016 Elektronik


dowach konwerterw energii, o napi-
ciu zasilajcym, o stanie bezpiecznikw
i elementw ochronnych. Moduy cyfro-
wych wyj pozwalaj na wyzwolenie za-
bezpiecze i odcicie wybranych elemen-
tw instalacji po to, aby w trudnych wa-
runkach chroni instalacj przed uszko-
dzeniem. Z uwagi na to, e poszczegl-
ne elementy tej instalacji s rozproszo-
ne na duej przestrzeni, cao elemen-
tw sterowania i akwizycji sygnau po-
czona jest w obrbie sieci. Do komu-
nikacji lokalnej modu akwizycji-kon-
troler wykorzystano RS232, sie w obr-
bie danej grupy urzdze zlokalizowa-
nych w jednym miejscu tworzona jest za
pomoc switcha i Ethernetu, a oddalone
instalacje poczone s kablem wiato-
wodowym, co zapewnia niewraliwo
komunikacji na zakcenia.
Jak wida z danych pokazanych na ry-
sunku, architektura systemu farmy PV
ma charakter rozproszony, bo bazuje
w duej mierze na wielu maych kompu-
terach, a nie jednej jednostce centralnej.
To celowe dziaanie, ktre ma zapewni
stabilniejsz prac, moliwo atwego Elektrownia wiatrowa
skalowania systemu i rozbudowy oraz
utrzymania w ruchu.
Do takich zada kierowane s mo-
duy APAX (Advantech Distributed
Computer) pozwalajce na sterowanie,
akwizycj danych i zdalne zarzdzanie.
Rys. 1. Schemat pogldowy infrastruktury technicznej farmy PV
Prezentacje | Raport
Na wiecie zaczyna si szalestwo zwizane zenergi odnawialn, wkt-
rym nikt wzasadzie nie dostrzega inie zastanawia si nad tym, e jej wykorzy-
staniu towarzyszy powany problem zwizany znieprzewidywalnoci. Wiatr
wieje za sabo lub za silnie, a chmury zwykle zawsze zasaniaj soce. Wefek-
cie wiele systemw zasilajcych trzeba budowa zdu nadmiarowoci, co
dodatkowo zwiksza ich niemae koszty. Jest to istotne zwaszcza wkrajach
Europy Pnocnej, gdzie soca nie ma wiele.
Z takich powodw cay czas poszukiwane s nowe, bardziej stabilne rda
odnawialne, a przykadem mog by fale morskie, ktrych energia jest owiele
bardziej dostpna itake moliwa do wykorzystania. Pierwsze projekty zwi-
zane zwykorzystaniem tego rda ju si pojawiaj. We Francji iKorei Pd.
zrealizowane pilotaowe projekty, nowe zadanie onazwie MeyGen powsta-
je wSzkocji. Bdzie zawierao 269 turbin omocy cznej 400 MW zlokalizowa-
nych wPentland Firth cieninie oddzielajcej archipelag Orkadw od pnoc-
nej Szkocji. Inwestorem jest firma Atlantis, ktra ma ju dowiadczenie wwyko-
nywaniu duych instalacji energii odnawialnej.
Alternatywne moliwoci daj kontro- gii soca nie ma wiele lub s korzystne
lery bezwentylatorowe z serii Uno-1000 uwarunkowania klimatyczne sprzyjajce
i moduy ADAM-4000. Uno odpowia- wietrznej pogodzie. Instalacje te s bar-
daj za komunikacj i obsug proto- dziej skomplikowane od farm fotowolta-
kow, ADAM-y za akwizycj danych icznych, z uwagi na to, e wykorzystu-
i sterowanie. j rozwizania mechaniczne, s znacz-
Generatory wykorzystujce energi
wiatru to drugie najpopularniejsze r-
do energii odnawialnej. Jest ono trakto-
wane jako gwne w krajach, gdzie ener-
Ethernet
Fiber Optics
Serial (RS-232/422/485)
Elektronik Maj 2016 53
Raport | Prezentacje
Rys. 2. Schemat farmy wiatrowej
nie wiksze i generuj du moc. Z tych
przyczyn niezbdna infrastruktura za-
wiera wicej urzdze z zakresu pomia-
rw i sterowania (rys. 2).
Jej podstaw jest system monitorowa-
nia drga turbiny, ktry stanowi pod-
staw utrzymania w ruchu dziaania ge-
neratora i prognozowania awarii gw-
nych czci napdowych (miga, prze-
kadni i prdnicy). Do tego celu mona
wykorzysta kontroler ECU-1801 razem
z kart akwizycji danych ECU-1060.
54 Maj 2016 Elektronik
Ethernet
Fiber Optics
Serial (RS-232/422/485)
Oba te elementy zapewniaj jednocze-
sn akwizycj danych z wielu czujni-
kw wibracji rozmieszczonych w kry-
tycznych miejscach. Wykorzystuje si
tutaj system monitoringu pracy trans-
formatora znajdujcego si pomidzy
turbin a sieci energetyczn, co moe
zosta wykonane za pomoc moduw
I/O (DMU-3010/5010) przeznaczonych
do zdalnych pomiarw parametrw, ta-
kich jak napicia i prdy, temperatury
oleju itp. Sygnay te s przesyane do
centrum zarzdzania farm wiatrow
przez sie bazujc na Ethernecie.
Centrum zarzdzania farm, a wic
grup turbin rozproszonych na duym
obszarze, odbiera komunikaty z syste-
mw monitoringu zlokalizowanych na
turbinach i traktuje je jako dane wej-
ciowe do systemu SCADA (Advantech
WebAccess). W ten sposb informacje
prezentowane s w syntetycznej i czytel-
nej formie dla obsugi farmy na moni-
torach komputerw. Infrastruktura sieci
czcej poszczeglne obiekty i urzdze-
nia zawiera switche zarzdzalne z serii
EKI, komputery UNO-4600 i kontrolery
embedded TPC-1070H and UNO-1170A,
niemniej konkretna implementacja zale-
y od lokalnych uwarunkowa.
Advantech Polska
Rafa Rajczonek, Key Account Manager
ul. Dziakowa 121B, 02-234 Warszawa
tel. 504 254 883, 22 315 11 25
rafal.rajczonek@advantech.pl
 Prezentacje | Raport

Victron Energy EasySolar

wszystko, czego
potrzebujesz wjednym
zintegrowanym urzdzeniu
EasySolar to tzw. All-In-One, czyli kompleksowe rozwizanie do
przetwarzania energii wniewielkim wyspowym systemie fotowol-
taicznym. Urzdzenie zawiera wsobie fotowoltaiczny regulator
adowania MPPT, inwerter sinus, adowark akumulatorw, panel
dystrybucji energii wyposaony wwyczniki rnicowo-prdo-
we oraz nadprdowe, a take automatyk sterujc niezbdn
do poprawnego wspdziaania tych elementw. Zintegrowanie
wymienionych urzdze wjednej obudowie znacznie upraszcza
system iminimalizuje liczb przewodw poczeniowych.

E
asySolar podcza si do sieci zasilajcej, do baterii aku- Bliniaczy model obsuguje bateri akumulatorw 48 V, ma
mulatorw, do paneli fotowoltaicznych oraz do obcie- adowark 35 A, zawiera dwa rwnolege regulatory adowania
nia. Bateria akumulatorw adowana jest ze rda fo- 150 V, 35 A (maksymalna moc PV 22000 W).
towoltaicznego lub w przypadku jego braku moe by adowa-
na z sieci za porednictwem wbudowanej adowarki. W przy-
padku braku energii fotowoltaicznej oraz wyczerpania aku-
mulatorw, na wyjciu pojawia si energia pobierana z sieci.
W przypadku zwikszonego zapotrzebowania na moc, a wic
gdy prd ze soca nie wystarcza, dodatkowa energia moe
zosta pobrana z sieci. Wszystkie elementy, ich praca oraz
priorytety dziaania s w peni kongurowalne za pored-
nictwem darmowego programu. W zalenoci od potrzeb
i wymaga istnieje szereg gotowych scenariuszy przygotowa-
nych przez inynierw Victrona w celu uatwienia konguracji.

Dopasowane rozwizanie
EasySolar wystpuje w czterech wariantach w zalenoci
od napi i zapotrzebowania na moc.
Najmniejszy system obsuguje bateri akumulatorw o na-
piciu znamionowym 12 V, jego inwerter ma moc 1600 VA,
a adowarka aduje maksymalnym prdem 70 A. Kontroler a-
dowania obsuguje maksymalne napicie paneli 100 V i adu-
je akumulatory maksymalnie prdem 50 A (czyli maksymalna
moc paneli to 700 W).
Drugi z kolei wariant przeznaczony jest na system 24-wol-
towy, ma inwerter o mocy 1600 VA i adowark 40 A, re-
gulator adowania do 100 V i o prdzie wyjciowym 50 A
(1400 W mocy PV).
Wiksze rozwizanie, rwnie o napiciu 24 V, ma inwerter
3000 VA, adowark 70 A i dwa rwnolege regulatory ado-
wania kady 100 V 50 A (maksymalna moc PV 21400 W).

Dacpol, ul. Puawska 34, 05-500 Piaseczno

tel. 22 70 35 209, dacpol@dacpol.eu, www.dacpol.eu

Elektronik Maj 2016 55

Raport | Prezentacje

Polimerowe oyska lizgowe

do zastosowa wpanelach solarnych
Nieodczn czci nowoczesnej i wydajnej instalacji solarnej jest system
ustawiania ogniw w kierunku padania promieni sonecznych i optymalnego
nachylenia paneli fotowoltaicznych, ktry pozwala na zwikszenie produkcji
energii elektrycznej oponad 30%. Taki mechanizm musi umoliwia dugotrwa-
bezobsugow prac nawet przy skrajnych warunkach pogodowych, ponie-
wa systemy fotowoltaiczne s czsto instalowane wodlegych miejscach, a ich
praca jest nadzorowana tylko zdalnie. Wartykuje przedstawiono projekt takie-
go systemu dziaajcy woparciu opolimerowe zyska lizgowe idostpny na
rynku pod nazw SolarOptimus oferowany przez niemieck firm Conergy AG.

N
iemieckie rmy z brany ma-
szynowej oraz instalacji prze-
mysowych zaliczaj si do
wiatowej czowki w dziedzinie rozwi-
za na potrzeby elektrowni wiatrowych
oraz sonecznych. Taka pozycja jest za-
sug dynamicznych uczestnikw ryn-
ku, takich jak Conergy AG. Firma ta, po-
cztkowo zajmowaa si integrowaniem
systemw solarnych, a obecnie oferuje
szerok gam produktw wykorzystuj-
cych energi odnawialn do wytwarza-
nia energii elektrycznej, ciepa, a take
do chodzenia.
Dziki systemom podania za so- cych ruch stelay z zamocowanymi pa-
cem SolarOptimus, panele fotowolta-
iczne rmy Conergy AG s zawsze usta-
wione pod optymalnym ktem do so-
ca, a dziki zastosowaniu elementw
oferowanych przez igus, takich jak o-
yska lizgowe iglidur, gowice przegu-
bowe igubal, czy jednostki liniowe dry-
Fot. 1. Widok boczny oyska lizgowego drylin Wzainstalowa- mer, nie trzeba stoso-
nego wsystemie nadnym SolarOptimus
lin, zapewniona zostaa dugotrwaa
bezobsugowa praca nawet przy skraj-
nych warunkach pogodowych.
Podczas projektowania systemu ste-
lay dla ogniw PV, trzeba byo rw-
nie uwzgldnia fakt, e systemy fo-
towoltaiczne s czsto instalowane
w miejscach, w ktrych wystpuje bar-
dzo maa wilgotno oraz silne narae-
nie na dziaanie piasku oraz drobnego
pyu. Innym wanym czynnikiem ro-
dowiskowym jest bardzo szeroki zakres
temperatur, w ktrym wymaga si per-
fekcyjnej pracy oysk umoliwoaj-
nelami PV.
Polimery iglidur wgwnych
punktach oyskowania
Z punktu widzenia powyszych wy- Fot. 2. Gowica przegubowa igubal dosto-
maga, najkorzystniejsze okazay si sowana do indywidualnych potrzeb klienta,
produkty rmy igus, ktre sostay za- ktra zostaa zastosowana jako element po-
stosowane we wszyst- czeniowy cigien czcych moduy foto-
kich punktach o- woltaiczne ze stelaem
yskowania syste-
mu SolarOptimus. brykantw, na ktrych mog osadza
Na gwnych osiach si zanieczyszczenia. W tych warun-
systemu stelay, kt- kach uytkowania jest to podstawowy
re maj okoo 20 me- wymg do zapewnienia duej ywotno-
trw dugoci, zasto- ci oyska.
sowano oyska z po- W celu odcienia silnikw, w ele-
limeru iglidur G, kt- mentach ruchomych systemu nad-
re gwarantuj bardzo nego uyto oysk liniowych wykona-
mae tarcie oraz bez- nych z wysokogatunkowych polime-
obsugow prac. Ze rw rmy igus. oyska liniowe dry-
wzgldu na smar stay lin gwarantuj precyzj liniowego pro-
wbudowany w wy- wadzenia osi. Obudowa oyska drylin
sokogatunkowy poli- W jest wykonana z wytrzymaego sto-
pu cynku i porusza si po stabilnej szy-
wa dodatkowych lu- nie. Zestawienie twardo anodowanego

56 Maj 2016 Elektronik

 Prezentacje | Raport

aluminium (szyna) oraz materiau li- Dowiadczenia

zgowego iglidur (wkadki lizgowe) za-
pewnia pynny ruch lizgowy z niskim
wspczynnikiem tarcia. Piasek oraz
py nie wpywaj na prac tego oyska
liniowego: s po prostu spychane bez
pogarszania waciwoci lizgowych.
Poczenie moduw
fotowoltaicznych ze stelaami
W cignach czcych stelae modu-
w fotowoltaicznych rma Conergy za-
stosowaa gowice przegubowe igubal.
Te elementy poczeniowe s w stanie
przenosi due siy i zapewniaj bardzo
dobr amortyzacj oraz s piciokrot-
nie lejsze od konwencjonalnych, me-
talowych opraw oyskowych. Z punk-
tu widzenia systemw podajcych za
socem maj dodatkow, jeszcze wa-
niejsz zalet: gowice przegubowe s
bezobsugowe nawet wtedy, gdy w ich
otoczeniu wystpuje silne zapylenie
oraz due czstki zanieczyszcze. Nie
wystpuje ryzyko zatarcia lub zabloko-
wania, a wbudowany smar trway za-
pewnia mae tarcie przy maksymalnej
odpornoci na cieranie.
zpolskiego rynku
Opisane produkty zo-
stay rownie zastosowa-
ne w stacjach AFS-1800
wyprodukowanych w r-
mie 3D-nano, ktre prze-
znaczone s do procesw
barwienia i napeniania
barwnikowych ogniw fo-
towoltaicznych. Jednymi
z kluczowych elementw
stacji s ruchome plat-
formy, na ktrych za- Fot. 3. System drylin N regulujcy kompensacj nierwnoci
montowano po 24 gowi- powierzchni szka
ce barwico/napeniaj-
ce zawieszone w sposb umoliwiajcy przekada si na lejsz prac silnikw
kompensacj nierwnoci powierzchni elektrycznych. Precyzyjne sterowanie
szka. Zapewnienie cakowitej szczelno- ruchem platform w trzech osiach zreali-
ci poczenia gowicy z moduem uda- zowano przy wykorzystaniu zmotory-
o si zrealizowa przez wykorzystanie zowanych stolikw liniowych z napdem
lekkich, miniaturowych prowadnic li- rubowym.
niowych z oyskami lizgowymi r-
my igus, ktre odpowiadaj za precyzyj-
ne dopasowanie wszystkich 48 gowic igus Sp. zo.o.
do nierwnej powierzchni szka. Dziki ul. Dziakowa 121C, 02-234 Warszawa
zastosowaniu w/w prowadnic udao si tel. 22 863 57 70, faks 22863 61 69
rwnie zmniejszy mas platform co info@igus.pl, www.igus.pl

dry-tech :

atwe w uyciu bezsmarowe oyska lizgowe. Rozwiza-

the-chain:
atwe doprowadzanie energii w ruchu w dowolnym kierunku.
nia umoliwiajce ruch obrotowy, wahliwy, oscylacyjny oraz atwe konstruowanie dziki prowadnikom, przewodom oraz
liniowy oparte na bezsmarowych, polimerowych oyskach elementom od rmy igus . Dobr, obliczanie oraz zamawianie

lizgowych rmy igus . Bezsmarowe, wytrzymae i ekonomiczne on-line dostawa nawet w cigu 24 godzin.

rozwizania do wielu rnorodnych zastosowa.

.pl/dry-tech plastics for longer life

.pl/the-chain motion plastics

igus Sp.zo.o. Tel. 22 863 5770 info@igus.pl www.igus.pl

igus Sp.zo.o. Tel. 22 863 5770 info@igus.pl www.igus.pl

Elektronik Maj 2016 57

Raport | Prezentacje

Zcza fotowoltaiczne MC4 firmy

Multi-Contact po prostu najlepsze
Zcza to instalacji fotowoltaicznych to grupa komponentw om.in. specjal-
nych waciwociach rodowiskowych, dobrych parametrach wzakresie trans-
misji duych prdw staych idugoterminowej jakoci. Pionierem wtej dzie-
dzinie i twrc dwch wiatowych standardw zczy znanych jako MC3
iMC4 (gdzie liczby 3 i4 oznaczaj rednic kontaktu wtyk/gniazdo) jest firma
Multi-Contact ze Szwajcarii.

R
ozwizania Multi-Contact opie-
raj si na specjalnym elemen-
tom sprystym Multi-lams
(rys. 1), ktre zapewniaj minimaln re-
zystancj kontaktu w planowanym czasie
dziaania. W przypadku zczy przemy-
sowych Multi-lams umoliwiaj prze-
sy prdu o duych wartociach (nawet Rys. 2. Multi-lams wzczach przemysowych Rys. 3. Zcza PV zserii MC4
80 kA) z moliwoci wykonania wielu
cykli poczeniowych (rys. 2). W przy-
padku zczy PV liczba cykli poczenio-
wych moe by niewielka, ale wymaga
si, aby zcza zapewniy transport ener-
gii elektrycznej wyprodukowanej przez
panele PV do przetwarzajcych j falow-
nikw z minimalnymi stratami w du-
gim okresie dziaania (powyej 20 lat)
i w trudnych warunkach zewntrznych.
Powysze wymagania speniaj zcza fo-
towoltaiczne oraz niskooporowe przewo-
dy solarne rmy Multi-Contact. Multi-
Contact gwarantuje rezystancj kontak-
tu w chwili poczenia oraz po ok. 20 la-
tach nie przekraczajc 0,35 m.
Ju w fazie projektowania zczy wzi-
to pod uwag ich czas dziaania wybie-
rajc odpowiednie materiay, z ktrych
bd wykonane. W przypadku elemen-
tw kontaktowych zdecydowano si na
mied pokryt cyn, gdy na poczeniu
Cu-Sn powstaje rnica potencjau rw-
na 260 mV zapewniajca mniejsz szyb- Rys. 4. Wyniki testu symulujcego zachowanie zczy MC4 po ok. 20 latach pracy
ko korozji elektrochemicznej w mia-
r upywu czasu. Dla porwnania, kon- kontaktu w dziaajcej instalacji, w zwiz- rezystancj w wszystkich krytycznych
takty miedziane pokryte srebrem s gor- ku z tym, aby udowodni jako wykonu- punktach, a proces starzenia zasymulo-
szym rozwizaniem, gdy rnica poten- je si badania starzeniowe zczy poddajc wano wykonujc 400 cykli grzania i cho-
cjau styku Cu-Ag wynosi 320 mV. je naraeniom temperaturowym i rodo- dzenia w zakresie temperatur od 40 do
Wobec stosunkowo krtkiej historii wiskowym w komorze klimatycznej. + 85 C. Po kadych 50. cyklach zcza
wiatowej fotowoltaiki nie mona powo- Dla omawianych zczy takie testy rozczano, mierzono rezystancj i po-
a si na wyniki pomiarw rezystancji przeprowadzono w 2012 roku. Badano nownie czono. W ostatnim etapie pod-
dano je dziaaniu wysokiej temperatury
(85C) w wilgotnej atmosferze (715 g/kg)
przez 1000 godzin. Wyniki testu przed-
stawia rysunek 4. Jak wida pocztkowa
Rys. 1. Multi-lams spryste elementy kontaktowe rezystancja kontaktu po poczeniu ni-

58 Maj 2016 Elektronik

 Prezentacje | Raport

gdy nie przekroczya 0,35 m (fot. 8), ale ich parametry technicz-
i spodziewana dugookresowa ne, niewidoczne dla oka, przewa-
rezystancja kontaktu nie prze- nie s znacznie gorsze, co potwier-
kroczy 0,35 m. Rezystancja dzaj niezalene badania wykona-
poczenia przewodu ze z- ne przez niemiecki TV Rheiland,
czem z wykorzystaniem odpo- ktry metodami termowizyjnymi
wiedniego narzdzia nie prze- pokaza, e podrabiane elementy
kroczya 60 . Multi-Contact przegrzewaj si.
jako jeden z bardzo niewielu Wszystkie elementy pocze-
producentw moe rwnie po- niowe produkowane przez rm
da wyniki 12-letniego monito- Multi-Contact odpowiadaj obo-
ringu pocze wasnej instala- wizujcym normom (DIN V VDE
cji PV umieszczonej na dachu V 01263, ochrona przed dotykiem
rmy (rys. 5). Porwnanie war- Rys. 6. Zaleno rezystancji kontaktu od temperatury bezporednim IP2X, wedug nor-
toci z rysunku 4 i 5 pokazuje ijakoci poczenia zprzewodem my IEC60529), zapewniajc bezpie-
znaczne rnice wartoci po- czestwo uytkowania
miarowych uzyskanych w po- nawet w sytuacji roz-
miarach instalacji rzeczywistej czenia obwodu, a nale-
(R180 ) i wartoci zmie- y zda sobie spraw,
rzonych w komorze klimatycz- e napicie nominalne
nej (R350 ), co pokazuje instalacji moe wyno-
e badania w komorze mona si nawet 1000 V. Fir-
traktowa jako tzw. najgorszy ma uzyskaa nast-
przypadek. Fot. 7. Zaciskarka do zczy MC4 iobok pujce certy katy dla
Bardzo wanym czynnikiem, prawidowo zacinity pin swoich zczy: UL,
czsto niedocenianym, wpy- TV, GOST, szczelno-
wajcym na cakowit rezy- ci IP68 1 h/1 m, od-
stancj jest odpowiednie za- pornoci na zasolenie
cinicie zczy na przewo- (wane w obszarach
dzie. W przypadku nieprawi- morskich) oraz odpor-
dowego zacinicia, dziaania noci na amoniak ga-
nieodpowiednimi narzdzia- zowy zawarty w po-
mi rezystancja instalacji szyb- wietrzu (wane w tere-
ko wzrasta wraz ze wzrostem Fot. 8. Oryginalne zcza MC4 (pierwsze zlewej) iich kopie nach rolniczych).
temperatury otoczenia (rys. 6).
Z tego powodu Multi-Contact oferuje Uwaga na podrbki Przewody
specjalnie zaprojektowan zaciskark Od momentu stworzenia systemu z- Zcza mona czy z przewodami
do zczy MC4, ktra nie tylko zapew- czy MC4 przez rm Multi-Contact na solarnymi o przekrojach 1,5, 2,5, 4, 6
nia odpowiedni jako poczenia, ale rynku pojawio si wiele ich kopii r- i 10 mm. Przewody solarne oferowane
rwnie znacznie przyspiesza wykona- nych producentw z Azji i Europy. Kopie przez rm Multi-Contact charaktery-
nie instalacji. wygldaj podobnie do oryginaw zuj bardzo dobre parametry elektrycz-
ne (maa rezystancja), mechaniczne
(elastyczno w niskiej temperaturze,
odporno na rozciganie), chemiczne
i rodowiskowe. Przewody s pokryte
substancj ograniczajc palenie. Czas
dziaania przewodw podawany w ka-
talogu wynosi 25 lat. Przewody maj
certy kat TV.
Dodatkowe informacje, prbki i kata-
logi mona otrzyma w rmie Semicon
autoryzowanego dystrybutora pro-
duktw dla fotowoltaiki rmy Multi-
Contact.
mgr in. Alicja Miosz

Autoryzowany dystrybutor produktw

dla fotowoltaiki firmy Multi-Contact
Semicon Sp. zo.o.
tel. 22615 73 71
Rys. 5. Wyniki monitoringu rzeczywistej instalacji wfirmie Multi-Contact www.semicon.com.pl

Elektronik Maj 2016 59

Dodaj do ulubionych

Na stronie internetowej Tesla Institute zamieszczono zbir kalkulatorw online

dowyznaczania parametrw cewek indukcyjnych. Kalkulatory te su do obli-
czania parametrw cewek powietrznych rnego typu.

C
ewki tego typu maj wiele zalet. Na przykad, inaczej
ni jest to w przypadku cewek z rdzeniem o waciwo-
ciach ferromagnetycznych, indukcyjno cewek po-
wietrznych nie zaley od prdu, ktry przez nie przepywa.
Nie wystpuje w nich dziki temu zjawisko nasycenia w razie
przekroczenia granicznej wartoci prdu. W zwizku z tym
mona je wykorzystywa tam, gdzie znieksztacenia sygna-
u s niepodane, wtedy gdy z tego powodu nie mona uy
cewki z rdzeniem ferrytowym. Przykadem s urzdzenia au-
dio oraz radiowe. Zalet cewek powietrznych jest oprcz tego
brak strat w rdzeniu.
Cewki powietrzne nie s pozbawione wad. Na przykad z po-
wodu braku rdzenia w celu uzyskania wymaganej indukcyj-
noci potrzebne s wiksze zwoje i/albo wiksza ich liczba.
W konsekwencji tego cewki maj wiksze rozmiary. Skutkiem
jest te nisza czstotliwo rezonansu wasnego z powo-
du wikszej pojemnoci midzyzwojowej oraz wiksze stra-
ty w uzwojeniach.
Spis i odnoniki do kalkulatorw przygotowanych przez niskich czstotliwoci, poniej 3 MHz, dla cewek z lakierowa-
Tesla Institute mona znale na stronie www.tesla-institu- nymi miedzianymi uzwojeniami.
te.com/index.php/electronic-components/coils. W opisie po- Kalkulator skada si z trzech pl tekstowych, w ktre naley
szczeglnych narzdzi podajemy te ich bezporednie adresy. wpisa wielkoci wejciowe. S to: indukcyjno (inductance),
rednica korpusu (coil diameter) oraz rednica drutu uzwoje-
Single layer core inductor calculator nia (wire diameter). W polach z wynikami oblicze, ktre zo-
Pierwszym narzdziem, ktre przedstawiamy, jest kalkulator stay wyrnione kolorem ciemniejszym ni to, wywietlana
Single layer air core inductor calculator (www.tesla-institute. jest dugo uzwojenia (coil length) oraz liczba zwojw (num-
com/!app/sim/slacic.php). Suy on do obliczania parametrw ber of turns). Wielkoci wejciowe i wynikowa dugo uzwoje-
jednowarstwowych cewek powietrznych. W kalkulatorze tym nia mog by podawane w rnych jednostkach (inches, mils).
wykorzystano formu Wheelera, ktra sprawdza si w zakresie Po wprowadzeniu danych wejciowych wyniki wywietlane s
po wybraniu przycisku Calculate. Wpisane wartoci i wyniki
mona wyczyci przyciskiem Clear. Tak samo obsuguje si
pozostae narzdzia.

Multilayer core inductor calculator

W kalkulatorze Multilayer core inductor calculator (www.
tesla-institute.com/!app/sim/acic.php) obliczane s parametry
wielowarstwowych cewek powietrznych na podstawie liczby
zwojw i wymiarw uzwojenia. Zaleno sprawdza si w za-
kresie niskich czstotliwoci, poniej 3 MHz, dla cewek z la-
kierowanymi miedzianymi uzwojeniami. Wielkociami wej-
ciowymi w tym narzdziu s: indukcyjno (inductance), we-
wntrzna rednica cewki (coil inner diameter), dugo uzwo-
jenia (coil length) i przekrj drutu (wire gauge). W czci
z wynikami wywietlane s natomiast: liczba zwojw (num-
ber of turns), liczba zwojw w warstwie (turns per layer), licz-
ba warstw (number of layers), zewntrzna rednica cewki
(coil outer diameter), rednica drutu (wire diameter), dugo
drutu (wire length) i rezystancja (DC resistance).

60 Maj 2016 Elektronik

 Dodaj do ulubionych
Flat spiral coil inductor calculator
Kolejnym narzdziem jest Flat spiral coil inductor calculator Nowa generacja
(www.tesla-institute.com/!app/sim/fscic.php) do parametrw przetwornic DC-DC
paskich spiralnych cewek. Uywa si ich m.in. w znacznikach firmy Mornsun Konsultacje techniczne
RFID oraz czujnikach zblieniowych. Sposb wyznaczania wy- i dostawca w Polsce:
miarw geometrycznych cewki zosta zilustrowany na rysunku Velcom Sp. z o.o., Wrocaw
tel. 71 307 10 21
w opisie kalkulatora. W sekcji danych wejciowych kalkulato- velcom@velcom.com.pl
ra poda naley wartoci nastpujcych wielkoci: wewntrz-
nej rednicy cewki (coil inner diameter), liczb zwojw (num-
ber of turns), rednicy drutu (wire diameter) i odlegoci mi-
dzy zwojami (spacing between turns). W czci wynikowej, po
wybraniu przycisku Calculate, wywietlane s wartoci: induk-
cyjnoci (inductance), zewntrznej rednicy cewki (outer dia-
meter) i dugoci drutu (wire length).

Zaprenumeruj codzienny newsletter

z branowymi informacjami
ElektronikaB2B.pl/newsletter

Single layer planar spiral coil conductor

calculator
W kalkulatorze Single layer planar spiral coil conductor cal-
culator obliczane s parametry cewek planarnych (www.tesla-
institute.com/!app/sim/slpscic.php). Korzysta si z nich prze-
wanie w zakresie wyszych czstotliwoci, a wykonuje w po-
staci cieek na PCB.
Zmiennymi wejciowymi s: liczba zwojw (number of
turns), odlego midzy zwojami (spacing between turns),
szeroko zwoju (turn width) oraz rednica zewntrzna cewki
(outer diamter). Sposb wyznaczania wymiarw geometrycz-
nych cewki przedstawiono na rysunku w opisie kalkulatora.
Obliczenia wykonywane s dla czterech typw cewek rni-
cych si ksztatem. Sekcja wynikw jest w zwizku z tym po-
dzielona na cztery czci, w ktrych wyznaczona warto in-
dukcyjnoci wywietlana jest dla cewek kwadratowych (squ-
are), w ksztacie szeciokta (hexagonal), omiokta (octa-
gonal) i okrgu (circular). Dla kadej z nich wynik oblicza-
ny jest trzema metodami (Modied Wheeler, Current Sheet,
Monomial Fit). Oprcz indukcyjnoci wyznaczana jest take
wewntrzna rednica cewki (inner diameter) i wspczynnik Nowa generacja
wypenienia ( ll factor). oscylatorw firmy Jauch
Monika Jaworowska Konsultacje techniczne
i dostawca w Polsce:
Velcom Sp. z o.o., Wrocaw
http://www.tesla-institute.com/index.php/ tel. 71 307 10 21
velcom@velcom.com.pl
electronic-components/coils

Elektronik Maj 2016 61

Technika

Wentylatory
w elektronice
jako jest w cenie

Wentylatory wurzdzeniach elektronicznych to produkty, od ktrych wymaga si

coraz wicej. Dobry wentylator musi zapewnia znakomit trwao mechaniczn
irodowiskow, wysok skuteczno chodzenia przy niskim haasie, niewielkich
wymiarach ipoborze prdu zasilajcego. Wikszo ztych komponentw nie jest
wstanie zapewni jednoczenie wszystkich tych cech na wysokim poziomie, std
wofertach producentw s setki modeli pozwalajcych osign zaoone cele.
Zapraszamy do zapoznania si zprzegldem oferty dwch duych producentw
wentylatorw, ktrzy staraj si sprosta wymaganiom konstruktorw iprzeko-
na, e chodzenie wentylatorem nie oznacza od razu problemw.

Wentylatory AC firmy Maxair
Maxair to dalekowschodni producent
wentylatorw, ktry wyspecjalizowa si
w wytwarzaniu wersji przeznaczonych
do zasilania napiciem przemiennym.
Takie wersje wykorzystuje si do cho-
dzenia wikszych systemw, instalacji
przemysowych, szaf teleinformatycz-
nych oraz urzdze energoelektronicz-
nych, gdzie potrzeba wydajnej wentyla-
cji urzdze przy zachowaniu niskiego
poziomu haasu.
Wentylatory Maxair cz w jednym
produkcie wysok jako, bardzo dobre
parametry techniczne przy rozsdnej ce-
nie, wyranie niszej ni wielu rwno-
wanych rozwiza tego typu dostp-
nych na rynku. Wszystkie wentylatory
speniaj wymagania dyrektywy RoHS,
a fabryka posiada wdroony system za-
rzdzania jakoci EN ISO 9001:2008.
Kady kierowany do sprzeday wyrb
jest automatycznie testowany produ-
cent dysponuje profesjonalnymi stanowi-
skami testowymi i pomiarowymi, gwa-
rantujcymi, e wentylatory dostpne
w handlu nie tylko w 100% speniaj spe-
cy kacj techniczn, ale te s konku-
rencyjne cenowo na naszym rynku. O re-
nomie i jakoci produktw moe wiad-
czy to, e Maxair jest dostawc OEM dla
m.in. Huyndai Elevator, ktremu sprze-
daje 80 tys. wentylatorw AC rocznie.
Jedn z ich najwikszych zalet jest do-
skonae wywaenie wirnika. Dodatkowo
cechuje je dua wydajno przy zachowa-

62 Maj 2016 Elektronik


niu niskiego poziomu haasu. Na specjal-
ne yczenie mog by wykonane z ma-
teriaw o obnionej masie, odpornych
na korozj, o podwyszonej ywotnoci
w wysokich lub w niskich temperaturach.
Przegld oferty
W sprzeday znale mona wie-
le typw wentylatorw, w tym wszyst-
kie popularne standardowe wielkoci,
jak 808025, 808038, 929225, by takim renomowanym producentom
929238, 12012025, 12012038 jak: Sony, Philips, Samsung Electronics,
i wersje okrge 17215051 mm. Naj-
wiksze jednostki maj 254 mm redni-
cy przy 89 mm gruboci.
Warto zauway, e przy do duych i staym. Asortyment wentylatorw jest
wydajnociach, wentylatory Maxair cha-
rakteryzuj si stosunkowo cich pra-
ca poziom haasu waha si pomidzy
20 dBa dla maych wykona po 50 dBa
dla najwikszych wentylatorw.
Te znakomite rezultaty to wynik do-
kadnej obrbki mechanicznej opat wir-
nika i wywaenia caej konstrukcji ru-
chomej, co pozwala na uniknicie drga.
Wydajno wentylatorw jest powizana
z ich wymiarami i porednio z moc sil-
nika i po szczegowe dane trzeba siga
do kart katalogowych, niemniej z uwagi
na specy k zasilania napiciem prze-
miennym i wykorzystanie w takich kon-
strukcjach indukcyjnego silnika klatko-
wego ze zwart faz rozruchow, obroty
wentylatora s mniej wicej stae, powi-
zane z czstotliwoci napicia zasilaj- samym zapewniaj prostot realizacji.
cego i na poziomie 1500...3000 obr./min
w zalenoci od modelu.
Przy do duych wymiarach wenty-
latory Maxair charakteryzuj si stosun-
kowo cich prac. Wersje na oyskach
kulkowych pracuj w zakresie tempe-
ratur 30...+75C, a wersje na oyskach
lizgowych 10...+70C
Wentylatory DC X-FAN
Firma X-FAN to jeden z najwik-
szych tajwaskich producentw syste-
Technika
mw chodzcych wytwarzajcy po- produktw, takich jak wydajno i ge-
nad 30 mln sztuk wentylatorw i dmu- nerowany haas, jest powizana z wiel-
chaw rocznie i istniejcy na rynku od koci. Najmniejsze jednostki zaczyna-
1994 roku. Firma kadzie duy nacisk j si od 2525 mm i gruboci 10 mm,
na zapewnienie wysokiej jakoci pro- kolejne maj wymiar zmieniajcy si co
duktw wszystkie materiay i proce- 10 mm, a wic 20, 40..., a do 90 i 120
sy produkcyjne s cile kontrolowa- mm. Typowa grubo wentylatora wy-
ne i speniaj normy bezpieczestwa nosi 1015 mm dla jednostek mniej-
rodowiskowe oraz jakociowe jak CE, szych i 2025 mm dla wikszych, nie-
UL, TUV. Firma dostarcza swoje wyro- mniej s te gruboci nietypowe, np.
30306 mm lub dla duych wersji tak-
e 28, 32 i 38 mm.
Panasonic czy LG. W sprzeday s te due wentylato-
W ofercie rmy znajduj si wenty- ry przeznaczone do montau w obudo-
latory zasilane prdem przemiennym wach i szafach przemysowych pozwa-
lajce na chodzenie caego systemu.
bardzo szeroki i obejmuje wersje z wir- Maj one wymiary 18217182 mm lub
nikiem umieszczonym w ramce oraz 17215051 mm.
wysunitym na zewntrz konstrukcji Napicie pracy wentylatorw DC wy-
(external rotation). nosi: 5, 12, 24 i 36 i 48 V, z tym e skraj-
Warto doda, e wentylatory X-FAN ne wartoci nie s dostpne dla wszyst-
dostpne s w opcjach z wyprowadzo- kich wersji.
nym sygnaem informujcym o szybko-
ci wirowania, tj. z sygnaem o czsto- oysko isilnik
tliwoci proporcjonalnej do obrotw, Bardzo wanym zagadnieniem zwi-
co umoliwia precyzyjn regulacj wi- zanym z wentylatorami jest trwa-
rowania i kontrol pracy (zabrudzenie). o napdu oraz generowany haas.
S te dostpne wersje z wyjciem alar- Wentylatory wykonywane s z oy-
mowym, gdzie sygna wyjciowy mwi skiem kulkowym, co zapewnia dobr
o tym, czy wirnik si obraca lub nie. trwao kosztem haasu lub oyskiem
Jeszcze inn opcj jest moliwo re- lizgowym, ktre jest mniej trwae, ale
gulacji obrotw w funkcji temperatury. za to ciche. Poziom haasu mona re-
Modele z tak funkcj pozwalaj na do- gulowa, wybierajc silnik o odpo-
czenie termistora do wentylatora i tym wiedniej prdkoci wirowania (6 grup)
i model o odpowiednim uksztatowa-
Ostatni grup funkcji tworz modele, niu opatek.
w ktrych szybko wirowania ustala si Jak wida, opcji wyboru jest mnstwo,
poprzez podanie sygnau PWM z mi- co przekonuje, e konstruktor moe do-
krokontrolera. bra do projektu jednostk cile pasuj-
c od strony parametrw.
Przegld oferty
Zasadnicz cz oferty tworz wen-
tylatory osiowe DC z obudow w formie
prostopadociennej ramki. S one wy- Micros, ul. E. Godlewskiego 38
korzystywane w urzdzeniach elektro- 30-198 Krakw. tel. 12 636 95 66
nicznych, systemach automatyki i ener- biuro@micros.com.pl
getyki. Wikszo parametrw tych www.micros.com.pl
Elektronik Maj 2016 63
Technika

Zasilacze Mean Well

zregulacj jasnoci
Coraz wicej zasilaczy impulso-
wych przeznaczonych jest
do wsppracy zowie-
tleniem LED. Cz
znich ma dodatkowo
moliwo regulacji
prdu wyjciowego
za pomoc sygnau
PWM, zewntrznego
napicia 0 (1)10 VDC
oraz potencjometru. Wpo-
niszym artykule krtko opisa-
no wymienione metody sterowania,
uwzgldniajc zalety orazwady kadego
zrozwiza.

N
ajprostszym oraz zalecanym przez producenta
rozwizaniem w celu regulacji jasnoci wiece-
nia diod LED jest uycie dodatkowego poten-
cjometru 100 k (rys. 1). Jest to rozwizanie najmniej
skomplikowane oraz kosztowne w realizacji. Niemniej
w ten sposb nie zaleca si regulowa prdu duej liczby
zasilaczy jednoczenie (rys. 1b), nie ma take moliwoci
zycznej separacji elementu regulacyjnego od zasilacza,
co moe powodowa problemy z bezpieczestwem uyt-

Rys. 2. Sposb podczenia sterownika 110 V

a)

b)

Rys. 1. Przykad podczenia potencjometru

64 Maj 2016 Elektronik

 Technika

a) b) c)

Rys. 3. Przykad urzdzenia wykorzystujcego sterowanie 110 VDC

kowania. Przy wikszej liczbie podczonych zasilaczy rezy- wanie tradycyjnym potencjometrem. Jeli zachodzi potrze-
stancja potencjometru wg rysunku 1b powinna zosta ob- ba zainstalowania wikszego systemu owietlenia LED, naj-
niona zgodnie ze wzorem Rp= 100 k/N, gdzie N to liczba czciej sterowanie dotyczy sygnau napiciowego, z powo-
podczonych zasilaczy. du najliczniejszej grupy urzdze z nim wsppracujcych
oraz atwoci implementacji. Sterowanie sygnaem PWM
najczciej wykorzystuje si do wsppracy zasilacza z do-
Napicie zewntrzne datkowym systemem sterowania np. sterownikiem PLC czy
Podajc na wejcie sterujce napicie stae 110 V take te mikrokontrolerem.
uzyskuje si regulacj prdu diod. 100% mocy wyjciowej
zasilacza uzyskuje si przy napiciu 10 V, 10% mocy dla 1 V.
W przypadku podania napicia z zakresu 01 V producent
Elmark Automatyka, tel. 22541 84 60
nie zde niowa mocy wyjciowej zasilacza oznacza to, e
zasilacze@elmark.com.pl
ukad moe ograniczy prd wyjciowy na tyle, e pod-
czone diody nie bd wieciy lub bd nieznacznie wieci-
y (w zalenoci od aplikacji). Z tego powodu wprowadzono
wic trzeci tryb sterowania sygnaem 010 V: pena moc dla
10 V, 10% dla 1 V oraz dodatkowo, jeli podczono napicie
poniej 0,57 V prd wyjciowy spada do zera, co jest rw-
ne z cakowitym wygaszeniem diod LED. Dziki obsudze
dwch trybw moliwa jest wsppraca zasilaczy ze wszystki-
mi rozwizaniami systemw sterowania przykadowe roz-
wizane przedstawiono na rysunku 3.
Wikszo urzdze regulacyjnych ma zblion budow.
Oprcz wejcia sygnau napiciowego maj one te dodatkowe
zcze umoliwiajce cakowite odcicie napicia wyjciowe-
go zasilacza oraz s dostpne w wersji do montau nacienne-
go, co znacznie rozszerza moliwo ich wykorzystania. Wersja
z wbudowanym wycznikiem jest szczeglnie przydatna, je-
li korzysta si ze sterowania w zakresie 110 V, gdzie nie ma
moliwoci cakowitego wygaszenia LED.

Regulacja PWM
Metoda PWM (Pulse Width Modulation) umoliwia stero-
wanie moc wyjciow zasilacza, wykorzystujc do tego celu
inne sterowniki/regulatory elektroniczne wyposaone w wyj-
cie impulsowe PWM. Wane jest tutaj, aby czstotliwo no-
na PWM zawieraa si od 100 Hz do 3 kHz, a amplituda po-
winna wynosi 10 V.

Podsumowanie
Kada z wymienionych metod sterowania ma wady i za-
lety. W prostych rozwizaniach lub takich, gdzie wystpu-
je jeden zasilacz, najlepszym wyborem jest zwykle stero-

Elektronik Maj 2016 65

 Technika

Testowanie obwodw
drukowanych cz I
Produkcja obwodw drukowanych, podobnie jak seryjne wytwarzanie innych
dbr, charakteryzuje si okrelonym poziomem uzysku lub poziomem egzem-
plarzy wybrakowanych. Jako obwd wybrakowany rozumie si kady egzem-
plarz niespeniajcy zaoe projektowych klienta bd cile okrelonych
norm branowych.
ne z dokumentacj projektow. W ar-
tykule omwiona zostanie systematy-
ka testowania oraz najpopularniejsze
metody i tech niki testowania mozaik
pyt drukowanych wraz z ich cechami
charakterystycznymi i ograniczeniami.
Z uwagi na obszerno tematyki arty-
ku podzielono na dwie czci. Niniejsza,
pierwsza cz powicona zostanie kla-
sy kacji metod testowania obwodw
oraz testowaniu elektrycznemu przy
wykorzystaniu testerw z ruchomymi
Testowanie elektryczne
Test elektryczny wykorzystuje fakt, e
lista sieci elektrycznych obwodu, okre-
lana z jz. angielskiego jako netlist, sta-
nowi sygnatur charakterystyczn dla
kadego obwodu. Najczciej spotyka-
nymi defektami mozaik, ktre mody-
kuj netlist, s uszkodzenia katastro-
czne w postaci zwar (shorts) pomidzy
rnymi sieciami oraz rozwar (opens).
Zwarcia takie redukuj liczb sieci, na-
tomiast rozwarcia mog generowa nowe

P
rzykadem takiej normy, stosowa-
nej przez renomowanych produ-
centw PCB, w tym TS PCB, jest
IPC-600H. Ten oraz inne standardy kla-
sykuj oraz okrelaj dopuszczalny za-
kres defektw wykonania poszczeglnych
warstw obwodu, w tym mozaik. O ile wy-
stpowanie drobnych uchybie w odwzo-
rowaniu ksztatw mozaiki jest dopusz-
czalne, o tyle pena zgodno struktury
i liczby odwzorowanych sieci elektrycz-
nych z projektem musi zosta zachowana.
Celem wykonywanego u producenta
PCB testowania obwodw drukowa-
nych (bare board testing) jest sprawdze-
nie, czy speniaj one wytyczne klien-
tw i normy branowe, a w szczeglno-
ci, czy sieci elektryczne w wyprodu-
kowanych obwodach s w peni zgod-
TESTOWANIE PCB
ELEKTRYCZNE OPTYCZNE
TESTERY Z RUCHOMYMI
SONDAMI (PALCOWE)
TESTERY Z NIERUCHOMYMI
SONDAMI (OSTRZOWE)
Rys. 1. Klasyfikacja metod testowania PCB
sondami. W drugiej czci, ktra ukae
si w kolejnym numerze Elektronika,
przedstawione zostan testery ostrzowe
o nieruchomych sondach oraz testowa-
nie optyczne.
Systematyka testowania
Klasy kacj metod testowania warstw
przewodzcych PCB przedstawiono na
rysunku 1. Upowszechniy si dwa gw- izolacji (isolation test). Podczas obu te-
ne kierunki rozwojowe: testowanie elek-
tryczne (electrical testing, e-test), pod-
czas ktrego wery kowana jest struktu-
ra sieci rzeczywistego obwodu wzgldem
jego projektu oraz testowanie optyczne
(Automated Optical Inspection, AOI)
bazujce na gracznym porw naniu ob-
razw mozaik obwodu z wzorcowymi
obrazami wygenerowanymi z dokumen-
tacji projektowej.
W testowaniu elektrycznym wy-
rnia sie dwie techniki dostpu sond
pomiarowych do punktw testowych
mozaik obwodu poprzez: testery
z ruchomymi sondami pomiarowy-
mi (ying probe testers) oraz testery
ostrzowe, w ktrych nieruchome son-
dy wystpuj w postaci igie o redni-
cach i rozmieszczeniu dopasowanym
do rozmiaru i pooenia pl kontakto-
wych testowanego obwodu (xed pro-
be testers, bed of nail testers).
dodatkowe sieci. Znacznym uatwieniem
testowania elektrycznego jest dua do-
stpno wzw sieci, poniewa kady
z nich jest punktem testowym, do kt-
rego mona podczy aparatur pomia-
row testera.
Wery kowanie netlisty wykonywa-
ne jest drog dwch testw rezystan-
cyjnych: cigoci (continuity test) oraz
stw badana jest rezystancja, przy czym
dla testu cigoci pomidzy punk-
tami testowymi w obrbie jednej sieci,
a dla testu izolacji pomidzy dan sie-
ci i punktami innych ssiednich sieci
elektrycznych (adjacent nets).
Zasady testu rezystancyjnego, a w
szczeglnoci klasy kacji wynikw po-
miarw rezystancji, de niuje norma
IPC9252. Wg niej rezystancja pomidzy
punktami testowymi o wartociach do
10 wiadczy o ich zwarciu, co ozna-
cza, e punkty przynale do tej samej
sieci. Pomiar jest interpretowany jako
rozwarcie w przypadku uzyskania rezy-
stancji rzdu 10 M i wicej. Obszar po-
miarowy pomidzy punktami 10 oraz
10 M oznacza wystpowanie upywno-
ci pomidzy punktami testowymi i ze
wzgldu na niejednoznaczno interpre-
tacji jest przez tester wykrywane jako
bdny pomiar. Tego typu bdy mog

66 Maj 2016 Elektronik


powstawa wskutek niedokadnego kon-
taktu sond pomiarowych z powierzchni
punktw testowych spowodowanego np.
zabrudzeniem lub uszkodzeniem sond.
Defekty te wymagaj dodatkowej wery-
kacji poprzez ponowny test po oczysz-
czeniu powierzchni kontaktowych lub
przy wykorzystaniu stacji napraw PCB
(fault station), ktra uatwia ponadto
okrelenie miejsc izolacji lub zwar sieci
na podstawie logw testera.
Testery zruchomymi sondami
Zasada dziaania tego typu testerw,
nazywanych take palcowymi, polega na
dokonywaniu pomiarw za pomoc go-
wic pomiarowych wyposaonych w son-
dy poruszajce si z obu stron nierucho-
mo zamocowanego obwodu drukowa-
nego (rys. 2a). W najbardziej powszech-
nej konguracji tester dysponuje cztere-
ma kanaami pomiaru rezystancji, po-
czonymi z czterema niezalenymi son-
dami (rys. 2b), po dwie na kad stro-
n pyty. Zalet niewielkiej liczby ka-
naw pomiarowych jest moliwo a-
twego rozszerzenia ich funkcjonalnoci.
Najpopularniejsze przystawki sprzto-
Technika
we oferuj m.in.: pomiar
bardzo maych rezys-
tancji za pomoc zaci-
skw Kelvina, badania
impedancji linii trans-
misyjnych oraz upyw-
noci izolacji przy pobu-
dzeniu wysokimi napi-
ciami rzdu setek woltw
a) b)
(HiPot testing).
Najistotniejsze para- Rys. 2. Gowica testera palcowego uzbrojona wsond (a)
metry mechaniczne te- oraz najbardziej popularne typy stosowanych sond (b)
stera palcowego uwa-
runkowane s przede wszystkim wa- testowe, konieczne jest dokadne zba-
ciwociami serwomechanizmw zowanie (board registration) mechani-
odpowiadajcych za poruszanie sonda- ki wzgldem punktw referencyjnych
mi. Charakteryzuj si one du szybko- rozmieszczonych na kracach testowa-
ci i wysok precyzj pozwalajc po- nego formatu produkcyjnego. Proces
wtarzalnie pozycjonowa sondy pomia- ten uatwiaj kamery CCD, po jednej
rowe w osiach X i Y z krokiem na po- na kad stron obwodu, dajce po-
ziomie 0,5 mils, a nawet mniej, co po- wikszony obraz fragmentw obwo-
zwala na ich dokadne traanie w nie- du w otoczeniu rzeczywistych punk-
wielkie i gsto pooone pola kontaktowe tw referencyjnych. Na obrazy te na-
np. ukadw scalonych SMD. Parametry kadane s obrysy kolejnych pl kon-
ukadu mechanicznego warunkuj doln taktowych, ktre zde niowano w pro-
granic rozmiaru pl kontaktowych, mi- gramie testu jako punkty referencyjne.
nimaln odlego pomidzy ssiednimi Operacj bazowania przedstawiono na
punktami testowymi oraz odpowiada- rysunku 3, gdzie lewy rysunek to frag-
j za si docisku sond do pl kontakto- ment obwodu z naniesionym pooe-
wych. Te oraz inne parametry typowego niem punktu referencyjnego, a prawy
testera palcowego zestawiono w tabeli 1. jest rzeczywistym obrazem obwodu, na
By zachowa moliwie najwysz po- ktrym zgrano pooenie punktu refe-
wtarzalno tra ania sond w punkty rencyjnego i odpowiadajcego mu pola
kontaktowego.
Tabela 1. Parametry mechaniczne typowego testera palcowego Prdkoci i przyspieszenia
Parametr Warto
Raster przemieszczania sond (o X i Y) 0,5 mils / 12,7 m serwo mechanizmw ma bez-
Min. rozmiar pola kontaktowego 4 mils / 101,6 m poredni wpyw na szybko
Min. odlego pomidzy ssiednimi testowania wyraan w licz-
8 mils / 203,2 m
punktami testowymi
Docisk sond do punktw testowych 520 g bie punktw testowych na minut
Dopuszczalna grubo testowanych obwodw 0,23,2 mm oraz wynikajcy z niej czas testu.
 Technika
towego dostawcy urz- danych uczcych dla Acceler8, na ktre-
dze i rozwiza tech- go bazie oprogramowanie wyznacza, ja-
nologicznych w dziedzi- kie sondy gowicy bdzie mona wyko-
nie testowania obwodw rzysta z uwzgldnieniem rozkadu punk-
drukowanych. tw testowych na formacie. Nastpnie ko-
lejne formaty kierowane s ju na tester
Wstpny test Acceler8, gdzie podczas procedury pomia-
pojemnociowy rowej omiatane s woskami sond z jednej,
Jedn z metod reduk- a po przeoeniu, z drugiej strony. Na pod-
cji czasu testowania jest stawie zebranych danych wyznaczane s
zastosowanie wstpne- wyniki testu cigoci i izolacji. Dla ka-
go testu pojemnociowe- dego formatu oprogramowanie analizu-
Rys. 3. Bazowanie testera na punkcie referencyjnym go, poprzedzajcego test je wyniki pomiarw i okrela, ile procent
rezystancyjny. Polega on sieci zostao przetestowanych oraz generu-
Dla przykadowego testera z rodziny na obliczeniu pojemnoci sieci elektrycz- je skrcony program testu uzupeniajce-
Ultim8 rmy Mania szybko testo- nych na podstawie projektu i porwny- go dla pozostaych sieci na tester palcowy.
wania dochodzi do 5 tys. punktw na waniu ich we wszystkich rzeczywistych W zalenoci od ukadu mozaik uzysku-
minut. Nie bez znaczenia na szybko obwodach znajdujcych si na formacie je si w ten sposb czne skrcenie cza-
testera ma take oprogra mowanie te- produkcyjnym. O moliwoci uycia te- su testowania od 30 do ponad 50%. Ze
stera, ktre optymalizuje sekwencje ru- stu pojemnociowego oraz doborze sie- wzgldu na wyduony proces nauki te-
chw poszczeglnych sond w taki spo- ci decyduje oprogramowanie, ktre ana- stera Acceler8 zysk czasu testu widoczny
sb, aby zminimali zowa konieczno lizuje rozkad mozaik w badanym obwo- jest ju od kilku formatw produkcyjnych.
czstego ich przemieszczania na wik- dzie. Podstawowym kryterium zastoso- Oferowany przez testery palcowe czas
sze odlegoci. wania testu pojemnociowego jest obec- testu jest akceptowalny przede wszyst-
Pomimo zastosowania szybkiej me- no w mozaikach obszarw referen- kim w produkcji prototypowej i maose-
chaniki i usprawniania sekwencji prze- cyjnych o duym wypenieniu miedzi, ryjnej. Takiemu wykorzystaniu sprzyja
mieszczania gowic pomiarowych gwa- wzgldem ktrych moliwe jest okrele- take niski koszt uruchomienia, ponie-
rantujcych przetestowanie nawet kil- nie pojemnoci sieci pooonych na po- wa przygotowanie procedury testowej
ku tysicy punktw testowych na mi- zostaych warstwach. Podstawow zale- odbywa si wycznie w sferze progra-
nut, czas testu pojedynczego forma- t tego testu jest znaczne skrcenie pro- mowej poprzez przygotowanie progra-
tu produkcyjnego zawierajcego skom- cedury pomiarowej, poniewa jedna lub mu do testowania i nie wymaga dodat-
plikowane i upakowane obwody HDI dwie sondy stale dotykaj punktw testo- kowych inwestycji sprztowych.
moe dochodzi do kilkunastu minut wych warstwy sieci referencyjnej, a po-
lub nawet wicej. Dugi czas testu sta- zostae sondy badaj pojemno pozosta- Podsumowanie
je si zasadniczym ograniczeniem teste- ych sieci za pomoc pojedynczego do- W pierwszej czci artykuu om-
rw palcowych, take w przypadku ob- tknicia sondy. W przypadku wykrycia wiono potrzeby poprodukcyjnej we-
wodw o niewielkich rozmiarach mog- znacznego odchylenia pojemnoci sieci ry kacji obwodw drukowanych oraz
cych wystpi na pojedynczym forma- w jednym z obwodw na formacie pro- przedstawiono systematyk metod te-
cie w liczbie kilkuset sztuk. Aby zredu- dukcyjnym nastpuje automatyczne prze- stowania obwodw drukowanych. Scha-
kowa czas testowania, wielu producen- czenie trybu testowania do testu rezy- rak teryzowano technik elektrycznego
tw proponuje swoje wasne autorskie stancyjnego, w celu dokadnej weryka- testowania mozaik PCB przy wykorzy-
optymalizacyjne rozwizania sprzto- cji sieci tego obwodu. staniu testerw z ruchomymi sondami
we i programowe. Przykadowe techniki Inn ciekaw koncepcj zastosowano pomiarowymi oraz zaprezentowano r-
optymalizacyjne zostan omwione na w testerze Acceler8 rmy Gardien (rys. 4a), ne rozwizania programowe i sprztowe
bazie rozwiza rmy Gardien wia- wykorzystywanym w TS PCB. Polega ona stosowane w celu zwikszenia wydajno-
na wykonaniu zgrubnego testu wstp- ci testerw palcowych.
nego na specjalnym testerze, w kt- Druga cz artykuu bdzie powi-
a) rym gowica pomiarowa skada si cona charakterystyce testowania elek-
z ukadu 4096 sond i jest wykonana trycznego za pomoc testerw ostrzo-
w formie dywanu z delikatnych mie- wych, a ich parametry zostan porw-
dzianych woskw nane z testerami palcowymi. Omwiona
rozmieszczonych ze zostanie take technika optycznego te-
staym rastrem (rys. stowania obwodw drukowanych oraz
4b). Przed rozpocz- jej moliwoci wykry wania defektw ka-
ciem testu koniecz- tastrocznych oraz jakociowych warstw
ne jest pene przete- przewodzcych.
stowanie pojedyn- dr in. Dariusz Zaski
czego formatu pro-
b)
dukcyjnego na teste-
Rys. 4. Tester Acceler8 (a) oraz widok jednego zmoduw jego rze palcowym w celu TS PCB Techno-Service S.A.
gowicy pomiarowej uzbrojonego wsondy (b) zebrania wektora www.pcb-technoservice.eu

68 Maj 2016 Elektronik

 Technika

Idealna dioda ikontroler

hot swap podstaw systemw
owysokiej dostpnoci
Wiele urzdze technicznych takich jak serwery, komputery przemysowe, pami-
ci masowe lub routery sieciowe ma konstrukcj pozwalajc na instalacj dodat-
kowych kart rozszerze lub rwnolegle pracujcych moduw zwikszajcych
wydajno caoci. Takie rozszerzenia stosuje si, aby zapewni jak najwiksz
dostpno usug, a wic innymi sowy, aby skrci do zera czas niedziaania.
Taki rezultat oznacza zdolno systemu do zmiany konfiguracji bez wyczania
zasilania, podczas normalnej pracy, co okrela si terminem hot swap.

H
ot swap dotyczy te zasilania, bo Idealna dioda Rozwizanie tradycyjne
czsto czy si kilka zasilaczy Do takich celw najlepsza jest ideal- Pewna grupa systemw wykorzystuje
rwnolegle po to, aby, gdy jeden na dioda, a wic element j emulujcy zasilacze wykonane w formie moduo-
si zepsuje, drugi przej jego funkcj. w postaci tranzystora MOSFET o bar- wej, ktre s umieszczane w obudowach
W ten sposb mona broni si te przed dzo maej R DS(ON), co zapewnia mae stra- typu rack podobnie jak inne karty syste-
awari w sieci energetycznej kilka za- ty mocy. Po dodaniu do niego kontro- mowe. Zasilacz taki poprzez poczenia
silaczy poczonych rwnolegle na wyj- lera cao jest w stanie zapewni bar- z tyu odbudowy (tzw. backplane) do-
ciach i podczonych na wejciach do dzo may spadek napicia w stanie prze- starcza energii do caej reszty systemu,
rnych sieci energetycznych lub przy- wodzenia i tym samym straty mocy. Nie zasilajc wszystkie jednostki w obudo-
najmniej faz pozwala na niezakcon bez powodu ukady takie nazywa si ide- wie (rys. 1a). Takich zasilaczy moduo-
prac systemu, gdy awaria dotknie jed- alnymi diodami. Oszczdnoci dotycz wych moe by kilka w jednej obudowie
nej sieci lub jednostki. te ukadu: wielokrotnie mniejsze radia- i do ich obsugi wymagany jest kontroler
Wyjcia zasilaczy czy si za pomoc tory i zajmowane miejsce te przekadaj hot swap, ktry zapewnia mikki start,
diod Schottkyego po to, aby zapewni si na koszty. Idealne diody s dostpne a wic to, e prd z doczonej jednost-
sumowanie prdu wyjciowego oraz aby jako kontrolery ukadu hot swap w r- ki narasta stopniowo. Dodatkowo wbu-
ograniczy do minimum spadek napi- nych konguracjach pozwalajcych do- dowana dioda idealna chroni zasilacz
cia i straty z tym zwizane. W taki sam pasowa si do rnych topologii syste- przed wysokim napiciem wstecznym,
sposb docza si do systemu zasilania mw zasilania spotykanych na rynku. ktre moe si pojawi na szynie zasi-
akumulatory rezerwowe, lajcej, gdy w systemie jest akumulator
banki superkondensato- albo generator spalinowy. Kolejna funk-
rw lub generatory spa- cja kontrolera to panowanie nad prda-
linowe. mi rozruchowymi. W takiej sytuacji ak-
Spadek napicia na dio-
dach Schottkyego to ok.
0,5 V, zatem przy 1 A pr-
du obcienia straty mocy
wynosz 0,5 W. To duo
wg dzisiejszych standar-
dw sprawnoci, a dodat-
kowo napicia 3,3 lub 5 V
s silnie obciane prda-
mi rzdu nawet 3050 A,
co straty te zwielokrot-
nia. Nie bez znaczenia
jest spadek napicia wy-
muszajcy konieczno
realizacji dodatkowej sta- Rys. 1. Schemat ukadu zasilania zhot swap wzasilaczu iLTC4229 jako kontroler diody idealnej do takiej
bilizacji. konfiguracji

Elektronik Maj 2016 69

Technika

Jest jednak te wada polegajca hardware znajdujcej si na kartach.

na tym, e dioda idealna umiesz- W takiej sytuacji rozwizanie pokaza-
czona w zasilaczu moduowym ne na rysunku 3a wydaje si najkorzyst-
jest bardziej naraona na awa- niejsze. Zapewnia ono wysok nieza-
ri, bo s chwile, kiedy musi wodno i prostot realizacji po stronie
ona przenie cay prd zasila- kart rozszerze (odbiornikw). Kada
Rys. 2. Konfiguracja zdiodami idealnymi wodbior- jcy system. Awaria diody unie- cieka zasilajca zawiera wasn diod
niku energii ikontroler podwjnej idealnej diody moliwia wykorzystanie mocy i ukad ograniczajcy prd rozruchowy,
LTC4227 z odpowiadajcego jej zasila- a poprawne przesyanie energii zapew-
cza moduowego, co moe na- nia okablowanie w czci backplane. Jak
tywnie ogranicza on prd wyjciowy za- wet zosta niezauwaone do momentu wida, przy niezmienionej niezawodno-
silacza do bezpiecznej dla niego wartoci wikszej awarii zasilania. Dlatego le- ci rozwizania komplikacja ukadowa
maksymalnej, piej skorzysta z topologii pokazanej zostaa przeniesiona z kart odbiornikw
Takim kontrolerem jest ukad LTC- na rysunku 2a o wikszej niezawod- na moduy zasilajce. Dla ukadu z ry-
4229 pracujcy w zakresie napi od 2,9 noci, gdzie sumowanie prdu odby- sunku 3a LTC4228 peni funkcj po-
do 18 V i realizujcy pojedyncz ideal- wa si na poziomie odbiornikw ener- dwjnej diody idealnej i kontrolera hot
n diod ze sterownikiem hot swap (rys. gii (kart rozszerze) i przy podwjnej swap (rys. 3b). Dziaa w zakresie na-
1b). Mona go wykorzysta do obsugi liczbie diod. pi wejciowych od 2,9 do 18 V, w tym
zasilaczy 3,3, 5 i 12 V. Ma wbudowany Ukad LTC4227 rmy Linear Tech- z 12-woltowymi systemami TCA oraz
N-kanaowy MOSFET. Wan funkcj nology peni funkcj podwjnej diody 12- i 3,3-woltowymi PCI Express.
dodatkow jest wyjcie statusu, dostar- idealnej i ma wbudowany kontroler hot
czajce informacji o stanie ukadu. swap (rys. 2b). Podwjna dioda ideal- Walka zzapadami napicia
na jest sumatorem typu OR zasilajcym Dodanie do systemu jeszcze jednej
Dioda wzasilaczu czy na kart rozszerze z zasilacza o najwy- diody idealnej zapobiega krtkim zapa-
karcie rozszerze? szym napiciu wyjciowym. Dodatkowo dom napicia na skutek krtkich przerw
Pokazana na rysunku 1a topologia kontroler realizuje zabezpieczenie zwar- w zasilaniu spowodowanych np. chwi-
sterownika ukadu hot swap charakte- ciowe i ogranicza warto prdu rozru- lowym przecieniem. Wwczas doda-
ryzuje si niskim kosztem implemen- chowego do bezpiecznych wartoci. nie ukadu jak na rysunku 4 pozwala
tacji, gdy ukad sterownika jest mon- Topologia ukadu z rysunku 2 zapew- na zasilanie odbiornika w tym czasie
towany na karcie (module) rozszerzaj- nia dobre parametry uytkowe dla sys- z energii zgromadzonej w pojemnoci.
cym, a nie w czci backplane obudowy. temu zasilania wykorzystujcego nad- Idealna dioda zapewnia, e ta funkcja
miarowo, niemniej jest te dro- nie wie si ze stratami mocy. Do tego
sza w realizacji w porwnaniu z po- celu mona si posuy LTC4229, kt-
przedni wersj. Im wicej w syste- ry umieszcza si na wejciu kadej kar-
mie jest kart odbiornikw, tym bar- ty wymagajcej takiego podtrzymania
dziej opaca si upraszczanie czci z pojemnoci.

Rys 3. Rozwizanie analogiczne do tego zrysunku2, ale zdiod przeniesiona do zasilacza

70 Maj 2016 Elektronik

Rys. 4. Ukad podtrzymania chwilowego zasilania chronicy przed zanikami
Rys. 5. Napicie z akumulatora 12 V jest blokowane dopki napicie gwne jest wysze
ni 4,75 V
Priorytety zasilania
Gdy zasilacze systemu s tego sa-
mego typu i mocy, nie ma problemu
z priorytetem dziaania rde energii.
Wwczas podzia prdu na poszczegl-
ne jednostki dokonuje si automatycz-
nie. Ten, ktry ma wiksze napicie no-
minalne, dostarcza wiksz moc i od-
wrotnie. Jednak gdy w systemie jest
zasilacz sieciowy, akumulator, super-
kondensator, podzia obcienia zgod-
ny z tym mechanizmem nie bdzie do-
brze dziaa. Zasilacz sieciowy powi-
nien mie najwikszy priorytet (odda-
wa najwicej mocy), a pozostae rda
powinny by aktywne tylko wwczas,
gdy on przestanie dziaa bez wzgldu
na napicia wyjciowe poszczeglnych
elementw. W praktyce wystarcza za-
pewnienie, aby pki dostpne jest zasi-
lanie z sieci, napicia pomocnicze byy
zablokowane.
Mechanizm ten jest pokazany na ry-
sunku 5, gdzie pracuj ukady LTC4229
i LTC4352. M D1 pracuje jako przecz-
nik, a MD2 jako dioda idealna. Napicie
z 12-woltowego akumulatora jest bloko-
wane i nie dostaje si na wyjcie tak du-
go, jak dugo napicie gwne przekracza
4,7 V (ustalane dzielnikiem R6-R7-R8).
Gdy napicie to spadnie poniej 4,7 V
LTC4229 zacza MD1 MD2 i zasilanie jest
brane z akumulatora.
Pinkesh Sachdev
Product Marketing Engineer Mixed
Signal Products Linear Technology
Linear Technology
www.linear.com
Dystrybutor Linear Technology
www.arroweurope.com
Technika

STMicroelectronics
IoT Gate: caa komunikacja
bezprzewodowa wjednym
zestawie
C
zasy mamy takie, e na pyta-
nie: jak jest zbudowana typowa
platforma IoT, kady konstruk-
tor udzieli wasnej odpowiedzi, ale wspl-
n czci wszystkich bdzie zintegrowa-
nie w niej interfejsu radiowego, ktry za-
pewni dwukierunkow komunikacj
urzdzenia z chmur. W zalenoci od
wyobrae, przekona, moliwoci i po-
trzeb, komunikacja radiowa moe by re-
alizowana za pomoc ktrego z zestan-
daryzowanych interfejsw radiowych, np.
Wi-Fi, Bluetooth, NFC lub toru radiowe-
go dziaajcego w pamie radiowym ISM
868. Kade z wymienionych rozwiza
ma specyczne cechy, ktre w zale-
noci od wymogw aplikacji s zaleta-
mi lub wadami, pozwalajcymi lub unie-
moliwiajcymi ich stosowanie w prak-
tyce. Pogldowe zestawienie najwaniej-
szych rnych cech interfejsw radio-
wych pokazano na rysunku 1. Jak wida Jednym zszybko rozwijajcych si elementw oferty
i jest to zgodne z intuicj adne z nich
nie zapewnia jednoczenie: duej prd- firmy STMicroelectronics s moduy komunikacji bez-
koci transmisji danych, duego zasigu, przewodowej, z czym firma nie jest w powszech-
maego poboru mocy i efektywnego sta-
nu upienia. Dlatego, w zalenoci od po- nej wiadomoci kojarzona. Ten pogld na sytuacj
trzeb aplikacji, warto uwanie dobiera moe nieco zmieni nowy zestaw ewaluacyjny
cechy interfejsu radiowego do indywidu-
alnych potrzeb aplikacji. STEVAL-IDI004V2 ktry integruje wsobie wszystkie
Opracowany przez STMicroelectronics
zestaw STEVAL-IDI004V2 doskona-
standardowe interfejsy radiowe, tworzc wdziczn
le nadaje si do celw ewaluacyjnych platform do powanych imniej powanych ekspe-
w aplikacjach IoT, poniewa zintegro-
wano w nim 4 nowoczesne interfejsy ra- rymentw.
diowe, ktrych dziaanie mona wery-
kowa jednoczenie w ramach jednego interfejs ISM 868 MHz wykonany nych na pytkach moduw, transceiver
rozwizania sprztowego i jednej apli- na module SP1ML-868 (wbudowany NFC wsppracuje z anten o wikszych
kacji. S to: transceiver SPIRIT1), wymiarach, wykonan na pytce druko-
interfejs Wi-Fi 2,4 GHz IEEE 802.11 interfejs NFC wykonany na trans- wanej zestawu.
b/g/n wykonany na module SPW- ceiverze HFC CR95HF, dziaajcym Wszystkie moduy radiowe s obsu-
F01SA.11, wyposaony w stos TCP/IP w pamie 13,56 MHz. giwane za pomoc polece AT+, ko-
z obsug protokou bezpieczestwa Wszystkie moduy radiowe uyte munikuj si one z otoczeniem za po-
TLS/SSL i moliwo bezprzewodowej w prezentowanym zestawie wyposaono rednictwem interfejsw UART.
wymiany firmware, w zintegrowane anteny, przy czym mo- Transceiver NFC wykorzystuje do ko-
interfejs Bluetooth 4.0 (BLE) wykona- duy BT/ISM/Wi-Fi korzystaj z minia- munikacji z otoczeniem interfejs SPI.
ny na module SPBT2932DM, turowych anten ceramicznych montowa- Otoczeniem moduw radiowych

72 Maj 2016 Elektronik


Rys. 1. Zestawienie najwaniejszych cech interfejsw radiowych stosowanych m.in. waplikacjach IoT
w prezentowanym zestawie jest mikro-
kontroler STM32F103RE, ktry domyl-
nie spenia rol mostka komunikacyjne-
go, ktry wsppracuje z aplikacj kon-
guracyjn z funkcjami uytkowymi dla
Androida/iPhone (rys. 2) oraz aplikacj
konguracyjn przygotowan dla PC,
ktra komunikuje si z mikrokontrole-
rem za pomoc USB wbudowanego w ze-
Rys. 2. Przykadowe okna aplikacji
STSW-IDIAPK (w wersji dla Androida)
Technika
staw. Konstruktorzy zestawu wyprowa- cowaa i oferuje shield NFC o nazwie
dzili interfejs SWD tego mikrokontrole- KAmodNFC (fot. 3), ktry poza funk-
ra, co pozwala uytkownikowi na zapi- cjami czysto komunikacyjnymi NFC
sanie w pamici Flash i uycie wasne- umoliwia take bezprzewodowe zasi-
go rmware. Podobny zabieg zastosowa- lanie systemu cyfrowego energi pobie-
no w przypadku moduw Wi-Fi i ISM ran z toru NFC (energy harvesting).
kady z nich ma wbudowany wasny Tego typu rozwizania s atrakcyjnym
mikrokontroler z rodziny STM32, w kt- pomysem dla aplikacji IoT, dziki kt-
rym uytkownik moe wymieni rm- rym mona budowa urzdzenia zasila-
ware, dostosowujc funkcjonalno mo- ne bezprzewodowo, zasilane okazjonal-
duw do wasnych potrzeb. Ze wzgl- nie podczas komunikacji ze smartfonem
du na dobr jako lub tabletem.
stosw komunika- Piotr Zbysiski
cyjnych zaimple-
mentowanych w mo-
duach radiowych po-
trzeb ich wymiany lub
mody kacji bdzie mia-
o niewielu konstruktorw,
ale cenne jest to, e pomimo
prostoty zestawu taka moli-
wo jest dostpna.
Prezentowana platforma nie jest
jedyn w ofercie STMicroelectronics,
umoliwiajc wygodn ewaluacj inter-
fejsw radiowych m.in. dla aplikacji IoT.
Wszystkie interfejsy radiowe zastosowa-
ne w zestawie STEVAL-IDI004V2 s do-
stpne pojedynczo take w postaci shiel-
dw zgodnych z Arduino/NUCLEO, pro-
dukowanych przez STMicroelectronics.
Take polski producent zestaww ewa- Fot. 3. Wygld shielda KAmodNFC zsyste-
luacyjnych rma KAMAMI.pl opra- mem pozyskiwania energii ztoru NFC
Elektronik Maj 2016 73
Technika

Kondensatory tantalowe
wukadach elektronicznych
Tantalowe kondensatory elektrolityczne, zelektrolitem wfazie staej, s chtnie
stosowane przez projektantw do magazynowania energii, filtracji iodsprzgania
sygnaw wukadach elektronicznych. Charakteryzuj si stabilnoci imaymi
wymiarami. Dziki postpowi technologicznemu wkondensatorach tych stosuje
si stale ulepszane katody polimerowe, obniajce skuteczn rezystancj szere-
gow (ESR), zastpcz indukcyjno szeregow (ESL) iznacznie zwikszajce
gsto upakowania. Wpyw tych udoskonale na podstawowe parametry kon-
densatorw jest istotny.

K
ondensatory tantalowe s w uy-
ciu od niemal 60 lat. Dziki ich
niezawodnoci i gstoci pojem-
nociowej s chtnie stosowane w woj-
skowych i cywilnych ukadach lotni-
czych, implantach medycznych, note-
bookach, smartfonach oraz przemyso-
wych systemach automatyki i kontroli.
Ich gwn zalet jest dua gsto po- 22 F 4 V mieszcz si w obudowie 0402,
jemnociowa, czyli pojemno odniesio-
na do jednostki objtoci.
Przy bardzo duej powierzchni, ma-
ej gruboci oraz wysokiej staej dielek-
trycznej osigaj pojemnoci do 12,2 F wa si spiekanego dwutlenku manga-
przy napiciu do 50 V i charakteryzuj nu (MnO2). Ten niedrogi materia p-
si najwysz gstoci pojemnociow. przewodnikowy ma wasnoci samo-
Przy stosowaniu wysokiej jakoci naprawcze, co zapewnia dugotrwa-
proszkw tantalowych i opakowa kon- niezawodno. Materia ten jednak-
densatory tantalowe znacznie przewy- e na skutek wysokiej zawartoci tle-
szaj swoimi waciwociami kondensato- nu moe w ekstremalnych warunkach
ry innych technologii. Na przykad wersje wysokiej temperatury powodowa za-
pon. Od poowy lat 90. ubiegego wie-
a 47 F 50 V i wiksze w pojedynczej obu- ku trwaj w przemyle prace nad zast-
dowie do montau przewlekanego. pieniem MnO2 przewodzcymi poli-
W konwencjonalnych kondensato- merami. Ich znacznie wysza ni MnO2
rach tantalowych jako katody uy- przewodno skutkuje obnieniem ESR.

74 Maj 2016 Elektronik


Ta zaleta w poczeniu z wyeliminowa-
niem ryzyka zaponu przyczynia si do
wzrostu inwestowania w t technologi.
Postp wprojektowaniu
kondensatorw tantalowych
Producenci oferuj zrnicowane ro-
dzaje kondensatorw tantalowych, opty-
malizowane i nacelowane na rne apli-
kacje i segmenty rynkowe. Rozmaite se-
rie produkcyjne s w rny sposb spe-
cjalizowane, w kierunku na niski ESR,
zmniejszone wymiary, wysok nieza-
wodno (np. militarne, motoryzacyjne
czy medyczne), obniony upyw prdu
staego czy odporno na wysokie tem-
peratury.
Kondensatory z obnionym ESR za-
pewniaj wysz sprawno w urzdze-
niach z napiciem impulsowym lub prze-
miennym oraz lepsz ltracj zakce
wysokoszumowych, z kolei kondensato-
ry w zmniejszonych wymiarach o du-
ym CU (iloczyn pojemnoci i dopusz-
czalnego napicia) z katod ze sproszko-
wanego tantalu w maych obudowach s
przydatne w aplikacjach o maej objto-
ci, jak smartfony, tablety i inne przeno-
ne urzdzenia konsumenckie.
Kondensatory tantalowe
oniskim ESR
Obnienie wartoci ESR kondensa-
torw tantalowych byo celem inten-
sywnych prac przy ich projektowaniu.
Podstawowym materiaem katody po-
cztkowo by w nich sproszkowany dwu-
tlenek manganu. Materia katody i pro-
ces jego formowania ma istotny wpyw
na wielko ESR. Znaczne obnienie ESR
osignito przez zastpienie w katodzie
MnO2 przewodzcym polimerem oraz
przez zmian materiau metalowej ram-
Rys. 1. Porwnanie przewodnoci MnO2
zPEDT, od ktrych zaley ESR
Technika
Rys. 2. Zaleno ESR rnych rodzajw kondensatorw tantalowych od czstotliwoci
ki wyprowadzeniowej ze stopw elazo-
niklowych na mied.
Rysunek 2 prezentuje zalety polimero-
wego systemu katody w kondensatorach
tantalowych. Bezporednie porwnanie
kondensatora 47 F 6,3 V w obudowie
A o katodzie MNO2 z takim kondensa-
torem o katodzie polimerowej (PEDT
poli 3,4 etylenowy dioksytiofen) przy Rys. 3. Przekrj kondensatora tantalowego,
100 kHz wykazuje przewodno (wyra- pokazujcy ramk wyprowadzeniow
on w S/cm) o rzd wielkoci wiksz.
Lepiej przewodzcy miedziany mate- wysza od przewodnoci alloy 42, co ma
ria ramki wyprowadzeniowej rwnie znaczny wpyw na zmniejszenie ESR. Na
istotnie zmniejsza ESR. Rysunek 3 po- przykad ESR tantalowo-polimerowego
kazuje przekrj kondensatora z widocz- kondensatora rmy Vishay 100 F 6,3 V
n ramk wyprowadzeniow, cz- w obudowie A (EIA 3216) z tradycyjn
c go z zewntrznymi stykami obudo- ramk wyprowadzeniow wynosi 70 m
wy. Tradycyjnym materiaem ramki jest przy 25C dla 100 kHz, a z ramk mie-
stop elazo-niklowy (alloy 42). Jego za- dzian 40 m.
let jest niski wspczynnik rozszerzal-
noci cieplnej, niski koszt i atwo ob- Miniaturowe kondensatory
rabiania. Istotny postp w wytwarzaniu tantalowe
miedzianych ramek wyprowadzenio- Bardzo wanym parametrem kon-
wych uatwio ich uycie w kondensa- densatora jest rwnie jego gsto po-
torach tantalowych. Przewodno elek- jemnociowa, czyli stosunek jego po-
tryczna miedzi jest okoo 100-krotnie jemnoci do masy. Zaley on od minia-
Rys. 4. Wzrost wspczynnika jakoci kondensatorw tantalowych zbiegiem lat wwyniku
usprawniania technologii wytwarzania sproszkowanego MnO2
Elektronik Maj 2016 75
Technika
Rys. 5. Wpyw wewntrznej konstrukcji kondensatorw tantalowych na ich gsto
pojemnociow
turyzacji obudowy i od wsp-
czynnika jakoci materiau ka-
tody. Wspczynnik ten jest
proporcjonalny do iloczynu
pojemnoci i dopuszczalnego
napicia uzyskiwanego na jed-
nostk jego masy (CU/m, wy-
raany w mFV/g). Na rysun-
ku 4 przedstawiono ewolucj
w produkcji proszku tantalo-
wego ilustrowan wspczyn-
nikiem jakoci MnO2 na prze-
Rys. 6. Wpyw usprawnie technologii opakowa na strzeni 20 lat. Jako ta popra-
gsto pojemnociow kondensatorw wiaa si dziki wzrastajcej
Rys. 7. Pojemno iESL kondensatorw tantalowych rnych konstrukcji wfunkcji czstotliwoci
76 Maj 2016 Elektronik
czystoci tego materiau i zmniejsza-
niu rozmiarw jego czstek. Jest to re-
zultat cigych bada i rozwoju. Do
zmniejszenia rozmiarw kondensato-
rw tantalowych przyczynio si tak-
e udoskonalenie powszechnie stoso-
wanej w przemyle konstrukcji ramki
wyprowadzeniowej. Jest to obecnie bar-
dzo wydajna w produkcji tania tech-
nologia. Cianiejsza obudowa pozwa-
la na zwikszenie pojemnoci i/lub do-
puszczalnego napicia kondensatora.
Rezultaty tendencji redukowania roz-
miarw wyprowadze wewntrznych
kondensatorw s przedstawione na
rysunku 5.
Firma Vishay opatentowaa techni-
k opakowa pocze wielokrotnych
(MAP, multi-array packaging), polegaj-
c na metalizowaniu skrajnych krawdzi
warstw kondensatora, redukujc w ten
sposb rozmiary ich wewntrznych wy-
prowadze. Zostao to uwidocznione
na rysunku 6. Technika ta umoliwia
zwikszenie sprawnoci pojemnociowej
kondensatorw o ponad 60%, a take ob-
nienie upywnoci prdu staego.
Dodatkow zalet konstrukcji MAP
rmy Vishay jest obnienie ESL. Elimi-
nacja ramki wyprowadzeniowej zmniej-
sza bowiem w istotnym stopniu wiel-
ko prdowej ptli wyprowadzenia.
Jak pokazano na rysunku 7, zmniejsze-
nie to w porwnaniu do standardowej
konstrukcji z ramk wyprowadzeniow
osiga 30%. Dziki temu czstotliwo
rezonansowa kondensatora jest wysza.
Zakoczenie
Postp technologiczny w wytwarza-
niu kondensatorw tantalowych prowa-
dzi do obnienia ESR i ESL oraz ich ze-
wntrznych rozmiarw. Dziki dopraco-
waniu procesw produkcyjnych i udo-
skonaleniu systemu katody polimerowej
kondensatory stay si bardziej stabilne,
powtarzalne i niezawodne. W rezultacie
usprawnie technologii opakowa wzro-
sa ich gsto pojemnociowa. (KKP)
 Technika

Filtry
przeciwzakceniowe
parametry, waciwoci
idobieranie
Urzdzenie elektroniczne lub elektryczne jest kompatybilne elektromagne-
tycznie, jeli nie emituje zaburze, ktre zakcayby prac innych urzdze
wpobliu ijednoczenie samo jest odporne na zaburzenia emitowane przez
ssiednie urzdzenia. Oglnie mwic, zaburzenia dzieli si na przewodzo-
ne, oczstotliwociach wprzedziale od 150 kHz do 30 MHz ipromieniowane,
oczstotliwociach powyej 30 MHz. Jedn zdrg, ktr te pierwsze mog
przenika zido urzdzenia, jest sie elektroenergetyczna.

Z
aburzenia przewodzone w sieci niami ukadu. W przypadku sieci jedno- dz si natomiast we wszystkich liniach
zasilajcej ze wzgldu na charak- fazowych s to przewd fazowy L oraz ukadu w tym samym kierunku, spy-
ter oraz sposb ich rozchodzenia przewd neutralny N (rys. 1). Z kolei wajc do ziemi. Na przykad w sieciach
si dzieli si na rnicowe oraz wspl- w sieciach trjfazowych s to dwa prze- jednofazowych pyn od przewodu fa-
ne. Zaburzenia rnicowe, inaczej sy- wody fazowe, na przykad L1 i L2. zowego L i przewodu neutralnego N do
metryczne (dierential mode noise), wy- Zaburzenia wsplne, inaczej asyme- ziemi (rys. 2). Zaburzenia o czstotliwo-
stpuj pomidzy dwoma dowolnymi li- tryczne (common mode noise), rozcho- ciach mniejszych ni 500 kHz s zazwy-

Elektronik Maj 2016 77

Technika
Rys. 1. Zaburzenia rnicowe wsieci
jednofazowej
czaj spowodowane przez prdy rnico-
we. Zaburzenia o czstotliwociach po-
wyej 500 kHz s z kolei zwykle skut-
kiem prdw wsplnych.
Zaburzenia rnicowe
iwsplne
Na przykad w ukadach przeksztat-
nikowych zaburzenia symetryczne mog
mie znaczny poziom ju w zakresie bar-
dzo niskich czstotliwoci, rzdu kilku
kHz. Dzieje si tak wwczas, gdy spowo-
dowane s nieliniowoci procesu prze-
ksztacania energii elektrycznej (pro-
stowniki szczytowe).
W zakresie wikszych czstotliwo-
ci zaburzenia te s natomiast wyni-
kiem procesu przeczania kluczy p-
przewodnikowych. Dziki temu, e pa-
rametry obwodu zaburze rnicowych
s sabo zalene od specy ki danej in-
stalacji, do atwo mona je od ltrowa.
Z kolei zaburzenia asymetryczne roz-
chodz si w ukadach przeksztatniko-
wych m.in. w efekcie sprze pojemno-
ciowych. Inne przyczyny to m.in. sprz-
enia przez wspln impedancj, sprz-
enia midzy pytk a obudow i pomi-
dzy elementami pprzewodnikowymi,
a ich radiatorami.
W zwizku z tym, e rozprzestrze-
niaj si one w obwodzie, ktrego cz-
ci jest uziemienie ochronne, moe to
skutkowa sprzganiem si zaburze do
innych urzdze przez wspln impe-
dancj uziemienia. Przenikanie zabu-
rze wsplnych bywa take zwizane ze
78 Maj 2016 Elektronik
Rys. 2. Zaburzenia wsplne wsieci Rys. 3. Oglna struktura filtru
jednofazowej sieciowego
skadow magnetyczn pola elektroma- prdw skadowej asymetrycznej i ska-
gnetycznego. Ich obwody czsto bowiem dowej symetrycznej zaburze w typo-
tworz ptle o duych powierzchniach. wym ltrze przeciwzakceniowym.
Filtry sieciowe Z jakich elementw skada si
Niemoliwe jest cakowite wyelimi- filtr sieciowy?
nowanie zaburze przewodzonych, kt- Czci ltrw przeciwzakcenio-
re rozchodz si w sieci elektroenerge- wych jest dawik skompensowany pr-
tycznej. Powinno si je jednak ograni- dowo. Wykonuje si go, nawijajc dwa
cza do wartoci dopuszczalnych, przy takie same uzwojenia na rdzeniu toro-
ktrych dane urzdzenie moe popraw- idalnym, ktry charakteryzuje si du
nie funkcjonowa, samo nie zakcajc przenikalnoci.
rwnoczenie pracy innych. Wartoci W zwizku z tym, e uzwojenia s na-
graniczne okrela si we waciwych winite w przeciwnych kierunkach, za-
przepisach. burzenia rnicowe nawzajem si zno-
Przykadem takiej normy jest doku- sz. W rezultacie tylko indukcyjno
ment, w ktrym zapisano dopuszczalne rozproszenia tumi prdy rnicowe.
Aby ograniczy zaburzenia przewodzone rnico-
we iwsplne pynce zido urzdzenia oraz zido
sieci zasilajcej, wykorzystuje si filtry sieciowe
(przeciwzakceniowe). Instaluje si je midzy
sieci elektroenergetyczn a obcieniem. S one
budowane zodpowiednio ze sob poczonych ele-
mentw pasywnych: cewek oraz kondensatorw
poziomy zaburze w przypadku urz- W przypadku zaburze asymetrycz-
dze do komunikacji z wykorzystaniem nych prdy w dwch uzwojeniach roz-
sieci zasilajcej niskiego napicia. Jest chodz si w tym samym kierunku.
to norma PN-EN 50561. Przedstawiono Strumie indukowany w rdzeniu dawi-
w niej ponadto charakterystyki zabu- ka jest sum strumieni indukowanych
rze radioelektrycznych oraz metody w obu uzwojeniach. Indukcyjno ka-
ich pomiaru. dego uzwojenia tumi wic prdy wspl-
By ograniczy zaburzenia przewodzo- ne. Pozwala to na wczenie pomidzy
ne rnicowe i wsplne pynce z i do przewodami fazowymi i neutralnym
urzdzenia oraz z i do sieci zasilajcej, a uziemieniem kondensatorw o maej
wykorzystuje si ltry sieciowe (prze- pojemnoci.
ciwzakceniowe). Instaluje si je mi- Kondensatory CY tumi zaburzenia
dzy sieci elektroenergetyczn a obcie- wsplne, nie wpywaj natomiast na za-
niem. S one budowane z odpowiednio burzenia rnicowe. Wartoci pojemno-
ze sob poczonych elementw pasyw- ci CY s tak dobrane, eby ich prd upy-
nych: cewek oraz kondensatorw. wu pyncy przez przewd ochronny nie
Niezbdne komponenty ltru siecio- by wikszy od dopuszczalnych wartoci
wego (dawik, kondensatory CX i CY) okrelonych w normach. Kondensatory
przedstawiono na rysunku 3. Na rysun- CX tumi natomiast wycznie zakce-
ku 4 natomiast zobrazowano rozpyw nia rnicowe.
 Technika
Filtry przeciwzakceniowe wypo- a) b)
saone s te w rezystor rozadowczy.
Wcza si go rwnolegle z kondensato-
rami ltru w celu ich rozadowania po
wyczeniu urzdzenia z sieci zasilajcej.
Filtry sieciowe mona podzieli na l-
try jednofazowe oraz trjfazowe. Filtry
przeciwzakceniowe trjfazowe dostp-
c)
ne s w wersjach bez przewodu neutral-
nego (L1, L2, L3 + PE) lub z przewodem
neutralnym (L1, L2, L3, N + PE).

Jak si definiuje
tumienno filtru?
Inny sposb klasy kacji to podzia na
ltry sieciowe w konguracji jednostop-
niowej oraz wielostopniowej (rys. T5).
Dalej przedstawiamy najwaniejsze pa-
rametry filtrw przeciwzakcenio-
wych. Filtry dobiera si ze wzgldu na
dopuszczalny prd i napicie znamio-
nowe urzdzenia, w ktrym bd uy-
wane. Jednym z waniejszych parame-
trw filtrw przeciwzakceniowych
jest rwnie tumienno wtrcenio-
wa. Charakteryzuje ona ich skuteczno
w zakresie tumienia zaburze elektro-
energetycznych. Strat niepodanego
sygnau wyznacza si, odnoszc warto
sygnau w obwodzie z ltrem sieciowym
(U2) do wartoci sygnau w tym samym
obwodzie, ale bez ltru (U1). W zwizku
z tym tumienno wtrceniow opisuje
nastpujcy wzr:
Charakterystyki tumiennoci wtr-
ceniowej przedstawiane s w kartach
katalogowych ltrw przeciwzakce-
niowych. Przebiegi te wyznacza si we-
dug wytycznych odpowiednich norm.
Przykadem jest dokument PN-CISPR
17 pt. Kompatybilno elektromagne-
tyczna Metody pomiaru charakte-
rystyk tumiennoci biernych ltrw
i elementw przeciwzakceniowych.
Pozostae wane parametry, na ktre
powinno si zwrci uwag w dokumen-
d)
Rys. 5. Przykady filtrw sieciowych ostrukturze: a) jednostopniowej, b) dwustopniowej,
c) trzystopniowej id) wielostopniowej
tacji technicznej ltrw sieciowych, to:
prd upywu oraz ich obcialno pr-
dowa w rnych temperaturach otocze-
nia, zwykle w +25 i +40C.
Parametry filtrw sieciowych
Prd upywu powstaje na skutek ist-
nienia pojemnoci pasoytniczych
oraz pojemnoci C Y pomidzy prze-
wodami sieciowymi a obudow (prze-
wodem uziemiajcym PE). W prak-
tyce decydujcy wpyw ma suma po-
jemnoci C Y. Prd upywu w przybli-
eniu jest opisywany nastpujc za-
lenoci:
IU=2f1,1UN1,2C
gdzie: U N napicie znamionowe, f
czstotliwo znamionowa, a C suma
pojemnoci CY.
Rys. 6. Schemat filtru FN406
Natenie prdu upywu nie powinno
przekracza poziomw, ktre okrelono
w odpowiednich normach. Przykadowe
dokumenty, w ktrych ta wielko zostaa
zestandaryzowana, to PN-EN 60950 pt.
Bezpieczestwo urzdze techniki in-
formatycznej oraz PN-EN 62841 pt.
Narzdzia o napdzie elektrycznym,
rczne, przenone, do trawnikw i inne
ogrodnicze Bezpieczestwo uytkowa-
nia. Wartoci natenia prdu upywu,
ktre zamieszcza si w kartach katalo-
gowych ltrw sieciowych, s wyznacza-
ne w najbardziej niekorzystnych warun-

Rys. 4. Rozpyw prdw skadowych asymetrycznej isymetrycznej wfiltrze sieciowym

Elektronik Maj 2016 79

Technika
Rys. 7. Charakterystyki tumiennoci wtrceniowej filtru FN406
kach (m.in. przy duej tolerancji napi-
cia znamionowego, duej tolerancji po-
jemnoci kondensatorw i przerwanych
przewodach fazowych).
Prd obcienia, ktry pynie przez
ltr przeciwzakceniowy, jest zaleny
od temperatury otoczenia. Ten znamio-
nowy moe pyn w temperaturze, kt-
ra nie przekracza pewnej ustalonej war-
toci progowej. Zazwyczaj jako t ostat-
ni przyjmuje si +40 C.
Po przekroczeniu tej wartoci gra-
nicznej prd pyncy przez ltr powi-
nien mie natenie mniejsze ni zna-
mionowe, a w maksymalnej temperatu-
rze, w jakiej ltr moe by uywany, po-
winien spa do zera. Zaleno t opi-
suje nastpujcy wzr:
gdzie: I natenie prdu dopuszczalne
w konkretnej temperaturze, I N nate-
nie prdu znamionowego, TMAX mak-
symalna temperatura, w jakiej ltr sie-
ciowy moe pracowa, TO temperatura
80 Maj 2016 Elektronik
otoczenia, TZ najwiksza temperatura,
przy ktrej przez ltr moe pyn prd
znamionowy (przewanie +40 C).
Filtry sieciowe przykady
Filtry sieciowe dostpne s w r-
nym wykonaniu. Jednym z nich s l-
try gotowe do zamontowania na PCB.
Projektuje si je w taki sposb, by zaj-
moway moliwie najmniej miejsca.
Filtry te, zwykle w konguracji jedno-
stopniowej, s umieszczane w kompak-
towej obudowie, a ich maksymalna moc
jest ograniczona.
Innym przykadem s ltry przeciw-
zakceniowe zabudowane w zczu IEC.
Wan zalet ltrw sieciowych zinte- sieciowych
growanych z gniazdem sieciowym jest
moliwo umieszczenia dodatkowych
przecznikw i bezpiecznikw w jednej
obudowie. Dostpne s oprcz tego l-
try do montau wewntrznego, zamyka-
ne w metalowej osonie.
Dalej przedstawiamy przykady
dwch ltrw przeciwzakceniowych
w rnym wykonaniu z oferty rmy
Scha ner.
Na rysunku 6 przedstawiono sche-
mat ltru FN406. Jest to ltr jednofazo-
wy przeznaczony do montau na PCB,
umieszczony w kompaktowej, aluminio-
wej obudowie, o niskim pro lu. W za-
lenoci od modelu zakres prdowy wy-
nosi od 0,5 do 8,4 A w temperaturze naj-
wyej +40 C, natomiast prd upywu
w normalnych warunkach pracy od 2 do
373 A (jeli przewd neutralny zostanie
przerwany, prd upywu moe osign
podwjn warto). Na rysunku 7 przed-
stawiono charakterystyki tumiennoci
wtrceniowej tego ltru.
Projektowanie filtrw
Rysunek 8 z kolei przedstawia sche-
mat ltru FN 9222 z wtykiem IEC.
Jest on dostpny w rnych wersjach,
w tym medycznej (typ B, zgodny z nor-
m IEC/EN 60601-1 do testw po-
wierzchniowej wytrzymaoci dielek-
trycznej, prdw upywu i wysokopo-
tencjaowych), z obudow montowan
na zatrzask (typ S i S1), ochron prze-
ciwprzepiciow (typ Z) i wersj zcza
Hot Inlet (typ H1). Prd znamionowy
w zalenoci od modelu wynosi od 1
do 20 A w temperaturze maksymalnie
+50 C, a prd upywu w normalnych
warunkach pracy od 2 do 373 A. Na
rysunku 9 przedstawiono z kolei cha-
rakterystyki tumiennoci wtrcenio-
wej tego ltru.
Projektowanie skutecznych ltrw
przeciwzakceniowych nie jest atwym
zadaniem. Jednym z kluczowych zagad-
nie jest wybr materiau rdzenia da-
wika. Powinien on by tak dobrany, eby
impedancja cewek sprzonych w da-
nym przedziale czstotliwoci zaburze
wsplnych bya jak najwiksza. W tym
celu stosuje si rdzenie o duej przeni-
kalnoci, przede wszystkim ferrytowe.
 Technika

Pozwala to rwnie zmniejszy pojem-

noci pasoytnicze cewek sprzonych.
Cel ten mona osign przez odpo-
wiedni sposb nawinicia uzwoje. Na
przykad mniejsze pojemnoci pasoyt-
nicze charakteryzuj cewki nawijane
jednowarstwowo.
W przypadku kondensatorw celem
jest natomiast zmniejszenie indukcyj-
noci pasoytniczej. Dotyczy to in-
dukcyjnoci wewntrznej i zewntrz-
nej. W przypadku tej drugiej osiga si
to, stosujc krtkie wyprowadzenia.
Jeeli za chodzi o pasoytnicz induk- Rys. 9. Charakterystyki tumiennoci wtrceniowej filtru FN 9222
cyjno wewntrzn, wany jest rodzaj
kondensatora na przykad kondensa- sposb jego montau. Na tym etapie jest ponadto sposb prowadzenia prze-
tory ceramiczne charakteryzuje mniej- mona bowiem popeni wiele bdw, wodw wejciowych i wyjciowych l-
sza warto tego parametru ni te me- ktre skutkowa bd przenikaniem za- tru naley je ukada w przeciw-
talizowane. burze z i do sieci zasilajcej. nych kierunkach i tak, aby nie two-
Przykadowo nie powinno si umie- rzy anteny ptlowej. Podczas montau
Jak poprawnie zamontowa sz-cza innych urzdze midzy ltrem tych elementw trzeba te zadba o to,
filtr sieciowy? przeciwzakceniowym a urzdzeniem, eby poczenie do masy miao ma
O tym, czy ltr przeciwzakcenio- ktre jest rdem zaburze bd ktre impedancj.
wy bdzie skutecznie tumi zaburze- ma by przed nimi chronione. Istotny Monika Jaworowska
nia, decyduje, poza tym, czy zosta on
waciwie zaprojektowany, a nastpnie
dobrany do potrzeb aplikacji, rwnie

a)

b)

Rys. 8. Schemat filtru FN 9222

Elektronik Maj 2016 81

Technika
Materiay
magnetyczne
nanokrystaliczne
wietne parametry
przy niewielkiej
objtoci elementw
G
wne walory materiaw nano-
krystalicznych kryj si w nie-
wielkich rozmiarach wyko-
nywanych z nich elementw, zdolno-
ci do pracy w szerokim zakresie cz-
stotliwoci i moliwoci pracy w tem-
peraturze nawet do 120C. Gwnym
obszarem zastosowa s wysokosprawne
zasilacze impulsowych, gdzie mog by
one uywane do budowy transformato-
rw i dawikw mocy oraz take ltrw
sieciowych z uzwojeniami skompenso-
wanymi prdowo.
Popularyzacja zasilaczy impulsowych
w sprzcie elektronicznym, nieustanna
miniaturyzacja pogbia problemy z nie-
korzystnymi oddziaywaniami elektro-
magnetyczne pomidzy zespoami urz-
82 Maj 2016 Elektronik
dze prowadzc czsto do bdnego ich
dziaania (brak kompatybilnoci EM).
Z tego te powodu urzdzenia elektro-
niczne musz spenia ostre wymaga-
nia standardw dopuszczalnych pozio-
mw emisji elektromagnetycznej, jak te
wasnej odpornoci na zewntrzne elek-
Rys. 1. Pogldowy schemat filtru sieciowego
tromagnetyczne oddziaywania. Jedn
z drg propagacji takich zaburze jest
zasilajcy przewd sieciowy, dlatego na
wejciu wikszoci urzdze umieszcza-
ne s ltry sieciowe skadajce si z po-
jemnoci i indukcyjnoci ograniczajce
poziom zaburze przewodzonych. Ich
gwnym elementem s dawi-
ki sygnaw wsplnych zawiera-
jce dwa przeciwstawnie nawi-
nite uzwojenia znoszce ska-
dow od prdu zasilajcego.
Prawidowe dziaanie takich l-
trw stopie tumienia sygna-
w zakcajcych niesymetrycz-
nych oraz take wymiary de-
terminowane s w duej mierze
poprzez wasnoci materiau ma-

Rys. 2. Porwnanie pocztkowej przenikalnoci wfunkcji czsto-
tliwoci mikkich materiaw magnetycznych uywanych wdawi-
kach skompensowanych prdowo
gnetycznego uytego do wykonania
rdzenia takiego dawika. Zastosowanie
nanokrystalicznych materiaw ma-
gnetycznych, takich jak Vitroperm, po-
zwala osign bardzo dobre rezultaty
uytkowe bez koniecznoci sigania po
kompromisy.
Poziomy okrelaj normy
Zasilacze impulsowe ze wzgldu na
sposb swego dziaania generuj zwykle
wskopasmowe sygnay zaburze z dys-
kretnymi czstotliwociami wynikaj-
cymi z czstotliwoci ich kluczowania,
typowo mieszczcymi si w zakresie
20200 kHz, czasami uzupenionymi
o skadowe harmoniczne. Przykadami
s zasilacze komputerw PC, urzdze-
nia spawajce, czy urzdzenia zasila-
nia wikszych mocy. Inwertery, czyli
zasilacze impulsowe z przetwarzaniem
DC-AC oraz AC-DC-AC, z reguy emitu-
j zaburzenia z zakresu szerszego pasma
czstotliwoci od 10 kHz do 30 MHz.
Przykadami mog by przeksztatniki
czstotliwoci systemw sterowania sil-
nikami popularnie nazywane napda-
mi silnikw.
Dopuszczalne poziomy emisji zabu-
rze oraz odpornoci urzdze na zak-
cenia okrelane s przez szereg norm re-
gionalnych jak na przykad EN-55011 czy
DIN VDE 0875 lub uwarunkowa wia-
towych jak np. norma CISPR 11. Ich za-
pisy okrelaj zwykle np. maksymalny
dopuszczalny poziom napicia szumw
w pamie czstotliwoci od 150 kHz do
30 MHz i np. w EN-55011 wyznaczaj ich
zakres granicznymi liniami charaktery-
styk, przy czym wprowadzaj rwnie
rozrnienia w zalenoci od obszarw
zastosowa (przemysowego i domowe-
go), warunkw uytkowania (poddawa-
nia polu zewntrznemu czy wewntrzne-
mu) i rnych sposobw pomiaru (ured-
Rys. 3. Straty pobudzenia dawikw skompensowanych prdowo
dla rnej liczby zwojw irnych materiaw
nionym, chwilowym, szczytowym). Std
w konsekwencji zadaniem ltru siecio-
wego jest redukcja napicia zaburze
poniej odpowiadajcej linii granicznej
w penym zakresie czstotliwoci od 150
kHz do 30 MHz.
Sam ltr sieciowy (RFI) wraz z uka-
dem pracy przedstawia ilustracja na ry-
sunku 1 Uyteczny prd I zasilania od-
biornika wraz z naoonym sygnaem
zaburze przepywa przez ltr w obu
kierunkach. W efekcie dla rwnej licz-
by uzwoje nawinitych w przeciwnych
kierunkach tylko rnicowe pole ma-
gnetyczne, a wic to tworzone przez sy-
gna zaburze, tworzy resztkowy stru-
mie w materiale rdzenia. W efekcie
uzyskuje si tumienie wsplnego sygna-
u szumu. Jeli skadowe wysokiej cz-
stotliwoci s odprowadzane do masy za
pomoc kondensatorw Cy to generowa-
ne przez ten prd skadowe pola HIcom
nie s kompensowane a dodatkowy efekt
tumienia uzyskuje si dziki wielkoci
cakowitej impedancji ltru.
Materiay nanokrystaliczne
Kluczowym czynnikiem prawidowej
pracy ltru jest to, aby wynikowe nama-
gnesowanie (indukcja magnesowania),
bya mniejsza od tej, dla ktrej rdze ule-
ga nasyceniu, gdy w przeciwnym przy-
padku tumienie zaburze bdzie nie-
efektywne. Najlepsze warunki tumie-
nia s osigalne dla materiaw rdzeni
z dominujcymi wasnociami materiau
mikkiego o wysokiej zdolnoci magne-
sowania i niskich stratach w materiale.
W ubiegych latach w rdzeniach uywa-
ne byy takie materiay jak permaloj, ma-
teriay typu Sendust (materiay tworzo-
ne z pyw bdcych mieszaninami stali,
ywic silikonowych i aluminium), ferry-
ty cynkowo-magnezowe, albo amorczne
kompozycje oparte na kobalcie. W prze-
Technika
ciwiestwie do ferromagnetykw stopy te
wykazuj bardzo nisk anizotropi ma-
gnetokrystaliczn i znikomy efekt ma-
gnetostrykcji. Oba te czynniki s kluczo-
we dla uzyskania doskonaych mikkich
wasnoci magnetycznych.
Naley podkreli, e gama mik-
kich materiaw magnetycznych zosta-
a w ubiegych latach rozszerzona dzi-
ki opracowaniu tzw. stopw nanokrysta-
licznych. Dziki dopracowaniu si stabil-
nego i niezawodnego procesu produkcji
nanokrystalicznych materiaw ze zni-
komym efektem magnetostrykcji, kom-
pozycja Fe73.5Cu1Nb3Si15.5B7 okazu-
je si by najdoskonalszym przedstawi-
cielem klasy mikkich materiaw ma-
gnetycznych. Materia ten jest produko-
wany w duych ilociach przez rm VAC
(Vacumschmelze) i jest dostpny pod
handlow nazw Vitroperm. Materia
ten jest dwufazow struktur skadaj-
c si ultramaych ziaren elazo-siliko-
nowych o rednicy 1020 nm, osadza-
nych w kocowej etapie produkcji fazy
amorcznej.
Dziki temu anizotropia magnetokry-
staliny (tak okrelany jest w literaturze
producenta uzyskiwana struktura ma-
teriau) uredniajca si zanika, podob-
nie nasycenie magnetostrykcji. W kon-
sekwencji materiay te mog osign
najwysz przepuszczalno przy naj-
niszej koercji.
Rdzenie zwijane z tam magnetycz-
nych wykonanych z tego materiau opi-
suj liniowe ptle histerezy z koercj
mniejsz od10 mA/cm (1000 A/m) i in-
dukcj nasycenia 1,2 T. Ponadto ich
przenikalnoci mog by regulowane od
okoo 15 000 do 200 000. Te waciwoci
statyczne histerezy w poczeniu osiga-
n gruboci tamy 1525 m oraz sto-
sunkowo wysok rezystywnoci rz-
du 120 cm 2/cm prowadz do dosko-
Elektronik Maj 2016 83
Technika
Rys. 4. Wpyw temperatury na natenie nasycenia typowych filtrw
sieciowych, ktry w materiaach o wysokich zdolnociach magneso-
wania jest zwykle rwny indukcji nasycenia Bs
naych parametrw dynamicznych, czy-
li najniszych strat magnetycznych oraz
wysokiej przenikalnoci pocztkowej a
do najwyszych czstotliwoci.
Dziki wysokiej przenikalnoci r ta-
kich materiaw moliwe jest osignicie
maych rozmiarw elementw. Mona
te powiedzie, e najwysze przeni-
kalnoci r materiaw s niezbdnym
warunkiem cigego postpu miniatu-
ryzacji ltrw sieciowych. Dla przyka-
du w urzdzeniach medycznych wyma-
ga si ltrw CMC o najwyszych impe-
dancjach (najwyszej przenikalnoci),
poniewa prdy szumw odprowadza-
ne przez pojemnoci Cy do masy mu-
sz by najmniejsze jak tylko moliwe
z uwagi na bezpieczestwo pacjenta. Jest
to warunkiem zapewnienia dostatecznej
ochrony osoby wchodzcej w kontakt
elektryczny z urzdzeniem.
Jak pokazuje rysunek 2 pocztkowa
przenikalno Vitroperm jest porw-
nywalna do najwyszych przenikalno-
ci materiaw amorcznych i przewy-
sza zdecydowanie waciwoci materia-
w konwencjonalnych. Korzystny zakres
charakterystyki czstotliwoci zaley od
pocztkowej przenikalnoci magnetycz-
nej i i duej opornoci elektrycznej ma-
teriau okoo 120 cm2/cm, w pocze-
niu z niewielk gruboci tamy nano-
krystalicznego materiau na poziomie
20 m lub mniej. Wysoka zdolno ma-
gnesowania materiau Vitroperm pozwa-
la na mniejsz liczb zwojw w porwna-
Tabela. Porwnanie wasnoci mikkich materiaw magnetycznych do filtrw zasilajcych
Oparty na amorficznym
Materia bazowy
Przenikalno r, maks. (10 kHz)
Straty PFe
(25 kHz, 200 mT, 100C)
Indukcja nasycenia Bs
Temperatura Curie Tc
Maksymalna temperatura
pracy cigej Tmax
84 Maj 2016 Elektronik
Rys. 5. Temperaturowa zaleno zdolnoci magnesowania
stopw nanokrystalicznych iferrytw dla 150 kHz
niu do ltrw uywajcych materiaw
ferrytowych. W efekcie pasoytnicza po-
jemno midzyzwojowa jest znaczco
zmniejszana, a pocztkowa czstotliwo
pierwszego rezonansu i pocztkowa cz-
stotliwo obszaru zmniejszenia podzia-
u przesuwa si do zakresu megahercowe-
go, ktry w wielu zastosowaniach nie jest
ju tak istotny, bo poziom zaburze w za-
kresie tych czstotliwoci jest ju zwykle
znacznie niszy.
Unikalne waciwoci
Dla przykadu w inwerterach napicie
szumw o wysokich amplitudach po-
chodz z dugich kabli doprowadze do
silnikw. W konsekwencji asymetrycz-
na cz widma szumw wzrasta znacz-
nie, std materia rdzenia w ltrze musi
mie moliwo absorbowania w krt-
kim czasie znacznych energii. Jednak, je-
li sygnay szumu s zbyt wielkie, jego
tumice wasnoci mog zanikn za
spraw efektu nasycenia rdzenia dawi-
ka. Mona tego unikn wybierajc ma-
teria rdzenia czcy wasnoci wyso-
kiej indukcji nasycenia z du zdolno-
ci magnesowania.
W wikszoci mikkich materiaw
magnetycznych, jak np. ferryty MnZn,
materiay permalojowe czy oparte na
stopach amorcznych kobaltu, dua in-
dukcja nasycenia wyklucza du magne-
sowalno i odwrotnie. Bazujce za na
elazie stopy nanokrystaliczne prezen-
tuj akurat t unikaln kombinacj cech
NiFe permaloy Ferryt MnZn Nanokrystaliczny
kobalcie
> 90000 < 20000 15000 15000 ... 80000
5 W/kg 14 W/kg 17 W/kg
0,6 T 0,8 T 0,48 T
210C 400C 220C
90C 120C <100C
wysokiej indukcji nasycenia na poziomie
1,2 T ze znaczn zdolnoci magnesowa-
nia przenikalnoci ponad 100 000.
Wysza dopuszczalna
temperatura pracy
Warto doda, e temperatury Curie
ferrytw i materiaw amorcznych na
tumiki sieciowe s poniej 300C, a dla
nanokrystalicznego Vitroperm Tc si-
ga ponad 600C. W przypadku ferry-
tw i materiaw amorcznych o wy-
sokiej przenikalnoci obserwuje si
efekt starzenia obniajcy przenikal-
no i pogarszajcy wikszo wasno-
ci dynamicznych i ograniczajcy za-
kres temperatur pracy poniej 80100C.
Nanokrystaliczny Vitroperm dziki wy-
sokiej stabilnoci cieplnej mikrostruktur
nie wykazuje efektu starzenia do 120C,
co daje moliwo projektowania dawi-
kw i transformatorw zachowujcych
parametry w wyszych temperaturach
lub miniaturowych elementw pracuj-
cych przy wyszych prdach ni ich od-
powiedniki wymiarowe wykorzystujce
klasyczne materiay magnetyczne.
Stosownie do rysunku 5 pocztkowa
przenikalno materiau Vitroperm dla
150 kHz pozostaje liniowa i niewiele si
zmienia w zakresie od 40 do 120C.
Charakterystyki te dla konwencjonal-
nych materiaw jak ferryty (rwnie
permaloj) wykazuj nieliniowoci, kt-
re uwzgldnione przy projektowaniu
elementw ograniczaj zakres ich za-
stosowa.
Krzysztof Kardach
3 W/kg
Contrans TI Sp. z o.o.
1,2 T ul. Polanowicka 66, 51-180 Wrocaw
> 600C
tel. 71 325 26 21...24, faks 71 325 44 39
>120C
contrans@contrans.pl, www.contrans.pl
 Technika

Robotyzacja
produkcji
wprzemyle
elektronicznym
Mimo e technologia montau powierzchniowego ma ju kilkadziesit lat ijest
gwnym wyborem wprodukcji elektroniki, niestety wci nie da si cakowicie
wyeliminowa zpytek komponentw przewlekanych. Zcza zasilajce, due
kondensatory lub podzespoy mocy czsto nie mog by lutowane wtechnolo-
gii powierzchniowej, co zmusza do utrzymywania stanowisk montau rcznego
iurzdze do ich obsugi.

W
standardowym procesie pro-
dukcji lutowanie komponen-
tw przewlekanych odby-
wa si na tzw. fali. Ze wzgldu na bar-
dzo du wydajno tych maszyn, jest we, adaptowane do zada wczeniej wy-
to operacja kosztowna: wymaga skom-
plikowanych przenonikw (carrier)
wykonywanych z drogich materiaw.
Przenoniki musz te by indywidu-
alnie wykonywane do kadej aplikacji,
ktra bdzie poddana procesowi lutowa-
nia na fali.
Ze wzgldu na rosnc miniaturyza-
cj, stosowany jest rwnie proces lu-
towania selektywnego, w ktrym wy-
prowadzenia komponentw montowa-
nych technologi przewlekan s usta-
wiane na wylocie wskiej dyszy ze spo-
iwem, tak, aby lutowaniu zostay pod-
dane tylko interesujce nas miejsca.
Niestety proces ten jest znacznie wol-
niejszy i duo bardziej skomplikowany
ni lutowanie na fali.
Odpowiedzi s roboty
dolutowania
W ostatnim czasie mona zaobser-
wowa, e udzia robotw w produkcji
elektroniki szybko wzrasta. To zapewne
dlatego, e nie s to ju specjalizowane
maszyny tworzone na zamwienie i wy-
korzystywane w produkcji pprzewod-
nikw lub wywietlaczy, ale seryjne ro-
boty typu SCARA lub jednostki 6-osio-
stanowia zbudowa maszyn do selek-
konywanych rcznie w trakcie produk-
cji pakietw elektronicznych.
Fot. 1. Gowica lutujca
Wychodzc naprzeciw oczekiwaniom
klientw zwizanym z cig redukcj
kosztw produkcji oraz zwikszaniem
jej jakoci i wydajnoci, rma Renex po-
tywnego lutowania elementw przewle-
kanych z wykorzystaniem robota typu
SCARA rmy Omron. Podstawowym
zaoeniem projektu byo niewykorzy-
stywanie drogich komponentw wyma-
ganych do budowy przenonikw pakie-
tw (carrier) uywanych w procesie lu-
towania, uproszczenie procesu lutowa-
nia w stosunku do lutowania selektyw-
nego oraz moliwo wczenia urz-
dze do pracy w liniach produkcyjnych,
opartych o transport krawdziowy, bar-
dzo popularny w produkcji SMT. Dziki
dowiadczeniu, jakim dysponuje Renex
oraz wsppracy z rm Omron jed-
nym z najlepszych dostawcw robotw
typu SCARA na polskim rynku takie
zadanie udao si zrealizowa.
W II kwartale 2016 Renex wczy
do oferty zrobotyzowan stacj do lu-
towania elementw przewlekanych.
Urzdzenie bazuje na ramie konstruk-
cyjnej oraz robocie typu SCARA se-
rii R6YXGL rmy Omron. Na potrze-
by urzdzenia zostay zaprojektowane

Elektronik Maj 2016 85

Technika
Fot. 2. Stacja czyszczenia grotw
transport krawdziowy, gowica lutownicza, automatyczny po-
dajnik drutu lutowniczego, stacja do czyszczenia grotw oraz
generator indukcyjny do rczki lutowniczej. Projektanci zde-
cydowali si na lutowanie w technologii grzania indukcyjnego
o mocy 150 W, a kolba ma du pojemno ciepln, co pozwala
lutowa za jej pomoc nawet bardzo due pola masowe, z czym
byby problem przy uyciu klasycznych lutownic grzakowych.
Automatyczny podajnik jest w stanie pracowa z drutami
lutowniczymi o rednicy od 0,5 do 1,5 mm, zarwno z rdze-
niem z topnikiem, jak i bez niego. Sam podajnik w trakcie
podawania spoiwa dokonuje jego perforacji na caej dugo-
ci, co znaczco zmniejsza zjawisko zwizane z rozpryskami
topnika i spoiwa w momencie kontaktu z rozgrzanym gro-
tem. Urzdzenie jest wyposaone w transport krawdzio-
wy oraz interfejs SMEMA, zgodny z wytycznymi IPC (IPC-
SMEMA-9851). W zwizku z powyszym, mona zestawi
ze sob kilka urzdze, jeli aplikacja wymaga zastosowania
wicej ni jednego grotu lub uy stacji zaadowczych (lo-
ader) i rozadowczych (unloader) w celu zautomatyzowania
podawania detali do maszyny.
O cao procesu dba sterownik PLC, ktry steruje wszyst-
kimi urzdzeniami pomocniczymi, takimi jak transport,
Fot. 3. Transport widok zgry
86 Maj 2016 Elektronik
generator lutownicy, podajnik drutu, stacja do czyszczenia
grotw oraz prezentuje biecy stan maszyny zarwno na
7-calowym panelu operatorskim rmy Omron z serii NB,
jak i za pomoc wiey sygnalizacyjnej Patlite LME. Za bez-
pieczestwo obsugi odpowiada przekanik programowal-
ny zgodny z dyrektyw maszynow, realizujcy niezale-
nie wszystkie funkcje bezpieczestwa wykorzystane w ma-
szynie. Do szybkiego programowania mona uy plikw
Gerber zawierajcych projekt pytki, na podstawie ktre-
go wskazuje si punkty lutownicze lub mona wykorzysta
metod wskazywania punktw na pierwszej pytce i progra-
mowanie ich pozycji w robocie. Do programowania wyko-
rzystywany jest pecet z odpowiedni dla maszyny aplikacj,
poczony z urzdzeniem przez Ethernet. Sam robot nie wy-
maga komputera PC do pracy i po zaprogramowaniu reali-
zuje proces samodzielnie.
Rozwj produktu imoliwo testw
Roboty bd dalej rozwijane zgodnie z sugestiami klien-
tw i integratorw pracujcych w przemyle elektronicznym.
Partnerstwo nawizane z rm Omron, a co za tym idzie
uzyskanie wsparcia inynierw dziau aplikacyjnego pozwo-
lio na szybk realizacj projektu. Sukces urzdzenia i do-
bre przyjcie przez pierwszych klientw, ktrzy brali udzia
w testach maszyny, na pewno pocignie za sob pogbienie
wsppracy z rm Omron przy kolejnych projektach.
Powyszy opis i charakterystyka robotw pozwala jedy-
nie pokrtce pozna moliwoci tych urzdze produkcyj-
nych. Porwnanie moliwoci urzdze w warunkach hali
produkcyjnej (demoroom) daje podstaw do podjcia rzeczo-
wych decyzji. Moliwo przeprowadzenia testw na aplika-
cjach dostarczonych przez klienta na pewno dostarczy spo-
ro informacji. Jednoczenie zapraszamy do kontaktu z r-
m Renex w zakresie wsppracy przy rozwoju maszyny oraz
projektw wdroe.
Renex, 87-800 Wocawek, al. Kazimierza Wielkiego 6E
tel./faks 54411 25 55, 54231 10 05
office@renex.com.pl, www.renex.com.pl
Widok transportu z boku
Technika

Nowatorska obudowa
do Raspberry Pi
przenie swoj aplikacj
na wyszy poziom
zaawansowania
Miniaturowe komputery jednopytkowe ciesz si coraz wiksz popularnoci.
Dziki nim mona tworzy ciekawe aplikacje zarwno wobszarze hobbystycz-
nym jak iprofesjonalnym. Jednak co wprzypadku, kiedy chcemy, aby np. ste-
rownik zbudowany woparciu onajbardziej popularne na rynku Raspberry Pi by
solidnie zabezpieczony lub po prostu wyglda profesjonalnie? Potrzebna jest
zpewnoci dobra obudowa speniajc podstawowe potrzeby, ktra przy okazji
bdzie wstanie uatwi ewentualne rozbudowy systemu.

R
aspberry Pi nadaje si do wie-
lu ciekawych aplikacji. Najpro-
stsze, niewymagajce dodatko-
wych elementw rozwizania (oparte
praktycznie wycznie na odpowiednim
soft warze) to domowe centrum rozryw-
ki, serwer www lub NAS. Do takich za-
stosowa nadaj si najpowszechniej
dostpne obudowy pozwalajce za-
mkn sam pytk z komputerem.
Ostatnio modne stao si wykorzystanie
komputerw jako sterownikw automa-
Fot. 1. atwa rozbudowa systemu o kolejne moduy BC
(oszerokoci od 17,8 do 161,6mm) jest prosta dzi-
ki bezobsugowej, 16-biegunowej magistrali montowanej
podobudowami
tyki budynkowej. Dziki od-
powiedniemu oprogramowa-
niu, takiemu jak projekt www.
nettemp.pl, mona stworzy
sterownik ogrzewania/wen-
tylacji, system alarmowy, au-
tomatyk bramy, system kon-
troli dostpu czy pomiar zu-
ywanych mediw. To ju
najczciej wymaga dodatko-
wych ukadw elektronicz-
nych, poczonych z kompu-
terem. Aplikacje
tego typu naj-
czciej zamyka Fot. 2. Obudowa mieci nie tylko same Raspberry Pi,
si w oddzielnej ale rwnie zapewnia miejsce na dodatkowe pytki uni-
szafce, wyposa- wersalne mona je wykorzysta w dowolny sposb
a w pewne za- lub przygotowa wasn. Pusta przestrze zmieci np.
silanie, dopro- ktowe wyprowadzenie zcza HDMI
wadza przewody
od czujnikw. Aby wszyst- nowego montau pytki komputera (co
ko wygldao przejrzycie, w pytszych skrzynkach byo utrudnio-
pozwalao sprawnie ca- ne) albo nie gwarantoway moliwoci
o nadzorowa oraz ua- atwej rozbudowy.
twiao dalsz rozbudow,
mona wszystko umieci Inne spojrzenie na obudow
na szynie DIN. Dostpne do Raspberry Pi
do tej pory obudowy ska- Na rynku pojawia si ciekawa alter-
zy way uytkownikw natywa obudowy do Raspberry Pi, kt-
na sporo kompromisw. ra powstaa jako uzupenienie syste-
Najczciej wymagay pio- mu obudw instalacyjnych BC rmy

88 Maj 2016 Elektronik

 Technika

Fot. 4. Obudowa
idealnie wspgra
zszyn DIN, nie-
Fot. 3. Zcza wtykowe pozwalaj w atwy sposb wypro- mniej jednak wystar-
wadzi np. wejcia czujnikw 1-wire lub magistral I2C. czy zatrzasn za-
Dostp do karty microSD take jest atwy, bo nie potrzeba czepy wpozycji ze-
demontowa urzdzenia wntrznej imo-
na bez dodatko-
Phoenix Contact. Zachowujc identyczny pro l, a- wych elementw
two daje si zestawia z pozostaymi elementami se- przykrci j wprost
rii BC, pozwalajc tym samym na swobodne rozbu- dociany lub innej
dowywanie projektu cznik magistralny HBUS paskiej powierzchni

Fot. 6. Cay stworzony system sterowa-

nia automatyk budynku mona zamkn
wmaej szafce rozdzielczej. atwo dalszej
rozbudowy zapewni magistrala HBUS, a w-
skie zczki szynowe z przyczem
Push-In gwarantuj przejrzysto i kompak-
towo instalacji

umieszczony w dnie szyny uatwia

przesy sygnaw i zasilania do kolej-
nych moduw rozszerze. Sama obu-
dowa zapewnia dodatkowe miejsce na
pytki ze zczami i elementami elek-
tronicznymi. Ponadto, pooenie pyt-
ki wewntrz obudowy zapewnia mo-
Fot. 5. Wspomniany system Nettemp moe posuy np. do sterowania ogrzewaniem wdom- liwo efektywnej zabudowy wntrza
ku jednorodzinnym. Zaczanie poszczeglnych zaworw na rozdzielaczu CO, wzalenoci szafk i adne gniazda nie potrzebu-
od temperatury danego pomieszczenia (termometry 1-wire), a nawet zakresu godzin wdanym j dostpu z boku gotowego moduu.
dniu tygodnia to wszystko (a nawet wicej) mona programowa poprzez interfejs www Monta i demonta obudowy jest pro-
sty przeprowadza si go bez narz-
dzi i rubek, ewentualne mody ka-
cje konstrukcji nie bd nastrcza
UWAGA! Darmowe prbki do rozdania! problemu. Pasuj do niej modele A+, B+
Firma Phoenix Contact ma do rozdania kilka zestaww najnowszych obudw oraz B2.
BC RPi przez miesic od publikacji niniejszego artykuu bdzie oczekiwa na Piotr Andrzejewski
Wasze e-maile z opisem aplikacji, nad ktr pracujecie (przeznaczenie, sposb Product Manager
rozwizania, pomysy dalszej rozbudowy). Wrd autorw e-maili komisja wyo- wrmie Phoenix Contact
ni trzy najciekawsze projekty, ktre zostan nagrodzone bezpatnymi zestawa-
mi nowych obudw. Zgoszenia mona wysya na adres artykul@phoenixcon-
tact.pl. Szczegowy regulamin konkursu mona znale na stronie www.pho- Phoenix Contact
enixcontact.pl/konkurs. tel. 71398 04 10
http://www.phoenixcontact.pl

Elektronik Maj 2016 89

Technika

Nowe
analizatory
serii RSA500
iRSA600
firmy Tektronix
W poprzednim wydaniu Elektronika mona byo przeczyta artyku oodwie-
onej wersji popularnego, przenonego analizatora widma firmy Tektronix.
Wobecnym numerze przyjrzymy si dwm zupenie nowym przyrzdom, ktrych
premiera miaa miejsce wraz zpojawieniem si nastpcy RSA306. S to analiza-
tory zserii RSA500A oraz RSA600A pracujce wczasie rzeczywistym.

P
od wieloma wzgldami specy- wymiennego akumulatora. Obudowa, pozwala poprawi dokadno wewntrz-
kacja obydwu nowych modeli po- ksztatem podobna do tej znanej z RSA- nego oscylatora, a take wspomaga dzia-
krywa si. Rnice pojawiaj si 306B, wykonana jest z tworzywa odpor- anie funkcji mapping.
w konstrukcji obudowy i ukadu zasila- nego na uderzenia i wyposaona zostaa Do przyrzdu dostpny jest szereg ak-
nia, ktre warunkuj gwny obszar za- w specjalne uchwyty do przymocowania cesoriw w postaci: kabli, adapterw,
stosowania kadego z nich. W tabeli 1 naramiennego paska. Cechy te sprawiaj, tumikw, anten, ltrw oraz sond (rw-
zamieszczono zestawienie najwaniej- e urzdzenie moe by uywane w trud- nie do pomiaru pola elektromagnetycz-
szych parametrw analizatorw rmy nych warunkach terenowych w zakresie nego w polu bliskim). Dla wersji z gene-
Tektronix wykorzystujcych port USB3.0. temperatur od 10 do +45C. Producent ratorem ledzcym (tracking generator)
deklaruje przy tym do 4 godzin czasu dostpne s zestawy kalibracyjne oraz
RSA500A pracy na baterii bez koniecznoci ado- stabilne fazowo kable.
Analizator RSA500A moe by zasila- wania. Dodatkowo analizator zosta wy- Tektronix we wsppracy z firm
ny z adaptera sieciowego, ktry peni tak- posaony w odbiornik GPS/GLONASS/ Panasonic oferuje jako opcjonalne wy-
e funkcj adowarki dla wbudowanego Beidou. Podczenie zewntrznej anteny posaenie odporny tablet, ktry moe
by uytkowany na zewntrz, nawet
Tabela 1. Porwnanie podstawowych parametrw przenonych analizatorw widma firmy Tektronix w najtrudniejszych warunkach atmosfe-
Model RSA306B RSA503A i RSA507A RSA603A i RSA607A
rycznych i jest przeznaczony do wsp-
RSA503A: 9 kHz3 GHz RSA603A: 9 kHz3 GHz
Zakres czstotliwoci od 9 kHz do 6,2 GHz pracy z analizatorem. Jest on odporny na
RSA507A: 9 kHz7,5 GHz RSA607A: 9 kHz7,5 GHz
Pasmo przechwytywania py i wod (IP65), a take zosta przete-
40 MHz 40 MHz 40 MHz
(pracy w trybie real-time) stowany pod ktem zgodnoci z norm
Spurious-Free Dynamic MIL-STD-8910G. Analizator oraz tablet
60 dB 70 dB 70 dB
Range (SFDR)
Tracking generator Niedostpny Opcja Opcja mona bezpiecznie przewozi w specjal-
Wymienny akumulator Wbudowany zasilacz nej twardej walizce.
Sposb zasilania Zasilany z portu USB 3.0 bd zasilacz sieciowy sieciowy
Obszar zastosowania W terenie i laboratorium W terenie W laboratorium RSA600A
Projektowanie
Projektowanie ukadw Analizatory serii RSA600A przezna-
Zarzdzanie widmem i testowanie urzdze
Aplikacje w.cz. bezprzewodowych i IoT czone s do prac prowadzonych w labo-
Edukacja Instalacja i utrzymanie sieci EMI/EMC ratoriach. Podobnie jak w serii 500 do-

90 Maj 2016 Elektronik


stpne s tutaj wersje z pasmem pracy
od 9 kHz do 3 lub 7,5 GHz. Jako opcja
rwnie dostpny jest generator ledz-
cy. Model ten zosta zamknity w solid-
nej metalowej obudowie i zasilany jest
z gniazdka sieciowego. Na przednim pa-
nelu znajdziemy dwa zcza typu N (wej-
cie sygnaowe, wyjcie generatora), dwa
zcza BNC (trigger i zewntrzne rdo
odniesienia), zcze SMA dla anteny GPS
i interfejs USB 3.0.
Wbudowany generator ledzcy jest
nowoci w analizatorach widma r-
my Tektronix. Pracuje jako uzupenie-
nie analizatora widma, suy do gene-
rowania sygnau o czstotliwoci cile
zwizanej z przestrajaniem analizatora.
Amplituda tego sygnau jest utrzymy-
wana na staym poziomie, dziki czemu
po wczeniu badanego ukadu pomi-
dzy wyjcie generatora i wejcie anali-
zatora mona zbada jego charaktery-
styk czstotliwociow, tzn. okreli
tumienie poszczeglnych skadowych.
Jest to bardzo pomocne przy prowadze-
niu pomiarw okablowania (tumien-
no przewodw), badaniu charakte-
rystyk ltrw, wzmacniaczy i tumi-
Nowy RSA306B
Analizator widma czasu
rzeczywistego
Pasmo pracy 9 kHz do 6,2 GHz
Wsppraca z komputerem
z zainstalowanym oprogramowaniem
SignalVu-PC poprzez port USB 3.0
W nowej odsonie z wysz
dynamik i trzyletni gwarancj
Tespol Sp. z o.o. | ul. Kleciska 125, 54-413 Wrocaw
tel. +48 71 783 63 60 fax +48 71 783 63 61
tespol@tespol.com.pl www.tespol.com.pl
Technika
Podsumowanie
Nowe analizatory serii RS-
A500 i RSA600 s kontynuacj
nowej grupy przyrzdw za-
pocztkowanej przez RSA306.
Jest to ciekawa alternatywa dla
rozbudowanych stacjonarnych
analizatorw widma, niewie-
le ustpujca im parametrami.
Urzdzenia pozbawione wy-
Rys. 1. Przykadowe zastosowanie RSA500 przy wietlacza, przyciskw i pokr-
poszukiwaniu interferencji. Na zdjciu zopisywanym te, czyli tego namacalnego in-
tabletem ianten kierunkow terfejsu uytkownika, okazuj
si znacznie tasze. Dostpnych
kw, pomiarach VSWR, a take loka- jest szereg moduw aplikacyjnych dla
lizowaniu uszkodze toru kablowego oprogramowania SignalVu-PC m.in. dla
(distance to fault). Wi-Fi, Bluetooth (rwnie w wersji LE).
Dodatkow zalet niektrych urz- Obecnie obserwuje si coraz wiksze
dze wyposaonych w interfejsy komu- zainteresowanie tego rodzaju sprz-
nikacyjne np. USB, Ethernet jest dostp- tem wykorzystujcym gwnie port
no API, dla jednego z jzykw progra- USB i te przyrzdy s doskonaym tego
mowania, czy te LabView. Tektronix przykadem.
dla swoich przenonych analizatorw
za darmo udostpnia API dla C/C++.
Umoliwia to tworzenie wasnych apli- Tespol Sp. zo.o.
kacji pomiarowych, cile dopasowanych ul. Kleciska 125, 54-413 Wrocaw
do wymaga. Ponadto daje moliwo tel. 71 783 63 60, faks 71 783 63 61
automatyzacji testw. www.tespol.com.pl
Technika

Tester funkcjonalny
oparty na platformie PXI
do pompy AdBlue firmy Bosch
Artyku opisuje projekt zautomatyzowanej stacji testujcej dziaanie pompy
AdBlue przy wykorzystaniu testw hydraulicznych w zakadzie produkcyj-
nym firmy Robert Bosch. Do wykonania testera uyta zostaa platforma
sprztowa PXI ioprogramowanie firmy National Instruments, ktre razem pozwa-
laj na szybki rozwj stacji testujcej zmoliwoci akwizycji oraz przetwarzania
danych, atake komunikacji zpozostaymi komponentami wprocesie wytwa-
rzania oraz testowania.

Z
akad w Czeskich Budziejowicach
jest jednym z najnowoczeniej-
szych i najszybciej rozwijaj-
cych si oddziaw rmy Robert Bosch.
Znajdujce si tam dziay rozwoju oraz
testw dugoterminowych skupiaj swo-
j uwag gwnie na projektowaniu oraz
wytwarzaniu komponentw przeznaczo-
nych na rynek samochodw osobowych.
Jednym z produkowanych kompo-
nentw jest pompa AdBlue, ktrej na-
zwa pochodzi od pynu wykorzystywa-
nego w silnikach Diesla. Pyn ten, ustan-
daryzowany norm ISO 22241, ograni-
cza koncentracj tlenkw azotu w spali-
nach, co pozwala producentom sprosta Rys. 2. Krzywa prdowa elektromagnesu pompy ma dwa punkty przegicia. Pierwszy
wymaganiom norm EURO IV i wy- znich sygnalizuje moment, wktrym zawr zaczyna si otwiera, drugi natomiast jest skut-
szym. Zadaniem pompy jest wtryski- kiem osignicia finalnej pozycji
wanie AdBlue pod cinieniem 4,58,5
bara do rury wydechowej w pobliu ka- zapewniania jakoci tych elementw sterowniku PLC umoliwiajcym kon-
talizatora. i wydajnoci procesu testowania r- trol zaworw oraz komunikacj z sys-
Przed wysaniem do klienta kada ma zacza szuka rozwizania dla te- temem zarzdzania produkcj (MES).
wyprodukowana pompa przechodzi stw zautomatyzowanych. Pocztkowo Opierajc si na pozytywnym dowiad-
wiele testw cinieniowych. Std dla testowanie bazowao na posiadanym czeniu z poprzedniego projektu, zesp
zdecydowa si wykorzysta w nowym
systemie platform PXI wraz z oprogra-
mowaniem rmy National Instruments.
Gwnymi zaletami platformy PXI s
wytrzymaa obudowa przemysowa,
moliwo dodawania i zmiany mo-
duw, a take proste oprogramowa-
nie. Innym powodem, dla ktrego zde-
cydowalimy si wybra platform r-
my National Instruments, jest moli-
wo przeprowadzania szybkiej akwi-
zycji danych (10 kS/s lub wicej), co nie
byo osigalne w systemie opartym je-
Rys. 1. Architektura systemu testujcego dynie na sterowniku PLC.

92 Maj 2016 Elektronik


Architektura systemu
Wykorzystywany do tej pory ste-
rownik PLC sta si elementem zarz-
dzajcym systemem kontroli pomp.
Odpowiedzialny jest on za wysyanie do
systemu PXI informacji, jaki test powi-
nien zosta wykonany wraz ze szczeg-
owymi parametrami konguracyjny-
mi. W nastpnym kroku PXI dokonuje
testw oraz odsya przetworzone dane,
ktre s kolejno zapisywane w bazie da-
nych. Rysunek 1 przedstawia architek-
tur systemu.
System PXI skada si z kontrole-
ra oraz dwch dodatkowych modu-
w wielofunkcyjnych PXI-6281. Jeden
z nich odpowiada za generowanie sygna-
u PWM, drugi natomiast dokonuje po-
miaru prdu metod poredni z wy-
korzystaniem rezystora bocznikowego.
Podczas testu konieczny jest pomiar
cinienia na wylocie pompy AdBlue oraz
kontrola zaworw poprzez modulacj
szerokoci impulsw (PWM). Sekwencja
testowa jest uruchamiana w momencie
otrzymania wiadomoci TCP zawieraj-
cej informacje konguracyjne ze sterow-
nika PLC.
Produkowane pompy nie maj wyspe-
cjalizowanego czujnika cinienia, co wy-
maga zastosowania metody poredniej,
polegajcej na pomiarze prdu prze-
pywajcego przez uzwojenie gwne-
go elektromagnesu. Na krzywej prdo-
wej (rys. 2) mona zidenty kowa dwa
punkty przegicia. Pierwszy z nich sy-
gnalizuje moment, w ktrym zawr za-
czyna si otwiera, drugi natomiast jest
skutkiem osignicia nalnej pozycji.
Cinienie w pompie obliczane jest na
podstawie wartoci prdw w punktach
przegicia, a nastpnie porwnywane
z wymaganymi wartociami.
Pierwsze oprogramowanie umoliwia-
jce wyznaczenie cinienia na podsta-
Rys. 3. Architektura testu wraz zinterfejsem uytkownika
oraz moduami odpowiedzialnymi za kady krok testowy
Rys. 4. Pojedynczy tester oraz caa linia produkcyjna skadajca si z12 testerw
wie krzywych prdowych powstao przy
wykorzystaniu pakietu Matlab. Dziki
strukturze MathScript Node obecnej
w LabVIEW nie byo koniecznoci re-
implementacji funkcjonalnoci wyko-
rzystane zostay istniejce pliki .m wy-
woywane z poziomu LabVIEW bez po-
trzeby instalacji pakietu Matlab.
W pocztkowej fazie rozwoju oprogra-
mowania testowego wykorzystane zosta-
o jedynie rodowisko LabVIEW. Przy
wsparciu lokalnych przedstawicieli rmy
National Instruments zdecydowano si
jednak wykorzysta zaawansowane ro- nego testera do pomp nowej generacji,
dowisko zarzdzania testami, jakim jest
TestStand. Po odbyciu serii szkole za-
projektowana zostaa architektura testu
wraz z interfejsem uytkownika (rys. 3)
oraz moduami odpowiedzialnymi za
kady krok testowy. Rysunek 3 przed-
stawia interfejs stworzony w LabVIEW,
gdzie zaimplementowana zostaa tak-
e komunikacja z silnikiem programu
TestStand. Stwarza to moliwo odczy-
tu danych z aktualnie przeprowadza-
nych sekwencji, a take kontrolowania
samego procesu te-
stowania.
TestStand wy-
brany zosta jako
oprogramowanie
do przeprowadze-
nia sekwencji te-
stowych ze wzgl-
du na oszczdno
czasu w fazie roz-
woju. Cz czyn-
noci, takich jak
wykonywanie ko-
lejnych krokw czy
tworzenie rapor-
tw, jest powtarza-
Technika
na podczas kadego testu dziki pa-
kietowi TestStand mog by one szybko
skongurowane. Inn zalet natomiast
jest ustandaryzowana architektura testu.
Ostatni czci systemu testowe-
go s poszczeglne moduy napisane
w LabVIEW. Kady z nich jest odpowie-
dzialny za jeden typ pomiarw pompy.
Podsumowanie
W chwili obecnej na linii produkcyj-
nej dziaa 12 testerw (rys. 4). Ponadto
planowana jest budowa zaawansowa-
w ktrym, w celu odczytu danych zbie-
ranych przez czujnik cinienia, wyko-
rzystany zostanie powszechny w prze-
myle samochodowym protok komu-
nikacji szeregowej SENT. Przy tym po-
jawia si potrzeba testowania zarw-
no przesyanych wiadomoci, jak i war-
stwy zycznej sucej do komunikacji.
Do tego celu wybrana zostaa platforma
PXI, ktra pracowa bdzie jako gw-
ny kontroler potracy zarwno odczy-
tywa dane z sensorw poprzez proto-
k SENT, jak i testowa sam warstw
zyczn komunikacji. Wykorzystanie
platformy PXI pozwala na zaoszczdze-
nie czasu przy rozwoju aplikacji oraz
umoliwia stworzenie elastycznej sta-
cji testujcej.
Ji Kubek, Robert Bosch, spol. sr.o.
National Instruments Poland
Sp. zo.o.
ul. Grjecka 5, 02-025 Warszawa
tel. 22 328 90 10, ni.poland@ni.com
http://poland.ni.com
Infolinia: 800 889897
Elektronik Maj 2016 93
 Nowe produkty | Aparatura pomiarowa
Nowa wersja konfiguratora kabli
sygnaowych Cable Creator
firmyPasternack
Elektronik poleca

Pod adresem www.pasternack.com/t-cable-creator.aspx

rma Pasternack udostpnia now wersj swojego kreato-
ra kabli sygnaowych, umoliwiajcego szybkie zaprojekto-
wanie, uzyskanie wyceny i zamwienie kabla w.cz. o dowol-
nej konguracji, bez potrzeby kontaktowania si z dziaem
sprzeday.
Za pomoc kilku klikni myszk uytkownik w kilku kro-
kach moe dobra m.in. rodzaj zczy, rodzaj i dugo ka-
bla oraz metod montau, najlepiej odpowiadajce wymo-
gom konkretnej aplikacji. Na tej podstawie uzyskuje wycen
w zalenoci od wielkoci zamwienia i moe przesa zlece-
nie do realizacji.
Cable Creator daje moliwo wyboru spord ponad 1300
rodzajw zczy i 115 rnych rodzajw kabli wsposio-
wych. Podobnie jak w przypadku innych produktw z ofer-
ty Pasternack, zamwienie moe by zrealizowane i wysane
jeszcze tego samego dnia roboczego.
www.pasternack.com

Precyzyjne, przestrajalne ni produkty konkurencyjne, co pozwala prowa-

rdo wiata dokalibracji
kamer isensorw optycznych
Firma Gamma Scientic oferuje precyzyj-
ne, przestrajalne rdo wiata SpectralLED
przeznaczone do kalibracji kamer i senso-
rw optycznych. Przyrzd zapewnia du
dokadno i rozdzielczo widmow oraz
szersz gam barw od wczeniej oferowa-
nych wersji halogenowych oraz bazujcych
na diodach LED. SpectralLED zawiera ze-
sp 30 dyskretnych diod LED, z ktrych
kada charakteryzuje si inn dominujc dugo-
ci fali. Pozwala to wytwarza wiato o charakterystyce wid-
mowej dobrze dopasowanej do dowolnego rda iluminacji.
Ponadto istnieje moliwo pracy w trybie z przemiataniem
widma do symulacji pracy monochromatora skanujcego, lecz
przy braku czci ruchomych.
Oprcz bardzo duej rozdzielczoci i dokadnoci,
SpectralLED dodatkowo zapewnia 10-krotnie wiksz jasno
dzi pomiary w szerszym, liniowym zakre-
sie dynamicznym i wystarcza do nawietle-
nia praktycznie dowolnego detektora a do
poziomu nasycenia. Poczenie sterownikw
staoprdowych DC, optycznego sprzenia
zwrotnego i chodzenia termoelektrycznego
zapewnia du dokadno kontroli owie-
tlenia w czasie rzeczywistym. Pozwala to
rwnie na regulacj jasnoci owietlenia
bezporednio nateniem prdu zamiast
modulacj szerokoci impulsu (PWM), co
eliminuje migotanie. Pomimo zaawansowanej
konstrukcji technicznej, SpectralLED jest rdem
atwym w obsudze, poniewa jego oprogramowanie rm-
ware daje dostp do penej funkcjonalnoci za pomoc ko-
mend ASCII przesyanych przez interfejsy USB lub RS-232.
Umoliwia producentom sensorw optycznych i kamer prze-
prowadzenie szerokiego zakresu funkcji testowych i kalibra-
cyjnych (balans bieli, wyszukiwanie defektw, badanie linio-
woci, zakresu dynamicznego i stosunku sygna/szum itp.) za
pomoc jednego urzdzenia. Zakres zastosowa obejmuje ba-
danie tabletw, smartfonw, kamer DSLR, diagnostycznej apa-
ratury medycznej i systemw widzenia maszynowego.
www.gamma-sci.com

Zaprenumeruj codzienny newsletter

z branowymi informacjami
ElektronikaB2B.pl/newsletter

94 Maj 2016 Elektronik


Oscyloskopy zchipami InP opamie
powyej 100 GHz
Keysight Technologies prezentuje przeomow technolo-
gi pozwalajc realizowa oscyloskopy o najszerszym na
rynku pamie w oparciu o chipsety bazujce na opracowa-
nej przez rm technologii produkcji podoy z fosforku
indu (InP). Nowe chipsety umoliwi w 2017 roku budo-
w oscyloskopw z prbkowaniem w czasie rzeczywistym
i w czasie ekwiwalentnym, ktrych pasmo bdzie szersze od
100 GHz, a podoga szumowa znacznie nisza ni w obec-
nie dostpnych modelach.
Szeroko pasma nie jest jedynym parametrem wiadczcym
o wysokiej jakoci oscyloskopw nowej rodziny. Oscyloskopy
z prbkowaniem w czasie rzeczywistym oferuj inne kluczowe
innowacje, w tym 10-bitow rozdzielczo przetwornika A/C
pozwalajc zwikszy rozdzielczo pionow sygnau wejcio- kresem supkowym. Miernik ma szeroki rozstaw szczk, dzi-
wego w ultraszerokim pamie.
Inynierowie pracujcy z szybkimi interfejsami nowej ge-
neracji, takimi jak IEEE P802.3bs 400G i terabitow kohe-
rentn modulacj optyczn, potrzebuj odpowiednich oscy-
loskopw do pomiaru parametrw elektrycznych. Te i inne
technologie odgrywaj kluczow rol w ocenie projektw
sieci bezprzewodowych pitej generacji (5G). Interfejsy te
bd wymagay analizy sygnaw o pamie 100 GHz i szer-
szym przy prbkowaniu w czasie rzeczywistym i w czasie
ekwiwalentnym. Wraz z coraz wiksz szybkoci transmi-
sji danych, przekraczajc 56 Gb/s dla kodu NRZ i 56 GBaud
dla sygnalizacji wielopoziomowej, inynierowie potrzebu-
j oscyloskopw nie tylko o szerszym pamie, ale rwnie
o wikszej rozdzielczoci pionowej i niszej pododze szu-
mowej, pozwalajcych sprosta wymogom pomiarowym ich
projektw. Nowe chipsety zaprojektowano wanie to tego
typu zastosowa.
Sze lat temu rma Keysight zaoferowaa swj pierwszy
oscyloskop z chipsetem wyprodukowanym w procesie techno-
logicznym InP, a dzisiaj wci pozostaje jedynym producen-
tem oscyloskopw z chipsetami InP. Inwestycje poczynione
w procesy InP nowej generacji pozwoliy uzyska czstot-
liwo przeczania tranzystorw przekraczajc 300 GHz,
umoliwiajc poszerzenie pasma zarwno samego chipu, jak
i produktu kocowego.
www.keysight.com
Aparatura pomiarowa | Nowe produkty
Niewielkie mierniki cgowe oduej
uniwersalnoci
Firma RS Components wprowadzia do oferty dwa nowe
modele miernikw cgowych ISO-Tech ILCM03A i ICM30R.
Model ILCM03A jest przystosowany gwnie do wykrywa-
nia upywu prdu w instalacjach elektrycznych, podczas gdy
gwn funkcj modelu ICM30R jest moliwo uzyskania od-
czytw pomiarw wartoci skutecznej (True RMS) prdu AC.
Obydwa urzdzenia zapewniaj niezawodne i dokadne po-
miary napicia i rezystancji oraz moliwo wykonania testw
cigoci obwodu, aby wykry ewentualne przerwy. Miernik
cgowy ILCM03A ma wymiary zaledwie 2106235,6 mm
i jest wyposaony w jeden duy przecznik obrotowy do wy-
boru funkcji, umoliwiajcy obsug jedn rk, oraz duy wy-
wietlacz LCD 3,75 cyfry z podwietleniem i analogowym wy-
ki czemu mona go uywa do nieinwazyjnych pomiarw pr-
du w kablach i przewodach o rednicy do 30 mm.
Miernik cgowy ICM30R jest wyposaony w dwa czujni-
ki Halla zapewniajce niezawodne i dokadne pomiary pr-
du oraz uzyskanie wartoci skutecznej (True RMS) pomiarw
prdu AC zarwno o ksztacie idealnym, jak i przebiegw znie-
ksztaconych. Jest wyposaony w specjaln oson na rk, kt-
ra chroni uytkownika przed bezporednim kontaktem z prze-
wodami elektrycznymi.
Przyrzdy ISO-Tech speniaj wymogi bezpieczestwa CAT
II 600 V i CAT III 300 V, zgodnie z norm IEC 61010 i s objte
3-letni gwarancj.
http://pl.rs-online.com
Faldruk s.c., 05-462 Emw, ul. Wizowska 2E
tel. +48 22 872 43 01, 612 67 76
+48 698 468 850
biuro@faldruk.pl, www.faldruk.pl
pytki jednostronne i dwustronne
pytki na podou aluminiowym
testy elektryczne pytek
pokrycia pytek: cyna lub cyna/ow Q&R_337
Elektronik Maj 2016 95
Nowe produkty | Podzespoy czynne
Dwukanaowe izolatory cyfrowe LVDS Podwjne/poczwrne wzmacniacze
oprzepustowoci 600 Mbps operacyjne ikomparatory do elektroniki
Analog Devices prezentuje seri najszybszych na rynku izo- samochodowej
latorw cyfrowych LVDS o maym poborze mocy i duej nie- Firma Diodes opracowaa cztery nowe serie wzmacniaczy
zawodnoci, przeznaczonych do zastosowa w sterownikach operacyjnych i komparatorw przeznaczonych do pracy w eks-
PLC i innych aplikacjach przemysowych. Zapewniaj one od- tremalnych temperaturach otoczenia od 40 do +125C typo-
porno na wejciowe impulsy sumacyjne o szybkoci nara- wych dla elektroniki samochodowej. Mog one znale zasto-
stania napicia do co sowanie np. w ste-
najmniej 25 kV/s. S rownikach ECU
produkowane w obu- i ukadach kondy-
dowach SOIC-W20 cjonowania sygna-
o drodze upywu i od- w. Uzyskay kwa-
stpie izolacyjnym 7,6 li kacj AEC-Q100
mm. Mog pracowa Grade 1 i s dostar-
w szerokim zakresie czane wraz z pe-
temperatur otocze- n dokumentacj
nia od 40 do +125C. PPAP. Jak podaje
Obecnie w ramach se- producent, s to ele-
rii ADN465x dostpne menty tasze i bar-
s trzy typy izolato- dziej niezawodne od podobnych wzmacniaczy i komparatorw
rw dwukanaowych: oferowanych przez rmy konkurencyjne. Wystpuj w stan-
ADN4650, ADN4651 dardowych obudowach SO-8, MSOP-8 i TSSOP-8 oraz SO-14
i ADN4651 rnice si rodzajem wej (zwyke, fail-safe), i TSSOP-14. Zarwno wzmacniacze operacyjne (LM2902Q/AQ,
kierunkiem transmisji sygnaw w kanaach (oba w tym sa- LM2904Q/AQ), jak i komparatory (LM2901Q/AQ, LM2903Q/
mym kierunku lub przeciwstawne) oraz konguracj wypro- AQ) s produkowane w wersji podwjnej i poczwrnej. Mog
wadze. Wszystkie zapewniaj maksymaln szybko transmi- by zasilane z pojedynczego rda 2...36 VDC lub symetrycz-
sji 600 Mbps w kanale, nawet czterokrotnie wiksz ni uka- nego. Charakteryzuj si wejciowym napiciem osetu ju
dy konkurencyjne oraz charakteryzuj si bardzo maym b- od 2 mV, wejciowym prdem polaryzacji rwnym 25 nA,
dem jitteru (70 ps) i krtkim czasem propagacji (maks. 4,5 ns). a w przypadku wzmacniaczy wydajnoci prdow 16 mA.
Zapewniaj bezporedni izolacj sygnaw LVDS bez ko- Komparatory zawieraj wyjcie z otwartym kolektorem.
niecznoci stosowania deserializerw, jak miao to miejsce we
www.diodes.com
wczeniejszych implementacjach.

Monofoniczny wzmacniacz audio klasy D

3,2 Wwminiaturowej obudowie
owymiarach 1,31,30,5 mm
PAM8014 to monofoniczny wzmacniacz audio klasy D, za-
mykany w miniaturowej obudowie U-WLB1313-9 o wymia-
rach 1,31,30,5 mm, mogcy odda do obcienia maksy-
maln moc wynoszc 3,2 W (THD+N=10%, f=1 kHz, R=4 ,
VDD=5 V). Nie wymaga on stosowania ltru wyjciowego, ty-
powego dla wzmac-
niaczy klasy D. Wy-
rnia si skutecz-
nym tumieniem tt-
nie napicia zasi-
lajcego (typ. PSRR
75 dB) i sprawno-
ci przekraczajc
92%. Zawiera r-
nicowy stopie wej-
ciowy zapewniajcy
skuteczn eliminacj
szumw i odbi sygnaw w.cz. Ze wzgldu na swoje parametry
Schematy funkcjonalne izolatorw ADN4650 iADN4651 i brak koniecznoci podczania ltru wyjciowego, PAM8014
jest idealnym wzmacniaczem do urzdze przenonych o du-
Ceny hurtowe izolatorw ADN465x wynosz 5,50 USD przy ym stopniu upakowania podzespow. Do jego standardowe-
zamwieniach 1000 sztuk. go wyposaenia naley zabezpieczenie zwarciowe i termiczne.
www.analog.com www.diodes.com

96 Maj 2016 Elektronik

Sterownik stabilizacji obrazu iautomatycznej
regulacji ostroci zwasn pamici Flash
ON Semiconductor rozszerza ofert sterownikw stabilizacji
obrazu i automatycznej regulacji ostroci (OIS/AF) do cyfro-
wych aparatw fotogracznych, tabletw i smartfonw o nowy
ukad oznaczony symbolem LC898123AXD. W porwnaniu
z poprzednikami wyrnia si on obnionym poborem pr-
du, wyduajcym czas
pracy na akumulato-
rze. Zawiera 32-bitowy
procesor DSP, zesp
analogowych blokw
peryferyjnych do uka-
du stabilizacji, ukad
kontroli AF, wyjcio-
wy sterownik most-
kowy wsppracuj-
cy z siownikiem VCM
oraz pami Flash
przechowujc opro-
gramowanie dla DSP
i parametry kalibra-
cyjne. Pami ta pozwala skrci nawet o 90% faz rozruchu,
eliminujc czas powicany w poprzednich wersjach na zaa-
dowanie danych z zewntrznej pamici. Dua skala integra-
cji LC898123AXD pozwala przyspieszy implementacj funk-
cji OIS/AF w moduach kamer, przy zapewnieniu kompaty-
bilnoci z rnymi typami czujnikw obrazu, a rwnoczenie
zmniejszy wymiary urzdzenia docelowego. Zintegrowany
w LC898123AXD procesor DSP realizuje funkcje m.in. stero-
wania serwomechanizmem, ltracji danych yroskopowych
i obsugi interfejsu host. Dziki wbudowanej funkcji obsugi
komend wysokiego poziomu High Level Command, ukad
moe rozpoznawa standaryzowane komendy z gwnej jed-
nostki CPU urzdzenia, co uatwia np. producentom smart-
fonw wykorzystanie standardowego zestawu komend do ste-
rowania rnymi rodzajami moduw/siownikw bez zmia-
ny oprogramowania. Producent oferuje dla producentw ka-
mer zestaw referencyjny ze sterownikiem LC898123AXD. Sam
ukad jest produkowany w obudowie QLCSP-35. Jego cena
hurtowa wynosi 2,18 USD przy zamwieniach 4000 sztuk.
www.onsemi.com
Nowe produkty | Podzespoy czynne
Transceivery RS-485 zwewntrznym
sterownikiem transformatora linii
iregulatorem LDO
Firma Maxim Integrated wprowadza do oferty seri czte-
rech izolowanych transceiverw RS-485 przeznaczonych do
pracy w rodowiskach przemysowych. MAX14853/MAX14855
to transceivery full-duplex do interfejsw RS-485/RS-422,
a MAX14943/MAX14949 to transceivery half-duplex polecane
do interfejsw odpowiednio RS-485/PROFIBUS DP i RS-485/
RS-422. Zawieraj one zintegrowane sterowniki transforma-
tora linii i regulatory LDO. W zalenoci od wersji mog pra-
cowa w systemach, w ktrych istnieje moliwo podcze-
nia do wsplnej szyny 128 lub 256 transceiverw. Architektura
fail-safe gwarantuje wysoki poziom logiczny na wyjciu
odbiornika w przypadku zwarcia lub rozwarcia wejcia.
Zabezpieczenie podnapiciowe powoduje zablokowanie na-
dajnika w sytuacji, gdy napicie po stronie kabla lub UART-u
zmniejszy si poniej dopuszczalnej wartoci.
MAX14853/MAX14855 to transceivery RS-485/RS-422 za-
pewniajce izolacj galwaniczn na poziomie 2750 VRMS (60 s)
midzy kablem transmisyjnym i UART-em oraz zawierajce
zabezpieczenie ESD do 35 kV. Rni si przepustowoci,
wynoszc odpowiednio 500 kbps i 25 Mbps.
MAX14943 to izolowany transceiver RS-485/PROFIBUS DP
o izolacji galwanicznej 5000 VRMS (60 s), charakteryzujcy si
szybkoci transmisji do 20 Mbps. Jest zabezpieczony przed wy-
adowaniami ESD do 35 kV (HBM).
Zabezpieczenie
Oznaczenie Zastosowanie Izolacja
ESD
MAX14853 RS-485/RS-422 2750 VRMS (60 s) 35 kV
MAX14855 RS-485/RS-422 2750 VRMS (60 s) 35 kV
MAX14943 RS-485/PROFIBUS DP 5000 VRMS (60 s) 35 kV
MAX14949 RS-485/RS-422 5000 VRMS (60 s) 30 kV
MAX14949 to transceiver RS-485/RS-422 zapewniajcy izo-
lacj galwaniczn 5000 VRMS (60 s) i zabezpieczenie ESD do
30 kV (HBM). Pracuje z maksymaln szybkoci transmisji
500 kbps.
Wszystkie ukady nowej serii s produkowane w jednakowych
obudowach W-SOIC-16 o powierzchni 1111 mm. Ich zakres
dopuszczalnych temperatur pracy wynosi od 40 do +105C.
www.maximintegrated.com
98 Maj 2016 Elektronik
Detektor wtyku audio jack iprzecznik
sygnaw analogowych wminiaturowych
obudowach miniQFN10
Vishay zaprojektowa nowy typ ultraminiaturowej obudowy
miniQFN10 o powierzchni montaowej 1,81,4 mm i gruboci
wynoszcej zaledwie 0,35 m, przeznaczonej do produkcji pod-
zespow znajdujcych zastosowanie w urzdzeniach przeno-
nych o najwikszej gsto-
ci upakowania podzespo-
w. Stanowi ona mniej-
sz alternatyw do stoso-
wanych wczeniej obudw
miniQFN10 i WCSP o gru-
boci 0,55 mm, a ponadto
lepiej nadaje si do monta-
u na elastycznych podoach PCB. W nowej obudowie mini-
QFN10 produkowane s ju dwa pierwsze podzespoy: detek-
tor wtyku audio jack o symbolu DG2592 i niskonapiciowy, po-
dwjny przecznik sygnaw analogowych o symbolu DG2750.
DG2592 to detektor obecnoci wtyku audio w gniedzie zinte-
growany z ukadem eliminacji trzaskw przy przeczaniu i ob-
sug przecznika sterujcego send/end. Charakteryzuje si
zakresem napi zasilania od 1,6 do 5,5 V i maym poborem
prdu w trybie standby (maks. 10 A @ 1,8 V). Jest odporny na
wyadowania ESD >8 kV (HBM). DG2750 to dwukierunkowy,
podwjny przecznik SPDT dla sygnaw analogowych, cha-
rakteryzujcy si maymi znieksztaceniami sygnau (THD+N
< 98 dB) i ma rezystancj RON nieprzekraczajc 1,3 w ca-
ym dopuszczalnym zakresie temperatur pracy. Nie wymaga
kondensatora sprzgajcego. Jest przystosowany do pracy z na-
piciem zasilania od 1,8 do 5,5 V. Zapewnia odporno na wy-
adowania ESD do 8 kV na liniach I/O.
www.vishay.com
Ultraszybki tranzystor IGBT 1400 V/20 A
dokuchenek indukcyjnych imikrofalowych
Firma International Rectier wprowadzia do oferty ul-
traszybki tranzystor IGBT zoptymalizowany do zastoso-
wa w kuchenkach indukcyjnych i mikrofalowych oraz in-
nych ukadach impulsowych. IRG7PK35UD1PbF to tranzy-
stor o napiciu przebicia
1400 V i nominalnym
prdzie kolektora 20 A,
zrealizowany w techno-
Przepustowo
logii Field Stop z bram-
500 kbps
k typu Trench. Zawiera
25 Mbps wbudowan diod rw-
20 Mbps noleg o niskim napi-
500 kbps ciu przewodzenia. Zosta
zoptymalizowany pod
ktem ograniczenia do
minimum strat na prze-
wodzenie i przeczanie. Charakteryzuje si bardzo maym
napiciem VCE(ON) rwnym 2,0 V. Jest zamykany w obudo-
wie TO-247 o rezystancji termicznej zcze-obudowa rwnej
0,75C/W. Ceny hurtowe IRG7PK35UD1PbF zaczynaj si od
3,87 USD przy zamwieniach 10 tys. sztuk.
www.irf.com
 Podzespoy czynne | Nowe produkty
Szybkie, izolowane sterowniki bramek
tranzystorw MOSFET oduej odpornoci
na przepicia
Silicon Labs wprowadza na rynek now rodzin szybkich,
izolowanych sterownikw bramek tranzystorw MOSFET
mogcych znale zastosowanie w zasilaczach, ukadach
napdowych, falownikach systemw fotowoltaicznych oraz
stacjach adowania samochodw o napdzie elektrycznym
i hybrydowym. Sterowniki Si827x ISOdriver wyrniaj si
du odpornoci na przepicia, wynikajc z zastosowa-
nej w nich technologii izolacji cyfrowej, sprawdzonej ju we
wczeniejszych ukadach. Dziki niej zapewniaj stabiln
prac w silnie zaszumionych rodowiskach przemysowych i precyzyjnej regulacji czasu martwego pomidzy wczeniem
i w ukadach impulsowych, ktre w celu zapewnieniu due- obu tranzystorw w stopniu wyjciowym. Ich typowy czas
go wspczynnika moc/objto pracuj z du czstotliwo- opnienia (30 ns) jest 10-krotnie krtszy ni w przypadku
ci przeczania. sterownikw innych producentw, a niedopasowanie faz sy-
Sterowniki serii Si827x s odporne na przepicia wejciowe gnaw wyjciowych 20-krotnie mniejsze. Producent zapew-
o szybkoci narastania do 200 kV/s (do 400 kV/s w przy- nia dugi czas bezawaryjnej pracy tych elementw, wynosz-
padku efektu zatrzanicia), dwukrotnie wikszej ni dla in- cy nawet 60 lat, 10-krotnie duszy ni w przypadku sterow-
nych podobnych ukadw, co eliminuje ryzyko utraty modu- nikw optoelektronicznych. Zakres dopuszczalnych tempe-
lacji lub nawet trwaego uszkodzenia. Wystpuj w wersjach ratur pracy rozciga si od 40 do +125C. Izolowane ste-
jedno- i dwukanaowych z pojedynczym lub podwjnym wej- rowniki Si827x s produkowane w obudowach LGA i SOIC.
ciem sterujcym. Pracuj z napiciem zasilania 2,5...5,5 V Ich ceny hurtowe zaczynaj si od 1,19 USD przy zam-
dla sekcji wejciowej i maksymalnym napiciem wyjciowym wieniach 10 tys. sztuk. W ofercie Silicon Labs dostpne s
30 V. Zawieraj wejcie Enable i zabezpieczenie podnapi- te zestawy ewaluacyjne Si8273ISO-KIT, Si8274ISO-KIT
ciowe oraz oferuj funkcje eliminacji przepi wejciowych i Si8275ISO-KIT w cenie 29 USD.
www.silabs.com

Translatory poziomw logicznych

dowsppracy zukadami onapiciu
zasilania od 0,7 V
NXP Semiconductors zaprezentowaa now rodzin trans-
latorw poziomw logicznych AXPnT, charakteryzujcych si
najniszym napiciem zasilania i najmniejszym poborem mocy
spord wszystkich dostpnych obecnie na rynku tego typu
ukadw. Umoliwiaj one komunikacj pomidzy najnowszy-
mi mikrokontrolerami, mikroprocesorami i ukadami ASIC za-
silanymi ze rde o napiciu ju od 0,7 V, a ukadami peryfe-
ryjnymi o typowych napiciach zasilania 2,5 V, 3,3 V czy na-
wet 5,5 V. W ramach serii AXPnT produkowane s bufory/in-
wertery (w tym 3-stanowe i z wyjciem z otwartym drenem),
bramki AND i bramki kongurowalne. Wystpuj one w obu-
dowach przystosowanych do montau THT i SMT, w tym rw-
nie w 5- i 6-wyprowadzeniowych wariantach obudw GX (0,8
0,80,35 mm). S to obecnie najmniejsze obudowy stosowane
przy produkcji ukadw logicznych. Ze wzgldu na mae wy-
miary i may pobr mocy, translatory serii AXPnT mog zna-
le zastosowanie w smartfonach, tabletach, cyfrowych apara-
tach fotogracznych i przenonych urzdzeniach medycznych.
Waniejsze dane techniczne:
VCCI: od 0,7 V do 2,75 V,
VCCO: od 1,2 V do 5,5 V,
wydajno prdowa wyj: 12 mA,
zakres dopuszczalnych temperatur pracy: od 40 do +125C,
bardzo may dynamiczny pobr mocy,
bramki Schmitta na wszystkich wejciach,
odporno linii I/O na przepicia.
www.nxp.com

Elektronik Maj 2016 99

Nowe produkty | Podzespoy czynne | Optoelektronika
Wzmacniacze pomiarowe zero-drift 5 V
dozastosowa wymagajcych precyzji
Intersil rozszerza ofert precyzyjnych wzmacniaczy pomia-
rowych o 6 nowych modeli: ISL28533, ISL28534, ISL28535,
ISL28633, ISL28634 i ISL28635. S to wzmacniacze z wejciem
i wyjciem Rail-to-Rail o bardzo maym dryfcie, przystosowane
Szerokopasmowe ptle PLL na zakres do
9,8 GHz zwbudowanym oscylatorem VCO
LMX2582 i LMX2592 to monolityczne ptle PLL o sze-
rokim zakresie wytwarzanych czstotliwoci, wyposaone
w wewntrzne oscylatory VCO. Poza szerokopasmow pra-
c charakteryzuj si bardzo maymi szumami fazowymi

Wyjcie asymetryczne ISL28533 ISL28534 ISL28535

Wyjcie rnicowe ISL28633 ISL28634 ISL28635
1, 2, 4, 5, 10, 20, 1, 2, 10, 50, 100, 200, 1, 100, 120, 150, 180,
Wzmocnienie
40, 50, 100 300, 500, 1000 200, 300, 500, 1000
Napicie zasilania 2,5...5,5 V 2,5...5,5 V 2,5...5,5 V
VOS (maks.) 5 mV 5 mV 5 mV
CMRR 138 dB 138 dB 138 dB
PSRR 140 dB 140 dB 140 dB
Bd wzmocnienia (typ.) 0,05% 0,05% 0,05%
Pasmo 2,3 MHz 2,3 MHz 2,3 MHz
Wejciowe napicie
(144,5 dBm przy osecie 1 MHz i nonej 1,8 GHz), co pozwa-
17 nV/Hz 17 nV/Hz 17 nV/Hz
szumu la zmniejszy stopie zoonoci systemu. Zawieraj wasny re-
gulator LDO eliminujcy szumy na wejciu zasilania. Rni
do pracy z napiciem zasilajcym 5 V. Zawieraj wejciowy si zakresem wytwarzanych czstotliwoci, wynoszcym od
ltr EMI. Charakteryzuj si maym osetem, maymi szuma- 20 MHz do 9,8 GHz dla LMX2592 i do 5,5 GHz dla LMX2582.
mi, maym bdem wzmocnienia i duym wspczynnikiem Ich znormalizowany poziom tzw. podogi szumowej wynosi
CMRR (138 dB, G=100). Dziki maemu dryftowi mog zna- 231 dBc/Hz, pasmo detektora fazy 400 MHz, a wprowadzany
le zastosowanie w aplikacjach naraonych na due wahania jitter to jedynie 47 fs rms. LMX2592 i LMX2582 s produko-
temperatury. Zawieraj 2-yowy 3-stanowy interfejs logiczny wane w obudowach QFN-40 (66 mm) i oferowane w cenach
umoliwiajcy programowanie 9 rnych wartoci wzmocnie- hurtowych odpowiednio 19,00 i 9,00 USD przy zamwieniach
nia od 1 do 1000. Wystpuj w wariantach z wyjciem asyme- 1000 sztuk. W ofercie TI znajduj si te zestawy ewaluacyjne
trycznym (ISL2853x) i rnicowym (ISL2863x). Ich zakres za- LMX2592EVM i LMX2582EVM w cenie 299 USD.
stosowa obejmuje medyczne przetworniki piezoelektryczne,
www.ti.com
przetworniki cinienia, przepywu, naprenia i temperatury,
czujniki optyczne, czujniki prdu i inne.
www.intersil.com
Podwjny oscylator kwarcowy TCXO 8...100
MHz oduej odpornoci na przyspieszenia
TX550 to podwjny oscylator kwarcowy TCXO z wyj-
Pierwsze dyskretne tyrystory odporne na ciem sinusoidalnym/HCMOS o duej odpornoci na przy-
impulsy przepiciowe wiksze od 1200 V spieszenia, wyrniajcy si maymi szumami fazowymi,
Firma Littelfuse opracowaa pierwsze na rynku dyskret- wynoszcymi 110 dBc/Hz przy osecie 10 Hz. Zawiera dwie
ne tyrystory odporne na impulsy przepiciowe powyej struktury, pozwalajce wyeliminowa skie-
1200 V. Dostpne w ramach czterech rowane przeciwstawnie wektory przy-
serii: SK225xD, SK255KD, SK625xD spieszenia. Jest produkowany w wer-
i SK655KD, s one zamykane w dwch sjach o czstotliwoci znamionowej
typach obudw: TO-218AC i TO-220AB. od 8 do 100 MHz. Charakteryzuje
Zapewniaj odporno na przepicia si poziomem podogi szu-
niepowtarzajce si (VDSM) do 1300 V mowej rwnym 160 dBc/Hz.
w przypadku serii SK225xD/SK255KD Akceptuje napicia zasilania 2,8,
i 1700 V w przypadku serii SK625xD/ 3,3 i 5 V. Model TX-550 jest produ-
SK655KD oraz na przepicia powtarza- kowany w obudowie SMD o wymiarach
jce si (VDRM) do odpowiednio 1200 11,49,63,8 mm, odpornej na silne udary i wi-
i 1600 V. Mog pracowa z napiciem sieciowym do odpowied- bracje. Znajduje zastosowanie w aparaturze wojskowej
nio 440 i 600 Vrms (50/60 Hz). Tyrystory z nowej oferty s po- i pomiarowej oraz telemetrii wykorzystujcej odbiorniki GPS.
lecane do zastosowa w regionach, w ktrych typowe s czste Moe pracowa w przemysowym zakresie temperatur od
zaburzenia w sieci energetycznej. Zawieraj wewntrzn barie- 40 do +85C, w ktrym stabilno czstotliwoci wyjcio-
r izolacyjn z ceramiki, zwikszajc bezpieczestwo pracy. wej wynosi 1 ppm.
www.littelfuse.com www.vectron.com

100 Maj 2016 Elektronik


4-kanaowe sprzgacze optyczne omaym
prdzie wejciowym iszerokim zakresie
temperatur pracy
TLP292-4 i TLP293-4 to 4-kanaowe sprzgacze optyczne
wyrniajce si maym prdem wejciowym i szerokim zakre-
sem dopuszczalnych temperatur pracy, wynoszcym od 40 do
Optoelektronika | Nowe produkty
Licznik fotonw do systemw zliczania
skorelowanych czasowo
W systemach zliczania TCSPC (time correlated single pho-
ton counting) nastpuje nie tylko zliczanie pojedynczych foto-
nw, ale te wyznaczanie czasu detekcji bazujce na sygnale re-
ferencyjnym, ktrym jest impuls lasera. Jest to metoda zliczania

statystycznego. Do tego typu zastosowa firma Laser

Components wprowadzia na rynek modu Count T wyposa-
+125C. Producent zaleca je do zastosowa w ukadach o duym ony w fotodiod pracujc w obszarze powielania lawinowego,
stopniu upakowania podzespow np. w sterownikach PLC, zasi- charakteryzujc si obszarem aktywnym wynoszcym 150 m,
laczach impulsowych i systemach transmisji danych. S one pro- sprawnoci powyej 70% i rozdzielczoci czasow do 350 ps.
dukowane w obudowach SO-16 o wymiarach 10,37,02,1 mm. Oprcz aplikacji TCSPC modu ten moe znale zastosowanie
Zawieraj fototranzystor sprzony optycznie z diod emisyj- w spektroskopii korelacji uorescencji (FCS), lidarach, przy po-
n InGaAs o dugim czasie bezawaryjnej pracy. Charakteryzuj miarze wielkoci czstek, w analizie uorescencyjnej i spektro-
si maym wejciowym prdem sterowania, wynoszcym oko- skopii korelacji fotonw. Charakteryzuje si zakresem widmo-
o 0,5 mA. TLP292-4 moe pracowa bezporednio z napi- wym 400...1000 nm. Wystpuje w trzech wersjach: Count-T-50,
ciem wejciowym AC, natomiast TLP293-4 zawiera wejcie Count-T-100 i Count-T-250 rnicych si maksymaln szybko-
staoprdowe. ci pracy wynoszc odpowiednio 50, 100 i 250 zlicze/s.
www.toshiba.semicon-storage.com www.lasercomponents.com

Moduy laserowe duej mocy 785...1064 nm Laserowe generatory linii dla aplikacji
zpoczeniem wiatowodowym przemysowych
Firma Laser Components zaprezentowaa dwa nowe modu- Semicon wdroy do produkcji now seri laserowych ge-
y laserowe SheauPac z poczeniem wiatowodowym (ber- neratorw linii ML-87 w kolorze zielonym i niebieskim.
-pigtailed), wyrniajce si du moc w stosunku do swoich S one przeznaczone do zastosowa w przemyle jako wska-
rozmiarw. Wystpuj one w wersji dla wiatowodu jednomo- niki linii cicia oraz markery uatwiajce pozycjonowanie
dowego 6/125 m i wielomodowego 200/220 m. Oba pracu- przedmiotw obrabianych. Nowe lasery umieszczone zosta-
j w zakresie dugoci y w masywnych obudowach o wielkoci 40200 mm. Maj
fali od 795 nm do 1064 one wewntrzne zasilacze sieciowe (87260 VAC) z kablem za-
nm. Zapewniaj moc koczonym tradycyjn wtyczk. Obudowa i uchwyt zapew-
sigajc 8 W w przy- niaj stabiln prac w trudnych
padku wersji dla wia- warunkach rodowiskowych
towodu wielomodo- (stopie ochrony IP67). Od
wego i 300 mW dla strony mechanicz-
jednomodowego. S nej rozwiza-
zamykane w herme- nie pozwa-
tycznych obudowach la na kilka
o wymiarach 22,1012,704,70 mm. Oba modele mog praco- wariantw
wa przy maksymalnej temperaturze otoczenia +60C. Ich za- monta u
kres zastosowa obejmuje medycyn, w tym aparatur denty- oraz pe-
styczn, systemy obrbki laserowej materiaw, lasery wiato- n regulacj
wodowe i systemy iluminacji. pozycji lasera.
www.lasercomponents.com Semicon, tel. 22 615 73 71, www.semicon.com.pl

Elektronik Maj 2016 101

Nowe produkty | Optoelektronika
Oscylatory zegarowe zkwalifikacj
samochodow AEC-Q200 iTS16949
Firma IQD dodaje do oferty 15 nowych oscylatorw zega-
rowych z kwali kacj AEC-Q200 i TS16949, projektowanych
do zastosowa w motoryzacji. Wszystkie s produkowane
w szczelnych obudowach ceramicznych w 5 wersjach wymia-
rowych: 2,01,6 mm, 2,52,0 mm, 3,22,5 mm, 5,03,2 mm
i 75 mm. S dostarczane wraz z pen dokumentacj PPAP
obejmujc poziomy od 1 do 5. Mog pracowa w ekstremal-
nych warunkach rodowiskowych wystpujcych zazwyczaj
w podsystemach samochodowych; przykadem mog by czuj-
niki ABS i poduszek powietrznych, sterowniki ECU czy od-
biorniki systemu TPMS. Ich dopuszczalny zakres temperatur
pracy rozciga si od 40 do +125C. Nowa oferta obejmuje
15 typw oscylatorw z wyjciem CMOS, produkowanych
w wersjach o napiciu zasilania 1,8, 2,5 i 3,3 V oraz o toleran-
cji 25 i 50 ppm obowizujcej w przemysowym zakresie
temperatur pracy od 40 do +85C. Pobieraj one ju od 3 mA
prdu zasilania w przypadku wersji 1,8-woltowych IQXO-542
AUTO i CFPS-53 AUTO. S produkowane na zakres czstotli-
woci znamionowych od 1 do 135 MHz.
www.iqdfrequencyproducts.com
Dwukolorowy wywietlacz OLED
Firma Winstar rozszerzya rodzin produkowanych wywie-
tlaczy OLED o przektnej 0,96 cala typu COG (z kontrole-
rem umieszczonym na pytce szklanej) o nowy ciekawy model
WEO012864MX. Jest to dwu-
kolorowy wywietlacz OLED
o standardowej rozdzielczo-
ci 12864 pikseli i zakresie
temperatur pracy od 40 do
+80 C. Jedyne dostpne po-
czenie kolorw to ty z nie-
bieskim. Wywietlacz zosta
wyposaony w kontroler SSD-
1306 z 8-bitowym interfej-
sem I2C i warto doda, e ma
on niewielk grubo tyl-
ko 1,65 mm (26,719,261,65
mm). Niewielkie wymiary uatwiaj integracj w urzdzeniach
mobilnych. WEO012864M moe by wykorzystywany jako za-
miennik wersji monochromatycznej WEO012864D.
Unisystem, tel.58 761 54 20, www.unisystem.pl
102 Maj 2016 Elektronik
Optyczne kodery inkrementalne
orozdzielczoci do 5000 cpr
Do oferty Avago Technologies wcho-
dz nowe inkrementalne kodery optyczne
AEDT-981x bazujce na wczeniejszej se-
rii HEDS-9140. S to kodery o szerokim
zakresie dopuszczalnych tempera-
tur pracy od 40 do +115C za-
wierajce specjalizowany ASIC
z interpolatorem pozwalaj-
cym uzyska szeroki zakres
rozdzielczoci od 2000 do 5000
cpr w przypadku k kodowych
o promieniu optycznym 11 mm. Zastosowana technika auto-
matycznej regulacji jasnoci diody LED pozwolia obniy po-
br prdu do okoo 20 mA, rwnoczenie zapewniajc opty-
malne warunki pracy kodera i wyduajc czas ycia diody.
Kodery AEDT-981x zawieraj 2-kanaowe wyjcie kwadratu-
rowe o wydajnoci prdowej 5 mA/kana z oddzieln lini in-
deksow. Nie wymagaj przeprowadzania jakichkolwiek regu-
lacji. S odporne na wyadowania ESD do 4 kV HBM.
www.avagotech.com
Chipowe diody LED owskim zakresie
tolerancji jasnoci
Do oferty rmy Rohm tra a seria miniaturowych chipo-
wych diod LED duej jasnoci SML-D15, wyrniajcych si
wszym o 75% przedziaem tolerancji jasnoci ni poprzed-
nie modele. S to diody zamykane w obudowach SMD 1608
o wymiarach 1,60,80,55 mm, dostpne w czterech warian-
tach kolorystycznych: czerwonym (615, 620, 630 nm), poma-
raczowym (605 nm), tym (590 nm) i zielonym (570 nm).
Zapewniaj 3-krotnie wiksz jasno ni diody konwencjo-
nalne, wynoszc typowo od 70 mcd w przypadku wersji zie-
lonej do 140 mcd w przypadku wersji czerwonej 615 nm przy
prdzie polaryzacji 20 mA.
Diody SML-D15 uzyskay kwali kacj SML-D15 pozwala-
jc na ich stosowanie w aplikacjach samochodowych. Mog
pracowa w zakresie dopuszczalnych temperatur otoczenia od
40 do +100C.
www.rohm.com
 Optoelektronika | Nowe produkty
Szybkie fotodiody PIN obardzo dobrej
liniowoci do zastosowa welektronice
samochodowej
Najnowsze fotodiody PIN rodziny VEMDxx60X01, pocho-
dzce z oferty rmy Vishay, charakteryzuj si krtkim czasem
odpowiedzi i bardzo dobr liniowoci ju od najmniejszych
wartoci sygnau. Uzyskay kwali kacj AEC-Q101 wiadczc
o wysokiej jakoci wykonania, pozwalajcej na zastosowania
w elektronice samochodowej. S produkowane w trzech typach
obudw o powierzchni wiatoczuej wynoszcej 0,23, 0,85
i 7,5 mm oraz o duym prdzie wstecznym sigajcym 38 A.

Ira (A) @ Dominujca Powierzchnia wania IR w zakresie dugoci fali 7001070 nm. O ich
Zakres dugoci Kt Filtr wiata
Symbol =890 nm, dugo Obudowa wiatoczua
fali (nm) emisji dziennego doskonaej liniowoci wiadczy maksymalna odchyka
1 mW/cm fali (nm) (mm)
VEMD1060X01 2,6 3801070 820 70 0805 0,23 prdu wstecznego nieprzekraczajca 1%, porwnywal-
VEMD1160X01 2,6 7001070 840 70 0805 0,23 tak na z rnic natenia prdu powodowan przez pro-
VEMD5060X01 38 3801070 820 65 QFN 7,5
VEMD5160X01 38 7001070 840 65 QFN 7,5 tak
mieniowanie IR o nateniu 1 mW/cm, nawet wystpu-
VEMD6060X01 7 3801070 820 70 1206 0,85 jce przy bardzo duym owietleniu ta (100 mW/cm).
VEMD6160X01 7 7001070 840 70 1205 0,85 tak Pozwala to na realizacj niezawodnych sensorw odbi-
ciowych w przecznikach optycznych, czujnikach zbli-
Modele VEMD1060X01, VEMD5060X01 i VEMD6060X01, eniowych i samochodowych czujnikach deszczu. Diody ro-
produkowane w obudowach przezroczystych, su do pomia- dziny VEMDxx60X01 wystpuj w trzech typach obudw:
ru natenia promieniowania widzialnego i z zakresu bliskiej 0805 top-view (21,250,85 mm), QFN top-view (540,9 mm)
podczerwieni (3801070 nm). Trzy pozostae: VEMD1160X01, i 1206 (421,05 mm). Charakteryzuj si ktem emisji 65
VEMD5160X01 i VEMD6160X01, s produkowane w obudo- i 70, zakresem dopuszczalnych temperatur pracy od 40 do
wach z ltrem wiata dziennego i su do pomiaru promienio- +110C i dominujc dugoci fali 820 lub 840 nm.
www.vishay.com
Nowe produkty | Przetworniki i sensory
18-bitowy 8-kanaowy przetwornik A/C
SAR zwyjciem LVDS iSPI CMOS
Linear Technology dodaje do oferty przetwornikw
A/C SAR nowy model LTC2335-18 charakteryzujcy si
18-bitow rozdzielczoci i maksymaln czstotliwoci
prbkowania 1 MSps. Jest to przetwornik 8-kanaowy
z multipleksowanym wejciem akceptujcym 8 zakresw
napi od 0...5,12 V do 12,5 V. Zakresy te mog by kon-
gurowane dla poszczeglnych wej programowo, nie-
zalenie od pozostaych. Wbudowany sekwencer umo-
liwia zaprogramowanie przetwornika do pracy w cyklu
z sekwencyjnym skanowaniem kanaw przy rnych za-
kresach napi wejciowych, bez koniecznoci pniej-
szej interwencji ze strony uytkownika. Dopuszczalny
zakres wejciowych napi sumacyjnych rozciga si od
16,5 do 34 V, co pozwala na bezporedni digitalizacj
sygnaw z rnego rodzaju rde przy prostym projek-
cie toru sygnaowego.
LTC2335-18 charakteryzuje si bardzo dobrymi waciwocia-
mi szumowymi (SNR=96,7 dB), co w poczeniu z przepustowo-
ci 1 MSps pozwala na stosowanie go np. w przemysowych sys-
temach sterowania i aparaturze pomiarowej.
Wyjcia LVDS oraz SPI CMOS o zakresie napi 1,8...5 V
umoliwiaj jego wspprac rwnie ze starszymi typami mi-
krokontrolerw i ukadw FPGA. Wszystkie parametry prze-
twornika s gwarantowane w szerokim zakresie temperatur oto-
czenia od 40 do +125C. LTC2335-18 jest produkowany w obu-
dowie LQFP-48 (77 mm). Jego ceny hurtowe zaczynaj si od
18,95 USD przy zamwieniach 1000 sztuk.
Szybki sensor zblieniowy IR ozmiennej
czstotliwoci pracy, niewymagajcy
przetwornika C/A
Zazwyczaj detektory zblieniowe IR mierz odlego od
obiektu, wykorzystujc zmienne natenie prdu zasilaj-
cego emiter IR (mierz warto progow prdu, przy ktrej
obiekt staje si widoczny). Technika ta wymaga jednak sto-
sowania drogich przetwornikw C/A do sterowania emitera.
104 Maj 2016 Elektronik
Waniejsze dane techniczne LTC2335-18:
rozdzielczo: 18-bitowa bez gubienia kodw,
przepustowo: 1 MSps,
dostpne zakresy napi wejciowych: 10,24, 0...10,24, 5,12,
0...5,12, 12,5, 0...12,5, 6,25, 0...6,25 V,
stabilno wewntrznego rda referencyjnego: 20 ppm/C,
INL: maks. 3 LSB dla zakresu 10,24 V,
SNR: typ. 96,7 dB,
zakres zewntrznych napi referencyjnych, 2,5...5 V,
interfejsy: SPI CMOS (1,8...5 V) i LVDS,
pobr mocy: 180 mW.
www.linear.com
Nowo opracowany detektor TSSP4056 rmy Vishay pracuje
na zasadzie zmiany czstotliwoci nonej sygnau zasilajce-
go emiter w zakresie od 30 do 54 kHz, identy kujc czsto-
tliwo sygnau, przy ktrej obiekt staje si widoczny. Takie
podejcie eliminuje konieczno stosowania mikrokontrole-
ra z wbudowanym przetwornikiem C/A, co obnia cakowity
koszt realizacji czujnika. TSSP4056 jest pierwszym na rynku
szybkim sensorem zblieniowym o staym wzmocnieniu, za-
wierajcym ltr pasmowo-przepustowy o czstotliwoci
rodkowej 56 kHz zapewniajcy monotoniczn charak-
terystyk czuoci w funkcji czstotliwoci w zakresie od
30 do 56 kHz. Ukad wykrywa zmodulowane impulsy
wysyane z emitera IR przy czuoci rwnej 0,4 mW/m,
zapewniajc krtki czas odczytu poniej 5 ms, wynika-
jcy z zastosowanej techniki sukcesywnej aproksyma-
cji. Zapewnia zakres pomiarowy od 10 cm do 2 m i sze-
roko zakresu dynamicznego >4 od najmniejszej do
najwikszej czuoci. Jest polecany do zastosowa m.in.
w autonomicznych robotach, dronach i zabawkach elek-
tronicznych. Moe by te stosowany jako prosty czuj-
nik odbiciowy w suszarkach, dozownikach, spuczkach,
maszynach sprzedajcych czy bramkach bezpieczestwa
i bramkach dla zwierzt. Zawiera fotodiod PIN i czuj-
nik umieszczone we wsplnej obudowie o wymiarach
6,956,05,6 mm. Pracuje z napiciem zasilania od 2,5
do 5,5 V, pobierajc typowo 0,7 mA prdu.
www.vishay.com
 Przetworniki i sensory | Nowe produkty
System pomiaru wilgotnoci itemperatury
pracujcy ponad 10 lat na baterii
zegarkowej CR2032
Texas Instruments dodaje do oferty platform prototypo-
wych system pomiaru wilgotnoci i temperatury TIDA-00484
wyrniajcy si bardzo maym poborem prdu, zapewnia-
jcym ponad 10 lat pracy na pojedynczej baterii zegarkowej
CR2032. Zawiera on energooszczdny timer (TPL5111), prze-
twornic DC-DC Boost (TPS61291), mikrokontroler bezprze-
wodowy serii SimpleLink (CC1310) z wbudowanym trans-
ceiverem, przecznik zasilania (TPS22860) oraz zintegrowa-
ny czujnik wilgotnoci i temperatury (HDC1000). W dostar- przeczany w stan aktywny, w ktrym pobr prdu wynosi
czanej konguracji pracuje przez 59,97 s w trybie oszczdno- 3,38 mA. Zapewnia dokadno pomiaru temperatury i wil-
ciowym, pobierajc zaledwie 270 nA prdu, a na 30 ms jest gotnoci odpowiednio 0,2C i 3% RH.
www.ti.com

Zaawansowany czujnik obrazu CMOS 1/3 wo uatwiaj przeprowadzanie diagnostyki i sterowanie syste-
global shutter orozdzielczoci mem kamery. Komunikacja moe si odbywa szeregowo lub
1,2 megapiksela rwnolegle (przez 4-ciekowe wyjcie HiSPi).
Do oferty rmy ON Semiconductor wchodzi nowy czujnik Model AR0135AT uzyska kwali kacj AEC-Q100 Grade 2
obrazu CMOS oznaczony symbolem AR0135. Jest to czujnik dla zakresu temperatur pracy od 40 do +105C, natomiast
o formacie optycznym 1/3 i rozdzielczoci 1,2 megapiksela, AR0135CS moe pracowa w zakresie od 30 do 70C. Oba s
pracujcy w trybie skanowania rwnoczenie caej matrycy produkowane w obudowach BGA-64 oraz mog by dostarcza-
(global shutter), pozwalajcym zamrozi szybko zmieniaj- ne w postaci nieobudowanych struktur krzemowych.
ce si sceny i zapewniajcym efektywn synchronizacj z pul-
www.onsemi.com
sujcymi rdami wiata. Technologia rejestracji obrazu glo-
bal shutter jest kluczowa w niektrych zastosowaniach obej-
mujcych np. systemy monitorowania kierowcy, szybkie ska-
nowanie kodw kreskowych czy kamery do wirtualnej rze-
czywistoci.
AR0135 charakteryzuje si 10-krotnie mniejszym tzw. pr-
dem ciemnym i 4-krotnie wiksz sprawnoci w porwna-
niu z poprzedni generacj czujnikw. Cechy te zapewniaj
odwzorowanie czystych, niezaszumionych obrazw rejestro-
wanych zarwno w jasnym, jak i ciemnym otoczeniu, rwnie
w zakresie wysokich temperatur. Ukad zapewnia rozdziel-
czo 1280960 pikseli przy szybkoci rejestracji 54 fps i 720p
przy szybkoci 60 fps. Zawiera linie Flash i Trigger uatwiaj-
ce kontrol zewntrznych diod LED i pozwalajce atwiej syn-
chronizowa wiele czujnikw w aplikacjach z kamerami stereo.
Wbudowany czujnik temperatury i ukad statystyki dodatko-

Elektronik Maj 2016 105

Nowe produkty | Elementy pasywne
Rezystory pomiarowe 4-zaciskowe Power
Metal Strip 0,5 Wwobudowach 1206
Oferta rezystorw pomiarowych current-sense rmy Vishay
Dale powikszya si o now seri WSK120618 obejmuj-
c rezystory typu Power Metal Strip o zgrzewanej konstruk-
cji, produkowane w obudowach SMD rozmiaru 1206. S to re-
zystory 4-zaciskowe o mocy znamionowej 0,5 W, dwukrot-
nie wikszej ni w przypadku innych rezystorw tych rozmia-
rw, produkowane na zakres rezystancji od 0,01 do 0,05 .
Wystpuj w trzech klasach tolerancji: 0,1%, 0,5% i 1,0%.
Zawieraj metalow warstw rezystancyjn wykonan z ni-
chromu lub z miedzi manganowej, ktrej wspczynnik tem-
peraturowy nie przekracza 20 ppm/C. Wspczynnik tem-
peraturowy caoci z uwzgldnieniem terminali wynosi 35
ppm/C. Rezystory WSK120618 mog pracowa w zakre-
sie dopuszczalnych temperatur otoczenia od 65 do +170C.
www.vishay.com
Seria ultrastabilnych rezystorw 5 ...125 k
ostabilnoci dugoterminowej 50 ppm
Rezystory nowej serii FRFC z oferty rmy Vishay s, jak po-
daje producent, najbardziej precyzyjnymi tego typu elementa-
mi dostpnymi obecnie na rynku. Charakteryzuj si wsp-
czynnikiem TCR wynoszcym zaledwie 0,2 ppm/C (od 55
106 Maj 2016 Elektronik
Kondensatory MLCC ozakresie
dopuszczalnych temperatur pracy
od 55 do +200C
Murata wprowadza do sprzeday seri kondensatorw ce-
ramicznych (MLCC) zaprojektowanych do pracy w wysokich
temperaturach otoczenia sigajcych +200C. S one zamyka-
ne w obudowach chipowych rozmiaru 0402 i 0603 z termina-
lami wykonanymi z niklu i palladu, zapewniajcymi dostatecz-
n wytrzymao na wysokie temperatury przy montau z wy-
korzystaniem klejw przewodzcych, a jednoczenie charakte-
ryzujcych si du odpornoci na korozj.
Kondensatory serii GCB s polecane do zastosowa przede
wszystkim w elektronice samochodowej w podsystemach pra-
cujcych w ekstremalnych warunkach (ukad sterowania silni-
kiem, ukad napdowy, obwody zabezpieczajce). Poza odpor-
noci na ekstremalne temperatury od 55 do +200C wyr-
niaj si te du niezawodnoci. S produkowane na zakres
pojemnoci od 1000 pF do 470 nF i na zakres napi znamio-
nowych od 120 do 100 V.
www.murata.com
do +125C), tolerancj wynoszc ju od 0,01% w zaleno-
ci do rezystancji i stabilnoci dugoterminow 0,005%
(50 ppm) okrelan dla pracy z pen moc znamionow przez
2000 h w temperaturze otoczenia +70C. Ich dodatkow zalet
jest mniejsza o 35% powierzchnia zajmowana na pytce dru-
kowanej w porwnaniu z odpowiednikami produkowanymi
w obudowach z terminalami typu wraparound.
Rezystory serii FRFC, produkowane w technologii
Z1 Foil, wystpuj w wersjach na zakres rezystancji
od 5 do 125 k, zamykanych w obudowach rozmia-
ru od 0805 do 2512 z terminalami ip chip. W porw-
naniu z wczeniejszymi seriami rezystorw foliowych
odznaczaj si wiksz odpornoci na wysokie tem-
peratury i wilgo. S odporne na wyadowania ESD
do co najmniej 25 kV. Ich moc znamionowa wynosi
750 mW w temperaturze +75C. Zakres zastosowa
obejmuje precyzyjne aplikacje medyczne, przemyso-
we i pomiarowe. Poza wartociami ze standardowego
szeregu mog by produkowane rwnie wersje na za-
mwienie o dowolnej rezystancji z zakresu 5 ...125
k okrelonej z 6-cyfrow dokadnoci, co nie wie
si z dodatkowymi kosztami ani wyduonym czasem
realizacji zamwienia.
www.vishayfoilresistors.com
 Elementy pasywne | Nowe produkty
Kondensatory tantalowe 10...330 F oduej Samoistnie bezpieczne warystory Thermo-
pojemnoci imaych wymiarach Fuse odporne na due prdy udarowe
Vishay uzupenia ofert kondensatorw tantalowych vPoly- Firma TDK uzupenia ofert warystorw linii ThermoFuse
Tan o nowe wersje charakteryzujce si du pojemnoci uzy- o now seri samoistnie bezpiecznych warystorw T14 i T20
skan przy maych wymiarach obudw. Pod tym wzgldem s charakteryzujcych si odpornoci na due prdy udarowe.
to najbardziej obecnie zaawansowane kondensatory dostp- S to elementy realizujce zabezpieczenie przepiciowe w urz-
ne na rynku, wystpujce m.in. w wersji 47 F/6,3 V w obu- dzeniach AGD, zasilaczach, falownikach, systemach owie-
dowie M0 (1608-10) oraz 220 F/10 V i 330 F/6,3 V w obudo- tleniowych i wszel-
wie BB (3528-20). Zastosowano w ich przypadku opatentowa- kiego typu mierni-
kach elektronicz-
nych. Bazuj na wa-
rystorach dysko-
wych rednicy 14
mm (seria T14) i 20
mm (seria T20) po-
czonych szerego-
wo i zespolonych
termicznie z bez-
piecznikiem zapew-
niajcym ochro-
n przed przegrza-
niem. Zawieraj 3
w y prow ad z en i a :
dwa dla linii za-
n metod montau MAP (multi-array packaging) pozwalaj- silajcej oraz trzecie do monitorowania, mogce sygnalizo-
c poprawi o 10% wykorzystanie dostpnej przestrzeni w po- wa biecy status komponentu np. za pomoc diody LED.
rwnaniu z produktami konkurencyjnymi. Nowa seria T58 Warystory T14 (ozn. B72214Tx) s produkowane na zakres na-
obejmuje kondensatory produkowane na zakres pojemnoci pi od 130 do 420 V rms. Wytrzymuj prdy udarowe o nat-
od 10 do 330 F (20%) i napi znamionowych od 4 do 25 V. eniu do 6000 A w impulsie 8/20 s, zgodnie z IEC-61000-4-5
Wystpuj one w obudowach typu MM (1608-09), M0 (1608- przy dopuszczalnej mocy rozpraszanej 0,6 W. Ich wymiary
-10), W9 (2012-09), A0 (3216-18), AA (3216-18), B0 (3528-10) wynosz 21,61713 mm.
i BB (3528-20). Charakteryzuj si maym wspczynnikiem Warystory T20 s produkowane na szerszy zakres napi
ESR, wynoszcym od 50 m do 500 m @ +25C, 100 kHz od 130 do 1000 V rms. Wytrzymuj prdy udarowe o nate-
i dopuszczalnym prdem udarowym od 0,224 do 1,3 A @ 100 niu do 10 tys. A (8/20 s) przy dopuszczalnej mocy rozprasza-
kHz. S przystosowane do pracy w zakresie temperatur otocze- nej 0,6 W. S one produkowane w obudowach o wymiarach od
nia od 55 do +105C. 262212 mm do 27,527,518,5 mm.
www.vishay.com www.epcos.com

Kondensatory ceramiczne MLCC

180 pF15 nF onapiciu znamiono-
wym do 5 kV
Firma Vishay opracowaa seri wysokonapi-
ciowych kondensatorw ceramicznych HV (High
Voltage) zamykanych w czterech rozmiarach chipo-
wych obudw od EIA 1812 do 2225. S to kondensa-
tory specjalizowane o duej niezawodnoci, przezna-
czone do zastosowa w aplikacjach przemysowych
i telekomunikacyjnych. Charakteryzuj si konstruk-
cj z tzw. szeregow (pywajc) elektrod, eliminu-
jc ryzyko zwarcia wyprowadze w przypadku pk-
nicia kondensatora. Kondensatory HV s produko-
wane na bazie dielektryka X7R w wersjach na zakres
pojemnoci od 180 pF do 15 nF oraz na zakres na-
pi znamionowych od 3000 do 5000 V. Ich wsp-
czynnik temperaturowy TCC wynosi 15% w zakre-
sie temperatur otoczenia od 55 do +125C, a wsp-
czynnik starzenia maks. 1% na dekad.
www.vishay.com

Elektronik Maj 2016 107

Nowe produkty | Elementy pasywne
Transformatory SMD oizolacji 5000 Vrms Transformatory pomiarowe SMT
idrodze upywu 12 mm do systemw oprdzie wyjciowym do 30 A
Firma Pulse Electronics poszerzya ofert transformato- Firma TDK wprowadza na rynek transformatory SMT se-
rw izolacyjnych o now seri transformatorw PH9400 cha- rii B78417Ax i B78419Ax z rdzeniami ferrytowymi EP7/EP10,
rakteryzujcych si napiciem izolacji rwnym 5000 Vrms przeznaczone do pomiaru duych prdw wystpujcych
oraz odstpem izolacyjnym i drog upywu wynoszcymi w ukadach zasilania.
po 12 mm. S one produkowane w opatentowanych obudo- Uzyskay one kwali-
wach Sidecar przystosowanych do montau powierzchniowe- kacj AEC-Q200 po-
go. Producent poleca je do sterowania bramek tranzystorw zwalajc na zasto-
MOSFET i IGBT w ukadach napdowych i falownikach sto- sowania w elektro-
sowanych w instalacjach fotowoltaicznych. Transformatory nice samochodowej.
PH9400 stanowi alternatyw SMT dla transformatorw Mog mierzy pr-
wczeniejszej serii P058xx, produkowanych w obudowach dy o nateniu do od-
z wyprowadzeniami THT. powiednio 20 i 30 A.
Charakteryzuj si
ma rezystancj DC
wynoszc od 0,5 m,
izolacj 2400 VAC i maksymaln czstotliwoci pracy 250 kHz.
S produkowane w obudowach o wymiarach 12,211,010,6
mm (seria B78417Ax) i 14,413,612,8 mm (seria B78419Ax).
Ich zakres dopuszczalnych temperatur pracy rozciga si
od 40 do +150C.

Maks. Maks. prd

Oznaczenie Wymiary [mm] Przekadnia
rezystancja DC [A]
B78417A2285A003 10,612,211,0 1,9 m 20 1:50
B78417A2286A003 10,612,211,0 1,9 m 20 1:70
B78417A2185A003 10,612,211,0 1,9 m 20 1:100
B78417A2287A003 10,612,211,0 1,9 m 20 1:125
B78419A2288A003 12,813,614,4 0,5 m 30 1:50
B78419A2289A003 12,813,614,4 0,5 m 30 1:70
B78419A2251A003 12,813,614,4 0,5 m 30 1:100
Opatentowana przez rm Pulse obudowa Sidecar zawie- B78419A2290A003 12,813,614,4 0,5 m 30 1:125
ra cewk umieszczon na jednym z jej bokw oraz wyprowa- B78419A2271A003 12,813,614,4 0,5 m 30 1:180

dzenia znajdujce si na przeciwlegym boku. Taka konstruk-

www.epcos.com
cja zapewnia lepsz izolacj pomidzy cewk i wyprowadze-
niami oraz zwiksza drog upywu o 50% w stosunku do od-
powiednikw THT.
Transformatory PH9400 s produkowane w wersjach z trze- Wysokonapiciowe rezystory SMD
ma uzwojeniami o przekadni 1:1:1, 5:6:6, 1:2:2, 6:5:5, 2:1:1 10k...5 G otolerancji od 0,1%
i 2:3:3 oraz o indukcyjnoci uzwojenia pierwotnego wynosz- Wysokonapiciowe, wysokorezystancyjne rezystory chipo-
cej od 0,72 do 6,48 mH. Mog pracowa z napiciem 6 Vrms we nowej serii HVC rmy Stackpole cechuje dua precyzja wy-
i wikszym. Ich ceny hurtowe wynosz od 1,25 do 1,49 USD. konania, o ktrej wiadczy wspczynnik TCR wynoszcy od
25 ppm/C i tole-
www.power.pulseelectronics.com
rancja od 0,1%.
S to rezysto-
ry wykonywane
technik grubo-
warstwow i za-
mykane w sze-
ciu rozmiarach
obudw od 0603
do 3512, ktrym
odpowiada za-
kres napi pracy
od 400 do 3500 V
i moc znamiono-
wa od 60 mW do 3 W. Rezystory HVC znajduj zastosowa-
nie m.in. w aparaturze medycznej, przyrzdach pomiarowych
i systemach akwizycji danych. Wystpuj w wersjach o rezy-
stancji z zakresu od 10 k do 50 G.
www.seielect.com

108 Maj 2016 Elektronik

 Elementy elektromechaniczne | Nowe produkty
Zcza kabel-kabel oduej odpornoci Nowe przekaniki zwydmuchem magne-
mechanicznej irodowiskowej tycznym do obwodw staoprdowych
Okrge zcza typu kabel-kabel z serii TeePlug TH405/406 Finder wprowadzi na rynek specjalne wersje przekanikw
rmy Techno zapewniaj moliwo przenoszenia sygnaw z serii 62 (62.31 typu SPST i 62.32 typu SPDT) przeznaczone do
duej mocy (do maksymalnie 25 A i 400 V) przy niewielkich komutacji sygnaw staoprdowych o duej mocy. W takim
wymiarach i kompaktowej budowie. Zcza te s cakowicie przypadku najwikszym problemem technicznym wpywaj-
szczelne (IP68), maj wewntrzne dwie uszczelki wsplnie for- cym silnie na trwao prze-
mowane z korpusem gniazda, co gwarantuje zawsze popraw- kanika jest trudno
no przylegania uszczelnie i zabezpiecza przed pominiciem w wygaszeniu uku
ich w trakcie samego procesu montau zcza przez uytkow- elektrycznego po-
nika. Pracuj w zakresie temperatur od 50 do +110C i po- wstajcego na sty-
zwalaj na monta przewodu o przekroju do 6 mm2. kach. W obwodach
Atutem zczy jest te wysoka odpor- prdu staego nie
no na naprenia rozcigajce, co jest on likwidowa-
w przypadku pocze kabel- ny automatycznie,
-kabel jest istotnym wy- jak w obwodach
rnikiem. W nieko- napicia przemien-
rzystnych warunkach nego w czasie, gdy
instalacyjnych w nie- sinusoida prze-
ktrych aplikacjach (np. chodzi przez zero.
dla cikich gumowych Nowe komponen-
przewodw, przy silnych wi- ty z serii 62.3x za-
bracjach lub szarpniciach wieraj wbudowa-
przewodw specjalna kon- ny magnes neody-
strukcja dawnic wejciowych zapewnia wysok odporno mowy, ktrego pole
mechaniczn poczenia. oddziauje na obszar,
TH405/406 maj dodatkowo nowy mechanizm blokowania gdzie tworzy si uk elektrycz-
zcza, gwarantujcy wiksz odporno na drgania i napre- ny. Po zapaleniu uku pole magnetyczne magnesu wydmu-
nia mechaniczne oraz dajcy gwarancj pewnego poczenia chuje zjonizowan plazm poza obszar stykw i bierze czyn-
elektrycznego. Rozczenie dodatkowej blokady jest moliwe ny udzia w minimalizacji wypalania materiau z powierzch-
tylko przy uyciu wkrtaka. Dziki kompaktowym wymiarom ni kontaktowej.
mog by z powodzeniem stosowane jako alternatywa dla du- Przekaniki mog przecza prdy stae o nateniu do
ych i cikich zczy przemysowych przy zachowaniu takich 12 A i napiciu do 250 VDC w systemach fotowoltaiki, zasilania
samych parametrw elektrycznych. Dostpne wersje obejmuj akumulatorowego itp. Pracuj w zakresie temperatur od 40
gniazda i wtyki zawierajce 2, 3, 4 i 6 pinw. do +70C i s dostpne z cewkami dla 6...24 V.
Astat, tel. 61 848 88 71, www.astat.com.pl Astat, tel. 61 848 88 71, www.astat.com.pl
Nowe produkty | Elementy elektromechaniczne
Zcza ktowe do aplikacji profesjonalnych Najmniejszy na rynku przekanik
Firma Lemo wprowadza na rynek nowe wersje popularnych elektromechaniczny 5 A/250 VAC
zczy koncentrycznych i wielostykowych z serii FLC, FLM opoborze mocy 110 mW
i FPG w wersjach ktowych. Elementy te maj wytrzyma Omron Electronic Components wprowadza na rynek kolej-
obudow metalow z mosidzu pokrytego niklem i chromem. ny przekanik elektromechaniczny o maych wymiarach i ma-
Ich konstrukcja mechaniczna typu push-pull zapewnia prosto- ym poborze mocy, przeznaczony do przemysowych systemw
t montau i demontau pocze. Dodatkowo cz mocujca sterowania i automatyki budynkw. Model G6DN moe prze-
kabel obraca si do-
okoa (IP50), co ua-
twia ukadanie ka-
bla i ogranicza mo-
liwo jego spltania.
Kontakty zczy po-
krywane s zotem,
a przewd jest trwa-
le zaciskany w obu-
dowie, co zapewnia
odporno pocze-
nia na rozerwanie
z moliwoci pozo-
stawienia przewodu
luno zwisajcego.
Wszystkie nowe wty-
ki s w peni kompa- cza prdy do 5 A/250 VAC. Jest nie tylko najmniejszym tego
tybilne z gniazdami typu elementem dostpnym obecnie na rynku, ale rwnie po-
z danej serii i rozmiaru (cz eska poczenia). Poczenie bierajcym najmniejsz moc, wynoszc jedynie 110 mW. Jest
tworzone przez par gniazdo-wtyk moe by kodowane, dziki produkowany w obudowie SIL o wymiarach 2012,55 mm,
czemu niemoliwa jest pomyka polegajca na woeniu wtyku ktrej uszczelniona konstrukcja zapobiega przedostawaniu si
do innego gniazda. Obcialno stykw dla wersji FLM i FPG do wntrza zanieczyszcze. Wytrzymuje przepicia do 6 kV.
wynosi 2,53 A na pin w zalenoci od wersji. Zcza pracuj Producent deklaruje jego niezawodno na poziomie 80 tys.
w zakresie temperatur od 55 do +250 C. cykli przy znamionowym obcieniu.
Semicon, tel. 22 615 73 71, www.semicon.com.pl www.components.omron.eu

Nowa wersja zczy zserii AK4091 Zcza niskoprofilowe pytka-pytka

do montau SMT 1 A/150 VAC do systemw owietleniowych
Firma PTR wprowadzia na rynek odwieon seri popu- zdiodami LED
larnych zczy PTR AK4091 z zaciskiem sprynowym. Ich Do oferty rmy Wrth Elektronik eiSos doczya kolejna
konstrukcja zostaa ulepszona pod ktem funkcjonalnym oraz seria specjalizowanych zczy pytka-pytka zaprojektowanych
wizualnym. Nowe wersje s lejsze i maj solidniejsze zaci- do czenia moduw diod LED w systemach owietleniowych.
ski. Terminal blok zawiera teraz czyteln li- Zcza WR-LECO wystpuj w wersjach 2-, 3-, 4- i 5-biegu-
ni podziau oddzielajc obszar pod ru- nowych. Zawieraj zatrzask gwa-
bokrt oraz ma zwikszony obszar nadru- rantujcy mocne trzymanie wty-
ku, ktry jednoczenie jest obszarem su- ku w gniedzie. Charakteryzuj
cym do utrzymania elementu podczas si napiciem
automatycznego procesu produkcyjnego. pracy do
Przycisk zwalniajcy przewd zosta tak za- 150 VAC ,
projekto- wany, e jest teraz bardziej elastyczny, przez co dopusz-
atwiejsze jest operowanie rubokrtem paskim. Wysoko czalnym
zcza wynosi 4,4 mm, a nowe zaciski pozwalaj na bezpiecz- prdem
ne i mocne dociskanie przewodw o rednicy od 0,75 mm 2 . przewodze-
Dziki obnieniu masy, zcza serii AK4091 s jednymi z naj- nia 1 A, rozsta-
mniejszych dostpnych na rynku terminal-blockw. Dziki wem wyprowadze
temu nadaj si bardzo dobrze do zastosowania w aplika- 1,5 mm i pask kon-
cjach, gdzie wana s mae gabaryty, a wic gwnie w roz- strukcj ich wysoko nie przekracza
wizaniach dedykowanych pod owietlenie LED. Zcza do- 2,45 mm ponad powierzchni pytki dru-
starczane s na rolkach, nawinite na tamach i mog by kowanej. Producent przewidzia je do pracy
montowane rwnoczenie z innymi elementami SMD. w zakresie temperatur otoczenia od 25 do +85C.
Elhurt, tel. 58 554 08 00, www.elhurt.com.pl www.we-online.com

110 Maj 2016 Elektronik


10-pozycyjne przeczniki
obrotowe
Przecznik obrotowy z se-
rii M rmy C&K Components
to konstrukcja uniwersal-
na przeznaczona do
montau na
pycie czoo-
wej urzdze-
nia i podcza-
na za pomoc przewodw. Moe by te zamontowany na pyt-
ce drukowanej w pozycji pionowej. Przecznik ma 10 pozycji
stabilnych rozmieszczonych co 36 i charakteryzuje si du
trwaoci elementy przeczajce wykonane s z mosidzu
i stali a, cao ma stopie odpornoci rodowiskowej IP67,
a trwao elektryczna wynosi 10000 cykli przy obcieniu 150
mA/125 V. Element moe pracowa w zakresie temperatur od
30 do 85 C. Styki przecznika maj ma rezystancj, typo-
wo poniej 20 m, obcialno 0,15 A/125 VAC lub 0,15 A/28
VDC. Przecznik moe by wykorzystywany w wielu wymaga-
jcych aplikacjach, m.in. przemysowych, medycznych i w apa-
raturze pomiarowej.
TME, tel. 42645 55 55, www.tme.pl
Zcza do instalacji fotowoltaicznych
W ofercie rmy Semicon pojawiy si specjalizowane zcza
rmy Multi-Contact typu kabel-kabel MC4-EVO2 przeznaczo-
ne do instalacji fotowoltaicznych. S one rozwiniciem istnie-
jcej wczeniej serii MC4 i w porwnaniu do poprzednikw
umoliwiaj przesyanie prdw o wikszym nateniu, okoo
1,5-2 razy dla tego samego przekroju przewodu. Nowe zcza
MC4-EVO2 pracuj w zakresie temperatur od 40 do +85C,
maj liczne aprobaty dla napicia 1500 VDC (IEC, TV) i 1000
VDC (UL), dziki czemu mog by uywane na caym wiecie.
Zapewniaj wysoki stopie ochrony rodowiskowej IP65/IP68.
Ich obudowa jest wykonana z poliamidu, co zapewnia du od-
porno na naraenia mechaniczne, promieniowanie UV oraz
na czynniki chemiczne, takie jak sl i amoniak.
Zcze zapewnia bardzo nisk rezystancj kontaktu stykw,
rzdu 0,35 m, co pozwala na obcianie tych elementw pr-
dem do 45 A przy poczeniu przewodem o przekroju 4 mm2
oraz odpowiednio prdami 53 A dla 6 mm2 i 69 A dla 10 mm2.
Semicon, tel. 22615 73 71, www.semicon.com.pl
Elementy elektromechaniczne | Nowe produkty
Nowa obudowa plastikowa firmy Kradex
Kradex, krajowy producent obudw z tworzyw sztucznych,
wprowadzi do oferty now obudow o oznaczeniu Z120. Jest
ona wykonana z jasnego ABS-u i przeznaczona do montau
urzdze elektronicznych z zakresu automatyki domowej (pro-
gramatory, czasomierze, termostaty, mierniki zuycia energii).
Cech obudowy jest konstrukcja przypominajca ksztatem
wtyczk i gniazdko sieciowe. Pozwala to na zasilanie ukadu
i sterowanie odbiornikiem bez koniecznoci ingerencji w in-
stalacj elektryczn. W obudowie jest miejsce na ukad elek-
troniczny i wydzielone pole na wywietlacz i ma klawiatur,
a wybrane tworzywo i konstrukcja gwarantuj bezpieczestwo
uytkowania urzdzenia.
www.kradex.com.pl
Nowa seria zczy typu pin blok
dla interfejsw iadowarek
Nowa rodzina zczy PTR 5322 dostpna jest w dwch wer-
sjach: z pinami sprynowymi oraz padami kontaktowymi
i przeznaczona jest do realizacji kontaktu stykowego w inter-
fejsach cyfrowych lub portach adowania. Dziki
specjalnej konstrukcji podoa stykowego
poczenie idealnie dopasowuje si do sie-
bie i tworzy niezawodny kontakt elektrycz-
ny. Zastosowane piny zapewniaj pewny
styk take w trudnych warunkach otocze-
nia, take przy drganiach i wibracjach, kt-
re mogyby wpyn negatywnie na miej-
sca styku. Nowa seria pinw spry-
nowych PTR niweluje te czsto wy-
stpujcy problem rnic wysokoci
pomidzy stykajcymi si powierzch-
niami w tego typu elementach.
W rozwizaniu PTR spe-
cjalna konstrukcja
sprynowa po-
zwala na dopaso-
wanie si styku
pomimo wystpu-
jcych rnic wy-
sokoci powierzchni
pinw. Piny zaprojektowane zostay w taki sposb, aby zapew-
ni pewne poczenie do 1 miliona cykli. Typowe aplikacje to
urzdzenia medyczne i wojskowe, urzdzenia mobilne suce
do zbierania danych oraz czenie pytek PCB.
Elhurt, tel. 58 554 08 00, www.elhurt.com.pl
Elektronik Maj 2016 111
Nowe produkty | Moduy i komputery
Przemysowy komputer IPC zmoliwoci Mikrosilniki DC firmy Pololu
rozszerzenia funkcjonalnoci W ofercie TME dostpna jest szeroka gama mikrosilnikw
Advantech wypuci na rynek moduow przemysow plat- z przekadniami znanego, amerykaskiego producenta rmy
form komputerow MIC-7500 wyposaon w port pozwa- Pololu. Jednostki te wystpuj w 3 gwnych wersjach, r-
lajcy na rozszerzanie funkcjonalnoci urzdzenia za pomo- nicych si prdkoci oraz momentem obrotowym: LP (low
c blokw i-modules. Konstrukcja urzdzenia bazuje na no- power), MP (medium power), HP (high power). W sprzeda-
woczesnych procesorach Intel Core 6. generacji i7/i5/i3 z chip- y dostpne s rwnie napdy wyposaone w dwustronn,
setem QM170 PCH, co pozwala na pasywne chodzenie i pra- przeduon o, dziki cze- mu moliwy jest
c sprztu w zakresie temperatur atwy monta na niej, np. enkode-
20 do +60C. Komputer rw. Silniki s
umieszczono w nie- kompat y bi-
wielkiej aluminio- lne z szero-
wej obudowie o wy- k gam ak-
miarach 74192230 cesoriw, ta-
mm przystosowanej kich jak koa
do montau na cia- oraz mocowa-
nie lub w szae instala- nia. Przykadowy sil-
cyjnej. MIC-7500 wyposaono nik z serii HP pokazany
w bogaty zestaw portw I/O: VGA na zdjciu moe by dost-
i DVI, 12,5 HDD/1CFast, 2 Giga pny z przekadni o przeoeniu
LAN i 8x USB 3.0/1x mSATA, 2RS-232/422/485 i 4RS232. od 5:1 przez standardowe 30:1, 50:1 i 100:1, a po 298:1
Jest te izolowany galwanicznie modu COM oraz 32-bito- i ma na wyjciu standardow o o przekroju w kszta-
wy port GPIO. Wejcia i wyjcia s zabezpieczone przed ESD cie litery D o dugoci 3 mm i rednicy 0,365 (9,2 mm).
(2 kV) i EMI. Dodatkowo moliwe jest poszerzanie funkcjo- Wymiary silnika wynosz 24112 mm. Duga o z tyu
nalnoci za pomoc moduw i-modules, m.in. MIC-75M13/ silnika pozwala na monta enkodera. Przy zasilaniu napi-
MIC-75M40/MIC-75M20/MIC-75S20/MIC-75M11. Urzdzenie ciem 6 V silnik osiga 320 obr./min i pobiera bez obcienia
jest zasilanie napiciem staym 9...36 V. Komputer pracuje pod 80 mA. Przy zatrzymaniu osi prd ten ronie a do 1,6 A.
kontrol rnych systemw operacyjnych i wspiera oprogra- Jednostka moe by zasilana napiciem z zakresu 39 V, a ca-
mowanie m.in. Advantech SUSIAccess. o way 10 g.
Advantech Poland, tel. 22 315 11 25, www.advantech.com TME, tel. 42645 55 55, www.tme.pl

Switche przemysowe zarzdzalne grupowo cj i rekonguracj sieci w postaci piercienia w czasie 20 ms.
Advantech Connectivity Group (ICG) wprowadzi na ry- Dodatkowo, przecznik jest obsugiwany przez systemy NMS
nek seri zarzdzalnych switchy ethernetowych z rodziny pomagajce w diagnozie i utrzymaniu sieci. Aluminiowa obu-
EKI-7710 wyposaonych w funkcj IXM, pozwalajc na gru- dowa switcha ma IP30 i pozwala na monta nacienny lub na
pow obsug grupy urzdze i kopiowanie konguracji do standardowej szynie DIN. Konstrukcja pozwala ponadto na
wielu jednostek z urzdzenia typu master do pozostaych. redundantne zasilanie napiciem 2448 VDC.
Nie tylko przyspiesza to znaczco kon-
guracj sieci, ale take ogranicza moli-
wo pomyki.
Seria EKI-7710 obejmuje 8 modeli,
z czego 4 jednostki wyposaone s w za-
silanie PoE. Modele z PoE maj 8 portw
PoE+ zdolnych do dostarczenia do obci-
enia a 30 W i gigabitowe porty com-
bo, kongurowalne jako SFP lub RJ-45.
W zalenoci od dobranej wkadki SFP
mog wykorzystywa poczenia wiato-
wodowe na dystansie do kilkudziesiciu
kilometrw.
Urzdzenia zostay przystosowane do
pracy w trudnych warunkach przemy-
sowych przy temperaturze od 10...
40C do 60...75C (w zalenoci od wer-
sji). Switch wspiera szereg funkcji i pro-
tokow warstwy drugiej, takich jak
X-Ring Pro, ktry zapewnia redundan-
Advantech Poland, tel. 22 315 11 25, www.advantech.com

112 Maj 2016 Elektronik


Mikrokontrolery ARM Cortex-M3
opoborze prdu 38 A/MHz wstanie
aktywnym i<750 nA wtrybie hibernacji
Analog Devices po raz kolejny podnosi poprzeczk w dzie-
dzinie ultraenergooszczdnych mikrokontrolerw opar-
tych na rdzeniu ARM Cortex-M3. Ukady najnowszej se-
rii ADuCM302x pobieraj prd wynoszcy zaledwie 38 A/
MHz w stanie aktywnym i mniejszy od 750 nA w trybie hi-
bernacji. Oznacza to duszy czas pracy na baterii, niszy
koszt realizacji urzdze wynikajcy z mniejszej liczby za-
stosowanych baterii, jak rwnie pozwala na realizacj ca-
kiem nowych aplikacji, w ktrych wymiana baterii jest nie-
praktyczna. Podczas gdy wielu producentw oferuje energo-
oszczdne mikrokontrolery, ktrych pobr mocy zmniejszo-
no kosztem ograniczenia funkcjonalnoci i/lub mocy oblicze-
niowej, seria ADuCM302x oferuje peny zakres funkcji decy-
dujcych o niezawodnoci i bezpieczestwie.
Mikrokontrolery | Nowe produkty
zujc wskanik ULPBench rwny 245,5. Oferuj sprzto-
we i programowe funkcje szyfrowania (AES-128, AES-256
z trybami ECB/CBC/CTR/CBC-MAC/CCM/CCM, SHA-256,
generator TRNG), nie tylko uniemoliwiajce odczyt zawar-
toci wewntrznej pamici przez nieautoryzowanych uyt-
kownikw, ale te uniemoliwiajce wgranie nieautoryzowa-
nego oprogramowania. Monitorowanie napicia zasilajcego
w trybie standby i korekcja bdw pamici Flash zwiksza-
j niezawodno pracy, eliminujc sytuacje mogce doprowa-
dzi do zawieszenia systemu.
Pozostae cechy:
praca z pojedynczym napiciem zasilania 1,8...3,6 V,
jednostka obliczeniowa ARM Cortex-M3 taktowana
zegarem do 26 MHz,
4 KB pamici Cache,
64 KB pamici SRAM z kontrol parzystoci,
interfejsy 3SPI, I2C, UART, programowalne
linie GPIO,
zegar RTC,
25-kanaowy kontroler DMA,
wbudowane oscylatory zegarowe 26 MHz i 32 kHz,
8-kanaowy 12-bitowy przetwornik A/C SAR
o szybkoci prbkowania do 1,8 MSps,
zakres dopuszczalnych temperatur pracy od 40 do +85C.
W ofercie Analog Devices dostpny jest zestaw ewaluacyjny
ADuCM3029 EZ-KIT w cenie 199 USD.
www.analog.com

Pojemno Cena hurtowa

Symbol Obudowa
pamici Flash (>1000 sztuk)
ADuCM3027 128 KB 3,00 USD LFCSP-64
ADuCM3027 128 KB 3,00 USD WLCSP-54
ADuCM3029 256 KB 3,50 USD LFCSP-64
ADuCM3029 256 KB 3,50 USD WLCSP-54

Pierwszymi mikrokontrolerami nowej serii s ADuCM3027

i ADuCM3029 rnice si jedynie pojemnoci wewntrz-
nej pamici Flash, wynoszc odpowiednio 128 i 256 KB.
Dystansuj one inne mikrokontrolery uniwersalne, wyka-

Zaprenumeruj codzienny newsletter

z branowymi informacjami
AutomatykaB2B.pl/newsletter

Elektronik Maj 2016 113

Nowe produkty | Komunikacja
Transceiver ISM 779...965 MHz wchipowej
obudowie owymiarach 32 mm
ZL70550 to najnowszy miniaturowy transceiver z ofer-
ty rmy Microsemi, przystosowany do pracy w pamie ISM
779...965 MHz. Wyrnia si maymi wymiarami obudowy
(32 mm), pozwalajcymi na stosowanie go w wielu aplika-
cjach z sektora przemysu, medycyny czy systemw alarmo-
wych. Ponadto pobiera zaledwie 10 nA prdu w stanie upie-
nia, co zapewnia bardzo dugi czas pracy na baterii. ZL70550
idealnie nadaje si do realizacji wszelkiego typu urzdze
z bezprzewodow transmisj
danych, zasilanych z baterii
zegarkowej lub z prze-
twornika energy-
-harvest pobie-
rajcego ener-
gi z otoczenia.
Przykadem mog
tu by etykiety sklepo-
we, mierniki parametrw ro-
dowiskowych czy zminiaturyzo-
wane akcesoria do diagnostyki medycz-
nej. ZL70550 pracuje z napiciem zasilania z zakresu od 1,7 do
3,6 V, pobierajc 2,5 mA prdu w trybie odbioru oraz 2,8 mA
w trybie nadawania z moc wyjciow 10 dBm. Minimalny
pobr prdu w stanie upienia czyni go idealnym do aplika-
cji przebywajcych przez wikszo czasu w trybie nieaktyw-
nym i wybudzanych jedynie na krtki czas potrzebny na prze-
sanie danych. Jego maksymalna szybko transmisji wynosi
200 kbps. W przypadku zastosowa wymagajcych zapewnie-
nia duego zasigu transmisji istnieje moliwo zwikszenia
Cyfrowy tumik sygnaw w.cz.
1 MHz...2,5 GHz/75 omaej energii
przepi przy przeczaniu
Peregrine Semiconductor dodaje do oferty ukadw w.cz.
75-omowy cyfrowy tumik sygnaw w.cz. PE4314 bd-
114 Maj 2016 Elektronik
Zestaw ewaluacyjny dla ZL70550
mocy wyjciowej nadajnika i czuoci odbiornika kosztem nie-
wielkiego zwikszenia redniego poboru mocy.
Poza zewntrzn anten i w niektrych przypadkach sieci
dopasowujc, ukad wymaga doczenia jedynie zewntrz-
nego oscylatora kwarcowego, rezystora i dwch kondensa-
torw sprzgajcych. Zawiera kontroler MAC wykonujcy
wikszo funkcji zwizanych z obsug cza, jak wyznacza-
nie mocy sygnau odbieranego (RSSI), przydzielanie wolne-
go kanau transmisji, nasuch, synchronizacja, pakietyzacja
i korekcja bdw (FEC). Opcjonalny protok Z-Star opra-
cowany przez Microsemi pozwala skrci czas projektowa-
nia urzdzenia docelowego i daje moliwo pracy w kon-
guracji gwiazdy.
ZL70550 jest produkowany w obudowach QFN (55 mm)
i CSP (32 mm). Producent dostarcza do tego ukadu zestaw
ewaluacyjny ZLE70550BADB w cenie 200 USD.
www.microsemi.com
cy odpowiednikiem wczeniejszych wersji PE43711, PE43712
i PE43713 przeznaczonych do wsppracy z liniami o impe-
dancji charakterystycznej 50 . Podobnie jak one charaktery-
zuje si ma energi przepi przy przeczaniu (<0,5 dB), mo-
gcych powodowa degradacj parametrw sygnau w.cz. lub
nawet uszkodzenie wzmacniacza mocy.
PE4314 jest przeznaczony do przeczania
sygnaw o czstotliwoci z zakresu od 1 MHz
do 2,5 GHz. Charakteryzuje si zakresem re-
gulacji tumienia rwnym 31,5 dB i 6-bito-
w rozdzielczoci odpowiadajc wartoci
LSB wynoszcej 0,5 dB. Zapewnia monoto-
niczn charakterystyk w caym pamie pra-
cy do 2,4 GHz. Zawiera kongurowalny inter-
fejs umoliwiajcy programowanie tumienia
szeregowo lub rwnolegle. Jest zabezpieczony
przed wyadowaniami ESD do 1,5 kV (HBM).
Moe pracowa w zakresie temperatur otocze-
nia od 40 do +105C.
PE4314 jest zamykany w obudowie QFN-20
(440,85 mm) o identycznym rozkadzie wy-
prowadze jak wczeniejsze wersje PE4304,
PE4307, PE4308 i PE43404. Producent oferu-
je do niego zestaw ewaluacyjny.
www.psemi.com
 Komunikacja | Nowe produkty
Mieszacz obardzo dobrej liniowoci 75-omowe tumiki sygnaw w.cz. na pasmo
na zakres czstotliwoci wejcia w.cz. 5 MHz3 GHz
100...1000 MHz Tumiki sygnaw w.cz. programowane cyfrowo, F1975
UltraCMOS PE4152 to mieszacz o bardzo dobrej liniowo- i F1977, zostay zaprojektowane na rynek telewizji przemyso-
ci na zakres sygnaw wejciowych od 100 do 1000 MHz, wej i kablowej. S przystosowane do pracy z liniami o impedan-
charakteryzujcy si moliwoci pracy w dwch trybach: cji falowej 75 . Cechuj si bardzo dobr liniowoci i brakiem
LO enable i LO bypass z wczonym lub z wyczonym przepi przy przeczaniu,
a take moliwoci prze-
czania sygnaw o znacznie
wikszej mocy ni w przy-
padku ukadw konkuren-
cyjnych. Rni si rozdziel-
czoci, wynoszc odpo-
wiednio 6 i 7 bitw. Oba ak-
ceptuj sygnay wejciowe

Parametr F1975 (44 mm) F1977 (55 mm)

Czstotliwo pracy 5 MHz3 GHz 5 MHz3 GHz
Rozdzielczo/LSB 6-bit. / 0,5 dB 7-bit. / 0,25 dB
Maks. moc sygnau Do 28 dBm Do 28 dBm
P0.1dB (1 GHz) 31 dBm 32 dBm
Straty wtrcone (1 GHz) 1,2 dB 1,4 dB
Straty powrotne 18 dB 18 dB
Maks. bd nastawy (1 GHz) 0,1 dB 0,1 dB
IIP3 (1 GHz) 64 dBm 64 dBm

z pasma 53000 MHz. F1975 i F1977 s produkowane w obu-

dowach odpowiednio TFFN-20 i QFN-32. Ich ceny hurtowe
wynosz 1,16 i 1,45 USD przy zamwieniach 10 tys. sztuk.
www.idt.com
wewntrznym wzmacniaczem buforujcym w torze LO.
Zosta on zaprojektowany na potrzeby naziemnych mobil-
nych systemw komunikacyjnych (LMR), aparatury woj-
skowej i infrastruktury sieci telefonii komrkowej. Pracuje Nowe moduy LTE firmy Quectel
z czstotliwoci sygnau w torze LO wynoszc od 200 do W trzecim kwartale 2016 r. na rynku pojawi si nowa rodzi-
900 MHz. na moduw komunikacyjnych rmy Quectel. Noe opracowa-
Zapewnia liniowo wynoszc odpowiednio 25 i 24 dBm nia bd zgodne mechanicznie
IIP3 dla trybw LO enable i LO bypass oraz izolacj od por- i pinowo z dotychczasowymi
tu LO do portw w.cz./p.cz. odpowiednio 30/30 dB i 60/58 jednostkami jak EC20 i UC20,
dB. Straty przemiany nie przekraczaj 6,6 dB w obu trybach. niemniej bd pracowa w sieci
PE4152 jest zamykany w obudowie QFN-20 (440,85 mm). LTE 4G i nosi oznaczenia EC21
Jego cena hurtowa wynosi 7,40 USD przy zamwieniach 1000
sztuk i 6,00 USD przy zamwieniach 5000 sztuk.
www.psemi.com

i EC25. Obydwa moduy o-

parte bd na najnowszym
chipsecie Qualcomm Snap-
dragon X5 LTE (907) i bd
Monta SMT i THT. wspiera bd technolo-
Gwarancja jakoci, gi wieloantenow MIMO.
EC21 i EC25 bd oferowane w obudowie LCC o wymiarach:
skutecznoci,
29322,4 mm, co uatwi ich monta.
terminowoci EC25 dziaajcy w kategorii Cat. 4 (150/50 Mbps) charakte-
ryzuje si wysok maksymaln prdkoci poczenia, ktra
wyniesie a 150/50 Mbps. Modu bdzie bazowa na techno-
logii 3GPP Rel.10 LTE.
EC21 dziaajcy w kategorii Cat. 1 (10/5 Mbps) zapewni
Microtronic, ul. Dzieci Warszawy 31/17,
mniejsze osigi pod ktem prdkoci, ale bdzie znacznie
02-495 Warszawa taszy. Opiera si na technologii 3GPP E-UTRA Rel. 11 LTE.
Produkcja: ul. Regulska 66, Obydwa moduy bd kompatybilne wstecz z sieciami 2/3G.
02-495 Warszawa, tel. +48 602 738 856
microtronic@grabarczyk.pl
Elhurt, tel. 58 554 08 00, www.elhurt.com.pl

Elektronik Maj 2016 115

Nowe produkty | Komunikacja
Autonomiczny modu Wi-Fi plug-and-play
zobsug jzyka skryptowego
Silicon Labs dodaje do oferty modu Wi-Fi plug-and-play za-
projektowany do aplikacji, w ktrych kluczowymi wymogami
s mae wymiary podzespow i atwo integracji pozwalajca
na szybkie wprowadzenie produktu na rynek. WGM110 obej-
muje wszystkie niezbdne elementy do zapewnienia cznoci
bezprzewodowej, w tym ukad radiowy 2,4 GHz 802.11b/g/n,
zintegrowan anten, energooszczdny mikrokontroler EFM32
Gecko, stos protokow Wi-Fi i stosy protokow interneto-
wych, w tym TCP/UDP i TLS. Moe znale zastosowanie
w aplikacjach przemysowych M2M, czujnikach bezprzewo-
dowych, pilotach zdalnego sterowania, termostatach, samo-
chodowych systemach informacyjnych/multimedialnych, ter-
minalach POS i aparaturze medycznej. Nie wymaga projekto-
wania sekcji w.cz., podczania anteny, testowania ani stroje-
nia w produkcji docelowym. Uzyska certy katy CE, FCC, IC obsuga jzyka skryptowego BGScript pozwalajcego na pra-
i inne pozwalajce zaoferowa go na rynku globalnym. Moe c autonomiczn bez zewntrznego mikrokontrolera.
pracowa jako klient Wi-Fi lub punkt dostpowy. Oferowany przez producenta zestaw projektowy WGM110
Waniejsze cechy moduu WGM110: wireless soft ware development kit (SDK) obejmuje wszelkie
czuo odbiornika 98 dBm i moc odbiornika +16 dBm po- niezbdne narzdzia pozwalajce na tworzenie aplikacji IoT,
zwalajce na zapewnienie zasigu do 500 m, w tym jzyk skryptowy umoliwiajcy prac jako host lub
wymiary 2114,42 mm, w trybie autonomicznym oraz interfejs API dla trybu koproce-
wbudowany mikrokontroler EFM32 Gecko z rdzeniem ARM sora sieciowego. WGM110 jest jedynym moduem Wi-Fi z ob-
Cortex-M3 48 MHz, sug jzyka skryptowego. Korzystajc z polece podobnych
transceiver 2,4 GHz IEEE 802.11 b/g/n, do tych z jzyka Basic, projektanci mog za pomoc BGScript
zintegrowana antena chipowa, atwo tworzy aplikacje Wi-Fi bez zewntrznego mikrokon-
interfejsy UART, I2C, SPI i USB, trolera. Kod jest wtedy wykonywany bezporednio w module
wbudowane stosy protokow m.in. HTTP/TLS/TCP/IP, WGM110, co redukuje potrzebn przestrze pytki drukowa-
interfejs programowy API kompatybilny z wczeniejszym nej, ogranicza koszt i pozwala przyspieszy wprowadzanie no-
moduem WF121 z oferty Silicon Labs, wych produktw na rynek.
rodowisko projektowe SLWSTK6120A pozwalajce na szyb- Cena moduu WGM110 wynosi 8,93 USD przy zamwie-
kie rozpoczcie projektowania, niach 10 tys. sztuk.
www.silabs.com

Najmniejszy na rynku trans-

ceiver IO-Link wobudowie
WLP 2,52,5 mm
Firma Maxim opracowaa najmniej-
szy na rynku transceiver IO-Link produ-
kowany w obudowie o powierzchni za-
ledwie 2,52,5 mm. Charakteryzuje si
on dodatkowo bardzo ma rezystan-
cj wewntrzn (typ. RON=2,3 ) i bar-
dzo maym poborem mocy, mniejszym
o ponad poow ni wczeniejsze wersje.
MAX14827 zawiera dwa sterowniki linii
z zabezpieczeniem przed odwrceniem
polaryzacji, zapewniajce maksymalny
prd wyjciowy 250 mA. Moe praco-
wa w szerokim zakresie napi zasilania
od 9 do 60 V, co uatwia realizacj zabez-
piecze przed wyadowaniami z wykorzystaniem miniaturo- jcych z mikrokontrolerem i 3-yowy UART. MAX14827 wy-
wych transili. Zawiera regulatory napicia 3,3 i 5 V do zasila- stpuje w dwch wersjach obudw: WLP (2,52,5 mm) i TQFN
nia ukadw wsppracujcych. Udostpnia elastyczny inter- (44 mm). Jest zdatny do pracy w szerokim zakresie tempera-
fejs kontrolny: linie I/O dla czujnikw niewsppracujcych tur otoczenia od 40 do +125 C. Jego ceny hurtowe zaczynaj
z mikrokontrolerem, interfejs SPI dla czujnikw wsppracu- si od 3,35 USD przy zamwieniach 1000 sztuk.
www.maximintegrated.com

116 Maj 2016 Elektronik


Interfejs USB HID class zportami
I2C iUART
Najnowszym produktem z oferty rmy FTDI
Chip jest interfejs HID (human interface device)
o symbolu FT260, zgodny ze specy kacj USB 2.0
Full Speed (12 Mbps). Umoliwia on atwe pod-
czanie do portu USB np. ekranw dotykowych czy
peryferii komputerowych przez standardowy in-
terfejs USB HID class. Moe znale zastosowanie
w konwerterach USB RS232/RS422/RS485, mo-
stach USB HID-over-I2C, kontrolerach USB I2C
master, kontrolerach HID class Device i innych.
Jest zamykany w 28-wyprowadzeniowych obudo-
wach SSOP i QFN. FT260 zapewnia obsug caego protoko-
u USB, dziki czemu moe by atwo integrowany w aplika-
cjach embedded. Poniewa korzysta ze standardowych klas
sterownikw, nie ma koniecznoci instalowania dodatko-
wych sterownikw poszczeglnych producentw. Elastyczne
linie I/O wsppracuj z ukadami zewntrznymi zasilany-
mi napiciem z zakresu od 1,8 do 3,3 V. Pobr prdu wyno-
si typowo 24 mA w stanie aktywnym i 385 A w trybie su-
spend. FT260 jest pierwszym tego typu ukadem kompaty-
Pierwsza na rynku pami Universal Flash
Storage (UFS) 2.0 opojemnoci 256 MB
Samsung Electronics zaprezentowa pierwsz 256-megabaj-
tow pami bazujc na nowym standardzie Universal Flash
Storage (UFS) 2.0, adresowan do urzdze mobilnych kla-
sy high-end. Jest to pami szybsza od popularnych napdw
SATA SSD dla komputerw stacjonarnych. Zostaa zrealizo-
wana w technologii V-NAND zapewniajcej szybko operacji
wejcia/wyjcia wynoszc odpowiednio 45 i 40 tys. IOPS dla
odczytu i zapisu w trybie random, niemal dwukrotnie wiksz
Kontrolery I/O do systemw embedded
ikomputerw przemysowych
Microchip wprowadza na rynek seri 6 kontrolerw I/O do
systemw embedded i komputerw przemysowych o archi-
tekturze x86, czcych szerok gam wej/wyj z funkcjami pustowoci 1,5 Mbps (opcjonalnie kolejne dwa 4-yowe),
monitorowania sprztowego napicia zasilania, temperatury
i prdkoci obrotowej wentylatora. S one produkowane w wer-
sjach na komercyjny (0...+70C)
i przemysowy (40...+85C) zakres
temperatur pracy. Rni si mi-
dzy sob zestawem wbudowanych
peryferii, do ktrych nale midzy
innymi porty szeregowe, rwnole-
ge i PS/2, zestaw linii GPIO, opcjo-
nalny kontroler klawiatury itp.
Waniejsze cechy modelu
SCH3227:
napicie zasilania 3,3 V,
interfejs LPC,
kontroler klawiatury 8042,
Ukady cyfrowe | Nowe produkty
bilnym z protokoem HID-over-I2C, specy kowanym w wer-
sji 8 systemu Windows. Moe korzysta z 4 trybw o r-
nej szybkoci transmisji: standard (SM), fast (FM), fast plus
(FM+) i high speed (HS) z 7-bitowym adresowaniem. Zawiera
zintegrowan pami umoliwiajc przechowywanie wa-
snych deskryptorw USB uytkownika. Wbudowany oscyla-
tor z ptl PLL eliminuje potrzeb doczania zewntrznego
rezonatora, co oznacza mniejsz potrzebn przestrze mon-
taow i nisz cen podzespow.
www.ftdichip.com
od pamici UFS poprzedniej generacji. Przy odczycie sekwen-
cyjnym ukad oferuje przepustowo 850 MB/s, niemal dwu-
krotnie wiksz ni napdy SATA SSD, a przy zapisie sekwen-
cyjnym 260 MB/s, niemal trzykrotnie wiksz ni wysokiej
jakoci karty micro SD. Pozwala to np. na pynne odtwarza-
nie lmw Ultra HD 4K na dzielonym ekranie, rwnoczenie
z przeszukiwaniem czy pobieraniem klipw wideo. Pojemno
256 GB wystarcza na zapis niemal 50 lmw w rozdzielczoci
Full HD. Jeli chodzi o wymiary ukadu, oferuje on wikszy
wspczynnik pojemno/objto ni karty micro SD.
www.samsung.com
32-bajtowy rejestr klucza do autoryzacji,
funkcje monitorowania sprztowego,
port rwnolegy IEEE 1284 EPP/ECP,
4 porty szeregowe 8-pinowe z ukadem UART NS16550 o prze-
3 wejcia tachometryczne i 3 wyjcia PWM do automatycznego
sterowania wentylatorem,
40 linii GPIO,
2 wyjcia sterujce diodami LED,
port IrDA 1.0,
zgodno z ACPI 2.0.
Rodzina kontrolerw Super I/O
SCH322X obejmuje obecnie 6 wer-
sji produkowanych w obudowach
WFBGA-64 (66 mm), WFBGA-84
(77 mm), WFBGA-100 (88 mm)
i WFBGA-144 (99 mm).
Ich ceny hurtowe zaczynaj si
od 1,50 USD przy zamwieniach
10 tys. sztuk.
www.microchip.com
Elektronik Maj 2016 117
Nowe produkty | Ukady zasilania
Impulsowy regulator napicia
step-down 65 V/3,5 A obardzo maym
poziomie generowanych zaburze EMI
Jedn z nowoci w ofercie rmy Linear Technology
jest impulsowy regulator napicia DC-DC o symbo-
lu LT8641, wyrniajcy si bardzo maym poziomem
generowanych zaburze EMI. Dziki zastosowaniu ar-
chitektury Silent Switcher i modulacji z rozpraszaniem
widma (spread spectrum) obniono w nim emisj EMI
o ponad 25% w porwnaniu z innymi podobnymi uka-
dami, nawet przy czstotliwoci taktowania przekracza-
jcej 2 MHz. Zapewnia to zgodno z wymogami nor-
my samochodowej CISPR25 class 5 w zakresie rednie-
go i maksymalnego poziomu emisji.
LT8641 moe pracowa z napiciem wejciowym z sze-
rokiego zakresu od 3 do 65 V, umoliwiajc stabilizacj
napicia wyjciowego ju od 0,81 V. Zapewnia maksy-
malny cigy prd wyjciowy wynoszcy 3,5 A (szczyto-
wy do 5 A) i sprawno sigajc 95%. Dua dopuszczalna cz- Technology, do standardowego wyposaenia naley wewntrz-
stotliwo taktowania (>2 MHz) pozwala na stosowanie minia- na ptla kompensacji, wyjcie sygnalizacyjne Power Good i za-
turowych elementw wsppracujcych. LT8641 pobiera mniej bezpieczenie termiczne.
ni 2,5 A w stanie spoczynkowym dziki wprowadzonemu LT8641EUDC jest produkowany w obudowie QFN o po-
trybowi pracy Burst. Jego napicie dropout nie przekracza 130 wierzchni 43 mm. Dostpna jest te wersja LT8641IUDC na
mV @ 1 A we wszystkich warunkach pracy. Wyjciowe napi- rozszerzony zakres dopuszczalnych temperatur pracy od 40
cie zaburze nie przekracza 10 mVP-P. Podobnie jak w przy- do +125C. Ceny hurtowe zaczynaj si od 4,35 USD przy za-
padku wikszoci regulatorw impulsowych z oferty Linear mwieniach 1000 sztuk.
www.linear.com

Tanie nieizolowane regulatory POL 500 mA

osprawnoci sigajcej 95%
Tanie nieizolowane regulatory impulsowe POL serii MSR-
7805WUP mog by stosowane jako zamienniki dla popu-
larnej serii regulatorw liniowych LM78xx. S produkowane
w obudowach o identycznych wymiarach i identycznym roz-
kadzie wyprowadze. Charakteryzuj si wydajnoci prdo-
w wynoszc w zalenoci od wersji od 150 do do 500 mA,

precyzyjn stabilizacj napicia wyjciowego (line regulation

typ. 0,2%, load regulation typ. 0,4%) oraz du sprawnoci
sigajc 95%, eliminujc konieczno montau radiatorw.
Zakres dopuszczalnych temperatur pracy wynosi dla nich od
40 do +85C, a redni czas bezawaryjnej pracy to 2 mln go-
dzin. Regulatory MSR7805WUP wystpuj w wersjach o no-
minalnym napiciu wejciowym 12 i 24 VDC oraz o napiciach
wyjciowych 3,3, 5, 12 i 15 VDC. W zalenoci od konguracji
wyprowadze mog pracowa z dodatnim lub ujemnym napi-
ciem wyjciowym. Zawieraj zabezpieczenie przed zwarciem
wyjcia. Przy braku obcienia ich pobr prdu ze rda wej-
ciowego wynosi okoo 200 mA.
www.micropowerdirect.com

118 Maj 2016 Elektronik

 Ukady zasilania | Nowe produkty
adowarka buck-boost do 1...3 ogniw
litowo-jonowych wsppracujca
zportem USB-C
ISL9237 to pierwsza z oferty Intersil adowarka akumula-
torw litowo-jonowych pracujca w trybie buck-boost, kt-
rej zakres dopuszczalnych napi wejciowych rozciga si od
3,2 do 23,4 V. Umoliwia adowanie jednego, dwch lub trzech
poczonych szeregowo ogniw, generujc napicie wyjcio-
we z przedziau od 2,4 do 13,8 V. Moe wsppracowa z r-
nymi rodzajami rde wejciowych, w tym z zasilaczem sie-
ciowym i portem USB-C. Oferuje funkcj OTG dla aplika-
cji 2- i 3-ogniwowych, umoliwiajc przeczenie adowarki
do trybu reverse buck, w ktrym generowane jest napicie 5 V
dla portu USB. Ukad jest produkowany w obudowie QFN-32.
Pozostae cechy ISL9237: interfejs I2C/SMBus,
czstotliwo pracy do 1 MHz, zgodno ze specyfikacj Intel IMVP-8,
tryb doadowywania i adowania akumulatorw gboko wyjcie PSYS do monitorowania pracy adowarki,
rozadowanych, ogranicznik prdu wejciowego i wyjciowego.
www.intersil.com

Izolowane przetwornice DC-DC Module wiera dodatkowy, liniowy regulator napicia o wydajnoci pr-
ozakresie napi wejciowych dowej 300 mA i maych szumach wyjciowych (20 VRMS). Jego
od 2,8 do 40 V zakres napi wyjciowych wynosi od 1,2 do 18 V.
Do oferty Linear Technology tra y dwie kolejne prze- Ceny hurtowe przetwornic LTM8067 i LTM8068 zaczynaj
twornice DC-DC rodziny Module oznaczone symbolami si od 10,90 USD przy zamwieniach 1000 sztuk.
LTM8067 i LTM8068. S to przetwornice izolowane zawieraj-
www.linear.com
ce transformator, ukad sterowania, tranzystory przeczajce
i inne niezbdne komponenty zamknite w miniaturowej obu-
dowie BGA o wymiarach 11,39,04,9 mm. Mog pracowa
w szerokim zakresie temperatur zcza od 40 do +125C. Do
realizacji kompletnego obwodu wymagaj jedynie zewntrz-
nego rezystora i dwch kondensatorw. Pod wzgldem drogi
upywu, odstpu izolacyjnego i innych parametrw oba uka-
dy speniaj wymogi normy bezpieczestwa UL60950 dla sys-
temw IT. Zapewniaj izolacj galwaniczn midzy wejciem
i wyjciem na poziomie 2 kVAC.

LTM8067 i LTM8068 to przetwornice o topologii yback,

co oznacza, e mog pracowa z napiciem wyjciowym wy-
szym, rwnym lub niszym od wejciowego. Charakteryzuj
si szerokim zakresem napi wejciowych od 2,8 do 40 V.
LTM8067 wytwarza napicia wyjciowe z zakresu od 2,5 do
24 V, zapewniajc wydajno prdow 450 mA. LTM8068 za-

Elektronik Maj 2016 119

Nowe produkty | Ukady zasilania
Dwufazowe kontrolery DC-DC Boost 5...55 V
do elektroniki samochodowej
ISL78227 i ISL78229 to dwufazowe kontrolery DC-DC
Boost do elektroniki samochodowej, wyposaone w sterow-
niki zewntrznych tranzystorw MOSFET high-side i low-si-
de. Wsppracujc z 12-woltowym akumulatorem, umoliwia-
j zwikszenie napicia wyjciowego do 24, 36 lub 48 V, wy-
maganych w przypadku samochodowych wzmacniaczy audio
o mocy 200...800 W montowanych w baganikach, acuchw
diod LED stosowanych w reektorach czy systemw start-stop.
Oba ukady speniaj te rygorystyczne normy obowizujce
w przemyle i telekomunikacji.
ISL78227 i ISL78229 charakteryzuj si szerokim zakresem
napi wejciowych/wyjciowych wynoszcym od 5 do 55 V
i sprawnoci powyej 95%. Mog by czone w kongura-
cji dwufazowej pozwalajcej zwikszy moc wyjciow oraz
zredukowa poziom zakce na wejciu i wyjciu, co wie nych ukadw telemetrycznych wymaganych do konguracji
si z moliwoci stosowania mniejszych i taszych konden-
satorw. Zawieraj komplet obwodw zabezpieczajcych, po-
zwalajcych na prac w praktycznie dowolnych warunkach.
Unikalna funkcja soft-on zapewnia agodne przechodzenie po-
midzy trybami pracy DCM i CCM, zapewniajc bezpieczn
prac zasilacza w rnych warunkach rozruchu. Funkcja enve-
lope-tracking zapewnia dynamiczn regulacj napicia wyj-
ciowego, aby speni wymogi energetyczne wszystkich ob-
cie systemowych. Przykadowo, przy niskim napiciu aku-
mulatora musi by ograniczona moc niektrych komponen-
tw, w tym m.in. wzmacniacza audio, zwaszcza pracujce-
go przy wyczonym silniku. Aby zapewni zgodno z wy-
mogami samochodowej normy nienaruszalnoci bezpiecze-
stwa (ASIL) ISO 26262, ISL78229 wyposaono w interfejs
PMBus do zaawansowanych funkcji sterowania, telemetrii
i diagnostyki. Eliminuje on konieczno stosowania oddziel-
Impulsowy regulator napicia 50 A
wobudowie BGA owymiarach 16165 mm
LTM4650 to impulsowy regulator napicia nalecy do
rodziny ukadw Module, zawierajcy wbudowane cew-
ki ekranowane, tranzystory MOSFET i ukad sterowania.
120 Maj 2016 Elektronik
rodzajw bdw, przywracania systemu i monitorowania.
ISL78227 i ISL78229 zawieraj zabezpieczenie przepiciowe do
60 V. Mog pracowa z czstotliwoci taktowania od 50 MHz
do 1,1 MHz, rwnie przy synchronizacji sygnaem zewntrz-
nym. Uzyskay kwali kacj AEC-Q100. Charakteryzuj si
szerokim zakresem dopuszczalnych temperatur pracy od 40
do +125C. Synchroniczny kontroler boost ISL78227 jest pro-
dukowany w obudowie WFQFN-32 o powierzchni 55 mm.
Jego cena hurtowa wynosi 3,45 USD przy zamwieniach 1000
sztuk. Producent oferuje dla tego ukadu pytk ewaluacyjn
ISL78227EV1Z w cenie 127 USD.
Synchroniczny kontroler boost ISL78229 z wbudowanym in-
terfejsem PMBus jest zamykany w obudowie WFQFN-40 (66
mm) i oferowany w cenie hurtowej 3,95 USD. Rwnie do nie-
go dostpna jest pytka ewaluacyjna ISL78229EV1Z w cenie
172 USD.
www.intersil.com
Pracuje w zakresie napi wejciowych od 4,5 do 15 V i umo-
liwia programowanie napicia wyjciowego od 0,6 do 1,8 V.
Maksymalna odchyka napicia wyjciowego wynosi 1,5%
w caym zakresie dopuszczalnych napi wejciowych, prdw
wyjciowych i temperatur.
Pomimo maych gabarytw (16165 mm), LTM4650 jest
w stanie dostarczy do obcienia maksymalny prd 50 A
lub 225 A w konguracji dwuwyjciowej. W przykadowej
konguracji V IN=12 V, VOUT=0,9 V mona to zapewni nawet
bez doczonego radiatora przy wymuszonym obiegu powie-
trza 200 lfm w temperaturze otoczenia do +71C (lub 400 lfm
do +77C). W zastosowaniach wymagajcych duej wydaj-
noci prdowej istnieje moliwo czenia rwnolegego kil-
ku regulatorw pracujcych z przesuniciem fazowym, do-
starczajcych do obcienia sumaryczny prd wyjciowy na-
wet do 300 A.
LTM4650 zapewnia sprawno sigajc 92% przy maksy-
malnym obcieniu w konguracji VIN=5 V, VOUT=1,8 V oraz
86% w konguracji V IN=12 V, VOUT=1,0 V. Moe pracowa
w szerokim zakresie temperatur otoczenia od 40 do +125C.
Jego ceny hurtowe zaczynaj si od 46,75 USD przy zamwie-
niach 1000 sztuk.
www.linear.com
 Ukady zasilania | Nowe produkty
Miniaturowe zasilacze impulsowe Sieciowe zasilacze medyczne 40 i65 W
do owietlenia LED-owego onapiciach wyjciowych 5, 12,15, 24 i48 V
TME oferuje nowe zasilacze im- Zasilacze medyczne nowych serii RACM40 i RACM65 r-
pulsowe rmy Aimtec do my Recom s produkowane w wersjach open-frame i obudo-
diod LED duej mocy: wanych. S to zasilacze o mocy odpowiednio 40 W i 65 W,
AMEPR5 oraz AMEPR8. akceptujce napicie wejciowe z uniwersalnego zakresu od
Zostay one umiesz- 85 do 264 VAC i dostarczajce do wyjcia napicie wynoszce
czone w cylindrycznych
obudowach o wymiarach
2926,5 mm z tworzywa
sztucznego i maj wypro-
wadzenia w postaci ela-
stycznych przewodw.
Jednostki te zostay wy-
konane w klasie szczel-
noci IP67 i ich wymiary
s dopasowane do tego,
aby mogy one zosta
umieszczone w odbudowie
klasycznej wietlwki TL-D. Zasilacze s
dostpne w wykonaniach o mocy wyjciowej 5 oraz 8 W i na w zalenoci od wersji 5, 12, 15, 24 lub 48 VDC. Zawieraj dwa
wyjciu dostarczaj prd o staej wartoci. S w peni zabez- niezalene obwody izolujce pacjenta od rda wysokonapi-
pieczone przed przepiciami oraz zwarciem. Mog by zasila- ciowego (2xMOOP), wymagane w stosowanej obecnie apara-
turze medycznej. Charakteryzuj si bardzo maym prdem
Moc Prd Napicie Napicie upywu, nieprzekraczajcym 75 A. Ich napicie wyjciowe
Symbol
[W] wyjciowy [A] wejciowe wyjciowe [V]
AMEPR5-1630AZ 4,8 0,3 816 moe by dostrajane w zakresie 10% wartoci nominalnej, co
AMEPR5-1435AZ 4,9 0,35 614 pozwala np. kompensowa straty na kablach. Napicie wyjcio-
90264 VAC
AMEPR5-1236AZ 4,32 0,36 512 we jest stabilizowane z dokadnoci lepsz ni 0,2% w do-
130370 VDC
AMEPR5-0670AZ 4,2 0,7 26
puszczalnym zakresie zmian napicia wejciowego i 0,5%
AMEPR5-05100AZ 5,0 1,0 35
AMEPR8D-2435AZ 8,4 0,35 1224 w dopuszczalnym zakresie zmian prdu obcienia.
AMEPR8D-1840AZ 7,2 0,4 90264 VAC 918 Pozostae cechy:
AMEPR8D-1270AZ 8,4 0,7 612 brak wymogu minimalnego obcienia,
zakres dopuszczalnych temperatur pracy od 40 do +85C,
ne napiciem z przedziau 90264 VAC lub 130370 V DC (tylko wzmocniona izolacja 4 kV AC midzy wejciem i wyjciem
seria AMEPR5). Dodatkowo seria AMEPR8 wyposao- (2,5 kV AC midzy wyjciem i obudow),
na zostaa w aktywny ukad korekcji wspczynnika mocy. droga upywu i odstp izolacyjny po 8 mm,
Zasilacze pracuj w zakresie temperatur od 0 do 80C i maj zgodno z wymogami medycznych norm bezpieczestwa
sprawno sigajc 79%. Ich pobr mocy w stanie bez ob- IEC/ES/EN-60601-1 3rd Edition,
cienia (standby) wynosi poniej 300 mW. Parametry po- wbudowany filtr EMI Class B,
szczeglnych wykona spord wymienionych dwch grup sprawno do 93,5%,
pokazano w tabeli. 5-letnia gwarancja.
TME, tel. 42645 55 55, www.tme.pl Radiotechnika, tel. 71 327 07 00, www.recom-electronic.com

Standardowe i
modykowane
obudowy plastikowe i
metalowe z aluminium
oraz stali
sales@hammondmfg.eu

www.hammondmfg.com
Elektronik Maj 2016 121
Nowe produkty | Ukady zasilania
90-watowe sterowniki LED do komercyjnych
systemw owietleniowych, eliminujce
zjawisko migotania
Dialog Semiconductor dodaje do oferty dwa sterowniki LED
o mocy wyjciowej 90 W przeznaczone do zastosowa w ko-
mercyjnych systemach owietleniowych: iW3629 (bez regulacji
jasnoci) i iW3631 (z regulacj jasnoci). Ukady te pozwalaj
zastpi nawet do 45 podzespow pasywnych. Dziki opaten-
towanej technologii Flickerless wyeliminowano w nich zjawi-
sko migotania. Jest to kluczow cech eliminujc zmczenie
oczu, wan zwaszcza przy dugim czasie przebywania uyt-
kownika w pobliu rda wiata.
Oba ukady mog wsppracowa z maymi kondensatorami
w obwodzie wejciowym i wyjciowym oraz z maymi trans-
formatorami, co skraca list podzespow, redukujc wymia-
ry i koszt zasilacza. Zapewniaj wspczynnik mocy wikszy
od 0,95, mniejsz od 15% zawarto harmonicznych i spraw-
no powyej 85% w szerokim zakresie obcie, pozwala-
jc atwo uzyska kompatybilno z wymogami Design Lights
Consortium (DLC). Ich dwustopniowa struktura wewntrz-
na obejmuje stopie prostownika AC pracujcego z napi-
ciem wejciowym od 90 do 277 VAC, aktywny ukad mikkie-
go startu i stopie boost zasilajcy przetwornic DC-DC y-
back. iW3629 zasila diody LED staym prdem. Dziki zastoso-
waniu opracowanej przez rm Dialog techniki pomiaru pr-
du w obwodzie pierwotnym, zapewnia mae wspczynniki
line- i load-regulation bez koniecznoci stosowania elementw
sprzenia zwrotnego po stronie wtrnej transformatora. Jest
gotowy do pracy w czasie okoo 0,5 s po wczeniu zasilania.
iW3631 umoliwia dodatkowo regulacj jasnoci w zakresie od
1 do 100% wartoci maksymalnej. Zawiera interfejs do wsp-
pracy ze standardowymi regulatorami analogowymi 010 V,
co eliminuje konieczno stosowania zewntrznego rda na-
piciowego czy mikrokontrolera. Moe by te skongurowa-
ny do wsppracy z regulatorami bezprzewodowymi PWM.
www.dialog-semiconductor.com
 Ukady zasilania | Nowe produkty
Impulsowe regulatory napicia
owydajnoci prdowej do 35 A
wobudowach owymiarach 75 mm
Inneon wprowadza na rynek seri impulsowych regulato-
rw napicia SupIRBuck o rekordowym wspczynniku mocy
do objtoci obudowy, wyposaonych w cyfrowy interfejs I2C/
PMBus. Zawieraj one m.in. kontroler PWM, wysokoprdowe
tranzystory MOSFET i diod Bootstrap zamknite wewntrz
miniaturowej obudowy PQFN. Nadaj si do wykorzystania
wszdzie tam, gdzie stosowane s niskie napicia i due pr-
dy zasilajce. Mog by kongurowane zdalnie przez interfejs
PMBus, a ich parametry s przechowywane w wewntrznej pa-
mici. Za pomoc 66 komend PMBus uytkownik moe pre-
cyzyjnie kongurowa i mierzy parametry pracy regulato-
ra, m.in. napicie wejciowe oraz napicie, prd i moc wyjcio-
w, co przekada si na znaczne skrcenie czasu projektowa-
nia i wprowadzania nowych produktw na rynek. Co wicej,
regulatory SupIRBuck daj rwnie moliwo pracy w stan- Waniejsze parametry:
dardowej konguracji analogowej niewymagajcej programo- napicie wejciowe: do 21 V,
wania, gdzie wyniki pomiaru prdu wyjciowego i temperatu- napicie wyjciowe: od 0,5 V do 0,875 VIN,
ry s wyprowadzane w postaci analogowej. czstotliwo pracy: do 1,5 MHz,
Nowa oferta obejmuje 4 typy regulatorw: 6-amperowy dokadno pomiaru prdu wyjciowego: 5%,
IR38060 produkowany w obudowie PQFN5x6 oraz 15-, 25- dokadno wbudowanego rda napiciowego: 0,5%,
i 35-amperowe IR38062, IR38063 i IR38064 produkowane zakres temperatur pracy zcza: od 40 do +125C,
w obudowach PQFN5x7. wbudowany ogranicznik prdowy.
www.infineon.com

Elektronik Maj 2016 123

Nowe produkty | Ukady zasilania
Maogabarytowe 5-watowe
przetwornice DC-DC do pracy
wtemperaturze do +75C
Do oferty rmy Traco Power tra a seria
maogabarytowych przetwornic DC-DC
TDN 5WI o mocy znamionowej 5 W, za-
mykanych w obudowach o objtoci 1,23
cm3 (13,210,169,14 mm). Przetwornice
TDN 5WI mog pracowa w zakresie tem-
peratur otoczenia do +50C z pen wy-
dajnoci oraz do +75C z moc wyjcio-
w ograniczon o poow. Zapewniaj izo-
lacj do 1500 VDC midzy wejciem i wyj-
Miniaturowe zasilacze AC-DC 5 W
do montau PCB zgodne zwymogami
standardw medycznych
Ultraminiaturowe zasilacze AC-DC nowej serii EME05 s
najmniejszymi tego typu komponentami dostpnymi obec-
nie w sprzeday. S to zasilacze o mocy znamionowej 5 W,
dostarczane w wersjach obudowanych i open-frame. Dziki
bardzo maym wymiarom, wynosz-
cym 35,623,717,6 mm zajmuj mini-
maln przestrze w urzdzeniach doce-
lowych. Zapewniaj zgodno z wymo-
gami 3. edycji midzynarodowych norm
bezpieczestwa dla medycyny, EN60601-
-1:2006 i ANSI/AAMI ES60601-1:2005.
Charakteryzuj si wzmocnion (podwj-
n) izolacj do 4000 VAC midzy wejciem
i wyjciem oraz zapewniaj ochron pa-
cjenta zgodnie z 2MOPP. Wystpuj w 8
wariantach jednowyjciowych pokrywa-
jcych wszystkie najczciej wystpujce
124 Maj 2016 Elektronik
Aktywny synchroniczny prostownik
AR30N60PPA do zasilaczy impulsowych
AR30N60PPA to aktywny synchroniczny prostownik do ob-
wodw wtrnych zasilaczy impulsowych, wytwarzajcy napi-
cie wyjciowe z zakresu od 3,5 do 6 V. Zawiera kontroler i tran-
zystor MOSFET emulujce charakterystyk diody idealnej, co
pozwala ograniczy straty mocy w zasilaczu. Wyprowadzenie
SYNC po podczeniu do sekcji sterujcej w obwodzie pierwot-
nym zapewnia zsynchronizowan prac wewntrznego tran-
zystora MOSFET z przecznikiem w obwodzie pierwotnym
zasilacza, pozwalajc unikn odwrcenia polaryzacji tran-
zystora. AR30N60PPA moe pracowa w topologii zaporowej
i LLC w trzech trybach: DC (Discontinuous Conduction), CC
(Continuous Conduction) i QR (Quasi-Resonant). Oferuje ze-
sp obwodw pozwalajcych poprawi sprawno i integral-
no systemu (m.in. ukad wykrywajcy mae obcienie wyj-
cia, zabezpieczenie termiczne i zabezpieczenie podnapiciowe).
Jest zamykany w obudowie DFN6040.
www.diodes.com
ciem. Pomimo maych gabarytw ofe-
ruj pen funkcjonalno wczeniej-
szych wersji. Zawieraj wejcie On/O
i zabezpieczenie zwarciowe. Speniaj
wymogi normy EMC EN55022 class A.
Nie wymagaj minimalnego obcienia.
S objte 3-letni gwarancj.
Seria TDN 5WI obejmuje przetwor-
nice o napiciu wyjciowym pojedyn-
czym 3,3, 5, 12, 15 i 24 VDC i podwjnym
5, 12, 15 VDC. S one produkowane
na zakresy napi wejciowych 4,5...12,
9...36 i 18...75 VDC.
www.tracopower.com
wartoci napi od 3,3 do 48 V DC. Zasilacze serii EME05 s
chodzone przez naturaln konwekcj. Mog by bezpiecznie
przeciane do 130% mocy znamionowej przez 30 sekund bez
ryzyka uszkodzenia, co pozwala na ich stosowanie w aplika-
cjach, w ktrych konieczne jest oddanie do obcienia wik-
szej mocy w fazie rozruchowej przez stosunkowo krtki czas.
Pracuj w uniwersalnym zakresie napi wejciowych od 90
do 264 VAC. Pod wzgldem poziomu pro-
mieniowanych i przewodzonych zabu-
rze elektromagnetycznych zapewnia-
j zgodno z wymogami normy EMI
EN55011 w klasie B bez zewntrznych
ltrw. Ich dopuszczalny zakres tempe-
ratur pracy rozciga si od 25 do +75C
(do +50C z pen moc wyjciow).
Zasilacze serii EME05 s obecnie do-
stpne w ofercie Farnell element14 i Digi-
Key oraz mog by zamawiane bezpo-
rednio od XP Power. S objte 3-letni
gwarancj.
www.xppower.com
 Dlaczego warto czyta Elektronik
Magazyn Elektroniki Profesjonalnej

Elektronika? Numer 5 (228) maj 2016 r.

Redakcja magazynu
Redaktor naczelny
Robert Magdziak
tel. 22 257 84 96
r.magdziak@elektronik.com.pl
Co miesic publikujemy ponad sto stron z nowociami z brany, wywiadami,

Zastpcy red. nacz.
analizami rynku i artykuami technicznymi Zbigniew Pitek
Piszemy dla konstruktorw elektronikw, projektantw, pracownikw
z.piatek@elektronik.com.pl
dziaw zaopatrzenia zainteresowanych pogbianiem kompetencji Tomasz Daniluk
t.daniluk@elektronik.com.pl
zawodowych oraz zdobywaniem informacji o nowych technologiach
Wsppracownicy:
Zajmujemy si tematyk projektowania i produkcji elektroniki,
Monika Jaworowska, Krzysztof Pochwalski,
oprogramowaniem, narzdziami i technologiami Jarosaw Doliski, Piotr Zbysiski,
Marcin Tronowicz, Agnieszka Grabowska
Wsppracuj z nami czoowe wiatowe firmy krajowe izagraniczne

oraz instytucje zwizane zbran elektroniczn Redakcja techniczna
Beata Gowacka-Woniak
Wszystkie artykuy redaguj inynierowie elektronicy otrzymujesz dziki

temu sprawdzone, merytoryczne informacje Adres redakcji
Publikujemy unikalne wywiady z ludmi odnoszcymi sukcesy
Redakcja magazynu Elektronik,
ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa
w naszej brany
Co miesic opracowujemy analizy rynku w formie raportw zawsze
Dzia marketingu i reklamy
bdziesz na bieco z ofert dostawcw Meneder magazynu
Boena Krzykawska
Tylko u nas znajdziesz opisy nowych produktw, zanim pojawi si one
tel. 22 257 84 42, faks 22 257 84 67
u polskich dystrybutorw tel. kom. 501 047 583
b.krzykawska@elektronikaB2B.pl
Co roku wydajemy darmowy Informator Rynkowy Elektroniki kompleksowe

opracowanie zawierajce analizy rynku i przedstawiajce najwaniejszych Zesp marketingu i reklamy
dostawcw dziaajcych w brany Katarzyna Gugaa
tel. 22 257 84 64
Gwarantujemy codzienny dostp do nowoci poprzez stron ElektronikaB2B.pl
k.gugala@elektronikaB2B.pl
oraz newsletter Magdalena Korgul
tel. 22 275 84 69
Jak by na bieco z bran? m.korgul@elektronikaB2B.pl
Grzegorz Krzykawski
Dajemy Ci moliwo czytania nowoci z brany i merytorycznych artykuw tel. 22 257 84 60
wsposb, jaki lubisz. Magazyn Elektronik to kilka form publikacji: g.krzykawski@elektronikaB2B.pl
Andrzej Tumaski
tel. 22 257 84 63
a.tumanski@elektronikaB2B.pl
Katarzyna Winiewska
tel. 22 257 84 65
k.wisniewska@elektronikaB2B.pl

Serwis internetowy
http://www.elektronikaB2B.pl
Redaktor prowadzcy
Mateusz Woniak
Wydanie

Wydanie Portal oraz

Wydanie

mateusz.wozniak@avt.pl
papierowe elektroniczne newsletter tabletowe
Co miesic na Twoim Darmowe wydanie cyfrowe Znajdziesz nas Czytaj take Elektronika Wydawnictwo
biurku. Prenumerat regularnie wTwojej w Internecie na bieco korzystajc z iPada AVT-Korporacja spka z o.o.
ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa
zamwisz tutaj: skrzynce e-mailowej. aktualizowany portal Wpisz w kiosku Apple tel. 22 257 84 99, faks 22 257 84 00
www.elektronikab2b.pl/ Zamwisz je tutaj: www.elektronikaB2B.pl Store haso Elektronik
Dyrektor wydawnictwa
prenumerata www.elektronikab2b.pl/ Moesz rwnie zamwi AVT-Korporacja lub link:
prof. Wiesaw Marciniak
eprenumerata codzienny newsletter https://itunes.apple.
com/us/app/elektronik/ Dzia prenumeraty
id581347005?mt=8 ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa
tel. 22 257 84 22, faks 22 257 84 67
prenumerata@avt.pl

Wydanie papierowe, elektroniczne, tabletowe i strona

internetowa wraz znewsletterem czytaj nas tak, jak lubisz!
Magazyn Elektronik to gos inyniera elektronika w Polsce!
Wszystkie wymienione produkty i nazwy podajemy wycz-
nie w celach identyfikacyjnych i mog one by zastrze-
onymi znakami odpowiednich wacicieli. Redakcja nie
zwraca materiaw niezamwionych oraz zastrzega sobie
prawo do adiustacji, doboru tytuw i dokonywania skrtw
w nadsyanych materiaach. Redakcja nie ponosi odpowie-
dzialnoci za tre reklam.

Docz do elitarnej spoecznoci najlepiej

poinformowanych specjalistw! AVT-Korporacja
jest czonkiem
Elektronik to gwarancja zawsze aktualnych i merytorycznych Izby Wydawcw Prasy

artykuw oraz newsw branowych

Indeks reklam
EL 5/2016
Advantech ..................................37, 52
AET ...................................................34
Alfine.................................................99
App Studio .....................................113
Astat .........................................1, 5, 44
Bornico .............................................97
Computer Controls ........................123
Conrad Electronic ......................1, 127
Contrans TI.................................30, 82
Dacpol ..............................................55
Delta Energy Systems................50, 51
Digi-Key ..............................................1
Elhurt ..................................................3
Elmark Automatyka ....................64, 65
Elmax..............................................108
Elpin .................................................61
Eltron ........................................1, 7, 40
Faldruk .............................................95
Farnell element14...........................128
Future Electronics ........................2, 42
Hammond Manufacturing ..............121
Horizon Technologies ....................109
igus .............................................56, 57
Impol-1 .............................................46
InterPhone Service .........................105
Koma Laser ......................................61
Lastenic ............................................36
LC Elektronik ..................................119
Linear Technologies ...................17, 69
Magazyn Centralny Centrum ...........41
Microchip .........................................19
Micros...........................................9, 62
Microtronic .....................................115
National Instruments ........................92
Neopta Electronics...........................61
Nowimex ..........................................33
OSRAM.............................................39
PB Technik .................................21, 97
Phoenix Contact ...................31, 48, 88
Printor ...............................................94
Qwerty ............................................118
Relpol ...............................................38
Chcesz by
najlepiej poinformowanym
elektronikiem wPolsce?
Drogi Czytelniku!
Ambicj wydawcy miesicznika Elektronik jest realizacja hasa
Elektronik na biurku kadego elektronika, dlatego wprenumeracie brano-
wej nasz magazyn dostpny jest ze znik a 50%.
Jeeli jeste elektronikiem, zamw roczn prenumerat za poow
ceny, tj. tylko 60 z.
Nie ma znaczenia, wjakiej firmie ina jakim stanowisku pracujesz
wystarczy, e zamawiajc prenumerat, wypenisz iwylesz
do nas krtk ankiet, ktr zamieszczamy na stronie
www.elektronikaB2B.pl/prenumerata.
Standardowa cena prenumeraty 12-miesicznej wofercie publicznej
wynosi 110 z, za prenumeraty 24-miesicznej 160 z.
Nie zwlekaj!
Prenumerat moesz zamwi wsposb, ktry Tobie najbardziej
odpowiada:
poprzez dokonanie wpaty na konto: AVT-Korporacja sp. z o.o.
ul. Leszczynowa 11, 03-197 Warszawa, BNP Paribas Bank Polska SA
97 1600 1068 0003 0103 0305 5153
poprzez stron www.elektronikab2b.pl/prenumerata
lub www.avt.pl, dokonujc transakcji kart patnicz
poprzez wysanie wiadomoci SMS otreci PREN na numer
663 889 884 my oddzwonimy do Ciebie iprzyjmiemy
Twoje zamwienie
kontaktujc si wdowolny sposb bezporednio zDziaem Prenumeraty
Wydawnictwa AVT, ul. Leszczynowa 11
03-197 Warszawa, tel. 22 257 84 22, faks 22 257 84 00
e-mail prenumerata@avt.pl
Jeeli jeste elektronikiem, zamw
roczn prenumerat za poow ceny,
tj. za jedyne 60 z.

k
i
sk

i
rczy
f To tr. 22

n
yszto
Renex .........................................85, 87
s
d : Krz intor 4030
ia Pr 8-

o
-124 0 731
Wywz rmy ISSN S 34
EK

r
IND

SCHURTER ......................................13

k t
Semicon .....................................35, 58

e
maj % VA
T)
EJ

l
(w ty
m5
LN
NA
16
0 z
10,0

STMicroelectronics ................1, 11, 61 5/20

O

E
E SJ
raz e
OF
Techno-Service...........................66, 67 PR co , al
lna iznesu lityczn
I
.pl

IK a
B2B

ON i
aw dla b ia po
TR
nika

Tespol .........................................90, 91 EK odn n

gia niejsza irowa
ktro

EL e r
.ele

UEI ....................................................15 ZY
N En kcyj a zawener-
www

MA
GA atra atna nawialne rzwdijaajc.ycIchh
Velcom .............................................61 pod tpienia oadjpn rnieijnroa wieciesekto- -
w zn rk yw u
Bez jeden spoda w zrost rcie, b ii
o o rg
gii to rw g je te tra nsp e n e a-
WG Electronics ..............................103 ro z
k to
a r
u lu
a g
ch:
a n o
n iu
si se j st y m ysz c y y now a acji. O rz y-
w z z w ie j
dn
p
s
tow , m lu in a lek r y z y
Prenumerata? sat o ry d a ch
rach n ic tw ie m w ie w nied y k bec-
dow rd e energ e z w yc c y, a
ii i o
jest
ka je st d a p r z p ra w
e n u i e r mog miejsca odbiorc e st ra-
Naprawd warto! d w ln
Kon alowe znych elektrolia- szocidadz norde blisk
126
ia o
Elektronik
- w p we o du asze
Maj 2016 t
tan tronic densator w fazie jek- oraz takich acznie osportem p biznesuatyka
y st g ra n
icz y du. N d la
r
k
ele lowe koktroliteme przez prgii, l- no stanie zane z tranpodwali, a pragamtrz str. 26
n ro n n
rze
ry p
ta le n e - w z
Ta n e, z e osowa nia en w u k a w i ia s ekaj P

Filt rame
n st a ty z w i za n tre cz tyk .
tycz htnie azy now gna w r yzuj o k li
zob rm, nad po
pa bier
s c ag sy kte mi.
ej, w do m gania h. Chara miara u w ielu ie gr
ta n t
o d sprz
cz nyc
m i w y
cz n e m
w e m
do
ne

we
nio i
ce c
iw zak ciwo
ec
, wa
etry p
o-
r z ew ce
ie
ran en ia n
u rz lne p y si la-
z ab zai
icz y i wsp siec In-
ZAMIE PROJEKT
W RZECZYWISTO
Design Center
bezpatne zasoby
projektowe online
Wyjtkowe i dostpne tylko
u nas zestawy rozwojowe
Indywidualne wsparcie od
projektu a po produkcj

pl.farnell.com