You are on page 1of 6

3/27/2017 Turbocompresseur Wikipdia

Turbocompresseur
Unturbocompresseur(ditturbo,enlangagecourant)estl'undestroisprincipauxsystmesconnus
desuralimentationgnralementemployssurlesmoteurscombustionetexplosion(essenceou
Diesel),destinsaugmenterlapuissancevolumiquelesdeuxautrestantlecompresseurmcanique
etl'injectiongazeuse.

Leprincipeestd'augmenterlapressiondesgazadmis,permettantunmeilleurremplissagedescylindres
enmlangeair/carburant,permettantainsisoitd'augmenterlapuissancevolumiquedumoteurafin
1
d'augmenterlapuissancesoitderduirelaconsommationavecunmoteurdeplusfaiblecylindre .

Cetypedecompresseurestentranparuneturbine(d'osonnom)animeparlavitessedesgazsortant
dublocmoteur,quicdentunepartiedeleurnergiecintiquepourfairetournerlaturbine,sans
consommerdepuissancesurl'arbremoteur.

Sommaire
1 Histoire
2 Fonctionnement
3 Avantages/Inconvnients
4 Applicationsparticulires
4.1 Prcautionsd'emploi
5 Autresignification
6 Vitesseduturbocompresseur
7 Notesetrfrences Turbocompresseursurunmoteurde
8 Annexes poidslourd(RenaultMagnum).
8.1 Articlesconnexes

Histoire
Leprincipedelasuralimentationdesmoteurscombustionetexplosionatproposdslespremiers
dveloppementsdecesmoteurs.LouisRenaultdposeen1902unbrevetsurleprincipede
suralimentationparventilateuroucompresseur,qu'ilutiliseencomptition,maisquin'estpasencore
2
dfinicommeunturbocompresseur .

Le13novembre1905,lebrevetduprincipeduturbocompresseur
estconcdlingnieursuisseAlfredBchiparlaDeutsches
Reischspatent(DRP)etle16novembre1905,unautrepourson
3
applicationaumoteurexplosion .Ils'agissaitd'uncompresseur
centrifugeentrancettefoisparlesgazd'chappement.Unedes
premiresapplicationsatl'adaptationparlingnieurAuguste
RateauduturbocompresseursurlemoteurRenault12Fe,un
V12de320chquipantl'aviondereconnaissanceBreguetXIV
4
A2pendantlaPremireGuerremondiale .
MoteurRenault12Fequipd'un
turbocompresseurRateau.

https://fr.wikipedia.org/wiki/Turbocompresseur 1/6
3/27/2017 Turbocompresseur Wikipdia

OnaassistungrosdveloppementduturbocompresseurlorsdelaSecondeGuerremondialeole
turboatindispensablepourpermettredesavionsdotsdemoteurspistondevolerhaute
altitude.Eneffet,l'airdevenantplusrarepartirde3000~4000mtres,unsimplemoteur
atmosphriqueperddelapuissanceetcales'iln'estpasdotd'uneadmissionforce.

Latechniquedesuralimentationesttrssouventappliqueauxmoteursdesautomobilesdecourse.En
Formule1parexemple,ellearvolutionnlamotorisationpartirde1977avecRenaultetremportde
5
nombreuxsuccs avantd'treinterditeen1989.Lasaison2014duchampionnatvoitsonretourdansla
6
discipline,avecunmoteurV6de1600cm3turbocompress .
7
AuXXIesicle,ceprincipeestlargementrpandusurlesmoteursDieselmodernes etdansunemoindre
8
mesuresurlesmoteursessence dufaitdesrisquesdautoallumagelorsquelapressiondumlange
airessenceaugmente.Cependantlemeilleurcontrledel'injectionetdel'allumageapermisde
concevoirdesmoteursessenceturbocompresssentreautresdanslecadredudownsizing.

OutrelephnomnedemodelancprincipalementparRenaultdanslesannes1980(R5Turbo,Alpine
turbo,R5GTTurbo,etc.),uneautreapparitionprouveraqueleturbonesertpasqu'gonflerdes
petitesvoitureslgresmoindrecot,eneffet,l'arrivedelatonitruantePorsche911Turbo3,0L
(type930)lancerasontourtouteunegnrationdepassionnsdevoituresdegrandtourisme(GT),
cettederniretantquasimentsansrivaleaumomentdesasortie,grcesesperformances
impressionnantespourl'poque.

Cetypedecompresseurrcupreunepartiedelnergiecintiqueetdel'nergiethermiquecontenues
danslesgazd'chappement,doncdel'enthalpiedecesgaz.

Fonctionnement
Lerendementd'unmoteurthermiqueestfonctiondesonrapport
volumtrique,letauxdecompressionl'intrieurducylindre.
Plusilestlev,meilleurestlerendementmaislalimiteestle
phnomned'autoallumage(oudecliquetis),qui,audeld'une
certainepression,entraneunechutedesrendements.Unmoteur
essenceturbocompressestgnralementconuavecun
rapportvolumtriqueinfrieur10/1,maiscertainsblocmoteurs
descendentmmeendessousde7/1pourlesblocsprvuspour
desrendementssuprieurs100ch/litreetdespressionsde
suralimentationaudelde1bardepressionrelative.Le
rendementoptimalpourunconcepteurdemoteursuraliment Turbocompresseurencoupe,avec
seraitd'obtenirunrapportvolumtriquelevavecunepression illustrationdesdiffrentespartieset
desuralimentationgalementleve,pourviteraumaximumde tempraturesparcouleurs.
pnaliserlesrgimesinfrieurslachargepositivedu
turbocompresseur,chosedifficilementralisablecausedescarburantsactuelsainsiqueducliquetis,le
seuildecedernierpouvantnanmoinstredtectettraitgrceauxavancestechnologiquesdes
calculateursembarqus.

Uneturbineplacedanslefluxdesgazdchappementsortantdumoteurestentranegrandevitesse
(partierougesurlaphoto).Elleestrelieparunarbreuncompresseurplacdansleconduit
dadmissiondumoteur(partiebleue).Cecompresseurdetypecentrifugeaspireetcomprimelair
ambiant,lenvoiedanslescylindres,enpassantventuellementparunchangeurair/air(intercooler)ou
plusrarementair/eaupourlerefroidir,pourlestroisraisonssuivantes:

https://fr.wikipedia.org/wiki/Turbocompresseur 2/6
3/27/2017 Turbocompresseur Wikipdia

1. lacompressionchauffelesgazetlatempraturedecesgazestaussil'undesprincipauxfacteurs
entranantl'autoallumage
2. ungazchaudtantmoinsdensequ'ungazfroid,ilcontientmoinsdemolculesd'oxygne
9
volumeidentique .Onpourradoncbrlermoinsdecarburantetlesgainslisauturboseront
9
moindres
3. lerendementd'unmoteurdpendenpartiedelatempraturedel'airentrantetcelledesgaz
d'chappement.Plusladiffrenceentrecestempraturesseraleve,meilleuresserontles
performancesdumoteur.Uneaugmentationdelatempratured'admissiondgradedoncle
9
rendementmoteur .

Lefaitdenvoyerlaircomprimdanslescylindrespermetdamliorerleremplissagedecesderniers,
quisinonseremplissentpardpression,etpermetdoncdaugmentersensiblementlaquantitdu
mlangeair/carburant.Lapuissancedumoteurs'accrottoutendiminuantsaconsommation.Onobtient
ainsilammepuissancequ'unmoteurdecylindresuprieure,toutenrduisantlespertesmcaniques
liesauxgrandescylindres.

Lesconsidrationscologiquesgrandissantesfontqu'onassistedeplusenplusunphnomnede
downsizingdanslaconceptiondesmoteursautomobilesparlesgrandsconstructeurs.Leprincipe
viserduirelesmissionspolluantesetlaconsommationendiminuantlacylindredesmoteurs.Un
moteurdefaiblecylindretantforcmentmoinspuissant,oncompensecetteperteavecle
turbocompresseur.

Avantages/Inconvnients
Avantages

Unturbocompresseurestpluscompact,pluslger,etplus
facileinstallerquuncompresseurclassiqueentranpar
l'arbredesortiemoteur.
Unturbocompresseursemontretrsl'aisedansleshauts
rgimesdumoteur,lol'efficacitd'uncompresseur
mcaniquesedgradesensiblement.
Ilexploitel'nergiecintiquedesgazd'chappements(voue
tredissipe)pourcomprimerlesgazdadmission,aulieude
prleverunepartdel'nergiedumoteurcommelefaitun LaHondaCX500turbo,unedes
compresseurmcanique. seulesmotosturbocompresseur
commercialises.
Inconvnients

L'nergieutiliseparleturbon'estpastotalementgratuite,carellegnelepassagedesgaz
d'chappement.
Unturbocompresseurclassiquen'estefficacequ'audeld'uncertainrgimemoteur,contrairement
aucompresseurmcaniquedontl'efficacitcommencedslesplusbasrgimes.
Lorsd'uncoupd'acclrateur,leturbocompresseurauntempsderponsedufaitdesoninertie,
lapsdetempsolaquantitdegazd'chappementnesuffitpasencorefaireacclrerettournerla
turbineduturbocompresseuraurgimeidal.Enjargonautomobile,onparlefrquemmentdelag.
Cetinconvnientestabsentaveclescompresseursmcaniques.Encourseautomobile,danslesannes
1980,certainesvoituresayantdesmoteursdefaiblecylindreavecdesturbostrspuissant,
possdaientunlagtellementimportantqu'iln'taitpasrarequelepiloteappuiedjsurl'acclrateur
avantmmed'avoircommencrentrerdanssonvirage,afinqueleturboaiteuletempsdeselancer
durantlepassagedelacourbe.Cettepratiqueobligeaitalorslepilotefreinerdupiedgauche,touten
maintenantlemoteurdanslestoursaveclepieddroitsurl'acclrateur.

https://fr.wikipedia.org/wiki/Turbocompresseur 3/6
3/27/2017 Turbocompresseur Wikipdia

Lesdeuxderniersinconvnientscitssontquasirsolusaveclesturbocompresseursmodernes,dits
gomtrievariable,plusefficacesbasrgimes [rf.ncessaire].

Applicationsparticulires
Leprincipalproblmed'unturbocompresseurtantson
relativementlongtempsdemiseenaction,dl'inertiedesa
rouedeturbine,ilexistebeaucoupdevoituressportivesdotes
demoteursbiturbo,quipesd'unturbocompresseursouvent
pluspetitpourchargerl'admissiondanslesbasrgimes,ensuite
relayparleplusgrospourremplirlescylindres,unefoisle
moteurdanslestours,l'avantagedecetypedemontageestla
quasiabsencedetempsderponseetl'absenced'coupssurla
transmissioncaussparlamiseenpressiond'unseulgros
turbocompresseur,laplagedecoupletantrpartieplus
uniformment,maiscesystmeprendplusdeplacedansle Renault9Turbo:unevoiture
compartimentmoteuretncessiteunentretiensrieuxpourrester sportivedesannes1980.
fiabledansletemps.Cemontageditsquentielquipela
MazdaRX7FD3S.Ilexisteaussiunsystmebiturboplus
classique,commeceluidelaNissan300zxZ32etsonmoteurV624S,surlequelchaqueturbo
suralimenteunbancdetroiscylindresuniquement,lesturbostantmontsdepartetautreduV6.
noterqued'autresconstructeurs,commeBMW,ontrecoursceprincipemaiseninstallantlesturbos
lintrieurduV.

Depuisdenombreusesannes [Quand?],certainsturbocompresseurssontditsgomtrievariable.
Cettesolutionpermetuncomportementbeaucouppluslinairedumoteuretunerponsedu
turbocompresseurds1500tr/minaulieud'unerponsesouvententre3000et4000tr/minsurles
turbocompresseursclassiques.Parexemple,laPeugeot205Turbo16desrieoulaFerrariF40sontdes
voituresrputespourtrecreusesbasrgimeavectoutelapuissanceapparaissanttrs
brutalement,passuncertainrgimemoteur.l'inverse,lesderniresPorsche911Turbodegnration
997fontprofiterdeleurpuissancedslamoindresollicitationdel'acclrateur.

Prcautionsd'emploi

Unturbocompresseurestsoumisprincipalementdeuxcontraintes:lafrictiondel'axedeturbineetla
tempraturedesgazd'chappement.

Afindeprservercetlmentdel'usureetlerefroidir,leturbocompresseurpartageaveclemoteurle
mmesystmedelubrificationparhuile.Cettecaractristiqueapourinconvnientdestopperla
lubrificationduturbocompresseurlorsdel'arrtdumoteur,carlapompehuilen'estplusentrane,ce
qui,lalongue,vaendommagerledispositif.Eneffet,l'huilealorsprsenteentrel'axeetlepalierde
turbinesemetchaufferdemanireexcessive,carlatempraturedanslaturbinepeuts'lever
1000C,voireplus.Ilsecrealorsunrsidunfaste,composdecorpssolidestrsabrasifsquivont
produireunjeuexcessiflalongue(onparledecokfactiondel'huile).Depluslaturbine,encore
entraneparsoninertie,n'estplusnilubrifienirefroidie,etpeutalorscasserdufaitdecontraintes
thermiquesetmcaniquestropimportantes.Pourpallierceproblme,ilestbondelaisserlemoteur
tournerauralenti,pendantenvironunetroisminutesselonlesmodles,avantdecouperlecontact,afin
quelaturbineinternevoitsavitessederotationchuter.Lalubrificationdumoteur,doncdu
turbocompresseur,continuedes'effectueretdedissiperlachaleurdusystme.Unautremoyendefaire
refroidirlemcanismeest,siletrajetlepermet,deroulerdoucementrgimemodrdurantquelques

https://fr.wikipedia.org/wiki/Turbocompresseur 4/6
3/27/2017 Turbocompresseur Wikipdia

kilomtres.Cetteprconisationestaussiconseilleplusgnralementpourlesmoteurs,mme
atmosphriques,oupourlesfreinss'ilsviennentd'trefortementsollicits.Sicetteprocdure,sisouvent
oublieparlenophyte,nepeutparfoispastreralise,neseraitcequ'causedutempsrequispoursa
miseenuvre,unquipementdesecondemontepeuttreinstallparunspcialisteenaccessoires
automobiles:unturbotimer,quiaurapourchargedestopperlemoteurunefoisleturbo
convenablementrefroidiseulement,mmesilecontactestcouplaclef.Nanmoins,laplupartdes
vhiculesactuelstantmunisd'unturbocompresseur,lesconstructeursquipentgnralementleurs
vhiculesdepompeshuileddiesquivontgarantirlalubrificationdespaliersdurantledlai
ncessairel'arrtenrotationdel'axeduturbounefoislemoteurduvhiculecoupafindegarantirla
longvitdusystmetoutenrendantlesexigencesdecettetechnologietotalementtransparentesaux
habitudesdel'utilisateur.

Certainsconstructeursautomobiles,dontBMWouPSA,quipentleursmoteursd'unsystmepermettant
unepompeeaulectriquedefonctionner,mmeaprsl'extinctiondumoteur.Celleciestprsente
notammentsurlaPeugeot405T16(versionsrie)ds1992,ainsiquesurlaRenault212LTurboou
plusrcemmentsurlesvhiculesquipsdumoteurPSA/BMWd'1,6Ldespetitessportivescommela
MiniCooperS,oulaPeugeot207RC.

Certainsmodlespossdentlaparticularitdefairereposerleuraxesurdesroulementsbilles,ceci
permettantuneplusgrandefiabilitdansletemps.

Autresignification
Unturbocompresseurestuncompresseur,centrifugeouaxial,entranparuneturbinealimentesoitpar
delavapeur(turbinevapeur),soitparunautregaz(turbinegaz),ousoitparladtented'ungaz
(turbinededtente).

Vitesseduturbocompresseur
Unturbocompresseurpeutatteindreunevitessederotationd'environ250000tr/minmaissonrgime
moyensesitueentre100000et200000tr/min [rf.souhaite].l'heureactuelle,laplusgrandevitesse
10
atteinteestde280000tr/min dansuneSmartDiesel.

L'acclrationcentrifugeencaisseparlespalesdesdeuxrouesailettesduturbofrleles
100000g [rf.ncessaire].Cescontraintesimportantesncessitentunefabricationrigoureusedecesdeux
lments,dontl'usinageetl'quilibragedoiventrespecterdestolrancesprcises(undsquilibreinfime
11
peutsuffirerendrel'ensembleinoprant) .

Notesetrfrences
1. VoirDownsizing.
2. Martin,JosephetWauters,Pierre,Installationsthermiquesmotrices,Chapitre5,lesmoteurscombustioninterne,
p.189,PressesuniversitairesdeLouvain,2009(ISBN9782874631610)
3. (de)BrevetnoDE204630A(http://depatisnet.dpma.de/DepatisNet/depatisnet?action=pdf&docid=DE000000204
630A)etnoCH35259A(http://www.dpma.de/docs/service/klassifikationen/ipc/auto_ipc/ch35259a.pdf),Der
Abgasturbolader[PDF]
4. GrardHartmann,LesMoteursd'aviationRenault(http://www.hydroretro.net/etudegh/renault.pdf)[PDF],
HydroRtro.net,inDossiershistoriquesettechniques,aviationfranaise,2009
5. leurapoge,en1986,lesblocsturbocompresssdveloppentplusde1400chenspcificationqualifications.Le
rglementstipulealorsquelacylindremaximumpeuttrede3Lpourlesmoteursatmosphriquesmaisde1,5L
pourlesmoteursturbocompresss.
6. RenaultF1:leV8atmoestmort,viveleV6turbo!(http://www.lepoint.fr/autoaddict/sportsetreves/renault
f1lev8atmoestmortvivelev6turbo260220131632720_658.php),LePoint,26fvrier2013
https://fr.wikipedia.org/wiki/Turbocompresseur 5/6
3/27/2017 Turbocompresseur Wikipdia
f1lev8atmoestmortvivelev6turbo260220131632720_658.php),LePoint,26fvrier2013
7. JTDetJTDmpourFiat,TDIpourVolkswagen,HDIpourPeugeotCitron,CRDIpourKia,CDTIpourOpel,
TDCIpourFord,DTIpuisDCIpourRenaultNissan.
8. THPpourPeugeotCitron,TCEpourRenaultNissan,TSIpourVolkswagenetMultiAirpourFiat.
9. D'ol'intrtd'utiliserunchangeurdechaleurairairpourrefroidirl'aircomprim.
10. Fonctionnementd'unturbo(https://garrett.honeywell.com/fr/products/howaturboworks/),Garrettby
Honeywell
11. P.Podevin,J.A.Hammoud,P.MarezetF.Dubois,Turbocompresseurpourunesuralimentationdoucedumoteur
Diesel(http://turbomoteurs.cnam.fr/publications/pdf/SFM97.PDF)[PDF],surcnam.fr(consultle
26janvier2016)

Annexes
Articlesconnexes
SurlesautresprojetsWikimedia:
Moteurcombustioninterne
Turbocompresseur(https://commons.wikimed
Compresseurmcanique
Honeywell ia.org/wiki/Category:Turbochargers?uselan
Suralimentation g=fr),surWikimediaCommons
Wastegate

Cedocumentprovientdehttps://fr.wikipedia.org/w/index.php?
title=Turbocompresseur&oldid=134788526.

Derniremodificationdecettepagele22fvrier2017,19:26.
Droitd'auteur:lestextessontdisponiblessouslicenceCreativeCommonsattribution,partagedansles
mmesconditionsdautresconditionspeuventsappliquer.Voyezlesconditionsdutilisationpourplus
dedtails,ainsiquelescrditsgraphiques.Encasderutilisationdestextesdecettepage,voyez
commentciterlesauteursetmentionnerlalicence.
WikipediaestunemarquedposedelaWikimediaFoundation,Inc.,organisationdebienfaisance
rgieparleparagraphe501(c)(3)ducodefiscaldestatsUnis.

https://fr.wikipedia.org/wiki/Turbocompresseur 6/6

You might also like