Kacper Kijewski

Pedagogika, Przestpczo nieletnich w uwarunkowaniach wspczesnej

Polski

PRZESTPCZO WRD MAOLETNICH

Koszaliska Wysza Szkoa Nauk Humanistycznych

Kwiecie 2017
 SPIS TRECI

1. WSTP ..
... str. 3
2. PRZESTPCZO JAKO PATOLOGIA SPOECZNA
.... str. 4
3. PRZYCZYNY PRZESTPCZOCI WRD NIELETNICH ..
... str. 5
4. WPYW SUBKULTUR MODZIEOWYCH NA PRZESTPCZO NIELETNICH
.. str. 7
5. ZAKOCZENIE ..
. str. 11
6. BIBLIOGRAFIA ......
. str. 12

2
 1. WSTP

Przestpczo nieletnich jest obecnie powanym problemem na caym

wiecie. Stanowi te przedmiot wielu bada naukowych, prowadzonych
rwnie w Polsce. Celem tych docieka jest wykrycie przyczyn rosncego i
coraz bardziej niepokojcego zjawiska przestpczoci, a w konsekwencji
opracowanie podstaw teoretycznych i praktycznych, na ktrych mogaby si
oprze dziaalno zwalczajca przestpczo, jak rwnie dziaalno
zapobiegajca jej powstawaniu.

Problem przestpczoci nieletnich jest zagadnieniem

midzynarodowym. Wystpuje on z ca ostroci zarwno w krajach wysoko
uprzemysowionych, o wysokiej stopie yciowej (Stany Zjednoczone Ameryki
Pnocnej, Francja, Niemcy, Wielka Brytania), jak i w krajach biednych, mao
uprzemysowionych. Przyczyny tego zjawiska, ktre od wielu lat niepokoi
pedagogw, psychologw, socjologw i kryminologw caego wiata s
zoone2.
Badania nad problemem przestpczoci obejmuj rnorodn tematyk.
Mamy wic badania obejmujce ustalenie etiologii przestpczoci, inne
powicone s diagnostyce i cile z ni zwizanym zagadnieniem prognozy z
uwzgldnieniem zabiegw terapeutycznych, wychowawczych,
resocjalizacyjnych, czy te wreszcie problemw profilaktyki.

3
 2. PRZESTPCZO JAKO PATOLOGIA SPOECZNA

Przestpstwo na gruncie polskiego prawa karnego jest to czyn

czowieka zabroniony pod grob kary jako zbrodnia lub wystpek, przez
ustaw karn obowizujc w czasie jego popenienia, bezprawny, zawiniony
i spoecznie szkodliwy w stopniu wyszym ni znikomym.
Powysza definicja przestpstwa jest definicj formalno-materialn.
Definicja formalna przestpstwa, istniejca na gruncie prawa karnego
znakomitej wikszoci pastw, odwouje si jedynie do wyczerpania
zachowaniem sprawcy ustawowych znamion czynu zabronionego, ignorujc
kwesti negatywnego wpywu tego czynu na funkcjonowanie spoeczestwa.
Koncepcja materialnej istoty przestpstwa, zwanej te spoeczn, zwraca
uwag, e przestpstwo jest faktem spoecznym, w zwizku z czym postuluje
si, aby prawodawca zakazywa pod grob kary jedynie czynw szkodliwych
spoecznie. Postulat, aby zaistnienie spoecznej szkodliwoci czynu byo
warunkiem koniecznym do uznania go za przestpstwo kierowany jest
rwnie do stosujcych prawo karne, przede wszystkim sdw. Uwzgldnia to
polskie prawo karne, ktre stanowi, e chocia zachowanie sprawcy wypenia
znamiona czynu zabronionego, to przestpstwem nie jest, jeeli jest
szkodliwe spoecznie w stopniu znikomym albo w ogle nie cechuje si
spoeczn szkodliwoci (art. 1 2 Kodeksu karnego).
Naley doda, e moliwa jest take cile materialna definicja
przestpstwa - przestpstwo jest czynem spoecznie szkodliwym (wzgldnie
spoecznie niebezpiecznym). Definicja taka nie jest moliwa do
zaakceptowania na gruncie nowoczesnego prawa karnego, cakowicie
ignoruje bowiem konieczno opisania czynu w ustawie, co narusza
gwarancyjn funkcj prawa karnego.
W polskim prawie karnym nie ma wprost wyraonej definicji
przestpstwa. Mona j skonstruowa na podstawie przepisw czci oglnej
Kodeksu karnego, ktry jest najwaniejszym, po konstytucji, rdem prawa
karnego

Przestpczo to zbir czynw zabronionych ustawowo pod grob

kary, a popenionych na obszarze danej jednostki terytorialnej. Przestpczo
jest zjawiskiem spoecznym.

4
Charakteryzuje si nastpujcymi cechami: stanowi zagroenie dla
obowizujcego porzdku prawnego, wyraa si we wzrocie liczby osb,
ktre popeniy przestpstwa w stosunku do ogu ludnoci.
Przestpczo rozpatrywana by moe rwnie z punktu widzenia jej
rozlegoci, intensywnoci, struktury i dynamiki. Przestpczo i jej poziom
determinuje wiele czynnikw. Wrd czynnikw kryminogennych mona
wyodrbni czynniki o charakterze szczeglnym
i oglnym.
Do pierwszej grupy naley zaliczy; cechy osobiste przestpcy, ukady
sytuacyjne, zachwianie rwnowagi psychicznej, frustracje jednostek, grupy
spoecznej, rozpad wizi nieformalnych, niedomogi w dziaaniu organizacji
formalnych, alkoholizm, rodziny dysfunkcjonalne, wadliwe dziaania systemy
owiatowego i wychowawczego.
Do drugiej za ndz, niesprawiedliwo i konflikty spoeczne, nierwny
podzia bogactw, niski stan zdrowotny spoeczestw, dominacj jednej grupy
spoecznej nad innymi - opierajc si jedynie na bogactwie lub posiadaniu
siy czy wadzy, frustracje wywoan niespenieniem podstawowych potrzeb
zwizanych z egzystencj ludzk, masowy wyzysk, nierwne moliwoci
yciowe i nieszczcia powodowane przez czowieka, rygorystyczno
kodeksw i przepisw prawnych pozostajcymi w niezgodzie z pogldami
spoeczestwa, przestarzae lub nieprzychylne ludziom ustawodawstwa
stosowane w sposb sztywny wobec wielu warstw spoecznych.

Nieletni to w rozumieniu prawa karnego osoba, ktra w momencie

popenienia czynu zabronionego nie ukoczya 17 roku ycia. Odpowiada ona
karnie tylko w szczeglnych przypadkach, okrelonych w art. 10 2 KK oraz w
art. 13 i art. 94 ustawy o postpowaniu w sprawach nieletnich z 1982 r.

3. PRZYCZYNY PRZESTPCZOCI WRD NIELETNICH

W yciu codziennym spotykamy si z takimi czynami, ktre zakcaj

ad spoeczny
i z takimi zachowaniami, ktre s szczeglnie uyteczne i podane. Czynom
takim towarzyszy zazwyczaj rzecz wana reakcja otoczenia: pochwalenie albo
potpianie okrelonego postpowania, czasami obojtno.
Przestpczo nieletnich jest obecnie powanym problemem na caym
wiecie. Walka
z niekorzystnymi zjawiskami spoecznymi, do ktrych zaliczamy
przestpczo i demoralizacj nieletnich, wymaga okrelenia i poznania
czynnikw je rodzcych. Jeli przyczyn nieprzystosowania poszukuje si w
sferze funkcjonowania osobowoci, wwczas kadzie si nacisk na skadniki
psychologiczne i biologiczne. W rozwoju psychicznym dziecka, o jego
przystosowaniu, wzgldnie nieprzystosowaniu decyduje wiele czynnikw
wzajemnie ze sob powizanych. Ich sia oddziaywania zaley od

5
indywidualnych ukadw i od caoksztatu sytuacji, w ktrej dziecko si
znajduje, a take od jego waciwoci psychicznych, jego otoczenia, sposobu
realizowania wasnych zada yciowych. Przyczyny wykolejenia spoecznego
nieletnich s rne i zoone, tak jak objawy, postawy formy zachowania oraz
motywacja postpowania niezgodnego z zasadami moralnymi czy
obyczajami.
Przestpczo modocianych staje si obecnie jednym ze zjawisk
wywoujcych coraz wiksze zaniepokojenie spoeczestw europejskich.
Naley jednak zaznaczy, e zachowania nieletnich s czsto spoecznie
bardziej zauwaalne ni zachowania dorosych. W ten sposb postrzeganie
spoeczne modych sprawcw wykrocze staje si szczeglnie nieprzychylne.
Znaczenie, jakie spoeczestwo europejskie przyznaje zjawisku
przestpczoci modocianych, wymaga wypracowania skutecznych reakcji,
opierajcych si na trzech filarach, tj.: prewencji, rodkach karno-
wychowawczych oraz integracji spoecznej.
Przyczyny i okolicznoci powodujce, e nieletni dopuszczaj si
przestpstw s liczne
i rnorodne, a wrd znawcw problematyki nie ma co do nich zgodnoci.
Jednak biorc pod uwag powszechnie akceptowane przyczyny oraz
skupiajc si w szczeglnoci na czynnikach gospodarczych i spoeczno-
rodowiskowych mona wyrni nastpujce:

pochodzenie nieletnich z rodzin rozbitych, a nawet same trudnoci

wynikajce czasem
z prb pogodzenia ycia zawodowego i rodzinnego przez rodzicw;
marginalizacja spoeczno-ekonomiczna lub ubstwo, ktre rwnie
utrudniaj odpowiedni proces socjalizacji nieletnich;
opuszczanie zaj i niepowodzenia szkolne, pojawiajce si ju w wieku
szkolnym etykietowanie i napitnowanie spoeczne;
bezrobocie, ktrego najwysze wskaniki notuje si wrd modziey;
obrazy i postawy pene przemocy ukazywane przez niektre rodki
spoecznego przekazu w pewnych programach czy w grach wideo
przeznaczonych dla nieletnich;
uywanie narkotykw i substancji toksycznych;
niewystarczajce nauczanie i przekazywanie wartoci obywatelskich
czy spoecznych.

Zesp tych czynnikw mona zaobserwowa w wikszym lub

mniejszym stopniu we wszystkich krajach Unii Europejskiej. Aby zapobiega
tym zjawiskom i zwalcza przestpczo nieletnich, spoeczestwa powinny
stosowa strategi czc rodki zapobiegawcze, interwencyjne i represyjne.
Strategie zapobiegawcze i interwencyjne powinny mie na celu integracj
spoeczn caej modziey, gwnie za porednictwem rodziny, wsplnoty,
rwienikw, szkoy, ksztacenia zawodowego i rynku pracy. rodki prawne i

6
represyjne powinny natomiast uwzgldnia zasady legalnoci, domniemania
niewinnoci, prawa do obrony, gwarancji procesowych, poszanowania ycia
prywatnego, proporcjonalnoci i elastycznoci. Przez cay czas trwania
procedury sdowej, a take przy wyborze kary i sposobu jej zastosowania,
naley kierowa si zasad nadrzdnego interesu nieletniego.
Zagroeniem dla zdrowia oraz ycia dzieci i modziey, a take
przyczyn wielu negatywnych zachowa jest zjawisko narkomanii i
alkoholizmu, ktre w wikszoci przypadkw maj swoj genez w patologii
rodziny. Nie mona tutaj pomin znaczenia takich czynnikw jak: ciekawo,
naladowanie dorosych, zaburzenia natury osobowociowo- emocjonalnej itp.
Z uwagi na kryminogenny charakter, w zainteresowaniu policji
pozostaje zjawisko prostytucji, take wrd nieletnich. Wikszo dziewczt,
podejrzewanych o uprawianie nierzdu, stanowi uciekinierki z domw
rodzicielskich, orodkw szkolno ? wychowawczych. Gwnym motywem
uprawiania nierzdu przez nieletnie dziewczta jest ch zdobycia rodkw
materialnych. Zatrudniane s one w rnego rodzaju agencjach towarzyskich
i salonach masau erotycznego. Zjawiskiem, wymagajcym szczeglnego
zainteresowania jest trudnienie si dzieci prostytucj i sutenerstwem.
Obserwuje si przypadki seksualnego wykorzystywania dzieci przez
przyjezdnych cudzoziemcw, zwaszcza pochodzenia niemieckiego.
Wieloletnie krzywdzenie dzieci, niepowodzenia szkolne i wejcie w
konflikt z otoczeniem bardzo czsto koczy si samobjstwem nieletnich.
Popenianie czynw karalnych przez nieletniego, mimo stosunkowo
duych rozmiarw, znacznego stopnia dynamiki i wysokiego wspczynnika,
stanowi margines tego spoecznego zjawiska, jakim jest przestpczo w
ogle. Jest to margines, ktrego istnienie nie powinno by lekcewaone ani
te wyolbrzymiane. Obie tendencje wystpuj w rnej postaci, np.
okresowego nasilenia publikacji prasowych, domagajcych si wobec
nieletnich nadzwyczajnych rodkw represyjnych lub przeciwnie,
wypowiadajcych si za zupen liberalizacj. Jeeli tendencje te s
niewaciwe, to moe to stworzy postaw do wysuwania bdnego wniosku,
e w Polsce gwne niebezpieczestwo dla porzdku prawnego stanowi
modzie przestpcza, a nie przestpczo ludzi dorosych.
Na podstawie analizy okolicznoci popeniania czynw karalnych przez
nieletniego, zauway mona, e stopie ich spoecznego niebezpieczestwa
jest duo mniejszy w porwnaniu z przestpstwami popenianymi przez
dorosych.

Przyczyny przestpczoci nieletnich dzielimy na dwie grupy: przyczyny

biologiczne i psychologiczne i uwarunkowane spoecznie.

Przyczyny biologiczne to:

- zaburzenia zwizane z okresem dojrzewania; wystpuj tylko midzy 13 a

14 rokiem ycia;

7
 - infantylizm- zaburzenie polegajce na utrzymywaniu si u osoby dorosej
cech psychiki dziecka, powoduje zamknito w sobie, niemiao, zburzenia
sfery emocjonalnej, wybuchowo i agresywno;
- dysmorfobia- jest to nieuzasadnione przekonanie o wasnej odpychajcej
brzydocie, stan ten powoduje zaburzenia przede wszystkim sfery
emocjonalnej, osoba w okrelonych sytuacjach staje si agresywna i
wybuchowa;

Przyczyny psychologiczne to:

- zachowania psychopatyczne np.: rzdno uznania, niepewno siebie,

lekcewaenie innych, wybuchowo,
- zaburzenia nerwicowe (lkowe tzw. fobie),popdowe, seksualne, histerie,
neurastenie (osoba bardzo szybko wpada w sza, emocje szybko opadaj),
- trwae kalectwa psychiczne; choroby, mechaniczne uszkodzenia centralnego
systemu nerwowego;
- choroby psychiczne: Psychonerwice i inne zaburzenia (zachowania
psychopatyczne),
- niedorozwj umysowy

Przyczyny uwarunkowane spoecznie:

- rodowisko rodzinne - rozbicie rodziny, alkoholizm rodzicw, brak opieki

rodzicielskiej, niewaciwe metody wychowawcze,
- rodowisko szkolne- negatywny stosunek do szkoy,
- rodowisko rwienicze- zy wpyw grypy rwieniczej,
- inne przyczyny ( procesy urbanizacji i indrustralizacji, bezrobocie,
bezdomno;

4. WPYW SUBKULTUR MODZIEOWYCH NA PRZESTPCZO

NIELETNICH

Kady mody czowiek potrzebuje grupy, "ktra umoliwiaby mu

zrealizowanie potrzeby przynalenoci, akceptacji i uznania, szuka tzw. grupy
autentycznej. Nie nale do nich, niestety, grupy formalne tworzone dla
modziey przez dorosych np. koa zainteresowa, sekcje sportowe itp."
Nale do nich grupy nieformalne; wrd ktrych ogromn
popularnoci obecnie ciesz si grupy nazywane subkulturami bd
podkulturami modzieowymi. Pojcia te uywane s zazwyczaj zamiennie.
Pojcie "podkultura" w literaturze naukowej stosowane jest od
niedawna. Ryszard Dyonizak scharakteryzowa subkultur w sposb
nastpujcy: "Gdy wiele jednostek ma podobne problemy i gdy na gruncie
wsplnych zainteresowa i de powstaj do trwae wizi midzy

8
rwienikami, ktrzy tworz im tylko odpowiadajce i ich tylko obowizujce
normy, wartoci i wzory, to pewna cao tych norm, wartoci i wzorw
stanowi podkultur okrelonej zbiorowoci."
Cloward i Ohlin wyrniaj trzy typy podkultur modzieowych:
1. Podkultura typowo przestpcza, rodzca si w dobrze zintegrowanych
rodowiskach, w ktrych wystpuj rne formy przestpczej dziaalnoci
dorosych. Wzory zachowa przestpczych prezentowane przez dorosych s
przejmowane przez modzie, ktra stopniowo angauje si w przestpczo -
najpierw w gangach modzieowych traktowanych jako sta, a nastpnie w
rozmaitych formach przestpczoci dorosych, a po udzia w syndykatach
przestpczych. W tej sytuacji, gdy istniej nielegalne drogi prowadzce do
sukcesu, przestpczo traktowana jest przez modzie jako normalny sposb
ycia - czyli trudno mwi o nieprzystosowaniu spoecznym modziey
wyznajcej t podkultur.
2. Podkultura konfliktu, powstajca na obszarach le zintegrowanych, o duej
mobilnoci czonkw grup i oglnej niestabilnoci, gdzie istnieje ograniczony
dostp do wzorw przestpczych dorosych, w zwizku, z czym wzory
zachowa suce osigniciu wyszego statusu pochodz gwnie od
rwienikw. W ramach tej podkultury tworz si zwaszcza gangi
chuligaskie nastawione na bjki i wandalizm, a szczeglnie cenione tam
wartoci to odwaga, bojowo i sia fizyczna - presti maj zwaszcza ci,
ktrzy wyrniaj si w walkach midzy gangami.
3. Podkultura wycofania si, zwana rwnie podkultur podwjnie
przegranych. Skupia ona t modzie z warstw niszych, ktra nie ma
moliwoci osignicia sukcesu w drodze legalnej, a ktrej nie powiodo si
take w adaptacji nielegalnej (dwa poprzednie sposoby). Sposb ten wybior
rwnie ci, ktrzy dziaania bezprawne odrzucili jako sprzeczne ze swoim
kodeksem moralnym. Jest to przede wszystkim podkultura narkomanw, a
przestpczo wystpuje tu gwnie w formie nielegalnej dystrybucji rodkw
odurzajcych, by z czasem pojawi si jako rnorodne dziaania zmierzajce
do zdobycia rodkw odurzajcych.
Jak zatem wida przewanie termin podkultura wie si z patologi
spoeczn, nieprzystosowaniem czy z podwaaniem obowizujcych norm.
Dzieje si tak dlatego, e ju w samej etymologii sowa "subkultura" zdaje si
zawiera "to, co nisze", gorsze. I wiele zjawisk, okrelanych przy uyciu tego
sowa, odpowiada takiemu wanie rozumieniu jego sensu. Przykadem moe
by, np.: agresywne zachowania skinheadw, bijatyki na stadionach
pikarskich, wzajemna agresja rnych grup modziey. Mwi si te o
subkulturach narkomaskich, pijackich, przestpczych. Ma to swoje
uzasadnienie, "gdy termin subkultura zacz by pierwotnie uywany w
naukach spoecznych w odniesieniu do grup spatologizowanych,
pozostajcych w konflikcie ze spoeczestwem. Nieco upraszczajc mona
powiedzie, e pojawienie si modzieowych gangw wywoao u badaczy
potrzeb nadania owym gangom wsplnej nazwy."

9
 Kada subkultura modzieowa moe by stworzona przez niewielk
grup osb, ale w jej skad moe wchodzi czasami kilkadziesit milionw
osb. Przykadem tak rozbudowanej
i licznej podkultury mog by punki, rozsiane po caym nieomal globie
ziemskim. Co nie zaprzecza istnieniu mniejszych grup punkw w obrbie
jednej subkultury. Aby jak zbiorowo mona byo nazwa grup konieczne
s do spenienia nastpujce warunki:
Poczucie przynalenoci, czyli wiadomo "my" cechujcego czonkw.
Zasada odrbnoci powodujca, e inni s okrelani w kategoriach "oni" lub
"wy".
Wsplne wartoci i wypywajce z nich normy. Wewntrzna organizacja grupy.
Wikszo podkultur ma swoj wasn ideologi. Natomiast nie we
wszystkich ruchach modzieowych mona j okreli. Nie ma jej np.
subkultura metalowcw. W tej subkulturze wspln wartoci traktowan
czasami jako wyjtkowe wito jest uczestnictwo w koncertach, wsplne
wysuchanie muzyki, dzielenie si przeyciami. Co si za tyczy celw to s
one na og dwojakiego rodzaju: albo s wymysem czonkw grupy np.
wsplne pjcie na koncert czy spdzenie przyjemnego wieczoru przy kuflu
piwa; albo s one wyznaczone przez grup nadrzdn. Moe tu posuy
przykad celu wsplnego dla wszystkich skinheadw, a mianowicie tzw.
"rwnanie w d, czyli cignicie wszystkich na wasny, niski poziom ycia.
Uczestnictwo w grupie daje poczucie przynalenoci, ktre jest spraw
zasadnicz dla funkcjonowania subkultury. Sabe poczucie wizi, lub jego
brak, prowadzi do wyobcowania jednostki, a nieraz i do zerwania wszelkich
wizw z grup.
Wikszo subkultur modzieowych kadzie nacisk na przyjemne
spdzanie czasu, graniczce niejednokrotnie z biernym wyczekiwaniem, e
co si moe zdarzy. Niejeden z nas widzia zapewne grup punkw
siedzc na chodniku i spdzajc w ten sposb cay dzie. To marnowanie
czasu jest chyba konieczne dla modego czowieka, ktry moe w ten sposb,
pniej doceni jego warto. Niebezpieczne natomiast jest zabijanie czasu i
nudy poprzez siganie do rnych rodkw odurzajcych. Powoduj one
oprcz skutkw fizycznych rwnie gbokie zmiany psychiczne prowadzce
nieraz do uzalenienia. Trzeba jednak przyzna, e solidarno w grupach
subkulturowych jest bardzo silna, a wizi interpersonalne "ywe". Dominuje
tzw. trzymanie si razem, ktre jest bardzo korzystne w przypadku, gdy
dojdzie do jakiego starcia midzy rnymi ugrupowaniami. Na co dzie, dla
zwykego, szarego przechodnia grupy subkulturowe mimo szokujcego nieraz
wygldu, nie s raczej grone.
Uczestnictwo w subkulturach jest zazwyczaj rezultatem niezaspokojenia
obiektywnych potrzeb modziey i stanowi bardzo czsto prb zwrcenia na
siebie uwagi. Wynika ono te z cech osobowoci charakterystycznych dla
wieku modzieczego. Cechy te maj podoe biologiczne, ale s te
uwarunkowane czynnikami spoecznymi i kulturowymi, a take bdami
procesu wychowawczego. Wszelkie dziwne i niezrozumiae zachowania su
rozadowaniu agresji i frustracji, ktra modym daje si szczeglnie we znaki.

10
"Geneza poszczeglnych podkultur jest podobna, a rnice ideologii to w
gruncie rzeczy odbicie rnic wynikajcych z czasu i miejsca, w ktrym
modzi yj."
Subkultur modzieow najbardziej dostrzegan przez spoeczestwo i
najbardziej uciliw s blokersi.

Blokersi to termin spopularyzowany przez pras i zaadoptowany przez

samych zainteresowanych, okrelajcy sfrustrowanych, uwaajcych si za
pozbawionych perspektyw, modych ludzi, dla ktrych stojca przed blokiem
awka jest centrum ycia towarzyskiego, czsto naduywajcych alkoholu i
marihuany. Jzykoznawca Bogusaw Kreja definiuje ich jako nie uczc si
bezrobotn modzie zamieszkujc blokowiska miejskie. Blokersi czsto
kojarzeni s z subkultur hip-hopow, wrd hip-hopowcw jednak sowo
blokers ma raczej pejoratywne znaczenie.
To blokersi s najczciej sprawcami zakcania spokoju na osiedlach
mieszkaniowych
i drobnych przestpstw, a take przypadkowych kradziey i rozbojw.
Wrd innych podkultur modzieowych, ktre wprawdzie nie s grupami
przestpczymi, ale ich ideologia jest czsto sprzeczna z prawem i normami
spoecznymi naley wymieni:

Satanistw. Satanizm nie jest zjawiskiem nowym. Jego atrybuty znane

byy ju w staroytnoci. W pocztkach chrzecijastwa spotykamy si
rwnie z istnieniem i dziaaniem szatana, wszak Chrystus poskramia ze
duchy i zmusza szatana do ulegoci. Tak jak dawniej, tak i dzi szatan ma
swoich zwolennikw i wyznawcw. Satanici maj szczeglnie rozwinit
symbolik. S to: odwrcony krzy, wizerunek diaba lub koza, napisy o treci
Ave Saraye, Salve Imperato Hades;
Znakami przynalenoci s te: trzy odwrcone dziewitki, pentagram
lub heksagram,trzy koa poczone ze sob, swastyka, trjkt.
Satanici s nadal groni. Maj swoje siedziby w Szczecinie, we
Wrocawiu, Gdasku, Warszawie i Olsztynie, odzi i wielu innych miast i
miasteczek. Wci tworz subkultur aktywn i agresywn. wiadczy o tym
niszczenie krzyy cmentarnych i przydronych, napadanie na obiekty
sakralne i wypisywanie na nich hase satanistycznych na terenie caej
Polski.
Ruch satanistyczny jest zrnicowany i obejmuje kilka odamw. Dzieli
si kierunki
i rne stopnie wtajemniczenia, nie jest to ruch jednolity i skrystalizowany.
Skinhead - kontrkultura powstaa na pocztku lat 60. XX wieku w
Wielkiej Brytanii.
Jej nazwa wywodzi si od tego, e najbardziej charakterystycznym
wyrnikiem tej grupy s wygolone gowy, lub bardzo krtkie, wygolone
blisko skry wosy (ang. skinhead, poczenie wyrazw skin czyli skra i head
czyli gowa).

11
 W Polsce s to gwnie ugrupowania o charakterze nacjonalistycznym i
rasistowskim, czsto sprawcy atakw na obcokrajowcw, szczeglnie z
krajw Trzeciego wiata.
Anarchizm - (od gr. anarchia "bez wadcy") doktryna
postulujca model spoeczestwa opartego na rwnoci spoecznej,
solidarnoci midzyludzkiej i poszanowaniu wolnoci jednostki oraz ruch
spoeczny dcy do realizacji tych celw.
Gwnymi zagroeniami dla tego modelu s autorytaryzm oraz
hierarchia spoeczna, dlatego anarchizm dy do zniesienia pastwa oraz
innych form spoecznej wadzy i wyzysku oraz zorganizowania wolnociowego
spoeczestwa na zasadach dobrowolnoci, federalizmu
i pomocy wzajemnej w sferze politycznej i ekonomicznej.

5. ZAKOCZENIE

Przestpczo nieletnich jest jednym z bardziej nagonionych w

ostatnich latach zjawisk. Kolejne tygodnie przynosz nowe wiadomoci o
brutalnych przestpstwach, dokonanych przez modzie, a niejednokrotnie i
dzieci. Kada z tych tragedii relacjonowana przez media, przynajmniej
kilkakrotnie, zaprzta uwag znacznej czci spoeczestwa, wywoujc
poczucie zagroenia i lawinowego wzrostu przestpczoci wrd modych
Polakw. Jest to wraenie w duej mierze prawdziwe, cho niejednokrotnie
mocno przesadzone, na co wskazuj statystyki. Dowodzi tego fakt spadku
liczby najpowaniejszych przestpstw popenianych przez nieletnich od 1996
roku. Od wielu lat prawnicy, pedagodzy, policjanci i naukowcy zastanawiaj
si nad przyczynami tego zjawiska i moliwociami ograniczenia jego skali.
Wysiki te zaowocoway wieloma cennymi opracowaniami, analizujcymi
mechanizmy psychologiczne i spoeczne sprzyjajce jego eskalacji. Prawo, nie
tylko karne, ustanawia cay szereg kategorii wiekowych, od przynalenoci,
do ktrych zaley midzy innymi odpowiedzialno za popenienie czynw
zabronionych. Interesujca nas grupa nieletnich podlega wanie jej
przepisom, co w konsekwencji oznacza, e nie stosuje si wobec nich kar, a
jedynie rodki wychowawcze i poprawcze. Celem jest wic nie odwet,
sprawiedliwa odpata, czy izolacja, a resocjalizacja i zapewnienie
prawidowego rozwoju psychofizycznego. Taka zdezorganizowana i etycznie
relatywna rzeczywisto jest zagroeniem dla caego systemu spoecznego.
Najsabszym, bo najbardziej bezradnym, najmniej dowiadczonym, czsto bez

12
oparcia w rodzinie i w szkole elementem tego systemu jest niestety osoba
nieletnia.

BIBLIOGRAFIA

Agresja w szkole : diagnoza i profilaktyka / red. Maria Libiszowska-

tkowska, Krystyna Ostrowska, Centrum Doradztwa i Informacji Difin,
Warszawa 2008.

Anio W.: Europejska polityka spoeczna. Implikacje dla Polski, Instytut Polityki
Spoecznej UW, Warszawa 2003

Bielicki E.: Z problematyki resocjalizacyjnej. Patologia spoeczna. Patologia

indywidualna. Etiologia kryminalna. Kara , Wyd. KPSW, Bydgoszcz 2005.

Fidelus A.: Przestpczo nieletnich w ujciu prawnym i spoecznym /

Uniwersytet Humanistyczno-Przyrodniczy Jana Kochanowskiego, Piotrkw
Trybunalski 2008.

Guerin S., Hennesy E.: Przemoc i przeladowanie w szkole : skuteczne

przeciwdziaanie agresji wrd modziey, Gdaskie Wydawnictwo
Psychologiczne, Gdask 2004.

13
Haaj J.: Przestpczo nieletnich w okresie transformacji // W: Aktualne
problemy pedagogiki resocjalizacyjnej i patologii spoecznej / pod red.
Franciszka Kozaczuka, Mieczysawa Radochoskiego, Wydaw. Wyszej Szkoy
Pedagogicznej, Rzeszw 2000.

Hollin C. R., Browne D., Palmer E. J. : Przestpczo wrd modziey :

rozpoznanie zjawiska, diagnozowanie i profilaktyka , Gdaskie Wydawnictwo
Psychologiczne, Gdask 2008.

14