MATERIA WICZENIOWY

Z BIOLOGII
STYCZE 2017
POZIOM ROZSZERZONY

ZASADY OCENIANIA ZADA

 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materia wiczeniowy z biologii 2017
Poziom rozszerzony

Zadanie 1. (05)
Zadanie 1.1. (02)
Wymagania oglne Wymagania szczegowe
II. Pogbienie wiadomoci dotyczcych V. Budowa i funkcjonowanie organizmu
budowy i funkcjonowania organizmu czowieka.
ludzkiego. Zdajcy objania funkcjonowanie 4. Ukad pokarmowy i przebieg procesw
organizmu ludzkiego na rnych poziomach trawiennych. Zdajcy:
zoonoci []. 1) omawia budow poszczeglnych
elementw ukadu pokarmowego oraz przed-
stawia zwizek pomidzy budow a penion
funkcj;
3. Ukad ruchu. Zdajcy:
7) analizuje procesy pozyskiwania energii
w miniach ([...] rola mioglobiny,[...])
Schemat punktowania
2 p. za podanie obu waciwych nazw.
1 p. za podanie tylko jednej waciwej nazwy.
0 p. za odpowied, ktra nie spenia powyszych wymaga, lub za brak odpowiedzi.
Rozwizanie
1. wtroba
2. mioglobina

Zadanie 1.2. (01)

Wymagania oglne Wymagania szczegowe
V. Rozumowanie i argumentacja. Zdajcy III. Metabolizm
objania i komentuje informacje [...], 3. Oddychanie wewntrzkomrkowe.
formuuje i przedstawia opinie zwizane Zdajcy:
z omawianymi zagadnieniami biologicznymi, 4) wyjania zasad dziaania acucha
dobierajc racjonalne argumenty. oddechowego i mechanizm syntezy ATP.
I. Poznanie wiata organizmw na rnych
poziomach organizacji ycia. Zdajcy []
przedstawia i wyjania procesy i zjawiska
biologiczne [...].
Schemat punktowania
1 p. za wykazanie zwizku, odnoszce si do biaek acucha przenonikw elektronw,
ktre zawieraj elazo.
0 p. za odpowied, ktra nie spenia powyszych wymaga, lub za brak odpowiedzi.
Przykadowe rozwizanie
elazo jest skadnikiem biaek bdcych przenonikami elektronw / biaek
odpowiedzialnych za transport elektronw w acuchu oddechowym / cytochromw
wystpujcych w wewntrznej bonie mitochondrialnej, dlatego przy jego niedoborze
transport ten jest upoledzony.

Strona 2 z 28
 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materia wiczeniowy z biologii 2017
Poziom rozszerzony

Zadanie 1.3. (01)

Wymagania oglne Wymagania szczegowe
V. Rozumowanie i argumentacja. Zdajcy V. Budowa i funkcjonowanie organizmu
objania i komentuje informacje [...], formuuje czowieka.
i przedstawia opinie zwizane z omawianymi 4. Ukad pokarmowy i przebieg procesw
zagadnieniami biologicznymi, dobierajc trawiennych. Zdajcy:
racjonalne argumenty. 2) podaje rda, funkcje i wyjania
I. Poznanie wiata organizmw na rnych znaczenie skadnikw pokarmowych
poziomach organizacji ycia. Zdajcy [] dla prawidowego rozwoju
przedstawia i wyjania procesy i zjawiska i funkcjonowania organizmu
biologiczne; przedstawia zwizki midzy ze szczeglnym uwzgldnieniem roli
struktur a funkcj na rnych poziomach witamin, soli mineralnych, [];
organizacji ycia [...]. 13. Ukad rozrodczy. Zdajcy:
4) przedstawia przebieg cyklu
menstruacyjnego;
Schemat punktowania
1 p. za poprawne wyjanienie, zawierajce okrelenie przyczyny, jak jest miesiczkowanie
i zwizanej z nim utrat elaza.
0 p. za odpowied, ktra nie spenia powyszych wymaga, lub za brak odpowiedzi.
Rozwizanie
Kobiety trac elazo wraz z krwi menstruacyjn, dlatego musz stale uzupenia powstajce
w ten sposb niedobory tego pierwiastka (dlatego potrzebuj go wicej ni mczyni).

Zadanie 1.4. (01)

Wymagania oglne Wymagania szczegowe
V. Rozumowanie i argumentacja. Zdajcy V. Budowa i funkcjonowanie organizmu
objania i komentuje informacje [...], czowieka.
formuuje i przedstawia opinie zwizane 4. Ukad pokarmowy i przebieg procesw
z omawianymi zagadnieniami biologicznymi, trawiennych. Zdajcy:
dobierajc racjonalne argumenty. 2) podaje rda, funkcje i wyjania znaczenie
I. Poznanie wiata organizmw na rnych skadnikw pokarmowych dla prawidowego
poziomach organizacji ycia. Zdajcy [] rozwoju i funkcjonowania organizmu ze
przedstawia i wyjania procesy i zjawiska szczeglnym uwzgldnieniem roli [] soli
biologiczne; przedstawia zwizki midzy mineralnych, [];
struktur a funkcj na rnych poziomach
organizacji ycia [...].
Schemat punktowania
1 p. za okrelenie przyczyny, jak jest obecno elaza hemowego / poczonego z biakami
w pokarmach pochodzenia zwierzcego.
0 p. za odpowied, ktra nie spenia powyszych wymaga, lub za brak odpowiedzi.
Przykadowe rozwizania
W pokarmach pochodzenia zwierzcego wystpuje elazo hemowe / dwuwartociowe,
(ktre ma znacznie lepsz przyswajalno).
W pokarmach pochodzenia zwierzcego elazo jest poczone z biakami, co zwiksza
jego przyswajalno.

Strona 3 z 28
 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materia wiczeniowy z biologii 2017
Poziom rozszerzony

Zadanie 2. (02)
Zadanie 2.1. (01)
Wymagania oglne Wymagania szczegowe
V. Rozumowanie i argumentacja. Zdajcy II. Budowa i funkcjonowanie komrki.
objania [] informacje, odnosi si Zdajcy:
krytycznie do przedstawionych informacji. 5) wyjania rol [] aparatu Golgiego,
I. Poznanie wiata organizmw na rnych lizosomw [] w przemianie materii
poziomach organizacji ycia. Zdajcy [...] komrki;
przedstawia i wyjania procesy i zjawiska
biologiczne [...].
Schemat punktowania
1 p. za poprawn ocen wszystkich trzech informacji dotyczcych struktur Golgiego.
0 p. za kad inn odpowied lub brak odpowiedzi.
Rozwizanie

1. Woreczki aparatu Golgiego poczone s ze sob kanaami. P F

Stos woreczkw aparatu Golgiego ma budow zrnicowan
2. P F
strukturalnie na cz wejciow i wyjciow.
Pcherzyki odrywajce si od woreczkw aparatu mog
3. P F
przeksztaca si w lizosomy.

Zadanie 2.2. (01)

Wymagania oglne Wymagania szczegowe
V. Rozumowanie i argumentacja. Zdajcy II. Budowa i funkcjonowanie komrki.
objania i komentuje informacje [...], Zdajcy:
formuuje i przedstawia opinie zwizane 5) wyjania rol [] siateczki
z omawianymi zagadnieniami rdplazmatycznej (gadkiej i szorstkiej),
biologicznymi, dobierajc racjonalne aparatu Golgiego, lizosomw []
argumenty. w przemianie materii komrki;
I. Poznanie wiata organizmw na rnych V. Budowa i funkcjonowanie organizmu
poziomach organizacji ycia. Zdajcy [] czowieka.
przedstawia i wyjania procesy i zjawiska 4. Ukad pokarmowy i przebieg procesw
biologiczne; przedstawia zwizki midzy trawiennych. Zdajcy:
struktur a funkcj na rnych poziomach 1) omawia budow poszczeglnych
organizacji ycia [...]. elementw ukadu pokarmowego oraz
przedstawia zwizek pomidzy budow
a penion funkcj;
Schemat punktowania
1 p. za wskazanie komrek trzustki oraz wykazanie powizania ich funkcji z rol aparatu
Golgiego w komrce.
0 p. za odpowied, ktra nie spenia powyszych wymaga, lub za brak odpowiedzi.
Przykadowe rozwizania
erytrocyty, komrki trzustki, komrki naskrka, komrki minia sercowego

Strona 4 z 28
 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materia wiczeniowy z biologii 2017
Poziom rozszerzony

Uzasadnienie:
s to komrki wydzielnicze, w ktrych wydzielane substancje biakowe transportowane s
w pcherzykach tworzonych w aparacie Golgiego.
w komrkach trzustki produkowane s due iloci biaek (enzymy, hormony),
modyfikowanych i pakowanych w aparacie Golgiego do pcherzykw, z ktrych uwalniane
s (w procesie egzocytozy) na zewntrz komrki.

Zadanie 3. (03)
Zadanie 3.1. (01)
Wymagania oglne Wymagania szczegowe
I. Poznanie wiata organizmw III. Metabolizm
na rnych poziomach organizacji ycia. 2. Oglne zasady metabolizmu. Zdajcy:
Zdajcy [...] przedstawia i wyjania 5) wskazuje substraty i produkty gwnych
procesy i zjawiska biologiczne [...]. szlakw i cykli metabolicznych ([...]
oddychanie beztlenowe, glikoliza, []);
3. Oddychanie wewntrzkomrkowe. Zdajcy:
2) wyjania rnic midzy oddychaniem
tlenowym a fermentacj, porwnuje ich bilans
energetyczny;
Schemat punktowania
1 p. za podanie obu waciwych nazw: nazwy etapu oddychania beztlenowego oraz rodzaju
fosforylacji.
0 p. za kad inn odpowied lub brak odpowiedzi.
Rozwizanie
Nazwa etapu: glikoliza
Rodzaj fosforylacji: substratowa

Zadanie 3.2. (01)

Wymagania oglne Wymagania szczegowe
I. Poznanie wiata organizmw na rnych III. Metabolizm
poziomach organizacji ycia. Zdajcy [...] 2. Oglne zasady metabolizmu. Zdajcy:
przedstawia i wyjania procesy i zjawiska 2) wyjania rnic midzy oddychaniem
biologiczne [...]. tlenowym a fermentacj, porwnuje ich
IV. Poszukiwanie, wykorzystanie bilans energetyczny;
i tworzenie informacji. Zdajcy odczytuje, 3) opisuje na podstawie schematw przebieg
selekcjonuje, [...] informacje [...]. glikolizy, []
Schemat punktowania
1 p. za podkrelenie wszystkich czterech waciwych okrele.
0 p. za kad inn odpowied lub za brak odpowiedzi.
Rozwizanie
W etapie procesu oznaczonym III. dziki (redukcji / utlenianiu) aldehydu octowego
odnawiany jest zapas (ADP / ATP / NAD+ / NADH), co umoliwia (utlenianie / redukcj)
kolejnych czsteczek (glukozy / pirogronianu).

Strona 5 z 28
 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materia wiczeniowy z biologii 2017
Poziom rozszerzony

Zadanie 3.3. (01)

Wymagania oglne Wymagania szczegowe
III. Pogbienie znajomoci metodyki bada III EAP. Zalecane dowiadczenia
biologicznych. Zdajcy [...] formuuje i obserwacje. Zdajcy:
wnioski z przeprowadzonych obserwacji 1) planuje i przeprowadza dowiadczenie:
i dowiadcze. [...]. a) wykazujce, e podczas fermentacji
I. Poznanie wiata organizmw na rnych drode wydzielaj dwutlenek wgla,
poziomach organizacji ycia. Zdajcy [...] III. Metabolizm
przedstawia i wyjania procesy i zjawiska 2. Oglne zasady metabolizmu. Zdajcy:
biologiczne [...]. 5) wskazuje substraty i produkty gwnych
szlakw i cykli metabolicznych ([...]
oddychanie beztlenowe, glikoliza, []);
Schemat punktowania
1 p. za podanie nazwy produktu (CO2) oraz poprawnego przykadu sposobu jego
wykrywania w dowiadczeniu.
0 p. za odpowied, ktra nie spenia powyszych wymaga, lub za brak odpowiedzi.
Rozwizanie
Produkt X: CO2 / tlenek wgla(IV) / dwutlenek wgla
Sposb wykrywania:
1. za pomoc wody wapiennej, ktra bdzie mtniaa, jeeli wprowadzimy do niej
(np. za pomoc wyka) zbierajcy si CO2;
2. zebrany (np. do zlewki) CO2 wylewamy nad pomieniem palcej si zapaki /
wiecy, ktra zganie pod jego wpywem.

Zadanie 4. (03)
Zadanie 4.1. (01)
Wymagania oglne
V. Rozumowanie i argumentacja. Zdajcy
objania i komentuje informacje, [...],
wyjania zalenoci przyczynowo-
skutkowe, [...], formuuje i przedstawia
opinie zwizane z omawianymi
zagadnieniami biologicznymi, dobierajc
racjonalne argumenty.
I. Poznanie wiata organizmw na rnych
poziomach organizacji ycia. Zdajcy [...]
przedstawia i wyjania procesy i zjawiska
biologiczne; przedstawia zwizki midzy
struktur a funkcj na rnych poziomach
organizacji ycia [...].
Schemat punktowania
1 p. za okrelenie, e s to struktury analogiczne i uzasadnienie odnoszce si
do pochodzenia z rnych organw.
0 p. za odpowied, ktra nie spenia powyszych wymaga, lub za brak odpowiedzi.
Wymagania szczegowe
IV. Przegld rnorodnoci organizmw
6. Roliny budowa i funkcje tkanek
i organw. Zdajcy:
2) analizuje budow morfologiczn roliny
okrytonasiennej, rozrniajc poszczeglne
organy i okrelajc ich funkcje;
IX. Ewolucja.
5. Pochodzenie i rozwj ycia na Ziemi.
Zdajcy:
3) [] podaje przykady konwergencji
i dywergencji; identyfikuje konwergencje
i dywergencje na podstawie schematu,
rysunku, opisu itd.;

Strona 6 z 28
 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materia wiczeniowy z biologii 2017
Poziom rozszerzony

Przykadowe rozwizanie
S to struktury analogiczne, poniewa powstay z rnych organw (lici lub pdw).

Zadanie 4.2. (02)

Wymagania oglne Wymagania szczegowe
V. Rozumowanie i argumentacja. Zdajcy IV. Przegld rnorodnoci organizmw
objania i komentuje informacje, [...], 6. Roliny budowa i funkcje tkanek
wyjania zalenoci przyczynowo-skutkowe, i organw. Zdajcy:
[...], formuuje i przedstawia opinie zwizane 2) analizuje budow morfologiczn roliny
z omawianymi zagadnieniami okrytonasiennej, rozrniajc poszczeglne
biologicznymi, dobierajc racjonalne organy i okrelajc ich funkcje;
argumenty. 4) opisuje modyfikacje organw rolin ([]
I. Poznanie wiata organizmw na rnych lici, odygi) jako adaptacje do bytowania
poziomach organizacji ycia. Zdajcy [...] w okrelonych warunkach rodowiska;
przedstawia i wyjania procesy i zjawiska 5) wyrnia formy ekologiczne rolin
biologiczne; przedstawia zwizki midzy w zalenoci od dostpnoci wody i wiata
struktur a funkcj na rnych poziomach w rodowisku.
organizacji ycia [...].
Schemat punktowania
2 p. za poprawne uzasadnienie roli cierni u kaktusw z terenw pustynnych, odnoszce si
do obrony przed rolinoercami, dziki wystpowaniu ostrych, kujcych struktur oraz
do zmniejszenia powierzchni transpiracji / ograniczenia utraty wody poprzez
zredukowanie powierzchni lici.
1 p. za poprawne uzasadnienie tylko jednej roli cierni u kaktusw rosncych na terenach
pustynnych.
0 p. za odpowied, ktra nie spenia powyszych wymaga, lub za brak odpowiedzi.
Przykadowe rozwizanie
1. Dziki przeksztaceniu lici kaktusw w ciernie powstaj ostre, kujce struktury chronice
odygi (wypenione wod) przed rolinoercami (na ternach, gdzie jest mao rolin).
2. Przeksztacenie lici w ciernie zmniejsza powierzchni transpiracji i jest przystosowaniem
do oszczdnej gospodarki wodnej tych rolin.
Uwaga :
Nie uznaje si odpowiedzi polegajcych na podaniu tylko roli, poniewa polecenie dotyczy
uzasadnienia.

Zadanie 5. (02)
Zadanie 5.1. (01)
Wymagania oglne
I. Poznanie wiata organizmw na rnych
poziomach organizacji ycia. Zdajcy [...]
przedstawia i wyjania procesy i zjawiska
biologiczne; przedstawia zwizki midzy
struktur a funkcj na rnych poziomach
organizacji ycia [...].
Wymagania szczegowe
VI. Genetyka i biotechnologia.
2. Cykl komrkowy. Zdajcy:
4) podaje rnic midzy podziaem
mitotycznym a mejotycznym i wyjania
biologiczne znaczenie obu typw podziau;

Strona 7 z 28
 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materia wiczeniowy z biologii 2017
Poziom rozszerzony

Schemat punktowania
1 p. za podanie waciwych nazw obu procesw.
0 p. za kad inn odpowied lub brak odpowiedzi.
Rozwizanie
A. zapodnienie / gamia / gametogamia
B. mejoza

Zadanie 5.2. (01)

Wymagania oglne Wymagania szczegowe
V. Rozumowanie i argumentacja. Zdajcy objania IV. Przegld rnorodnoci
i komentuje informacje, [...], formuuje i przedstawia organizmw
opinie zwizane z omawianymi zagadnieniami 3) porwnuje przemian pokole
biologicznymi, dobierajc racjonalne argumenty. (i faz jdrowych) grup rolin [].
I. Poznanie wiata organizmw na rnych VI. Genetyka i biotechnologia.
poziomach organizacji ycia. Zdajcy [...] 2. Cykl komrkowy. Zdajcy:
przedstawia i wyjania procesy i zjawiska 4) podaje rnic midzy podziaem
biologiczne; [...]. mitotycznym a mejotycznym i
IV. Poszukiwanie, wykorzystanie i tworzenie wyjania biologiczne znaczenie obu
informacji. Zdajcy odczytuje, selekcjonuje, [...] typw podziau;
informacje [...].
Schemat punktowania
1 p. za okrelenie, e komrki troficzne zawotni s haploidalne i poprawne uzasadnienie,
odwoujce si do moliwoci ich przeksztacania si w gamety lub powstawania
z zygoty na drodze mejozy.
0 p. za odpowied, ktra nie spenia powyszych wymaga, lub za brak odpowiedzi.
Rozwizanie
Komrki troficzne zawotni s haploidalne / (n), poniewa
mog przeksztaca si w gamety.
ich powstanie poprzedza mejoza.
w cyklu zawotni wystpuje mejoza postgamiczna.

Zadanie 6. (03)
Zadanie 6.1. (01)
Wymagania oglne Wymagania szczegowe
I. Poznanie wiata organizmw na rnych IV. Przegld rnorodnoci organizmw.
poziomach organizacji ycia. Zdajcy opisuje, 5. Roliny ldowe. Zdajcy:
porzdkuje i rozpoznaje organizmy [...]. 5) rozrnia roliny jednolicienne
IV. Poszukiwanie, wykorzystanie od dwuliciennych, wskazujc ich cechy
i tworzenie informacji. Zdajcy odczytuje, charakterystyczne (cechy licia i kwiatu,
selekcjonuje, [...] informacje [...]. system korzeniowy, budowa anatomiczna
korzenia i pdu);
Schemat punktowania
1 p. za okrelenie, e ziemniak jest rolin dwulicienn i wymienienie dwch,
wiadczcych o tym odpowiednich cech budowy rnych organw.
0 p. za odpowied, ktra nie spenia powyszych wymaga, lub za brak odpowiedzi.
Strona 8 z 28
 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materia wiczeniowy z biologii 2017
Poziom rozszerzony

Rozwizanie
A. dwulicienne
1. kwiaty piciokrotne / kwiat zrnicowany na kielich i koron
2. licie z nerwacj pierzast / licie ogonkowe

Zadanie 6.2. (01)

Wymagania oglne Wymagania szczegowe
I. Poznanie wiata organizmw na rnych IV. Przegld rnorodnoci organizmw.
poziomach organizacji ycia. Zdajcy opisuje, 8. Roliny rozmnaanie si. Zdajcy:
porzdkuje i rozpoznaje organizmy, [...]. 5) opisuje sposoby rozmnaania
IV. Poszukiwanie, wykorzystanie wegetatywnego.
i tworzenie informacji. Zdajcy odczytuje,
selekcjonuje, [...] informacje [...].
Schemat punktowania
1 p. za wymienienie dwch, widocznych na rysunku, sposobw wegetatywnego
rozmnaania si ziemniaka, jakimi s bulwy i rozogi.
0 p. za odpowied, ktra nie spenia powyszych wymaga, lub za brak odpowiedzi.

Rozwizanie
1. Za pomoc bulw.
2. Za pomoc odrostw (odygowych) / modych rolin wyrastajcych na kocach
rozogw / rozogw.

Zadanie 6.3. (01)

Wymagania oglne Wymagania szczegowe
V. Rozumowanie i argumentacja. IV. Przegld rnorodnoci organizmw.
Zdajcy [...], formuuje i przedstawia 6. Roliny budowa i funkcje tkanek i organw.
opinie zwizane z omawianymi Zdajcy:
zagadnieniami biologicznymi, 2) analizuje budow morfologiczn roliny
dobierajc racjonalne argumenty. okrytonasiennej, rozrniajc poszczeglne organy
IV. Poszukiwanie, wykorzystanie i okrelajc ich funkcje; (korzeni, lici, odygi)
i tworzenie informacji. Zdajcy jako adaptacje do bytowania w okrelonych
odczytuje, selekcjonuje, [...] warunkach rodowiska;
informacje [...]. 8. Roliny rozmnaanie si. Zdajcy:
5) opisuje sposoby rozmnaania wegetatywnego.
Schemat punktowania
1 p. za wyjanienie, uwzgldniajce powstawanie wikszej liczby rozogw w miejscach
obumierajcych lici na obsypanych ziemi dolnych fragmentach odygi, co zwikszy
liczb bulw powstajcych na tych rozogach.
0 p. za odpowied, ktra nie spenia powyszych wymaga, lub za brak odpowiedzi.
Rozwizanie
Na obsypanych ziemi dolnych odcinkach odyg wyronie w miejsce obumierajcych lici
wicej rozogw, na ktrych wytworzy si wiksza liczba / wicej bulw.

Strona 9 z 28
 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materia wiczeniowy z biologii 2017
Poziom rozszerzony

Zadanie 7. (02)
Zadanie 7.1. (01)
Wymagania oglne Wymagania szczegowe
I. Poznanie wiata organizmw na rnych IV. Przegld rnorodnoci organizmw.
poziomach organizacji ycia. Zdajcy opisuje, 13. Porwnanie struktur zwierzt
porzdkuje i rozpoznaje organizmy, [...]. odpowiedzialnych za realizacj rnych
IV. Poszukiwanie, wykorzystanie czynnoci yciowych. Zdajcy:
i tworzenie informacji. Zdajcy odczytuje, 18) przedstawia podstawowe etapy rozwoju
selekcjonuje, [...] informacje [...]. zarodka, wymienia listki zarodkowe,
wyrnia zwierzta pierwo- i wtrouste;
Schemat punktowania
1 p. za wymienienie dwch odpowiednich cech wiadczcych o tym, e na rysunku
przedstawiono rozwj wtroustych.
0 p. za odpowied, ktra nie spenia powyszych wymaga, lub za brak odpowiedzi.
Przykadowe rozwizania
Bruzdkowanie jest rwnomierne.
Celoma powstaje z uchykw prajelita / zawizki mezodermy powstaj z uchykw
prajelita.
Odbyt powstaje na miejscu pragby.
Otwr gbowy wyksztaca si wtrnie.
Uwaga: Kolejno nie ma znaczenia.

Zadanie 7.2. (01)

Wymagania oglne Wymagania szczegowe
V. Rozumowanie i argumentacja. Zdajcy IV. Przegld rnorodnoci organizmw.
objania i komentuje informacje, odnosi si 13. Porwnanie struktur zwierzt
krytycznie do przedstawionych informacji [...]. odpowiedzialnych za realizacj rnych
I. Poznanie wiata organizmw na rnych czynnoci yciowych. Zdajcy:
poziomach organizacji ycia. Zdajcy opisuje, 18) przedstawia podstawowe etapy
porzdkuje i rozpoznaje organizmy, [...]. rozwoju zarodka, wymienia listki
zarodkowe, wyrnia zwierzta pierwo-
i wtrouste;
Schemat punktowania
1 p. za poprawn ocen wszystkich trzech informacji dotyczcych zwierzt pierwo-
i wtroustych.
0 p. za kad inn odpowied lub brak odpowiedzi.
Rozwizanie

1. Wszystkie zwierzta bezkrgowe nale do pierwoustych. P F

Zarwno wrd zwierzt pierwoustych, jak i wtroustych wystpuj
2. P F
formy prowadzce osiady tryb ycia.
3. Wrd krgowcw wystpuj zwierzta pierwouste i wtrouste. P F

Strona 10 z 28
 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materia wiczeniowy z biologii 2017
Poziom rozszerzony

Zadanie 8. (03)

Zadanie 8.1. (01)

Wymagania oglne
III. Pogbienie znajomoci metodyki
bada biologicznych. Zdajcy []
formuuje problemy badawcze [].
IV. Poszukiwanie, wykorzystanie
i tworzenie informacji. Zdajcy
odczytuje, selekcjonuje, [...]
informacje [...].
Wymagania szczegowe
IV. Przegld rnorodnoci organizmw
11. Zwierzta bezkrgowe. Zdajcy:
3) przedstawia budow, czynnoci yciowe i tryb
ycia parzydekowcw[];
13. Porwnanie struktur zwierzt odpowiedzialnych
za realizacj rnych czynnoci yciowych. Zdajcy:
16) wymienia typy rozmnaania bezpciowego
i podaje grupy zwierzt, u ktrych moe ono
zachodzi;

Schemat punktowania
1 p. za podanie poprawnego problemu badawczego dotyczcego odtwarzania ciaa polipa
(stubi) z komrek (rodkowej czci) jej ciaa.
0 p. za odpowied, ktra nie spenia powyszych wymaga, lub za brak odpowiedzi.
Przykadowe rozwizanie
Czy z komrek rodkowej czci ciaa stubi mona odtworzy cay jej organizm?
Czy polip stubi moe by odtwarzany z komrek jego rodkowej czci?
Czy zmiana ukadu komrek wyizolowanych z (rodkowej czci) polipa stubi wpynie
na sposb odtworzenia / regeneracji z nich nowego polipa?
Czy komrki (rodkowej czci) ciaa stubi maj zdolno do reagregacji?

Zadanie 8.2. (01)

Wymagania oglne Wymagania szczegowe
III. Pogbienie znajomoci metodyki bada IV. Przegld rnorodnoci organizmw
biologicznych. Zdajcy [...] formuuje wnioski 11. Zwierzta bezkrgowe. Zdajcy:
z przeprowadzonych obserwacji 3) przedstawia budow, czynnoci yciowe
i dowiadcze. [...]. i tryb ycia parzydekowcw [];
V. Rozumowanie i argumentacja. Zdajcy 13. Porwnanie struktur zwierzt
objania i komentuje informacje, odnosi si odpowiedzialnych za realizacj rnych
krytycznie do przedstawionych informacji []. czynnoci yciowych.
Schemat punktowania
1 p. za podanie poprawnego wniosku dotyczcego regeneracji komrek ciaa stubi z jego
czci rodkowej lub pamici komrek zwizanej z miejscem ich pochodzenia.
0 p. za odpowied, ktra nie spenia powyszych wymaga, lub za brak odpowiedzi.

Przykadowe rozwizanie
Komrki czci rodkowej odtwarzaj polipa stubi zgodnie z pierwotnym ich
pooeniem w ciele zwierzcia.
Poszczeglne grupy komrek ze rodkowej czci ciaa stubi odtwarzaj okrelone
czci ciaa polipa.
Rozproszone komrki czci rodkowej ciaa stubi cechuje pami miejsca, z ktrego
pochodz.

Strona 11 z 28
 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materia wiczeniowy z biologii 2017
Poziom rozszerzony

rodkowa cz ciaa stubi zawiera komrki totipotencjalne, z ktrych mona odtworzy

cay organizm.

Zadanie 8.3. (01)

Wymagania oglne Wymagania szczegowe
I. Poznanie wiata organizmw IV. Przegld rnorodnoci organizmw
na rnych poziomach organizacji ycia. 11. Zwierzta bezkrgowe. Zdajcy:
Zdajcy opisuje, porzdkuje i rozpoznaje 2) wymienia cechy pozwalajce na rozrnienie
organizmy, [...], przedstawia i wyjania parzydekowcw, [];
procesy i zjawiska biologiczne [...]. 3) przedstawia budow, czynnoci yciowe
i tryb ycia parzydekowcw, [];
13. Porwnanie struktur zwierzt
odpowiedzialnych za realizacj rnych
czynnoci yciowych. Zdajcy:
16) wymienia typy rozmnaania bezpciowego
i podaje grupy zwierzt, u ktrych moe ono
zachodzi;
Schemat punktowania
1 p. za podkrelenie wszystkich czterech waciwych okrele.
0 p. za kad inn odpowied lub brak odpowiedzi.

Rozwizanie
Ciao stubi zbudowane jest z dwch warstw komrek, pomidzy ktrymi znajduje si
bezkomrkowa (mezoderma / mezoglea). Charakterystycznymi komrkami ektodermy s
(komrki parzydekowe / komrki gruczoowe). Polip stubi rozmnaa si bezpciowo przez
(pczkowanie / rozmnki). Polip stubi (moe / nie moe) rozmnaa si pciowo.

Zadanie 9. (02)

Zadanie 9.1. (01)

Wymagania oglne
I. Poznanie wiata organizmw na rnych
poziomach organizacji ycia. Zdajcy
opisuje, porzdkuje i rozpoznaje organizmy,
[...], przedstawia i wyjania procesy
i zjawiska biologiczne [...].
IV. Poszukiwanie, wykorzystanie
i tworzenie informacji. Zdajcy odczytuje,
selekcjonuje, [...] informacje [...].
Wymagania szczegowe
IV. Przegld rnorodnoci organizmw
12. Zwierzta krgowe. Zdajcy:
1) wymienia cechy charakterystyczne ryb,
pazw [...] w powizaniu ze rodowiskiem
i trybem ycia;
2) opisuje przebieg czynnoci yciowych,
w tym rozmnaanie si i rozwj grup
wymienionych w pkt 1;

Schemat punktowania
1 p. za poprawne uporzdkowanie wszystkich oznacze literowych.
0 p. za kad inn odpowied lub brak odpowiedzi.

Rozwizanie
D, C, B, A

Strona 12 z 28
 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materia wiczeniowy z biologii 2017
Poziom rozszerzony

Zadanie 9.2. (01)

Wymagania oglne Wymagania szczegowe
V. Rozumowanie i argumentacja. Zdajcy IV. Przegld rnorodnoci organizmw
objania i komentuje informacje, [...], 12. Zwierzta krgowe. Zdajcy:
wyjania zalenoci przyczynowo-skutkowe, 1) wymienia cechy charakterystyczne ryb,
[...], formuuje i przedstawia opinie zwizane pazw [...] w powizaniu ze rodowiskiem
z omawianymi zagadnieniami i trybem ycia;
biologicznymi, dobierajc racjonalne 2) opisuje przebieg czynnoci yciowych,
argumenty. w tym rozmnaanie si i rozwj grup
IV. Poszukiwanie, wykorzystanie wymienionych w pkt 1;
i tworzenie informacji. Zdajcy odczytuje,
selekcjonuje, [...] informacje [...].
Schemat punktowania
1 p. za wykazanie zwizku udziau gaek ocznych w procesie poykania pokarmu przez ab
z budow jej czaszki, uwzgldniajce brak oczodow kostnych.
0 p. za odpowied, ktra nie spenia powyszych wymaga, lub za brak odpowiedzi.

Przykadowe rozwizanie
Czaszka pazw jest aurowa / nie ma oczodow kostnych, dlatego due gaki oczne
naciskaj pokarm od gry, co uatwia jego poykanie / przesuwanie w stron gardzieli.

Zadanie 10. (03)

Zadanie 10.1. (01)
Wymagania oglne Wymagania szczegowe
II. Pogbienie wiadomoci dotyczcych V. Budowa i funkcjonowanie organizmu
budowy i funkcjonowania organizmu czowieka.
ludzkiego. Zdajcy objania funkcjonowanie 4. Ukad pokarmowy i przebieg procesw
organizmu ludzkiego na rnych poziomach trawiennych. Zdajcy:
zoonoci; [...]. 1) omawia budow poszczeglnych
IV. Poszukiwanie, wykorzystanie elementw ukadu pokarmowego oraz
i tworzenie informacji. przedstawia zwizek pomidzy budow
Zdajcy odczytuje, selekcjonuje, [...] a penion funkcj;
informacje [...]. 3) przedstawia [] proces trawienia,
wchaniania i transportu biaek, cukrw
i tuszczw;
Schemat punktowania:
1 p. za wskazanie waciwej litery (A), ktr oznaczono naczynie limfatyczne i poprawne
okrelenie roli tego naczynia we wchanianiu produktw trawienia.
0 p. za odpowied, ktra nie spenia powyszych wymaga, lub za brak odpowiedzi.
Przykadowe rozwizanie
Naczynie limfatyczne oznaczono A do niego wchaniane s produkty trawienia tuszczw
(oraz witaminy rozpuszczalne w tuszczach) / wchania i transportuje produkty trawienia
tuszczw

Strona 13 z 28
 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materia wiczeniowy z biologii 2017
Poziom rozszerzony

Zadanie 10.2. (02)

Wymagania oglne Wymagania szczegowe
V. Rozumowanie i argumentacja. II. Budowa i funkcjonowanie komrki.
Zdajcy objania i komentuje informacje, Zdajcy:
[...], wyjania zalenoci przyczynowo- 1) wskazuje poszczeglne elementy
skutkowe, [...], formuuje i przedstawia komrki,
opinie zwizane z omawianymi 5) wyjania rol [] siateczki
zagadnieniami biologicznymi, dobierajc rdplazmatycznej (gadkiej i szorstkiej),
racjonalne argumenty. [] w przemianie materii komrki;
II. Pogbienie wiadomoci dotyczcych V. Budowa i funkcjonowanie organizmu
budowy i funkcjonowania organizmu czowieka.
ludzkiego. Zdajcy objania funkcjonowanie 4. Ukad pokarmowy i przebieg procesw
organizmu ludzkiego na rnych poziomach trawiennych. Zdajcy:
zoonoci. 1) omawia budow poszczeglnych
elementw ukadu pokarmowego oraz
przedstawia zwizek pomidzy budow
a penion funkcj;
Schemat punktowania
2 p. za poprawne wykazanie zwizku budowy enterocytu z peniona funkcj,
uwzgledniajce rol mikrokosmkw, jak jest zwikszanie powierzchni chonnej
oraz rol rozbudowanej szorstkiej siateczki rdplazmatycznej, jak jest synteza biaek
zwizanych z transportem pobieranych skadnikw pokarmowych / produktw
trawienia.
1 p. za poprawne wykazanie zwizku budowy enterocytu z penion funkcj,
uwzgldniajce tylko rol mikrokosmkw lub tylko rol rozbudowanej szorstkiej
siateczki rdplazmatycznej.
0 p. za odpowied, ktra nie spenia powyszych wymaga, lub za brak odpowiedzi.
Przykadowe rozwizanie
Enterocyt na powierzchni zwrconej do wiata jelita ma liczne mikrokosmki (C), ktre
zwikszaj powierzchni wchaniania skadnikw pokarmowych oraz rozbudowan szorstk
siateczk wewntrzplazmatyczna (D) umoliwiajc syntez biaek (bonowych) / biaek
przenonikowych, biorcych udzia w transporcie skadnikw pokarmowych ze wiata jelita /
biaek zwizanych z transportem wewntrzkomrkowym pobranych czsteczek zwizkw
organicznych.

Zadanie 11. (03)

Zadanie 11.1. (02)
Wymagania oglne Wymagania szczegowe
IV. Poszukiwanie, wykorzystanie 14. Rozwj czowieka. Zdajcy:
i tworzenie informacji. 4) przedstawia etapy ontogenezy czowieka
Zdajcy odczytuje, selekcjonuje, [...] (od narodzin po staro).
informacje [...]. V. Budowa i funkcjonowanie organizmu
czowieka.
9. Ukad nerwowy. Zdajcy:
1) opisuje budow i funkcje mzgu, rdzenia
krgowego i nerww;

Strona 14 z 28
 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materia wiczeniowy z biologii 2017
Poziom rozszerzony

Schemat punktowania
2 p. za kade w peni poprawne skonstruowanie i wypenienie tabeli, uwzgldniajcej trzy
cechy: wag mzgu (g), procent masy ciaa, jaki stanowi mzg i zapotrzebowanie
energetyczne w % oraz cztery przedziay wiekowe.
1 p. za skonstruowanie tabeli, w ktrej zostay wypenione poprawnie wszystkie wiersze
i kolumny, ale wystpuje pojedyncza usterka w opisie nagwkw wiersza lub kolumny,
np. brak jednostki lub niedokadny opis.
0 p. za odpowied, ktra nie spenia powyszych wymaga, lub za brak odpowiedzi.
Rozwizanie
% masy ciaa Zapotrzebowanie
Masa mzgu (g)/
Wiek ktr stanowi na energi (%) /
waga mzgu (g)
masa mzgu % zuywanej energii
noworodek 380 13 35
czterolatek /4 lata 1270 6 50
dwunastolatek /12 lat 1440 4 30
Dwudziestodwulatek /22 lata 1450 2 20
Uwaga: ukad kolumn i wierszy moe by odwrotny.

Zadanie 11.2. (01)

Wymagania oglne Wymagania szczegowe
V. Rozumowanie i argumentacja. Zdajcy objania 14. Rozwj czowieka. Zdajcy:
i komentuje informacje, [...], wyjania zalenoci 4) przedstawia etapy ontogenezy
przyczynowo-skutkowe, [...], formuuje i przedstawia czowieka (od narodzin po staro).
opinie zwizane z omawianymi zagadnieniami V. Budowa i funkcjonowanie
biologicznymi, dobierajc racjonalne argumenty. organizmu czowieka.
II. Pogbienie wiadomoci dotyczcych budowy 9. Ukad nerwowy. Zdajcy:
i funkcjonowania organizmu ludzkiego. Zdajcy 1) opisuje budow i funkcje mzgu,
objania funkcjonowanie organizmu ludzkiego rdzenia krgowego i nerww;
na rnych poziomach zoonoci.
Schemat punktowania
1 p. za poprawne wyjanienie, uwzgldniajce wielko / mas mzgu, a co za tym idzie
wielko gowy, ktra byaby zbyt dua u noworodka, co utrudniaoby pord.
0 p. za odpowied, ktra nie spenia powyszych wymaga, lub za brak odpowiedzi.
Przykadowe rozwizanie
Gdyby mzg noworodka by w peni uksztatowany, to jego gowa byaby zbyt dua / duo
wiksza, co utrudniaoby pord.
Wraz ze wzrostem wielkoci mzgowia zwikszona byaby wielko gowy dziecka,
co uniemoliwiaoby przecinicie si jej przez kana rodny w miednicy.

Zadanie 11.3. (01)

Wymagania oglne Wymagania szczegowe
II. Pogbienie wiadomoci V. Budowa i funkcjonowanie organizmu czowieka.
dotyczcych budowy 9. Ukad nerwowy. Zdajcy:
i funkcjonowania organizmu 6) wykazuje kontrolno-integracyjn rol mzgu,
ludzkiego. Zdajcy objania z uwzgldnieniem funkcji jego czci: kory,
funkcjonowanie organizmu ludzkiego poszczeglnych patw, [];
na rnych poziomach zoonoci. 7) przedstawia lokalizacj i rol orodkw korowych;
Strona 15 z 28
 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materia wiczeniowy z biologii 2017
Poziom rozszerzony

Schemat punktowania
1 p. za poprawne przyporzdkowanie wszystkich wymienionych rodzajw kory do patw
kresomzgowia.
0 p. za kad inn odpowied lub brak odpowiedzi.

Rozwizanie
A. pat czoowy - 1. (kora ruchowa)
B. pat ciemieniowy - 2. (kora czuciowa)
C. pat skroniowy - 4. (kora suchowa)
D. pat potyliczny - 3. (kora wzrokowa)

Zadanie 12. (02)

Zadanie 12.1. (01)
Wymagania oglne Wymagania szczegowe
II. Pogbienie wiadomoci dotyczcych V. Budowa i funkcjonowanie organizmu
budowy i funkcjonowania organizmu czowieka.
ludzkiego. Zdajcy objania funkcjonowanie 12. Ukad dokrewny. Zdajcy;
organizmu ludzkiego na rnych poziomach 3) wyjania mechanizmy homeostazy (w tym
zoonoci. mechanizm sprzenia zwrotnego ujemnego)
IV. Poszukiwanie, wykorzystanie i ilustruje przykadami wpyw hormonw
i tworzenie informacji. Zdajcy odczytuje, na jej utrzymanie;
selekcjonuje, [...] informacje [...]. 5) wyjania mechanizm antagonistycznego
dziaania niektrych hormonw
na przykadzie [] kalcytoniny
i parathormonu;
Schemat punktowania
1 p. za poprawne uzupenienie wszystkich czterech miejsc na schemacie.
0 p. za kad inn odpowied lub brak odpowiedzi.

Rozwizanie

Strona 16 z 28
 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materia wiczeniowy z biologii 2017
Poziom rozszerzony

Zadanie 12.2. (01)

Wymagania oglne Wymagania szczegowe
II. Pogbienie wiadomoci dotyczcych V. Budowa i funkcjonowanie organizmu
budowy i funkcjonowania organizmu czowieka.
ludzkiego. Zdajcy objania 4. Ukad pokarmowy i przebieg procesw
funkcjonowanie organizmu ludzkiego trawiennych. Zdajcy:
na rnych poziomach zoonoci. 2) podaje rda, funkcje i wyjania znaczenie
skadnikw pokarmowych dla prawidowego
rozwoju i funkcjonowania organizmu ze
szczeglnym uwzgldnieniem roli witamin [];
Schemat punktowania
1 p. za podkrelenie nazwy waciwej witaminy.
0 p. za kad inn odpowied lub brak odpowiedzi.

Rozwizanie
A, B2, D3, E, kwas foliowy, K,

Zadanie 13. (01)

Zadanie 13.1. (01)
Wymagania oglne Wymagania szczegowe
I. Poznanie wiata organizmw na rnych VI. Genetyka i biotechnologia.
poziomach organizacji ycia. Zdajcy [...] 5. Genetyka mendlowska. Zdajcy:
przedstawia i wyjania procesy i zjawiska 1) [...] stosuje podstawowe pojcia genetyki
biologiczne [...]. klasycznej (allel, allel dominujcy, allel
recesywny [...], homozygota, heterozygota,
genotyp, fenotyp);
3) zapisuje i analizuje krzywki jednogenowe
[] (z dominacj zupen []) [].
Schemat punktowania
1 p. za poprawne zapisanie genotypw obojga rodzicw.
0 p. za kad inn odpowied lub brak odpowiedzi.

Rozwizanie
Genotyp matki: Gg Genotyp ojca: Gg

Zadanie 13.2. (01)

Wymagania oglne
V. Rozumowanie i argumentacja.
Zdajcy objania i komentuje informacje,
[...], wyjania zalenoci przyczynowo-
skutkowe, [...], formuuje i przedstawia
opinie zwizane z omawianymi
zagadnieniami biologicznymi, dobierajc
racjonalne argumenty.
Wymagania szczegowe
VI. Genetyka i biotechnologia.
5. Genetyka mendlowska. Zdajcy:
3) zapisuje i analizuje krzywki jednogenowe
i dwugenowe (z dominacj zupen i niezupen
[], posugujc si szachownic Punnetta) oraz
okrela prawdopodobiestwo wystpienia
poszczeglnych genotypw i fenotypw
w pokoleniach potomnych;
5) przedstawia sposb dziedziczenia pci
u czowieka, [];

Strona 17 z 28
 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materia wiczeniowy z biologii 2017
Poziom rozszerzony

Schemat punktowania
2 p. za waciwe okrelenie prawdopodobiestwa na podstawie poprawnie zapisanej
krzywki lub oblicze.
1p za poprawne zapisanie krzywki lub oblicze, ale niewaciwie obliczone
prawdopodobiestwo lub jego brak.
0 p. za odpowied, ktra nie spenia powyszych wymaga, lub za brak odpowiedzi.
Przykadowe rozwizania
X, G Y, G X, g Y, g
X, G XX, GG XY, GG XX, Gg XY, Gg
X, g XX, Gg XY, Gg XX, gg XY, gg

Uwaga: zdajcy nie musi zapisywa przecinkw pomidzy literami oznaczajcymi

chromosom a literami oznaczajcymi allele genu.

Prawdopodobiestwo, e kolejnym dzieckiem bdzie zdrowy chopiec = 3/8

II metoda
Gg x Gg

GG, Gg, Gg, gg

Prawdopodobiestwo urodzenia zdrowego dziecka = / 75%

Prawdopodobiestwo, e bdzie to chopiec = / 50%
Prawdopodobiestwo, e dzieckiem bdzie zdrowy chopiec = x = 3/8 lub 50% x 75% =
37,5%
Prawdopodobiestwo, e kolejnym dzieckiem bdzie zdrowy chopiec 3/8 / 37,5%

Zadanie 14. (02)

Zadanie 14.1. (01)
Wymagania oglne
V. Rozumowanie i argumentacja.
Zdajcy objania i komentuje informacje,
[...], wyjania zalenoci przyczynowo-
skutkowe, [...].
Wymagania szczegowe
VI. Genetyka i biotechnologia.
5. Genetyka mendlowska. Zdajcy:
3) zapisuje i analizuje krzywki []
dwugenowe (z dominacj zupen i niezupen
oraz allelami wielokrotnymi, posugujc si
szachownic Punnetta) [].

Schemat punktowania
1 p. za wskazanie waciwego genotypu.
0 p. za kad inn odpowied lub brak odpowiedzi.
Rozwizanie
B. rrPp

Strona 18 z 28
 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materia wiczeniowy z biologii 2017
Poziom rozszerzony

Zadanie 14.2. (01)

Wymagania oglne Wymagania szczegowe
V. Rozumowanie i argumentacja. Zdajcy V. Budowa i funkcjonowanie organizmu
objania i komentuje informacje, [...], czowieka.
wyjania zalenoci przyczynowo-skutkowe, 12. Ukad dokrewny. Zdajcy;
[...], formuuje i przedstawia opinie zwizane 7) analizuje dziaanie hormonw
z omawianymi zagadnieniami odpowiedzialnych za dojrzewanie i rozrd
biologicznymi, dobierajc racjonalne czowieka;
argumenty.
Schemat punktowania
1 p. za wyjanienie odnoszce si do wytwarzania przez jdra mskich hormonw
pciowych / testosteronu, ktre wpywaj na ujawnianie si drugorzdowych cech
pciowych.
0 p. za kad inn odpowied lub brak odpowiedzi.
Przykadowe rozwizanie
Powtrne wszczepienie jder spowodowao rozwj cech zalenych od hormonw
pciowych wytworzonych w jdrach, np. grzebienia charakterystycznego dla koguta.
Drugorzdowe cechy pciowe zale od hormonw pciowych wytwarzanych w jdrach.
Wytwarzanie tych hormonw przez wszczepione jdra powoduje rozwj cech typowych
dla samcw.

Zadanie 15. (02)

Zadanie 15.1. (01)
Wymagania oglne Wymagania szczegowe
I. Poznanie wiata organizmw na rnych VI. Genetyka i biotechnologia.
poziomach organizacji ycia. Zdajcy [...] 5. Genetyka mendlowska. Zdajcy:
przedstawia i wyjania procesy i zjawiska 1) [...] stosuje podstawowe pojcia genetyki
biologiczne [...]. klasycznej (allel, allel dominujcy, allel
recesywny [...], homozygota, heterozygota,
genotyp, fenotyp);
4) opisuje sprzenia genw (w tym
sprzenia z pci) i przedstawia sposoby ich
mapowania na chromosomie;
Schemat punktowania
1 p. za poprawnie zapisane genotypy obu muszek oraz legend dotyczc przyjtych
oznacze alleli obu genw.
0 p. za kad inn odpowied lub brak odpowiedzi.
Przykadowe rozwizanie
A normalna dugo skrzyde, a zredukowane skrzyda
B brzowa barwa ciaa, b czarna barwa ciaa
AB ab ab
Genotyp samicy: AB/ab lub lub . Genotyp samca: ab/ab lub
ab AB ab

Strona 19 z 28
 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materia wiczeniowy z biologii 2017
Poziom rozszerzony

Zadanie 15.2. (01)

Wymagania oglne
V. Rozumowanie i argumentacja.
Zdajcy objania i komentuje informacje,
[...], wyjania zalenoci przyczynowo-
skutkowe, [...], formuuje i przedstawia
opinie zwizane z omawianymi
zagadnieniami biologicznymi [].
Schemat punktowania
1 p. za podanie poprawnej odlegoci, obliczonej jako suma odsetkw rekombinantw.
0 p. za kad inn odpowied lub brak odpowiedzi.
Wymagania szczegowe
VI. Genetyka i biotechnologia.
5. Genetyka mendlowska. Zdajcy:
4) opisuje sprzenia genw (w tym
sprzenia z pci) i przedstawia sposoby ich
mapowania na chromosomie;

Rozwizanie
(9,2% + 9,4% = 18,6%)
Odlego = 18,6 j.m. / cM

Zadanie 16. (01)

Wymagania oglne Wymagania szczegowe
V. Rozumowanie i argumentacja. Zdajcy VI. Genetyka i biotechnologia.
objania i komentuje informacje, odnosi 6. Zmienno genetyczna. Zdajcy:
si krytycznie do przedstawionych 1) okrela rda zmiennoci genetycznej
informacji [...]. (mutacje, rekombinacja);
4) podaje przykady zachodzenia rekombinacji
genetycznej (mejoza);
IX. Ewolucja.
3. Elementy genetyki populacji. Zdajcy:
1) definiuje pul genow populacji;
Schemat punktowania
1 p. za poprawn ocen wszystkich trzech stwierdze dotyczcych rekombinacji.
0 p. za kad inn odpowied lub brak odpowiedzi.
Rozwizanie
Crossing-over to proces wymiany odcinkw chromatyd chromosomw
1. P F
homologicznych w metafazie mejozy.
2. Rekombinacja zachodzi rwnie podczas losowego czenia si gamet. P F

3. Rekombinacja nie zmienia puli genowej gatunku. P F

Strona 20 z 28
 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materia wiczeniowy z biologii 2017
Poziom rozszerzony

Zadanie 17. (04)

Zadanie 17.1. (01)
Wymagania oglne Wymagania szczegowe
V. Rozumowanie i argumentacja. VI. Genetyka i biotechnologia.
Zdajcy objania i komentuje informacje, 3. Informacja genetyczna i jej ekspresja.
[...], wyjania zalenoci przyczynowo- Zdajcy:
skutkowe, [...], formuuje i przedstawia 2) przedstawia struktur podwjnej helisy
opinie zwizane z omawianymi i okrela rol wiza wodorowych w jej
zagadnieniami biologicznymi []. utrzymaniu;
4) opisuje i porwnuje struktur i funkcj
czsteczek DNA i RNA;
Schemat punktowania
1 p. za poprawne zapisanie w wyznaczonym miejscu sekwencji nukleotydw fragmentu nici
matrycowej DNA.
0 p. za kad inn odpowied lub brak odpowiedzi.
Rozwizanie

Zadanie 17.2. (02)

Wymagania oglne
V. Rozumowanie i argumentacja.
Zdajcy objania i komentuje informacje,
[...], wyjania zalenoci przyczynowo-
skutkowe, [...], formuuje i przedstawia
opinie zwizane z omawianymi
zagadnieniami biologicznymi [].
IV. Poszukiwanie, wykorzystanie
i tworzenie informacji. Zdajcy odczytuje,
selekcjonuje, [...] informacje [...].
Wymagania szczegowe
VI. Genetyka i biotechnologia.
3. Informacja genetyczna i jej ekspresja.
Zdajcy:
1) wyjania sposb kodowania porzdku
aminokwasw w biaku za pomoc
kolejnoci nukleotydw w DNA, posuguje
si tabel kodu genetycznego;
2) przedstawia poszczeglne etapy
prowadzce od DNA do biaka (transkrypcja,
translacja) [].

Strona 21 z 28
 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materia wiczeniowy z biologii 2017
Poziom rozszerzony

Schemat punktowania
2 p. za poprawne zaznaczenie strzak kierunku odczytu informacji z mRNA (od 5 do 3)
oraz wpisanie waciwych nazw lub skrtw nazw wszystkich zakodowanych w nim
aminokwasw.
1 p. za wpisanie nazw aminokwasw odczytanych z niewaciwej sekwencji nukleotydw
(leucyna, treonina, kw. asparaginowy, arginina, walina), niezalenie od kierunku
narysowanej strzaki lub przy jej braku.
0 p. za odpowied, ktra nie spenia powyszych wymaga, lub za brak odpowiedzi.
Rozwizanie

Uwaga:
W przypadku odczytu aminokwasw z nukleotydw od koca 3 mRNA zdajcy otrzymuje
1 punkt za umiejtno posugiwania si tabel kodu.

Zadanie 17.3. (01)

Wymagania oglne
I. Poznanie wiata organizmw na rnych
poziomach organizacji ycia. Zdajcy [...]
przedstawia i wyjania procesy i zjawiska
biologiczne [...].
Wymagania szczegowe
I. Budowa chemiczna organizmw
4. Biaka. Zdajcy:
2) przedstawia za pomoc rysunku
powstawanie wizania peptydowego;

Schemat punktowania
1 p. za podanie poprawnej nazwy wizania czcego aminokwasy.
0 p. za kad inn odpowied lub brak odpowiedzi.
Rozwizanie
(Wizanie) peptydowe

Strona 22 z 28
 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materia wiczeniowy z biologii 2017
Poziom rozszerzony

Zadanie 18. (04)

Zadanie 18.1. (02)
Wymagania oglne Wymagania szczegowe
V. Rozumowanie i argumentacja. VI. Genetyka i biotechnologia.
Zdajcy objania i komentuje informacje, 5. Genetyka mendlowska. Zdajcy:
[...], formuuje i przedstawia opinie 5) przedstawia sposb dziedziczenia pci
zwizane z omawianymi zagadnieniami u czowieka, [];
biologicznymi. IX. Ewolucja.
IV. Poszukiwanie, wykorzystanie 6. Antropogeneza. Zdajcy:
i tworzenie informacji. Zdajcy odczytuje, 2) przedstawia zmiany, jakie zaszy
selekcjonuje, [...] informacje [...]. w trakcie ewolucji czowieka;
Schemat punktowania
2 p. za poprawne okrelenie dwch tendencji ewolucyjnych zwizanych z wyksztaceniem
si chromosomw pci u czowieka.
1 p. za poprawne podanie jednej tendencji zwizanej z wyksztaceniem si chromosomw
pci u czowieka. Lub za odrbnie sformuowane tendencje dotyczce dugoci tych
chromosomw (1. Skracanie si chromosomu Y i 2. wyduanie si chromosomu X).
0 p. za odpowied, ktra nie spenia powyszych wymaga, lub za brak odpowiedzi.
Przykadowe rozwizania
Skracanie si chromosomu Y i wyduanie chromosomu X.
Powikszanie si obszarw nieulegajcych rekombinacji w obu chromosomach (pci).

Zadanie 18.2. (01)

Wymagania oglne Wymagania szczegowe
V. Rozumowanie i argumentacja. Zdajcy VI. Genetyka i biotechnologia.
objania i komentuje informacje, [...], wyjania 2. Cykl komrkowy. Zdajcy:
zalenoci przyczynowo-skutkowe, [...], formuuje 3) opisuje budow chromosomu
i przedstawia opinie zwizane z omawianymi (metafazowego), podaje podstawowe
zagadnieniami biologicznymi []. cechy kariotypu organizmu
II. Pogbienie wiadomoci dotyczcych budowy diploidalnego;
i funkcjonowania organizmu ludzkiego. Zdajcy 6. Zmienno genetyczna. Zdajcy:
objania funkcjonowanie organizmu ludzkiego 4) podaje przykady zachodzenia
na rnych poziomach zoonoci. rekombinacji genetycznej (mejoza);
Schemat punktowania
1 p. za prawidowe wyjanienie, dlaczego geny znajdujce si na chromosomie X mog
ulega rekombinacji, a geny z chromosomu Y nie mog, uwzgldniajce wystpowanie
dwch chromosomw X w komrkach kobiety dzielcych si mejotyczne oraz brak
moliwoci rekombinacji pomidzy chromosomem X i Y podczas spermatogenezy.
0 p. za odpowied, ktra nie spenia powyszych wymaga, lub za brak odpowiedzi.
Rozwizanie
Oogeneza zachodzi w komrkach macierzystych, ktre maj dwa (homologiczne)
chromosomy X, pomidzy ktrymi moe zaj crossing-over. natomiast mczyni maj
w komrkach macierzystych gamet chromosom X i Y, pomidzy ktrymi niemoliwy jest
crossing-over, poniewa maj rn wielko oraz due obszary nieulegajce rekombinacji.

Strona 23 z 28
 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materia wiczeniowy z biologii 2017
Poziom rozszerzony

Zadanie 18.3. (01)

Wymagania oglne Wymagania szczegowe
V. Rozumowanie i argumentacja. VI. Genetyka i biotechnologia.
Zdajcy objania i komentuje informacje, 7. Choroby genetyczne. Zdajcy:
[...], wyjania zalenoci przyczynowo- 2) podaje przykady chorb genetycznych
skutkowe, [...], formuuje i przedstawia wywoywanych przez mutacje
opinie zwizane z omawianymi chromosomowe i okrela te mutacje
zagadnieniami biologicznymi []. (zespoy Downa, Turnera i Klinefeltera).
II. Pogbienie wiadomoci dotyczcych
budowy i funkcjonowania organizmu
ludzkiego. Zdajcy objania funkcjonowanie
organizmu ludzkiego na rnych poziomach
zoonoci.
Schemat punktowania
1 p. za poprawne uzasadnienie odwoujce si do zespou Turnera.
0 p. za odpowied, ktra nie spenia powyszych wymaga, lub za brak odpowiedzi.
Przykadowe rozwizanie
Osoby / kobiety z zespoem Turnera maj tylko jeden chromosom pciowy X.

Zadanie 19. (02)

Zadanie 19.1. (01)
Wymagania oglne Wymagania szczegowe
V. Rozumowanie i argumentacja. IX. Ewolucja.
Zdajcy objania i komentuje informacje, 2. Dobr naturalny. Zdajcy:
[...], wyjania zalenoci przyczynowo- 2) przedstawia mechanizm dziaania doboru
skutkowe, [...], formuuje i przedstawia naturalnego i jego rodzaje (stabilizujcy,
opinie zwizane z omawianymi kierunkowy, rnicujcy), omawia skutki
zagadnieniami biologicznymi []. doboru w postaci powstawania adaptacji
u organizmw;
Schemat punktowania
1 p. za poprawne okrelenie znaczenia dla wicekrla podobiestwa do monarchy,
uwzgldniajce ochron przed drapienikami / ptakami, ywicymi si motylami.
0 p. za odpowied, ktra nie spenia powyszych wymaga, lub za brak odpowiedzi.
Przykadowe rozwizanie
Podobiestwo do niejadalnego gatunku jest sposobem ochrony przed drapienikami.
Zmniejsza to prawdopodobiestwo zjedzenia tego motyla przez ptaki ywice si
motylami.
Zwiksza to jego szanse na przeycie, poniewa ptaki myl go z niejadalnym gatunkiem
i omijaj.

Strona 24 z 28
 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materia wiczeniowy z biologii 2017
Poziom rozszerzony

Zadanie 19.2. (01)

Wymagania oglne Wymagania szczegowe
V. Rozumowanie i argumentacja. IX. Ewolucja.
Zdajcy objania i komentuje informacje, 2. Dobr naturalny. Zdajcy:
[...], wyjania zalenoci przyczynowo- 2) przedstawia mechanizm dziaania doboru
skutkowe, [...], formuuje i przedstawia naturalnego i jego rodzaje (stabilizujcy,
opinie zwizane z omawianymi kierunkowy, rnicujcy), omawia skutki
zagadnieniami biologicznymi []. doboru w postaci powstawania adaptacji
I. Poznanie wiata organizmw na rnych u organizmw;
poziomach organizacji ycia. Zdajcy 3) przedstawia adaptacje wybranych
opisuje [] organizmy, przedstawia (poznanych wczeniej gatunkw) do ycia
i wyjania procesy i zjawiska biologiczne; w okrelonych warunkach rodowiska.
[] interpretuje rnorodno organizmw
na Ziemi jako efekt ewolucji biologicznej.
Schemat punktowania
1 p. za poprawne wyjanienie, uwzgldniajce odniesienie si do wikszej szansy
na przeycie i przekazanie potomstwa motyli wicekrla, ktre byy bardziej podobne
do monarchy oraz wskazanie, e jest to dobr kierunkowy.
0 p. za odpowied, ktra nie spenia powyszych wymaga, lub za brak odpowiedzi.
Przykadowe rozwizania
Osobniki wicekrla bardziej podobne do monarchy byy rzadziej zjadane przez ptaki
i miay wiksze szanse na przeycie i przekazania tej cechy potomstwu, a osobniki mniej
podobne byy czciej zjadane przez drapieniki, dlatego cecha ta si utrwalaa. Jest to
przykad dziaania doboru kierunkowego.
Dobr kierunkowy eliminowa osobniki wicekrla mniej podobne do monarchy, poniewa
byy one czciej zjadane przez ptaki, natomiast te bardziej podobne miay wiksze szanse
na przeycie i wydanie potomstwa, dlatego w kolejnych pokoleniach pojawiao si coraz
wicej osobnikw o takim ubarwieniu.

Zadanie 20. (01)

Wymagania oglne Wymagania szczegowe
I. Poznanie wiata organizmw na rnych VII. Ekologia.
poziomach organizacji ycia. Zdajcy [...] 3. Zalenoci midzygatunkowe. Zdajcy:
przedstawia i wyjania procesy i zjawiska 1) przedstawia rdo konkurencji
biologiczne []. midzygatunkowej, jakim jest korzystanie
przez rne organizmy z tych samych
zasobw rodowiska;
Schemat punktowania
1 p. za wskazanie obydwu waciwych przykadw oddziaywa, ktre nie maj charakteru
interakcji midzygatunkowych.
0 p. za kad inn odpowied lub brak odpowiedzi.
Rozwizanie
A, C

Strona 25 z 28
 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materia wiczeniowy z biologii 2017
Poziom rozszerzony

Zadanie 21. (02)

Zadanie 21.1. (01)
Wymagania oglne Wymagania szczegowe
III. Pogbienie znajomoci metodyki bada VII. Ekologia.
biologicznych. Zdajcy [...] formuuje 3. Zalenoci midzygatunkowe. Zdajcy:
wnioski z przeprowadzonych obserwacji 5) wyjania zmiany liczebnoci populacji
i dowiadcze. zjadanego i zjadajcego na zasadzie
ujemnego sprzenia zwrotnego;
Schemat punktowania
1 p. za sformuowanie poprawnego wniosku, uwzgldniajcego waciw zaleno
pomidzy trudnoci w schwytaniu ofiary a udziaem osobnikw o gorszej kondycji
wrd tych, ktre zostay upolowane.
0 p. za odpowied, ktra nie spenia powyszych wymaga, lub za brak odpowiedzi.
Przykadowe rozwizania
Im ofiara jest trudniejsza do schwytania, tym wikszy udzia osobnikw o gorszej kondycji
wrd upolowanych (przez myszoowa / drapienika).
Udzia osobnikw o gorszej kondycji wrd ofiar drapienika zaley od trudnoci
w zowieniu ofiary
Uwaga:
Nie uznaje si wnioskw z odwrotn zalenoci, np. Trudno zowienia ofiary wzrasta
wraz ze wzrostem liczby procentw osobnikw o gorszej kondycji wrd schwytanych przez
myszoowa. lub Im wikszy udzia osobnikw o gorszej kondycji wrd upolowanych przez
myszoowa, tym wiksza trudno w zowieniu ofiary.
Za wniosek niepeny, np. Im wysza trudno zowienia ofiary, tym wikszy jest udzia
osobnikw o gorszej kondycji maturzysta otrzymuje 0 pkt, gdy nie wiadomo, gdzie jest
wicej tych osobnikw o gorszej kondycji.

Zadanie 21.2. (02)

Wymagania oglne Wymagania szczegowe
V. Rozumowanie i argumentacja. Zdajcy [...] , VII. Ekologia.
wyjania zalenoci przyczynowo- 3. Zalenoci midzygatunkowe. Zdajcy:
skutkowe, [...] formuuje i przedstawia 6) przedstawia skutki presji populacji
opinie zwizane z omawianymi zjadajcego (drapienika, rolinoercy lub
zagadnieniami biologicznymi, dobierajc pasoyta) na populacj zjadanego, jakim jest
racjonalne argumenty. zmniejszenie konkurencji wrd zjadanych;
I. Poznanie wiata organizmw na rnych przedstawia znaczenie tego zjawiska dla
poziomach organizacji ycia. Zdajcy [...] zachowania rnorodnoci gatunkowej;
przedstawia i wyjania procesy i zjawiska
biologiczne [].
Schemat punktowania
2 p. za poprawne okrelenie, e presja drapienika powoduje zmniejszenie konkurencji
wewntrzgatunkowej oraz wyjanienie, uwzgldniajce spadek konkurencji
midzygatunkowej na skutek zmniejszenia konkurencji wewntrzgatunkowej i skutki
tego dla rnorodnoci gatunkowej w ekosystemie.

Strona 26 z 28
 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materia wiczeniowy z biologii 2017
Poziom rozszerzony

1 p. jedynie za poprawne okrelenie, e presja drapienika powoduje zmniejszenie

konkurencji wewntrzgatunkowej w populacji zjadanych i wskazanie, e zmniejsza
to konkurencj midzygatunkow w danym ekosystemie, ale bdne odniesienie si
do skutkw dla rnorodnoci biologicznej lub brak uwzgldnienia tego w odpowiedzi.
0 p. za odpowied, ktra nie spenia powyszych wymaga, lub za brak odpowiedzi.
Przykadowe rozwizanie
Presja drapienika zmniejsza liczb osobnikw ofiary, a wic powoduje zmniejszenie
konkurencji wewntrzgatunkowej w populacji ofiary, co skutkuje wiksz dostpnoci
pokarmu dla populacji innych gatunkw o podobnych wymaganiach, czyli zmniejsza
konkurencj midzygatunkow, dziki czemu utrzymuje si (w danym ekosystemie) wiksza
rnorodno gatunkowa / wzrasta rnorodno gatunkowa.

Zadanie 22. (02)

Zadanie 22.1. (01)
Wymagania oglne Wymagania szczegowe
III. Pogbienie znajomoci metodyki VII. Ekologia.
bada biologicznych. Zdajcy [] 3. Zalenoci midzygatunkowe. Zdajcy:
formuuje problemy badawcze []. 1) przedstawia rdo konkurencji
I. Poznanie wiata organizmw midzygatunkowej, jakim jest korzystanie
na rnych poziomach organizacji ycia. przez rne organizmy z tych samych zasobw
Zdajcy [...] przedstawia i wyjania rodowiska;
procesy i zjawiska biologiczne []. 2) przedstawia skutki konkurencji
midzygatunkowej w postaci zawenia si
nisz ekologicznych konkurentw lub
wypierania jednego gatunku z czci jego
areau przez drugi;
Schemat punktowania
1 p. za poprawne sformuowanie problemu badawczego odnoszcego si do wpywu
substancji wydzielanych przez trawy na wzrost siewek jaboni.
0 p. za odpowied, ktra nie spenia powyszych wymaga, lub za brak odpowiedzi.
Przykadowe rozwizania
Czy trawa wydziela substancje wpywajce na wzrost siewek jaboni?
Wpyw substancji wydzielanych do gleby przez traw na wzrost siewek jaboni.
Wpyw trawy na wzrost siewek jaboni.
Czy trawa wykazuje dziaanie allelopatycznie w stosunku do siewek jaboni?

Zadanie 22.2. (01)

Wymagania oglne
III. Pogbienie znajomoci metodyki bada
biologicznych. Zdajcy [] okrela warunki
dowiadczenia, rozrnia prb kontroln
i badawcz, [].
Wymagania szczegowe
VII. Ekologia.
3. Zalenoci midzygatunkowe. Zdajcy:
1) przedstawia rdo konkurencji
midzygatunkowej, jakim jest korzystanie
przez rne organizmy z tych samych
zasobw rodowiska;

Strona 27 z 28
 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materia wiczeniowy z biologii 2017
Poziom rozszerzony

Schemat punktowania
1 p. za okrelenie, e oba te zestawy peni funkcj zestaww kontrolnych / kontroln.
0 p. za odpowied, ktra nie spenia powyszych wymaga, lub za brak odpowiedzi.
Przykadowe rozwizania
Zestaw A peni funkcj kontroln (dla wody wodocigowej), zestaw C rwnie jest
zestawem kontrolnym (dla wody przepuszczonej przez gleb).
Oba zestawy s zestawami kontrolnymi.
Zadanie 22.3. (01)
Wymagania oglne Wymagania szczegowe
III. Pogbienie znajomoci metodyki VII. Ekologia.
bada biologicznych. Zdajcy [] 3. Zalenoci midzygatunkowe. Zdajcy:
formuuje wnioski z przeprowadzonych 1) przedstawia rdo konkurencji
obserwacji i dowiadcze. midzygatunkowej, jakim jest korzystanie
przez rne organizmy z tych samych zasobw
rodowiska;
Schemat punktowania
1 p. za sformuowanie poprawnego wniosku odnoszcego si do hamujcego dziaania
trawy na wzrost siewek jaboni.
0 p. za odpowied, ktra nie spenia powyszych wymaga, lub za brak odpowiedzi.
Przykadowe rozwizania
Trawa wydziela do gleby substancje hamujce wzrost siewek jaboni.
Trawa wykazuje allelopati ujemn w stosunku do siewek jaboni.
Trawa hamuje wzrost siewek jaboni.
Zadanie 23. (01)

Wymagania oglne Wymagania szczegowe

VI. Postawa wobec przyrody i rodowiska. ZAKRES PODSTAWOWY
Zdajcy rozumie znaczenie ochrony 2. Rnorodno biologiczna i jej zagroenia.
przyrody i rodowiska oraz zna i rozumie Zdajcy:
zasady zrwnowaonego rozwoju; 7) uzasadnia konieczno midzynarodowej
wsppracy w celu zapobiegania zagroeniom
przyrody, podaje przykady takiej wsppracy
(np. CITES, Natura 2000, Agenda 21).
Schemat punktowania
1 p. za poprawn ocen wszystkich trzech informacji dotyczcych obszarw Natura 2000.
0 p. za kad inn odpowied lub brak odpowiedzi.
Rozwizanie
Obszary Natura 2000 mog by wyznaczane na terenach podlegajcych
1. P F
ochronie prawnej, np. w parkach krajobrazowych lub w rezerwatach.
Gwnym celem wyznaczania obszarw Natura 2000 jest ochrona siedlisk
2. wodno-botnych, majcych znacznie midzynarodowe jako rodowisko P F
ycia ptakw wodnych.
Na obszarach Natura 200 niedozwolona jest dziaalno gospodarcza,
3. P F
ale moliwy jest ruch turystyczny.

Strona 28 z 28