Miejsce

na naklejk

MATERIA WICZENIOWY
Z GEOGRAFII
STYCZE 2010
POZIOM PODSTAWOWY
Czas pracy 120 minut
Instrukcja dla zdajcego

1. Sprawd, czy arkusz zawiera 15 stron (zadania 1 31) oraz barwn

map. Ewentualny brak zgo przewodniczcemu zespou
nadzorujcego.
2. Odpowiedzi zapisz w miejscu na to przeznaczonym przy kadym
zadaniu.
3. Pisz czytelnie. Uywaj dugopisu/pira tylko z czarnym
tuszem/atramentem.
4. Nie uywaj korektora, a bdne zapisy wyranie przekrel.
5. Pamitaj, e zapisy w brudnopisie nie podlegaj ocenie.
Za rozwizanie
6. Podczas rozwizywania zada moesz korzysta z linijki, lupy
wszystkich zada
i kalkulatora.
mona otrzyma
cznie
yczymy powodzenia! 50 punktw

Wypenia zdajcy przed

rozpoczciem pracy
KOD
PESEL ZDAJCEGO ZDAJCEGO
2 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materia wiczeniowy z geografii
Poziom podstawowy

Zadania od 1. do 8. wykonaj na podstawie zaczonej barwnej mapy przedstawiajcej

Park Krajobrazowy Chemy.

Zadanie 1. (2 pkt)
Odszukaj na mapie i wpisz do tabeli nazwy opisanych obiektw geograficznych.

Opis obiektu Nazwa obiektu

Miejscowo pooona nad Nys Szalon,
na wschd od Parku Krajobrazowego
Chemy, prowadzi przez ni Szlak
Martyrologii.
Miejscowo, w ktrej znajduj si ruiny,
pooona na poudnie od gwnej drogi numer
365, prowadzi do niej Zamkowa Droga.
Wzniesienie o wysokoci bezwzgldnej
367 m n.p.m. z wie widokow, pooone
na poudnie od Myliborza.
Skaa pooona przy rozwidleniu czerwonego
i zielonego szlaku turystycznego, na trasie
midzy Myliborzem, a Bogaczowem.

Zadanie 2. (1 pkt)
Podaj wysoko bezwzgldn rda Cesarskiego (pole C3).

Wysoko bezwzgldna wynosi:........................................................................

Zadanie 3. (1 pkt)
Oblicz wysoko wzgldn midzy najwysz i najnisz kulminacj Muchowskich
Wzgrz. Zapisz obliczenia.
Miejsce na obliczenia:

Rnica wysokoci wynosi:.................................................................................

Zadanie 4. (1 pkt)
Na terenie przedstawionym na mapie wydobywane s surowce skalne.
Uzasadnij, podajc dwa argumenty, dlaczego ich wydobycie moe by uciliwe dla
mieszkacw okolicznych miejscowoci.
1. ..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
2. ..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu 3
Materia wiczeniowy z geografii
Poziom podstawowy

Zadanie 5. (1 pkt)
Podkrel dwa obiekty, ktre znajduj si przy lokalnej drodze pomidzy miejscowoci
Pomocne (pole A2), a miejscowoci Chrolice (pole B1).

A. poczta
B. camping
C. kamienioom
D. grodzisko
E. leniczwka

Zadanie 6. (1 pkt)
Na terenie Parku Krajobrazowego Chemy wystpuje dua rnorodno gatunkowa drzew.
Wymie trzy gatunki drzew liciastych, ktrych wystpowanie zaznaczono na mapie.
1. ..................................................................................................................................................
2. ..................................................................................................................................................
3. ..................................................................................................................................................

Zadanie 7. (1 pkt)
Podaj dwie rnice w zagospodarowaniu terenw przedstawionych na mapie w polach
B3 i D3.
1. ..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
2. ..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................

Zadanie 8. (2 pkt)
Miejscowo Mcinka (pole B1/C1) ze wzgldu na swoje pooenie mogaby by dobr baz
wypadow dla turystw zwiedzajcych Park Krajobrazowy Chemy.
Zaproponuj dwa nowe obiekty infrastruktury turystycznej, ktre zachciyby turystw
do przyjazdu i duszego pobytu w tej miejscowoci. Swj wybr uzasadnij dla kadego
obiektu.
1. Obiekt: .....................................................................................................................................
Uzasadnienie: ...............................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
2. Obiekt: .....................................................................................................................................
Uzasadnienie: ...............................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
4 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materia wiczeniowy z geografii
Poziom podstawowy

Zadanie 9. (2 pkt)
Oblicz czas soneczny w Moskwie (560N, 370E) oraz w Dakarze (150N, 170W), wiedzc, e
w Lizbonie (390N, 80W) do growania Soca pozostay 2 godziny i 30 minut. Zapisz
obliczenia.
Miejsce na obliczenia:

Odpowied:
- w Moskwie jest godzina ......................................................miejscowego czasu sonecznego.
- w Dakarze jest godzina ........................................................miejscowego czasu sonecznego.

Zadanie 10. (1 pkt)

Masz do niego nie dalej ni do Nowego Jorku, a mimo to nigdy go nie ujrzysz, cho jest pod
Twoimi stopami. Wntrze Ziemi to jedno z najtrudniejszych rodowisk do zbadania.
Na podstawie: Jarosaw Chrostowski, Wyprawa do wntrza Ziemi; Wiedza i ycie nr 6/2008.
Wymie dwa przyrodnicze czynniki utrudniajce badanie wntrza Ziemi.

1. ..................................................................................................................................................
2. ..................................................................................................................................................

Zadanie 11. (2 pkt)

Podaj po dwa skutki trzsie ziemi dla rodowiska przyrodniczego i dla rodowiska
antropogenicznego.
Dla rodowiska przyrodniczego:

1. ..................................................................................................................................................
2. ..................................................................................................................................................

Dla rodowiska antropogenicznego:

1. ..................................................................................................................................................
2. ..................................................................................................................................................
 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu 5
Materia wiczeniowy z geografii
Poziom podstawowy

Zadanie 12. (2 pkt)

Dopasuj typ krajobrazu do kadego opisu (A D) wybierajc z podanych przykadw.
Krajobrazy: modoglacjalny, eoliczny, krasowy, staroglacjalny, lessowy

A. Teren rwninny poprzecinany szerokimi pradolinami rzek, brak jezior.

.................................................................................................................................................
B. Krajobraz urozmaicony, wystpuj liczne ostace skalne, ponory, wywierzyska, jaskinie.
.................................................................................................................................................
C. Ciekawymi elementami krajobrazu s wydmy piaszczyste i grzyby skalne.
.................................................................................................................................................
D. Teren wybitnie pagrkowaty oprcz moren czoowych wystpuj ozy, kemy i drumliny,
krajobraz urozmaicaj liczne jeziora i pojedynczo wystpujce gazy narzutowe.
.................................................................................................................................................

Zadanie 13. (2 pkt)

Oce prawdziwo stwierdze dotyczcych cech klimatu Polski, wpisujc obok kadego
z nich P (zdanie prawdziwe) lub F (zdanie faszywe).

W Polsce najwiksza suma opadw w cigu roku wystpuje w Tatrach, a najmniejsza suma
opadw na Nizinie lskiej. ...............
Izotermy rednich miesicznych temperatur powietrza na obszarze Polski w lipcu ukadaj si
poudnikowo. ...............
Roczne amplitudy temperatury powietrza wzrastaj na obszarze Polski w kierunku
wschodnim. ...............
W Polsce przewaaj wiatry z sektora wschodniego. ...............
W Polsce zachodniej wystpuj agodniejsze zimy z niewielk iloci opadu niegu,
w porwnaniu ze wschodni czci kraju. ...............

Zadanie 14. (1 pkt)

Uzupenij tabel, wpisujc nazwy zjawisk mierzonych w podanych skalach.

Skala Zjawisko
Richtera
Beauforta
6 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materia wiczeniowy z geografii
Poziom podstawowy

Zadanie 15. (2 pkt)

Mapa przedstawia dugo okresu wegetacyjnego w Polsce.

rdo: M. Szubert, Planeta 3 podrcznik do geografii; Wydawnictwo ROAK, Gdask 2004.

Podaj po jednym gwnym czynniku klimatotwrczym przyczyniajcym si

do wystpowania najkrtszego okresu wegetacyjnego w Polsce pnocno wschodniej
oraz w Polsce poudniowej.
Polska pnocno wschodnia:
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................
Polska poudniowa:
.......................................................................................................................................................
.......................................................................................................................................................

Zadanie 16. (2 pkt)

Przyporzdkuj nazw typu wybrzea (A F) do podanej w tabeli jego charakterystyki.

A. dalmatyskie
B. szkierowe
C. limanowe
D. klifowe
E. mierzejowe
F. fiordowe
 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu 7
Materia wiczeniowy z geografii
Poziom podstawowy

Charakterystyka wybrzea Typ wybrzea

Dugie, wskie, gbokie zatoki morskie o stromych cianach
sigajcych czsto setek metrw wysokoci. Tworz si w wyniku
zalania gbokich U-ksztatnych grskich dolin polodowcowych.
Wystpuj m. in. u wybrzey Norwegii.
Wybrzea skadajce si z ogromnej iloci skalistych, pagrkowatych
wysepek ledwo wynurzajcych si nad powierzchni wody. S to
zalane przez morze mutony i drumliny. Wystpuj na wybrzeu
Finlandii i Szwecji.
Liczne podune wyspy i pwyspy rwnolege do ldu, dugie zatoki
i kanay. Powstaj przez zalanie mocno rozczonkowanych grzbietw
grskich, tak e kulminacje grzbietw tworz cigi wysp. Wystpuj
m. in. u wybrzey Chorwacji.
Wybrzea z wskimi, prostopadymi do linii brzegowej zatokami.
Powstaj najczciej na obszarach o budowie pytowej. Typowe
wybrzea znajduj si nad Morzem Czarnym (ujcie Dniestru,
Dniepru), gdzie piaszczyste way odciy lejkowate ujcia rzek.
Strome, wysokie wybrzea modelowane przez abrazj. Fale uderzajce
z wielk si w wysoki brzeg podcinaj go, powodujc jego obrywanie
si i cofanie. Wystpuj m.in. na wyspie Wolin w Polsce.

Zadanie 17. (2 pkt)

Przyporzdkuj i wpisz do tabeli litery (A F), ktrymi oznaczono cechy
charakterystyczne dla gejzerw oraz dla wd artezyjskich.

A. Znajduj si na obszarach aktywnych wulkanicznie.

B. Wypywaj na powierzchni samoczynnie, w regularnych odstpach czasu.
C. Wypywaj na powierzchni samoczynnie.
D. Wystpuj w nieckowatym zagbieniu midzy dwiema warstwami nieprzepuszczalnymi.
E. Wypywaj wskutek prnoci pary wodnej.
F. Wypywaj wskutek cinienia hydrostatycznego.

Gejzery Wody artezyjskie

8 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materia wiczeniowy z geografii
Poziom podstawowy

Zadanie 18. (2 pkt)

Wpisz w odpowiednie miejsca na rysunku litery (A F), oznaczajce nazwy
napywajcych nad obszar Polski mas powietrza.

A. arktyczne B. zwrotnikowe kontynentalne

C. polarne morskie D. zwrotnikowe morskie
E. rwnikowe morskie F. polarne kontynentalne

Zadanie 19. (2 pkt)

Zaproponuj trzy realne dziaania, jakie mogyby podj wadze naszego pastwa
w ramach polityki prorodzinnej, zmierzajce do zwikszenia liczby urodze w Polsce.

1. ..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
2. ..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
3. ..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu 9
Materia wiczeniowy z geografii
Poziom podstawowy

Zadanie 20. (1 pkt)

Wykres przedstawia urodzenia ywe i zgony w wybranych pastwach wiata.

Na podstawie: J. Kdzioka, K. Kocimowski, E. Woonciej, wiat w liczbach 2006/2007, WSiP Warszawa 2006.

Podaj nazw kraju o najwikszym przyrocie naturalnym oraz nazw kraju

o najmniejszym przyrocie naturalnym.
Kraj o najwikszym przyrocie naturalnym: ...............................................................................
Kraj o najmniejszym przyrocie naturalnym: ..............................................................................

Zadanie 21. (2 pkt)

a) Spord podanych regionw wiata wybierz jeden, ktry jest subekumen.

Regiony: Tybet, Nizina Zatokowa, Jawa, Pnocna Syberia, Sycylia

Subekumen jest: .........................................................................................................................

b) Dla wybranego w zadaniu 21a regionu, podaj jeden czynnik przyrodniczy

wpywajcy na rozwj osadnictwa i uzasadnij jego wpyw na ycie lub dziaalno
czowieka.

Czynnik: .......................................................................................................................................
Uzasadnienie: ...
...
...
10 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materia wiczeniowy z geografii
Poziom podstawowy

Zadanie 22. (1 pkt)

Podkrel kraj, ktry naley do Unii Europejskiej, a nie przystpi do strefy Schengen.
A. Francja
B. Austria
C. Wielka Brytania
D. Belgia
E. Wgry

Zadanie 23. (1 pkt)

Mapa przedstawia przestrzenne zrnicowanie gstoci zaludnienia, stopnia urbanizacji
i stopy bezrobocia na obszarze Polski.

Na podstawie: J. Kdzioka, K. Kocimowski. E. Woonciej, wiat w liczbach 2006/2007, WSiP, Warszawa 2006.

a) Podaj nazw wojewdztwa o najwikszej stopie bezrobocia.

Wojewdztwo o najwikszej stopie bezrobocia:..........................................................................

b) Podaj nazw wojewdztwa o najmniejszym stopniu urbanizacji.

Wojewdztwo o najmniejszym stopniu urbanizacji:....................................................................

 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu 11
Materia wiczeniowy z geografii
Poziom podstawowy

Zadanie 24. (2 pkt)

Wrd alternatywnych rde energii coraz wiksze znaczenie ma biomasa.
Podaj dwie zalety i dwie wady wykorzystania biomasy jako rda energii.
Zalety:
1. ..................................................................................................................................................
2. ..................................................................................................................................................
Wady:
1. ..................................................................................................................................................
2. ..................................................................................................................................................

Zadanie 25. (2 pkt)

Polecenie wykonaj na podstawie tekstu rdowego i wasnej wiedzy.

egluga rdldowa w Polsce w porwnaniu z reszt Europy jest nader skromna, mona
wrcz powiedzie, e prawie jej nie ma. Wedug danych Gwnego Urzdu Statystycznego
dugo drg wodnych w naszym kraju wynosi 3812 km, w tym tylko okoo 100 km spenia
wymagania stawiane midzynarodowym drogom wodnym. (...) W Niemczech jest
to odpowiednio 70% cakowitej dugoci drg wodnych, w krajach Beneluksu 50%,
a we Francji 30%- cznie w Europie okoo 10 tys. km. Drog wodn przewozi si w Polsce
rocznie zaledwie 0,6% wszystkich towarw gwnie jest to piasek i wir, wgiel oraz
wyroby stalowe. Dla przykadu w Belgii 14%, w Niemczech 12%, w Rumunii 10%,
a w Holandii 31%.
Na podstawie artykuu: E. Wieteska, ZIELONA VICTORIA, Wiedza i ycie nr 6/2008.

Zaproponuj trzy dziaania czowieka, ktre mog wpyn na rozwj polskiej eglugi
rdldowej.
1. ..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
2. ..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
3. ..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
12 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materia wiczeniowy z geografii
Poziom podstawowy

Zadanie 26. (1 pkt)

Podkrel trzy cechy typowe dla polskiego rolnictwa.
A. Uprawa gwnie pszenicy i yta.
B. Zatrudnienie w rolnictwie nie przekracza 10% ogu zatrudnionych w gospodarce kraju.
C. Dominacja gospodarstw specjalistycznych, wielkoobszarowych.
D. Dominacja pastwowej wasnoci uytkw rolnych nad wasnoci prywatn.
E. Znacznie wikszy chw trzody chlewnej ni chw byda.
F. Due rozdrobnienie gospodarstw.

Zadanie 27. (2 pkt)

Wymie cztery przyczyny konfliktw zbrojnych w Afryce.

1. ..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
2. ..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
3. ..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................
4. ..................................................................................................................................................
..................................................................................................................................................

Zadanie 28. (2 pkt)

Klimat miasta charakteryzuje wystpowanie tzw. miejskiej wyspy ciepa. Oznacza to, e
przecitna miesiczna temperatura powietrza w miecie moe by wysza nawet od 10C do 30C
ni temperatura obszaru otaczajcego.
a) Wymie dwie przyczyny powstawania miejskiej wyspy ciepa.

1.

2.

b) Wymie konsekwencj istnienia podwyszonej temperatury powietrza w miecie.
..
.
..
 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu 13
Materia wiczeniowy z geografii
Poziom podstawowy

Zadanie 29. (2 pkt)

Tabela zawiera dane dotyczce powierzchni i ludnoci Chin oraz Holandii.
Powierzchnia Ludno Gsto zaludnienia
L.p. Nazwa pastwa
w km2 w tys. (os./1km2)
1. Chiny (bez Tajwanu) 9 573 000 1 311 381 ....

2. Holandia 41 500 16 343 .

rdo: wiat w liczbach 2008/2009, WSiP, Warszawa 2009.

a) Oblicz redni gsto zaludnienia tych dwch pastw. Zapisz obliczenia. Wynik
wpisz do tabeli.
Miejsce na obliczenia:

b) Wyjanij, dlaczego Chiny przy ponad 80 krotnie wikszej liczbie ludnoci ni

Holandia, maj tak niewielk gsto zaludnienia.

Zadanie 30. (2 pkt)

Do kadej z wymienionych firm, w ktrych dziaalno ma charakter globalny, podaj
po jednym przykadzie wytwarzanego produktu.

Microsoft .......................................................................................................
General Motors .......................................................................................................
Johnson&Jonhson .......................................................................................................
Royal Dutch/Shell Group .......................................................................................................
Nokia .......................................................................................................
Nestl .......................................................................................................
14 Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu
Materia wiczeniowy z geografii
Poziom podstawowy

Zadanie 31. (2 pkt)

Rozwj turystyki przynosi znaczne korzyci spoeczne i ekonomiczne, ale rwnie rnego
typu zagroenia.
a) Podaj dwa przykady korzyci ekonomicznych lub spoecznych dla mieszkacw
regionw turystycznych.

1.
.
2.
.

b) Podaj dwa przykady zagroe (spoecznych, ekonomicznych lub przyrodniczych),

bdcych konsekwencj rozwoju turystyki w danym regionie.
1. ..
..
2. ..
......
Okrgowa Komisja Egzaminacyjna w Poznaniu 15
Materia wiczeniowy z geografii
Poziom podstawowy

BRUDNOPIS