IDZ DO

PRZYKADOWY ROZDZIA

SPIS TRECI
Fotografia cyfrowa.
Przewodnik
KATALOG KSIEK Autor: Harold Davis
Tumaczenie: Piotr Cielak
KATALOG ONLINE ISBN: 83-246-0356-5
Tytu oryginau: Digital Photography Digital Field Guide
ZAMW DRUKOWANY KATALOG Format: B5, stron: 240

TWJ KOSZYK
DODAJ DO KOSZYKA
CENNIK I INFORMACJE
ZAMW INFORMACJE
O NOWOCIACH
ZAMW CENNIK
CZYTELNIA
FRAGMENTY KSIEK ONLINE wykonywa pikne fotografie w rnych miejscach oraz dowiesz si, jak korygowa
Wydawnictwo Helion
ul. Chopina 6
44-100 Gliwice
tel. (32)230-98-63
e-mail: helion@helion.pl
Kompendium dla pocztkujcych amatorw fotografii cyfrowej
Poznaj swj aparat
Skorzystaj z rad eksperta i zrb doskonae zdjcia
Wykorzystaj moliwoci cyfrowej ciemni
Od kilku lat fotografia cyfrowa rozwija si niezwykle dynamicznie. Proste aparaty
o duych i nieporcznych obudowach zostay zastpione wygodnymi w obsudze
urzdzeniami majcymi ogromne moliwoci. Jednak nawet najdoskonalszy aparat nie
zrobi zdjcia sam musi wykona je uytkownik. Aby w peni wykorzysta moliwoci
aparatu, naley je pozna.
Ksika Fotografia cyfrowa. Przewodnik to poradnik dla tych, ktrzy rozpoczynaj
przygod z fotografi cyfrow. Zawiera najwaniejsze informacje o budowie i dziaaniu
cyfrowego aparatu fotograficznego. Przedstawia zasady kompozycji obrazu, doboru
parametrw ekspozycji i wykorzystywania owietlenia. Dziki niej nauczysz si
mniej udane zdjcia za pomoc programw Photoshop i Photoshop Elements.
Elementy aparatu fotograficznego
Tryby fotografowania
Przygotowanie sprztu do pracy
Dobr parametrw ekspozycji
Akcesoria i obiektywy do aparatw fotograficznych
Wykonywanie zdj w rnych warunkach
Korekcja zdj cyfrowych
Publikowanie zdj
Wejd w magiczny wiat fotografii cyfrowej
 Spis treci
O autorze 3
Podzikowania 7
Wstp 17
Kompendium wiedzy: Twoja
pierwsza cyfrowa fotografia 21
Wybr trybu fotografowania 23
Rczne i automatyczne nastawianie
ostroci 24
Podgld gbi ostroci 24
Wybr formatu zdjcia 24
Fotografowanie 25
Przegldanie zdj 25
Drukowanie zdj 25
Cz I: Obsuga cyfrowego
aparatu fotograficznego 27
Rozdzia 1: Budowa
i funkcje aparatu 29
Rne aparaty rne moliwoci 29
Budowa typowego aparatu
kompaktowego 30
Budowa typowej lustrzanki cyfrowej 32
Obiektywy zmiennoogniskowe 33
Gbia ostroci 37
Rola parametru ISO 40
Tryby fotografowania 42
Ekspozycja automatyczna 42
Ekspozycja pautomatyczna 44
Ekspozycja rczna 44
Automatyka ostroci 46
Rozdzia 2: Przygotowanie
i konfiguracja 49
Jak zadba o akumulatory w plenerze? 49
Konfiguracja aparatu 52
Jasno wywietlacza LCD 53
Konfiguracja automatycznego
nastawiania ostroci 54
Wybr formatu zdj 55
Jako zdjcia 56
Karty pamici 58
Zabezpieczanie aparatu 59
Pozwolenie na wykorzystanie zdjcia 61
Jakie zdjcia mona, a jakich
nie naley robi? 61
Jakie zdjcia wymagaj
specjalnego upowanienia? 61
Jakie informacje powinno
zawiera upowanienie? 61
W jaki sposb uzyska
upowanienie? 62
Cz II: Sztuka fotografowania Rozdzia 4:
aparatem cyfrowym 63 Owietlenie 91

Rozdzia 3: Podstawy
fotografii 65

Obserwacja wiata 91
rdo i kierunek wiata 92
Owietlenie z przodu 93
Waciwa ekspozycja zdjcia 65 Owietlenie z boku 93
Trzy skadniki ekspozycji 71 Owietlenie z tyu 95
Rola parametru ISO 71 Rodzaj, intensywno
Znaczenie przysony obiektywu 72 i kolor wiata 97
Zmiana trybu dziaania przysony 73 Zmiany owietlenia 99
Jak wybra przyson? 74 Cienie 100
Czas otwarcia migawki 74 wiato rozproszone 101
Tryby preselekcji czasu wiato soneczne 102
nawietlania 79 arwki i jarzeniwki 103
Rwnowane warianty ekspozycji 80 Lampa byskowa 104
Kalibracja balansu bieli 81
Doskonaa makrofotografia 84
Funkcja makro 86
Precyzyjne ostrzenie 87
Zasady poprawnej kompozycji ujcia 87
Podsumowanie 90
Rozdzia 5: Akcesoria i filtry
fotograficzne 107
Obiektywy 107
Filtry optyczne 112
Dopasowanie filtrw 113
Rodzaje filtrw 113
Filtry ochronne 114
Filtr polaryzacyjny najlepszym
przyjacielem fotografa 115
Soczewki makro 115
Filtry korekcji koloru 116
Filtry artystyczne i efektowe 117
Statywy 118
Rozdzia 6: Przepisy
na wspaniae ujcia 121
Fotografie abstrakcyjne 121
Inspiracja 122
wiczenia w fotografii abstrakcyjnej 123
Wskazwki dotyczce fotografii
abstrakcyjnej 124
Sport i szybka akcja 125
Inspiracja 125
wiczenia w fotografowaniu akcji 127
Wskazwki dotyczce
fotografii akcji 128
Fotografowanie zwierzt i dzikiej
przyrody 129
Inspiracja 129
wiczenia w fotografowaniu
zwierzt i dzikiej przyrody 131
Wskazwki dotyczce
fotografowania zwierzt
idzikiej przyrody 132
Architektura 133
Inspiracja 133
wiczenia w fotografowaniu
architektury 135
Wskazwki dotyczce
fotografowania architektury 136
Miejskie krajobrazy 137
Inspiracja 137
wiczenia w fotografowaniu
miejskich scenerii 138
Wskazwki dotyczce
fotografowania miejskich scenerii 139
Chmury 139
Inspiracja 139
wiczenia w fotografowaniu chmur 141
Wskazwki dotyczce
fotografowania chmur 142
Kwiaty 143
Inspiracja 143
wiczenia w fotografowaniu
kwiatw 145
Wskazwki dotyczce
fotografowania kwiatw 146
Pejzae 147
Inspiracja 147
wiczenia w fotografowaniu
pejzay 150
Wskazwki dotyczce
fotografowania pejzay 151
Makrofotografia 152
Inspiracja 153
wiczenia w makrofotografii 155
Wskazwki dotyczce
makrofotografii 156
Gry 157
Inspiracja 157
wiczenia w fotografowaniu gr 159
Wskazwki dotyczce
fotografowania gr 160
Fotografowanie noc 161
Inspiracja 161
wiczenia w fotografowaniu noc 162
Wskazwki dotyczce
fotografowania noc 163
Zdjcia panoramiczne 163
Inspiracja 164
wiczenia w tworzeniu zdj
panoramicznych 165
Wskazwki dotyczce tworzenia
zdj panoramicznych 166
Ludzie: dzieci mae idue 166
Dzieci mae 166
Inspiracja 167
wiczenia w fotografowaniu
maych dzieci 167
Wskazwki dotyczce
fotografowania
maych dzieci 168
i due 169
Inspiracja 170
wiczenia w fotografowaniu
troch starszych dzieci 171
Wskazwki dotyczce
fotografowania troch
starszych dzieci 172
Domowe zwierztka 172
Inspiracja 172
wiczenia w fotografowaniu
domowych ulubiecw 173
Wskazwki dotyczce
fotografowania domowych
zwierztek 174
Martwa natura 175
Inspiracja 176
wiczenia w fotografowaniu
martwej natury 178
Wskazwki dotyczce
fotografowania martwej natury 179
Wschody i zachody soca 179
Inspiracja 180
wiczenia w fotografowaniu
wschodw i zachodw soca 181
Wskazwki dotyczce
fotografowania wschodw
izachodw soca 182
Fotografowanie wody 183
Inspiracja 184
wiczenia w fotografowaniu wody 185
Wskazwki dotyczce
fotografowania wody 186
Pogoda i zjawiska atmosferyczne 187
Inspiracja 188
wiczenia w fotografowaniu pogody
i zjawisk atmosferycznych 189
Wskazwki dotyczce
fotografowania pogody 190
Rozdzia 7: Edycja Cz III: Dodatki 219
i publikacja prac 191
Przydatne informacje 221

Kilka sw o cyfrowej ciemni 191

Programy Photoshop Elements
Strona WWW towarzyszca
i Photoshop 196
tej ksice 221
Filtry w cyfrowej ciemni 198
Producenci aparatw cyfrowych 221
Filtr fotograficzny 199
Akcesoria 222
Filtr Shadow/Highlight
(Cie/wiato) 200 Pokrowce 222
Filtr Ink Outlines (Kontury tuszu) 201 Filtry 222
Filtr Unsharp Mask Statywy 222
(Maska wyostrzajca) 202 Oprogramowanie 222
Filtr Wind (Wiatr) 203 Strony internetowe 222
Filtr Liquify (Deformacja) 203 Popularne serwisy wiadczce usugi
Usuwanie efektu czerwonych oczu 205 fotograficzne w internecie 223
Retusz 205 Publikowanie zdj w internecie 223
Korygowanie kontrastu, O fotografii 224
jasnoci i koloru 205 Ksiki o fotografii 224
Zakresy tonalne: wiata i cienie 205 Strony internetowe 224
Fotomontae 206
Przygotowanie zdj do Sowniczek 225
opublikowania w internecie 208
Publikowanie zdj w internecie 210
Wysyanie zdj poczt elektroniczn 212
Drukowanie zdj 213
Odbitki z cyfrowych fotografii 213
Drukowanie na drukarce
fotograficznej 213
Zaawansowane drukarki do zdj 213
Laboratoria fotograficzne 214
Tworzenie pokazu slajdw 215
PowerPoint 216
Windows XP 217 Skorowidz 231
Podstawy
fotografii

3
R O Z D Z I A

A paraty fotograficzne to wspaniae urzdzenia! Niewielkie, lecz

wydajne komputery, ktre kryj si w obudowie kadego aparatu,
w wikszoci przypadkw doskonale radz sobie z ustawianiem waciwej
ekspozycji i ostroci. Niestety jedynie (a moe a?) w wikszoci przy-
W tym rozdziale:

Waciwa ekspozycja
zdjcia
padkw zdarzaj si bowiem sytuacje, w ktrych automatyka aparatu
Trzy skadniki
zupenie sobie nie radzi. ekspozycji
Takie sytuacje naley umie przewidywa, by mona byo w razie potrzeby Rola parametru ISO
przej stery i samodzielnie wybra poprawne ustawienia. (Tak, to nic
trudnego przy odrobinie wprawy bdziesz potrafi zrobi to znacznie Znaczenie przysony
lepiej, ni aparat)! obiektywu
Poprawna ocena sytuacji wymaga jednak zrozumienia podstawowych
Rwnowane warianty
prawide fotografii. Tylko wwczas bdziesz mg nie tylko z gry prze- ekspozycji
widzie, kiedy aparat moe mie problemy z dobraniem waciwych
parametrw, lecz rwnie bdziesz mia moliwo samodzielnego skory- Kalibracja balansu
gowania wyliczonych automatycznie wartoci. Nie obawiaj si, wszystkie bieli
niezbdne informacje zdobdziesz w tym rozdziale.
Doskonaa
Oprcz poprawiania bdw aparatu, jest jeszcze przynajmniej jeden makrofotografia
powd, dla ktrego warto zapozna si z podstawowymi zasadami foto-
grafii: ot, dobra fotografia to co wicej ni wycelowanie i pstryknicie. Zasady poprawnej
Jeli chcesz szlifowa swj talent i umiejtnoci, to powiniene ju na kompozycji ujcia
samym pocztku zadba o zdobycie choby podstawowej wiedzy!
Podsumowanie

Waciwa ekspozycja zdjcia

Poprawna ekspozycja ujcia to najpowaniejsze wyzwanie, przed jakim

stoi cyfrowy fotograf. Jeli zdjcie nie zostanie dobrze nawietlone, to
nie ma adnego znaczenia, e jego temat jest niecodzienny, a samo ujcie
zagadnienia nietypowe i nowatorskie. Rwnie dobrze mgby w ogle
go nie zrobi.

Na pierwszy rzut oka zagadnienia zwizane z ekspozycj zdjcia nie

wydaj si szczeglnie skomplikowane. Przecie od razu wida, czy zdj-
cie jest nawietlone poprawnie, czy te niedowietlone (zbyt ciemne) albo
przewietlone (za jasne).
 66 Cz II Sztuka fotografowania aparatem cyfrowym
I rzeczywicie: jeli fotografowana scena charak-
teryzuje si umiarkowan rozpitoci tonaln, co
oznacza, e poszczeglne fragmenty ujcia nie rni
si znacznie jasnoci, jeli owietlenie kadru jest
jednorodne i spjne, a fotografowany obiekt nie-
ruchomy (rysunek 3.1), to ustawienie waciwych
parametrw nawietlania nie jest rzecz trudn.
(Warto przy okazji wspomnie, e do popularyzacji
zagadnie, zwizanych z poprawnym wyborem para-
metrw ekspozycji, przyczyni si jeden z najsynniej-
szych fotografikw, znakomity Ansel Adams).
Uwany czytelnik dostrzeg jednak w poprzednim
akapicie solidn dawk swka jeli. W rzeczywi- W takich przypadkach przydaj si podstawowe
stoci nie wszystkie sceny (a wrd nich rwnie
wiele takich, ktre szczeglnie skaniaj do fotogra-
fowania) speniaj wymienione wczeniej kryteria.
Zazwyczaj mamy do czynienia z ujciami, ktre:
Rysunek 3.1. Statyczna, przecitnie jasna i niezbyt
zrnicowana scena, taka jak ujcie kwitncego
drzewa w japoskim ogrodzie, pokazane na
rysunku, jest bardzo atwa do sfotografowania
1. Charakteryzuj si du rozpitoci tonaln
(rysunek 3.2).
2. S nierwnomiernie owietlone (rysunek 3.3).
3. Przedstawiaj obiekty w ruchu (rysunek 3.4).
Zdjcie, pokazane na rysunku 3.3, jest
interesujce, pomimo nierwnomier-
nego nawietlenia. Parametry ekspozycji
tego ujcia zostay dobrane pod ktem
dobrze owietlonego krajobrazu za
oknem, przez co sama okiennica i detale
okna pozostay w gbokim cieniu.
informacje dotyczce zasad prawidowego nawiet-
lania, ktre umoliwi Ci uzyskanie najlepszego
efektu, niezalenie od panujcych warunkw.
Oczywicie, posugiwanie si automatyk nawietla-
nia aparatu to nic zego, warto jednak zdawa sobie
spraw z mechanizmw rzdzcych wyborem wa-
ciwych parametrw ekspozycji, choby po to, by
przekona si, czy wartoci obliczone automatycznie
przez aparat pozwol uzyska zamierzony efekt.
Jeden ze sposobw na otrzymanie poprawnie
nawietlonego zdjcia polega na wykonaniu kilku
wariantw zdj tej samej sceny, a cilej mwic
na sfotografowaniu jej przy rnych usta-
wieniach (najczciej rnych wartociach przy-
sony). Technika ta nosi angielsk nazw bracketing
i wniektrych aparatach cyfrowych moe by
zastosowana automatycznie.
Zrnicowanie poszczeglnych warian-
tw moe przekracza jedn liczb przy-
sony w gr lub w d. Nie zawsze naley
te zmienia przysony o pen liczb,
niektre modele aparatw umoliwiaj
rnicowanie uj o wartoci uamkowe
najczciej o poow liczby.
W niektrych sytuacjach, automatyczne rnico-
wanie wartoci przysony moe uatwi zrobie-
nie poprawnego zdjcia. Naley jednak pamita
opewnych niedogodnociach tego rozwizania:
1. Automatycznie zwiksza si liczba zapisywa-
nych zdj, a to oznacza, e karta pamici
aparatu zapeni si znacznie szybciej.
 Rozdzia 3 Podstawy fotografii 67

Rysunek 3.2. Ta fotografia przedstawia pncze o wdzicznej nazwie glicynia. Ze wzgldu na spore rnice
wowietleniu w obrbie kadru bya ona do trudna do poprawnego nawietlenia

2. Posortowanie i uporzdkowanie nagroma- Waciwa ekspozycja bywa take do pewnego

dzonych fotografii moe potem sprawia
kopoty.
3. Co najwaniejsze, w niektrych sytuacjach
po prostu nie da si zastosowa omawianej
techniki, choby dlatego, e fotografowany
obiekt jest w cigym ruchu. Posugujc si
t technik, trudno te mwi o spontanicz-
noci czy zabawie pyncej z fotografowania,
as to przecie bardzo istotne aspekty,
ktre rwnie mog przekada si na este-
tyk i ekspresj zdjcia.
Wiele problemw zwizanych z niewa-
ciw ekspozycj czy zakresem tonalnym
zdjcia mona rozwiza w cyfrowej
ciemni, czyli przy uyciu programw
do edycji fotografii, takich jak Photoshop
Elements lub Photoshop. Wicej infor-
macji na ten temat znajdziesz w roz-
dziale 7.
stopnia rzecz wzgldn, a co za tym idzie, trudno
oczekiwa w tym wzgldzie idealnych wskazwek
od algorytmw rzdzcych automatyk nawietla-
nia aparatu czy te w peni polega na wartociach
wyliczonych na podstawie wskaza wiatomierza.
Poprawne nawietlenie oznacza bowiem, e ciemne
i jasne fragmenty sceny bd prezentowa si na
zdjciu tak, jak tego oczekiwae. Oznacza to,
e du rol w ustawieniu waciwych parame-
trw ekspozycji gra wasna interpretacja sceny,
akade ujcie mona przedstawi na wiele rnych
sposobw. Jednoczenie, dostpny zakres warto-
ci tonalnych jest w pewien sposb ograniczony,
co wniektrych przypadkach musi prowadzi do
kompromisw. Na przykad, jeli fotografujesz
scen wlesie, nad strumieniem i chcesz popraw-
nie nawietli zociste, jesienne licie i odblaski
wiata na wodzie, to zazwyczaj inne fragmenty
zdjcia pozostan w cieniu, dokadnie tak, jak na
 68 Cz II Sztuka fotografowania aparatem cyfrowym

rysunku 3.5. Taki efekt mona osign stosun-

kowo atwo nawet przy uyciu ustawie automa-
tycznych: wystarczy wycelowa w obiekt, ktry
chcesz nawietli poprawnie (w tym przypadku
strumyk), wcisn do poowy spust migawki, wyka-
drowa scen i j sfotografowa.

T metod wietnie ilustruje zdjcie synnego

nowojorskiego drapacza chmur, pokazane na
rysunku 3.6. Jeli zdecydowabym si nawietli j
w taki sposb, by cay kadr by w miar czytelny,
to uzyskana w ten sposb fotografia byaby mao
interesujca. Znacznie lepszy sposb polega na
ustawieniu takich parametrw, by znajdujca si
na drugim planie sylweta budynku Chryslera bya
owietlona poprawnie, za tworzce naturalne
ramy kadru budynki na pierwszym planie byy
bardzo ciemne.

Jeli miabym wwczas pod rk wiatomierz

Rysunek 3.3. To byo prawdziwe wyzwanie,
jeli chodzi o poprawne nawietlenie zdjcia:
pierwszy plan, czyli okno, jest bowiem bardzo
ciemne wporwnaniu do drugiego planu, czyli
widoku za oknem
punktowy, to z atwoci okrelibym parame-
try nawietlania odpowiednie do takiej sytuacji.
Niestety, miaem przy sobie tylko aparat, lecz wie-
dziaem, e zamierzony efekt wymaga bdzie nie-
dowietlenia zdjcia. Wykonaem wic najpierw
pomiar automatyczny przy uyciu wiatomierza
aparatu, a nastpnie, posugujc si wyliczonymi
automatycznie wartociami jako punktem wyjcia,
przeczyem aparat w tryb rczny i wykonaem
kilka coraz ciemniejszych uj. Na koniec wybra-
em jedno moim zdaniem najlepsze.

Nawietlaj na wiata, a nie na cienie

Dowiadczeni fotograficy wiedz, e czsto warto jest nawietli zdjcie w taki sposb, by nie prze-
wietli najjaniejszych fragmentw sceny, choby za cen niedowietlenia najciemniejszych obiektw.
Takie rozwizanie sprawdza si szczeglnie dobrze w przypadku fotografii cyfrowej, poniewa znacz-
nie atwiej jest rozjani niektre fragmenty zdjcia przy uyciu takich programw, jak Photoshop
czy Photoshop Elements, ni przyciemni te, ktre zostay przewietlone. Ponadto, zdjcia zapisane
wformacie RAW umoliwiaj przeprowadzenie wstpnych poprawek i korekcji w znacznie wikszym
zakresie, ni mona tego dokona w przypadku zwykych fotografii. Jedno takie zdjcie daje niemal
takie same moliwoci eksperymentowania, jak kilka uj o celowo zrnicowanej ekspozycji.
 Rozdzia 3 Podstawy fotografii 69

Rysunek 3.4. Szybko poruszajce si obiekty, takie jak karuzela pokazana na tym zdjciu, wymagaj wielu
kompromisw, jeli chodzi o parametry nawietlania

Rysunek 3.5. Jeli chcesz uzyska na zdjciu efekt w postaci wiata migoczcego na powierzchni wody
iprzewitujcego przez jesienne licie, to jednoczenie wiele fragmentw fotografii zostanie ukrytych w cieniu
 70 Cz II Sztuka fotografowania aparatem cyfrowym

Mechanizmy automatycznego nastawiania ekspo-

zycji niemal na pewno nie wyliczyyby ustawie
takich, jakich uyem do zrobienia zdjcia na
rysunku 3.6. Ustawienia te spowodoway bowiem
pominicie pewnych fragmentw kadru ca-
kowite ich zaciemnienie. Ta wiadoma decyzja
umoliwia uzyskanie ciekawej fotografii i jed-
noczenie zilustrowaa znaczenie, jakie moe
mie samodzielny dobr waciwych ustawie
nawietlania podczas fotografowania w plenerze.
Niekiedy wrcz nie mona opiera si wycznie
na automatyce aparatu.

Z drugiej strony, niekiedy naley rwnie prze-

wietli pewne fragmenty zdjcia, by to, na czym
nam najbardziej zaley, zostao poprawnie nawiet-
lone. Na przykad, zdjcie na rysunku 3.7 przed-
stawia pk kwiatu zaklty w lodowej skorupce;
najwyraniej sprawi to spniony wiosenny
przymrozek. Gdybym zdecydowa si nawietli
zdjcie w taki sposb, e niebo w tle miaoby nor-
malny, szaroniebieski kolor, to rolina na fotografii
(czyli gwny motyw sceny) byaby zdecydowanie
zbyt ciemna.
Rysunek 3.6. Cho niektre fragmenty tego zdjcia
skryte s w gbokim cieniu, to caa kompozycja
sprawia bardzo dobre wraenie

Rysunek 3.7. To zdjcie jest interesujce, pomimo niemal zupenie przewietlonego ta


Trzy skadniki ekspozycji
Trzy czynniki, ktre wpywaj na ekspozycj zdj-
cia to:
1. czuo przetwornika optoelektronicznego
aparatu (ISO);
2. przysona obiektywu;
3. czas otwarcia migawki aparatu.
Oczywicie, kade ujcie wymaga po-
prawnego owietlenia fotografowanego
obiektu.
Parametr ISO (International Standards Organization)
odnosi si do czuoci przetwornika optycznego
aparatu. W tradycyjnych aparatach fotograficznych
parametr ISO oznacza czuo bony filmowej
(niekiedy czuo bya te oznaczana skrtami ASA
lub DIN).
Apertura to wielko otworu przysony, czyli dia-
fragmy obiektywu aparatu. Pene otwarcie przysony
nastpuje wwczas, gdy ustawimy najmniejsz
moliw liczb przysony dla danego obiektywu.
Czas otwarcia migawki okrela, jak dugo otwarta
bdzie migawka aparatu podczas nawietlania.
Zazwyczaj mierzy si go w uamkach sekundy.
Oglnie rzecz biorc, na ekspozycj ujcia skada
si suma wszystkich wymienionych skadnikw:
parametru ISO, wielkoci przysony i czasu nawiet-
lania. Niebagatelny wpyw na kocowy efekt ma
rwnie owietlenie fotografowanej sceny i Twj
pomys na jej przedstawienie na fotografii. Jeli
wolisz zda si na automatyk aparatu, to sposb
przedstawienia ujcia bdzie zalea wycznie od
bezdusznych algorytmw urzdzenia, a nie od
Twojej pomysowoci.
Rola parametru ISO
Jeli wczysz tryb automatycznego nawietlania
i nie wprowadzisz adnych zmian w ustawieniach
aparatu, to najprawdopodobniej warto para-
metru ISO zostanie okrelona na 100 lub 200.
Rozdzia 3 Podstawy fotografii 71
Prawdopodobnie bdzie to najmniejsza warto
obsugiwana przez Twj aparat. Zakres dostpnych
wartoci jest jednak znacznie wikszy i w zalenoci
od modelu urzdzenia moe siga nawet 3200.
Im wysza warto parametru ISO, tym lepiej
bdzie radzi sobie Twj aparat w zych warun-
kach owietleniowych. Cen za zwikszon czu-
o jest jednak zwikszenie podatnoci matrycy
wiatoczuej na zmiany niewynikajce z nawietle-
nia (lub, jak mwi technologowie, zmiana wska-
nika okrelajcego odstp sygnau od szumu),
czyli, mwic ludzkim jzykiem szum cyfrowy.
Im wysza warto ISO, tym wicej bdzie niepra-
widowo nawietlonych pikseli na zdjciu. Natura
tego szumu sprawia, e w skali makro ma on
praktycznie rozkad losowy, a jego intensyw-
no ronie wraz ze wzrostem parametru ISO.
Warto zatem minimalizowa warto ISO, aby
mc robi zdjcia o najwyszej moliwej jakoci.
Szczeglnie w warunkach plenerowych, dua ilo
szumu cyfrowego moe zepsu najpikniejsz
nawet fotografi. Ponadto, w plenerze wysokie
wartoci ISO zazwyczaj nie s konieczne. Z dru-
giej strony, zwikszenie tego parametru moe
stanowi ostatni desk ratunku w okoliczno-
ciach, w ktrych nie moesz skorzysta z flesza,
a panujce warunki owietleniowe nie sprzyjaj
fotografowaniu.
Parametr ISO w aparatach cyfrowych moe przyj-
mowa jedynie okrelone wartoci z pewnego
zakresu; oznacza to, e nie moesz poda dowol-
nej wielkoci, lecz wybra jedn z dostpnych,
okrelonych przez producenta aparatu. Kada
kolejna warto teoretycznie powinna powodo-
wa dwukrotnie zwikszenie czuoci matrycy.
Oto typowa skala wartoci ISO, od najmniejszej
do najwikszej czuoci: 50, 100, 200, 400, 800
i 1600.
Jeli Twj aparat oferuje zakres wartoci od 50 do
1600, to powiniene, przynajmniej teoretycznie,
mc wybra jedn z podanych tutaj czuoci. Wiele
aparatw wyposaonych jest w funkcj automa-
tycznej regulacji wartoci parametru ISO, w zale-
noci od panujcych warunkw owietleniowych.
 72 Cz II Sztuka fotografowania aparatem cyfrowym
Praktyka dowodzi, e w zdecydowanej
wikszoci przypadkw w zupenoci
wystarcza wybr jednej z dwch wartoci
ISO: 100 lub 200.
Zmian biecej wartoci parametru
ISO na inn, ssiadujc, mona trak-
towa jak zwikszenie lub zmniejszenie
przysony o jedn liczb (lub podwojenie
albo dwukrotne skrcenie czasu nawiet-
lania). Wicej informacji na ten temat
znajdziesz w podrozdziale zatytuowa-
nym Znaczenie przysony obiektywu.
Wiemy ju zatem, e zwikszenie wartoci para-
metru ISO umoliwia fotografowanie przy sab-
szym owietleniu, a cen jak za to pacimy, jest
zwikszenie iloci szumu cyfrowego w obrazie.
Skoro tak, to na ile widoczny jest spadek jakoci
przy wyszej czuoci matrycy?
Wpyw szumu na jako obrazu zaley od bardzo
wielu czynnikw, poczwszy od konstrukcji apa-
ratu, na typie i wielkoci matrycy skoczywszy.
Olbrzymi rol odgrywa tutaj rwnie czynnik
losowy, ktrego nie mona w precyzyjny sposb
przewidzie. Nawet dwa zdjcia, wykonane tym
samym aparatem i przy tych samych ustawieniach
ISO, mog rni si jakoci, rozumian jako ilo
szumu cyfrowego.
Niepoprawnie zarejestrowane piksele najczciej
s biae, niebieskie, purpurowe bd te, lecz
mog by rwnie dobrze zupenie innego koloru.
Jeli bdny piksel pojawia si na wik-
szoci zdj w tym samym miejscu lub
za kadym razem, gdy fotografujesz
zdugim czasem nawietlania, moe to
oznacza, e matryca Twojego aparatu
zawiera tzw. martwy piksel (nazywany
te wypalonym). W takim przypadku
naley odda aparat do autoryzowanego
serwisu, szczeglnie jeli nadal jest on
objty gwarancj.
Wiksze przekamania obrazu pojawiaj si na
zdjciach zrobionych przy sabym owietleniu,
poniewa oprogramowanie aparatu znacznie lepiej
radzi sobie z filtrowaniem zjawiska szumu cyfro-
wego w sytuacji, gdy warunki fotografowania s
dobre, a do aparatu trafia wiksza ilo wiata
(wwczas procesor obrazu dysponuje wiksz
iloci informacji, z ktrej moe odsia niepo-
dane przekamania).
Zjawisko szumu cyfrowego jest w pewnej mierze
losowe i zaley od wielu czynnikw, takich jak
typ i model aparatu, jako matrycy wiatoczu-
ej i rodzaj fotografowanej sceny. Mona jednak
zpowodzeniem przyj zaoenie, e przy czuo-
ci rzdu ISO 100 nie wicej ni jedna dziesita
promila wszystkich pikseli obrazu zostanie prze-
kamana. Po zwikszeniu wartoci parametru ISO
do 1600 ilo niepoprawnie zarejestrowanych
pikseli gwatownie wzrasta i moe siga nawet
5% wszystkich pikseli zdjcia.
Przy 5% zaszumieniu fotografia staje si
po prostu siedliskiem szumu cyfrowego
i rudno potraktowa j jako udan.
Warto zatem pamita, e zwikszenie wartoci
parametru ISO oznacza, i nie naley spodziewa
si idealnych fotografii. Trzeba te pamita o tym,
by po zmianie tego parametru w jakiej awaryjnej
sytuacji przywrci jego pierwotn, nisk warto.
Znaczenie przysony
obiektywu
Liczba przysony obiektywu decyduje o tym, jak
du rednic ma otwr, przez ktry wiato wpada
do aparatu. rednica tego otworu regulowana jest
przez specjalny mechanizm w obiektywie, zwany
diafragm (lub niekiedy przyson tczwkow).
Jeli przysona jest szeroko otwarta, to znaczy,
e mechanizm ten zosta ustawiony w taki sposb,
by do aparatu trafia jak najwiksza ilo wiata.
Jeli przysona jest zamknita, to znaczy, e
zostaa ustawiona tak, by do aparatu trafia mini-
malna ilo wiata niezbdna do zrobienia prawid-
owego zdjcia w danych warunkach.
Podobnie jak parametr ISO, stopie otwarcia przy-
sony mierzy si przy uyciu specjalnej skali, ska-
dajcej si z szeregu wartoci, zwanych liczbami
przysony (f-stop). Im mniejsza jest liczba przysony,

tym wiksza bdzie rednica otworu, przez ktry
wpada wiato. Minimalna liczba przysony (czyli
taka, ktra zapewnia najwiksz rednic otworu)
moe wynosi na przykad f/2,8, za maksymalna,
czyli przepuszczajca najmniej wiata na przy-
kad f/32.
Kada kolejna liczba przysony powoduje zmniej-
szenie ekspozycji o poow w porwnaniu do
liczby poprzedniej. Pena skala pomidzy f/2,8
a f/32 zawiera nastpujce wartoci: f/2,8; f/4;
f/5,6; f/8; f/11; f/16; f/22 oraz f/32.
Poniewa kada liczba przysony zmniejsza opo-
ow ilo wiata wpadajcego do obiektywu,
to przysona f/8 przepuszcza omiokrotnie mniej
wiata ni f/2,8 (poniewa na skali dziel je trzy
kolejne liczby). Zmiana przysony na f/32 sprawia,
e do aparatu trafia zaledwie 1/64 iloci wiata,
ktre wpada przy przysonie ustawionej na f/2,8.
Jeli potraktujesz liczby przysony jak
uamki (ktrymi s one w rzeczywisto-
ci), to atwiej bdzie Ci zapamita, e
mniejsza liczba przysony oznacza wik-
sz rednic otworu i zarazem wiksz
ilo wiata wpadajcego do aparatu.
W odrnieniu od zmian parametru ISO, zmniej-
szanie lub zwikszania przysony nie ma wpywu na
jako obrazu. Zakadajc, e zdjcie jest prawid-
owo nawietlone (nawietlone zgodnie z Twoimi
oczekiwaniami), to jedyna rnica dzielca kolejne
liczby przysony polega na zmianie gbi ostroci
fotografii.
Wicej informacji o gbi ostroci znaj-
dziesz w rozdziale 1.
Jeli zwikszysz liczb przysony, aby uzyska wik-
sz gbi ostroci zdjcia, to zabieg ten naley
skompensowa przy uyciu innego parametru
wtaki sposb, by zdjcie mimo wszystko zostao
dobrze nawietlone. Jeeli wolaby unikn
zmiany wartoci parametru ISO z obawy przed
ewentualn utrat jakoci obrazu, to tym innym
parametrem moe by jedynie czas nawietlania.
Trudno jednak znacznie wyduy czas nawietla-
nia w przypadku poruszajcych si obiektw.
Rozdzia 3 Podstawy fotografii 73
Zmiana przysony ma zatem bezporedni wpyw
na gbi ostroci zdjcia i poredni na sposb,
w jaki na zdjciu ukazany zostanie ruch obiektw
(poniewa korekcj przysony naley skompen-
sowa odpowiedni zmian czasu nawietlania).
Biorc pod uwag rodzaj fotografowanej sceny,
powiniene zatem samodzielnie podj decyzje
dotyczce gbi ostroci i ewentualnego czasu
nawietlania lub wczy jeden z pautomatycz-
nych trybw dziaania aparatu.
Zmiana trybu dziaania
przysony
Zmianie przysony moe a czasem wrcz powi-
nien towarzyszy wybr innego czasu nawiet-
lania.
Znaczenie czasu nawietlania zostanie
szczegowo omwione w dalszej czci
rozdziau.
Zdecydowana wikszo aparatw cyfrowych
oferuje tryb preselekcji przysony (zwany te prio-
rytetem przysony). Po wczeniu tego trybu zada-
niem uytkownika jest wybr odpowiedniej liczby
przysony, podczas gdy aparat zajmie si reszt,
czyli ustaleniem waciwego czasu nawietlania.
(Istnieje te analogiczny tryb o odwrotnym dzia-
aniu, w ktrym uytkownik wybiera czas nawiet-
lania, za aparat automatycznie dobiera do niego
poprawn warto przysony. Taki tryb nosi nazw
preselekcji czasu otwarcia migawki).
Nazwy wymienionych trybw rni si
wparatach pochodzcych od rnych
producentw, cho sposb ich dziaania
jest zawsze taki sam. Sprawd winstrukcji
obsugi Twojego aparatu, czy oferuje on
tryby preselekcji i jak brzmi ich nazwy.
Niektre modele aparatw oferuj take inne tryby
zwizane z wyborem przysony. Oprcz trybu pre-
selekcji przysony, ktry polega na automatycznym
dopasowaniu odpowiedniego czasu nawietlania
przez aparat oraz trybw manualnych, w ktrych
cae zadanie ustawienia waciwych parametrw
ekspozycji spada na uytkownika, dostpny jest
te tryb programowalny. W trybie tym aparat
 74 Cz II Sztuka fotografowania aparatem cyfrowym
wywietla kilka moliwych kombinacji liczby przy-
sony i czasu nawietlania, ktre umoliwi pra-
widow ekspozycj ujcia. Wartoci wyliczonych
w tym trybie mona zazwyczaj uy do automa-
tycznego rnicowania ekspozycji (bracketing);
zagadnienie to omwi w dalszej czci rozdziau.
Tryb ten mona wykorzysta rwnie do celo-
wego niedowietlenia bd przewietlenia zdjcia
o zadan warto, nie przejmujc si wyliczaniem
i ustawieniem waciwych liczb przysony.
Prawie wszystkie aparaty cyfrowe wyposa-
one s w tryb cakowicie automatyczny,
ktry zwalnia uytkownika z dokony-
wania jakichkolwiek wyborw. W takim
trybie nie mona wprowadza adnych
poprawek w ustawieniach obliczonych
przez aparat.
Waciwa ekspozycja to taka, ktr za
poprawn uzna fotograf, a nie aparat.
Ujcia niedowietlone lub przewietlone
z punktu widzenia aparatu stanowi
jedynie efekt pewnych zaoe zaprogra-
mowanych w modelu dziaania proce-
sora obrazu tego urzdzenia i oczywicie
nie uwzgldniaj walorw artystycznych
fotografii. Oznacza to, e najlepsze
wedug Ciebie zdjcie dla aparatu moe
by zupenie niepoprawne technicznie.
Jak wybra przyson?
Konsekwencje wybrania okrelonej liczby przy-
sony s dwojakie, a mianowicie:
1. Zmiana gbi ostroci, czyli sposb odwzo-
rowania obiektw znajdujcych si w pewnej
odlegoci od miejsca ostrzenia.
2. Wybr odpowiedniego czasu nawietlania,
ktry ma wpyw na to, w jaki sposb przed-
stawione bd na zdjciu obiekty porusza-
jce si oraz na to, jaki wpyw na jako
zdjcia bdzie miaa stabilno aparatu.
Podstawowym elementem kadego obiektywu s
soczewki uoone w odpowiedni sposb. Wikszo
obiektyww przy pewnych wartociach przysony
spisuje si lepiej a cilej rzecz biorc, adniej
rysuje obraz i kolory ni przy innych. Co wicej,
pomimo supernowoczesnych procesw technolo-
gicznych, w jakich powstaj wspczesne soczewki,
kada z nich jest jednak w pewnym sensie niepo-
wtarzalna, nawet jeli s one oznaczone w ten sam
sposb i pochodz od jednego producenta.
W materiaach reklamowych producenta aparatu
czy obiektywu nie znajdziesz informacji o tym,
przy jakich wartociach przysony bdzie on spisy-
wa si najlepiej. Jedyny sposb na to, by si o tym
przekona, polega na zrobieniu mnstwa zdj
ina uwanym ledzeniu ich jakoci w odniesieniu
do liczby przysony, przy jakiej zostay wykonane.
Zczasem na pewno uda Ci si dostrzec pewne
rnice i dziki temu pozna wady i zalety obiek-
tywu w Twoim aparacie.
Najlepsz jako zdj uzyskuje si zazwyczaj
przy przysonach o redniej wartoci dla danego
obiektywu, najczciej s to przysony f/5,6, f/8
i f/11, jednak rnica jakoci pomidzy najlep-
sz i najgorsz liczb przysony moe by bar-
dzo niewielka, dlatego raczej warto skupi si na
innych czynnikach, ktre maj wikszy wpyw na
wybr odpowiedniej przysony na przykad gbi
ostroci czy odwzorowaniu ruchu.
Czas otwarcia migawki
Zakres dostpnych czasw nawietlania jest cile
uzaleniony od modelu aparatu. Proste aparaty
kompaktowe wyposaone w wizjer LCD, takie jak
Canon PowerShot czy Nikon COOLPIX, oferuj
zazwyczaj czasy nawietlania od 1/4 (najdu-
szy) do 1/2000 sekundy (najkrtszy). Lustrzanki
cyfrowe, takie jak Nikon D70, oferuj znacznie
szerszy zakres czasw nawietlania, od 30 sekund
(najduszy) do 1/8000 sekundy (najkrtszy).
Wikszo aparatw cyfrowych umoliwia take
fotografowanie przy nieograniczonym czasie
nawietlania, co oznacza, e moesz trzyma
migawk otwart tak dugo, jak dugo bdziesz
uwaa za konieczne. Moe to by nawet kilka
godzin, cho zdjcia tego typu nie trafiaj si
czsto. Po pierwsze, rzadko jest taka potrzeba,
a po drugie, ju kilkuminutowy czas nawietlania
wymaga olbrzymiej cierpliwoci.

Posugujc si nieograniczonym czasem nawiet-
lania, mona jednak sfotografowa obiekty, ktre
s nawet bardzo sabo owietlone. Na przykad,
nocne zdjcie ywiarzy na lodowisku, zrobione
w wietle ksiyca (rysunku 3.8), wymagao czasu
nawietlania wynoszcego okoo 15 sekund.
Jeli chcesz, aby jak najwiksza cz zdjcia bya
ostra, to powiniene wybra najwiksz moliw
liczb przysony, na przykad f/16 lub nawet wiksz.
W takim przypadku ujcie bdzie wymagao bardzo
dugiego czasu nawietlania. Dugi czas nawietlania
zwiksza jednak ryzyko poruszenia aparatem pod-
czas fotografowania, a poruszone zdjcie wyglda
fatalnie: jest nieostre i rozmyte. Warto zatem
dobrze przemyle kwesti zwikszania przysony
aparatu, poniewa troszczenie si o du gbi
ostroci, jeli w gr wchodzi moliwo zrobienia
rozmytego zdjcia, mona porwna do przejmo-
wania si chmar komarw, podczas gdy tu przed
Tob stoi rozjuszony niedwied. Zdjcia o duej
gbi ostroci, na ktrych zarwno pierwszy plan,
Rysunek 3.8. Nawet bardzo niewielka ilo wiata wystarcza do zrobienia zdjcia, jednak czas nawietlania
ujcia bardzo si wwczas wydua
Rozdzia 3 Podstawy fotografii 75
jak i odlege obiekty w tle s ostre i wyrane, zazwy-
czaj wymagaj zastosowania statywu tak jak
wprzypadku fotografii pokazanej na rysunku 3.9.
Ryzyko poruszenia aparatem wystpuje
zawsze, gdy fotografujesz z czasem
nawietlania rzdu 1/125 sekundy lub
duszym, za przy 1/30 sekundy jest
niemal pewne.
Dopuszczalny czas nawietlania pod-
czas fotografowania z rki zaley od
umiejtnoci fotografa i od pozycji, jak
musi on przyj podczas robienia zdj-
cia. Jeli bdziesz zmuszony trzyma
rce wysoko nad gow, to niewtpliwie
bd one dre znacznie bardziej, ni
wwczas, gdy moesz przykucn lub
si o co oprze.
Im dusza ogniskowa obiektywu, tym
wikszym problemem staj si ewentu-
alne wstrzsy i poruszenia, a co za tym
idzie tym krtszy powiniene dobra
czas nawietlania.
 76 Cz II Sztuka fotografowania aparatem cyfrowym

Rysunek 3.9. Na tym zdjciu zarwno pierwszy plan, jak i to ujcia s stosunkowo ostre. Zdjcie zrobione
zostao przy uyciu statywu; przysona wynosia f/22

Podczas fotografowania w plenerze mona osig-
n wspaniay efekt zatrzymanego w kadrze
ruchu. Szczeglnie interesujce efekty mona uzy-
ska fotografujc wod, lecz rwnie dobrze mona
eksperymentowa ze zdjciami drzew, trawy,
chmur i innych ciekawych obiektw. Obserwujc
pync wod, dostrzegasz mnstwo drobnych
zdarze, nieustanny migotliwy blask i ruch. Jednak
na zdjciu zrobionym przy dugim czasie nawiet-
lania, jak to, ktre zostao pokazane na rysunku
3.10, woda zastyga w bezruchu niczym abstrak-
cyjna rzeba.
Celem tego wywodu jest zwrcenie uwagi na
zaleno pomidzy czasem nawietlania a przy-
son w niektrych przypadkach, tak jak na
fotografii z rysunku 3.10, warto wybra bardzo
du liczb przysony, by mona byo zrobi zdj-
cie przy duszym czasie otwarcia migawki.
Efekt ten najatwiej jest uzyska post-
pujc niejako od drugiej strony. Po w-
czeniu trybu preselekcji czasu otwarcia
migawki naley wybra dany (dugi)
czas nawietlania, a aparat sam auto-
matycznie dobierze odpowiednio du
liczb przysony.
Podsumowujc te rozwaania, naley podkre-
li, e zmiana przysony moe by podykto-
wana chci zapewnienia najlepszych warunkw
dziaania obiektywu, zmian gbi ostroci lub
czasu nawietlania (otwarcia migawki). Niewielka
apertura (czyli dua liczba przysony) umoliwia
zwikszenie czasu nawietlania zawsze wtedy, gdy
bdziesz tego potrzebowa.

Rysunek 3.10. Pynca woda na zdjciu zrobionym
przy dugim czasie nawietlania zastyga i przypomina
mikk, lejc tkanin
Analogicznie, jeli bdziesz chcia zamrozi na
zdjciu szybko poruszajcy si obiekt lub zapo-
biec ewentualnemu poruszeniu aparatem podczas
fotografowania bez statywu, to powiniene mak-
symalnie skrci czas otwarcia migawki. Bardzo
czsto bdzie wymagao to jednoczesnego zmniej-
szenia przysony, na przykad do f/2,8.
W trybie preselekcji czasu otwarcia
migawki moesz wybra dany czas
nawietlania, a aparat automatycznie
dobierze wwczas odpowiedni przy-
son.
Czas nawietlania rzdu 1/500 lub
1/1000 sekundy pozwala zatrzyma
nawet bardzo szybko poruszajce si
obiekty.
Rozdzia 3 Podstawy fotografii 77
Moesz te zdecydowa si na pewien kompromis,
polegajcy na takim sfotografowaniu sceny, aby
zatrzyma poruszajcy si obiekt jedynie cz-
ciowo, tak jak na zdjciu pokazanym na rysunku
3.11, gdzie spadajca kaskada wody nie zastyga
w bezruchu, lecz wyglda bardzo naturalnie, prak-
tycznie tak, jak widzielibymy j goym okiem,
przystanwszy na szlaku w Columbia Gorge. Jak
wida, woda jest czciowo rozmyta, lecz jedno-
czenie nie sprawia wraenia jednolitej, spjnej
rzeby, tak jak na poprzednim zdjciu, zrobionym
przy znacznie duszym czasie nawietlania.
Zdjcie pokazane na rysunku 3.11 byo nawiet-
lane przez 1/125 sekundy i ten czas w zupenoci
wystarczy, by przedstawi pync wod w zamie-
rzony sposb. Przy czasie nawietlania wynoszcym
1/125 sekundy, naleao ustawi przyson f/8.
Aby uzyska efekt czciowego zatrzy-
mania ruchu, zazwyczaj wystarczy
ustawi czas nawietlania rzdu 1/60
lub 1/125 sekundy.
W tabeli 3.1 znajdziesz pogldowe zestawienie
wpywu rnych czasw nawietlania na wygld
poruszajcych si obiektw na fotografii.
Fotografia bywa nazywana sztuk zatrzyman
wkadrze, za caa tajemnica waciwego uchwy-
cenia poruszajcych si obiektw polega na dobra-
niu odpowiedniej kombinacji przysony i czasu
nawietlania. Te dwa elementy to podstawowe
narzdzie pracy fotografika, ktry w niepowta-
rzalny, artystyczny sposb chce ukaza i zinterpre-
towa rozgrywajc si na jego oczach scen.
 78 Cz II Sztuka fotografowania aparatem cyfrowym

Rysunek 3.11. Dziki dobraniu umiarkowanego czasu nawietlania niezbyt dugiego i niezbyt krtkiego
ten wodospad wyglda na zdjciu niemal tak samo, jak widziany goym okiem

Tabela 3.1.
Wpyw czasu nawietlania na wygld poruszajcych si obiektw
Zakres czasu nawietlania Wygld poruszajcych si obiektw
(w uamkach sekundy) na zdjciu
1/500 1/1000 Niemal kady, nawet bardzo szybki ruch zostaje
zatrzymany

1/30 1/125 Umoliwia zachowanie naturalnej rwnowagi

pomidzy zatrzymaniem a nieznacznym
rozmyciem poruszajcego si obiektu

Duszy ni 1/30 (dugi czas nawietlania) Zdjcie naley robi przy uyciu statywu;
fotografowanie z rki na pewno spowoduje
rozmycie fotografii

Duszy ni 1/2 (dugi czas nawietlania) Poruszajce si obiekty zastygaj, tworzc

rozmyte, mikkie smugi (im duszy czas
nawietlania, tym bardziej widoczny bdzie
ten efekt)
 Rozdzia 3 Podstawy fotografii 79

Tryby preselekcji rze do niego waciw liczb przysony tak, by

zdjcie byo poprawnie nawietlone.
czasu nawietlania Na przykad, by otrzyma zdjcie pokazane na
Oprcz trybw, w ktrych nadrzdn rol peni rysunku 3.12, na ktrym pynce na powierzchni
przysona, wikszo aparatw cyfrowych oferuje wody licie zostay rozmyte, niektre za, tkwice
tryb preselekcji czasu otwarcia migawki czy jak nieruchomo, s wyrane i ostre, naleao zamon-
mwi niektrzy tryb automatyki przysony. towa aparat na statywie i nawietla ujcie przez
1/4 sekundy.
W trybie tym uytkownik powinien wybra dany
czas nawietlania, za aparat automatycznie dobie-

Rysunek 3.12. To zdjcie zostao zrobione przy przysonie wynoszcej f/22, za jego czas nawietlania
wynosi 1/4 sekundy. Dziki temu pynce licie zostawiy na powierzchni wody pprzejrzyste lady
 80 Cz II Sztuka fotografowania aparatem cyfrowym
Rwnowane warianty
ekspozycji
Zapewne domylasz si ju, e przy zadanej war-
toci parametru ISO zawsze istnieje wiele rnych
wariantw poprawnego nawietlenia kadego
ujcia. Kady z tych wariantw polega na dopa-
sowaniu liczby przysony i odpowiedniego czasu
otwarcia migawki.
Poprawna ekspozycja to znaczy
taka, ktr zamierzasz uzyska: wszystko
zaley bowiem od tego, co iwjaki sposb
chcesz wyrazi na fotografii. Jeli pozo-
stawisz aparat w trybie automatycznym,
w ktrym wystarczy wycelowa i pstryk-
n fotk, to ta poprawna ekspozycja
obliczana jest automatycznie, zgodnie
z pewnym modelowym rozwizaniem
zaprogramowanym przez producenta
aparatu. Jeli zdecydujesz si na samo-
dzielne ustawienie wszystkich parame-
trw zdjcia (na przykad po to, by dobrze
nawietli jaki fragment sceny kosztem
niedowietlenia innego), to wanie ta
niepena ekspozycja bdzie poprawna
zakadajc oczywicie, e uda Ci si sekundy i przy przysonie f/11 oraz fotografia
dziki temu uzyska odpowiedni efekt.
Wybierajc dowolny z wariantw poprawnej eks-
pozycji, otrzymasz dobrze nawietlone zdjcie.
Rnice pomidzy tymi wariantami polegaj na
wpywie przysony i czasu nawietlania na rne
aspekty fotografii, takie jak gbia ostroci czy
ukazanie ruchu. Zapewne pamitasz, e liczba
przysony moe mie rwnie wpyw na jako 1/125 sekundy).
Tabela 3.2.
Rwnowane warianty ekspozycji (krtki czas nawietlania)
Czas nawietlania (w uamkach sekundy)
1/250
1/500
1/1000
1/2000
obrazu ze wzgldu na waciwoci konstrukcyjne
obiektywu.
Fotograf, ktry zaryzykuje przejcie sterw od
automatycznego pilota aparatu bdzie mia mo-
liwo samodzielnego wybrania jednego z warian-
tw ekspozycji. Takiego wariantu, ktry w jak
najwierniejszy sposb pozwoli zrealizowa jego
pomys na przedstawienie fotografowanej sceny.
Posu si tutaj pewnym przykadem.
Przypumy, e fotografujesz w plenerze w so-
neczny, jasny dzie. Standardowe wartoci przy-
sony i czasu nawietlania w takie dni to zazwyczaj
okoo f/8 i 1/250 sekundy. W tabelach 3.2 oraz
3.3 znajdziesz rne poprawne warianty parame-
trw nawietlania, pozwalajce dostosowa eks-
pozycj zdjcia do rodzaju fotografowanej sceny
na przykad po to, by odpowiednio zobrazowa
poruszajce si obiekty lub, by uzyska odpowied-
ni gbi ostroci. Wszystkie te warianty s odpo-
wiednikami podanych przed chwil ustawie.
Rnice pomidzy fotografiami, zrobionymi przy
uyciu ssiadujcych par ustawie, nie s zbyt
znaczce. Na przykad, zdjcie zrobione w 1/125
nawietlana 1/250 sekundy przy przysonie f/8
byyby bardzo podobne do zdjcia zrobionego
w 1/500 sekundy i przy przysonie f/5,6 (cho
jednoczenie trzeba podkreli, e przysona f/11
pozwala na uzyskanie znacznie wikszej gbi
ostroci ni przysona f/5,6, za czas nawietlania
rzdu 1/500 sekundy eliminuje ryzyko poruszenia
aparatem znacznie skuteczniej, ni czas wynoszcy
Liczba przysony
f/8
f/5,6
f/4
f/2,8

Tabela 3.3.
Rwnowane warianty ekspozycji (dua przysona)
Liczba przysony
f/8
f/11
f/16
f/22
f/32
Jeeli porwnamy skrajne wartoci z obydwu
tabel, to rnica pynca z wybrania odpowiednich
parametrw nawietlania bdzie od razu rzucaa
si w oczy. Przy 1/2000 sekundy i przysonie f/2,8
gbia ostroci jest niesamowicie pytka, za kady,
nawet najszybszy ruch bdzie zatrzymany z lase-
row ostroci. Z drugiej strony, czas nawietlania
rzdu 1/15 sekundy i przysona f/32 zapewni Ci
bajeczn wrcz gbi ostroci, jednak do takiej
fotografii musisz przygotowa solidny statyw, by
unikn niepodanego poruszenia aparatem.
Kalibracja balansu bieli
Balans bieli to wspaniae narzdzie umoliwia-
jce uzyskanie waciwej kolorystyki cyfrowych
fotografii. Tradycyjna fotografia nie oferuje tak
wygodnego w uyciu narzdzia, ktrego moliwo-
ci mona byoby porwna z funkcjami korekcji
balansu bieli w aparatach cyfrowych.
Kolor wiata mierzony jest w stopniach Kelwina.
Im mniejsza jest warto opisujca kolor wiata
w tej skali, tym cieplejsze (bardziej czerwone) jest
wiato. Wysze wartoci oznaczaj barwy chod-
niejsze (bardziej niebieskie). W tabeli 3.4 zebrane
zostay wartoci temperatur wiata wstopniach
Kelwina dla rnych warunkw otoczenia, wja-
kim moe znale si fotograf.
W zamierzchej epoce fotografii tradycyjnej przy-
datno kliszy do fotografowania w okrelonym
Rozdzia 3 Podstawy fotografii 81
Czas nawietlania (w uamkach sekundy)
1/250
1/125
1/60
1/30
1/15
wietle oznaczao si na opakowaniu. I tak, bona
filmowa przeznaczona do fotografowania w dzie
oznaczona bya wartoci 5000K.
Jeli na kliszy, ktrej odwzorowanie kolorw byo
optymalne dla okrelonego owietlenia, zrobiono
zdjcia w zupenie innych warunkach, to kolory-
styka otrzymanych fotografii znacznie odbiegaa
od oczekiwa fotografa. Na przykad, zdjcie zro-
bione w pomieszczeniu owietlonym tradycyjnymi
arwkami (3000K) na kliszy przeznaczonej do
fotografowania w dzie (5000K) byoby poma-
raczowe, zdjcie na tej samej kliszy, lecz zrobione
w cieniu (10000K), byoby niebieskie, za ana-
logiczna fotografia przy owietleniu jarzeniowym
(20000K) byaby cakiem zielona.
Lampy jarzeniowe i fluorescencyjne cha-
rakteryzuj si bardzo du rozpitoci
temperatur, sigajc od 10000K do
20000K, cho zazwyczaj ich kolor mie-
ci si bliej dolnej granicy tego zakresu.
Funkcje korekcji balansu bieli umoliwiaj takie
skompensowanie temperatury owietlenia, by
kolorystyka zdjcia jak najwierniej oddawaa
naturalne barwy sfotografowanej sceny.
Prcz oczywistego zastosowania funkcji
sucych do korygowania balansu bieli,
czyli neutralizowania niepodanych
przebarwie, moesz przy ich uyciu
celowo zmieni kolorystyk fotografii, aby
uzyska nietypowy, artystyczny efekt.
 82 Cz II Sztuka fotografowania aparatem cyfrowym

Tabela 3.4.
Temperatura owietlenia w typowych sytuacjach (w stopniach Kelwina)
Warunki owietleniowe Temperatura
w stopniach Kelwina
Progowa intensywno postrzegania wiata ~750K

Wschodzce soce 1800K

wiato wiecy 1800K

Owietlenie arowe 3000K

wiato dzienne 5000 5500K

Lampa byskowa 5400K

Pochmurny dzie ~6000K

Zacienione miejsce w dzie (moe by zaskakujco chodne) nawet do 10000K

Owietlenie jarzeniowe i fluorescencyjne (temperatury mog by bardzo 10000 20000K

rne, nawet w przypadku jednego rda wiata)

Niebo na pnocy (na Pnocnym Kole Podbiegunowym, w dniu 28000K i wicej

rwnonocy, mniej wicej o godzinie 0:00, aparat skierowany na pnoc)

Wikszo aparatw cyfrowych wyposaona jest
w trzy tryby regulacji balansu bieli:
1. automatyczny;
2. pozwalajcy na wybr jednej z gotowych
wartoci;
3. cakowicie rczny.
W trybie automatycznym aparat stara si zana-
lizowa owietlenie otoczenia i na podstawie
otrzymanych wynikw dobra waciwe ustawie-
nie balansu bieli.
W trybie umoliwiajcym wybr jednej z warto-
ci uytkownik powinien samodzielnie oszacowa
rodzaj owietlenia i wybra jedn z dostpnych
opcji, umoliwiajc skorygowanie jego tempera-
tury. Jeli wiesz, e jaka sesja zdjciowa odbdzie
si na przykad w pomieszczeniu owietlonym zwy-
kymi arwkami, to zamiast polega na zawodnej
niekiedy automatyce aparatu, powiniene samo-
dzielnie wybra odpowiedni opcj.
Zazwyczaj opcje te nosz nastpujce nazwy:
Incandescent (owietlenie arowe),
Fluorescent (owietlenie jarzeniowe),
Direct sunlight (bezporednia operacja so-
neczna),
Flash (lampa byskowa),
Cloudy (pochmurny dzie),
Shade (w cieniu).
Rczny tryb ustawiania balansu bieli polega na
wycelowaniu wizjerem aparatu w obiekt o natu-
ralnym kolorze (najczciej biay lub szary arkusz
papieru) i dokonaniu odpowiednich ustawie przy
uyciu opcji i polece dostpnych w menu apa-
ratu. Naley to zrobi w tych samych warun-
kach, w ktrych za chwil bdziesz fotografowa.
Szczegowe informacje na ten temat znajdziesz
winstrukcji obsugi Twojego aparatu.
 Rozdzia 3 Podstawy fotografii 83

Niektre aparaty cyfrowe umoliwiaj standardowych ustawieniach balansu bieli bdzie

zapamitywanie i odtwarzanie usta-
wie balansu bieli. Niektre pozwalaj
rwnie na wczytanie tych ustawie na
podstawie dowolnej fotografii zrobionej
wczeniej tym samym aparatem.
Przypumy, e w poowie lata wyruszye na
wypraw na Alask, gdzie poza granice Pnocnego
Koa Podbiegunowego. Kolor wiata dziennego
wtym rejonie sprawia, e zdjcie zrobione przy
niebieskozielone. Oczywicie, takie zdjcia maj
swj klimat i moesz robi je w ten sposb celowo,
aby udowodni, e dusza podrnika pognaa Ci
na ryzykown wypraw na koniec wiata. Jeli
chciaby jednak odda na zdjciu naturaln kolo-
rystyk otoczenia, tak jak na fotografii pokazanej
na rysunku 3.13, to powiniene najpierw rcznie
skonfigurowa balans bieli w taki sposb, by skom-
pensowa niepodane przebarwienia.

Rysunek 3.13. Naturalna kolorystyka polarnego krajobrazu

otaczajcego gr Moosejaw Mountain na Alasce zostaa zachowana
dziki rcznej kalibracji balansu bieli w aparacie
 84 Cz II Sztuka fotografowania aparatem cyfrowym

Doskonaa pokazuje gszcz kolorowych kwiatw, skropio-

makrofotografia
Fotografowanie obiektw w duym zblieniu, czyli
makrofotografia, moe wymaga specjalnych fil-
trw powikszajcych, zamontowanych na obiek-
tywie aparatu lub zwykego obiektywu typu zoom,
w ktry wyposaona jest wikszo cyfrwek.
Niezalenie od tego, jakim sprztem bdziesz si
posugiwa, dobra makrofotografia wymaga pew-
nych specjalnych przygotowa.
Jak sama nazwa wskazuje, zdjcia w duym zbli-
eniu wykonuje si w bardzo niewielkiej odle-
goci od fotografowanego przedmiotu. Z bliska
za doskonale wida nawet najdrobniejsze wady.
Nawet jeli podczas ustawiania ujcia umkn one
Twojej uwadze, to ju na monitorze komputera
bdzie je wida jak na doni tym lepiej, im sil-
niejsze byo powikszenie.
Na przykad, fotografia pokazana na rysunku 3.14
sprawia dobre wraenie: w atrakcyjny sposb
nych wiosennym deszczem.
Niestety, pierwszy rzut oka na to samo zdjcie na
ekranie ujawnia smutn prawd: wrd adnych,
rozwinitych kwiatw jest te kilka uschnitych
pkw i innych mankamentw roliny. Jeli zamia-
rem fotografa jest pokazanie uschnitych pkw, to
oczywicie nie ma nic zego w ich eksponowaniu,
lecz najczciej tacy niepodani intruzi pojawiaj
si w kadrze bez wiedzy fotografujcego.
Wniosek narzuca si sam: kade zdjcie tego typu
naley bardzo uwanie przeanalizowa. Rzadko
kiedy udaje si zrobi tak dobr makrofotografi, by
nie wymagaa ona pewnych poprawek. Na przykad,
fotografujc scen pokazan na rysunku 3.15., zde-
cydowaem si odrobin poprawi uoenie zawi-
nitego licia. Zrobiem to w taki sposb, by ukry
naturalne wady wikszego listka, ktry by gwnym
przedmiotem mojego zainteresowania. Oczywicie,
pewne niedoskonaoci listka nadal wida, lecz nie
rzucaj si one w oczy a tak, jak wwczas, gdybym
nie ingerowa w naturalny wygld sceny.

Rysunek 3.14. Wrd kpy kolorowych kwiatw daje si dostrzec kilka brzydkich, uschnitych pkw

Rysunek 3.15. Czasami warto pomc naturze i samodzielnie przygotowa ciekaw scen do makrofotografii
Im wiksze zblienie, tym mniejsza bdzie gbia
ostroci. Oznacza to, e zasig ostrzenia aparatu
jest coraz pytszy, a rwnolege ustawienie pasz-
czyzny matrycy wiatoczuej do fotografowanego
obiektu jest tutaj nieporwnanie bardziej istotne
ni podczas fotografowania pejzay. Jaki moe mie
efekt drobne pochylenie aparatu podczas foto-
grafowania Matterhornu? Nie ma najmniejszych
szans, by ktokolwiek mg dostrzec efekt takiego
pochylenia na zdjciu. Taka sama zmiana ustawienia
w przypadku makrofotografii ma jednak kluczowe
znaczenie dla ostroci zdjcia.
Najlepszym sposobem na uniknicie problemw
zostroci zdjcia podczas fotografowania bardzo
bliskich obiektw (poza zmniejszeniem otworu przy-
sony, umoliwiajcym zwikszenie gbi ostroci zdj- znacznie lepiej nadaj si dni pochmurne i mgliste,
cia) jest wybranie jednego, najwaniejszego obiektu
sceny i uoenie aparatu w taki sposb, by jego kor-
pus by rwnolegy do paszczyzny tego obiektu.
Na przykad, licie geranium na rysunku 3.16
rosn pod najrniejszymi ktami. Najwaniejszym
Rozdzia 3 Podstawy fotografii 85
obiektem na zdjciu jest jednak li znajdujcy si
w samym rodku kadru, a zatem aparat ustawiony
zosta w taki sposb, by paszczyzna elementu
wiatoczuego bya rwnolega do paszczyzny
wyznaczonej przez pooenie tego wanie listka.
Jednym z najwaniejszych elementw dobrej makro-
fotografii jest owietlenie gwnego motywu zdjcia.
Ostre, jaskrawe wiato, z jakim czsto mamy do
czynienia w jasny, bezchmurny dzie, moe wydawa
si idealne do typowych fotografii w plenerze, jednak
dla tego typu zdj bywa wrcz zabjcze. Gra wia-
te i cieni jest bowiem na makrofotografiach szcze-
glnie istotna i zdarza si, e uzyskane w penym
socu kontrasty na zdjciu oka si zdecydowanie
zbyt silne. Do wypraw w krain makrofotografii
gdy przytumione soce ma akurat tyle energii, by
jasne i wyraziste kolory stay si pastelowe imikkie.
Nie wahaj si zatem i szczelnie otulajc si prze-
ciwdeszczowym paszczem, sprbuj zrobi kilka
ciekawych zdj w owe ponure dni albo wybierz
si na wrzosowisko!
 86 Cz II Sztuka fotografowania aparatem cyfrowym

Rysunek 3.16. Aparat zosta ustawiony w taki sposb, by jego korpus by rwnolegy do licia znajdujcego
si porodku kadru

Funkcja makro W innych aparatach dziaanie trybu Macro lub

Wiele aparatw cyfrowych oferuje funkcje lub spe-
cjalne tryby przeznaczone do zdj typu makro lub
duych zblie fotografowanych przedmiotw.
Na przykad w Nikonie D70 znajdziesz tryb Close-
up, ktry automatycznie konfiguruje ekspozycj
iostro w taki sposb, by podkreli rol gw- prostu w jednym ze standardowych trybw, przy
nego motywu zdjcia znajdujcego si na rodku
kadru.
Jeli zamierzasz zrobi zdjcie typu
makro, ktre nie spenia warunkw opisa-
nych wtym rozdziale na przykad jego
gwny motyw nie znajduje si na rodku
kadru, lecz jest asymetrycznie przesu-
nity do krawdzi ujcia to powiniene
raczej unika trybw automatycznych,
takich jak Close-up w aparacie D70.
Close-up nieco si rni na przykad w apara-
tach z serii PowerShot firmy Canon tryb makro
powoduje skrcenie odlegoci ostrzenia.
W wielu aparatach, midzy innymi we wspomnia-
nych modelach firmy Canon, fotograf od razu
wie, kiedy powinien skorzysta z trybu makro: po
pewnej odlegoci od soczewki obiektywu, funk-
cja automatycznego ustawiania ostroci przestaje
radzi sobie z ustaleniem odpowiedniej odlego-
ci ostrzenia. Wczenie funkcji Macro pozwala
zatwoci obej t niedogodno.
Jeli po wykonaniu zdj w trybie makro
chcesz wrci do fotografowania obiek-
tw w zwyky sposb, to koniecznie
wycz t funkcj.
 Rozdzia 3 Podstawy fotografii 87

Tryb makro w aparatach Canon PowerShot

(ktre nie oferuj moliwoci wymiany
obiektyww) umoliwia fotografowanie
obiektw z tak niewielkiej odlegoci, e
przedmiot wielkoci wizytwki zajmuje
ca powierzchni kadru.

Precyzyjne ostrzenie
Fotografujc obiekty z niewielkiej odlegoci, na
pewno zwrcie uwag na niepoprawne zacho-
wanie automatyki ostroci aparatu: czsto gubi
si ona i nie potrafi ustawi prawidowej odlego-
ci ostrzenia, szczeglnie wwczas, gdy prbu-
jesz sfotografowa byszczce, odbijajce wiato
obiekty wykonane ze szka lub polerowanego
metalu. Wzalenoci od jakoci wywietlacza LCD
w Twoim aparacie, bdy w ustawieniu ostroci
mona wyapa jeszcze przed zrobieniem zdjcia.
Na pewno dostrzeesz je po skopiowaniu fotografii
do komputera i obejrzeniu jej na ekranie, lecz ww-
czas zazwyczaj jest ju za pno na poprawki.

Problemy z ustawieniem ostroci najatwiej mona Rysunek 3.17. Byszczcy dzwonek tej zabytkowej
wychwyci wwczas, gdy aparat zamontowany maszyny do pisania cakiem zmyli dalmierz mojego
na statywie podczas fotografowania nieustannie aparatu
zmienia dugo obiektywu lub dobiegaj z niego
ciche odgosy mechanizmu automatycznego nasta-
wiania ostroci. Niektre aparaty nie pozwalaj na
wykonanie zdjcia, jeli automatyka nie radzi sobie
Zasady poprawnej
z ustawieniem waciwej odlegoci ostrzenia. kompozycji ujcia
Problem polega na tym, e wizka promieni, emi-
Kompozycja ujcia oznacza sposb przedstawienia
towana przez aparat w celu ustalenia odlegoci
sceny na fotografii. To niewyczerpany temat, blisko
do fotografowanego obiektu, jest odbijana wspo-
spokrewniony z plastyk i grafik, bdcy sztuk
sb, ktry oszukuje dalmierz (rysunek 3.17).
sam w sobie. O kompozycji napisano wiele intere-
Wtakim przypadku powiniene zdecydowa si
sujcych ksiek, tutaj porusz jedynie kilka najbar-
na rczne ustawienie waciwej ostroci.
dziej podstawowych zagadnie z tej dziedziny.
Problemy z ostrzeniem podczas fotografowania
Przede wszystkim kompozycja zdjcia jest niezwy-
blisko znajdujcych si obiektw pojawiaj si
kle wana. Na przykad, ekspozycja jest w pew-
znacznie czciej, ni mona by przypuszcza. Jeli
nym stopniu spraw obiektywn: najczciej ju na
zauwaysz, e aparat ma kopoty z ustawieniem
pierwszy rzut oka mona stwierdzi, czy fotografia
poprawnej ostroci, to lepiej zdecyduj si zrobi
jest dobrze nawietlona, czy nie. Kompozycja za
to samodzielnie, koncentrujc si na najwaniej-
to sprawa cile subiektywna, nieodczny element
szym fragmencie ujcia.
sztuki w fotografii. To sposb, w jaki widzisz wiat
i Twj pomys na zamknicie go w dwuwymiarowe
ramy zdjcia. Pomys ten powinien by ciekawy,
zaskakujcy, niecodzienny przycigajcy uwag.
 88 Cz II Sztuka fotografowania aparatem cyfrowym
Trudno nauczy si zasad prawidowej kompo-
zycji zdjcia na podstawie kilku zawartych tutaj
wskazwek, trudno te w ogle zapozna si
z nimi, czytajc ksiki. O artystycznej jakoci
zdj decyduje po czci talent, a po czci zawsze najlepsze jeli to tylko moliwe, posta-
olbrzymie dowiadczenie, ktre mona zdoby
tylko w jeden sposb: nieustannie fotografujc,
analizujc bdy i niedocignicia, a take wysu- znajd si przypadkowe i niepodane obiekty,
chujc opinii innych ludzi. Kada fotografia sta-
nowi nowe dowiadczenie, ktre pozwoli Ci
wycign wnioski na przyszo. Zadecyduj, ktry z elementw stanowi kluczowy
Oto kilka najprostszych wskazwek, ktre pomog
Ci rozpocz wasne artystyczne poszukiwania.
Wanym elementem nauki fotografowania s
prby wyobraenia sobie sceny na zdjciu, zanim
jeszcze to zdjcie zostanie zrobione. Fotografia
jest statycznym, dwuwymiarowym zapisem rze-
czywistoci, a przez to nie jest w stanie odda
peni wrae, odbieranych przez nas wszystkimi
zmysami z otoczenia. Zaskakujco niewielu foto-
grafw zastanawia si, w jaki sposb wygldaa
bdzie gotowa scena, przeniesiona z rzeczywistej,
wielowymiarowej przestrzeni do paskiego wiata
fotografii. Warto w wolnej chwili powiczy
trudn sztuk wyobrani przestrzennej choby
na najprostszych przedmiotach, ktre Ci ota-
czaj. Sprbuj wyobrazi sobie, jak bd wyglda
na zdjciu, a nastpnie sfotografuj je i zweryfi-
kuj swoje oczekiwania. Bdziesz zaskoczony, jak
bardzo rni si zrobione zdjcie od obrazu,
ktry stworzye w wyobrani lecz z czasem
zdobdziesz praktyk, ktra pozwoli Ci coraz
lepiej i coraz dokadniej zamyka ulotne wraenia
wpapierowe ramy fotograficznych odbitek.
Pamitaj, e zdjcie powinno podoba si przede
wszystkim Tobie. Staraj si unika planowania uj
w taki sposb, by zadowoli innych, poniewa
przewidywanie cudzych gustw to trudna i nie-
wdziczna sztuka.
Nie ograniczaj si do sfotografowania obiektu
z jednej strony, staraj si znale ciekawe uj-
cie, zmieniaj punkt widzenia, eksperymentuj.
Nigdy nie zakadaj, e pierwsze spojrzenie bdzie
raj si uwanie zanalizowa scen, zanim jeszcze
zrobisz zdjcie. Upewnij si, e w kadrze nie
ktre zepsuj cay efekt zdjcia.
motyw kompozycji. Skoncentruj si na tym ele-
mencie i sprbuj wyeliminowa problemy, ktre
mog zakci waciw interpretacj obrazu.
Takim problemem moe by na przykad pochya
linia horyzontu dla wikszoci ludzi bdzie to
element odwracajcy uwag od tematu ujcia.
Jeli fotografowany obiekt ma pewne wady lub jest
le owietlony, sprbuj wyeliminowa te manka-
menty, zanim jeszcze zrobisz zdjcie.
Ciekawe efekty artystyczne mona osign, foto-
grafujc obiekty ukadajce si w pewne wzory.
Na przykad ukad lici na zdjciu, pokazanym na
rysunku 3.18, jest bardzo interesujcy ze wzgldu
na ich kolor, wraenie ruchu i swego rodzaju
symetri caej kompozycji.
Wystrzegaj si nudnych, nieciekawych uj. wiat
jest peen miernoty i przecitnoci nie daj
si zatem wcign w puapk konwencjonalnych
rozwiza. Zdjcia, ktrych gwny motyw tkwi
jak palec na rodku kadru, dawno si ju przejady.
To samo tyczy si plenerowych uj, ktre linia
horyzontu przecina gadko na poow.
Znacznie ciekawsze i niebanalne efekty mona
osign, wyapujc niespodziewane kontrasty iza-
skakujce zestawienia przedmiotw. Na przykad,
gigantyczne skay, ktre ujte w odpowiedni
sposb wydaj si lewitowa ponad chmurami
(rysunek 3.19), mog stanowi bardzo inspirujcy
materia do eksperymentw.
 Rozdzia 3 Podstawy fotografii 89

Rysunek 3.18. Kolorowe, jesienne licie unoszce si w kauy deszczu mog stanowi bardzo interesujcy
obiekt zdjcia

Rysunek 3.19. Ta przewrotna kompozycja sprawia, e ogldajcy musi dobrze si zastanowi, zanim
zrozumie, jaka tajemna sia wyniosa wielkie gazy ku niebu
 90 Cz II Sztuka fotografowania aparatem cyfrowym

Podsumowanie zwierciadem osobowoci i charakteru. Nie staraj

si realizowa czyich zaoe i wizji, prbuj odna-
W tym rozdziale wyjaniem tajniki ekspozycji, le i wyrazi siebie.
przysony, czasu nawietlania i kompozycji obrazu.
Warto przyswoi sobie najwaniejsze informacje
Innymi sowy podstawowe, niezbdne elementy
dotyczce ekspozycji zdjcia. Po jakim czasie
kadego dobrego zdjcia. To spora dawka infor-
dowiadczenie samo podpowie Ci, w jakich sytu-
macji i warto zastanowi si, w jaki sposb zebra
acjach mona skorzysta z automatyki aparatu,
wszystkie te elementy i zaprzc je do pracy w taki
a kiedy warto skonfigurowa wszystkie opcje
sposb, by pracoway na nasz korzy.
samodzielnie. Odrobina teorii na pewno Ci nie
Pierwsza i podstawowa zasada: fotograf powinien zaszkodzi, a podstawowe informacje dotyczce
by przede wszystkim sob. Zdjcia powinny prawide fotografii ju wkrtce zaprocentuj dum
oddawa Twj sposb postrzegania wiata, by i satysfakcj pync z coraz lepszych fotografii.