Warszawa, dnia 1 sierpnia 2014 r.

Sygn. akt SK 55/13

BAS-WPTK-2076/13

Trybuna Konstytucyjny

Na podstawie art. 34 ust. 1 w zwizku z art. 52 ust. 1 ustawy z dnia

1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.),
w imieniu Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej przedkadam wyjanienia w sprawie
skargi konstytucyjnej ukasza P z 2 stycznia 2013 r. (sygn. akt SK 55/13),
jednoczenie wnoszc o stwierdzenie, e art. 62 ust. 1 oraz art. 63 ust. 1 ustawy z
dnia 29 lipca 2005 r. o przeciwdziaaniu narkomanii (t.j. Dz. U. z 2012 r., poz. 124 ze
zm.), w zakresie w jakim dotycz konopi innych ni wkniste, s zgodne z art. 40 i
art. 47 w zwizku z art. 31 ust. 3 Konstytucji oraz nie s niezgodne z art. 53 ust. 1 i
ust. 2 oraz art. 68 ust. 1 Konstytucji.

Ponadto wnosz o umorzenie postpowania w pozostaym zakresie, na

podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o Trybunale Konstytucyjnym, ze wzgldu na
niedopuszczalno wydania wyroku.
 Uzasadnienie

I. Stan faktyczny sprawy

Postpowanie przed Trybunaem Konstytucyjnym zostao zainicjowane skarg

konstytucyjn ukasza P (dalej: skarcy) z 2 stycznia 2013 r. (dalej:
skarga, skarga konstytucyjna).
Wyrokiem Sdu Rejonowego w Wejherowie II Wydzia Karny z 11 kwietnia
2012 r. (sygn. akt II K 1471/11) skarcy zosta uznany za winnego tego, e w dniu
20 czerwca 2011 r. w Luzinie, dziaajc wbrew przepisom ustawy uprawia roliny
konopi innych ni wkniste (czyn zabroniony z art. 63 ust. 1 ustawy z dnia 29 lipca
2005 r. o przeciwdziaaniu narkomanii; t.j. Dz. U. 2012 r., poz. 124 ze zm.; dalej
u.p.n.), a take za winnego tego, e w tym samym czasie i miejscu posiada susz
konopi innych ni wkniste w iloci 14,74 grama (czyn zabroniony z art. 62 ust. 1
u.p.n.).
Powysze orzeczenie zostao utrzymane w mocy wyrokiem Sdu Okrgowego
w Gdasku V Wydzia Karny Odwoawczy z 7 wrzenia 2012 r. (sygn. akt
V Ka 727/12).

II. Przedmiot kontroli

Skarcy uczyni przedmiotem kontroli art. 62 i art. 63 u.p.n. w zakresie,

w jakim dotycz konopi.
Artyku 62 u.p.n. stanowi: Kto, wbrew przepisom ustawy, posiada rodki
odurzajce lub substancje psychotropowe, podlega karze pozbawienia wolnoci do
lat 3 (ust. 1); Jeeli przedmiotem czynu, o ktrym mowa w ust. 1, jest znaczna ilo
rodkw odurzajcych lub substancji psychotropowych, sprawca podlega karze
pozbawienia wolnoci od roku do lat 10 (ust. 2); W wypadku mniejszej wagi,
sprawca podlega grzywnie, karze ograniczenia wolnoci albo pozbawienia wolnoci
do roku (ust. 3). Natomiast zgodnie z art. 63 u.p.n.: Kto, wbrew przepisom ustawy,
uprawia mak, z wyjtkiem maku niskomorfinowego, konopie, z wyjtkiem konopi
wknistych, lub krzew koki, podlega karze pozbawienia wolnoci do lat 3 (ust. 1);

-2-
Tej samej karze podlega, kto, wbrew przepisom ustawy, zbiera mleczko makowe,
opium, som makow, licie koki, ywic lub ziele konopi innych ni wkniste
(ust. 2); Jeeli przedmiotem czynu, o ktrym mowa w ust. 1, jest uprawa mogca
dostarczy znacznej iloci somy makowej, lici koki, ywicy lub ziela konopi innych
ni wkniste, sprawca podlega karze pozbawienia wolnoci od 6 miesicy do lat 8
(ust. 3).

III. Zarzuty skarcego

Zdaniem skarcego kwestionowane przepisy s niezgodne z art. 31 ust. 3

w zw. z art. 47, art. 53 i art. 68 oraz art. 40 Konstytucji.
Uzasadniajc naruszenie art. 47 w zwizku z art. 31 ust. 3 Konstytucji,
skarcy podkrela, e Ochrona prywatnoci polega na przyznaniu jednostce prawa
do swobody ksztatowania wasnego ycia zgodnie z wasnymi przekonaniami i wol,
z ograniczeniem do minimum wszelkiej ingerencji zewntrznej [] w sferze ycia
osobistego jednostki chronionego przez art. 47 Konstytucji mieci si rwnie prawo
do decydowania o ochronie wasnego ycia i zdrowia (skarga, s. 5-6). Zdaniem
skarcego: Norma zakazujca uprawy (bez wzgldu na powierzchni) i uywania
konopi pod grob kary kryminalnej jest najsilniejszym z moliwych ograniczeniem
autonomii decyzyjnej jednostki [] wzgldem wasnej osoby, co do uywania
okrelonych substancji ze wzgldu na ich dziaanie na ukad nerwowy (skarga, s. 6).
Konsekwencj zakazu wynikajcego z zaskaronych przepisw jest ograniczenie
prawa do decydowania o swoim yciu osobistym przejawiajce si w tym, e
dorosemu czowiekowi na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej nie wolno
samodzielnie (i na wasn odpowiedzialno) decydowa o tym, jak postpowa
z wasnym ukadem nerwowym, w tym decydowa jakie substancje maj wpyw na
jego funkcje/dysfunkcje, w tym take w zakresie celw zdrowotnych (leczniczych)
(skarga, s. 7). Skarcy podnosi, e limitacje zwizane z upraw i uywaniem konopi
nie speniaj wynikajcych z art. 31 ust. 3 ustawy zasadniczej standardw
ogranicze korzystania z konstytucyjnych wolnoci i praw.
Po pierwsze, zdaniem skarcego, w zakresie objtym zaskaran regulacj
ustawow brak rzeczywistej potrzeby ingerencji w prawa lub wolnoci jednostki

-3-
Jak pokazuj badania naukowe, konopie w naturalnej i nieprzetworzonej postaci
stanowi znacznie mniejsze niebezpieczestwo dla zdrowia publicznego w jego
aspekcie indywidualnym i zbiorowym, ni dostpne w legalnym obrocie, silnie
uzaleniajce tyto i alkohol.
Po drugie, stosowane ograniczenie nie jest rodkiem skutecznym z punktu
widzenia zamierzonego przez ustawodawc celu Nie ma adnych dowodw na to,
e kryminalizacja takich zachowa [] zdolna jest wywiera jakikolwiek generalno-
prewencyjny czy indywidualno-prewencyjny wpyw [] Ograniczenie uywania
i uprawy na osobiste potrzeby mogoby by objte reimem administracyjnym
optymalizujcym zakres dopuszczalnego osobistego uytku (medycznego
i niemedycznego) z punktu widzenia potrzeby ochrony spoeczestwa przed
naduywaniem czy przedostawaniem si konopi do nielegalnego obrotu np.
wanie przez okrelenie powierzchni uprawy, iloci krzeww, ustanowienie form
kontroli [] (skarga, s. 10-11). Skarcy podnosi rwnie, e: Za nadmiernie
dolegliw i nie znajdujc akceptacji w demokratycznym pastwie naley uzna kar
pozbawienia wolnoci [] Izolacja jako najsurowsze ograniczenie wolnoci
czowieka powinna dotyczy wycznie najciszych narusze dbr prawnych []
(skarga, s. 11).
Jeeli idzie o naruszenie art. 53 w zwizku z art. 31 ust. 3 Konstytucji,
skarcy podkrela, e [w] niektrych religiach konopie s uznane za roliny wite,
a ich zaywanie jako rytua religijny. Demokratyczne pastwo moc norm wyszego
rzdu gwarantuje rnorodno kulturow, duchow swoich obywateli i nie moe
zakaza takiej formy indywidualnego praktykowania, ktra ze swej istoty nie zagraa
innym czonkom demokratycznego spoeczestwa (skarga, s. 12). W tym kontekcie
w uzasadnieniu skargi konstytucyjnej stwierdza si, e zarwno palenie, jak i uprawa
marihuany moe zosta uznane za form rytuau o charakterze religijnym.
Natomiast odnonie do naruszenia art. 68 w zwizku z art. 31 ust. 3
Konstytucji skarcy wskazuje, i: [P]rawo do ochrony zdrowia i jednoczenie
obowizek pastwa zwalczania zagroe epidemiologicznych, w zestawieniu ze
skaronymi przepisami u.p.n. dotyczcymi konopi pokazuje, e na skutek
obowizywania nomy niszego rzdu ani prawo czowieka do wyboru leczenia
(ochrony zdrowia zgodnej z wasnym sumieniem i wyborem) nie jest zachowane

-4-
w zakresie, w jakim czowiek chce uywa w celach leczniczych najbezpieczniejszej
substancji psychoaktywnej znanej ludzkoci, ani te nie s podejmowane tym
kosztem skuteczne dziaania zwalczajce zagroenie epidemiologiczne narkomani
(skarga, s. 14).
Odnonie do naruszenia art. 40 Konstytucji skarcy podnosi, e przymus
leczenia si z uzalenienia z powodu samego faktu uywania tej substancji [konopi
uwaga wasna] jest [] naruszeniem zakazu poniajcego traktowania, za
Kwalifikowanym naruszeniem [] art. 40 Konstytucji jest odmwienie prawa do
leczenia zgodnie z wasnym wyborem, pod grob odpowiedzialnoci karnej
pozbawienia wolnoci, lub przymusowego leczenia uzalenienia od substancji, ktra
jest lekarstwem (skarga, s. 17).

IV. Analiza formalnoprawna

1. W pierwszej kolejnoci naley zauway, e skarcy zakwestionowa

wszystkie jednostki redakcyjne skadajce si na art. 62 i art. 63 u.p.n.
Natomiast zgodnie z art. 79 Konstytucji, skarga konstytucyjna stanowi
instrument kontroli zgodnoci z Konstytucj ustawy lub innego aktu normatywnego,
na podstawie ktrego sd lub organ administracji publicznej orzek ostatecznie o jego
[kadego, czyje konstytucyjne wolnoci lub prawa zostay naruszone uwaga
wasna] wolnociach lub prawach albo o jego obowizkach okrelonych
w Konstytucji.
W orzecznictwie sdu konstytucyjnego prezentowany jest pogld, i w tym
trybie mog by kontrolowane tylko przepisy wyraajce takie normy prawne, ktre
stanowi bezporedni podstaw do wydawania aktw stosowania prawa, czyli
konkretnych i indywidualnych aktw dotyczcych konstytucyjnych wolnoci, praw
podmiotowych lub obowizkw osoby wnoszcej skarg (postanowienie TK
z 6 kwietnia 2005 r., sygn. akt SK 8/04), natomiast skarcy winien
uprawdopodobni, e przywrcenie stanu zgodnoci z konstytucj warunkowane jest
usuniciem z systemu prawnego normy, ktra doprowadzia do niedozwolonej
ingerencji w jego status konstytucyjny (postanowienie TK z 13 padziernika 2004 r.,
sygn. akt Ts 55/04). Innymi sowy, omawiany warunek speniony jest wwczas, gdy

-5-
kwestionowany w skardze akt normatywny determinuje w sensie normatywnym tre
orzeczenia przyjtego za podstaw skargi w tym jego aspekcie, w ktrym skarcy
upatruje naruszenia przysugujcych mu praw lub wolnoci o charakterze
konstytucyjnym [] postanowienie TK z 6 lipca 2005 r., sygn. akt SK 25/03
(por. m.in. postanowienia TK z: 17 listopada 1999 r., sygn. akt SK 17/99;
22 lutego 2001 r., sygn. akt Ts 193/00; 2 kwietnia 2003 r., sygn. akt Ts 193/02 oraz
wyroki TK z: 24 padziernika 2007 r., sygn. akt SK 7/06; 21 wrzenia 2011 r.,
sygn. akt SK 6/10).
Naley zatem zauway, e w sprawie stanowicej kanw skargi
konstytucyjnej, ktra zainicjowaa niniejsze postpowanie, zastosowano art. 62 ust. 1
oraz art. 63 ust. 1 u.p.n.
Tym samym normy prawne wywodzone z art. 62 ust. 2 i ust. 3 a take art. 63
ust. 2 i ust. 3 u.p.n. nie stanowiy podstawy orzecze sdw powszechnych
wydanych w sprawie skarcego wobec powyszego, postpowanie w tym
zakresie powinno zosta umorzone na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy z dnia
1 sierpnia 1997 r. o Trybunale Konstytucyjnym (Dz. U. Nr 102, poz. 643 ze zm.; dalej:
ustawa o TK) ze wzgldu na niedopuszczalno wydania wyroku.

2. Odnonie do naruszenia art. 40 Konstytucji skarcy sformuowa dwa

zarzuty. Po pierwsze, za przejaw poniajcego traktowania uzna przymus leczenia
si z uzalenienia z powodu samego faktu uywania tej substancji [konopi uwaga
wasna]. Po drugie, stwierdzi, e w art. 40 ustawy zasadniczej godzi rwnie
odmowa prawa do leczenia zgodnie z wasnym wyborem [konopiami uwaga
wasna], pod grob odpowiedzialnoci karnej pozbawienia wolnoci, lub
przymusowego leczenia uzalenienia od substancji, ktra jest lekarstwem.
Jeeli idzie o pierwszy z postawionych zarzutw, naley stwierdzi, e
w kontekcie zawartoci normatywnej przepisw poddanych kontroli w niniejszej
sprawie nie zasuguje on na uwzgldnienie. Trzeba bowiem zauway, e ani przepis
art. 62 u.p.n., ani art. 63 u.p.n. nie rozstrzyga kwestii przymusowego leczenia.
Podstaw naoenia na skarcego obowizku poddania si leczeniu odwykowemu
w stosownym podmiocie leczniczym by art. 71 ust. 1 u.p.n. (W razie skazania osoby
uzalenionej za przestpstwo pozostajce w zwizku z uywaniem rodka

-6-
odurzajcego lub substancji psychotropowej na kar pozbawienia wolnoci, ktrej
wykonanie warunkowo zawieszono, sd zobowizuje skazanego do poddania si
leczeniu lub rehabilitacji w podmiocie leczniczym w rozumieniu przepisw
o dziaalnoci leczniczej i oddaje go pod dozr wyznaczonej osoby, instytucji lub
stowarzyszenia). Przepis ten nie zosta jednak wskazany jako przedmiot kontroli
w petitum skargi konstytucyjnej ani przywoany w jej uzasadnieniu.
W ocenie Sejmu sposb sformuowania skargi konstytucyjnej uniemoliwia
w tym wypadku zastosowanie zasady falsa demonstratio non nocet, zgodnie z ktr
podstawowe znaczenie ma istota sprawy, a nie jej oznaczenie, za na skarg
konstytucyjn skada si caa tre pisma, a w petitum nastpuje jedynie
usystematyzowanie wtpliwoci oraz wskazanie gwnych w tym wzgldzie wzorcw
kontroli (zob. np. postanowienie TK z 5 czerwca 2013 r., sygn. akt SK 39/12). Wynika
to przede wszystkim z jednoznacznego brzmienia petitum skargi, ktra zainicjowaa
niniejsze postpowanie oraz deficytw jej uzasadnienia. W tym miejscu wypada
odwoa si do wydanego w podobnej sytuacji postanowienia Trybunau
Konstytucyjnego z 5 listopada 2013 r. (sygn. akt 15/12), w ktrym stwierdzono e:
[W] badanej sprawie nie ma podstaw do zastosowania zasady falsa demonstratio
non nocet. Zarwno w petitum skargi, jak i w jej uzasadnieniu skarca
jednoznacznie okrelia przedmiot zaskarenia domagajc si zbadania
konstytucyjnoci jedynie art. 56 ust. 1 pkt 12 prawa energetycznego. O ile zatem
w myl powoanej zasady granic zaskarenia w decydujcy sposb wyznacza ma
istota danej sprawy, nie za jej oznaczenie [] o tyle w analizowanej skardze
konstytucyjnej taki dylemat w ogle nie ma miejsca. Skarca upatruje naruszenia jej
konstytucyjnych wolnoci i praw wycznie z punktu widzenia art. 56 ust. 1 pkt 12
prawa energetycznego, wskazujc wyranie ten jeden przepis jako przedmiot skargi
konstytucyjnej skierowanej do Trybunau.
Dla porzdku naley odnotowa, e nawet korekta przedmiotu zaskarenia
w niniejszej sprawie nie wpynaby na dopuszczalno merytorycznego rozpoznania
opisywanego zarzutu. Skarcy nie uczyni w tym zakresie zado obowizkowi
naleytego umotywowania podnoszonych wtpliwoci, ograniczajc si do
konstatacji, e przymusowe leczenie spowodowane uywaniem konopi stanowi
przejaw poniajcego traktowania.

-7-
 Wobec powyszego Sejm wnosi o umorzenie postpowania w zakresie
dotyczcym zarzutu naruszenia przez zaskarone przepisy art. 40 Konstytucji, przez
to, e przewiduj przymus leczenia si z uzalenienia od konopi innych ni wkniste,
na podstawie art. 39 ust. 1 pkt 1 ustawy o TK, ze wzgldu na niedopuszczalno
wydania wyroku.

3. Pewne wtpliwoci moe budzi rwnie dopuszczalno merytorycznego

odniesienia si do art. 53 Konstytucji jako wzorca kontroli. Przedstawiona
argumentacja jest bowiem w tym zakresie lakoniczna i wyjtkowo oglna. Przede
wszystkim skarcy zauwaa, e palenie (uprawa) konopi to forma rytuau majcego
charakter religijny, wskazujc przy tym, e w niektrych religiach konopie s uznane
za roliny wite, a ich zaywanie traktowane jako rytua religijny. Przypomnie
zatem naley, e: W orzecznictwie Trybunau Konstytucyjnego wielokrotnie
podkrelano, e prawidowe wykonanie przez skarcego obowizku przedstawienia,
jakie konstytucyjne prawa lub wolnoci (i w jaki sposb) zostay naruszone przez
przepisy stanowice przedmiot wnoszonej skargi konstytucyjnej, polega musi nie
tylko na wskazaniu (numerycznym) postanowie Konstytucji i zasad z nich
wyprowadzanych, z ktrymi zdaniem skarcego niezgodne s kwestionowane
przepisy, ale rwnie na precyzyjnym przedstawieniu treci prawa lub wolnoci,
wywodzonych z tych postanowie, a naruszonych przez ustawodawc. Powinna
temu towarzyszy szczegowa i precyzyjna argumentacja, uprawdopodabniajca
stawiane zarzuty (postanowienie TK z 6 grudnia 2012 r., sygn. akt Ts 187/11; por.
m.in. postanowienia TK z: 28 lutego 2007 r., sygn. akt SK 78/06; 2 lutego 2012 r.,
sygn. akt SK 14/09).
Naley zatem dostrzec, e skarcy nie sprecyzowa w jaki sposb
kwestionowane regulacje godz w przysugujc mu wolno religii. Innymi sowy nie
wyjani dostatecznie na czym polega wskazywany przez niego system wierze
i powizane z nim praktyki. W skardze konstytucyjnej jedynie zasygnalizowano
kwestie zwizane z wolnoci religii, wskazujc z jednej strony na istniejce bliej
nieokrelone systemy religijne, z drugiej za na przekonanie (pogld) skarcego,
co do moliwoci zaliczenia konsumpcji i uprawy konopi innych ni wkniste do
praktyk o charakterze religijnym (rytualnym). Zdaniem Sejmu taka argumentacja

-8-
istotnie ogranicza moliwo rzeczowego odniesienia si do omawianego zarzutu.
W tym miejscu warto odwoa si do wypowiedzi Trybunau Konstytucyjnego
sformuowanych w zwizku z rezygnacj ze suby wojskowej ze wzgldu na racje
wyznaniowe czy wiatopogldowe. Okrelajc zakres podmiotowy wolnoci religii
wyraonej w art. 53 Konstytucji sd konstytucyjny stwierdzi, e wolno religii jest
ujmowana w normie konstytucyjnej bardzo szeroko, obejmuje bowiem wszelkie
religie i przynaleno do wszelkich zwizkw wyznaniowych, a zatem nie jest ona
ograniczona do uczestnictwa we wsplnotach religijnych tworzcych formaln,
wyodrbnion struktur organizacyjn i zarejestrowanych w stosownych rejestrach
prowadzonych przez wadz publiczn. Bez wtpienia tak okrelona wolno religii
obejmuje rwnie wyznawcw nalecych do krgu wiadkw Jehowy (wyrok TK
z 16 lutego 1999 r., sygn. akt SK 11/98). Z przytoczonej wypowiedzi Trybunau
Konstytucyjnego mona zdaniem Sejmu wyprowadzi wniosek, i merytoryczne
rozpoznanie zarzutu naruszenia art. 53 Konstytucji wymaga przynajmniej okrelenia
danej religii lub wyznania.
Opisane deficyty uzasadnienia skargi konstytucyjnej, ktra ley u podstaw
niniejszego postpowania, pozwalaj poda pod rozwag Trybunau umorzenie
postpowania w czci dotyczcej zgodnoci zaskaronych przepisw z art. 53
Konstytucji ze wzgldu na niedopuszczalno wydania wyroku.

4. Kolejn kwesti wymagajc uwagi jest sposb ujcia przez skarcego

czci przywoanych wzorcw kontroli. Wskazane art. 53 oraz art. 68 Konstytucji
skadaj si bowiem z kilku jednostek redakcyjnych, natomiast skarcy nie
sprecyzowa, czy podstaw kontroli maj by wszystkie, czy te wybrane z nich.
Przechodzc do analizy pierwszego z wymienionych przepisw trzeba
zauway, e w art. 53 Konstytucji pomieszczono szereg postanowie odnoszcych
si do rnych aspektw oglnie pojmowanej wolnoci sumienia i religii. I tak poza
proklamowaniem wspomnianej wolnoci konstytucyjnej (ust. 1) ustrojodawca
uregulowa w omawianym przepisie zakres wolnoci religii, w tym prawo do jej
uzewntrzniania (ust. 2), prawo rodzicw do wychowania i nauczania moralnego
swoich dzieci zgodnie ze swoimi przekonaniami (ust. 3), dopuszczalno uczynienia
religii przedmiotem nauczania w szkole (ust. 4), zasady ograniczania wolnoci

-9-
uzewntrzniania religii (ust. 5), zakaz zmuszania do uczestniczenia albo
nieuczestniczenia w praktykach religijnych (ust. 6), zakaz nakadania przez organy
wadzy publicznej obowizku ujawnienia swojego wiatopogldu, przekona
religijnych lub wyznania (ust. 7). Zdaniem Sejmu uzasadnienie skargi konstytucyjnej
pozwala jednak na doprecyzowanie, ktre z ustpw art. 53 Konstytucji skarcy
uznaje za relewantne w jego sprawie.
Po pierwsze, skarcy wspomina o ograniczeniu wolnoci sumienia jednostki
przez zakaz posiadania i uprawy konopi, co pozwala przyj, e doszo jego
zdaniem do naruszenia art. 53 ust. 1 Konstytucji. Wskazuje rwnie, e
indywidualne uzewntrznianie poprzez uczestniczenie w obrzdzie spoywania
marihuany zasuguje na tak sam ochron jak np. spoywanie wina w kociele
katolickim. Ponadto skarcy stwierdza, e przy zaoeniu, i palenie (oraz osobista
uprawa) marihuany stanowi form rytuau religijnego zakaz spoywania marihuany
jest zmuszaniem do nieuczestniczenia w praktykach religijnych.
Zdaniem Sejmu przedstawiona argumentacja pozwala przyj, e w niniejszej
sprawie znaczenie ma przede wszystkim art. 53 ust. 1 i ust. 2 Konstytucji. Pierwszy
z ustpw tego przepisu wyraa wolno religii, drugi natomiast wskazuje, e jednym
z jej fenomenw moe by indywidualne (take prywatnie) uzewntrznianie religii
m.in. przez okrelone praktykowanie. W ocenie Sejmu zawarto normatywna
wanie tych przepisw moe stanowi to dla czynnoci opisanych w skardze
konstytucyjnej.
Jednoczenie trzeba podkreli, e dopiero po wykazaniu adekwatnoci
wymienionych wyej wzorcw kontroli zasadne bdzie uwzgldnienie w tym
charakterze tzw. klauzul limitacyjnych, czyli przepisw wyznaczajcych ramy
dopuszczalnych ogranicze konstytucyjnych praw i wolnoci. W tym miejscu, obok
wskazanego przez skarcego art. 31 ust. 3 ustawy zasadniczej, naley zdaniem
Sejmu przywoa art. 53 ust. 5 Konstytucji, w ktrym ustrojodawca pomieci
szczegow klauzul limitacyjn odnoszc si do wolnoci uzewntrzniania religii.
Przepis ten nie wyraa zakazu naruszania istoty wolnoci, ktrej dotyczy, ani nie
operuje przesank ochrony rodowiska (jak ma to miejsce w wypadku art. 31 ust. 3
Konstytucji), jednak skarcy nie wykaza, e w niniejszej sprawie zachodz
okolicznoci, ktre uzasadniayby wyczenie jego stosowania.

- 10 -
 Analogicznie naley rozstrzygn, czy skarcy rzeczywicie chce uczyni
przedmiotem kontroli cay art. 68 Konstytucji, czy te odnosi si do okrelonego
wycinka zawartoci normatywnej tego przepisu, relewantnego z punktu widzenia
podnoszonych zarzutw. Trzeba bowiem zauway, e art. 68 Konstytucji (podobnie
jak art. 53 ustawy zasadniczej) reguluje rnorodne kwestie zwizane z prawem do
ochrony zdrowia, poczwszy od proklamowania tego prawa (ust. 1), przez gwarancje
zapewnienia obywatelom przez wadze publiczne rwnego dostpu do wiadcze
opieki zdrowotnej finansowanej ze rodkw publicznych (ust. 2 oraz gwarantujcy
szczegln opiek zdrowotn dzieciom, kobietom ciarnym, osobom
niepenosprawnym i osobom w podeszym wieku ust. 3), po zobowizanie wadz
publicznych do zwalczania chorb epidemicznych (ust. 4) oraz podejmowania
dziaa stanowicych promocj rozwoju kultury fizycznej (ust. 5).
Uzasadnienie skargi konstytucyjnej odnonie do tego zarzutu odwouje si do
wynikajcego z norm wyszego rzdu prawa do ochrony zdrowia oraz obowizku
pastwa zwalczania zagroe epidemiologicznych. Skarcy wskazuje, e wskutek
obowizywania zaskaronych przepisw ani prawo czowieka do wyboru leczenia
(ochrony zdrowia zgodnej z wasnym sumieniem i wyborem) nie jest zachowane []
ani te nie s podejmowane tym kosztem skuteczne dziaania zwalczajce
zagroenie epidemiologiczne narkomani (skarga, s. 14). Wydaje si jednak, e nie
ma potrzeby bezporedniego odwoywania si do art. 68 ust. 4 Konstytucji.
Argumentacja skarcego zdaje si bowiem zmierza do wykazania, e ograniczenia
w dostpie do okrelonych substancji nie przekadaj si na zapobieganie
(zmniejszanie skali zjawiska) narkomanii, w zwizku z czym ich utrzymywanie
narusza Konstytucj. W ocenie Sejmu nakazuje to uzna, e odwoanie si do art. 68
ust. 4 ustawy zasadniczej ma na celu (rwnie z uwagi na zawarto normatywn
tego przepisu, adresowanego do wadz publicznych i niestanowicego rda praw
podmiotowych zob. B. Banaszak, Konstytucja, s. 355) wzmocnienie argumentacji
w zakresie naruszenia oglnie ujmowanego prawa do ochrony zdrowia.
Podobnie jak w wypadku art. 53 ust. 1 i ust. 2 Konstytucji, dopiero
stwierdzenie, i art. 68 ust. 1 ustawy zasadniczej jest adekwatnym wzorcem kontroli
zaskaronych przepisw nada sens posueniu si art. 31 ust. 3 Konstytucji w celu

- 11 -
przeprowadzenia testu proporcjonalnoci wynikajcych z kwestionowanych
przepisw ogranicze.

5. Skarcy wnosi o stwierdzenie niekonstytucyjnoci zaskaronych przepisw

w zakresie, w jakim dotycz konopi. W tym miejscu naley poczyni uwag natury
terminologicznej. Ustawa o przeciwdziaaniu narkomanii zawiera bowiem przepisy
dotyczce konopi oraz odrbnie ujmowanych konopi wknistych. Konopiami w myl
art. 4 pkt 4 u.p.n. s roliny z rodzaju konopie (Cannabis L.), natomiast zgodnie
z art. 4 pkt 5 u.p.n. konopie wkniste to roliny z gatunku konopie siewne (Cannabis
sativa L.), w ktrych suma zawartoci delta-9-tetrahydrokannabinolu oraz kwasu
tetrahydrokannabinolowego (kwasu delta-9-THC-2-karboksylowego) w kwiatowych
lub owocujcych wierzchokach rolin, z ktrych nie usunito ywicy, nie przekracza
0,20 % w przeliczeniu na such mas. Przepisy poddane kontroli Trybunau
Konstytucyjnego odnosz si do posiadania rodkw odurzajcych lub substancji
psychotropowych (art. 62 ust. 1 u.p.n.) oraz uprawy wbrew przepisom ustawy
konopi, z wyjtkiem konopi wknistych (art. 63 ust. 1 u.p.n.). W celu zdekodowania
relewantnej z punktu widzenia niniejszej sprawy zawartoci normatywnej art. 62
ust. 1 u.p.n. naley odwoa si do pojcia rodkw odurzajcych, definiowanych
jako kada substancja pochodzenia naturalnego lub syntetycznego dziaajca na
orodkowy ukad nerwowy, okrelona w wykazie rodkw odurzajcych stanowicym
zacznik nr 1 do ustawy (art. 4 pkt 26 u.p.n.). W przywoanym zaczniku do ustawy
o przeciwdziaaniu narkomanii wymieniono: KONOPI ZIELE innych ni wkniste
oraz wycigi, nalewki farmaceutyczne, a take wszystkie inne wycigi z konopi
innych ni wkniste, jak rwnie ywic konopi. Wydaje si zatem, e dla wikszej
precyzji, przy rozpatrywaniu niniejszej sprawy powinno operowa si terminem
konopie inne ni wkniste i tak te czyni Sejm w petitum niniejszego stanowiska.
Pojcie to koresponduje bowiem z zawartoci normatywn zarwno art. 62 ust. 1,
jak i art. 63 ust. 1 u.p.n. Warto przy tym zauway, e wyrokiem Sdu Rejonowego
w Wejherowie II Wydzia Karny z 11 kwietnia 2012 r. (sygn. akt II K 1471/11)
skarcy zosta skazany za posiadanie suszu oraz upraw konopi innych, ni
wkniste. Jednoczenie wypada zastrzec, e wzgldy redakcyjne lub te odwoania

- 12 -
do skargi konstytucyjnej nakazuj przyj na potrzeby niniejszego pisma, e zwroty:
konopie, konopie inne ni wkniste oraz marihuana stanowi synonimy.

6. Reasumujc, Sejm zbada zgodno art. 62 ust. 1 oraz art. 63 ust. 1 u.p.n.,
w zakresie w jakim dotycz konopi innych ni wkniste, z art. 40 Konstytucji, art. 47
w zwizku z art. 31 ust. 3 Konstytucji, art. 53 ust. 1 i ust. 2 oraz art. 68 ust. 1
Konstytucji, ewentualnie rwnie z art. 53 ust. 5 w zwizku z art. 31 ust. 3
Konstytucji.

V. Wzorce kontroli

1. Zgodnie z art. 40 Konstytucji: Nikt nie moe by poddany torturom ani

okrutnemu, nieludzkiemu lub poniajcemu traktowaniu i karaniu. Zakazuje si
stosowania kar cielesnych. Obowizek powstrzymywania si od zachowa
opisanych w art. 40 Konstytucji ciy na organach pastwa i ich funkcjonariuszach
(rwnie w zakresie wykonywania kar orzeczonych przez sdy), a take dotyczy
zachowania si osb w stosunkach midzy sob, w tym w ramach stosunkw pracy
(W. Skrzydo, Komentarz do art. 40 Konstytucji Rzeczypospolitej Polskiej, LEX/el.).
W niniejszej sprawie znaczenie ma ta cz normy wywodzonej z art. 40 Konstytucji,
ktra obejmuje zakaz okrutnego, nieludzkiego lub poniajcego traktowania.
W doktrynie prawa wskazuje si, e: traktowanie okrutne jest jedn z sytuacji
traktowania nieludzkiego, obejmujcego oprcz zadawania blu fizycznego czy
psychicznego stwarzanie sytuacji dolegliwych take z innych wzgldw, np.
moralnych, religijnych czy obyczajowych, za traktowanie poniajce polega na
zamachach, wymierzanych w godno czowieka, na zmuszaniu go do zachowa
omieszajcych, upadlajcych czy w ogle sprawiajcych wraenie wyrzekania si
czowieczestwa (P. Sarnecki [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej.
Komentarz, red. L. Garlicki, t. III, Warszawa 2003, komentarz do art. 40, s. 3;
por. B. Banaszak, Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, Warszawa
2009, s. 220; wyrok TK z 26 maja 2008 r., sygn. akt SK 25/07). Trzeba przy tym
podkreli, e zakaz stosowania tortur oraz dziaania okrutnego, nieludzkiego
i poniajcego nie moe zosta uchylony, co oznacza e wolno od wymienionych

- 13 -
tu dolegliwoci [] posiada charakter absolutny, nie moe by w adnych warunkach
ograniczona (P. Sarnecki [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz,
red. L. Garlicki, t. III, Warszawa 2003, komentarz do art. 40 Konstytucji, s. 3).

2. Artyku 47 Konstytucji stanowi: Kady ma prawo do ochrony prawnej ycia

prywatnego, rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do decydowania o swoim yciu
osobistym. Wymienione w cytowanym przepisie prawo do decydowania o yciu
osobistym obejmuje np. kwestie zawierania i utrzymywania znajomoci oraz ich
charakteru, decyzje o sposobie spdzania czasu wolnego, o przedmiocie
rozwijanych osobistych zainteresowa, o miejscu i sposobie zamieszkiwania oraz
stylu ubioru, o intensywnoci i ksztacie poddawania si opiece lekarskiej itd.
(P. Sarnecki [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej Polskiej. Komentarz, red. L. Garlicki,
t. III, Warszawa 2003, komentarz do art. 47, s. 3). Moliwoci decydowania poddane
s wszelkie przejawy postpowania jednostki a zatem rwnie decyzje, czynnoci
faktyczne oraz zachowanie (zob. ibidem, s. 4).
Jak zauway Trybuna Konstytucyjny: Art. 47 konstytucji okrela prawo
kadego do ochrony ycia prywatnego i rodzinnego, czci i dobrego imienia oraz do
decydowania o swoim yciu osobistym. Oznacza, i pastwo zobowizuje si
z jednej strony do nieingerencji w konstytucyjnie okrelony zakres ycia jednostek,
a z drugiej strony zapewnia stosown ochron w przypadku, gdy dziaania takie
zostay ju podjte (wyrok TK z 2 kwietnia 2001 r., sygn. akt SK 10/00; por. wyrok
TK z 9 lipca 2009 r., sygn. akt SK 48/05).

3. Artyku 53 ust. 1 Konstytucji stanowi: Kademu zapewnia si wolno

sumienia i religii. Z kolei zgodnie z art. 53 ust. 2 Konstytucji: Wolno religii
obejmuje wolno wyznawania lub przyjmowania religii wedug wasnego wyboru
oraz uzewntrzniania indywidualnie lub z innymi, publicznie lub prywatnie, swojej
religii przez uprawianie kultu, modlitw, uczestniczenie w obrzdach, praktykowanie
i nauczanie. Wolno religii obejmuje take posiadanie wity i innych miejsc kultu
w zalenoci od potrzeb ludzi wierzcych oraz prawo osb do korzystania z pomocy
religijnej tam, gdzie si znajduj.

- 14 -
 Skarcy, przywoujc art. 53 ust. 1 Konstytucji, akcentuje wyraon w tym
przepisie wolno religii. Ustrojodawca dookreli to pojcie wskazujc w art. 53
ust. 2 Konstytucji: Wolno religii obejmuje wolno wyznawania lub przyjmowania
religii wedug wasnego wyboru oraz uzewntrzniania indywidualnie lub z innymi,
publicznie lub prywatnie, swojej religii przez uprawianie kultu, modlitw,
uczestniczenie w obrzdach, praktykowanie i nauczanie. Wolno religii obejmuje
take posiadanie wity i innych miejsc kultu w zalenoci od potrzeb ludzi
wierzcych oraz prawo osb do korzystania z pomocy religijnej tam, gdzie si
znajduj. Nie ulega przy tym wtpliwoci, e powysze wyliczenie nie jest
wyczerpujce, a realizacja wolnoci religii moe przejawia si rwnie przez inne
aktywnoci jej podmiotw (zob. P. Sarnecki [w:] Konstytucja Rzeczypospolitej
Polskiej. Komentarz, red. L. Garlicki, t. III, Warszawa 2003, komentarz do art. 53,
s. 4).
Zdaniem Trybunau Konstytucyjnego wolno religii jest ujmowana w normie
konstytucyjnej bardzo szeroko, obejmuje bowiem wszelkie religie i przynaleno do
wszelkich zwizkw wyznaniowych, a zatem nie jest ona ograniczona do
uczestnictwa we wsplnotach religijnych tworzcych formaln, wyodrbnion
struktur organizacyjn i zarejestrowanych w stosownych rejestrach prowadzonych
przez wadz publiczn (wyrok TK z 16 lutego 1999 r., sygn. akt SK 11/98).
Podobne ujcie wolnoci sumienia znale mona rwnie w ustawie z dnia
17 maja 1989 r. o gwarancjach wolnoci sumienia i wyznania (t.j. Dz. U. z 2005 r.
Nr 231, poz. 1965; dalej: u.g.w.s.w.). Zgodnie z art. 1 ust. 2 u.g.w.s.w.: Wolno
sumienia i wyznania obejmuje swobod wyboru religii lub przekona oraz wyraania
ich indywidualnie i zbiorowo, prywatnie i publicznie.
Przechodzc do kwestii dopuszczalnoci ogranicze swobody sumienia
i religii, wypada wskaza, e: Art. 25 i art. 53 maj charakter komplementarny
i winny by rozpatrywane jako pewna cao. Przyjta metoda regulacji powoduje
rwnie, e szczeglnego znaczenia nabiera wykadnia systemowa; powysze
artykuy Konstytucji winny by interpretowane w szerszym kontekcie
konstytucyjnym, a zwaszcza w kontekcie: oglnych przepisw ustrojowych; []
art. 31 ust. 3 dotyczcego oglnych (wsplnych) zasad ograniczania praw i wolnoci,
ktry to przepis znajduje sw konkretyzacj w art. 53 ust. 5 (stanowicym lex

- 15 -
specialis na tle art. 31 ust. 3) wyrok TK z 2 grudnia 2009 r., sygn. akt U 10/07
(por. wyrok TK z 16 lutego 1999 r., sygn. akt SK 11/98; P. Sarnecki [w:]
Konstytucja, komentarz do art. 53 Konstytucji, s. 10). Trzeba zatem przypomnie,
e zgodnie z art. 31 ust. 3 Konstytucji: Ograniczenia w zakresie korzystania
z konstytucyjnych wolnoci i praw mog by ustanawiane tylko w ustawie i tylko
wtedy, gdy s konieczne w demokratycznym pastwie dla jego bezpieczestwa lub
porzdku publicznego, bd dla ochrony rodowiska, zdrowia i moralnoci
publicznej, albo wolnoci i praw innych osb. Ograniczenia te nie mog narusza
istoty wolnoci i praw. Z kolei art. 53 ust. 5 ustawy zasadniczej stanowi, e:
Wolno uzewntrzniania religii moe by ograniczona jedynie w drodze ustawy
i tylko wtedy, gdy jest to konieczne do ochrony bezpieczestwa pastwa, porzdku
publicznego, zdrowia, moralnoci lub wolnoci i praw innych osb.

4. Artyku 68 ust. 1 Konstytucji stanowi, e Kady ma prawo do ochrony

zdrowia. Jak zauway Trybuna Konstytucyjny: z art. 68 ust. 1 Konstytucji naley
wywie podmiotowe prawo jednostki do ochrony zdrowia. Treci prawa do ochrony
zdrowia nie jest naturalnie jaki abstrakcyjnie okrelony (i w gruncie rzeczy
niedefiniowalny []) stan zdrowia poszczeglnych jednostek, ale moliwo
korzystania z systemu ochrony zdrowia, funkcjonalnie ukierunkowanego na
zwalczanie i zapobieganie chorobom, urazom i niepenosprawnoci (wyrok TK,
wydany w penym skadzie, z 7 stycznia 2004 r., sygn. akt K 14/03). Ujcie prawa do
ochrony zdrowia, jako prawa do korzystania z okrelonego systemu, kae odwoa
si do art. 68 ust. 2 Konstytucji, zgodnie z ktrym: Obywatelom, niezalenie od ich
sytuacji materialnej, wadze publiczne zapewniaj rwny dostp do wiadcze opieki
zdrowotnej finansowanej ze rodkw publicznych. Warunki i zakres udzielania
wiadcze okrela ustawa. Przyjcie, e art. 68 ust. 1 Konstytucji wyraa prawo
podmiotowe, pozwala postawi pytanie o zakres tego prawa. Innymi sowy chodzi
o okrelenie granic, w ramach ktrych jednostce przysuguje okrelone roszczenie,
ktrego realizacji moe ona domaga si od wadz publicznych. Naley mie przy
tym na uwadze, e: Tre art. 68 ust. 1 i ust. 2 Konstytucji nie daje podstaw do
konstruowania jakiej materialnej definicji pojcia ochrona zdrowia.
W szczeglnoci nie jest wic moliwe na gruncie Konstytucji precyzyjne

- 16 -
dookrelenie rodzajw bd kategorii wiadcze mieszczcych si w zakresie prawa
gwarantowanego przez art. 68. Ciar gwarancji konstytucyjnych przenosi si tym
samym na paszczyzn proceduraln (ibidem). Jednoczenie w przywoywanym
judykacie Trybuna wyraa pogld o wzgldnej swobodzie ustawodawcy w zakresie
ksztatowania modelu systemu ochrony zdrowia Wyrana jest jedynie wola
ustrojodawcy niedopuszczenia do wykreowania cakowicie rynkowego systemu
ochrony zdrowia (tzw. samofinansowanie). W pozostaym zakresie ustawodawca
zwyky, realizujc wasne cele polityczne i spoeczne, moe swobodnie ksztatowa
okrelony model ochrony zdrowia.

VI. Analiza merytoryczna

1. W pierwszej kolejnoci Sejm odniesie si do zarzutu naruszenia art. 53

Konstytucji. Trzeba zatem odnotowa, e w nauce prawa wyrnia si sfer
wewntrzn oraz zewntrzn wolnoci religii i sumienia. Jeeli idzie o pierwsz
z nich zwraca si uwag, e obejmuje ona przemylenia jednostki i w tym wymiarze
trudno nawet sobie wyobrazi jakiekolwiek ograniczenia prawne, czy ingerencje ze
strony pastwa. Dopuszczalne s one wtedy, gdy efekty wolnoci sumienia zostaj
uzewntrznione w postaci wyraanych pogldw lub innych dziaa [] bd praktyk
religijnych. Wwczas jednak chodzi moe ju nie tylko o wolno sumienia, ale
take inne wolnoci, majce wprawdzie swoje rdo w wolnoci sumienia, ale wobec
niej autonomiczne (np. wolno sowa) B. Banaszak, Konstytucja, s. 271.
Przenoszc powysze na grunt niniejszej sprawy naley rozway, czy
przywoany art. 53 Konstytucji stanowi adekwatny wzorzec kontroli dla zaskaronych
przepisw.
Po pierwsze, trzeba stwierdzi, e przepisy zaskaronej ustawy nie dotycz
kwestii wyznaniowych. Przedmiotem kwestionowanej ustawy jest przeciwdziaanie
narkomanii, ktremu suy ma stworzenie ram instytucjonalnych i obcienie
okrelonych podmiotw zadaniami w zakresie przeciwdziaania naruszeniom prawa
dotyczcego obrotu, wytwarzania, przetwarzania, przerobu i posiadania substancji,
ktrych uywanie moe prowadzi do narkomanii. Z tego punktu widzenia nie mona
uzna, e art. 62 ust. 1 oraz art. 63 ust. 1 u.p.n penalizujc sprzeczne z ustaw

- 17 -
posiadanie i upraw konopi innych ni wkniste bezporednio ingeruj w swobod
praktyk religijnych.
Po drugie, jak ju bya o tym mowa, skarcy wyjtkowo lapidarnie opisa
w jaki konkretnie sposb zastosowanie zaskaronych przepisw ingeruje w jego
wolno religii. Przede wszystkim nie przedstawi przykadw systemw religijnych,
ktre bezporednio wizayby si z konsumpcj rodkw odurzajcych (w tym
wypadku konopi innych ni wkniste), i nie wykaza, e wymagaj tego jego
przekonania religijne. Sejm dostrzega moliwo powoania si na wolno religii
take przez osob pozostajc poza wsplnotami religijnymi oraz wywodzc swe
przekonania z rnych systemw religijnych rwnie wwczas, gdy jednostka traktuje
je wybirczo lub czy prawdy wiary podawane na gruncie rozmaitych religii. Nie
oznacza to jednak, e sama deklaracja jednostki co do religijnego charakteru danego
przekonania automatycznie przesdza o koniecznoci zaakceptowania takiej
kwalifikacji przez wadze publiczne. Konsekwentne stosowanie metody
autoidentyfikacji umoliwiaoby uznanie za religi waciwie kadego systemu
przekona. Oznacza to, e ciar wykazania, i dane (nietypowe) zachowanie
stanowi rytua religijny, spoczywa na jednostce dcej do objcia tego zachowania
ochron konstytucyjn.
Co wicej, skarcy nie jest konsekwentny w swoim stanowisku co do
potrzeby konsumpcji konopi, pomijajc w wybranych fragmentach uzasadnienia
skargi konstytucyjnej aspekt religijny (Pastwo zakazujc uprawy i uywania
(posiadania) [] nie zapewnia skarcemu adnej legalnej alternatywy, z ktrej
skarcy mgby skorzysta, aby nie amic prawa [] uzyska konopie na osobiste
cele lecznicze, rekreacyjne w kadym razie mieszczce si w zakresie
decydowania o wasnym yciu skarga, s. 3). Prezentowana w orzecznictwie sdu
konstytucyjnego oraz pimiennictwie definicja wolnoci religii nie ogranicza si co
prawda do religii i zwizkw wyznaniowych podlegajcych jakiej formie urzdowej
rejestracji, jednake oglne powoanie si przez autora skargi konstytucyjnej na
art. 53 Konstytucji w sytuacji, gdy nie jest on w stanie precyzyjnie zdefiniowa oraz
przedstawi przejaww realizowania wartoci, dla ktrych ochrony ustanowiono
omawiany przepis ustawy zasadniczej, rodzi ryzyko instrumentalizacji ochrony
wolnoci religii.

- 18 -
 Po trzecie, co jednak pozostaje w zwizku z zaprezentowanymi wyej
uwagami, zachowanie skarcego stanowice czyn zabroniony w rozumieniu
kwestionowanych przepisw daje si ocenia nie tylko z punktu widzenia art. 53
Konstytucji. Dostrzega to zreszt sam skarcy przywoujc jako wzorzec kontroli
take art. 47 ustawy zasadniczej, wyraajcy prawo do prywatnoci. Innymi sowy
niemono jednoznacznego zakwalifikowania zachowania skarcego jako praktyki
religijnej nie przesdza o niedopuszczalnoci oceny zakazu takiego zachowania
przez pryzmat innych (wyraajcych wartoci inne ni wolno religii) postanowie
Konstytucji. W tym zakresie Sejm uznaje za adekwatn dla niniejszej sprawy
wypowied Trybunau Konstytucyjnego, i: Moliwo odniesienia si do wielu
wzorcw konstytucyjnych jednoczenie, poprzez wskazania na swoiste refleksy
analizowanych regulacji, na porednie czy dalsze konsekwencje z nich wynikajce,
pozwala na sformuowanie pogldu, e brak jest w badanym zakresie normatywnym
swoistych elementw pozwalajcych na rozpatrywanie kwestii w paszczynie
wolnoci religii (wyrok TK z 16 lutego 1999 r., sygn. akt SK 11/98).
Wobec powyszego, art. 53 ust. 1 i ust. 2 Konstytucji nie mog zosta uznane
za adekwatne wzorce kontroli w niniejszej sprawie. Skarcy nie wykaza bowiem, e
jego zachowanie stanowice podstaw reakcji prawnokarnej winno by oceniane
jako praktyka o charakterze religijnym. Wobec nieadekwatnoci przepisw
konstytucyjnych o charakterze materialnym (wyraajcych okrelone prawa
i wolnoci) niezasadne byoby zwizkowe ich ujmowanie z tzw, klauzulami
limitacyjnymi, tj. wspomnianymi wczeniej art. 53 ust. 5 i art. 31 ust. 3 Konstytucji.
Majc na wzgldzie powysze okolicznoci, Sejm wnosi o uznanie, e art. 62
ust. 1 oraz art. 63 ust.1 u.p.n., w zakresie w jakim dotycz konopi innych ni
wkniste, nie s niezgodne z art. 53 ust. 1 i ust. 2 Konstytucji.
Na marginesie warto jednak odnotowa, e nawet przyjcie punktu widzenia
skarcego, co do dopuszczalnoci oceny zaskaronych przepisw przez pryzmat
art. 53 Konstytucji nie oznaczaoby, e normy prawne zakazujce okrelonego
zachowania, oceniane jako sprzeczne z przekonaniami religijnymi jednostki, a limine
naruszayby Konstytucj. Nie mona bowiem traci z pola widzenia tego, e wolno
religii nie ma charakteru absolutnego, albowiem ju sama konstytucja wskazuje na
moliwo istnienia ogranicze w tej dziedzinie, o ile speniaj one wymagania

- 19 -
okrelone przez przepis ust. 5 art. 53 konstytucji []. Trzeba jednoczenie
zauway, e przepis ten nie wycza zastosowania zasady proporcjonalnoci
wyraonej w art. 31 ust. 3 konstytucji, w tym przynajmniej zakresie, w jakim treci
normatywne obu tych przepisw nie pokrywaj si [] (ibidem). Natomiast jeeli
idzie bezporednio o ograniczenia rzutujce na prawn dopuszczalno realizowania
okrelonych praktyk religijnych, Sejm podziela pogld, e: Wolno religijna nie
obejmuje [] nieograniczonej swobody postpowania w zgodzie z nakazami religii
w kadej sferze ycia. W myl art. 3 ust. 2 u.g.w.s.w. korzystanie z tej wolnoci nie
moe prowadzi do uchylania si od wykonywania obowizkw publicznych
naoonych przez ustawy. Oznacza to, e nawet jeli dana norma prawna jest
oceniana przez wyznawcw danej religii jako sprzeczna z reguami moralnymi
lecymi u podstaw ich doktryny, to taki osd nie wystarcza, by zwolni si od
przestrzegania prawa. [] Dyskomfort odczuwany przez osob wierzc w zwizku
z faktem, e system prawny w jakiej kwestii rozmija si z jej intuicj etyczn, jest
nieuniknion konsekwencj ycia w pluralistycznym spoeczestwie, ponoszon te
przez osoby bezwyznaniowe, ktre ywi rne systemy wartoci. Nie ma jednak
powodu, by rnicowa status wolnociowy obu tych grup (W. Brzozowski,
Uzewntrznianie przynalenoci religijnej. Zagadnienia systemowe [w:] Prawne
granice wolnoci sumienia i wyznania, red. R. Wieruszewski, M. Wyrzykowski,
L. Kondratiewa-Bryzik, Warszawa 2012, s. 279). Rwnie na gruncie art. 9 Konwencji
o Ochronie Praw Czowieka i Podstawowych Wolnoci z 4 listopada 1950 r. (Dz. U.
z 1993 r. Nr 61, poz. 284) wskazuje si, e przepis ten nie chroni wszystkich dziaa,
ktre s motywowane wzgldami religijnymi, a w spoeczestwach demokratycznych
koegzystuje obok siebie wiele religii i wprowadzenie pewnych ogranicze moe by
konieczne (zob. np. wyrok Europejskiego Trybunau Praw Czowieka z 29 czerwca
2004 r., skarga nr 44774/98).

2. Z tych samych wzgldw, co w przypadku art. 53 Konstytucji, Sejm nie

widzi moliwoci merytorycznego odniesienia si do zarzutu naruszenia art. 68 ust. 1
ustawy zasadniczej.

- 20 -
 Trzeba przede wszystkim zauway, e kwestionowane regulacje nie odnosz
si do problematyki ochrony zdrowia (cho zdrowie publiczne stanowi dobro
chronione stojce u podstaw decyzji kryminalizacyjnej).
Punktem wyjcia dalszych analiz musi by stwierdzenie, e wyraone
w art. 68 ust. 1 Konstytucji prawo do ochrony zdrowia oznacza w praktyce moliwo
korzystania z okrelonego systemu, funkcjonalnie ukierunkowanego na zwalczanie
i zapobieganie chorobom, urazom i niepenosprawnoci (zob. wyrok TK, wydany
w penym skadzie, z 7 stycznia 2004 r., sygn. akt K 14/03). Trzeba zatem zauway,
e ustawa o przeciwdziaaniu narkomanii odnosi si rwnie do medycznego
wykorzystywania substancji odurzajcych, w tym konopi innych ni wkniste.
Zgodnie bowiem z art. 33 ust. 1 u.p.n.: rodki odurzajce grup I-N i II-N oraz
substancje psychotropowe grup II-P, III-P i IV-P mog by uywane wycznie
w celach medycznych, przemysowych lub prowadzenia bada. Tym samym: Przy
obecnie obowizujcych zapisach w peni moliwe jest zastosowanie w celach
medycznych produktw leczniczych, w ktrych skad wchodzi konopi ziele innych ni
wkniste. Warunkiem jest, e taki produkt leczniczy bdzie zarejestrowany
(Odpowied podsekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia z upowanienia ministra
na interpelacj nr 1801 w sprawie niedozwolonego uywania konopi (cannabis)
w celach medycznych, odpowied dostpna na stronie internetowej Sejmu).
W uzupenieniu powyszej wypowiedzi wskazano, e marihuana (ziele lub ywica,
tj. kwiatowe lub owocujce wierzchoki o sumie THC powyej 0,2%), zgodnie
z polskim prawem, nie jest produktem leczniczym i nie odnosz si do niej przepisy
ustawy z dnia 6 wrzenia 2001 r. Prawo farmaceutyczne (Dz. U. z 2008 r. Nr 45,
poz. 271, z pn. zm.). Nie moe ona zosta zakupiona zgodnie z ww. ustaw,
dopki nie zostanie dopuszczona do obrotu, jako produkt leczniczy na podstawie art.
7 ust. 1 ustawy z dnia 6 wrzenia 2001 r. Prawo farmaceutyczne (Odpowied
podsekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia z upowanienia ministra na
ponown interpelacj posa Michaa Kabaciskiego oraz grupy posw, odpowied
dostpna na stronie internetowej Sejmu). Na marginesie wypada jednak odnotowa,
e zgodnie z zacznikiem nr 1 do obwieszczenia Prezesa Urzdu Rejestracji
Produktw Leczniczych, Wyrobw Medycznych i Produktw Biobjczych z 21 marca
2014 r. w sprawie ogoszenia Urzdowego Wykazu Produktw Leczniczych

- 21 -
Dopuszczonych do Obrotu na terytorium Rzeczypospolitej Polskiej (Dz. Urz. Ministra
Zdrowia 2014 r., poz. 45) produktem leczniczym do obrotu Rzeczypospolitej Polskiej
jest Sativex aerozol do stosowania w jamie ustnej, w ktrego skad wchodzi delta-
9-tetrahydrokannabinol oraz kannabidiol, a wic substancje wchodzce rwnie
w skad konopi innych ni wkniste (zob. szerzej na stronie internetowej Krajowego
Biura Do Spraw Przeciwdziaania Narkomanii http://www.kbpn.gov.pl/portal?id=
2451557; dostp 8 lipca 2014 r.).
Reasumujc t cz rozwaa trzeba stwierdzi, e skarcy nie
zakwestionowa w niniejszej sprawie przepisw stanowicych ustawow
konkretyzacj gwarancji ochrony zdrowia. Przyjmujc, e art. 68 Konstytucji nakazuje
stworzenie efektywnego systemu ochrony zdrowia, naley uzna, e
zakwestionowane przepisy nie poddaj si konfrontacji z tym przepisem ustawy
zasadniczej. W aden sposb nie odnosz si one do medycznego wykorzystywania
substancji odurzajcych. Argumentacja skarcego opiera si w tym wzgldzie na
przekonaniu, e powinien on mie prawo do medycznego wykorzystywania
wybranych przez siebie rodkw bez wzgldu na przyjte przez ustawodawc
procedury. Innymi sowy dy do usankcjonowania swojego dziaania,
podejmowanego poza systemem opieki zdrowotnej, ktrego dotyczy art. 68
Konstytucji.
Wobec powyszego Sejm wnosi o uznanie, e art. 62 ust. 1 oraz art. 63 ust.1
u.p.n., w zakresie w jakim dotycz konopi innych ni wkniste, nie s niezgodne
z art. 68 ust. 1 Konstytucji.

3. Obowizujca ustawa o przeciwdziaaniu narkomanii stanowi przejaw

kompleksowego uregulowania problematyki narkotykowej. Narkomani, w ujciu
ustawodawcy, naley rozumie jako stae lub okresowe uywanie w celach innych
ni medyczne rodkw odurzajcych lub substancji psychotropowych albo rodkw
zastpczych, w wyniku czego moe powsta lub powstao uzalenienie od nich
(art. 4 pkt 11 u.p.n.). Zadania z zakresu przeciwdziaania narkomanii s realizowane
przez odpowiednie ksztatowanie polityki spoecznej, gospodarczej, owiatowo-
wychowawczej i zdrowotnej, a w szczeglnoci: 1) dziaalno wychowawcz,
edukacyjn, informacyjn i zapobiegawcz; 2) leczenie, rehabilitacj i reintegracj

- 22 -
osb uzalenionych; 3) ograniczenie szkd zdrowotnych i spoecznych; 4) nadzr
nad substancjami, ktrych uywanie moe prowadzi do narkomanii; 5) zwalczanie
niedozwolonego obrotu, wytwarzania, przetwarzania, przerobu i posiadania
substancji, ktrych uywanie moe prowadzi do narkomanii; 6) nadzr nad
uprawami rolin zawierajcych substancje, ktrych uywanie moe prowadzi do
narkomanii (zob. art. 2 ust. 1 pkt 1-6 u.p.n.).
Z punktu widzenia niniejszej sprawy niewtpliwie kluczowe znaczenie maj
dziaania opisane w art. 2 ust. 1 pkt 5 u.p.n. w zakresie, w jakim dotycz
niedozwolonego wytwarzania i posiadania konopi innych ni wkniste. Przed
przystpieniem do bardziej szczegowych rozwaa warto zaprezentowa oglny
rys historyczny przedmiotowych regulacji.

4. Regulacje penalizujce okrelone zachowania pozostajce w zwizku

z narkotykami znale mona ju w ustawodawstwie midzywojennym, zarwno
w ustawie z dnia 22 czerwca 1923 r. w przedmiocie substancji i przetworw
odurzajcych (Dz. U. Nr 72, poz. 559), jak i w rozporzdzeniu Prezydenta
Rzeczypospolitej z dnia 11 lipca 1932 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 60, poz. 571 ze
zm.). Omawiane kwestie uregulowano nastpnie w ustawie z dnia 8 stycznia 1951 r.
o rodkach farmaceutycznych i odurzajcych oraz artykuach sanitarnych (Dz. U.
Nr 1, poz. 4) oraz ustawie z dnia 19 kwietnia 1969 r. Kodeks karny (Dz. U. Nr 13,
poz. 94 ze zm.).
Pierwsz regulacj o charakterze kompleksowym bya natomiast ustawa
z dnia 31 stycznia 1985 r. o zapobieganiu narkomanii (Dz. U. Nr 4, poz. 15)
zastpiona pniej ustaw z dnia 24 kwietnia 1997 r. o przeciwdziaaniu narkomanii
(Dz. U. Nr 75, poz. 468 ze zm.; dalej ustawa z 1997 r.). To wanie ten akt prawny
bezporednio poprzedza aktualnie obowizujce przepisy, dlatego te warto
przytoczy jego adekwatne z punktu widzenia skargi konstytucyjnej przepisy.
Zgodnie z pierwotnym brzmieniem art. 48 ustawy z 1997 r.: Kto, wbrew przepisom
ustawy, posiada rodki odurzajce lub substancje psychotropowe, podlega karze
pozbawienia wolnoci do lat 3 (ust. 1); W wypadku mniejszej wagi, sprawca
podlega karze pozbawienia wolnoci do roku, ograniczenia wolnoci albo grzywny
(ust. 2); Jeeli przedmiotem czynu, o ktrym mowa w ust. 1, jest znaczna ilo

- 23 -
rodkw odurzajcych lub substancji psychotropowych, sprawca podlega karze
pozbawienia wolnoci do lat 5 i grzywny (ust. 3); Nie podlega karze sprawca
wystpku okrelonego w ust. 1, ktry posiada na wasny uytek rodki odurzajce lub
substancje psychotropowe w iloci nieznacznej. (ust. 4). Natomiast zgodnie
z pierwotnym brzmieniem art. 49 ustawy z 1997 r.: Kto, wbrew przepisom ustawy,
uprawia mak, z wyjtkiem maku niskomorfinowego, lub konopie, z wyjtkiem konopi
wknistych, podlega karze pozbawienia wolnoci do lat 2, ograniczenia wolnoci
albo grzywny (ust. 1); Tej samej karze podlega, kto wbrew przepisom ustawy zbiera
mleczko makowe, opium, som makow, ywic lub ziele konopi (ust. 2).
Prezentujc przepisy ustawy z 1997 r. nie mona pomin uchylenia art. 48
ust. 4 tej ustawy, ktre nastpio na mocy ustawy z dnia 26 padziernika 2000 r.
o zmianie ustawy o przeciwdziaaniu narkomanii (Dz. U. Nr 103, poz. 1097). Zmiana
ustawy z 1997 r. bya podyktowana wol zwikszenia skutecznoci cigania
dealerw narkotykw, tak aby nie mogli oni powoywa si na okoliczno
posiadania rodkw odurzajcych lub substancji psychotropowych w nieznacznej
iloci na wasny uytek (zob. uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy
o przeciwdziaaniu narkomanii, druk sejmowy nr 631/III kad.).

5. W tym miejscu wypada przedstawi oglne uwagi dotyczce zaskaronych

przepisw.
W art. 62 ust. 1 u.p.n. opisano typ podstawowy przestpstwa polegajcego na
nielegalnym (wbrew przepisom ustawy) posiadaniu rodkw odurzajcych lub
substancji psychotropowych. W doktrynie prawa za przedmiot ochrony omawianego
przepisu (dobro prawnie chronione) powszechnie uznaje si ycie i zdrowie
publiczne, jak rwnie ycie i zdrowie konkretnej osoby posiadajcej rodki
odurzajce lub substancje psychotropowe (zob. B. Kurzpa [w:] Ustawa
o przeciwdziaaniu narkomanii. Komentarz, red. A. Wany, Warszawa 2013, s. 414;
K. ucarz, A. Muszyska, Komentarz do art.62 ustawy o przeciwdziaaniu
narkomanii, LEX/el., pkt 2; T. Srogosz, Ustawa o przeciwdziaaniu narkomanii.
Komentarz, wyd. 2/2008, komentarz do art. 62; teza 7; wyrok Sdu Apelacyjnego
w Katowicach z 24 kwietnia 2008 r., sygn. akt II AKa 102/08). Dodatkowo wskazuje
si na zabezpieczenie spoeczestwa przed swobodnym, niekontrolowanym,

- 24 -
nielegalnym posiadaniem rodkw odurzajcych, psychotropowych (zob. K. ucarz,
A. Muszyska, Komentarz, pkt 2 wraz z przywoanym tam pimiennictwem), jak
rwnie prawo okrelonych podmiotw posiadajcych stosowne uprawnienia
i odpowiednie zezwolenia waciwych organw do posiadania rodkw odurzajcych
lub substancji psychotropowych w celach prawnie dopuszczalnych, wyraonych
w odpowiednich przepisach ustawy [o przeciwdziaaniu narkomanii uwaga wasna]
B. Wilanowska [w:] Ustawa o przeciwdziaaniu narkomanii. Komentarz do
wybranych przepisw karnych, red. P. Kadoczny, Warszawa 2013, s. 80. Wystpek
opisany w art. 62 u.p.n. ma charakter bezskutkowy i powszechny.
Podobnie, przedmiotem ochrony art. 63 u.p.n. jest ycie i zdrowie publiczne,
a take monopol podmiotw legalnie prowadzcych upraw wymienionych w nim
rolin i pozyskujcych z nich opium, som makow, licie koki, ywic lub ziele
konopi innych ni wkniste (zob. B. Kurzpa [w:] Ustawa, s. 437).

6. Kwestie zwizane ze rodkami odurzajcymi oraz substancjami

psychotropowymi s rwnie przedmiotem aktw prawa midzynarodowego.
W odniesieniu do rodkw odurzajcych trzeba wskaza przede wszystkim na
nastpujce umowy midzynarodowe.
Zgodnie z Jednolit konwencj o rodkach odurzajcych z 1961 r.
sporzdzon w Nowym Jorku dnia 30 marca 1961 r. (Dz. U. z 1966 r. Nr 45, poz. 277
ze zm.; dalej: konwencja z 1961 r.): Z zastrzeeniem swych ogranicze
konstytucyjnych, kada Strona podejmie takie kroki, ktre zapewni, aby uprawa,
zbir, wyrb, sporzdzanie wycigw, przetwarzanie, posiadanie, oferowanie,
oferowanie do sprzeday, rozpowszechnianie, kupno, sprzeda, dostarczanie na
jakichkolwiek warunkach, poredniczenie, wysyanie, przesyanie w tranzycie,
przewz, przywz i wywz rodkw odurzajcych, sprzeczne z postanowieniami
niniejszej konwencji, i wszelkie inne czynnoci, ktre w przekonaniu danej Strony
mog by w sprzecznoci z postanowieniami niniejszej konwencji, byy uznane za
przestpstwa karalne, w wypadku gdy popeniane s umylnie, i by aby powane
przestpstwa podlegay odpowiedniej karze, a w szczeglnoci karze wizienia lub
innej karze pozbawienia wolnoci (art. 36 ust. 1 lit (a) konwencji z 1961 r.).

- 25 -
 Natomiast w konwencji Narodw Zjednoczonych o zwalczaniu nielegalnego
obrotu rodkami odurzajcymi i substancjami psychotropowymi sporzdzonej
w Wiedniu dnia 20 grudnia 1988 r. (D. U. z 1995 r. Nr 15, poz. 69; dalej konwencja
z 1988 r.) wskazano, e: Z zastrzeeniem postanowie swej konstytucji
i podstawowych zasad swojego systemu prawnego, kada strona podejmie rodki
niezbdne do tego, aby posiadanie, nabywanie lub uprawa rodkw odurzajcych
lub substancji psychotropowych dla osobistego uytku niezgodnie z postanowieniami
Konwencji z 1961 r. z pniejszymi zmianami lub Konwencji z 1971 r. [Konwencji
o substancjach psychotropowych sporzdzonej w Wiedniu dnia 21 lutego 1971 r.,
Dz. U. z 1976 r. Nr 31, poz. 180 uwaga wasna] zostay uznane zgodnie z jej
ustawodawstwem, jeeli zostay dokonane umylnie, za przestpstwa podlegajce
karze (art. 3 ust. 2 Konwencji z 1988 r.). Trzeba w tym miejscu podkreli, e
przytoczony przepis odnosi si rwnie do konopi innych ni wkniste (zob. art. 1
lit. n konwencji z 1988 r.).

7. Ocena zaskaronej regulacji musi zosta poprzedzona nakreleniem jej

otoczenia normatywnego.
W pierwszej kolejnoci naley wskaza art. 62a u.p.n., zgodnie z ktrym:
Jeeli przedmiotem czynu, o ktrym mowa w art. 62 ust. 1 lub 3 [u.p.n. uwaga
wasna], s rodki odurzajce lub substancje psychotropowe w iloci nieznacznej,
przeznaczone na wasny uytek sprawcy, postpowanie mona umorzy rwnie
przed wydaniem postanowienia o wszczciu ledztwa lub dochodzenia, jeeli
orzeczenie wobec sprawcy kary byoby niecelowe ze wzgldu na okolicznoci
popenienia czynu, a take stopie jego spoecznej szkodliwoci. Przepis ten wszed
w ycie moc ustawy z dnia 1 kwietnia 2011 r. o zmianie ustawy o przeciwdziaaniu
narkomanii oraz niektrych innych ustaw (Dz. U. Nr 117, poz. 678; dalej: ustawa
zmieniajca). Jak stwierdzono w uzasadnieniu projektu ustawy, zaoenia
legislacyjne w zakresie ograniczenia konsumpcji narkotykw w Polsce towarzyszce
wspomnianej ustawie nie zostay zrealizowane, a ponadto doprowadziy do
powstania dwch niekorzystnych zjawisk spoeczno-prawnych: [] udaremniy
organom cigania penetracj rodowiska osb zajmujcych si wprowadzaniem do
obrotu substancji odurzajcych; po drugie wykreoway now kategori

- 26 -
przestpcw, jakimi stay si osoby uzalenione i uywajce nielegalne substancje
psychoaktywne (uzasadnienie projektu ustawy o zmianie ustawy o przeciwdziaaniu
narkomanii oraz niektrych innych ustaw, druk sejmowy nr 3420/VI kad., s. 1).
Projektodawcy dostrzegli ponadto, e od czasu wprowadzenia cakowitej penalizacji
posiadania rodkw odurzajcych i substancji psychotropowych znaczco wzrosa
liczba osb skazanych za czyn posiadania rodkw odurzajcych lub substancji
psychotropowych, za kryminalizacja uytkownikw narkotykw znaczco
ograniczya zgaszanie si do leczenia, uniemoliwia stosowanie na szerok skal
programw redukcji szkd spoecznych i zdrowotnych, sparaliowaa kontakt
terapeutyczny, leczniczy, czy korekcyjno-edukacyjny, szczeglnie w grupie
najmodszych uytkownikw narkotykw, powodujc przy tym powane
konsekwencje ekonomiczne zwizane ze ciganiem sprawcw omawianych
przestpstw (zob. ibidem).
Artyku 62a u.p.n. stanowi zatem odpowied na opisane wyej negatywne
zjawiska obserwowane w obszarze polityki narkotykowej. Jak bowiem wynika
z bada na ktre powoa si projektodawca olbrzymia wikszo spraw
o przestpstwa z art. 62 ust. 1 lub 2 ustawy o przeciwdziaaniu narkomanii dotyczy
posiadania dwch rodkw a mianowicie marihuany oraz amfetaminy, przy czym
znaczna ich cz to sprawy drobne, a nawet niezwykle drobne, dotyczce
posiadania bardzo niewielkich iloci przeznaczonych ewidentnie na cele wasnej
konsumpcji. W wielu takich sprawach, ktre w Polsce kocz si wyrokami
skazujcymi, chodzi o iloci rodkw, ktre w innych krajach UE s prawnie
irrelewantne i umoliwiaj stosowanie oportunizmu cigania (ibidem, s. 11), co
przemawia za niecelowoci stosowania wobec pewnej grupy osb posiadajcych
narkotyki represji prawnokarnej.

8. Uzasadnieniem oglnie pojmowanej polityki antynarkotykowej jest przede

wszystkim przekonanie o szkodliwym wpywie niektrych substancji na organizm
czowieka oraz ich potencjale uzaleniajcym. W konsekwencji dziaania pastwa
w tym zakresie nakierowane s nie tylko na ochron zdrowia spoeczestwa (chocia
ten cel naley wysun na plan pierwszy), ale rwnie na zapobieganie zjawisku
narkomanii, ktrego oddziaywanie mona ocenia, jako wykraczajce swoim

- 27 -
zasigiem poza jednostkowe przypadki szkodliwego uywania czy naduywania
narkotykw.
W celu zobrazowania skutkw uywania konopi innych ni wkniste, Sejm
odwoa si do ekspertyzy opracowanej w Instytucie Psychiatrii i Neurologii
w Warszawie (zaakceptowanej przez Polskie Towarzystwo Psychiatryczne)
obszernie zreferowanej (wraz z odesaniem do odnonych publikacji naukowych)
w odpowiedzi podsekretarza stanu w Ministerstwie Zdrowia z upowanienia
ministra na interpelacj poselsk nr 1801 w sprawie niedozwolonego uywania
konopi (cannabis) w celach medycznych (tre odpowiedzi dostpna na stronie
internetowej Sejmu).
Z przywoanej ekspertyzy wynika, e preparaty marihuany (konopi indyjskich,
Cannabis sativa) zawieraj ponad 400 zidentyfikowanych zwizkw chemicznych,
z ktrych najsilniejsze dziaanie psychoaktywne wywiera 9-delta-tetrahydrokanabinol
(THC). Kanabinole wpywaj na receptory kanabinoidowe, ktre znajduj si
strukturach mzgu zwizanych z wieloma procesami fizjologicznymi, m.in.
funkcjonowaniem poznawczym, procesami pamiciowymi, odczuwaniem blu oraz
koordynacj ruchow. Kanabinole podstawiaj si za naturalny neuroprzekanik,
jakim jest anandamid, s jednak od niego bardziej aktywne i maj duszy okres
dziaania. Wrd negatywnych nastpstwem uywania marihuany wymienia si
nastpujce.
Po pierwsze, konsumpcja marihuany moe powodowa wystpowanie
efektw niepodanych przez osob j uywajc Najczstsze z nich to reakcje
lkowe i napady paniki. Lk moe przybiera nasilenie psychotyczne [] Ok. 20-
30% osb uywajcych marihuan doznaje nagych krtkotrwaych dozna lkowych
[] Napady silnego lku przypominajce napady lku panicznego, dysforii,
odczuwanie depersonalizacji, zaburzenia wiadomoci, stany maniakalne
i krtkotrwae psychozy, przypominajce schizofreni paranoidaln, mog
wystpowa jednak i u osb bez predyspozycji do tych zaburze (brak podobnych
epizodw w przeszoci, brak osb w rodzinie chorujcych na podobne zaburzenia)
oraz bez ewidentnych czynnikw zewntrznych i psychicznych sprzyjajcych
podobnym reakcjom. Tego typu stany lkowe i psychotyczne mog by przyczyn
zachowa autoagresywnych i agresywnych.

- 28 -
 Po drugie, wskazuje si, e: Istotnym problemem moe by wpyw kanabinoli
na koncentracj uwagi i sprawno psychomotoryczn, co w poczeniu z nastrojem
euforycznym i zmniejszonym krytycyzmem moe prowadzi do zwikszonej
wypadkowoci [...] Wpyw ten utrzymuje si znacznie duej ni wpyw na nastrj.
Po trzecie, badania potwierdzaj zwizki pomidzy uywaniem marihuany
a wystpowaniem psychoz Mimo niepenego poznania mechanizmw
psychozotwrczego dziaania marihuany, panuje powszechna zgodno co do
statystycznie czstszego wystpowania psychoz (w tym o obrazie zblionym do
schizofrenii) u osb palcych marihuan [] Ostatnie dziesiciolecie przynioso
liczne dowody na sprawcz rol THC w patogenezie psychoz [...] Dowiedzione jest,
e uywanie kanabinoli przyspiesza pocztek psychoz schizofrenicznych u osb
predysponowanych i zwiksza liczb objaww wytwrczych.
Po czwarte, uywanie marihuany moe prowadzi do wystpienia tzw. zespou
amotywacyjnego, ktry polega na zmniejszeniu zainteresowania yciem
spoecznym, zawonym gwnie do zachowa typowych dla podkultury
(zainteresowania zdobywaniem marihuany i eksperymentowanie z innymi rodkami,
powicanie duej iloci czasu doznawaniu poszerzenia wiadomoci, zwikszonej
empatii itp.), wycofaniem si z penienia tradycyjnych rl spoecznych, co skutkuje
zazwyczaj nisz pozycj spoeczn, ni wynikaoby to z potencjau intelektualnego
i innych zdolnoci.
Po pite, wykazano, e palenie marihuany wie si z wiksz czstoci
pniejszego wystpowania zaburze depresyjnych, cho zwizek ten jest sabszy
ni w przypadku psychoz [...]. Niemniej osoby naduywajce cannabis miay objawy
depresyjne 4-krotnie czciej ni niepalcy marihuany [...] Mechanizmy tego wpywu
s niedostatecznie wyjanione.
Po szste, autorzy ekspertyzy prezentuj stanowisko, e przewleka
ekspozycja na kanabinole wyranie wpywa negatywnie na szereg funkcji
poznawczych, w tym pami, zdolnoci do koncentracji uwagi, motywacj i funkcje
psychomotoryczne [] Niewykluczone, e upoledzenie funkcji poznawczych moe
mie podoe w trwaym uszkodzeniu struktur mzgu. W ostatnim 10-leciu
stwierdzono, e przewleke uywanie marihuany wie si z upoledzeniem struktury

- 29 -
morfologicznej, funkcji, przepywu krwi i metabolizmu gwnie w okolicy
przedczoowej, hipokampie i mdku [...].
Po sidme, przewleke palenie marihuany wie si z wystpowaniem
szeregu powika i ryzyk zaburze somatycznych. Wymieni trzeba w tym miejscu
przede wszystkim ryzyko zaburze krenia, przewlekych stanw zapalnych
oskrzeli, zmniejszenie odpornoci organizmu, wpyw na ukad rozrodczy ([T]am
gdzie doszo do zapodnienia, kanabinole i inne toksyczne rodki zawarte w palonej
marihuanie przechodz do podu. Podobnie kanabinole znajduj si w pokarmie
palcych matek. Skutkowa to moe opnionym rozwojem psychicznym dzieci
w wieku do lat 3 [...]).
Wszystkie wymienione wyej zjawiska naley skonfrontowa z ryzykiem
uzalenienia. W przypadku marihuany ocenia si, e ok. 7-10% osb, ktre
kiedykolwiek uywao marihuany popada w uzalenienie [...], a odsetek ten zwiksza
si do 20-30%, gdy bada si populacj, ktra miaa kontakt z marihuan kilka razy
[...] Obraz kliniczny uzalenienia od kanabinoli najczciej spenia wikszo
wspczesnych kryteriw uzalenienia, cho objawy neurobiologiczne (tolerancja,
zesp abstynencyjny) s sabiej wyraone.
Wymienione wyej okolicznoci pozwalaj na stwierdzenie, e konsumpcja
marihuany ma szkodliwy wpyw na zdrowie, co uzasadnia przedsiwzicie przez
wadze publiczne okrelonych rodkw nakierowanych na ograniczenie jej spoycia.

9. Jak wskazano, celem zakazu produkcji oraz posiadania (w tym na wasny

uytek) konopi innych ni wkniste jest ochrona zdrowia. Powysze ograniczenia
mog by rozpatrywane w kontekcie konstytucyjnego prawa do prywatnoci,
bowiem jak zauway sd konstytucyjny w sferze ycia osobistego jednostki mieci
si rwnie prawo do decydowania o ochronie wasnego ycia i zdrowia (wyrok TK
z 9 lipca 2009 r., sygn. akt SK 48/05). Tym samym obwarowanie sankcj
prawnokarn zachowa nakierowanych na spoywanie marihuany niewtpliwie
ogranicza prawo jednostki do decydowania o swoim postpowaniu, w tym do
naraania wasnego zdrowia lub ycia. Wobec powyszego niezbdne jest
skonfrontowanie zaskaronych przepisw z art. 31 ust. 3 Konstytucji, ktry wyznacza
granice limitowania wszystkich praw i wolnoci konstytucyjnych.

- 30 -
 Naley stwierdzi na wstpie, e nie budzi wtpliwoci dopenienie przez
prawodawc przesanki formalnej sprowadzajcej si do wymogu zachowania
ustawowej formy ograniczenia.
W dalszej kolejnoci naley rozway, czy wprowadzone ograniczenie
znajduje oparcie w katalogu wartoci chronionych, wymienionych w art. 31 ust. 3
Konstytucji. Rwnie na tak postawione pytanie naley, zdaniem Sejmu,
odpowiedzie twierdzco. W art. 31 ust. 3 ustawy zasadniczej wymieniono bowiem
explicite ochron zdrowia. Naley mie przy tym na uwadze, e: Ograniczenia
majce na celu ochron zdrowia mona najczciej sprowadzi do ochrony praw
innych osb. Ochrona zdrowia moe jednak by powoywana rwnie dla
uzasadnienia ograniczenia danego prawa take w przypadku, gdy chodzi o ochron
zdrowia osoby, ktrej to ograniczenie dotyczy (K. Wojtyczek, Granice ingerencji
ustawodawczej w sfer praw czowieka w Konstytucji RP, Krakw 1999, s. 192).
Cytowany pogld znalaz aprobat w orzecznictwie Trybunau Konstytucyjnego, ktry
stwierdzi, e: Zwizek omawianej wartoci z ochron jednostki jest bezporedni
i oczywisty, ale skoro mowa o zdrowiu publicznym naley je postrzega
w szerszym wymiarze, m.in. jako obowizek zapewnienia takiego kontekstu
prawnego i spoecznego, by usuwa zarwno zewntrzne zagroenia zdrowia
jednostki (np. zwalczanie chorb zakanych, pomoc w sytuacjach nadzwyczajnych,
opieka medyczna), jak i eliminowa pokusy skaniajce jednostk do dobrowolnego
niszczenia swojego zdrowia (wyrok TK z 9 lipca 2009 r., sygn. akt SK 48/05 wraz
z przywoanym tam pimiennictwem). Innymi sowy ograniczenie przez
ustawodawc zakresu korzystania z wolnoci ze wzgldu na ochron zdrowia moe
si odnosi zarwno do ochrony zdrowia caego spoeczestwa czy poszczeglnych
grup, jak i zdrowia poszczeglnych osb (ibidem). Konkludujc t cz rozwaa
Sejm stwierdza, e cele zakazw sformuowanych w zaskaronych przepisach
mona uzna za usprawiedliwione przesank ochrony zdrowia wynikajc z art. 31
ust. 3 Konstytucji.
Na marginesie mona zauway, e omawiane zakazy znajduj oparcie take
w innej z przesanek wskazanych w art. 31 ust. 3 Konstytucji, a mianowicie
w ochronie praw i wolnoci innych osb. Taki schemat argumentacyjny
zaprezentowa Trybuna w przywoywanym wyroku z 9 lipca 2009 r., sygn. akt

- 31 -
SK 48/05. Rozstrzygajc o zgodnoci z Konstytucj ustawowego nakazu zapinania
pasw bezpieczestwa w samochodzie sd konstytucyjny doszed do wniosku, e:
Nie jest potrzebne szczegowe uzasadnianie tezy, e skutki kalectwa lub mierci
kierowcw i pasaerw pojazdw samochodowych mog negatywnie oddziaywa na
czonkw ich rodzin. Nadto, skutki te s w stanie obciy cae spoeczestwo, ktre
ponosi koszty wypacanych tej osobie lub czonkom jej rodziny wiadcze
pieninych z ubezpieczenia chorobowego i rentowego, a take koszty wiadcze
pokrywane z ubezpieczenia zdrowotnego (np. koszty opieki lekarskiej, pobytu
w szpitalu, rehabilitacji, lekw). Zdaniem Sejmu powyszy pogld mona
transponowa na grunt niniejszej sprawy, wskazujc zarwno na negatywny wpyw
uzalenienia na najblisze otoczenie osoby uzalenionej, jak i na koszty leczenia
ponoszone ze rodkw publicznych.
Dalsza analiza zaskaronych regulacji w kontekcie zgodnoci ze standardem
wynikajcym z art. 31 ust. 3 Konstytucji wymaga odpowiedzi na pytanie, czy
wprowadzona regulacja ustawowa jest w stanie doprowadzi do zamierzonych przez
ni skutkw (jest przydatna), jest wymagana do ochrony interesu publicznego,
ktremu suy (jest niezbdna), a ponadto, czy jej korzyci pozostaj w odpowiedniej
proporcji do ciarw nakadanych przez ni na obywatela (jest proporcjonalna
w cisym tego sowa znaczeniu) zob. m.in. wyroki TK z: 11 kwietnia 2000 r.,
sygn. akt K. 15/98; 11 kwietnia 2006 r., sygn. akt SK 57/04; 2 lipca 2007 r., sygn. akt
K 41/00.
Jeeli idzie o kwesti przydatnoci, Sejm zwraca uwag, e niezalenie od
dziaa nakierowanych na prewencj indywidualn, polityka antynarkotykowa musi
uwzgldnia sfer podaow substancji odurzajcych. Wprowadzenie powszechnej
i bezwzgldnej penalizacji posiadania okrelonych rodkw byo wynikiem trudnoci
w pracy organw cigania zwizanych z ocen, czy osoba posiadajca np. konopie
inne ni wkniste ma zamiar ich rozpowszechniania i udzielania innym osobom, czy
te ich konsumpcji we wasnym zakresie. Powysze naley odnie rwnie do
uprawy konopi innych ni wkniste. W takim ujciu mona mwi o przydatnoci
zaskaronych regulacji ze wzgldu na oglnie pojmowan prewencj (funkcj
odstraszajc zakazu karnego), jak i z uwagi na zapobieganie sytuacjom, w ktrych
prawo (legitymowane celami opisanymi wyej) byoby nieskuteczne w odniesieniu do

- 32 -
sytuacji oczywicie sprzecznymi z wartociami konstytucyjnymi oraz wynikajcymi
z przyjtych zobowiza midzynarodowych (do ktrych naley zaliczy np. handel
narkotykami).
Oceniajc natomiast zaskarone przepisy przez pryzmat niezbdnoci
i proporcjonalnoci sensu stricto trzeba przypomnie art. 62a u.p.n., zgodnie
z ktrym jeeli posiadanie dotyczy rodkw odurzajcych lub substancji
psychotropowych w iloci nieznacznej, przeznaczone na wasny uytek sprawcy,
postpowanie mona umorzy rwnie przed wydaniem postanowienia o wszczciu
ledztwa lub dochodzenia, jeeli orzeczenie wobec sprawcy kary byoby niecelowe
ze wzgldu na okolicznoci popenienia czynu, a take stopie jego spoecznej
szkodliwoci. Prezentowane rozwizanie koryguje represyjno zaskaronych
przepisw, jednoczenie pozostajc w zgodzie z przyjtymi przez ustawodawc
zaoeniami polityki narkotykowej. Naley przy tym zauway, e w pierwszym roku
obowizywania art. 62a u.p.n. prokuratorzy umorzyli cznie 2145 postpowa, co
w doktrynie prawa zostao okrelone jako szeroki zakres zastosowania omawianego
przepisu (zob. B. Wilamowska [w:] Ustawa, s. 101).
Na marginesie warto odnotowa, e polskie regulacje, jakkolwiek mogce
uchodzi za surowe, nie stanowi ewenementu w porwnaniu z prawodawstwem
innych pastw europejskich. Przykadowo mona wskaza, e w prawie niemieckim
kryminalizacji podlegaj zachowania zarwno nakierowane na dostarczanie
okrelonych substancji innym osobom, jak i wynikajce z osobistego
zapotrzebowania, jednake moliwe jest odstpienie od cigania pewnych kategorii
czynw o charakterze konsumenckim ju na etapie postpowania
przygotowawczego na podstawie decyzji prokuratora, jeli spenione s nastpujce
warunki: niewielka wina sprawcy, brak interesu w ciganiu oraz jeeli przedmiotem
przestpstwa jest niewielka ilo rodkw odurzajcych przeznaczonych na wasny
uytek (J. Sobeyko, P. Bejnarowicz, Prawo wobec narkotykw i narkomanii. Polska
na tle niektrych pastw europejskich, Infos 2011, nr 14, s. 3).
Konkludujc naley przypomnie, e: Skoro z Konstytucji wynika pewien
obiektywny system wartoci, to na ustawodawcy ciy obowizek stanowienia prawa
o takiej treci, by zapewni ochron i realizacj tych wartoci w moliwie najszerszym
zakresie. Proklamowanie prawnej ochrony ycia w art. 38 Konstytucji,

- 33 -
tj. w pierwszym przepisie konstytucyjnym dotyczcym wolnoci i praw osobistych,
wiadczy o miejscu ycia ludzkiego w hierarchii wartoci chronionych przez prawo
i o koniecznoci jego ochrony. W podobny sposb naley interpretowa art. 68 ust. 1
Konstytucji, statuujcy prawo jednostki do ochrony zdrowia. Take z tego przepisu
naley wywie nakaz podejmowania przez wadze publiczne dziaa, ktre s
konieczne dla naleytej ochrony i realizacji tego prawa (wyrok TK z 9 lipca 2009 r.,
sygn. akt SK 48/05), za spoczywajcy na ustawodawcy obowizek dostatecznej
ochrony wartoci konstytucyjnych obliguje go do ustanowienia odpowiednich
uregulowa, a ponadto takich rodkw ochrony, ktre stworz wystarczajce
gwarancje ich przestrzegania i egzekwowania. Gwarancje te za mog mie rozmaity
charakter cywilny, administracyjny, w ostatecznoci za rwnie i karny wyrok
TK z 9 padziernika 2001 r., sygn. akt SK 8/00.
W wietle powyszego Sejm wnosi o uznanie, e art. 62 ust. 1 oraz art. 63
ust.1 u.p.n., w zakresie w jakim dotycz konopi innych ni wkniste, s zgodne
z art. 47 w zwizku z art. 31 ust. 3 Konstytucji.

10. Przedstawione argumenty naley odnie rwnie do zarzutu naruszenia

art. 40 Konstytucji, przez odmwienie prawa do leczenia zgodnie z wasnym
wyborem pod grob odpowiedzialnoci karnej pozbawienia wolnoci lub
przymusowego leczenia uzalenienia od substancji, ktra jest lekarstwem. Trzeba
jednak przypomnie, e wobec jednoznacznego sformuowania skargi konstytucyjnej
poza zakresem rozwaa w tej czci pozosta musi kwestia przymusowego
leczenia.
W pierwszej kolejnoci naley stwierdzi, e fakt, i zaskarone przepisy nie
przewiduj wyjtkw, w ktrych dopuszczalne byoby posiadanie (lub uprawa) konopi
innych ni wkniste na cele uznawane przez konsumenta za medyczne jest
wynikiem przyjtego modelu polityki narkotykowej. Zaskarone przepisy wyraaj
oglne zakazy, ktre mog by (odnonie do art. 62 ust. 1 u.p.n.) korygowane w toku
postpowania karnego za pomoc stosowania m.in. art. 62a u.p.n. pozwalajcego na
umorzenie postpowania. Rwnie i oglne zasady prawa karnego dotyczce
wymierzania i odbywania kary pozbawienia wolnoci pozwalaj na uwzgldnienie
warunkw osobistych sprawcy przestpstwa. I tak zgodnie z art. 59 1 k.k.: Jeeli

- 34 -
przestpstwo jest zagroone kar pozbawienia wolnoci nieprzekraczajc 3 lat albo
kar agodniejszego rodzaju i spoeczna szkodliwo czynu nie jest znaczna, sd
moe odstpi od wymierzenia kary, jeeli orzeka rwnoczenie rodek karny, a cele
kary zostan przez ten rodek spenione. Istnieje ponadto moliwo warunkowego
umorzenia postpowania na podstawie art. 66 1 k.k., zgodnie z ktrym: Sd moe
warunkowo umorzy postpowanie karne, jeeli wina i spoeczna szkodliwo czynu
nie s znaczne, okolicznoci jego popenienia nie budz wtpliwoci, a postawa
sprawcy nie karanego za przestpstwo umylne, jego waciwoci i warunki osobiste
oraz dotychczasowy sposb ycia uzasadniaj przypuszczenie, e pomimo
umorzenia postpowania bdzie przestrzega porzdku prawnego, w szczeglnoci
nie popeni przestpstwa. Trzeba podkreli, e z uwagi na zagroenie kar
wskazane w zaskaronych przepisach (do 3 lat pozbawienia wolnoci) obie
wymienione instytucje mog znale zastosowanie do sprawcw przestpstw
opisanych w zakwestionowanych regulacjach. Moliwe jest wreszcie warunkowe
zawieszenie wykonania orzeczonej kary pozbawienia wolnoci na podstawie art. 69
1 k.k. Jeeli za idzie o wykonywanie kary pozbawienia wolnoci wypada
przywoa waciwe przepisy ustawy z dnia 6 czerwca 1997 r. Kodeks karny
wykonawczy (Dz. U. Nr 90, poz. 557 ze zm.; dalej: k.k.w.). Na podstawie art. 115 1
k.k.w. skazanemu zapewnia si bezpatne wiadczenia zdrowotne, leki i artykuy
sanitarne. Z kolei na zasadach okrelonych w art. 150 i art. 153 k.k.w. moliwe jest
odroczenie lub udzielenie przerwy w odbywaniu kary pozbawienia wolnoci z uwagi
na stan zdrowia skazanego.
Jednoczenie, jak wynika z cytowanej odpowiedzi na interpelacj poselsk
nr 1801: Ministerstwo Zdrowia z du uwag ledzi wszelkie doniesienia naukowe
nad wykorzystaniem leczniczym kanabinoli. Trzeba w tym miejscu przypomnie, e
na podstawie waciwych przepisw dopuszczono do obrotu w Polsce preparat
Sativex, w skad ktrego wchodzi delta-9-tetrahydrokannabinol. Zdaniem Sejmu nie
narusza standardu konstytucyjnego oglny zakaz posiadania okrelonych substancji,
co do ktrych wykazano szkodliwy wpyw na zdrowie, z jednoczesnym
uregulowaniem procedury, w ktrej dopuszcza si takie substancje bd ich skadniki
do uytku medycznego. Odmienna sytuacja rodziaby ryzyko kolokwialnie rzecz

- 35 -
ujmujc obchodzenia zakazw ustawowych z powoaniem si na medyczne
przeznaczenie substancji odurzajcych.
Reasumujc, Sejm stoi na stanowisku, e reglamentacja produktw
leczniczych suca ochronie zdrowia i ycia ich uytkownikw nie moe zosta
uznana za sprzeczna z zakazem poniajcego traktowania.
Wobec powyszego Sejm wnosi o uznanie, e art. 62 ust. 1 oraz art. 63 ust.1
u.p.n., w zakresie w jakim dotycz konopi innych ni wkniste, s zgodne z art. 40
Konstytucji.

MARSZAEK SEJMU
/-/ Ewa Kopacz

- 36 -