Rana jest to przerwanie cigoci tkanek pod wpywem urazu mechanicznego, poczone z

ich uszkodzeniem i z krwotokiem.

Rodzaje ran:
Kute - np. spowodowane nadepniciem na ostrze sterczcego gwodzia (rana
moe zawiera ciaa obce i by zakaona)
Cite ich brzegi s gadkie, szeroko rozwarte, krwawi obficie, goj si atwo po
zblieniu brzegw
Tuczone, miadone ich brzegi s nieregularne, tkanki otaczajce s tuczone i
zawieraj podbiegnicia krwawe, skpo krwawi, s podatne na zakaenie
Szarpane nieregularne nadarte fragmenty tkanki, s pierwotnie zabrudzone,
mog w nich znajdowa si fragmenty ubrania, rdzy, kory, wymagaj
natychmiastowej pomocy lekarskiej
Postrzaowe widoczne dwa otwory tzw. Wlot rany oraz wylot rany.
Ksane charakter ran tuczonych lub szarpanych; goj si zwykle le i ulegaj
atwo zakaeniu
Ukszenia mii widoczne dwa mae otwory pooone blisko siebie; okolica rany
jest bolesna, szybko narasta obrzk

Gojenie si rany nastpuje przez poczenie jej brzegw i wypenienie ubytkw przez ziarnin, z ktrej
wytwarza si ostatecznie blizna. W procesie gojenia naley odrni dwa procesy: rozpuszczanie, wchanianie i
uprztanie tkanek martwych oraz wypenianie ubytkw po uprztnitych, zniszczonych tkankach.
Rozrniamy trzy zasadnicze sposoby gojenia si ran: 1) gojenie si bezporednie, czyli przez rychozrost 2)
gojenie si porednie, czyli przez ziarnino wanie, 3) gojenie si pod strupem.

faza zapalna, czyli wysikowa, w ktrej nastpuje zatrzymanie krwawienia i oczyszczenie

rany,
faza rozrostu, obejmujca tworzenie si tkanki ziarninowej,
faza rnicowania, zawierajca dojrzewanie, bliznowacenie i pokrywanie nabonkiem.

Te trzy fazy gojenia si rany okrela si take jako fazy oczyszczania, ziarninowania i naskrkowania.

Zgorzel gazowa jest typem cikiego zakaenia przyrannego wywoanego najczciej

przez bakteri Clostridium perfringens. Niekiedy przyczyn zgorzeli gazowej s inne
bakterie z rodzaju Clostridium, np. Clostridium novyi, Clostridium septicum, Clostridium
heamoliticum, Clostridium sordelli, cho samemu zakaeniu towarzyszy mog take inne
drobnoustroje, ktre posiadaj zdolno bardzo szybkiego rozwoju w rodowisku ubogim
w tlen.

Tec to czsta choroba wystpujc jako powikanie po skaleczeniu lub zranieniu u ludzi i zwierzt.
Jest chorob zakan, ale nie zaraliw. Pierwszymi objawami tca s skurcze i ble mini.

Zatamowa krwotok mona poprzez:

uniesienie koczyny,
ucisk rczny w miejscu wypywu krwi,
zaoenie opatrunku uciskowego.
Uniesienie koczyny stosujemy przy mniejszych krwotokach (rys. 25). Ucisk rczny stosowany jest w
duych krwotokach.
W sytuacji masywnego krwotoku mona ucisn krwawic ran bezporednio wasn doni. Lepiej
jednak przed uciskiem ran przykry gaz opatrunkow (rys. 26).
W wyniku uszkodzenia naczynia dochodzi do krwotoku, ze wzgldu na mechanizm urazu krew

moe wydostawa si na zewntrz, bd do wewntrz jam ciaa.

Przyczyn krwotoku zewntrznego moe by gwatowny uraz z uszkodzeniem skry, otwarte

zamanie, gdzie krawdzie koci uszkadzaj naczynie.

Krwotok wewntrzny moe by spowodowany przez samoistne pknicie chorego naczynia

np. ttniaka, przez tpy uraz, przy ktrym nie doszo do uszkodzenia skry, przez zamanie

zamknite, gdzie odamy kostne niszcz naczynie nie uszkadzajc skry. Mae uszkodzenia,

dziki krzepliwoci zamykaj si samoistnie.

Mechanizmem obronnym przed nadmiern utrat krwi jest zdolno do obkurczania ciany

przerwanej ttnicy, po pewnym czasie skurcz ustpuje i dochodzi do silniejszego krwawienia.

Celem pierwszej pomocy jest zawsze zapobieganie dalszej utracie krwi.

ylny

Ttniczy

Woniczkowy
Krew z nosa (krwotok z nosa) to powszechna dolegliwo, ktra moe mie rne przyczyny - od
przemczenia, przez infekcje i urazy nosa, po zaburzenia krzepliwoci krwi. Jeli krwawienia
pojawi si nagminnie, naley uda si do lekarzaNadawane kolory oznaczaj kolejno:
Czerwony pacjent priorytetowy, ewakuacja, pomoc medyczna i transport w

pierwszej kolejnoci. Pacjent przy waciwej opiece medycznej rokuje na

przeycie i powrt do zdrowia.
ty pacjenci, ktrzy odnieli obraenia i wymagaj pomocy medycznej,

jednak opnienie w jej wdroeniu nie zagraa ich yciu. Ich waciwe
leczenie powinno rozpocz si najpniej w pierwszej dobie od zdarzenia.
Zielony s to pacjenci, ktrzy przeyj, niezalenie od rodzaju udzielonej

pomocy.
Czarny pacjenci prawdopodobnie nie do uratowania w danej sytuacji.

Pierwotnie poza zaoeniem, e poszkodowany nie oddycha po udronieniu

grnych drg oddechowych do tej grupy zaliczano take poszkodowanych z
oparzeniami prawie caej powierzchni ciaa, rozlegymi zmiadeniami,
cikimi obraeniami czaszki z widoczn tkank mzgow.

Definicja zama okrela je jako czciowe lub cakowite przerwanie cigoci koci.

Zamania zwaszcza koci dugich s zawsze bardzo niebezpieczne. Mona je podzieli na zamania zupene
jeli ko zostaa przerwana w caym obwodzie, na zamania czciowe (tzw. zamanie zielonej gazki) i
zamania wieloodamowe jeli nastpio przerwanie koci dzielce j na wicej ni dwa fragmenty.
Inne rodzaje zama wyrnia si na podstawie uszkodzenia skry. Jeli jej struktura nie zostaa naruszona,
mwimy o zamaniu zamknitym; kiedy zamana ko przerywa skr to zamanie jest otwarte. Jeli
fragmenty koci po zamaniu s wgniecione w siebie, mwimy o zamaniu zaklinowanym.

Zamania zmczeniowe powstaje w wyniku powtarzajcych si przecie koczyny; zamanie powizane z

chorob (zapaleniem, nowotworem) okrela si jako patologiczne.

Czasem moe doj do tzw. zamania awulsyjnego, kiedy ko nie tylko ulega cakowitemu przerwaniu, ale te
nastpuje oderwanie jej fragmentu. Tego rodzaju

zamania spowodowane s uszkodzeniem wystpw kostnych. Dochodzi do nich, jeli minie staj si silniejsze
i bardziej wytrzymae ni ich kostne przyczepy. Zama awulsyjnych doznaj gwnie sportowcy.