Warszawa, 11 maja 2010 r.

SEJM
RZECZYPOSPOLITEJ POLSKIEJ
VI kadencja
Prezes Rady Ministrów
DSPA-140-43(5)/10

Pan
Bronisław Komorowski
Marszałek Sejmu
Rzeczypospolitej Polskiej

Przekazuję przyjęte przez Radę Ministrów stanowisko wobec

komisyjnego projektu ustawy

- o zmianie ustawy - Kodeks

postępowania administracyjnego oraz
ustawy - Ordynacja podatkowa (druk nr
2898).

Jednocześnie informuję, że Rada Ministrów upoważniła Ministra

Finansów do reprezentowania Rządu w tej sprawie w toku prac parlamentarnych.

(-) Donald Tusk

 Stanowisko Rządu
do komisyjnego projektu ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania
administracyjnego oraz ustawy - Ordynacja podatkowa (druk sejmowy nr 2898)

1. Projekt ustawy o zmianie ustawy – Kodeks postępowania administracyjnego oraz ustawy -

Ordynacja podatkowa zakłada wprowadzenie zmian, odpowiednio w art. 50 § 1 ustawy z dnia
14 czerwca 1960 r. - Kodeks postępowania administracyjnego (Dz. U. z 2000 r. Nr 98, poz.
1071, z późn. zm.) oraz w art. 155 § 1 ustawy z dnia 29 sierpnia 1997 r. – Ordynacja
podatkowa (Dz. U. z 2005 r. Nr 8, poz. 60, z późn. zm.), które mają na celu zagwarantować
preferowanie, przez organy administracji publicznej oraz organy podatkowe, pisemnej formy
składania wyjaśnień, zeznań lub dokonania określonej czynności na wezwanie organu w
postępowaniu administracyjnym oraz postępowaniu podatkowym.
Zgodnie z projektowanym art. 50 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego organ
administracji publicznej może wzywać osoby do udziału w podejmowanych czynnościach i
do złożenia wyjaśnień lub zeznań na piśmie, a w razie konieczności osobiście lub przez
pełnomocnika, jeżeli jest to niezbędne dla wyjaśnienia stanu faktycznego lub rozstrzygnięcia
sprawy. Z uzasadnienia do projektu ustawy wynika, że zmiana powyższego przepisu „(...)
sprowadza się do zmiany szyku przepisu poprzez uwypuklenie składania wyjaśnień lub zeznań
na piśmie jako podstawowego sposobu realizacji obowiązku wynikającego z wezwania
organu administracji publicznej.”.
Natomiast w myśl projektowanego art. 155 § 1 ustawy – Ordynacja podatkowa organ
podatkowy może wezwać stronę lub inne osoby do złożenia wyjaśnień, zeznań lub dokonania
określonej czynności na piśmie, a w razie konieczności osobiście lub przez pełnomocnika,
jeżeli jest to niezbędne dla wyjaśnienia stanu faktycznego lub rozstrzygnięcia sprawy. Z
uzasadnienia do projektu wynika, że zmiany w tym przepisie dokonano „w celu zachowania
symetrii” z przepisem art. 50 § 1 Kodeksu postępowania administracyjnego.
2. Ponadto proponuje się ujednolicenie przepisów dotyczących wezwań w obu ustawach
poprzez wprowadzenie do ustawy – Ordynacja podatkowa przepisu nakładającego na organ
podatkowy obowiązek dołożenia starań, aby zadośćuczynienie wezwaniu organu nie było
uciążliwe dla osób wzywanych (regulacja proponowana w zdaniu drugim art. 155 § 1 ustawy
– Ordynacja podatkowa jest wzorowana na obecnym art. 50 § 2 Kodeksu postępowania
administracyjnego). Dostosowaniem do art. 50 § 3 Kodeksu postępowania administracyjnego
ma być też zmiana art. 155 § 2 ustawy – Ordynacja podatkowa polegająca na zobowiązaniu

1
organu podatkowego do uwzględniania okoliczności w jakich znajduje się osoba, jeżeli
realizacja wezwania musi być dokonana osobiście w miejscu pobytu osoby.

1. W ocenie Rady Ministrów wprowadzenie zmian w przepisach art. 50 § 1 Kodeksu

postępowania administracyjnego oraz art. 155 § 1 ustawy – Ordynacja podatkowa (zdanie
pierwsze) nie wydaje się bezwzględnie konieczne. Nie ma wystarczających podstaw aby
stwierdzić, iż obecnie organy administracji i organy podatkowe nadużywają instytucji
wezwania do osobistego stawiennictwa strony lub jej pełnomocnika. Z praktyki stosowanej
przez organy administracji oraz organy podatkowe wynika, że forma pisemna jest formą
dominującą w kontaktach organów z osobami biorącymi udział w postępowaniu. Wyjaśnienia
uczestników postępowania też są zazwyczaj składane w formie pisemnej. Nie wydaje się więc
aby proponowane zmiany wpłynęły znacząco na praktykę organów. Tym samym
projektowaną zmianę należy oceniać jedynie w aspekcie profilaktyki oraz działania w celu
pogłębiania zaufania obywateli do organów państwa oraz kultury prawnej, a nie jako
rozwiązywanie rzeczywistego problemu naruszania przez organy administracji zasady
niezbędności osobistego stawiennictwa strony, pełnomocnika lub innego uczestnika
postępowania.
Mając jednak na uwadze, że cele realizowane przez projekt zasługują na uznanie,
Rada Ministrów kierunkowo pozytywnie opiniuje zmiany art. 50 § 1 Kodeksu postępowania
administracyjnego oraz art. 155 § 1 ustawy – Ordynacja podatkowa (zdanie pierwsze).

Odnosząc się natomiast szczegółowo do projektu ustawy należy zauważyć, że

zaproponowana redakcja art. 155 § 1 ustawy – Ordynacja podatkowa budzi wątpliwości.
Projektowany przepis ustala swoistą hierarchię sposobów realizacji wezwania. Podstawowym
sposobem zadośćuczynienia wezwaniu jest udzielenie odpowiedzi na piśmie ale, co trzeba
podkreślić, przez stronę lub inne osoby, ale nie przez pełnomocnika. Według projektu
komisyjnego wyjątkami od tej zasady, traktowanymi jak się wydaje równorzędnie (spójnik
„lub”), są: osobiste stawiennictwo strony lub zadośćuczynienie wezwaniu przez
pełnomocnika (w każdej formie a więc poprzez pismo pełnomocnika oraz przez osobiste
stawiennictwo pełnomocnika). Zadośćuczynienie wezwaniu przez pełnomocnika (pisemne
lub osobiste) w postępowaniu podatkowym traktowane byłoby jak wyjątek, co wydaje się
zaprzeczać instytucji pełnomocnika. O wezwaniu strony lub pełnomocnika do dokonania
określonej czynności decyduje charakter danej czynności (art. 136 ustawy – Ordynacja
podatkowa). W przypadku czynności wymagających osobistego działania strony np.
przesłuchanie strony w charakterze świadka (art. 199 ustawy – Ordynacja podatkowa), organ
2
podatkowy kieruje wezwanie do strony, a pełnomocnika zawiadamia o takiej czynności.
Natomiast w przypadkach niewymagających osobistego działania strony wezwanie do
dokonania danej czynności jest kierowane do pełnomocnika (art. 145 § 2 ustawy – Ordynacja
podatkowa). Projektowana redakcja przepisu art. 155 § 1 ustawy – Ordynacja podatkowa
ogranicza prawo strony do bycia reprezentowaną przez pełnomocnika. Takie rozwiązanie jest
niezasadne.
Analogiczne wątpliwości budzi projektowany art. 50 § 1 Kodeksu postępowania
administracyjnego.

Zakładając, że intencją projektodawców jest zagwarantowanie pierwszeństwa zasadzie

pisemnej formie zadośćuczynienia na wezwanie organu (przez stronę lub jej pełnomocnika)
proponuje się następujące brzmienie przepisów:

1 ) Kodeks postępowania administracyjnego

„Art. 50. § 1. Organ administracji publicznej może wzywać osoby lub pełnomocników do
udziału w podejmowanych czynnościach i do złożenia wyjaśnień lub zeznań na piśmie, a w
razie konieczności osobiście, jeżeli jest to niezbędne dla wyjaśnienia stanu faktycznego lub
rozstrzygnięcia sprawy.”.

2) Ustawa – Ordynacja podatkowa

„Art. 155. § 1. Organ podatkowy może wezwać stronę, pełnomocnika lub inne osoby do
złożenia wyjaśnień, zeznań lub dokonania określonej czynności na piśmie, a w razie
konieczności osobiście, jeżeli jest to niezbędne dla wyjaśnienia stanu faktycznego lub
rozstrzygnięcia sprawy.
§ 2. Organ podatkowy jest obowiązany dołożyć starań, aby zadośćuczynienie wezwaniu nie
było uciążliwe.
§ 3. Jeżeli osoba wezwana nie może stawić się z powodu choroby, kalectwa lub innej ważnej
przyczyny, organ podatkowy może przyjąć wyjaśnienie lub zeznanie albo dokonać czynności
w miejscu pobytu tej osoby, jeżeli pozwalają na to okoliczności, w jakich znajduje się ta
osoba.”.
Wydaje się, że zaproponowane brzmienie, odpowiednio art. 50 § 1 Kodeksu postępowania
administracyjnego oraz art. 155 § 1 ustawy – Ordynacja podatkowa, lepiej realizuje cele
wskazane w uzasadnieniu projektowanej ustawy. Promując pisemność reakcji na wezwanie
jednocześnie zagwarantuje się ochronę przed nadmiernym stawiennictwem każdej osobie
uczestniczącej w postępowaniu, bez względu na jej status procesowy.
3
Ad 2. Zmiany w ustawie – Ordynacji podatkowej wprowadzające symetrię do rozwiązań
Kodeksu postępowania administracyjnego w zakresie realizacji wezwania zasługują na
poparcie. Poddaje się pod rozwagę jedynie umieszczenie zasady nieuciążliwości wezwania w
odrębnym paragrafie (analogicznie jak w obecnie obowiązującym art. 50 § 2 Kodeksu
postępowania administracyjnego).

Reasumując, Rada Ministrów wyraża akceptację dla projektu Komisji przy

uwzględnieniu zmian legislacyjnych proponowanych w niniejszym stanowisku.