You are on page 1of 649
OLSKA AKADEMJSA UMIETETNOSOI P KAZIMIBRZ/MOSZYNSKD \ “KULTURA LUDOWA SLOWIAN comes) KULTURA MATERJALNA 291 MAPKAMI ORAZ 2 RYGINAME 198 PRZEDMIOTOW KRAKOW 1929 POLSKA ARADERIA UMIESETROSCI + SRIAD OLOWNY W KSIRGARNIACH GEBETHNERA 1 WOLPPA f WARSZAWA RRAKOW LUBLIN -LODZ-PARY2 “POZNAN ' 5 RE NTT TEREST Fes HaADONT UFO ‘OD AUTORA. Gaym roku 1926 rozpoezal wyklady i éwiezonia x etnograti Stowian w Uniwersycecie Jagielloiskin, zajggia ze suchaczaml peas Kkonaty mig jut w eigen plorwszsch Irymestasw, 4e 0 prawdziwie po- ayleeane} pracy nie mode bye mowy, o ile sig nie przygotuje obszer- nego potrgernika | nie odda go do rk studentéw jako paxlstawy do studio. Z pravdaiva praykroédig mustalem wige procrwaé na eas ‘dlutery kontgnuae)e ,Badaf nad pochodzeniem 1 plorwotny kultura SSlowians, ktiryeh ecié pierwsza wyszla w Koview 1935 r wzigé sig do opracowania ,Kultury ludowe) Slowian” Wydawnictwo to zawrze kulture materjalng, duchowe i spoteozna foraz zambaigeie, dale podana bedsie proba analizy nawarstwiet Kultury Iudowe} Slowian z punkiu widzenia ich wzglqne) chrono logi, Calos®, wrlawezy bibljogratjg, zamknigele | pracwaing.wiek- ‘086 vondalatdn cxpéel taetie, rakiujace} 0 kulturze spoleezne), Stonowig rozexerzone { amienione wyklady, wygloszone przoxe mnie ww elgg roku wk. 192622 ort I teymestra roku ak, 1997/28, Zniany ww stosunlky do wykladéw pologala sl6wnie na tom, 20 w ksigaeo are dukowalom ogéino-enologteane, teoretyeane, poeresei powtarzajace sig uwvagi i ofwietlenia na korzy&® systomatyki | opiséw. Praca bo- ‘wiom ninicjsen ma prendeweryetkiom alugyé jako uporsadkowany iaterjal Dyaylem do tego, aby addy, Kio’ wefmio je za podstawe, rial ealy swobody w gruntowania wlesnych wnicskow. Coes Jednale ‘uwag { oswinsle_parastawilem i podnetznika, tom bardsie), 40 42 reguly maiq_ one charakter orjontajqey 1 wprowadzajaey: zaryso- ‘wae esinorodne, jakiafrozlogljsce perspektywey, Thstraiy. melody racy, nalomiast aie narzucsjy adeeysowangech jednostronnych rox wig, Poniowad kalatka moja jest poswigcona. preedewszystkom star saym skladuikom tudowe} kultury Slowian, « praytem ogrom mat Jala nerzusal aii nga €0 bad pewine geanice, wiee sila raccay Wiel Kopolake, Luzyee, Crechy 1 Slowenje, jako kraje najbandic} zachod- ii, a wige w najuyzzym stopnin podlegte péfoym wplywom zachod- W 1% woereneat: AULIEMA LOWUWA stOWIAN io-ouropelskim, uwaglednilom najslabies gldwnie 28 rubytkowuje Imaterjaly frodkowo- 1 wschodnio-polskie, Diaoy, wielko- i maloruskie, Dulgarskie oraz eerbochorwackie. Natomiast, aby rzucié éwiatlo na foméwione prieze mnie skladniki kultuy, szoroko uwzgiedniam pozra- towiafiskie,sgsiednie lo. Nie ogvaniezam sie zzesutq tylko do niego: siggam | dale, nieraz — macsnie dale} Nie poto jena — wyjaw- ‘sy isktsre wypadki — aby rzeczami exzotycznom’ objagniné slo- Wwitisie, leex aby stientaae rorlepto xasiegt pryinitywayeh wytso- Tow, sanowigeyeh exqsthi ladowe) kultury Slowian, a prac to waka dywaG na ich odwleemno#é. let to razy, sledzqe zasigu tee Fade, coy ted watkw wierzeniowyeh, alho instytucs) spoluemseh, Dedaiemy preckraceaé rubiete slanego Kraju slowlanskiogo, rubiete Slowiaaszeryany, Europy, Eurazj.. W szezogsiuoét granice jezy- owe — nie méwige wealo o rasowyeh — niomal wergdaie otworaa lg pried nami narozcies. Obeods jgzyka i kr stanow slabs prac fakodg dia przonikania kulturalayeh wplywow od byle pasma x6r, ‘od byle hagniste} pusezy. Prawdziwie cigtko wae tylko warunki geograticzno, nieraz coprawda zamaskowane | na picrwsze wojrzenie trudno uehwytne, Najezscie} one to wladnie po- ‘wodula tu | owdzle xgodnodel w zasiggach ‘wytwordw kulturalnych (sistem zngczeniu stows) # jodue} 1 gwar, cay SQzyk6w lub ras, 2 drogie} stony. Wedy, racer prosta, nie granica jeapka lub krwi Stanov! 0 yranley Jaklego# wytwora, czy zcapolu wybwordw, ler 28- rowno o plerwezych, jak 0 drugs), stanowi xranice yeosraficza. 'W awietle rozlegizeh horyzontsw, jakie rez po raz materjal ake tyezny sam pruon sig otwiera’ bedzle peed uwshnym czyteliikien, veykazujac zupetng niemal nicosé geanio jezykowych, dy chodzi © kultaraine zvigaki i wplywy,—dostrzeze on latwo, oo saz treba ‘6 pochopmem, a taku has jesrexe modem, naklejaniy fish, sitafiskich*, stowiatisklch* | innych podobnyeh etykictek ‘na réino- Fodne prymiiywne wytwory, naledgce do ludowo} kultury Europy ‘czy Bua Choé ,Kultura lndows Stowian* zostaje wydana Jako unlwersy- teoki podryesnik i powstta, jak rzoklom, praer rozwiniyeie wykladéw, jest jadnak od pooratko do kovea praca oryginala, pierwszg w swoim rodzaju, Ukladajge ja, nle waorowatem sie na éndhem sais obvem, ‘dy? takioh — wyjqwazy nadawyeza} comny, ale cakiem inacze} po- mytlany Zivot Maryoh Slovand L. Niedorleo—weale niema. Ocey~ wiseio nie mawig tayo, aby raecz zachwalaé: praccivnie, pragne wla- ‘nie pores, 20 ksighka, jako w ealosei ugruntowana pracze mnie, jako usityjaca torowae droge — 1 to odrazt ose szeroky doe — reer niepraebyty puszeze Indowe} kultury Slowan, nie mode byé } op Aroma v woina od brakéw, aiedodigeniet 1 Wedéw. Coprawda, gy chodsi © bledy, mam riadzeje, 20 ios ich, choé biorge absolute. mote ote tawcana, bedle badé co 0402 ztikoma w pordwnani 1 lode, ‘Wiadomosel prawdsinych 1 fcilych. Zrecata_zarysy w rodzaj nt Tiejszego wytaznja preerobienia takiego mnetwa przewadnic. zu painio turoweg0 material, 2, o ile nio chee sg im poswieeé catego oda) yea, xmuszaja w apostt nieunikniony do ‘pewne) pospt senotei pracy; pofpioeznofé méw nieuchronnie, mimo najwickeryeh wyaikm, posinge 24 sobq ustork. Ksiazkewige mofa naledy tal towaé tiko jako. szkie do obrauh, KiSry Dedsie musi bye wy fexony praes innych “ak sig’ dalso} preysoode! bgda roxwijaty praoe ayntetyem w rortaaju Kultury*, tego dais dokladnio.praewidzis niepodobna jjednak, 46 daty6 sie powinno do calkowitego wydzelenia 4 slematyhi. Werystkio zasndniexe typy ¢ gldwne odmiany wytwordw Keoltury matorjalte dachowe 4 spoteexnes powlnny ‘byé wyodrgt- sions, okreslone i podzicione na gtupy; wazyathe ich xasegiwiumy bye t procyzia.wymaczone, Obok sotematyl, Jako deialyealkiea drgbne, powinny sie rozwinsé: ¥ axial, specainie poswigeony goa srafj_vytwordy kultury Iudowel, sledeyce) a0dnote! zasieudw r6t- Sorodayeh wytwordw 1 ich grup onan rachy wytwordm, cry ie ge tia danem terytorjum w awigeku 1 charakterom Tizycano-geogratie. nnogo podtois t etniezneni przesunigsami {poréwn np. nite § 110 1k p),3F daa, traktujaey 0 powstawani §zmiennoish cy rove, oraz’ taniku opisywanych wytwordw. (pordwn, np. $§- 185-187), ‘reste, jako orona wiescrqen calos,$) dual, poswigeony rekon rake daiciow_wazgathich opisanych “wytwordn ora ich grup. ‘Kultura Iudowa Slowian* daleka jest jszewe od rarysowsne9 raed chwilq idelnego, przeizystogo wklads. ‘yiko rekonctralje AaiejGw tej kultury” do. pewnego slopnia wyodebniten; reszte por dag w smiosranit. Czy? jednak moztem uesyalé Inaczej?, Weak sy chodaio plermsra exeéé hsn@ki, obejmajqea kulture materialna, ale byibym joj w stanie wox6le napisad, glyby nie lezne, of ze og Int praoisighrane etnosrafcane wededwki yo Binlords, Mato- asi i Polacs, gdyby nie porte do zayraniezuyeh milzeow oraz roje i anlatcza p. Jorete Obrebslego, stadjujqeogo a mnie 'eto- ‘zal slowiafsla, terenowe posauliwania na weshodali Balkan ‘Werak a 1198 silastrowanyeh ta przediniotsw pracwatng wikszos6 Austracs} musiatom praysotowad wlasna eka.” W tych warukach racy nie bylo mowy 0 watiesieniu sie na wydsxy posiom synte. Kio ‘ate lata avast spedeé na ciosaniu najzwyklejanyeh belek, ton nie mote tonstruowae patacow. Ale nawot owa calkiem clomentarna praca, polegaiqca na syst- 'matyeznem gromadzenia i poregdkowaniy suroweuo etnografierneso wr 1, women: eubtons LopOWA stownax Imaterjalu, aio bylaby mi aig powiodla, giyby nie amaczna pomos 20 ‘Strong bardzo velo ossh, Niesposdb jest je tu wexystkio wymienl, Home tylko powiedsie eaikiow ogélaie, 20 bytem zowaznd otooxony Meilsing, ealeiwiajeco 2yeziwg twezymnosei, Prosty obowinzek aks: Iije mi jeduek osobno. podkredié wprost_uderzsjaca, medals TAU cjmose p. Caeslawa Phtkiawicra” na keddo moje pytanie—a bylo Far duso — nadeplal on nierwlocznie,nieraz odwrotng poetta,e1cee- slow odpowieds. Wyte] wepomniatem td o p. J. Obrebwkim: jogo ‘Afetne} yomoey winionem nisjedng. waina windomosé z etnografii bul ‘garskieh | nigjoden rysunck' Z szezoydlng wirigcanoscia musze «y~ Sean obuk tanych jeszeae prof. nd. Stefenn Biedrsyekleyo 2 War ‘aw, kéry mi we wazelki modliwy spossb ulatwial Korzystanie twa yeh sbiondw oraa daieit slg kaidy pozyskana informacin, w dale} — ra Borivoja Drobajakoriéa, dyrektora Mazoum elnograficznego w Bel- Gradiie, prot dra Milovana Gavazziogo Zagraebia, p. Ferdynanda Feuavecke Dorpate, prof, dea Stanislawa Poniatowskiego 2 War- srawy oran py Tadousta Seweryna (co do ostainiego ot. nie) § 28. ‘Bubsydja na prace ferenow w Polsco | zayrauicg ottzymywalein po- Fokrotnte bad nt Zarzqdu Kagy im. Mianowskiego, badd x Wytiaty Nauki Min W. Ii 0. Pvinienem je preedewszyatkien, nio wie Ole zaslutonemiy zautania, jakle powsiql do. mnie p. ink. Stanisaw Michalski, obeenie dyrektor Fandustu Kultary Narodowe), Osobne Subaygjum 2 Wydaiatw, Nauki wmositvito mi w2igele wrtopa w cig 2 tepmestru roku ak 127.28 i zredauowanie 1 exe "Gay cholal © ogtoszenie fsigkt | moEnost wyposatenia le} w ticene sustrace, nio moe nie #o2yé prawdzivie azezerego pod Towania,Zarradowi Polskie} Akademi Umiejeinosel w osobach p row prot. dra Stanistawa Katrzcby, pro, dra Kazimlerra Nitscha ora Dylogo peoseea Akademii, prot, ra dana Rozvadowskiego. Teh to lupracjme), napa} kdgee Zyeatwosel ukuzanie se ,Kultury® xawaziq- fam. Wreszeie na zakotirenie te), porornie 2byt lui, w rzcery~ Wwistdehjednak o wiele ankrdthle) listy podzigkowat niech mi wolno Deraie wyranié 4ywa,wdrigcunosé zecerowi Drukarni Uniwersyteckleh pi Stanisinwosi Delekeio, doprawdy bowiem chetan starannost jks 4 eiqau ealogo niemal roku wywiaaswal sig x pracy, praesala pospo Tita, shana mi miary, Drigh! fe) starannoset moglsmy prace enly eas Gruku oby wae she 2 korektani; a eho€ nie obestlo sig bex drobayeh fomylek, sprostowanyeh zresetq na kotiew ksigdhi (wrar x niedostree- Sonent wevasio. druika ustorkaui w oryqinale, cay Kopi meso re "Riss, Obra, sompeeaweny iba materi us alka ver tmtgtns eh ate aageomal dopo dag seteg) Ls, opr eee sce tage na tv tian) pooch bltapego, Posen {ir moj Keg mpeg atm iogteg rk, wge Tho w banon SRS ieee wom sg opera wach ses wspomn stares, opis), jednak 2 nawiqeky raplacla za nie oseergdnose ezasu i do pewnogo stopnin takke kosztiw. ‘Noo eazoge uowas; na tomat iusiracy) {terminologi. Z: potré ‘oryginalnych moich #ysunk6w nastapujqce eporzudzitom wodlus wla hye fotografi: 137,188 144,160, 18.8, 208, 244, 42, 429 3, 490,436 bk 405, 4721, 482,048 Reselg rysowalem x natury w terenie lub whnaaach it pw wylatkowo x8 wedlug objatniel 1 pokazow wl. ion, co kaidoruzowo zariaczytem w objagnioniv do dane) ryeiny. Glusttacje, podpisane narwisklem W. Mosrytsklogo | B. Zyrantka,xpo rranisitem wedlug ol6wkowych sekicéw wapomnianyeh oss. Wiasho eennie tet wykonatem waryatkio nlomal ber wyiqtke iustracjo kre shows, sporeqdzone 1a podstawie culzych fotografl lub dane} ope blikowanych slusteacy} siatkowych (rédlo ocrywifcie wszedzie po ano) Mapki, x wylatkiom 6,14, 15, 16118, zostaly opracowane preva tnnie, praerysowane x06 na ciysto prior pp. T. Katre i J. Obreb skiogo, Wazystkie. moje 2djgdia fotogratieane, reprodukowane w te Isigico, wyjawory jodno x Litwy Kovletekioj 1 parg x Kijowshio Uirainy rte wschodniego Polesa, nalezgeych do Z. 8. 8. Ry wy onano. podssinym aparatem Gaumonta #7, X 6 cm i powigkszo nd onlagnigeio wigksre} ostrfci odbitek na tickrodowym papier Dylo niemodline, % fotografi) innyeh autor6w reprodukowanyeh 2 oryginalow tabl. XVI, 2 oraz tabl. XI byly ogloezone fuk dawnie prior Gloger i innych padobnied ogloszoay byl oryginal rysunku T etéroyo reprodukowatem fg. 42. Fig. 2-5, 31,345, 3461 501 powts feylom 0 J. Rostafiiakim, x98 fig. 12a «Flora Polska ‘Co do terminolog to pruslomszysikiem 2aznacze, ie dla spre ‘eyiowania okredles: geografeengch ueywam obok termindw Bialorn 1 Magorad termina Potese Jako réwnorzednego, Skutkiem tego jecinem migjseu mosna sig w mnie spotkué 2 dztwnem napor6r, Recaa dla Jeeykousavey, oanaeaoniom zasiegu jakiogoé wstworu w te np spos6b: »Bltatorad, Polesie | Matoraé. Termin6w ruski, Rus uty train jako riwnoznacznych £ torminami wsehodnionfowiahski, So ieiaiscreyna Weehodnia. Termine Ukrama okreélan, weilug od ‘riseanyeh praynwyeuajes polakich, kraj, polodone na wschéd 1 po Idniowy weehdd_ od Podola | Wolynia. Jostem pezokonany, # te min ten rezasom i w Polte, 2godnto z 2yezoniant Ukraisesy-narod Porserey owe mnuczenie; narazie jodnak ale jest Jeszexo w ten ror eeraonem mnaezonin prayiety przor ssl naukow literatirg. ‘Wresacle nie od reoexy bedzio dodag, co rorumiem przex tal okrotenia Jak fultura, kultura ladowe, ludy nieeywilizowane, wa ‘tey mieoyriisowane albo niconeieone, kultura warsto wy=v0 luddw eywitizowanyeh albo eywilizagja, | Pocueéci okresienis te © prawda doé® jaso. przadstawiajq sig. w pracach najwybitaidsty¢ polskich badacey, zalmujgoyeh sg etnologjg ogelng, Ju Ludwik Kr7 vu 5 mowers: woUseHe L008 stony ick! 2a praykiadem Morgana _wyradnie proeciwstawia sobie dsikosé darbarsyistwo i eymiticneje. Sa to dla dich trey uastepnjace poe Bio stadja rorwojone tulfary. Stanislaw Poniatowsil Mare novcente daloj w kierunku, ku kidromu osobideie sig prayehslam: & nactovion: # ostro odgranieaa tudy eymilizonane of wsryatkich mierywttioose yeh. Plerwsze nacechowane byty tq wedlug niego price posiada. hie awviszexo pisma, vsle uurwalajgoogo. weeelkic pofecia t wokeiok ogo poewalajacexo magazynowaé + poumataé. dorobi unyelows Wwiolu pokoten*; Indy xa niseywilzowane lyty isa pozbawinne tows Aieslychanie waéaryo wytworn; xamiast niego iste ih tylko sletrwats i tatwo rwgea sig ustha tradyeia oraz seonijyse} niedo. Skouate pismo obarkowe, lub inne pomacntero ‘znali mnemotely Gly chodsi o pismo, jako ghiwng cece. wyrOdniajaea Iudy ey- ilizowave od viceywilizowanyeh, prot. Poniatowski ~~ jak wyaiea 2. jogo laskawie mt nadestanego listowneao wyjasnienia~ iste ea Morzanom, 2a ktorym rwnied poszed! pod isin waledvan aly epolezesiy etnolog nemiock’ Wilhelm Selma! Nic ula waiplivotel, #e etnologowi, czy elnogratows x boawzsicdna konieeznogela uarzuca sit wyrélnionie Wytsx0) wodwieconoj* kultury od wsrystkic) kaltury nidsze), Po Kreywickim | Voniatowskin yauka polska nie molo sig wahaé ca do wybor odnosnyeh termingw. Ze swe} strony. wy. anacemy wigs tylko kestko i x modliwa precy tet tee j Kaleerg w szersenn aiaczeniu nazywany zeapst warystkiose, cokoiwiek weytvorayla | wytwarea, Iudakose. Kuleary w snecuoni welszom hazywamy to samo, wyluwsry mows exsll jeep Waiety Ww plerwstem ey deugion sitaezenta, teemin ultura vorpasa sy na awe podranhe. % nich nyprilicagja — to wysea kultura, torre wyklo vodsaj nawarstwienla na kulturze nits] J nacechowana pe donszysikiom praez uaywane wlaseiwexo pisina 2 dal) peut teces sélue skupianie sie w promieniajqen ogeiaka (miasta, dwory. modi Wiadesw ete), Nidssa kultura (pokey wajgea sie 2 daikosela | bara. rayfstvom Morgana cay Kergwiekiv, wrigtomi lyeanle) to te felt tutowa ludow eywillaowanyeh wean wseystke Kulture lad nieeylizowanyet Nitsea kultura i rozwinigta 2 nie) eywilizasia zawsre byly 26 soba w aywych stosunkach wyiniennyeh; praytom ostatuia yl est najpospolicie) strong dajyeq. Postezexine wytwory eyvilizeci, a take cate ich zespoly oddawna dyfundowaly i dyfunduja Walqb kultury nitsrel, exesto podlegajae praytem wulgary acs, to 2. obnitenia et oine}| tree, albo nawet zupetnema je} wykolejonin cay 2anikon' ri aresziq na znacunych obsearach Ziemi cywilizaca. secaogolnis sayliko prrenika w nidsza kalturg, asym fq sobie nupelute. eX o_O 0 sorome oh Dy& rerwane zostaly oidawna podmywane tamy | morze .éwitlat telewa Ziemie. Niebywalema pochodow! eywillzecjinieodmiennie to- frarrysry nfebywaly rorkowit dau Je) zewngtranych exch: znsjomoss Disa szerzy sie z szybkoteig dotyehezas nicznang, a prowincjastaje Bie w gtunce rzecay pergterja, albo.prreimioteiom, eoraz potetaie)= txych, wilotysigeanych exy wislomijonowych miact. Dia etologa, nnawsktego patracé na ludakose 2 wy2yn tysiey ll est to wpravedzie {yIko eptaot roswol, ale epizod, kidry mode byé prayréwnany je Aiynin chyba do owege, dobrze manego biologom, przeobrazenia, ely ze skryeie wogotujaceh, zamaskowane} Pozorn4 martwota, poeewarkt ivylegn sig motyl i rozprestowujge skrzydla, gotuje sig do Tota Krekiw, 8 tpea 1989 roku. SPIS RZECZY. Creé6 1 Kultura materjaine sone tyes rela 1 Prey sma i Uejow ; ie (ZAI cages eos oconne pital oid Imo Deiat Vi. Toonort§hommibaae ‘orsa 2 Tranepert | oman .ar | wets ips | wsTEP. seta 1 prow, presieaiggeh wopcenael ace mothe sat hE NS apo ane wei Ia Oe aabineworai ¥ Wruanio}esose font rwierciadlom Tze Wgo, Wachee migy ter 1) kare tro SES a Sateen Se kan pein los So ote la traning wrae dOwD 14 spon bee otic aje siwtamy mrvowk: Dadanie Ku can ae erst apomnaje nag # dawns To jn ote tary toragnicl tly emoloeangeh: Presents prowadaae aselsy petal nh erga pao dane ernst Eada prenio h. 83 ore paso aha do tig wank koro antes ei w sbi teabnnan | Drew sr peg cco caper auhows Ste zagham tai at do dosztene podytek, Ci wr yo rpm vato cto an ports igor mote Spam a i ae a gna one freee Aion 10038 axiom nad te oe fege nebo. ieo attby L a ie rae thom onto daar ayn W oDNs PEA doainonaie i do warms dnign’ baaanion nad dunt wietes 20007 a Bey odga dure uamngs ludrkoeeh BOY rapstereen a eelg) aromumiee soma nebie | wrelagnas ponwoll iol sith eaknyoune nomsrkewene Come Eo roa ea rn wat wy ea borin Jt ask uae pestatane har Karn aa as many, mh, © i adnan pane now 0 oowlneinte aah Je LO py dei Zabila Pare wn om ont Nie apt es etna ee Ho fey ea aety ih one oe, A foe way or rl yt seni mates, bY mola aig porywat nu roawiqzanio togo prawdsiwio olbreymiogo_zadani 516 lar la myaictt biegyeh wie zagadieao kalary by a aby amit ig bine dna matte iin “hylo apedalngeh nau Fowby se wstqcanie odtrarzania Stade mneote Raley pots ‘pir. mc ich rece ule grantowne} smianio, Matera. qromadcony cor ete- Tinyerngh poupoeantel tw cores wigkenyeh ofeach, wards! ad Tapeainiy ejednoctinle powstaly naaki otnologiorne 2 Datla sg one na dvi dyseyplinyetBogratig | etnologls Prant‘iorvasy vonamian® porzaon® prose opiag Tadd, ich 26 ‘rnetrameyo mysindu sport iyeta ete; prove drugy — pordwaawere Mua nad Kaley Del odrdiniamy etnogeatlenauke of etograi- Spi. Prue porwerq rovomomy bana ad posses i rorwolen alury ponstengdingsh indbw eres ic srap; drags fot po dave Drosiyn oper natomaat taology nazywamy nauk fo samy aon ey oo do aakresu w jakicholwiek yranicach etajeznych, leer Poyuly ‘wrkraceiqen pons nin, Prendmistom nolo est. wie baat alia eile) ludakode, qa oP poszrepsine wytwory | uy trytwowe, bans wich zasepa Ewiefowym. Poss rotmeg W Zak Ne"baennioma inch ibaoyeh lai igi etnogrtnauky fetologig Derwsza. mtg wytszol’ aad crag 20 lie) Jot, Podigivad sig nakansekani epkornawabwa (0. § 8) Drugh thor Mad, teoretyerfeiorys powintaby preewytaeaé plerwesh dalek Uvezletniania torsego.porownamenogo a. Obie hot na roy rogach mersja do jenego {tg samego els to odteorznia ouvojs katury wsrytich uw Sat. " 8 saute Jodha odtworryé doaje haltury,exy tet fe pose ange gale alto yytwordws wera Sewaly one nies. tiie {iY my ‘nie wieilsny” Soh porate, ant dary fs, Iacnaeyeh ttn porta 2 stanom dxinebym toa co a Ww Sm waaheio movie trbila pisane | abyikt archeologieane Jost rupeaie wionysta ‘Eajuce Odporriads na to pyanie nallepie] bedi ww form po- ownania, Spéjemy a lkowiecsny dab, comqey wn law; kt nas ale wii Jon wyrara, x jedoak kai moto x eal do- latino srkonstraowa® reo dale ei bowion, borge ko prrawetniy weakerowke powne ceby, wyntaniajqce db x pot i yeh son, rorjrayms sie po. ln Tatwoslg odmaliny Sr riew sOwnowieczngeh weyaike Jgo stan rorwolows. “aay cholo rekontrkejettjow kltory,posepse si p0- 6) ninco podobng. Stladowom! exci aly a4 fo wyteoy. Kahdy 1 alch mia jakit okedlony punkt xy}ela w presteent Ror. ‘Sovaye si stamtad w tohne strony wnt ako ow fala kturelng, Sloyat rorvojowi to"rh,roumaitym anianom. Geogratcne asia vweystich faz of Jogo zien! xsl fn roewofowyeh pravi nigty veneer ” nie sgadzaja sig dokdad zo soba; tem np. dokaa dotara taza naj- arate lub jodua 26 érodkowych, niokoniecenio muslala dotrzeé naj. ‘odsza i tp. Innemi slowy, uplywem lat réioviocne fazy da- “hogo wytworu ulogala niejako roxlozoniu w plastezyénie praesirzen- Jefe fom samom ich uklad chronologiemy zosiaje’ wymieniony na ‘preeetrzony. ‘stro bardzo keytycanle porswnywajge ze soba réinorakio aay wytword, efekt ich pracy i td, a prawlewszystkiem badajqe fwztjenno ustosunkowanie ich goograficznych xasiegéw, etnograt xy Stholog rekonstruaje drioje danogo wytworu. W tan sposdh prze trronny uklad {az zostaje przezen zpowrotem wymie- Vony na chronologicany. YAW abieglem stulecu, w czasie gay nauki etnologicrne zacry- ‘baty stawiné zaledwie plerwaze kroki, bantzo exqsto zajmowano sig Saivarcaniom dziojow rGinych wytwordw kultury. Nie posiadajas Jednak krytyeenie wypracowane) motody Dadanis, ignorajge zupolnie ‘Wakas6wki geograficznego rozmicexczenia, owolusjoniel XIX wieku ‘nlonell ze sobs race2y eterogenetyezno Koneiruowall mylne sze- Teg rorwojowe, Wielka nash noworzesne}.szkoly_historyeme} 'F etnolog{i jest silne podkredlenie tych bigdéw sxkoly dawns) “Ale nisjodno w metodach 3 poerynaniaoh sxkoly Mistoryeze} wy- mage Krytyiniomnio} surowe). Ta sama pospieszn086 1 praodwere- ‘anod® aqddw, jaka cochowala owolucjonistow, eechuje i Ristorykow. Teh famale {'w gruncie prawdopodobne pomysly sq Jednak 3 nad- byt exgsto poxtawione tzctnych podsiaw. To ted my aio pédriomy ch adem. Jasno.zdajqe sobie aprawe 2 wvielkich eol6w otnologit (GB 1.12), widzimy jedpak, 20. tych col6w dalek jeszoze dziela nas {arogi, Postawimy wige przed sob jako ool najpierwszy zadanie bar- ‘dzo skromna, Aby zapewnié sobia modliwio najwigksey objektywizm ‘oxdu, ulmlemy narazie kulture jako prosta, mechaniczng sume wy~ {wore i kabdy 1 nich badae bedziomy oddzieinie, Zapoananie sig ‘Freverogiom poszezegsinych wytwonsw bedaie wige gl6wnem naszem ‘aadaniem; iano potraktujomy dodatkowo. Nie neloiy bowiom zaczy- nag praoy od kofca; nio modna zbyt wiole mOwi6 0 ealoseiach, nie snajye grunlownie szoreg6t6w, Uogsinionianlewatpliie sq potrzcbue, ale stusyé ono majq tylko jako tymozasowa orjentacia w szereg faki6w. 0 to} nioobowiazujqos} tymezasowe) ich warioset ani na ‘chwilg rapominas nie wolno. 5. Pray tem wszystkiom nio jest naszem zadaniem traktowag © bkullureo eale}ludzkoéel, Ograniczamy sig tyik0 do Jetnego, wi ‘logo je) odlama, do ludéw stowiafskich. ‘Ale i kultury tych ludéw nic uweulednimy w cate) roaiggtogcl, Pominiemy ‘mianowicis Kulture warrtw wyissyeh, Stanowi ona bo. wiam, podobnio jee wogsie kulture wyiseych warstw wszystkich lu ‘dow eyvitizowanych Buropy, preedmiot osobne} maukl ewane) — falkiem erent aiesusenie — hietor}q kultury i roxpadaace} fie tyke na seerog. nauk o welazym zakresie: hislorie iteratury, histor satuki ( £ a. My aslapimy nize; siqgnlemy glebie). Dotraemy ido najdaymisjezych snidel } pocaatkOw kultury warstw wd. Exyeh. Innemi slowy, Poxnamy t0, co desia} stanowi starsze kind ieultury Iidowel ‘Gey Jetnak ma rade byt tak awana etnografja Stowian, to _nacry etnogratia lud6w, udywajaeyeh jeaykow slowiadskich wxsle- tla cy dx ma etnografia Germanéy, Baltow it p.t Innemi slowy tay iatnigje— powiedamy Jasno 1 dobitnie — jukiskolwiok sens Wamykanio eakrosa badas nad kadowg kultura w obrebie granic [rrup jerykowyeh? Wstak nauki stnologiesne stwierdzajq na kazdym rola 22 wytwory Kaltury nie dbajq o rubiete takie) nb inne} mom, fo nascey Rerasiget wytwordw bynajinio} nie zzadzajg sig 2asiggae ani jgephw ‘Wyrugne okrestenie zadaf nauk etnologicenych, podane prasz has w $8 11 2 ponwala 2 Tatwoteia roastrzygny6 poruszong t wat- pliwote: Ostatocenym ealem etnografii Slowiaa, podobnie jak i etno- Brag kate} inne] grapy jexykowe) cxy woxsto jakiejkolwiek arupy Sateane, jest prvecie? rekonstrukeja rozwoju Kultury tej grupy. Wie- ay gad) jak wie. uslugi pray tego rodsajubadaniach oddaja adja pordwnaweve nad sownictwem, rwigzanem 2 wytworami kul fury. Wedmy jeden. tylko przyRiad, Jak wiadomo, Slowianle pols Unio! oddsiclii sg ed pétnoenyeh mn. w. proed tysigcem Tat, Jes ‘tige anajdziemy u nich w ogdlnem tyoia te sam rodzima nazwe Jakiogos wytworu kaltury, ktdry w slosunku do teyod wytworu znamy 2 powszochinego uiywania Slowian polnoeayeh, tedy motemy zakla- Gag de nytwor,o Jaki tu chovdai amaay byl Slowianom co najmie} Jub pract tysiqeam Jat, Takie { tym podobuo wskazswki, zaezerpane porownavteryeh stuijow nad zasobom loksykalnym jezyk6w slo ‘wiakich, w mysokim stopnia wlatwiajq_ etuografom prace nad od Cwarraniem daiejéw kultury Slowian. Mutatis mutandis to samo mo- tony powtdryyé 0 rekonstaowania kultury Germanéw, Ugrofinéw up. Zamykanie wige eakresu badaé elnograticanych w obeybie grup jearkowgch jest nadzwyeus} uiytoomne, gay? ulatwia osiggniecie colu pricy preee wyzyskiwanio connyeh wskaxSwek jexykoznawsbwa. ‘8 Dia taiwicjstexo zorjentowania aig” we exlokeatalee kultury prayjeie joat unas evyklo driclié jq na trey wielkie drialy: na kul- ture materjaing (cayll technicena), duchowy, (ezyli amyslowa) i spo: econ, Nie nalety jednak tego roandinienia braé dostownie. Wazystka Tniltara Jost w gruncie receay duchowg, wszystke Jest spoteezoa; Kuk tury niespotecane} i nieduchowe) niema i byé nie moze, Przy poda- hhem wie] rozrGinienia chodei tylko o podkreslenie najbardsie} char {poe aa _ akteryatyeznych coch danogo daialu. Tek © kulturne matorjaine} TEMS ne praedewszyatkiem fizycane dycie extowieka; study ona do TEbpataante potrsedmateralngeh. Tu wige naleby:bieractwo,lo- wp kal preygorowanie pokarmow, odziedy, budowl i t p. Kultura Teenown “raspekaja preclewerystkiom tw, potraeby ducha; do igh wiee zalicea sig religig, wledag, sxtuke i tp. W kulturse apo- saadnay Smaidaje najdobitniesey wyrar wiet, Igezqca_poszcoexine Jeauowll w spotecctstwa; ajwadniejexa jo] exgécig ktadowa jest, Metro} apotecany (np. usted} rodainny), a dale) nwyceaje.prawne Feyoraje towarzyskie it p.— Olle oddaiclenie kultury materjaing} od ‘wu porostalych jest waglednie latwe, o tyle roxdzielonio obu ost fick "ont trudne. Zwlaazora obreedy rodzinne (w azcregsinoict DSbragdy weselne) skladajg sig 2 takiogo spl znyeraj6w prawnych Ttowarzyekich (Kultura spolecmna) x zablegami magicznemi oraz pres- Jawami artuki (kultura duchowa), 2 zalieronie Ich do tego Tub innezo ‘Galak cawaze Dedaie nleiciste, 84 t0 Jeduak woatj erysto formalne, Info majgoe powetalezogo znactenis, "] Preechodeqe Od tych watgpnych rozwatas do wlasiwe) pracy, aagiebimy sig F cela 6windomoteiy Obowigzeu, Jaki na nas spocay a, Winrcregdlowe rortrzqsanie sjawisk Haltury. Nie znlechqeg nas naj Tintejze drobiargi, 0 ile dadag. sig Toxpatrzoé na szerszem pordw- aworem tle Ned keataltem nioktsrych exeéei narsgdal, nad posren= {golnemt, blahomi | bexgranieznie dla nas nalwnem! watkami viersef Faatanawiaé sig bedziomy = taka samq uwage 1 oddaniem, x jakiemt Dpreystapimy do xarysowanin hipotetyeznych poglqdéw na calo- Reslalt zjewisk relignych lub. innych. Zalebiajac szczegéty, nie haledy sig edna da. weiggnaé preez waglgdng latwos6 podobne} ‘pracy i nio wolno jest —jak to a2 nazbyt exgsto spotykams w etno- Togii cxy einografi — popraestaé ‘a podrzgdnych rayadnleniach, ore tek exybko zabijain wazelkie wartoéciowsze mséli, porostawia: ge zamiast nich w najlepszsm rarie pusia pracowitofé, Ani na Jedna ‘chwile ale xapominajmy, se Esidy ezezog6, xapreatajqey w dane) ‘Shwill nasea uwage, ma tylko dlatego wartols, poniewa jest exastka tof wilkioh cafosek‘ktérq nazywamy kultura. Od) najpierwszych teh chwil badania’éwicayé sig Dedziomy”w umlejetnodei_sryDiiej amlany posiomu, x kisrego sig bada r20cx. Zblitanie sie do seezeat> Yow | Oddalanie od nich w celt ogarnigeia szerszych widnokreu6w, by zaraz potem améw tig do. nich zblibyé powinno nastepowat po sobie 2 eal, swobods, T choé x powodl niedostatecenego rozwo}u ‘wiedzy etnologicane) to, co nam dadza pierweze ogélnienia i pri lady, bedzie mato — jak jut mavilims —warto4é tymezasowa (ob. $4), Jednaie dokonywanio owseh_praegiqd6w stanowi nicrbedny warunok ciaglero podeyeanin ebave} mysli a zarazem warunek budrenia 28 Interesowania do. praedmiote, Wewyezajaja? sig od pocaatkow do 6 K, MOBEYRERI: KULTURA LEDOWA, SLOWEAN ‘pracy motliwie glebokiej. nie ponwolimy tadnq miara, aby wynil Beare doceka tabral nant 2 rak inno ieby Je miei paceyé lub megitee dovwtamnych systomat6w, My samt, jako pozostajgcy nic- Rennie w ywym Hontakele 2 €rédlami nasze) wiedzy o ezlowiekty votivga’ edsiomy najwainiejan, dotyceaen go zagadnieni. Moda Foutees nnulee massa ostania wqtki wezystkich poczynafi ludzkoset Pastarore jedynie ebjekty nigel, niewzzuszonsch podstaw dla ekon- Struowania naukowsgo na ludakoéé poglgdu.. W tem tet kryie ele Sy Jol urok, emu tet zawdrigoraé ona Dgdole w pragstlose! join Fnajpierwsrych micfoe &r6d-nauk innych, OZKSC 1 KULTURA MATER. JALNA. 10 ms Dotychezssowe prac etnologiemne le podaja. zadawalniajaceso, to im. prtejryotogo podalata obehodzaee} nas koltury, Zvlasaeza w pra ach, dotyeaqeyeh_etnografji Europy, podtial ten jest stale zaniedby- fwany; zamiast niogo ansidulemy bylo jakle, nieraz odstraszajaco Chaclyeane pracdstawionie F200. Doniedawna uprzywilejowane sti hownke zajmowaly.praytem w tych pracach odzied | budownietwo, nue a8 drialy. pruedstawinno.w formic zaczatkowe) lub te? pons Jano supetie, W ladies 21924 praedstawilem probe systematyeznego {ukladu pracy, obejmufgen)catoksztaltkultury materjalng), Z maton m0- Uiyfikacfami rachowuje ton wkled | tutaj. Wyréiniamy zatem w kulturze Imaterjalne} nastepujgee wiellie dzily: 1) zdobywanie ywnosed i nie~ Moryeh surowedw (ableractwa, lowieotwo,rybolowstwo, hodowla zwie~ ra uprawa rosin)2) peaochowy wanle y wnodel i surowoow, 3) pray £0~ Towenie pokarméw (eaopatrywanie sig’ w wod, niece | sporoby lulpwania ognia, sporeadzaaie potraw 4 napoj6w), 4) obribka surow= ‘e6w (obrsbke surowedw rodlinnych np. drewne, widkua tp; obr6bRa furowesw awierzseyeh mp. Ory, Kosei 1. py obrbka surowesw m= horalnyeh op. gliny, krosnosw ete), 8) zabiog o beapivezotstwo f wy ode (epornadzanie | wtytkowanio bron, odziety, budow!ii spractows fabiegi 0 caystos0), 6) transport | komunikucje (rach Igdowy iwodny, srordraje Tokomoei, pomoenieze seodki lokomoc)t | transporte). \Rozdatat 1. Rbleractwo. 10, Prayswajanie sobie gotowyeh plodéw natury, ktéremu io towarzysea Zadne spedjalne {skomplikowane zabiegi, w rodzaju ty, jakie pomamy, omawiajqelowieetwo lub rybaldwetv, nazywamy 2bie= Tctwen. Zbicractwo stoi na progu Kullury; w zacene} mize lely jesrexe poat nig hub race] praed nig: poprae ja, Podziwiné motna ‘w nlooswieconym erlowieku blezeyiiq zdolnosé wyscukiwania nada jneveh sie do spodywania dzikich rodiin i umiejetne wymijanie trax Jacych, Migdey rodtinam, mhieranemi prece reine tudy, sq i silnie ftujace, KtOre nieraa dopiero po skomplikowsnem ich spreparow anit ‘Dywalq spogywane, Na jakieh drogach caloniek dokonat tego rodzaju ‘dye, nie wiemy. Drogl te pocaeser guia sie byé mode w tych samyeh hiepreenikiniongelt dai jearere dla nas mrokach, w ktdryeh rodza sig irstyatkie, nadawyera} nierar 2lolone i zdumiewajqeo colowe pocty- hhania zvieraecogo inetynkA, "Do jkiogo stopmis roslinnogé byla mana przez ludy plerwotne, Gwiadcry 0 tom — wedtug low A. Mauszia, zaslutonego autora ob- ‘sreme), cog, gdy chodsl 0 raecry slowiafiskie, bynajmnie} nie w¥~ ‘caerpujgee} lsiqki 0 pody wienty rodinnem 1 rolnietwie —~ preeeealny fakt, 2e caasy historscane nio wykryly ani Jedne} nowe} obiny powszecmego wiyiko. Dotyery 10 zaréwno ron naszych rating Pomaitowy ease Burpee ne okt fad} owed Jak podem), ec pravlvnie potzabowall ach It Doce ey Petr al odawon tonyeh ladon piormotym.n. WY i premio uslocngeh «poo nislonng ot rotin okron- saan ae iy ceo ky, wasnt ch prrymichow pox ach pomp ynalaene metodprengotowani + nich peta, uty Apter Tw stant ezopaatym, eal te god podaivn sero jo podetaw vasnogo byt. W niozawodaym to evia Pee in rales whiorachich weryshle te zajedla clowieka silk ima) stata uereabyo potobne coc plerwoinege Myatt. W ardco wilt krajach rheractwo @grywa “eainy role Aby nie oddalad sg abytnio od terytrjow, aajeseh Be ca pspomnijny tyke dla. peeyklady wlohe a See Ronit gonpidarceludow polncene) Axft Rowled sod- ee Eile lady ppowo pastorate o bdr tk cet rear Mareen Hieine povesia,w dose auzya sopsia postu ‘Mintcrwem, Tak hapreyutadniekte saczepy” mongolsie dokony- aaraesdich wer na welch pot tyke, aby acbraénasiona Downyeh tray, zastpulaeyeh im nasze bois "Dreiotoabiractwa #4 preeetzysikienrsliny, & W sop- nin dalcko moniejrym wlorzgla feet sroramiate Zier, Jak rea, Lee mijeca na miejro | awyle Kry]gc sg ety plor- BizjeeeWaled‘stowikiem, zmusea go do spelanyeh eablegtw t- steclien Zbieat motnw tylko nestor produkey relerzece (np. mii eien parce aja puactea, pisklets'T Lp) oraz stworzenia mee Sane tae eadedtod owed mobi plarytgady ev); tyoh raf jest stmuowe niewiele, TNarzein uiywane pevex rbiraery sq Danizo prost; jednem najpronryeh jon Kopaceka kijowata, majyen kavtat Is teokeonya olny oscom 1 sdgen do" wYEopywania korzent Seer bale Jak ide) sobaerymy, pretsweba on dois dain w cle vel plarwotnoée w rekactkobiet na Bialorst panoone. Niekiedy opacckt byway cokolwiek wygete, okuto. na dolaym kofew tier wean poned” os hotoem xargoke alo osooa, pezymocowand Po Drvoee ila oparca soy, Take Hopacsht widiny napreyeind ow tedkowe) Spberl Naceynia ebioracry, }roanogo rods torby Tove, choeexesto rownteproste Jal ichnarcedsa, raza Jeanak tI owdsie wyisay posi hultury * Ghafby to adanle Mauss sy slxnpens Sites, «i rare fdom apirwoinyn,cokowik Draven, w wag Jena ay ‘ratkonaninanancgo Naarsa oq opare ha niewainye ate fktyern" ota ae Slag i“ Se Mosmensnys wenn eee ees 12, Na povdsawie wskazswek, dostarezongch zwlaszora pract etno- gratig krajow pose ouropeiskich, wnosit wolno, 4 upeawa rosin roxwi- hela signa podiogu zbieractwa. Nasiona,klgexa lub Korzenie rostin zbie- Tanyeh praee crlowieka nifedmokrotaio mialy moinosé wyslewa fig coy toh flancowanint wpoblidu jogo siedaib. Zapewne wige myél rodlin poprosta narmcila aig Iud2iom sam przez ig, W mary ia pod uprawe nowych, banda} pofytecznyeh i pozadanyeh foslin dawne stawaly sig chwastami. Jest to, byé mote, ealkiem nor nalay pracbieg Tuetzy, Ktdry zrosztq daje sie niekledy stwierdzi¢ zeala pownoteig, Ale w razie ywiolowyoh Wlesk, podcras glodéw owracano i powract sig dzié jetzeze do owyeh chwastow, exynige 2 nich praedimiot zbieractwa. Tym sposobem zbieraetwo rélinne te Europie obejmuje: 1) rostiny dxikie 2) rodliny zdziczal, niegdys hhodowane. Kleski glodowe, towarzyszace nieurodzajom | wojnom x 0- ‘uly powovluin ofywianie sie zhieractwa. Wszelki tet plody natursine, _Eromudzone prucr cxlowieka, mona podsieié na zbierane tyiko w era: Sle lod oraz abierane normale, Granie jednak migdzy pierwszemi ‘2 drugiemi ole Jost ostra, Bardzo. tet czesto plody, vbierane w jed~ rym keaju tylko Ww okzeesch glodu, w lonym bywaja potywieniem tale, ‘Na mniejszq skale otywia sig zbioractwo roslinne corocanie ‘wiogng, Kiedy to mlode sioln + pedy draow aq sucaogolne soezyste Fite, lud spragniony jest wet) trawy roslinnej albo wogte ierpi gt. SPI Rosati zhletactwa, avlasacas sbieractwa rolinnego, 59 0 Id- ‘d6w slowiniskich bardzo anacrne', Seorogdlnic wielkie anaczenie ‘ma ono na. plnoone) Wielkorush Tam joszeze dri rodziny wlosiatiskie 2 powoda braku zhola karmia sig niokiedy pracz ealq wiosng owo- ‘oujqoemi_pedami skreypa (porown. § 17); gy tylko Sniegi nejdy x pol Vwepomniane pedy pola, sig masowo, wlody wloccianie napelnijg niemi Koste, x ranidsszy do domu apodywajg na surowo. — Take na potudnia Slowiansaczyzny sq kraje, posladajgce bardzo rozwi inlete thieractwo. Tu naleéa np. niektére okolice Hereegowiny. V. Car G6 powinda, Ze nie za kraju, w ktdrymby sig tyTe-dzikich rostin tutywalo na pokarm, Jak u hercegowitskich rybak6w. Wylieza przy- tem blisko 30 nazw 26), zbioranych wiosenna org, zamnacrajac, 2e Fine, przozes niowsmienione, by wala jadane. Woaystkie cxgésl rollin poezyna}qe od Korzoni i bal, @ kot- ‘exqo nu miazdze, Korze | Migsiach 2 jednes, 28 nasionach { owoeach F drugle} strony, mote odnaless wse6d plodéw, xbleranych proce 0 dake och & owas spans w fartartwie pare 275-38 ssn eye eg ek a Stowian.— Preegad masz rorpoeniomy od pokarméw dostars Storiaesoway yomininy idnak nararie ovooe | orzchy (98 19 2), Bre ae aig glows ory (isla), soks oar pakow. Kore gran Tay Jako pokarm, Tak w Poace w okTesach god eras tying Eons brea; iacona Kore pew tunika Jeanne ae a podbayehwarunkach | w Serif. Na Bialorslaly- Dow eae wecem | cporayennem rbieranit na potywienie bielw Im Oper Weituy.N. Iwanseogo (199) ele) suber oenskis (on plncenel Wirkorun) shina W maernyeh o- TERE TaT cosets eNa wiomne kobley, dfewcryny fdzec exsto [oSiteryant, wsiqwasy” hac, dq do fase: obnazaig arzevo (oo satya orgs nadcinay.waratwe Tetgen pod Korg preoiaketa Mtkim, jumpin jak wots sokem,sdserja a nakstal wg kinda BD area nom dona iam rac lenin ora ergata tnyeh Su taly nical sta takio wniektdrychokolleach otek Case, Nagoatset Turi potted slg toina 7 wlytkowaniem solu inter | (ead) klon dw Zapomocy naciania ory na tye dr Mich wr olselo weneng} wang, a ers xapemooy whijia nie Tparaingoh evopow so dobien w gore] powierschnt,dabywa sig Giinlg Cf sok | spodywa. gona sutowo lu tat uiywa do rodney fodeaje potraw, Dodamy, fo wedlug Georgiego sok brads ulywany Dywe mt takio prin, wielo IudGw apberyikich, np. prece Bastki Foe, Tungusdw, Burjatow 1 Kameradaliw. Niky odeetok cokr, 2 ‘rary wigan roi stanow!o jogo presemym sak bn Train "rest, podywnots, = Onkols ine drarweradko byw rv Slowian bierana, I. Krywick! wricaovage ma spolywanie Drvoe nara dziatwe wielsky skrtplogo toku widnt; rosy ato Fryméwia 9 uiyikovante soku sonny prany 1d wlelkorisk itp ‘Painay‘Wieorasin karl sy tf nickedy”plecronominlb- dni, mightion! saysekami swieeks, pospalice) 246 pakamni tage amvoasa wrar © Baloranon- takte paleami riewiatam| Soren W Poin i innyoh rejech stowiaakich jedano ba? ki Teaxesyny. Chucho, potane pris Alnoixog, ale wymazalqce do- isdnogo aprawavents windomotl x Rosi napomykay 2 tam © ce sin lod aloktore gatunki desew Uywaly ogeacane navel xii hyena pokarm pee afowioka, Want w tsi eigekwspomniee © prgpumeneniach odnego 2 badacay tzwaferaich (Brockmann- Soronet), gloesgeych, akoby Hci wiqgow | Inageh drzow, zakwaszane ‘ais Jesseo oie nlogie W Haropi ta tsody, suey ley 1 ‘om poten esporéwnania wigksry potytek sit jadalne exetsl draew cata ludow! ownfeknm Joke perm tody gi, lisers, toe baldachy, giéwki kwistowe, pedy, Korzenie, buley ice Dave Jadatmyeh idl Nesere teh il none naa ogtlnosto= wiaiskie.Znich najwainiejezeml sq: lobloda, szezaw, pokrzy wa Gbarszez: ostatnia nazwa rozpowszechniona jest” rresetg_ tylko Snéd Slowian pinoenyeh 1 Slowededw Labiods alto lobo x4 Slowianie rofling komoeowate 2 20- Geaju ‘Chenopodium (avlaszcze Chenopodium album 1) 1 Atriples. Niektsro 2 tyeh rodlin (A¢ripter hortense L.) do dzié dnia wloftanie tui omtie hodua. Tane (Chonspodium album In Cle bone Tenri- ‘ous Log preer badaery podejruewaneo to, 2e neg naledaly do pra wiangeh. Jakod w spravordaniach 2 austrjacko-weglerakie} wyprawy naukowe) do Azji, dokonane] w Tatach 19681871, xnalaatem wamianke © Chenrpodium album jako 0 roiliie hodowane w Japon: najéck Slosce x46 1 wexeieh prastare zwigzki kulturame, Iqezqeo wschd 1. ds ebody (Chompodéon aldem Azii x Europa m. i. takée pod wagledem gospodarki rolne), preema: ‘wiaja 2a tom, 20 1 w danyim wypadkws mamy pred ‘wiscznyeh Igemnoicl; to znacay, to niogdys wspomninna roslina byl xgodnie ~ pexypuszezeniami badacry hodowana |-w Buropie, « je) hhodowla w Europle i A2ji miata wapélny poceate, Slowiafska prastara nazwa lebioda (wz). toboda) w kat- ym rario nie stosowata sie plerwotnie do Atriplex hortense lez do Jkiojé Komosowato} czy do\jakiché komosowatyeh 0. rabarwienia Dialawom; nazwa ta howiem sawiera, jak sie poopolicle prayimuse, ton sam pierwiastok, co laifskie albus ,bialy. Najprawdopodobniel founaerala (take jak i duit joszeze cxgsto omacaa) preodewszystkiem ‘lainie Chenopodium album kisro} lieie (Ug. 1), majq zwykle pod spodom wyraino blalawe zabarwienie. Spoéy wanie lil Chenopodium ‘2p. wal. Atripler horteuse Jost ogromnle roxpowszechnione Ed Sto- ‘ian polskich, ruskieh, bulgarskich, serbakich 1d Dodejmy — chog ba jeang sod « ae wloscian wielkoruskich uzywane na pokarm. a ate ema nat setae hy oo ey hd Sot aera heron son on EP a io ulyeny pres wouter Beato alan nde bliss 1 edys rnin, rbens ‘2 tare eracaum Sphondylom).._& Duel (Anglin avin. ‘tlej rilening w rodaaju drisiojsogo sepinaku, polowke itd. Zaaia Ja 1 utywajq. do dzis na Bialo- | Welkorusl: jadajy wzgl. Jadall Hw posatowiasskich krajach europejskich (Niemes). ‘Ten sim wag inne gatanki berssecu spotywajq. tot Indy pOlvocpe) Azji i pln-zm hodnie} exyéci Patnoene} Amoryki: 16, W nlektsrych okolieach Polski, Bistorusi i d. bya w tach glodu sporywany por, Kopio sie podziemno czeél tex chyrast pluore, suzy, sicka drobno na sieczke, tlueze ub miele na Zarnach ‘odza] eleba lub dodaje sie ja do ty: ie} maki na blob, Lud. wielkor 1 Dialoruski spotywa ted, podobnio ik niaktore tudy zachodnio-syberyjskia,lodyei i paki dzieglu (tn getion atvertrisL.; fig, 3), « warlo praypomnieé w tym awiazks, 26 wymioniona prred chwila nazwa tej rosliny jest bardzo &réa Slowian rorpowszeehniona oraz, #0 blisko x tg roding epokrewniony arcy- tigate! (Anglion Archangeten 1) every si fko pokara, daze Hleciom sro potmoenongormafakich 1 ‘oakien Eurepy dow patnoenes Stowian (Agrostemma Githage L) najprawdopodobnic) | to amaczenie rachowala na pldceater a ae maton AnESEPANY Oras” podsezo slowisset ee ie apn Ete Sovian pétnonnyeh prveniona ee sea dant 288SIno6c a ranma Le acpe Foiliny jas ingoman yey eanieimy tu tezamach {lft iy (one im 2) Zasis wsyralnoéel obu ostatieh arma ciee roalegly to panacea tae ROH Kio lowital do Huropy secon snseaje Sz, W loom bard obezetneny a dae OE Schlodene PeNuNEMciele znakomitogo P. Palleon s Ree fee 8 yeh deat zee da rusashen Reshess (U7 -AtMG) see faints at Georgogonapotksom wemianki, porwiotentee ny. aes ne atINKSH race u Basekinow a oheageh nage le) w Tungussw i Bar viviparu) tywaje fu io & m. i. i na zlomiach slowianshicn io Prespeava do mioduy piwa lub nawet do aga chiebowego tess pee Bslrsi Ww Thay krjach ene MeeES nary pPengeeny sblerany ak ba pRELAiL Obie cain aig dawna, Dane, wélbostowiatskie; co sivierts, te ee ees Inne iY SOD nao wyokowyeh pre fad tsa usta, teen peepee, Ale go dawnc} rol feindeg hee Brak fea etna at adowe ip. a Wielkorsi uaa wmny asteg e,tmilDo lasach,wibuane Rosa neste Mi wang" malych chnelnkach, Zamacayh waren eet "1 elach praemysiowyeh na’ wily alt plach sa, Iu act om prees lasow, Baszkirom. Dodajmy, i 6 Pon Peale ee), Bolowle XV w. nasnowolne, vba eat Pak Myre sang, t prtedmotemZoxpraw sqdowh tee te dnje on saceaata thle saczenie ial dei chm ponder” ae rowmnioe ser, wtsio ts am. sayeal an vay see stuty Gan na weit wioseonem pedami, x Ktdreh Tad seus tt Polurnon gn haPsce sporcadee, W goepodureeiuareey Sie mle era dais Jak wie adaje rupenio mela ib re en renyeh wiadomoicl bra nam w tym washer eadnich sg {tokio sony, hudrych uty waltecs noe Heras tylko da jednego jakiegos krajar ore naer otley Tex sama ich nazwa evinces fo Urly Seer oveszechinsj ra roene}albo mote x Litwy gi Ral ert tee year er nisin ng see oie ae szechniejeze dawnie} udytkowanie. va mtode peds’y mrt ot We ves ste re “nisacy, gayby,vostal oparty ne elghneyeh vers a eT at lee ny br “w adomoéei x bardzo wielu okolic Kral Pets a jakie dotycras zebrano, wreszcie wai et aa oe ee yt patna om obazereie.uwaglednialgcy 1udowa eine ete si re ee nee toe e seni, et a oe me Tt Sain pce te Ue lad he mgikach om ludowej, w opisach podréty er aca bl roma 9 vwslicas jwatntojero windomodst yodann wriehnajatsire adams EUswpaiaie wigs p Sy ay ie she ak polny,chaber polny, ingznik (Cepeda Eafetace vimanap oice lon m ars etre paps, or ong Hania oleracea I (ia Malo. | Wielkoros)s dale] : i ay "Mc luae oy ware, al stany ostu, mods torebki nasionne grxy bien (Nymphaca alba Le imlode pedy patki (Zypha sp) itp Osobny uvage zwréémy na spotywanie tu i owdslo preex slo wiaSakich wlofelan bulw niektorych storezykow, kohocgon (Corydalis sotida in) i tezebuli (Chaorophylbum buthoeese C, bjeranc} takeo w Asi, prace Baszkinsw, Kalmuéw ‘les dae) za spoiywanie Klcry czormicnia (Calla palustris Ly ssa: S2exa na praktykowane do dzsia} praez Diato 1 Wielkorasow sbie ‘anio ipraechowywanie caloml workimi na zapas Dulwek, the Wack orual takio i owocuiacych pedéw) ekraypu (Eyuisetun arvense Lay — Podroanik (Cichoriam Intybus 1) Jadajq © nleklorych che leach zaréwno Siowianie patudniow! jak | pinoral, To samo powin 120 sig w stosunku do obrazk6w plamiaty-eh (drum macnlotin 1} roflioy rospowsaochnione} areseta tylko. w poludniowe) poloste tom sloviatiskich, whyezajac w to exes Wolynia | Malopolsit. Reset ‘aces je) susza sido warea {preos odpowiednio prygotowanio ott). smujq 2 nieh make, Cobule rosnace) i u nas mafleazki (Lilium Martagon Ta, do starctajgce obtliogo potywienia ludom syberyjckim, a jadane i kee, ‘maitzone na zime takie przez europejskich Barakindw, e261 Sines nie siesza sig popytem. 0 ile wiadomo, spozywa je tylko ud wach, niowwielkoruski, sqaiadujqcy x inorodcaml, Zdaje sig, Z0:1 ular! Tomngoago w pld. Rosli oraz na. Podolu chelmba bulwiestege (Atomis tuberosn L.\, jadanemi praca Basskirdw, Kalnakow ote Totcanie ruscy naogst pogdrzajn. Takde 0 jodzeniu pepay vy boryisktej (Gnpia sibiriea L.), roangce} m. ina bantse snacenyeh gbsrarach europelskie} Rosi, mam dotychevas notatke tyke. Sed Grodkowe} Wolgi. Poza Wielkorussmi uiywaia Je) Hasckery 1 Wer sowie Niowatpliwie dslsze posuakiwania pomnoty naaze dotyehcas. owe wiadomosei o uéytkowaniu cabal, kiqezy, lod 1 lige tatkich Tollin na siemiach slovinsskich. Na szczogéing uwage saclugula peop, fem te ail, kidryeh uy walnose wystepuse dis w sasiggach fled Toserwanyeh pract alemia slowiadskie, Tu naloty np. bandeo ope, Nezschniony w Europie, choé nio waredaie pospolty groszek wok TURSty (athyrus tuberome Ly. Spotywanie bulw {ej rosliny jot ctychezas, 0 ilo wien, poswiadezono 7 jedne] strony dla eaceel fet RPT PStnoenozachodnes, a x drugiej — da zamieskujqoyet ma ve | pranicru Europy i Aji Kaknukén. To nam kate sle domysiag. fo {Slowianie jo consjmaicj tu i owizie, zberalt. Jakot sa toa vive mawia wiele néwigea nazwa wspomuiane) rosiiny Zemlen} se re SEU Homme orzechy, zapisana uw Wielkorusbw wast per Skis Zapewne i niektéro gatunki w ety mordu (Scorsonee sete dane pract Kirgiz6w i Kalmaksw, nie sq obse Stowianom, prescon / “RorbaIAL + EOTERACEWO 19 niimy boviom uraviang oddawna » zacods Eurpi le romsgen Pinko w snnceny cee Buropy. eras aachoahil ke) Sercontne hinpanioa Tok oClrais porsyehgetinhow Aypmntoy te mmaia) nay wadomot jd stony poradoiasid Be. Fory fdkowoy ate stony aruge) 'e Ura aj Inher potwnania wight hacen od ebul ery, fay ie eanogeh alps dla tay cpelzowangeh ayatensotons ntkgeyeh silt tae Weise pou ener og Saline tra (Gots) {6 (ge, arya 3) ode fo. Se ot nay Oty ‘ie oe er tie vainy ew dri tdseos anim fsa ogden Taso ogtaniral ido prayonsania soto tae of it ae Fomosoch Sly yoloyeh e biwsfkneye or tes oss U, Resa preity wird Stowin dean aye, Rajesinsesntikem: aboten "wlan Sowiatskich jest Glyeeria Muiians R.Br. ; (ga nas ins Rusi swana manna, Rosnie ‘ona na blotnistych Igkach | pobrzetach wd. { fv Kobiety wiojskio zbiorajg aia tej trawy la tom, w Upc, po roses, to jest zaniin rosa ‘obeschnie; uderzaja prestakiom pod klosy, straqaniqe w ten spoesb amo. do wnelrea, iarno to praygstowaia nastepnie. Podobne jak inne zboda (np. ja proso)t gotuja x niego neg Mra woitug mntonania Polbnakow (Ait sna byé bardzo amecma, Sqdaqe 2 uate) ine formacj, udziolone} mi ewego exam przez M Fedcrowsog Bora groiaeany zbierall doniedawne manne w wielkih io tue iolenta Siac, « nawet prey woul Ja na targ. Vay. + Met wala’ wajq manny po dzid dale taleio wltcianie w nlektérgch okolieach Wielko- | Malorusi,« r6wnick iw Polsco (np. owas Pot, w kraj mig doy Sages Wh te) Dawnieh zbierano Jy w nas powszechnie: Jonsene w XIX wieku tans forty manny sly od. nas zagraniee. Chiopi praynosi ej siamo obok mnych produkiow jako daning do dwordw. Naogat wedhag Maurizia suiytek manny ogranicaa sig do okolie exysto stowiafakich iz nicm! aniezqeych, obejuje xaiem talce nizing wegieska, pstnoeno schodnin.ex@éf Niemioe i Pomorza at do Brandenburgii, sxcxeq okolioe Frankfurtu nad Odra*, Zaslugujo jednak na uwag, £054 Polesiu okolio, gdzie manne zblorajq tylko osadniey, pochodeacy Polski, natomfast miejscowy Ind zapeie jf nie ada. 19, Wigeoj nid o jadalnyeh xolach i ziarnach daikich traw wiemy srodach To aboray w wet okolach Stowitnzeryany mae sowo, prygotowuiae x niktdrych dots cxgelo oie sapany. Xalety nico Brursnicn, crermice (oréwki), pijaniee Cochy: high dorawing, poziomkt (euniedy kemlonki, Jezyny, Oatredyng maliny 1 tp, lnc ndwnisJagoay Jalowoa, arte bingy Kaltny, cxoromohy, tarniny, exypany ny tnvitorysh innych dreew sry hrsewdw. Owoco sziéc ostatato wymienionyeh rowéw | deeew’ sinriq i may w niokiryehokolcath rasenve Polski, dice, gio indseh (on Rus) takie dor, praytem hier w barizo tacmnydh losach, Spotyws jot (prec owes Jatowes, « ksrysh w Polen, Grarnogénu oe wprabiags rods] pws) nate sarowe (ago exeenchsy, bqtéw cane preemarsnitym, bik sparrone wregeg nod elbo plecao, nd wren: wyltale (enaszea wstogechmiginy sianon) podbnin jak owoce aiken fas Soni t grace Wigkesotéarw wlatlyych loge aie ak br wee nica, extrniea t6rawina, sunics, kamionks, jetyn, naling ‘ts, jnt nisin rospowesechnione ért Stowinn pagent nao Sis ito nlc rich pare (op suena) ane st F'Stowianom ‘poludniowym._Z posebd Jags szzogdnie popalarng font poniomlea (sunicay, tu | owdsie w Polsce, w wielu oholicach Fon Dole Stoven} ds n wprst fageday to poe jomyrania ‘a zapay tig nie nada; spotywane Osea orpotrodno tab i'w tesin eras po scoania nem 20. Obok jagéd }owocow dito rosgcych powne maton dla Iadowe) gosodtehi ma takte shir orrechavw,, Zelamege w nie | Kye tronach Posh inngehhrajach lesiyeh byway erome dzone dos nace rapa sch plore Shotrene dakongwa se tam hier jromad- hig ealomt wate Nistyo Jodha swyly “rtogh ln egy owooom lee, hy ‘ids owls su pty wien Zhi feig_ ont takio t Kotewky cult orzech wrouny (rapa nats 1.8) Wprewdsie w ranleath ‘eich cho aoniotaena, J Soto pio sogain dot obfice go pots ‘ano ~ dis iotclanie ju nim porta {ato jodoak na Bio | Wilkorl bra fo wig, aw pownjchokolcnch Rest Sohne’ dasarrs}y nawel masowo a tag Oramch wotny bywu tl lodany” prec Ms Mone ein pest "Taio | poragrancat Sowieireny ay ¥ pétnocagch Wloseeh sito w ptadniowych Nlomcaeeh, spots kal tu owdrte jako dos pompolty pokarst lub awet ego roling apmwne, Yokrewne gatunkl rodetn Tropa ot mason, sbiorane creat, Soke fda chan onal ot eh Seip Serb Hs ha sin NRT tl Tudie Dak wa, ideale Sta Wh ari 1p HF long douse podebao (o. Dare ee ey soa nny ean ha a et) an arora go aera satay (w Malan earners, pastoral 4 naa enters tieetom sey ce poner ng Potable (aa Sper hoo rua, agromaaionge 8 28 gor myach Preygdnle Rosa rao ory tn pepe, Oi pola 98, sig 10 amo end atguowane bee wanted, oy ssianaeh or vty alonogy aera, on Wf Drs ad re eh nro each a et Seep baw w gooaaree Turd ne ey ie rom, pony 00 £0 ratory Swinney lon Sno trey any 9 hte sot te rotngeh a to alo ie ea tee amine wre 0 ah ce aa lyon ere, Niky 04 wl Kneata bowie 4 Pr eva on Co wads #70 bergen mana ee owiatakngo. mica Tumi Jdslacy acon on i emt, de yn ren ie. ease, annua ey my yw geeban ko Weatg M Hesnor, ttc ubamt Teo carbo’, ik we kale te Sturt all Sowin lu romana. kot Fe sr ato (0M) IL, Ry profea b> saan Tyne at nn mi ein wold a Pe oy wana grpbor, Tabla ma posta i oN ecnanrnc Zari Be ee Phra), Tne Xi, daly Fn ny enka snes Serer roman ere eae re ludodtromatnte na salam. wim Yea pach Swale) denne Teyitee Petrie | ieee a waa cn ana soa roerhna een testa Ut ane ia mts gaan te rolls sgt oe ete weve doa tcc D2 aan array pnoeagypowtarae sa be poze Se te Leia lowataceeny. baie a mea? Pte aatgeh pres Sten enemy St tl gaan er (Pla) apeayeane yea newt a ear ear hu aezewayon Table Tate Da fash, Mason Sorbochorwact sie pogunza greybamt; ows lea teh © No wisdomoy cone Inte Wins apocrine Tae potany.Jednak nic wergsin Tak wedug P. Rociostons Cesc Fara Bray preva wee nie ta of Neyo bree Stan eg wsvlige fej tary T koe yoeae SSottegmtg wanes bet be whee ony Hag pres pat preston eff sf ne drewnianym pratkiem (poréwn. np. fig. 262), “ys a otnays na printed | totes ober i Frloran] tocuize eprovu G9 91 ay ¢ Dotcanpots dic got Shee we Kegel realch on potas ras ives iraokio Stowian aq podbs io slockompliowan ja needs yh Iadow pte tom geht Koby KopncCorenie Ta) stress nee fe ie prpotn'a pfu { ne pn 7 Stowiafeteayany swykiym notom, w pownyeh Ototcch patnone Biorust ake Lopes amt (gy utywancat lode stonsi | ts ogc aotopene stefoodde, Re ¥ Pach byvaig Eifowate (ig 0) ub fos 17 Kepest iy aw Petkowate pli wlostowste (ig. 1) cfm wish tisorl ot —+praedstawiajy dokiadne analogje dla odpo- "*#) 7 Bersaty, NE od Gro- ‘wlndnch narset ud6w egrosjernych tm Tauro 23. Crerpak zgrzeblowaty do mee bisa oped ie 8} aye wedlug A abeiandta vapowsreh ony. pootgesy “ol! Knipe at 90 Roa ont Bean ‘gnaw, Wolnfocnak wae 2 tat apo trertenia Wee Som aun Poh pre pols tiowgeh rete go Fre ey Poti) Bilota alae 2 athlon i wichodhio Pe tanteliet mito narieiie Ie ‘juices rime tJlsea nea sey Sintoehyba{eko oof dase trogo-iod atone porne seat. Sarees Teanga ulodich fod), ea 8 Cuerpat do sberani jag. Hacu E.Sun do Baie Sar. Hac w siandynawfiet, x drugie atrony, ‘rie Ryu Be Wethows, & pozatom tu i ewdrie w polskich sax rskich Karpatach, Prorywany rasiqg w tym rodaaja edsiemy cea alr dalerye qe alga tak ext, 2 obrfliny go speil- se eeminom, nazywelye sasiggiem Drzerywanym adrjaty eko- oo lan Zang togo type wkracrajawpravloafeledy2atokowo pany etpowo-s Krajow nadadrasyich w flab acho) (ub érod- [oe Barony ope an Wage) abo 1 krafow natbattyekich wb woncinncodnes Polk? wachoate ors fodkows} Rosi; two- Tete cae yoy Kapton ema TE tlowalng-a nakiedy I drobne lab maczpe wyepy ta | owdz *Pgororeshlettonny ie eo feet fnak, Zo bardzo znacen ih Saas Inb nawetslowne jara peeypedal ote do dé wiadom2 jx See) ery nad Baltybiem, tre 208 sony — Keach aloe Skint ynarkich (porwr) $8 85, 209, 3D, 98, 92,39, 255,519, Fina 24. otis xt, bslo powiedalane ty2 6 11, dike plody wists nj br pontwnan nije shaceni da hy nite Tinne Wtasslvie shiorectwo, mace na cla were {ch produ, Curanicn sw nas do podbierania &wiepiotu, tj dekh saci wyenokiwanin | eporywania prens died miodw iremiali Per bead do Tlerania Ja} | wybiranie nieopiersony.h ptt KeGe's anined. Zoierano wiosty ja} dikich hacrek ct odbywe aie Tati tr omdse na wighary sag sajmafe sig tem Mera go nunie olsior'» sates siorykoterg sig eesto wep ints ae ndobstjeh zapassw Podobae gromdne wypravy odby wal wat olateay na pouty, cn stad plscwo niodostteanie Solute oplereone Ine mogyos dobre lta. jodnak tary jit za yonrniezac Tovista, do Ktrego preododzimy w roudiale Ds sep. — ext 2 Lowest + 26, Drié jess Asin w Atl Aleyo i lnnych cxgfeiach swat Iudy, dla Kisryeh lowieetwo, spoezywajaoe w rekack materyzn | zbie rarsvo, uprawlane gléwnie prser kobjty, stanovin calkowite trédto “treymania, Chocial Slowianelakiogo okrosanigdy nie przedy wall bo nlevawednie jus ludy, Kt plerwaze acegly udywaé mowy so- “aie, byly oll nie rolnikaml w pelnem znaczenia togo slows, “F atiym razie hodowcani bya, mimo 'o towieetwo, odobnie Jk mbleracivo, mislo. dose dude xapewne zoactenie dla ich dewe] -RORpSUAFLL DonySlaé sig ogo motna m. ine porstawie niczbyt co ‘DraWda lieth rownatleksykalnych,Iaeqeye torminologle lowieska Siowian potudniowyeh,xachoinieh i wothodnich Pomimo, Zo dawne sposoby i naragiza Iowicklo na snacanych pracstronlach Stowlasecexyzny nemel upelnie wymary,jedaak sm, ni jeszcze ininielg w uiyeid lub w tadyei, sm niezwykle am nce, roxmaltoss ich fest naogdl wderzajqea. Oczy liste ada to nice Bee vor wsjatku typy, pod wagledom zaslgzow daleko wskraczajgee Port siemie alowiatskie, x bardzo exgsto namst porn Rurope, Lo- Peotwe bowiems Jeko bardzo dawna galad gospodarki; dzicdziezy Miowatptiwie prestary spadek kalturalny; w zwiqzkw wi Powmashnionte wigkszosenalezgeyeh tu wytwordw fest bardzo nnajezezcie} wprost fwiatowe, ‘26. Oglosione do dala drisejsrexo preyeaynk, dotyernce tado~ ‘wogo Towicetwa Slowian, aq bardzo skape. -W pracach i wydawnic: Touch sels etnogeafienyeh anajdujemy ich bardzo mafo; w pismach i lowieckich (np, gy chodsi o Polska, w ukazujgeym alg ofr. 1878 “toweu" lwowskitn lub w wychodzacym od r 1899 w Warszawie .Lowet Polskins) sa riwniet nadawyezajnisllcano i preytem tak rozprosione, Jo wyarubiwanie ich rabiera wile crasu, Jednym 2 powoddw braku ‘anyeh o udowem towieetwio jet niewatplinie xpecjaina trudnosé por ‘odnosaych wiedomoéei, W wil krajach slowiaGskich wlo- ‘ante byl aa karant 2a fowienio 2wierzyny Tub nawet dzikiogo ptac fora; aad ry si 00! 20 avo} Lowiocky wiedza, Dragim powodem jst remiankowane jus wymierunie lodowego towiectwa. Choé bowiem tu Towdate Ze ono dus feszezo w panigt siodmdziesigeoletnich stareow fw calym niemal roskwiie, aw tlektdryeh krajach twa do dzisa) to Jednak na berdzo rozloglych przestrzeniach zanlkto niemal doszezetuis, Reranicuajge nig do stosunkowo mole} pod wzgledom etnograficsny SEjmuiqoogo wmykarstwa (ob. § 5U 1). Wreszcie ostatnim powodom Jaa beak Saintoresowania sig ludowem sposobami towiecklemi preet {eeptecesnyeh systiwsels, okratujqeych sig 2 wyészych warstw spo- Iounyeh, dla KiGryeh. preeenaczone sq specjalne pisma towiockie. Tho tmace) sig to zupelnem niemal zarzuceniem przez nich dawnych to- ockich sposobsw na Korrysé wprowadzone) od XVI i XVI w. 0 ‘iwakie} bronipalne), Dale myaiwogo 2 warstw wydszych Iudowe sposaby lowleskie xajinuig tylko © tye, ie przynoszg mu one szkods, Fiko stosowane preet klusownikw: ale { na techniezng strong kluso- Ywnictwa awraceno powszechnie zbyt mala uwaze ‘P7, Nujwigor] renrtok dawnego lowiectwa (W tradyei lub w wly- iu) prictrwalo' 1 jedne} strony w niektérych okolicach Macedonji {'Berborborwagj, x drugle)—w Tateach i Karpatach, 2 teaecioj wres Go na péluocno-wsshodniaj Wielkorusi Iw srezogGinogs éréd Wie Korua6w syberyjskich. W Sybesfidzigki zetknigeit 2 dzika prayrod cate} pela! ofyly prastare umieletnoée Towiockie slowiatskioso Toadhikay odziedziezone_ po praodkach lowiecka wiedza znalazla tywe Jantorowanie w rojqcye aig of dzikiogo zwierza, glachych i boalud- faych purscaach, gue ber nieberpioezofistwa dla calowioka i zvierzat a ‘moine byto lienie zastawiaé zdradzieckie slopoe i samo- treaty, bié grodze, kopaé wadoly 1 td. W ton tel spoxsb do naszych Es BORERIAL 2. LOETECE BG a camow petctrwals tam odwieczn, slowiaiska somenklatura, 2wiae Site rowlectwem. Posyeask obeych fest w naj stosnowo bardzo Zit. Dotyorg one praytem nicmel wylgcene takich sposobw nee Mani, Morych geograteany sasig, ogranezons tylko Wo patnoenexo Tochow dsisicjeeeSlowiafanceyany, porwala przypusrena, 20 nie Iny pierwotnie Slowianom zane. 3B. Alo pou wagigdem ronmaitoselsamot6wek i wogslenarzeda tovioekich érodkowoeuropeisea Stowiassaeryzne ito paodowsayst- kiom mote Polska wraz' poludniowemt sboezami Kerpat — zdaje fie nic ustepovad nave Spborj Pomino mapeinego niemal 2aniku Inowego lowisctwa i nas, fk w tom, co jeuevepowotalo w ui3- Tub w tradyehy praceiowala sig ardao snarenw rotnorodnose ‘otd powlosed te gy joie N27 r zwréetom sig. do p. Taden fea Seweryna, profeora seminarjam w Tomaszowio azowiceki, prot 0 ticranie materjaly, dotycegcego ludowes> lowiowtw, piorwenyeh daiach styernin 1958 r. nadedal na moje ree golowy To rue rokopisobejmujgey 88 stron in" | zaviorajacypreesio {00 rysunkw (pordwn, wyte saminda. 2god autora Fysunk! 1, 4, 18,27, 3, 9 405 At). Npradie przewetna cag Jogo lastesey) opisow dotyery néinych odmian.jednogo I tego samego typ rads wash samolbwki, 148 miedzy tem onttuera duzo fest pale ok na drobne gryzoni, badd co bad jednak ten obfty plo 2 Drang (glwnie na pogranirash lasSw apalkieh) w lagu tk krot Koga czasa, chodhy nawet { prasz niezwyle energiernogo badaez, fiefertsaponnd weve waipiwote bogactwo polbkigo lovieewa Seb iio wars wae ty none av np. wantin 36, Obfiossawlerayny towne} a xwiasza plactwa byla na Sy- berfidoniedawna nadswyerajn. Tos daikich gest | kaczek, prayno- fonyeh weiggt roke preet poledgnesyeh mysinych, gnosis 83- ‘dace, Odpowiednio wiela byl tok leaba upolowanyeh exworonog6v. ‘Gay Joong w 1.1912 szozegsinioobfile pokezal vig w wiereho}a Sim powice Hs polarny, joden baad S00 nastasionyeh pais dat ewnema fowey TO srtuk to nvierzqsa. Storonkl. panujaee na Sy- _palleskane 1 Burp prone a xvlamce roa ro-rsthodnishy na pograniczach lesGw 1 sepo, w tye mianowicle ‘ramehy-kiedy ieskala tam hidnode 0 wie readeza nif da Inogeds awicrzyny 1 plactwa susala byé bardzo Wielka. Jako! po- twiordeajq to wiadortwa dawnisjns, ‘Tak np. wedlug metropolty Pimens uy, prronujgew kobea XIV wieku do Konstantynopol cezno porna okolee nad pny Dover, mala ona bye wie po ‘tal i i dns eatin, Ine sl wit yl monn tnéstwo placta | iene: arn tot Wilk, isow, wy, nied: | bobréw. a . ms

You might also like