ZESP REDAKCYJNY

PACJENT JAKO AKTYWNY UCZESTNIK OPIEKI

DIABETOLOGICZNEJ ZASADA OPIEKI
DIABETOLOGICZNEJ SKUPIONEJ NA OSOBIE
PACJENTA W PRAKTYCE
PATIENT AS THE ACTIVE PARTNER IN DIABETOLOGICAL CARE
PATIENT-CENTRED CARE IN PRACTICE

Wdziale prac pogldowych tego numeru Medycyny Metabolicznej przedstawiono wspczesne, patofizjologiczne
ikliniczne oceny gwnych skadnikw stylu ycia, ktre stanowi podstaw dalszych metod kontroli cukrzycy. Wrealizo-
waniu zasad ukierunkowanego terapeutycznie stylu ycia gwnym ich wykonawc jest Pacjent, jego rodzina irodowisko.
Ztego wzgldu celowe jest odpowiednie sformuowanie Praw izada osoby zcukrzyc.
Przedstawiono je poniej.

PRAWA IZADANIA OSOBY ZCUKRZYC

Osoba chora na cukrzyc moe prowadzi, i w zasadzie
prowadzi, prawie normalne, zdrowe idugie ycie. Cel ten
mona osign przez zdobywanie wiedzy ocukrzycy oraz
przez racjonaln, przyjazn icig wspprac zzespoem
leczcym. Lekarz iinni czonkowie tego zespou (pielgniarki,
dietetyczki, pedikiurzystki) mog radzi idostarcza informa-
cji, wsparcia oraz sprztu, tak aby pacjent mg dba osiebie
iprzey swoje ycie wtaki sposb, jaki pragnie (1, 2, 3).
Wane jest, aby wiedzia:
Co moe otrzyma od opiekunw medycznych, aby
osign cele leczenia.
Co sam powinien czyni.
Prawa pacjenta
Zesp leczcy powinien zawsze:
1. Okreli plan leczenia i docelowy poziom kontroli
cukrzycy.
2. Zapewni moliwo systematycznego badania: ste-
nia glukozy we krwi, stenia glikowanej hemoglobiny
(HbAlc), mikroalbuminurii istanu oglnego.
3. Zapewni moliwo zapobiegania powikaniom cuk-
rzycy ileczenia szczeglnych problemw istanw.
4. Zapewni sta edukacj dla Pacjenta iJego rodziny.
5. Dostarcza informacji odostpnych udogodnieniach
socjalnych iekonomicznych.
Plan leczenia icele samokontroli
Od lekarza Pacjent powinien otrzyma:
1. Indywidualnie przystosowane zalecenia dotyczce
waciwego odywiania, tj. rodzaju iiloci ywnoci
oraz czasu spoywania posikw.
2. Zalecenia dotyczce wysikw fizycznych.
3. Zalecenia dotyczce dawki iczasu przyjmowania le-
kw, szczeglnie insuliny oraz wskazwki, jak j sto-
sowa ijak zmienia dawki leku na podstawie wynikw
uzyskanych wsamokontroli.
4. Informacje, jakie wartoci stenia glukozy ituszczw
we krwi oraz cinienia ttniczego imasy ciaa powinien
osign.
Dane wymienione wpunktach 1-4 lekarz powinien wpi-
sa do standardowej Ksieczki opieki diabetologicznej,
ktr otrzymuje kady Pacjent.
Regularna ocena
Podczas kadej wizyty winstytucji suby zdrowia (porad-
ni) pacjent powinien uzyska:
1. Szczegow analiz wynikw swojej samokontroli
iobecnego leczenia.
2. Komentarz ocelach leczenia iich zmianie, jeli jest to
potrzebne.
3. Rad i ewentualn pomoc w przypadku wszystkich
problemw ipyta dotyczcych choroby.
4. Uzupenienie edukacji.

8 Medycyna Metaboliczna, 2017, tom XXI, nr 1-2

www.medycyna-metaboliczna.pl

Zesp leczcy powinien planowo sprawdza:
1. Skuteczno leczenia cukrzycy za pomoc systematycz
nych oznacze stenia glukozy we krwi (samokontro-
la) ioznacze stenia HbAlc imikroalbuminurii oraz
innych biomarkerw. Oznaczenia te powinny by wy-
konywane 2-3 razy wroku, jeli cukrzyca jest wystar-
czajco dobrze kontrolowana.
2. Mas ciaa pacjenta.
3. Cinienie krwi.
Co najmniej raz wroku zesp leczcy powinien take
sprawdzi:
1. Dno oka iwzrok.
2. Czynno nerek (badania krwi imoczu).
3. Stan stp.
4. Obecno czynnikw ryzyka chorb sercowo-naczynio-
wych np. takich jak nag palenia papierosw.
5. Technik wykonywania samokontroli iwstrzykiwania
insuliny.
6. Zwyczaje ywieniowe.
Problemy szczeglne
1. Jeli pacjentka chora na cukrzyc planuje by lub jest
wciy, powinna uzyska odpowiedni porad iby
otoczona specjaln opiek.
2. Dzieci imodzie powinny by pod pediatryczn opiek
diabetologiczn.
3. Jeli wystpi problemy zdrowotne zoczami, nerkami,
stopami, sercem lub naczyniami krwiononymi, pacjent
powinien mie mono natychmiastowej konsultacji
uspecjalisty.
4. Pierwsze miesice po rozpoznaniu cukrzycy czsto
s dla pacjenta trudne. Wymagaj dodatkowej opieki
psychoterapeutycznej.
Edukacja wsystemie cigym
Wana jest znajomo nastpujcych zagadnie:
1. Dlaczego naley kontrolowa stenie glukozy we krwi.
2. Jak kontrolowa stenie glukozy we krwi przez waciwe
odywianie si, aktywno fizyczn istosowanie lekw.
3. Jak za pomoc testw do badania krwi imoczu (metod
samokontroli) sprawdza skuteczno leczenia oraz jak
reagowa na uzyskane wyniki.
4. Jakie s objawy zbyt maego lub zbyt duego stenia
glukozy we krwi. Co wskazuje na zagroenie ketoz.
Jak tym stanom zapobiega ijak je leczy.
5. Co robi wprzypadku wystpienia dodatkowej choroby.
6. Jak si objawiaj i jak przebiegaj moliwe pne
powikania cukrzycy, do ktrych nale uszkodzenie
oczu, nerek, nerww istp, stwardnienie ttnic. Jak
mona im zapobiega ileczy.
7. Jak postpowa w rnych sytuacjach yciowych
(zwikszony wysiek fizyczny, podre, spotkania to-
warzyskie, na ktrych spoywa si alkohol).
Medycyna Metaboliczna, 2017, tom XXI, nr 1-2
www.medycyna-metaboliczna.pl
8. Jak pokonywa rne trudnoci ycia codziennego (pra-
ca, ubezpieczenia spoeczne, prawo jazdy itp.).
Zadania pacjenta wprocesie leczenia mona sformuo-
wa jako edukacyjn instrukcj:
1. Kontroluj Twoj cukrzyc systematycznie. Bdzie to
atwiejsze, gdy wicej bdziesz wiedzia ochorobie.
2. Naucz si dokonywa samokontroli - samodzielne ozna-
czanie ste glukozy iwprowadzanie odpowiednich
zmian do leczenia na podstawie uzyskanych wynikw.
3. Systematycznie ogldaj swoje stopy.
4. Prowad tryb ycia sprzyjajcy zdrowiu (prawidowa
dieta, kontrola masy ciaa, regularna aktywno fizycz-
na iniepalenie tytoniu).
5. Wiedz, kiedy trzeba pilnie porozumie si zzespoem
leczcym.
6. Rozmawiaj regularnie zczonkami Twojego zespou
leczcego oTwoich wtpliwociach iproblemach.
7. Zadawaj pytania i powtarzaj je, jeli nadal masz
wtpliwoci. Pytania przygotuj wczeniej.
8. Utrzymuj stay kontakt zTwoim zespoem leczcym,
zinnymi chorymi na cukrzyc, zlokalnym lub krajo-
wym Stowarzyszeniem Chorych na Cukrzyc. Czytaj
broszury iksiki ocukrzycy dostarczane przez zespl
leczcy lub Stowarzyszenie Chorych na Cukrzyc.
Upewnij si, e rodzina iprzyjaciele wiedz oTwoich
potrzebach zwizanych zcukrzyc.
Jeli nie jeste zadowolony zpoziomu opieki medycznej,
porozum si zlokalnym lub krajowym Stowarzyszeniem
Chorych na Cukrzyc albo wybierz inny orodek leczniczy.
PIMIENNICTWO
1. United Nations (2006). Convention on the Rights of
Persons with Disabilities. Available at: http://www.
un.org/disabilities/convention. conventionfull.shtml
(last accessed July 16, 2014).
2. International Diabetes Federation (IDF) (2011) In-
ternational Charter of Rights and Responsibilities of
People with Diabetes. Available at: http://www.idf.
org/sites/default/files/Charter-of-Rights-EN.pdf (last
accessed July 16.2014).
3. World Health Organization Europe/International Dia-
betes Federation Europe: Diabetes Care and Research
in Europe: The St. Vincent Declaration 1989. Avai-
lable at: http://www.codex.vr.se.texts/SVD.pdf (last
accessed July 16.2014).
Adres do korespondencji:
Zesp Redakcyjny
Medycyny Metabolicznej
c/oj.taton@interia.pl
9