JAN TATO

ETYKA WSPPRACY LEKARZY Z PRZEMYSEM

FARMACEUTYCZNYM DLA LEPSZEJ SKUTECZNOCI
OPIEKI DIABETOLOGICZNEJ
ETHICS OF THE COOPERATION BETWEEN PHYSICIANS
AND PHARMACEUTICAL INDUSTRY FOR BETTER EFFICACY
OF THE DIABETOLOGICAL CARE
Warszawski Uniwersytet Medyczny

STRESZCZENIE. Jeden sposrd diabetologw-celebrytw zapytany o jako opieki zdrowotnej dla osb z cukrzyc w Polsce odpowiedzia
nie jest najgorzej. Okazuje si jednak, e w rnych obiektywnie ustalanych rankingach jakoci wynikw leczenia cukrzycy wrd krajw
Unii Europejskiej Polska zajmuje jedno z kocowych pozycji.
Dlaczego? Przyczyny s rne.
nie ma krajowego organizacyjno-ekonomicznego planu i programu opieki diabetologicznej (w niektrych krajach s odrbne ustawy parla-
mentarne w tym zakresie);
nie ma systemowej kontroli jakoci realizowania opieki medycznej;
profilaktyka nie ma dostatecznego wsparcia ekonomicznego;
liczba osb ze stanem przedcukrzycowym jest w Polsce jedn z najwyszych w Europie ok. 5 mln osb (wg danych International Diabetes
Federation, Diabetes Atlas, wyd. VI, 2013);
niedostatek ulepszajcych praktyk medyczn koncepcji i realnych dziaa.
Brak innowacji dotyczy take wielu innych potrzeb pacjentw z cukrzyc.

Sowa kluczowe Opieka diabetologiczna, przemys farmaceutyczny, etyka wsppracy.

SUMMARY. The prominent diabetologist assessing the quality of diabetological care in Poland certified it is not bad. However in many
objectively made rankings of the quality of diabetes mellitus care, Poland among UE countries is located on very distant position.
Why? The causes are different:
lack of the general for the country organizational and economical plan and programme for diabetological care;
absence of the systemic quality of care control;
refusal of economical support for prophylactic action (in spite of the very high number of prediabetic persons 5 mln International
Diabetes Federation, Diabetes Atlas, VI, 2013);
deficiency in the active perfectioming of practical diabetological care.
All these circumstances influence the character of the medical care and its cooperation with pharmaceutical industry.

Key words Diabetological care, pharmaceutical industry, cooperation ethics.

rodowisko lekarskie, rne jednostki, towarzystwa, oraz przemysu farmaceutycznego, aby przynosiy one,
grupy izespoy, d do takiej regulacji stosunkw indywi- zgodny zzasadami moralnoci, etyki iprawa, poytek pa-
dualnych lekarzy oraz instytucji medycznych, wtym take cjentom iopiece zdrowotnej.
uczelni, instytutw badawczych iorganizacji lekarskich

10 Medycyna Metaboliczna, 2017, tom XXI, nr 1-2

www.medycyna-metaboliczna.pl
 Jest oczywiste, e zarwno lekarze, ktrzy z natury
swojego zawodu reprezentuj interes pacjentw id do
zwikszenia skutecznoci leczenia, jak igrupy przemyso-
we, ktrych celem jest solidarna, naukowa praca tworzca
nowe leki itechnologie oraz uzyskiwanie uczciwego, op-
artego na merytorycznych kryteriach zysku mog zjedno-
czy swoje wysiki, opierajc si na bezkompromisowych
zasadach etycznych. Wanie szczegowe zasady moralne
ietyczne powinny poddawa ich wspprac ocenie zpunk-
tu widzenia dobra chorych. Praktyka dowodzi, e czsto
tak si nie dzieje. Na przykad w1999 roku wydatki far
maceutycznego przemysu ihandlu wUSA na promocj
ireklam lekw wrd lekarzy wynosiy blisko 8 miliardw
dolarw (Pharmaceutical Representative, 2000, June 9;
wg: Ann. Int. Med., 2002, 136, 5, 396). Tego rodzaju wiel-
ko nakadw finansowych budzi wiele wtpliwoci - np.
wjakim stopniu tak intensywna promocja ogranicza decyzje
wynikajce zniezalenego wyksztacenia zawodowego le-
karza? Ztych wzgldw Komitet Etyczny American College
of Physicians oraz American Society of Internal Medicine
Ethics and Human Rights Committee sformuoway iogo-
siy wAnnals of Internal Medicine (2002, 136, 396-402)
dwa wane dokumenty, amianowicie dokument podajcy
propozycje regulacji stosunkw indywidualnych lekarzy
zprzemysem farmaceutycznym oraz dokument podajcy
zasady regulacji wsppracy organizacji, towarzystw nauko-
wych, uczelni zprzemysem farmaceutycznym.
Odbicie tej problematyki wPolsce znalazo si wusta-
wie farmaceutycznej.
Wdokumencie dotyczcym relacji indywidualnych leka-
rzy zprzemysem ihandlem farmaceutycznym, zapropono-
wano rzne krgi regulacji. Maj one za podstaw zasady: 1)
priorytetu dziaania lekarzy dla dobra chorych, 2) ochrony
pacjentw przed jakimkolwiek zagroeniem wynikajcym
zdziaa przemysu farmaceutycznego, 3) uszanowania au-
tonomii igodnoci pacjentw i4) sprawiedliwoci irwno-
ci wrozdziale rodkw opieki zdrowotnej.
Dokument zajmuje si - midzy innymi - finansowymi
relacjami midzy lekarzami aprzemysem. Stwierdza si
wnim: Lekarze, ktrzy s finansowo powizani zprze-
mysem wrnych rolach, np. jako badacze, wykadowcy,
konsultanci, waciciele, inwestorzy, partnerzy, pracownicy
itp., nie mog wjakimkolwiek stopniu ogranicza obiektyw-
noci swoich sdw idecyzji zawodowych, atake priory-
tetu dobra pacjentw lub osb badanych. Lekarze musz
ujawni swoje finansowe zaangaowanie wkadym rodzaju
dziaa medycznych lub bada wramach praktyki wgabine
tach lekarskich, do ktrych zapraszaj swoich pacjentw.
PRZEMYS IOBIEKTYWIZM WKSZTACENIU
PODYPLOMOWYM LEKARZY
Wana regulacja dotyczy wspierania przez przemys
ksztacenia podyplomowego iustawicznego. Publiczne
Medycyna Metaboliczna, 2017, tom XXI, nr 1-2
www.medycyna-metaboliczna.pl
iprywatne instytucje organizujce podyplomowe oraz
ustawiczne ksztacenie zawodowe i ksztatujce jego
programy powinny by wiadome moliwoci powsta-
wania sprzecznoci (konfliktu) interesw midzy nimi
aprzemysem. Ztego wzgldu musz stworzy isto-
sowa jasny sposb postpowania zapewniajcy pen
kontrol planowania programw, ich treci isposobw
ich realizacji. Ta regulacja dotyczy instytucji nauczaj-
cych, ktre otrzymuj wsparcie od przemysu, nie od-
nosi si ona do edukacji organizowanej przez instytucje
przemysowe. Zajmuje si te bardzo du dziedzin
dziaalnoci wobrbie rodowiska medycznego. Wystar-
czy przypomnienie, e roczny budet podyplomowego
i ustawicznego ksztacenia medykw w USA wynosi
wiele miliardw dolarw rocznie. Wduej mierze s one
dostarczane przez przemys. Wiele uczelni medycznych
akceptuje darowizny ze strony przemysu na organizacj
konferencji, nagrody, granty, opaty dla wykadowcw.
Analizy programw kursw wykazuj jednak, e pod
wpywem interwencji przemysu programy mog tra-
ci obiektywizm, np. kiedy dwie podobne tematycznie
konferencje s organizowane przez konkurujce firmy
farmaceutyczne. Moe powstawa pseudoedukacja
marketingowa przynosi ona szkod dugofalowym
celom przemysu ilekarzy.
Medyczne organizacje iakademiccy nauczyciele mu-
sz eliminowa tego rodzaju zjawiska, stosowa zasady
medycyny opartej na dowodach iniezalenych wnioskach
wynikajcych zdowiadczenia. Musz take podda si
wewntrznej izewntrznej kontroli, ujawnia potencjalny
konflikt interesw, strzec prywatnoci uczestnikw eduka-
cji iich niezalenoci.
Dokument prawny stwierdza take: Towarzystwa na-
ukowe izawodowe, ktre przyjmuj wsparcie materialne
od przemysu, powinny by wiadome potencjalnego ry-
zyka utraty niezalenoci sdw wsprawach medycznych
ikonfliktu interesw. Ztego wzgldu musz rozwin
istosowa jasny sposb postpowania, ktry zapewni
utrzymanie niezalenych pogldw izasad zawodu le-
karskiego, jawnego informowania ordach wsparcia
w celu utrzymania klinicznych standardw i zaufania
spoecznego.
Tak wic medyczne towarzystwa zawodowe inaukowe
musz, podobnie jak indywidualni lekarze, walczy onad-
rzdno zasady priorytetu dziaania dla dobra pacjentw
ispoeczestwa. Waciwe wykorzystanie informacji oin-
nowacjach przemysowych, postpie technologicznym,
nowych lekach iaparaturze suy temu celowi istanowi
zasadniczy pomost wsppracy organizacji medycznych
zprzemysem. Dzieje si tak jednake tylko wtedy, jeli
charakter wsppracy nie ogranicza obiektywizmu edu-
kacji ipraktyki medycznej. Wskazuje na to Deklaracja
Helsiska. Stosujmy j.
11
 DEKLARACJA HELSISKA
WIATOWE STOWARZYSZENIE LEKARZY
Regulamin wiatowego Stowarzyszenia Lekarzy
- Deklaracja Helsiska wiatowego Stowarzyszenia Lekarzy.
Zasady Etycznego Postpowania wEksperymencie
Medycznym zUdziaem Ludzi
Przyjte przez 18. Walne Zgromadzenie wiatowego
Stowarzyszenia Lekarzy
Helsinki, Finlandia, czerwiec 1964
A. Wstp
1. wiatowe Stowarzyszenie Lekarzy uchwalio Dekla-
racj Helsiska jako dokument bdcy wykadni za-
sad postpowania lekarzy iinnych uczestnikw bada
medycznych przeprowadzanych na ludziach. Ekspery-
ment medyczny zudziaem czowieka obejmuje bada-
nia na moliwym do zdefiniowania materiale ludzkim
lub danych wiadomego pochodzenia.
2. Obowizkiem lekarza jest promocja iochrona ludzkie-
go zdrowia. Wiedza isumienie lekarza su wypenia-
niu tej powinnoci.
3. Deklaracja Genewska wiatowej Organizacji Lekar-
skiej zobowizuje lekarza tymi sowami: Zdrowie
mojego pacjenta bd stawia na pierwszym miejscu,
aMidzynarodowy Kodeks Etyki Lekarskiej gosi, e:
Lekarz podczas stosowania opieki medycznej, mog-
cej wpyn na jako fizycznego ipsychicznego stanu
pacjenta, bdzie kierowa si tylko jego dobrem.
4. Postp medycyny opiera si na badaniach nauko-
wych, wtym take na badaniach przeprowadzanych
na ludziach.
5. Weksperymencie medycznym na ludziach troska odo-
bro badanej osoby musi przewaa nad interesami na-
uki ispoeczestwa.
6. Podstawowym celem eksperymentu medycznego
przeprowadzanego na ludziach jest poprawa metod
profilaktycznych, diagnostycznych iterapeutycznych,
atake zrozumienie etiologii ipatogenezy chorb. Na-
wet najlepsze metody profilaktyczne, diagnostyczne
iterapeutyczne musz by cigle udoskonalane przez
badania zmierzajce do poprawy ich skutecznoci, wy-
dajnoci, dostpnoci ijakoci.
7. Waktualnej praktyce lekarskiej ieksperymentach me-
dycznych wikszo metod profilaktycznych, diagno-
stycznych iterapeutycznych obarczona jest ryzykiem
iobcieniami.
8. Eksperyment medyczny jest zagadnieniem rozwaa-
nym wkategoriach unormowa etycznych, ktre sprzy-
jaj poszanowaniu wszystkich istot ludzkich, broni
ich zdrowia ipraw. Istnieje szczeglna konieczno
wskazania na niedogodnoci ekonomiczne imedyczne.
Specjaln uwag naley take powieci tym osobom,
12 Medycyna Metaboliczna, 2017, tom XXI, nr 1-2
www.medycyna-metaboliczna.pl
ktre nie mog samodzielnie wyrazi zgody lub jej od-
mwi, ktre mog by zmuszane do wyraenia zgody,
tym, ktre nie odnios osobistych korzyci zuczestni-
ctwa weksperymencie itym, dla ktrych eksperyment
wie si zopiek medyczn.
9. Badacze powinni zna wymagania etyczne iprawne
oraz przepisy regulujce prowadzenie eksperymen-
tw medycznych na ludziach, obowizujce zarwno
wich wasnych krajach, jak iodpowiednie wymogi
midzynarodowe. adna zistniejcych wdanym pa-
stwie zasad etycznych, prawnych ani przepisw, nie
powinna umniejsza bd eliminowa ktregokolwiek
zpunktw oochronie osb poddawanych badaniom
zawartych wtej Deklaracji.
B. Podstawowe zasady prowadzenia wszystkich eks-
perymentw medycznych
10. Obowizkiem lekarza przeprowadzajcego ekspery-
ment medyczny jest ochrona ycia, zdrowia, prywat-
noci igodnoci czowieka poddawanego badaniom.
11. Eksperyment medyczny na ludziach musi by zgod-
ny zoglnie przyjtymi zasadami bada naukowych,
opiera si na gruntownej znajomoci pimiennictwa
naukowego, innych wiarygodnych rde informacji
iodpowiedniej umiejtnoci prowadzenia bada labo-
ratoryjnych, akiedy jest to waciwe - eksperymentw
na zwierztach.
12. Podczas prowadzenia bada mogcych mie wpyw
na rodowisko naley zapewni odpowiednie rodki
ostronoci, atake wzi pod uwag dobro zwierzt
wykorzystywanych do bada.
13. Plan isposb wykonania kadej procedury prby kli-
nicznej przeprowadzanej na ludziach powinien by jas-
no sformuowany wprotokole eksperymentu. Protok
ten powinien zosta przedstawiony wcelu rozpatrzenia,
skomentowania, udzielenia wskazwek, atam gdzie jest
to waciwe, zatwierdzenia przez specjalnie powoan
komisj etyczn, ktrej czonkowie musz by niezaleni
od badacza isponsora, atake wolni od innych niepo-
danych wpyww. Ta niezalena komisja powinna pozo-
sta wzgodzie zprawem iprzepisami kraju, wktrym
jest przeprowadzany eksperyment. Komisja ma prawo do
kontroli przeprowadzanych bada. Badacz jest zobowi-
zany dostarczy wstpne informacje komisji, szczeglnie
dotyczce powanych dziaa niepodanych. Prowa-
dzcy badanie powinien take dostarczy komisji do
wgldu informacje na temat rda finansowania, spon-
sorw, przynalenoci instytucjonalnych badacza, innych
potencjalnych sprzecznoci interesw iczynnikw naka-
niajcych badanych do uczestnictwa weksperymencie.
14. Protok badania powinien zawsze zawiera owiad-
czenie ozagadnieniach etycznych eksperymentu iza-
znacza, e istnieje zgodno zzadaniami wyraonymi
wtej Deklaracji.
15. Eksperyment medyczny zudziaem ludzi powinien by
przeprowadzany tylko przez osoby przygotowane do
pracy naukowej ipod nadzorem lekarza odowiad-
czeniu klinicznym. Odpowiedzialno za osob, ktra
ma by poddana eksperymentowi, powinna zawsze
spoczywa na osobie zwyksztaceniem medycznym,
anigdy na osobie badanej, nawet pomimo wyraenia
przez ni zgody.
16. Kady projekt eksperymentu medycznego z udzia-
em ludzi powinien by poprzedzony dokadn ocen
przewidywalnego ryzyka i obcie w porwnaniu
zprzewidywalnymi korzyciami dla osb badanych
lub innych. Nie wyklucza to uczestnictwa wekspery-
mencie medycznym zdrowych ochotnikw. Projekty
wszystkich bada powinny by publicznie dostpne.
17. Lekarze powinni powstrzymywa si od angaowania
si wprojekty bada zudziaem ludzi, jeli nie s prze-
konani, e ryzyko zostao dokadnie okrelone imoe
by wwystarczajcym stopniu kontrolowane. Lekarze
powinni zakoczy kade zbada, jeeli okae si,
e ryzyko przewysza potencjalne korzyci lub jeeli
posiadaj dostateczne dowody opozytywnych iko-
rzystnych wynikach prowadzonych eksperymentw.
18. Eksperyment medyczny powinien by prowadzony
na ludziach tylko wtedy, kiedy korzyci przewyszaj
ryzyko iobcienia zwizane zbadaniem dla osoby
uczestniczcej w eksperymencie. Ma to szczeglne
znaczenie wprzypadku, kiedy uczestnikami ekspery-
mentu s zdrowi ochotnicy.
19. Eksperyment medyczny jest usprawiedliwiony jedynie
wprzypadku, gdy istnieje uzasadnione prawdopodo-
biestwo, e wyniki bada bd korzystne dla popula-
cji, na ktrej jest on prowadzony.
20. Badani musz by ochotnikami iwiadomymi uczest-
nikami projektu badawczego.
21. Prawo uczestnika eksperymentu do poufnoci musi by
zawsze zapewnione. Naley podj wszelkie rodki
ostronoci wcelu ochrony prywatnoci ipoufnoci
jego danych osobowych, atake zminimalizowania
wpywu eksperymentu na kondycj psychiczn i fi-
zyczn oraz osobowo badanego.
22. We wszystkich eksperymentach przeprowadzanych na
ludziach, kady potencjalny uczestnik musi by nale-
ycie poinformowany ocelach, metodach, rdle fi-
nansowania, moliwych sprzecznociach interesw, in-
stytucjonalnej przynalenoci badacza, oczekiwanych
korzyciach ipotencjalnym ryzyku zwizanym zeks-
perymentem, atake dyskomforcie, jaki on ze sob
niesie. Osoba badana powinna by poinformowana
oprawie do odstpienia od udziau weksperymencie
lub wycofania zgody na uczestnictwo wkadej chwi-
li, bez adnych konsekwencji. Po upewnieniu si, e
uczestnik zrozumia przekazane mu informacje, lekarz
powinien uzyska wyraon zwasnej woli, wiadom
Medycyna Metaboliczna, 2017, tom XXI, nr 1-2
www.medycyna-metaboliczna.pl
zgod, najlepiej na pimie. Jeeli zgoda nie moe by
uzyskana na pimie, przyzwolenie inne, ni pisemne,
musi zosta udokumentowane wobecnoci wiadkw.
23. Uzyskujc wiadom zgod na uczestnictwo wpro-
jekcie od badanego pozostajcego pod wpywem za-
lenoci od lekarza lub mogcego wyrazi zgod pod
presj, lekarz powinien zachowa szczegln rozwa-
g. Wtym przypadku wiadoma zgoda powinna by
uzyskana przez dobrze zaznajomionego zproblemem
lekarza, ktry nie jest zaangaowany wbadania ijest
cakowicie bezstronny.
24. Na udzia weksperymencie osoby, ktra jest ubezwas-
nowolniona, zprzyczyn fizycznych lub psychicznych
nie jest wstanie wyrazi zgody lub jest niepenoletnia,
prowadzcy badanie musi otrzyma wiadom zgod
od przedstawiciela ustawowego wedug obowizuj-
cego prawa. Grupy te nie powinny by wczane do
bada, chyba e jest to eksperyment majcy na celu
promowanie zdrowia wreprezentowanej przez nie po-
pulacji, abadania takie nie mog by przeprowadzone
zudziaem osb zdolnych do wykonywania czynnoci
prawnych.
25. Jeeli badany uwaany za ubezwasnowolnionego, na
przykad nieletni, jest wstanie wyrazi zgod na swoje
uczestnictwo weksperymencie, prowadzcy badania
musi dodatkowo uzyska t zgod obok zgody przed-
stawiciela ustawowego.
26. Eksperymenty na ludziach, ktrzy nie s wstanie wy-
razi zgody, wczajc wto upowanienie lub zgod
zgry, powinny by prowadzone tylko wprzypadku,
gdy stan fizyczny lub psychiczny uniemoliwiajcy
uzyskanie wiadomej zgody jest koniecznym wymo-
giem charakteryzujcym populacj badan. Szczeglne
powody dla wczenia uczestnika badania bdcego
w stanie uniemoliwiajcym wyraenie wiadomej
zgody powinny by okrelone wprotokole ekspery-
mentu iprzedstawione komisji recenzujcej do roz-
waenia iakceptacji. Protok powinien podkrela,
e zgoda na dalszy udzia weksperymencie powinna
zosta uzyskana jak najszybciej od uczestnika badania
lub jego przedstawiciela ustawowego.
27. Zarwno autorzy, jak iwydawcy s zobowizani do
przestrzegania zasad etycznych. Badaczy obowizuje
zachowanie cisoci wynikw przy ich publikacji. Wy-
niki, zarwno negatywne, jak ipozytywne, powinny
by opublikowane lub udostpnione publicznie winny
sposb. Wpublikacji powinny by podane rda fi-
nansowania, przynaleno instytucjonalna badacza
imoliwe sprzecznoci interesw. Sprawozdania zeks-
perymentw przeprowadzonych niezgodnie zzasada-
mi zamieszczonymi wtej Deklaracji nie powinny by
przyjmowane do publikacji.
13
 C. Dodatkowe zasady dotyczce przeprowadza-
nia eksperymentu medycznego poczonego zopiek
medyczn
28. Lekarz moe poczy eksperyment medyczny zopie-
k medyczn tylko wprzypadku, gdy eksperyment jest
uzasadniony potencjalnymi korzyciami profilaktycz-
nymi, diagnostycznymi lub leczniczymi. Gdy ekspe-
ryment medyczny czy si zopiek medyczn wcelu
ochrony pacjentw, bdcych obiektem bada, stosuje
si dodatkowe wytyczne postpowania.
29. Korzyci, ryzyko, obcienia iskuteczno nowej me-
tody powinny by zbadane wporwnaniu zaktualnie
najlepszymi metodami profilaktycznymi, diagnostycz-
nymi iterapeutycznymi. Nie wycza to uycia placebo
lub braku leczenia weksperymentach, wktrych nie
istniej adne sprawdzone metody profilaktyczne, diag-
nostyczne lub terapeutyczne.
30. Po zakoczeniu badania kady uczestniczcy wnim
pacjent powinien mie zapewniony dostp do najlep-
szych metod profilaktycznych, diagnostycznych ilecz-
niczych udowodnionych wbadaniu.
31. Lekarz powinien dokadnie poinformowa pacjenta,
ktry zaspektw opieki jest zwizany zeksperymen-
tem. Odmowa pacjenta wuczestniczeniu wbadaniu
nigdy nie moe mie wpywu na stosunek pacjent
- lekarz.
32. Wczasie leczenia pacjenta, wprzypadku gdy spraw-
dzone metody profilaktyki, diagnostyki ileczenia nie
istniej lub s nieskuteczne, lekarz ze wiadom zgod
pacjenta musi mie swobod zastosowania nie potwier-
dzonych lub nowych metod profilaktycznych, diagno-
stycznych ileczniczych, jeli wjego ocenie mog one
przynie nadziej na uratowanie ycia, przywrcenie
zdrowia lub ulg wcierpieniu. Tam, gdzie jest to mo-
liwe, metody te powinny sta si przedmiotem ekspery-
mentu prowadzonego wcelu udowodnienia ich bezpie-
czestwa iskutecznoci. We wszystkich przypadkach
nowe informacje powinny zosta zapisane i gdy to
waciwe, opublikowane. Naley przestrzega innych
odpowiednich wskazwek tej Deklaracji.
Deklaracja helsiska to wany regulator dziaa me-
dycznych. Zasuguje na praktykowanie wPolsce.
POSTULAT
Przemys farmaceutyczny, dystrybucja iocena stoso-
wania lekw s dziaaniami nadajcymi osigniciom me-
dycznym szeroki, spoeczny zasig. Stanowi take siy
tworzce nowe wyzwania badawcze ikliniczne. Przyczy-
niaj si do realizacji wielu projektw naukowych iorgani-
zacyjnych. Te dziaania musz wsposb zasadniczy czy
si zetycznymi imoralnymi zasadami medycyny, ktre
maj wzasadzie charakter non profit. Nie mog stwarza
konfliktu interesw przemysu, medycyny ichorych ludzi.
Umiejtnie reguluje te zalenoci Konwencja Helsiska
oraz akty prawne wielu krajw, np. USA, Niemcy.
PIMIENNICTWO
1. Farmakoekonomika cukrzycy typu 2 w Polsce na
przykadzie bada CODIP, IX Zjazd Polskiego To-
warzystwa Diabetologicznego, d, 22-25.05.2003
(red. I. Kinalska).
2. DeFronzo RA, Ferranini E, Zimmet P, Alberti KGMM
(red.), International Textbook of Diabetes Mellitus,
Wiley Blackwell, Oxford 2015, sekcja XIII, Diabetes
and public health, rozdz. Rhys Williams, The econo-
mics of diabetes care: aglobal perspective.
3. International Diabetes Federation, IDF Diabetes At-
las, 6 wyd., Bruksela, 2013.
4. Tato J, Filozofia w medycynie, Wyd. Lekarskie
PZWL, Warszawa, 2003.
Adres do korespondencji:
Jan Tato
j.taton@interia.pl

DIABETOLOGIA OPARTA NA DOWODACH (EB-D)

Jako podstaw ksztatowania opieki diabetologicznej przyjmuje si zasady medycyny opartej na dowodach oraz
definicji i techniki weryfikacji bada klinicznych ujte w systemie Cochrane Collaboration. Z natury rzeczy standardy
medyczne powinny wykorzystywa take metodyczne ujcie. Zakada si, e przed przyjciem oceny, wniosku lub
zalecenia, dokonuje si obiektywnej analizy sposobu ich uzyskania. Na podstawie takiej analizy mona okreli si
dowodow ocen, wniosku lub zalecenia, oceniajc j za pomoc poziomu siy przekonujcej okrelonej literami: A dla
najwyszego poziomu pewnoci dowodw, B dla wysokiego prawdopodobiestwa, ale jednak niepenej siy dowodw,
oraz C dla niszych poziomw wartoci dowodw opartych tylko na empirii.

14 Medycyna Metaboliczna, 2017, tom XXI, nr 1-2

www.medycyna-metaboliczna.pl