Professional Documents
Culture Documents
STRESZCZENIE. Obserwacje epidemiologiczne we wszystkich krajach wiata wskazuj na cige zwikszanie si (epidemi) zapadalnoci
ichorobowoci zpowodu cukrzycy. Za gwn przyczyn takich zjawisk uznaje si patogenny wpyw przede wszystkim czynnikw rodo-
wiskowych, zmiany warunkw ycia ipracy powodowane przez nowe wpywy cywilizacyjne, technologiczne ispoeczne. Wrd nich znaczce
miejsce ma upowszechnienie si sedentarnego stylu ycia ipracy, brak fizjologicznie potrzebnego wysiku iodpowiednio metabolizmu mini.
Wpyw ten dotyczy szczeglnie cukrzycy typu 2 ijej powika, zwaszcza sercowo-naczyniowych. Na tego rodzaju medyczne przeobraenia
wskazuje wiele randomizowanych, populacyjnych bada. Sedentarny behawior pojawia si przy staym zmniejszeniu VO2 max oconajmniej
50%-60%. czy si on wistotny sposb ze zwikszeniem zapadalnoci na cukrzyc typu 2 iotyo brzuszn, sta si przyczyn powstania
nowego dziau bada patofizjologia iklinika sedentarnego behawioru. Dotycz one szerokiego zakresu wpyww tego behawioru na para-
metry epigenetyczne, metaboliczne ikliniczne.
Wspczesna opieka diabetologiczna musi rozszerzy swoj dziaalno opowysze problemy, szczeglnie wpraktyce.
Sowa kluczowe Niedobr pracy miniowej, behawior sedentarny, zapadalno na cukrzyc typu 2, wiczenia miniowe wpraktyce
opieki diabetologicznej.
SUMMARY. Epidemiological data from all countries of the world emphasize the constant augmentation of the incidence, morbidity and
mortality due to diabetes mellitus. As the main cause of these phenomenons the pathogenic influence of the changing environmental life
conditions is considered transformations in the life style, work, recreation, nutrition related to the modern civilization, technology and social
influences. Among them the important significance is attributed to the deficit of muscle efforts. Sedentary behaviour is usually connected
with the constant decrease of VO2 max by 50-60%. It is causatively related to the diabetes mellitus type 2 and visceral obesity epidemics.
These relations form the new area of basic and clinical research pathophysiology and clinical care for sedentary behaviour. It concentrates
on the basic epigenetic, metabolic and clinical parameters.
The contemporary and future diabetological care should assimilate such advances in practice of prevention and therapy.
Key words Deficit of muscle work and metabolism, sedentary behaviour, muscle exercising in therapeutic practice.
SPOECZNE ROZMIARY PROBLEMU CUKRZYCY liczba osb zcukrzyc na wiecie wyniesie ponad 380
mln. Liczby te obejmuj wiele typw cukrzycy, rodzajw
W 2013 r rednia chorobowo z powodu cukrzycy leczenia, powika irelacji rodowiskowych, wtym take
na caym wiecie zostaa oszacowana rednio na 8,3%, geograficznych. Cukrzyca zajmuje obecnie pite miejsce
a w roku 2016 na 9,0%. Przewiduje si, e w r. 2025 z rzdu najbardziej znaczcych wiatowych przyczyn
Wielko wskanikw skorygowano w odniesieniu do ewentualnych czynnikw dodatkowych jak BMI, palenie tytoniu, wpyw pci i wieku.
Wg J.H. Goedecke, E.O. Ojuka Diabetes and Physical Activity, Karger, Basel 2014.
Interesujce jest spostrzeenie, e patogenny wpyw Ztych stwierdze wynikaj wnioski zarwno dla prak-
sedentarnego stylu ycia na zwikszenie zapadalnoci na tykujcego lekarza jak idla instytucji zdrowia publicznego.
cukrzyc typu 2 jest niezaleny od wpywu na zwikszenie Wbadaniach epidemiologicznych okazuje si, e ok.
BMI. Okazuje si, e brak pracy miniowej inaczej indu- 20% osb wwieku 24-65 lat, np. wUSA ma cechy tzw.
kuje zaburzenia metaboliczne anieli zmiany wielkoci zespou metabolicznego (insulinooporno, podwyszenie
masy ciaa iiloci tkanki tuszczowej. Efekty braku pracy stenia trjglicerydw icholesterolu, cinienia ttniczego,
miniowej obejmuj bezporednie iszybkie zmniejsza- markerw zapalenia, hemostazy, zmniejszenie tolerancji
nie poboru glukozy do komrek wczasie skurczu mini, glukozy icukrzyca typu 2). Wtej szczeglnej grupie za-
oraz ich wraliwoci na insulin, wzrost stenia wolnych burze metabolicznych, wporwnaniu zgrup kontroln,
kwasw tuszczowych istenia cholesterolu oraz trjgli- wykazuje si zwikszenie czstoci sedentarnego trybu
cerydw wsurowicy krwi (10). pracy iycia owielko rwn 73% (8).
Tego rodzaju patofizjologiczne rnice stay si moty- Nasilenie sedentarnego behawioru jest take istot-
wem powstania nowego dziau medycyny jest nim pa- nym czynnikiem ryzyka cukrzycy typu 1 oraz chorb
tofizjologia sedentarnego stylu ycia. Zajmuje si ona np. sercowo-naczyniowych.
skutkami metabolicznymi braku krtkotrwaych wysikw Wpodsumowaniu naley stwierdzi, e sedentarny be-
miniowych jak idugotrwaymi efektami odtrenowa- hawior zmniejsza insulinowraliwo mini, podwysza
nia miniowego. Okazuje si, e nawet 1-dniowy brak glikemi na czczo oraz take glikemi w2 godz. po po-
wysikw miniowych (styl sedentarny) wporwnaniu siku (zmniejszenie tolerancji glukozy), zwiksza stenia
z1 dniem stosowania umiarkowanych wysikw fizycz- trjglicerydw wsurowicy krwi oraz take cakowitego
nych (zwykle codzienne zajcia jak sprztanie mieszkania, cholesterolu, zmniejsza stenie HDL-Chol. Jednoczesnie
spacer miejski) zmniejsza a o39% pobr glukozy sty- obnia si stenie insuliny na czczo ipostprandialnie,
mulowany insulin. Dotyczy to rwnie osb zotyoci. podwysza si wskanik HOMA-IR. Czas obejmujcy
Ju sama obecno aktywnoci miniowej powodowa- sedentarny behawior wpywa te podwyszajco na czo-
a zwikszenie wraliwoci na insulin; nie zaleaa ona ny zestaw parametrw ryzyka cukrzycy typu 2 HbA1C,
wprosty sposb od intensywnoci wysikw (11). trjglicerydy, spadek stenia HDL-C oraz obwd talii
Wynika std wniosek, e terapeutyczne zalecenie wy- wcm. Wwikszoci bada czas sedentarnego behawioru
sikw miniowych, take oniskiej intensywnoci, jest oceniono metodami akcelerometrii lub metod rejestracji
skuteczne. Moe by ztego powodu szeroko stosowane czstoci skurczw serca (12).
np. wpostaci mierzonych krokomierzem spacerw np.
wcigu dnia rzdu 5000 krokw. Stwierdzono take, e WICZENIA MINIOWE ACIA
zwyke, mae przerwy na wysiki miniowe stosowane
wcigu dnia sedentarnego trybu pracy s terapeutycznie wiczenia miniowe mog mie take wpyw zmniej-
wane. szajcy zapadalno na cukrzyc ciow (13). Zaleca si