AGNIESZKA CYMERMAN

Analiza finansowa jako narzdzie

wspomagajce proces
zarzdzania przedsibiorstwem

W warunkach gospodarki rynkowej i zaostrzajcej si konku-

rencji, ktra niekiedy staje si walk nie tylko o przetrwanie, ale
wrcz o byt, zapotrzebowanie na informacj analityczne jest bar-
dzo due. Bez nich trudno wyobrazi sobie zarzdzanie wspcze-
snym przedsibiorstwem, ktre nie daje szans utrzymania si na
rynku menaderom niewykorzystujcym informacji o rodzaju,
przyczynach i skutkach zmian dokonujcych si w interesujcych
ich dziedzinach. Warunkiem efektywnego dziaania firmy jest ana-
liza osignitych rezultatw gospodarczych. W szerokim strumie-
niu informacji docierajcych do decydentw rnych poziomw
zarzdzania wane miejsce zajmuj informacje analityczne. Dziki
nim kierownictwo rnych szczebli dowiaduje si o przyczynach
zmian w otoczeniu, o skutkach zamierzonych dziaa oraz o czyn-
nikach zakcajcych zaplanowany tok procesw i zjawisk gospo-
darczych, za ktre odpowiadaj. Due znaczenie analizy ekono-
micznej w zarzdzaniu podmiotami gospodarczymi sprawia, e
zajmuje ona wysok pozycj wrd funkcji zarzdzania i coraz
czciej zalicza si do funkcji podstawowych.
Podstaw analizy ekonomicznej jest analiza finansowa skupia-
jca si na badaniu kondycji finansowej przedsibiorstwa1. Do
zagadnie lecych w sferze zainteresowa analizy finansowej
naley zaliczy przede wszystkim: wstpn i rozwinit analiz

1 M. Dynus, B. Koosowska, P. Prewysz-Kwinto, Analiza finansowa przedsi-

biorstwa, Toru 2005, s. 9.

43
 Agnieszka Cymerman

bilansu, rachunku zyskw i strat, rachunku przepyww pieni-

nych, rde przychodw i kierunkw ich rozdysponowania, ana-
liz wyniku finansowego i czynnikw go ksztatujcych oraz ana-
liz sytuacji finansowej badanej jednostki gospodarczej w takich
obszarach jak: pynno finansowa, zaduenie, rentowno,
sprawno dziaania2.
Podstawowym materiaem rdowym analizy finansowej s
sprawozdania finansowe. Sprawozdania finansowe prezentuj
syntetyczny obraz sytuacji majtkowej i finansowej przedsibior-
stwa na okrelony czas oraz wyniki finansowe przedsibiorstwa
za dany okres3.
Sprawozdawanie finansowe jest podstawowym i najbardziej
wyczerpujcym dokumentem charakteryzujcym sytuacj finan-
sow podmiotu gospodarczego. Sporzdzone w sposb rzetelny,
wiarygodny i zgodny z przepisami to nieocenione rdo informa-
cji, stanowicych podstaw do przeprowadzania rnego rodzaju
analiz4. Wielo prezentowanych w sprawozdaniu finansowym
danych znacznie przewysza ilo potrzebn do przeprowadzenia
analiz dla potrzeb osb zarzdzajcych i decydentw. Nie naley
jednak pomin adnej z istotnych informacji, poniewa interpre-
tacja tylko wyrywkowej czci danych moe prowadzi do wyci-
gnicia wnioskw niezgodnych z rzeczywistoci5.
Sprawozdania finansowe posiadaj ogromy potencja informa-
cyjny. Su one przede wszystkim potrzebom analizy finansowej
a informacje w nich zawarte pozwalaj okreli stan faktyczny
sytuacji finansowej i majtkowej, stwarzaj podstawy do prze-
prowadzenia analizy dziaalnoci gospodarczej, tworz podstawy
do planowania, a take sprzyjaj ocenie i kontroli dziaalnoci bie-
cej.

2 M. Sierpiska, T. Jachna, Ocena przedsibiorstwa wedug standardw wia-

towych, Warszawa 2004, s. 15.

3 W. Gabrusewicz, Podstawy analizy finansowej, Warszawa 1995, s. 35.
4 M. Bluszcz, Sprawozdanie finansowe i jego analiza, Warszawa 2001, s. 29.
5 P. Rybicki, Sprawozdanie finansowe rdem informacji o firmie, Warszawa

2003, s. 15.

44
Analiza finansowa jako narzdzie wspomagajce proces zarzdzania

Na kompletne sprawozdanie finansowe skadaj si6:

1. Bilans, prezentujcy stan majtku oraz rda jego finan-
sowania;
2. Rachunek zyskw i strat, obrazujcy strumienie generowa-
nia przychodw i kosztw, zyski i straty nadzwyczajne oraz
wyniki finansowe;
3. Informacja dodatkowa, zawierajca dodatkowe informacje
i objanienia oraz wprowadzenie do sprawozdania finan-
sowego;
4. Rachunek przepyww pieninych, pokazujcy przepywy
pienine w obszarze operacyjnym, inwestycyjnym oraz fi-
nansowym;
5. Zestawienie zmian w kapitale wasnym, zawierajce infor-
macje o zmianach poszczeglnych skadnikw kapitau
wasnego za biecy i poprzedni rok obrotowy dla jedno-
stek innych ni banki i zakady ubezpiecze.
Kada jednostka gospodarcza sporzdza trzy pierwsze spra-
wozdania, natomiast rachunek przepyww pieninych oraz ze-
stawienie zmian w kapitale wasnym sporzdzaj tylko te jed-
nostki, ktre maj obowizek poddawania sprawozdania finan-
sowego badaniu przez biegego rewidenta i ogaszaniu w Dzienni-
ku Urzdowym Rzeczypospolitej Polskiej Monitor Polski B7.
Analiza oparta na sprawozdaniach finansowych charakteryzu-
je si nastpujcymi cechami: mona j sporzdzi w sposb
szybki i tani, gdy dokumenty te s wczeniej przygotowane dla
innych odbiorcw; wskazuje na krytyczne obszary dziaania fir-
my, np. straty, wysoki poziom nalenoci, zapasw, nie ukazuje
natomiast przyczyn ksztatowania si zjawisk, suy zadawaniu
pyta, wskazuje te na ewentualne zagroenia dla dalszego funk-
cjonowania firmy8.

6 M. Sierpiska, T. Jachna, Metody podejmowania decyzji finansowych, War-

szawa 2007, s. 60.

7 M. Sierpiska, T. Jachna, Ocena przedsibiorstwa, op. cit., s. 50.
8 A. Rutkowski, Zarzdzanie finansami, Warszawa 2007, s. 28.

45
 Agnieszka Cymerman

Wstpna analiza sprawozda finansowych jest pocztkowym

etapem, sucym ocenie kondycji finansowej przedsibiorstwa.
Jej celem jest ustalenie obszarw, ktre naley podda szczego-
wej analizie, aby mc wyjani istot zaistniaych zjawisk oraz ich
wpyw na funkcjonowanie badanej jednostki. Dodatkowo wstpna
analiza pozwala sformuowa pierwsze wnioski, ktrych weryfi-
kacja powinna by poparta dalszym procesem analitycznym, sku-
piajcym si w gwnej mierze na analizie wskanikowej.
Gwnym sprawozdaniem a jednoczenie rdem analizy fi-
nansowej jest bilans. Prezentuje on wartociowe ujcie majtku
oraz rde jego finansowania na moment jego sporzdzania, czyli
na dzie bilansowy. Og skadnikw majtkowych przedsibior-
stwa zamieszczonych w bilansie nazywany jest aktywami. W ak-
tywach wyodrbniamy dwie ich grupy: aktywa trwae oraz akty-
wa obrotowe. rda finansowania aktyww nazywane s
w bilansie pasywami. Przedstawiane s one w rozbiciu na dwie
grupy: kapitay wasne oraz kapitay obce (zobowizania).
Wszystkie pasywa musz znajdowa odzwierciedlenie w akty-
wach bilansu, tote globalnie sumy aktyww i pasyww s zawsze
rwne9.
Wstpna analiza bilansu obejmuje badanie dynamiki sumy bi-
lansowej (analiza pozioma), badanie struktury aktyww i pasy-
ww (analiza pionowa) oraz badanie sprowadzajce si do analizy
struktury kapitaowo majtkowej (analiza pionowo-pozioma)10.
Na zmiany dynamiki i struktury danych bilansu oddziauj m.in.
czynniki takie jak: koniunktura gospodarcza, etap rozwoju przed-
sibiorstwa, tempo rozwoju konkurentw czy specyfika brany11.
Analiza w ujciu dynamicznym ma na celu okrelenie zmian
jakie zaszy w skadnikach bilansu w czasie, czyli w cigu badane-
go okresu12. Badanie tempa zmian sumy bilansowej oraz poszcze-

9M. Sierpiska, T. Jachna, Ocena przedsibiorstwa, op. cit., s. 5051.

10Ibidem, s. 68.
11 M. Sierpiska, T. Jachna, Metody podejmowania, op. cit., s. 65.
12 W. Dbski, Teoretyczne i praktyczne aspekty zarzdzania finansami przed-

sibiorstwa, Warszawa 2005, s. 50.

46
Analiza finansowa jako narzdzie wspomagajce proces zarzdzania

glnych elementw majtku przedsibiorstwa i rde jego po-

krycia ma na celu ustalenie kierunkw jego rozwoju oraz stopnia
wzrostu kapitaw finansujcych ten rozwj13.
Analiza zmian strukturalnych ma na celu wychwycenie okre-
lonych tendencji w ksztatowaniu si struktury majtku i kapita-
u przedsibiorstwa. Na podstawie badania struktury aktyww
mona ustali, jakimi zasobami majtkowymi i w jakim stopniu
dysponuje jednostka gospodarcza. Na podstawie badania struktu-
ry pasyww mona ustali zakres finansowania majtku wasny-
mi rdami oraz stopie zaduenia przedsibiorstwa, a take
oceni prawidowo sfinansowania majtku14.
Analiza powizania majtkowo-kapitaowych jest niezbdna
do ustalenia rzeczywistego obrazu sytuacji finansowej przedsi-
biorstwa, gdy zajmuje si badaniem wzajemnych relacji pomi-
dzy poszczeglnymi skadnikami majtku oraz rdami ich finan-
sowania15.
Analitycznym rozwiniciem informacji o ksztatowaniu si po-
szczeglnych pozycji kapitau (funduszu) wasnego przedsta-
wionego syntetycznie w pasywach bilansuj jest zestawienie zmian
w kapitale (funduszu) wasnym.
Zestawienie zmian w kapitale wasnym jest zatem uzupenie-
niem do bilansu i rachunku zyskw i strat. W odniesieniu do bi-
lansu wyjania zmiany w kapitale wasnym, natomiast w odnie-
sieniu do rachunku zyskw i strat stanowi uzupenienie przycho-
dw i kosztw ujtych w wyniku finansowym o przychody i kosz-
ty kapitaowe16.
Zestawienie zmian w kapitale (funduszu) wasnym jest pod-
staw do oceny kapitaw wasnych przedsibiorstwa, bdc
elementem wstpnej analizy sytuacji finansowej (pasyww jed-
nostki), opartej na bilansie. Poznanie mechanizmw podwysze-

13 M. Sierpiska, T. Jachna, Metody podejmowania, op. cit., s. 65.

14 M. Sierpiska, T. Jachna, Ocena przedsibiorstwa, op. cit., s. 70.
15 W. Gabrusewicz, Podstawy analizy, op. cit., s. 120.
16 M. Walczak, Analiza finansowa w zarzdzaniu wspczesnym przedsibior-

stwem, Warszawa 2007, s. 102.

47
 Agnieszka Cymerman

nia i obnienia kapitaw wasnych oraz ksztatowanie si ich

wewntrznej struktury pozwala na prawidowe zarzdzanie tymi
kapitaami17.
W odrnieniu od bilansu, ktry przedstawia wielkoci zaso-
bowe stan majtkowy i finansowy przedsibiorstwa na okrelo-
ny dzie bilansowy, rachunek zyskw i strat prezentuje wielkoci
strumieniowe, czyli poniesione w okresie sprawozdawczym kosz-
ty i straty oraz osignite przychody i zyski. Jest to wiec sprawoz-
danie informujce o dokonaniach przedsibiorstwa za dany okres.
Na podstawie informacji zawartych w rachunku zyskw i strat
przeprowadza si w pierwszej kolejnoci wstpn analiz wyniku
finansowego, ktry pozwala ustali oglne jego rda. Zmiana
wyniku netto wie si bowiem ze zmianami poszczeglnych ro-
dzajw wyniku finansowego oraz czynnikw na nie oddziaywuj-
cych. Oceniajc przedsibiorstwo na podstawie danych ujtych
w tym sprawozdaniu, okrela si ktre obszary dziaalnoci gene-
ruj zysk, a ktre przynosz strat.
Rachunek zyskw i strat sporzdzany jest przez wszystkie
przedsibiorstwa i obok bilansu jest jednym z najwaniejszych
sprawozda finansowych. W rachunku zyskw i strat rejestruje
si tworzenie wyniku finansowego poprzez prezentacj poniesio-
nych przez przedsibiorstwo w danym roku przychodw i zy-
skw, a take kosztw i strat18.
Rachunek zyskw i strat obejmuje nastpujce obszary dzia-
alnoci podmiotu19:
zasadnicz dziaalno operacyjn,
pozosta dziaalno operacyjn,
dziaalno finansow,
zdarzenia nadzwyczajne (losowe),
podatek dochodowy i inne obowizkowe obcienia wyni-
ku finansowego.

M. Sierpiska, T. Jachna, Ocena przedsibiorstwa, op. cit., s. 140.

17

M. Sierpiska, T. Jachna, Ocena przedsibiorstwa, op. cit., s. 91.

18
19 B. Pomykalska, P. Pomykalski, Analiza finansowa przedsibiorstwa, War-

szawa 2007, s. 50.

48
Analiza finansowa jako narzdzie wspomagajce proces zarzdzania

W rachunku zyskw i strat wyrniamy nastpujce poziomy

wyniku finansowego20:
zysk (strata) ze sprzeday,
zysk (strata) z dziaalnoci operacyjnej,
zysk (strata) z dziaalnoci gospodarczej,
zysk (strata) brutto,
zysk (strata) netto.
Wstpna analiza rachunku zysk i strat obejmuje21:
1. ustalenie i ocen zmian w wielkociach strumieni repre-
zentujcych przychody ze sprzeday, koszty i wynik finan-
sowy badanie dynamiki i tempa zmian poszczeglnych
strumieni przeprowadza si w oparciu o sta bd zmien-
n baz porwna. Najczciej stosuje si dynamik przy-
chodw czy kosztw w okresie trzech lat, przy przyjciu sta-
ej bazy porwna. Istotne znaczenie przy dokonywaniu
ocen tendencji przychodw, kosztw, zyskw czy strat ma
inflacja. W celu ustalenia rzeczywistego wzrostu wielkoci
strumieniowych konieczne jest korygowanie ich o rednio-
roczny wskanik inflacji;
2. badanie struktury przychodw i kosztw analiza ta
sprowadza si do ustalenia udziau poszczeglnych grup
przychodw w przychodach ogem (analogicznie w przy-
padku do kosztw);
3. badanie relacji zachodzcych pomidzy poszczeglnymi
poziomami wyniku finansowego.
Fundamentalnymi aspektami dziaalnoci gospodarczej s:
zysk oraz pienidze. Zarzdzajcy jednostkami organizacyjnymi
powinni dziaa tak, aby relacja midzy tymi czynnikami prowa-
dzia w efekcie do wzrostu wartoci rynkowej jednostki. Niezwy-
kle istotne s wic informacje o przepywach pieninych ujte

20 Ibidem, s. 51.
21 M. Sierpiska, T. Jachna, Ocena przedsibiorstwa, op. cit., s. 102103.

49
 Agnieszka Cymerman

w sprawozdaniu finansowym w sposb jednolity, prawidowy

oraz przejrzysty.
Kolejnym sprawozdaniem obligatoryjnym dla jednostek, ktre
podlegaj obowizkowemu badaniu i ogaszaniu sprawozda fi-
nansowych jest rachunek przepyww pieninych, zwany w skr-
cie rachunkiem Cash Flow. Dokument ten prezentuje wszystkie
wpywy (inflow) oraz wydatki (outflow) gotwkowe jednostki
w danym roku obrotowym22.
Gwnym celem sporzdzania omawianego sprawozdania jest
ukazanie rde pochodzenia rodkw pieninych w przedsi-
biorstwie, a take sposobw ich wykorzystywania. Podstawow
zalet rachunku Cash Flow jest jego dua warto poznawcza, daje
on bowiem rzeczywisty obraz finansowy przedsibiorstwa, pod-
czas gdy bilans i rachunek wynikw daj jego obraz ksigowy23.
Biorc pod uwag fakt, e analiza sprawozdania finansowego
najczciej polega na dokonywaniu analizy struktury zawartych
w nim pozycji wpyww i odpyww gotwki oraz zbadaniu ich
dynamiki w czasie. Analiza sprawozdania z przepyww rodkw
pieninych sprowadza si do ustalenia, jakie zaistniae zdarzenia
gospodarcze miay najwikszy wpyw na przyrost bd spadek
rodkw pieninych bdcych w dyspozycji przedsibiorstwa24.
Z ca pewnoci mona stwierdzi, e rachunek Cash Flow
stanowi bezcenny materia do zrozumienia fundamentalnej sytu-
acji gotwkowej przedsibiorstwa i finansowych implikacji reali-
zowanej przez nie strategii. A zatem wiksz uwag powinno si
powica zmianom rodkw pieninych dokonujcym si
w przedsibiorstwie ni publikowanym przez nie zyskom, gdy to
gotwka stanowi najwaniejsze narzdzie sprawdzenia jakoci
osignitego zysku.
Zgodnie z ustawa o rachunkowoci trzecim obligatoryjnym
elementem sprawozdania finansowego, oprcz bilansu i rachunku
zyskw i strat, jest informacji dodatkowa. Sprawozdanie to rzadko

22 W. Dbski, Teoretyczne i praktyczne, op. cit., s. 65.

23 Ibidem, s. 66.
24 Ibidem, s. 69.

50
Analiza finansowa jako narzdzie wspomagajce proces zarzdzania

wykorzystywane jest bezporednio w analizie finansowej. Jednak-

e informacje w nim zawarte stanowi cenne rdo danych uzu-
peniajcych oraz porzdkujcych czytanie caoci sprawozdania.
Informacja dodatkowa opisuje wic lub uszczegawia pozycje
zawarte w pozostaych czciach sprawozdania finansowego jak
rwnie zawiera informacje uzupeniajce np. o znaczcych zda-
rzeniach, ktre miay miejsce po dniu bilansowym, a nie zostay
uwzgldnione w bilansie czy rachunku zyskw i strat25.
Sprawozdania finansowe zawieraj bogat tre ekonomiczn,
ktrej pene poznanie oraz wykorzystanie w procesie zarzdzania
wymaga rnokierunkowych powiza, a take przeksztace
danych liczbowych. Prowadzi to do obliczania odpowiednich
wskanikw oraz ich oceny porwnawczej i ewentualnie dalszej
analizy przyczynowej. Wygodnym sposobem agregowania duej
iloci danych zawartych w sprawozdaniach finansowych oraz do-
konywania analizy sytuacji finansowej przedsibiorstwa, s
wskaniki finansowe. Cho moliwe jest obliczenie wielu wska-
nikw, omwione zostan tylko te, ktre stanowi podstaw obja-
niajc sprawno dziaania przedsibiorstwa, jego pynno
finansow, poziom zaduenia i rentownoci.
Cao tych dziaa nosi nazw analizy wskanikowej, ktra
jest traktowana jako gwny instrument interpretacji sprawozda
finansowych. Stanowi rozwinicie wstpnej analizy bilansu, ra-
chunku zyskw i strat oraz sprawozdania z przepyww rodkw
pieninych. Analiza finansowa opiera si na ustaleniu relacji po-
midzy rnymi pozycjami bilansu i rachunku zyskw i strat oraz
porwnaniu ich z poziomami przyjtymi powszechnie za poda-
ne lub graniczne, lub z ich poziomem w innych firmach danej
brany26.
Wachlarz wskanikw, jakie mog by obliczane na podstawie
danych ze sprawozda finansowych moe by bardzo szeroki.
Zestaw standardowych wskanikw zawiera z reguy kilkanacie
pozycji, ktrych przydatno nie jest jednak taka sama dla
25 M. Bluszcz, Sprawozdanie, op. cit., s. 42.
26 L. Szyszko, J. Szczepaski, Finanse przedsibiorstwa, Warszawa 2003, s. 335.

51
 Agnieszka Cymerman

wszystkich grup odbiorcw informacji. W zalenoci od potrzeb,

poszczeglne grupy uytkownikw ograniczaj zakres wskani-
kw poprzez dokonanie odpowiedniej selekcji i hierarchizacji.
Zbyt dua ilo zastosowanych wskanikw, moe powodowa
tzw. konflikt wskaza, utrudniajc podejmowanie decyzji27.
Istnieje wiele zestaww wskanikw sucych do analizy sy-
tuacji finansowej przedsibiorstwa. Zazwyczaj grupowane s one
wedug pewnych, zblionych treci ekonomicznych, wykorzysty-
wanych do oceny poszczeglnych dziedzin dziaalnoci przedsi-
biorstwa. Do najbardziej typowego rozwizania zaliczy mona
cztery zespoy wskanikw28:
1. wskaniki sprawnoci dziaania,
2. wskaniki pynnoci finansowej,
3. wskaniki zaduenia,
4. wskaniki rentownoci.
Prezentujc prb usystematyzowania wskanikw finanso-
wych przydatnych w praktyce gospodarczej naley podkreli, e
wykorzystanie wszystkich podanych w pakiecie wskanikw nie
jest konieczne w kadym przypadku. Zalenie od specyfiki przed-
sibiorstwa i rodzaju analizy naley dokonywa takiego wyboru
wskanikw, ktry odpowiada przyjtemu w analizie celowi ba-
da29.
Wskaniki sprawnoci dziaania (zwane rwnie wskanikami
obrotowoci, rotacji lub produktywnoci) stanowi odzwiercie-
dlenie relacji pomidzy osignitymi przychodami a stanem po-
siadania majtku zarwno cakowitego jak i trwaego.
Do pomiaru aktywnoci gospodarczej przedsibiorstwa w za-
kresie wykorzystania posiadanych zasobw w istniejcych uwa-
runkowaniach zewntrznych su nastpujce wskaniki spraw-
noci dziaania30:

27 M. Walczak, Analiza finansowa, op. cit., s. 348.

28 L. Szyszko, J. Szczepaski, Finanse przedsibiorstwa, Warszawa 2003, s. 336.
29 T. Waniewski, Analiza finansowa w przedsibiorstwie, Warszawa 1997, s. 49.
30 W. Gabrusewicz, Podstawy analizy, op. cit., s. 265270.

52
Analiza finansowa jako narzdzie wspomagajce proces zarzdzania

wskaniki obrotowoci majtku, okrelajcy zdolno ma-

jtku do generowania przychodw;
wskaniki rotacji zapasw, ukazujcy efektywno gospo-
darki zapasami;
wskaniki rotacji nalenoci, informujcy ile razy w cigu
roku przedsibiorstwo odtwarza przecitny stan swoich
nalenoci;
wskaniki rotacji zobowiza, informujcy ile razy w cigu
roku przedsibiorstwo odtwarza stan swoich zobowiza.
Kolejn grup s wskaniki zaduenia, ktre badaj z jednej
strony poziom zaduenia, z drugiej za zdolno przedsibior-
stwa do obsugi dugu.
Wskaniki zaduenia prezentuj struktur pasyww bilansu
i skal finansowania dziaalnoci przez rda zewntrzne31. Ob-
razuj one zakres, do jakiego kapita firmy jest zabezpieczony
przez rodki wewntrzne lub zewntrzne. Potrzeba analizy zadu-
enia przedsibiorstwa wynika z faktu, i tylko nieliczne przed-
sibiorstwa funkcjonuj w oparciu o kapitay wasne. Wikszo
przedsibiorstwa korzysta w swej dziaalnoci z rnych form
wspomagania finansowego. Analiza zaduenia pozwala stwier-
dzi, czy wielko zaangaowanych w przedsibiorstwo kapitaw
obcych nie zagraa jego bezpieczestwu z punktu widzenia mo-
liwoci obsugi dugu32. Gwnym problemem w tym zakresie jest
oszacowanie poziomu zainwestowanych w firm kapitaw ob-
cych. Kadra zarzdzajca przedsibiorstwem powinna mie roze-
znanie, czy wielko kapitaw obcych nie stanowi zagroenia dla
niezalenoci finansowej firmy, jakie s koszty finansowe zwiza-
ne z wykorzystaniem tych kapitaw oraz jak mona je optymali-
zowa w konkretnych warunkach rynkowych. By mie moliwo
oceny tych sytuacji mona posugiwa si w praktyce wieloma

31 P. Rybicki, Sprawozdanie finansowe, op. cit., s. 127.

32 W. Dbski, Teoretyczne i praktyczne, op. cit., s. 82.

53
 Agnieszka Cymerman

wskanikami charakteryzujcymi poziom oraz wielko zaanga-

owanych kapitaw obcych w przedsibiorstwie33.
Najczciej wyrnia si w tym obszarze nastpujce grupy
wskanikw34:
wskanik oglnego poziomu zaduenia,
wskanik zaduenia kapitau wasnego,
wskanik zaduenia dugoterminowego,
wskanik zdolnoci do obsugi dugu.
Nastpn omawian grup stanowi wskaniki pynnoci, in-
formujce o zdolnoci spki do wywizywania si z biecych
zobowiza.
Przy dokonywaniu analizy i oceny przedsibiorstwa jedn
z najistotniejszych informacji, jakie naley uzyska jest stwierdze-
nie, czy badany podmiot gospodarczy dysponuje pynnoci finan-
sow, ktra warunkuje moliwo dalszej bezpiecznej egzystencji
przedsibiorstwa35.
Pynno jest pojciem wieloznacznym. Czsto rozpatrywana
jest w aspekcie majtkowym (oznacza wwczas zdolno skadni-
kw majtkowych przedsibiorstwa do szybkiej zamiany na rod-
ki pienine). Pod ktem analizy finansowej pynno rozpatry-
wana jest przede wszystkim w aspekcie majtkowo-kapitaowym.
Okrela wic wzajemne relacje pomidzy pynnymi skadnikami
majtku i krtkoterminowymi zobowizaniami w oparciu o wska-
niki pynnoci36. Pynno interpretuje si jako zdolno do
utrzymania cigoci w pokrywaniu wydatkw, czyli terminowego
regulowania biecych zobowiza37.
Utrzymywanie przez przedsibiorstwo pynnoci finansowej
nie oznacza koniecznoci cigego dysponowania takimi kwotami
rodkw pieninych, ktre pokrywayby w caoci zobowizania.

33 Z. Leszczyski, A. Skowronek-Mielczarek, Analiza ekonomiczno-finansowa

firmy, Warszawa 2000, s. 97.

34 M. Sierpiska, T. Jachna, Ocena przedsibiorstwa, op. cit., s. 166169.
35 L. Szyszko, J. Szczepaski, Finanse, op. cit., s. 336.
36 W. Gabrusewicz, Podstawy analizy, op. cit., s. 253.
37 W. Dbski, Teoretyczne i praktyczne, op. cit., s. 78.

54
Analiza finansowa jako narzdzie wspomagajce proces zarzdzania

Jest natomiast pochodn posiadania nadwyki pieninej w ter-

minach zapadalnoci zobowiza. W celu zachowania pynnoci
powinna by zatem utrzymana odpowiednia relacja midzy
wpywami a wydatkami rodkw pieninych, tak aby osigane
wpywy na bieco pokryway niezbdne wydatki. Wpywy go-
twkowe wynikaj z procesu zamiany aktyww obrotowych
w trakcie generowania wartoci dodanej. Aby przedsibiorstwo
mogo bez zakce spaca zobowizania wobec rnych jedno-
stek, musi dysponowa odpowiedni wielkoci aktyww. Pyn-
no finansowa jest wic wyznaczana przez stopie pynnoci ak-
tyww obrotowych i stopie wymagalnoci zobowiza38.
Spord rnych metod pomiaru pynnoci mona wyrni
dwie grupy miernikw: statyczne i dynamiczne. Miary dynamicz-
ne opieraj si na danych prognostycznych, natomiast statyczne
wykorzystuj dane z momentu czasowego, dla ktrego jest wy-
znaczony poziom pynnoci a wic zasadniczo z teraniejszoci
i przeszoci39.
W statycznej ocenie pynnoci wykorzystuje si najczciej na-
stpujce wskaniki:
wskanik biecej pynnoci,
wskanik szybkiej pynnoci,
wskanik pynnoci gotwkowej.
Reasumujc, prawidowe ustalenie poziomu pynnoci jest
podstaw do podejmowania decyzji w zakresie sterowania zdol-
noci do terminowego regulowania zobowiza biecych.
W krtkim okresie pynno decyduje o trwaniu firmy na rynku,
w dugim za o rozwoju i zdolnoci do przetrwania w sytuacjach
kryzysowych40.

38 J. Jaworski, Teoria i praktyka zarzdzania finansami przedsibiorstw, War-

szawa 2010, s. 151.

39 G. Michalski, Ocena finansowa kontrahenta na podstawie sprawozda fi-

nansowych, Gdask 2008, s. 82.

40 M. Sierpiska, T. Jachna, Ocena przedsibiorstwa, op. cit., s. 162.

55
 Agnieszka Cymerman

Ostatni grup stanowi wskaniki rentownoci, dostarczajce

informacji o zyskownoci przedsibiorstwa.
Gra si rynkowych powoduj cig walk o miejsce na rynku.
Istotn rol w tej walce odgrywa trafno podejmowanych decyzji,
ktrych efektem kocowym jest rentowno. Rentowno pocho-
dzi od pojcia renta, ktre w warunkach gospodarki rynkowej
wyraa zysk od kapitau. Przez rentowno rozumie si osiganie
w dziedzinie gospodarczej nadwyki przychodw ze sprzeday
nad poniesionymi kosztami. Nadwyka ta jest odzwierciedleniem
zysku, stanowicego podstawow wielko, na ktrej opieraj si
wskaniki rentownoci41.
Wskaniki rentownoci s zbudowane na relacji osignitego
zysku do przyjtej podstawy porwnania. Relacja ta moe by
rozpatrywana z rnych punktw widzenia moe obejmowa
rne kategorie zysku i rne podstawy, do ktrych zysk ten jest
odnoszony42.
Ocena rentownoci przeprowadzana jest w trzech aspektach,
do ktrych zaliczamy43:
rentowno handlow (sprzeday),
rentowno ekonomiczn (majtku),
rentowno finansow (kapitau wasnego).
Odpowiednio wyrni mona nastpujce wskaniki rentow-
noci:
wskanik zyskownoci sprzeday netto,
wskanik zyskownoci aktyww,
wskanik zyskownoci kapitau wasnego.
W gospodarce rynkowej decydent ponosi ryzyko i odpowie-
dzialno za podjt decyzj. Rentowno jest efektem kocowym
rnych decyzji. Ustalenie czynnikw oddziaujcych na poziom
rentownoci pozwala na podejmowanie trafnych decyzji. Analiza
poziomu rentownoci umoliwia zminimalizowanie ryzyka dzia-

41 M. Walczak, Analiza finansowa, op. cit., s. 374.

42 W. Gabrusewicz, Podstawy analizy, op. cit., s. 232.
43 M. Walczak, Analiza finansowa, op. cit., s. 375.

56
Analiza finansowa jako narzdzie wspomagajce proces zarzdzania

ania i daje korzyci finansowe, a w konsekwencji stwarza moli-

wo dalszego rozwoju podmiotu. Maksymalizacja rentownoci
ley w interesie przedsibiorstwa oraz jego wacicieli44.
Analiza wskanikowa jest szybk i efektywn metod wgldu
w operacje gospodarcze i wyniki funkcjonowania przedsibior-
stwa. Jednak sposb wykorzystania tego narzdzia musi by od-
powiednio wywaony i uzupeniony innymi narzdziami anali-
tycznymi45.
Omawiajc analiz wskanikow naley wspomnie o zagro-
eniach pyncych z jej bezkrytycznego zastosowania. Pomimo, i
analitycy i decydenci uzyskuj dziki analizie wskanikowej duo
informacji, bezkrytyczne stosowanie wskanikw finansowych
moe by niebezpieczne. Decyzje podejmowane wycznie na
podstawie liczb okrelajcych podane lub minimalne poziomy
wybranych wskanikw atwo mog doprowadzi do zmarnowa-
nia szans lub do strat. Nawet najlepszy wskanik nie zawsze jest
penym odzwierciedleniem kondycji finansowej, statusu lub
sprawnoci dziaania danej jednostki. Wskaniki okrelajce rela-
cje pomidzy pozornie tymi samymi wielkociami ze sprawozda
finansowych mog by podatne na wpyw stosowanych w ksi-
gowoci praktyk lub te mog by wynikiem wiadomej manipu-
lacji46.
Reasumujc analiza wskanikowa jest podstawowym elemen-
tem analizy fundamentalnej spki. Stanowi ona kompleksowe
podsumowanie najwaniejszych informacji dotyczcych finanso-
wej strony biznesu. i pozwala na szybki pomiar wynikw i ocen
sytuacji finansowej badanej jednostki. Niewtpliwie zalet bada-
nia wskanikowego jest to, e pozwala identyfikowa mocne i sa-
be strony przedsibiorstwa, a take moe stanowi bogate rdo
informacji o moliwociach tkwicych w jego dziaalnoci biecej
i rozwojowej.

44 M. Walczak, Analiza finansowa, op. cit., s. 379.

45 M. Sierpiska, T. Jachna, Ocena przedsibiorstwa, op. cit., s. 145.
46 Harvard Business Essentials, Finanse dla menederw, Warszawa 2003, s. 54.

57
 Agnieszka Cymerman

Omwione zostay cztery uwaane za podstawowe i najpopu-

larniejsze grupy wskanikw. Przedsibiorstwo powinno si inte-
resowa penym zakresem tych standardowych wskanikw, aby
uzyska kompleksowy obraz nie tylko wasnej oceny, ale take
opinii, jaka mog wyrabia sobie o firmie jej partnerzy.
Podsumowujc szybka, syntetyczna ocena efektywnoci finan-
sowej przedsibiorstwa stanowi jeden z istotnych warunkw ra-
cjonalnego zarzdzania. Umoliwia wykorzystanie rysujcych si
szans rozwoju i wzrostu zyskw a z drugiej strony pozwala na
wczesne ujawnienie ewentualnych zagroe dla przyszej dziaal-
noci, co pozwala na wyprzedzajce zapobieganie im lub agodze-
nie ich skutkw. Zastosowanie analizy ma suy przede wszyst-
kim znalezieniu odpowiedzi na pytanie czy badana jednostka go-
spodarcza jest zdolna do kontynuowania dziaalnoci w przyszo-
ci. Analiza finansowa powinna by zatem postrzegana jako pod-
stawowe narzdzie systemu monitorowania oraz kontroli we-
wntrznej w przedsibiorstwie. Z ca pewnoci mona wic
stwierdzi, e analiza finansowa nabraa w warunkach gospodarki
rynkowej szczeglnego znaczenia narzdzia dostarczajcego
informacji niezbdnych do prawidowego zarzdzania przedsi-
biorstwem.

58