Elektrolecznictwo

Prd galwaniczny

Jonoforeza

Kpiel elektryczno-wodna

Rodzaje prdw stosowanych w fizykoterapii:

1. Zabiegi z wykorzystaniem prdu staego f=0 Hz

2. Prdy niskiej czstotliwoci (f = 0,5 1000 Hz)

3. Prdy redniej czstotliwoci (f = od 1000 do 100000 Hz)

4. Prdy wielkiej czstotliwoci od 500 kHz do 5000 MHz

Galwanizacja

Nazw ta okrela si zabieg elektroleczniczy w ktrym stosuje si prd stay.

Nazwa jego zwizana jest z nazwiskiem woskiego lekarza i przyrodnika Luigi
Galvaniego, ktrego badania stworzyy podstawy elektrolecznictwa.

Cechy prdu galwanicznego:

Jest stay

Jednokierunkowy

O staym, niezmiennym w czasie nateniu

Prd to uporzdkowany ruch (przepyw) adunkw elektrycznych

Galwanizacja jest wykonywana za pomoc dwch paskich elektrod

umieszczonych w pewnej odlegoci od siebie i poczonych z przeciwnymi
biegunami rda prdu staego. W tkankach prd pynie najkrtsza drog o
najmniejszym oporze. Przewodnictwo elektryczne tkanek zaley od zawartoci
wody i stenia w niej elektrolitw.

Najlepiej prd przewodz: krew, limfa, pyn m-r, lina, pot, mocz.

Gorzej przewodz: misnie, tk. kostna, nerwowa i tuszczowa, cigna, torebki

stawowe

W ogle nie przewodz: wszystko to co jest martwe.

Wilgotna skra wykazuje mniejszy opr dla prdu elektrycznego i dlatego

elektrody umieszcza si na wilgotnych podkadach nasczonych wod lub 0,1-
0,5% roztworem soli kuchennej.

Opr skry zmniejsza rwnie jej ogrzanie. Jest on mniejszy take w miejscach
uszkodze lub ubytkw skry i moe tam nastpi uszkodzenie tkanek.

W zalenoci od sposobu wykonywania zabiegu wyrnia si

galwanizacj:

Podun- obie elektrody umieszczone s wzdu osi dugiej koczyny

 Poprzeczn- elektrody umieszczone s na przeciwlegych powierzchniach
koczyny (boczna i przyrodkowa)

Rnice w przepywie prdu s istotne, poniewa przepyw poduny zachodzi z

pokonaniem mniejszych oporw tkanek.

Prd przepywajcy podunie np. wzdu koczyny pynie przez nasze nerwy,
naczynia krwionone, minie, a wiec przez tkanki o mniejszym oporze, omija
koci i tk. tuszczow. Prd rozprzestrzenia si po tkankach powierzchownych.

Prd przepywajcy poprzecznie musi pokona wikszy opr w zwizku z

warstwow budow tkanek i dodatkowymi oporami na powiziach i bonach.
Przepyw poprzeczny prdu dziaa gbiej. Nadaje si szczeglnie do zabiegw na
due stawy.

W zalenoci od sposobu umieszczenia elektrod wyrnia si galwanizacj:

Zstpujc zachodzi przy proksymalnym uoeniu anody i dystalnym uoeniu

katody. Ma dziaanie obniajce pobudliwo ruchow, powoduje umierzenie
blu i rozlunienie mini.

Wstpujc zachodzi przy proksymalnym uoeniu katody i dystalnym anody.

Powoduje zwikszenie pobudliwoci ruchowej, dziaa pobudzajco. Stosowana w
leczeniu niedowadw i porae.

Galwanizacje moemy podzieli na:

Labiln- jedna z elektrod zmienia swoje pooenie wzgldem drugiej,

przymocowanej do ciaa pacjenta

Stabiln- obie elektrody nie zmieniaj swojego pooenia, s na stae

przymocowane do ciaa pacjenta

Galwanizacja anodowa (+):

Ma dziaanie silnie przeciwblowe, kojce, uspokajajce, agodzce, zmniejsza

pobudliwo n-m, obnia napicie n-m.

Galwanizacja katodowa (-):

Ma dziaanie dranice, pobudzajce, silnie przekrwienne.

Prd w fizykoterapii pynie od (+) do () a wiec od anody do katody!

ANODA (+)- kolor czerwony!

KATODA (-) kolor czarny !

Do wykonania zabiegu galwanizacji niezbdne jest nastpujce wyposaenie:

*Aparat wytwarzajcy prd stay

*Przewody: pojedyncze lub rozwidlone

*Elektrody

Do galwanizacji uywa si elektrod paskich wykonanych z metali

niepolaryzujcych np. cyna, pytki oowiane pokryte cyn lub elektrody ze
specjalnej gumy przewodzcej.
Ksztat elektrod powinien odpowiada okolicy ciaa ktra ma by poddana
zabiegowi. Wszystkie elektrody powinny mie zaokrglone naroniki i brzegi oraz
idealnie gadk powierzchni, aby zapobiec powstawaniu zagszcze prdu
mogcych oparzy chorego.

Elektrody mog by kwadratowe lub prostoktne oraz wystpuj elektrody

specjalne np. pmaska Bergoniego na twarz.

Podkady pod elektrody:

Pod elektrody stosuje si podkady wycznie z materiaw naturalnych, najlepiej

z baweny.

Podkad zwilony ciep wod wodocigow powinien mie grubo ok. 2 cm i

powierzchni wiksza od elektrody o ok 1-2 cm z kadej strony, aby zapobiec
ewentualnemu kontaktowi elektrody ze skr, co grozi powstaniem trudno
gojcych si chemicznych uszkodze skry.

Po kazdym zabiegu podkady powinny by wygotowane

Na elektrody z podkadami kadzie si odpowieniej wielkoci foli, a caoc

mocuje si paskami gumowymi, bandaami lub woreczkami z piaskiem. Bandae i
woreczki musza by suche, nie mog uciskac zbyt mocno skry, by nie hamowa
przepywu krwi.

Dawkowanie prdu galwanicznego

Przy ustalaniu dawki natenia prdu bierze si pod uwag nastpujce

parametry:

Rodzaj choroby i okres

Lokalizacj zmian (obecno narzdw wraliwych na dziaanie prdu)

Powierzchnie elektrody czynnej

Czas trwania zabiegu

Osobnicz wraliwo na prd

W ostrych stanach choroby stosuje si mniejsze natenie prdu, krtki czas i

krtsz seri.

Dawki prdu galwanicznego odrnia si wg kryteriw:

Obiektywnych - uwzgldniajc warto gstoci prdu w mA na 1 cm2

czynnej elektrody

Subiektywnych- ustalenie dawki indywidualnie dla kadego pacjenta na

podstawie wrae czuciowych

Dawkowanie obiektywne - Wg Konarskiej:

Dawka saba- od 0,01 do 0,1 mA/ cm2

rednia- do 0,3 mA/cm2

Mocna- do 0,5 mA/cm2 powierzchni czynnej elektrody

Dawki sabe stosujemy w przypadku elektrod maych o pow. 10-20 cm2. w
przypadku duych elektrod nie przekraczamy natenia 20-30 mA.

Dawkowanie subiektywne - stosujemy pod warunkiem, ze pacjent nie ma

zaburze czucia, stanowi one przeciwskazanie do stosowania kadego rodzaju
prdu elektrycznego!

Natenie prdu zwiksza si powoli do momentu uczucia wyranego

mrowienia pod elektrod czynn.

Objawami przedawkowania prdu jest pojawienie si wyranego

szczypania, pieczenia, kucia, silnego ciepa. Zabieg naley natychmiast
przerwa i skontrolowa aparat, elektrody i skr pacjenta.

Czas trwania zabiegu :od 10 do 30 min.

Zabiegi wykonujemy codziennie przez 10-12 dni. Seri powtarzamy dopiero po 1-

2 tyg przerwie.

Po zdjciu elektrod naley skontrolowa stan skry pod elektrodami, a jeeli jest
zbyt mocno podraniona mona zastosowa obojtny tusty krem. Uszkodzenia
naley natychamiast zgosi lekarzowi.

Elektrody naley myc obojtnym mydem i wod.

!!!! Zwilony, ciepy, podkad gazowy- elektrody - folia- banda lub

worek

Przygotowanie pacjenta do zabiegu

1. Brak biuterii

2. Sprawdzenie czy pacjent nie ma zaburzenia czucia

3. Kontrola jakoci obszaru skry, ktra ma by poddana zabiegowi. Skra

powinna by czysta, sucha, bez adnych uszkodze, ubytkw, podranie, stanw
zapalnych, znamion. Musi by oczyszczona z maci, kremw.

4. Pacjent podczas zabiegu powinien wygodnie, swobodnie lee.

5. Pacjenta naley poinformowa o tym, e:

Zabieg jest absolutnie bezpieczny

Nie wolno w czasie trwania zabiegu zmienia pozycji ciaa

Nie wolno dotyka aparatu, przewodu

Gdy wystpi kucie, pieczenie, szczypanie natychmiast powinien

powiadomi o tym fizjoterapeut.

Podczas zabiegu nie powinien spa, poniewa brak jest wtedy kontroli
dozna

Wykonanie zabiegu

1. Uywamy tylko penosprawnych aparatw. Przed rozpoczciem zabiegu

musimy sprawdzi cigo przewodw ich izolacj, ich poczenia z elektrodami.
2. Wczamy aparat

3. Wybieramy odpowiedni program

4. Ustawiamy czas trwania zabiegu

5. Przykadamy na ciao kolejno: podkad gazowy, ciepy i gruby, elektrody, folie,

woreczki z piaskiem.

6. Nastpnie zwikszamy bardzo powoli natenie prdu, do uczucia miego,

wyranego mrowienia

7. Podczas zabiegu nie wolno gwatownie zmienia natenia, ani zmienia

uoenie elektrod

8. Informujemy pacjenta o tym, co ma czu, a czego czu nie powinien.

9. Po upywie czasu, zdejmujemy elektrody i podkady, oceniamy odczyn na

skrze pacjenta.

Wskazania

Ble w przebiegu rwy kulszowej, barkowej, udowej

Ble po amputacjach koczyn

Choroba zwyrodnieniowa staww

Niedowady, poraenia

Nerwoble, zespoy blowe

Obwodowe poraenia

Zaburzenia krenia obwodowego

P/W

Zaburzenia czucia !

Rozrusznik serca !

Metal na drodze przepywu prdu !

Ropne, stany zapalne skry i tk. Mikkich

Zmiany na skrze (wypryski, owrzodzenia)

Stany gorczkowe, osabienie organizmu

Nowotwory agodne i zoliwe

Skaza krwotoczna

Infekcje wirusowe, bakteryjne

Zakrzepy

Zapalenie y

JONOFOREZA
Polega za wprowadzeniu w celach leczniczych przez nieuszkodzon skr, za
pomoc prdu galwanicznego czyli prdu staego jonw lekw ktre ulegaj
dysocjacji elektrolitycznej w wodzie.

Jest to sposb ograniczonego, miejscowego podawania tylko zdysocjonowanych

lekw.

Wiadomo e w polu elektrycznym jony dodatnie czyli kationy przesuwaj si w

stron katody, a jony ujemne czyli aniony zdaj do anody.

Aby wprowadzi jony danego leku o okrelonym znaku, naley umieci podkad
nasycony roztworem tego leku pod odpowiedni elektroe.

W celu wprowadzenia jonw dodatnich lek daje si pod anod, natomiast

jonw ujemnych pod katod.

Technika zabiegu

Zabieg wykonuje si na zlecenie lekarza.

Do zabiegu uywamy aparatw wytwarzajcych stabilny prd stay.

Przed zabiegiem kontrola jakoci skry. W przypadku stosowania na skr maci

zabieg wolno wykona dopiero po tygodniu od zaprzestania jej stosowania.

Roztworem leku nasczamy may gazik (podkad poredni), na nim kadziemy

ciepy, zwilony, gruby podkad gazowy, nastpnie pask elektrod metalow,
foli i woreczek z piasku

Leki stosowane do jonoforezy

1. Do jonoforezy oprcz wodnych roztworw lekw mona stosowa

hydrofilne ele i maci.

2. Do lekw p/w zapalnych, p/w obrzkowych stosujemy: 2% salicylan sodu(-),

Naproxen(-).

3. Leki znieczulajce: 1% lidokaina (+), epinefryna (+)

4. Na blin: 1% jodek potasu (-), hialuronidaza (+).

5. Do jonoforezy moemy uywa take wody mineralnej, borowiny lub

preparatu borowinowego.

Niektre leki wymagaj wykonania prby uczuleniowej np. histamina,

nowokaina). W trakcie zabiegu mog one wywoa ostr reakcj uczuleniow-
wstrzs!

Nie wolno wykonywa jonoforezy histaminowej u chorych na astm oskrzelow.

Na rzne leki moe by take uczulony personel. Dlatego przygotowanie
podkadu lekowego i nakadanie elektrod powinno wykonywa si w rkawicach
gumowych

Dawkowanie prdu:

obiektywne- max. 0,2 mA/cm2 powierzchni czynnej elektrody.

subiektywne- do odczu pacjenta

Czas trwania od 15-30 min.

Seria obejmuje 10-20 zabiegw, stosowanych codziennie lub co drugi dzie wg
zalece lekarza.

Jonoforez histaminowa lub adrenalinow wykonuje si krtko bo tylko 3-5 min.

Wskazania:

Jonoforeza histaminowa- odmroenia, rwa kulszowa, przewleke stany zapalne

staww, owrzodzenia troficzne

Jonoforeza lidokainy- neuralgia,

Salicylany lub Naproxen- artroza, urazy sportowe, przecienia staww i cigien

P/w:

Takie same jak przy galwanizacji

Uczulenie na dany lek

Kpiel elektryczno-wodna
* Rozrnia si kpiele elektryczno-wodne cakowite i czciowe.

* S to zabiegi silnie bodcowe.

Podczas takiej kpieli na pacjenta dziaaj 4 rodzaje bodcw:

* Elektryczny

* Mechaniczny zwizany z ci. hydrostatycznym

* Termiczny

* Chemiczny- wycigi z zi

Cakowita kpiel elektryczno-wodna:

Wykonywana w specjalnych wannach z materiau izolacyjnego. W bocznych

cianach wmontowane s paskie wglowe elektrody po 3 z kadej strony oraz po
jednej w czci gowowej i czci przylegajcej do stp. Kada z nich
zabezpieczona jest odpowiednia kratk, ktra chroni pacjenta przed kontaktem z
izolacj.

Do zabiegu uywa si wody wodocigowej ktra jest idealn elektrod

przylegajc do ciaa pacjenta. Z przepywajcego prdu przy zastosowaniu wody
wodocigowej tylko ok. 1/3 prdu przepywa przez ciao pacjenta, natomiast
pozostae 2/3 obok. Gdy uyjemy wody mineralne jeszcze wicej prdu przepynie
obok pacjenta.

Technika zabiegu:

1. Kpiele wykonujemy na zlecenia lekarza.

 2. Osiem wbudowanych w ciany elektrod umoliwia stosowanie 50
kombinacji pocze.

3. Woda ciepa 34-38 st. C.

4. Przed zabiegiem informujemy pacjenta e nie wolno podczas kpieli

wyciga na zew. koczyn z wody gdy spowoduje to nieprzyjemny skurcz
mini.

5. Przed zabiegiem personel sprawdza przepyw prdu w wannie.

6. Nie wolno uywa adnych metalowych podprek pod stopy.

7. Programujemy odpowiedni rodzaj przepywu prdu, a nastpnie

zwikszamy jego si do danego poziomu. Zwikszamy natenie powoli,
a do momentu gdy pacjent zaczyna odczuwa na powierzchni skry
wyrane, lecz nie mocne mrowienie

8. Dawkowanie opiera si na ocenie subiektywnej.

9. Podczas trwania zabiegu fizjoterapeuta nie moe oddala si od pacjenta,

nie moe dolewa wody, dotyka chorego, wkada rki do wody. Powstaby
wtedy nieprzyjemny skurcz, a nawet moe doj do migotania komr serca.

Dawkowanie natenie w granicach 20-50 mA przy rwnoczesnym zwracaniu

uwagi na wraenia czuciowe pacjenta ( pacjent moe odczuwa delikatne
mrowienie)

Czas trwania zabiegu - 5-15 min. Stosujemy 2 razy w tyg.

Wskazania:

Poprawa ukrwienia: zaburzenia ukrwienia, miadyca zarostowa ttnic

p/w blowo: neuralgie, zapalenie nerww, RZS, polineuropatie

Poprawa trofiki tkanek: osteoporoza, zamania

Rozlunienie: przecienia misni, stany wyczerpania

Niedowady, poraenia, stany po urazach

P/w: jak przy galwanizacji

Kpiele elektryczno-wodne czciowe

Kpiel moe by 1, 2, 3 i 4 komorowa.

Moe by wykonywana zamiast kpieli cakowitej w przypadku gdy kpiel

cakowita jest p/w.

Podczas kpieli czciowej przez ciao pacjenta przepywa cay prd! Dlatego tez
natenie powinno by nisze.

Kierunek prdu moe by wstpujcy gdy KGG (-) a KKD (+) i zstpujcy gdy
KKG (+) a KKD (-)

Technika wykonania:

Zabieg zlecony przez

lekarza

Wykonywany w specjalnych

wanienkach z tworzywa

sztucznego, z ktrych dwie s

dla KKG, i jedna ale o dwch

komorach dla KKD.

w bocznych cianach

wbudowena elektrody

wglowe, zabezpieczone

odpowiednia kratk.

Pacjent siedzi na specjalnym, izolowanym krzele

Literatura

Podstawowa:

1. Mika T., Kasprzak W., Fizykoterapia. PZWL, Warszawa 2003, wydanie IV

2. 2. Straburzyska-Lupa A., Straburzyski G., Fizjoterapia z elementami

klinicznymi t. 1 i 2. PZWL, Warszawa 2008.

3. Bauer A., Wieche M., Przewodnik po wybranych zabiegach fizykalnych.,

Markmed Rehabilitacja, Ostrowic w. 2008

Uzupeniajca:

1. Kwolek A., Rehabilitacja medyczna t.1

2. Ponikowska I., Kompendium balneologii, 2001

3. azowski J., Podstawy fizykoterapii, AWF Wrocaw 2002