Wsplnie budujmy

nasz zamono
czyli
dlaczego w Polsce zarabiamy 4 razy mniej
ni w bogatych krajach Europy Zachodniej
wydanie VI

Lektur raportu polecaj przedstawiciele wiata nauki, kultury, biznesu

oraz organizacje spoeczne
 Lektur polecaj:
Lektur polecaj przedstawicielee wiata nauki:
M
Maria
Kaazimierz Furtak Wadysaw Szymaski
W
proof. dr hab. in. rektor
Niewiadoma prrof. dr hab. Szkoy Gwnej
dr nauk ekonomicznych
Poolitechniki Krakowskiej Haandlowej w Warszawie
Unniwersytetu Ekonomicznego
wee Wrocawiu

Marta Juchnowicz
M Krzysztof
proofesor Szkoy Gwnej Paawowski
Haandlowej w Warszawie zaoyciel i rektor Wyszej
Szkoy Biznesu National Luis
Unniversity
w Nowym Sczu
Zb
bigniew
b Rau
proofesor zwyczajny nauk prawnych,
kieerownik Katedry Doktryn
Poolityczno-Prawnych
Wyydzia Prawa i Administracji
Unniwersytet dzki

Ed
dward Majewski Roman Sobiecki
R Antoni Tajdu
A
proofesor Szkoy Gwnej prrof. nadzw. Szkoy Gwnej prrofesor nauk technicznych,
Goospodarstwa Wiejskiego Haandlowej w Warszawie. wieloletni rektor Akademii
w
w Warszawie Dzziekan Kolegium Nauk Grniczo-Hutniczej
o Przedsibiorstwie w Krakowie

Lektur polecaj przedstawiciele wiata biznesu:

Jaanusz Filipiak Roman Kluska Micha Soowow

M
prrofesor nauk technicznych, poolski przedsibiorca, poolski przedsibiorca
zaaoyciel i prezes zarzdu tw
wrca i byy prezes 255-lecia KIG
rrmy Comarch gieedowej spki i kierowca
k rajdowy
Opptimus SA

Lektur polecaj uznani dzienikarze i publicyci:

Anna Popek
A Micha Kobosko
M Jaacek Krzemiski

Szymon Krawiec To
Tomasz Molga Pawe Rochowicz
P

Bartosz Marczuk
B R
Rafa Skrski Stefan Skowski

FUNDACJA
2 POMYL O PRZYSZOCI
 Lektur polecaj:
Lektur polecaj przedstawiciele wiata kultury:

Anna Wyszkoni Krzysztof Krawczyk

K K
Krzysztof
wookalistka wokalista TTrebunia-Tutka
muzyk, pedagog, architekt

Lektur polecaj przedstawiciele wiata sportu:

Adam Nawaka
A Rafa Sonik Bogdan Wenta
B
Seelekcjoner reprezentacji zw
wycizca rajdu Dakar, Seelekcjoner reprezentacji Polski
Poolski w pice nonej trzzykrotny zdobywca w pice rcznej mczyzn
mczyzn od 2013 roku
m Puucharu wiata FIM,
piciokrotny mistrz Polski
w rajdach enduro

Organizacje spoeczne, ktre dziaaj na rzecz rozwoju gospodarczego Polski, polecajce lektur:

Media polecajce:

Wypowiedzi Czytelnikw:
Bardzo podoba mi si Paskie zrwnowaone, organiczne podejcie do problemu, w ktrym zwraca Pan uwag na to, e kade rodowisko i grupa spoeczna
ma swoj rol do odegrania w rozwizywaniu problemw kraju.
dr Pawe J. Dbrowski Australia

Z uwag przejrzaem stron Fundacji Pomyl o Przyszoci i jestem wdziczny Fundacji za aktywny udzia w zmianie kraju na lepsze. Tylko w taki sposb
Polska moe sta si lepiej funkcjonujcym krajem, z ktrego mieszkacy nie bd musieli emigrowa za chlebem (ja byem jednym z takich).
Stanisaw Tokarz inynier mieszkajcy w USA

Rozbudzilicie we mnie wielk ciekawo, ch do poszerzania wiedzy z zakresu makroekonomii oraz ch do poszukania odpowiedzi na pytanie:
Jak to wszystko zmieni?. Dzikuj Wam, e dokonalicie MOJEGO ekonomicznego przebudzenia. Szukajcie sposobw na intensywniejsze propagowanie
tej wiedzy.
ukasz Lijewski czytelnik
FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
3
 AMBASADORZY I SYMPATYCY FUNDACJI
Zdzisaw Dbczyski waciciel firmy WIMED Jan Puchaa Starosta Limanowski
Marta Juchnowicz prof. Szkoy Gwnej Handlowej w Wa-wie Anna Radkowiak-Macuda Radca Prawny
Zdzisaw Kaczor dyrektor zakadu SANDREW Krzysztof Sarnecki waciciel firmy Quest Change Managers
ukasz Smolarski dziennikarz, autor portalu BUSINESS MISJA
Janusz Kasztelewicz waciciel Sdecki Bartnik
Janusz Steinho przewodniczcy Rady KIG na kadencj 2013-2017
Zbigniew Kiedacz Radca Prawny Janusz Szot waciciel Bacwki Biay Jele
Janusz Komurkiewicz prezes Zwizku Polskie Okna i Drzwi Roman Tarnowski prezes Polskiej Federacji Budownictwa
Janusz Kotynia waciciel firmy ALSTAR Stanisaw Tokarz spoecznik, reprezentuje Fundacj na terenie Rzeszowa
Jacek Kozowski waciciel firmy KOMANDOR Andrzej Winiowski waciciel firmy WINIOWSKI
Jacek Krzemiski dziennikarz Dariusz Woniakk doktor nauk ekonomicznych WSB
Janusz Wojewodzic waciciel firmy NOWODRUK
Pawe Kukla prezes Sdeckiej Izby Gospodarczej
Wiesaw Wojas waciciel firmy WOJAS
Micha Lisiecki waciciel WPROST
Tomasz Zaboklicki waciciel firmy PESA
Solange Olszewska wacicielka firmy SOLARIS Sobiesaw Zasada waciciel GRUPY ZASADA
Micha Olszewski prezydent wiatowej Federacji Dekarskiej Urszula towska-Tomaszewska reportaystka Polskiego Radia
Krzysztof Pawowski zaoyciel WSB-NLU w Nowym Sczu

Wydawca: Fundacja Pomyl o Przyszoci

ul. Wgierska 146c, 33-300 Nowy Scz, tel. 018/ 444-0-301, 018/ 414 -0-165
www.pomysloprzyszlosci.org

Materia ten powsta na bazie dowiadcze polskich rm, ktre dziaaj na arenie midzynarodowej,
m.in. BARLINEK, FAKRO, KOMANDOR, KONSPOL, OPTIMUS, SOLARIS, SYNTHOS, WIMED. Inicjatorem stworzenia wyej
wymienionego materiau i skonfrontowania dowiadcze z danymi statystycznymi jest Ryszard Florek, zaoyciel
i prezes polskiej rmy FAKRO, ktra w przecigu pierwszych 20 lat dziaalnoci zdobya pozycj numer 2 na wiecie
w brany okien dachowych.
Zesp redakcyjny: Boena Damasiewicz, Wojciech Klimek, Ilona Legutko, Sebastian Talarczyk, Katarzyna Tomo, Jakub Zapaa, Ryszard Florek

Opracowanie danych statystycznych: Tomasz Adamek

Projekt graczny: Anna Krelewska

Nowy Scz, czerwiec 2015

Wydanie szste
Drogi Czytelniku!
Jeli zechcesz oceni ten materia, moesz wysa swoje uwagi i spostrzeenia na adres:
e-mail: biuro@pomysloprzyszlosci.org.

Raport Fundacji jest efektem dowiadcze prezesw polskich rm, pracy wielu wolontariuszy oraz zaangaowania ludzi dobrej woli. Intencj powstania Raportu jest zwrcenie uw-
agi na istotne kwestie suce rozwojowi gospodarczemu naszego kraju. Niezalenie od sympatii politycznych chcemy, aby Polacy byli wiadomymi uczestnikami ycia spoecznego
i znali mechanizmy gospodarki wolnorynkowej.

Autorzy dooyli wszelkich stara, by zawarte w publikacji informacje byy kompletne i rzetelne.
Autorzy nie ponosz odpowiedzialnoci za ewentualne szkody wynike z wykorzystania informacji zawartych w publikacji.
Copyright Fundacja Pomyl o Przyszoci

FUNDACJA
4 POMYL O PRZYSZOCI

Od autorw
Szanowni Pastwo!
Na pocztku przemian gospodarczych Polska rozwijaa si
w szybkim tempie. Niestety od 5 lat nasz rozwj znacznie si
spowolni. Na przestrzeni lat 2008-2013 PKB/os. Polski liczone
w euro wzroso o 6,32%. W tym samym czasie wzrost gospodar-
czy Niemiec wynis 7,31%, Szwajcarii 31,68%, a Szwecji 21,33%.
Wida, e przestalimy si zblia do najbogatszych krajw Eu-
ropy Zachodniej. Pytanie, czy tak musi by, czy s moliwoci,
aby przyspieszy wzrost gospodarczy Polski.
Przekazujemy w Pastwa rce opracowanie, w ktrym
dokonujemy diagnozy obecnej sytuacji gospodarczej Polski.
W oparciu o dane statystyczne opisujemy zjawiska zachodzce
w gospodarce wolnorynkowej. Jednoczenie w ostatnim
rozdziale wskazujemy rnorodne dziaania, w ktre kady
czytajcy t broszur moe si wedug wasnego wyboru
zaangaowa, jeeli zaley mu na wspieraniu lub aktywnym
uczestniczeniu w procesie rozpoczynania zmian.
Chcemy, eby ten raport by odbierany nie jako wyraz
malkontenctwa, ale jako wskazanie potencjalnych re-
zerw wzrostu gospodarczego.
Musimy sobie uwiadomi, e nasze wynagrodzenia zale
od wielu czynnikw, a przede wszystkim od efektywnoci
gospodarczej caej polskiej wsplnoty, do ktrej naley-
my. Ta za zaley od wszystkich obywateli. Kady z nas, w r-
nym stopniu, ma wpyw na efektywno polskiej gospodarki
w zalenoci od roli, jak peni w danej wsplnocie:
najwiksz politycy, ktrzy powinni tworzy dobre prawo,
suce rozwojowi gospodarczemu naszego kraju;
urzdnicy, sdziowie, ktrzy powinni interpretowa prawo
tak, aby sprzyjao ono obywatelom i rozwojowi gospodarcze-
mu naszej wsplnoty ekonomicznej;
przedsibiorcy, a szczeglnie ci, ktrzy posiadaj moty-
wacj do systematycznego rozwijania swoich firm, ju nie
z powodw zaspokajania wasnych potrzeb, lecz z potrzeby
rozwoju kraju;
media i rodowiska opiniotwrcze, ktre wicej uwagi
powinny powica kwestiom rozwoju gospodarczego oraz
rzetelnie informowa spoeczestwo naszej wsplnoty eko-
nomicznej;
pracownicy, ktrzy poprawiaj efektywno swoj oraz fir-
my, dla ktrej pracuj;
konsumenci, ktrzy wiedz, jak efektywnie wydawa swoje
pienidze tak, aby powikszy PKB i aby cz wydawanych
przez nich pienidzy do nich powrcia;
a szczeglnie wyborcy, ktrzy powinni wybiera politykw
dziaajcych na rzecz rozwoju gospodarczego kraju, a nie tyl-
ko mwicych o gospodarce.
1. rdo: http://www.for.org.pl/pl/Rachunek-od-panstwa-za-2013-rok (03.08.2014).
Jeeli wszystkie grupy spoeczne bd dbay o rozwj naszej
wsplnoty ekonomicznej, wtedy w Polsce PKB bdzie roso
przynajmniej 5-7% rocznie i rwnoczenie tyle co rok
bd rosy nasze wynagrodzenia. Zgodnie z zaoeniami
efektu synergii razem moemy wicej! Wspdziaanie rnych
czynnikw pozwala bowiem osign wiksze efekty ni suma
poszczeglnych oddzielnych dziaa.
W czasach zaborw, wojen i komunizmu, by przetrwa, Pola-
cy zmuszeni byli dziaa przeciwko instytucji pastwa, ktre
wwczas nie naleao do nich. Teraz w Polsce mamy wolno
polityczn i ekonomiczn. Moemy wic uczy si tworzenia
w naszym kraju dobrobytu poprzez wspdziaanie caego spo-
eczestwa. Zamiast powica czas i energi na dzielenie bie-
dy lub koncentrowa si na indywidualnej strategii przetrwania,
musimy mie wiadomo, e nasz kraj to nasze wsplne dzieo.
Naleymy do rnych wsplnot gospodarczych, takich jak mia-
sto, gmina, powiat, wojewdztwo, pastwo, Unia Europejska.
Z ekonomicznego punktu widzenia najwaniejsze znaczenie
ma dla nas wsplnota polska. Od jej kondycji zale nasze wy-
nagrodzenia oraz wiadczenia. Dla przykadu, wydatki publiczne
w Polsce w 2013 roku wyniosy 18 301 z/os. W tym samym okre-
sie warto przyznanych Polsce dotacji z UE, w przeliczeniu na
1 osob, wyniosa okoo 1200 z. Wynika z tego, e ekonomiczne
korzyci, jakie czerpiemy z polskiej wsplnoty gospodarczej, s
dla nas 15 razy wiksze ni te z dotacji unijnych1.
Unia Europejska jest wsplnot administracyjno-polityczn,
natomiast gospodarczo kady kraj rozwija si osobno. Czy my,
Polacy, potrafimy korzysta z dobrodziejstw, jakie daj nam
czonkostwo w Unii Europejskiej oraz globalna gospodarka wol-
norynkowa?
Doceniajc wszystkie korzyci, jakie pyn z faktu, e
jestemy czonkiem Unii Europejskiej, najwyszy czas,
bymy w Polsce przy realizacji wasnych interesw dba-
li take o interes ekonomiczny wsplnoty polskiej, do
ktrej naleymy i z ktrej najwicej czerpiemy. Wwczas
wzronie jej efektywno gospodarcza, a to wpynie rwnie
na popraw naszego dobrobytu i wynagrodze. Ponadto silna
gospodarka sprawi, e zwikszy si znaczenie Polski na arenie
midzynarodowej i wzronie bezpieczestwo naszego kraju.
Materia ten powsta na bazie dowiadcze wielu polskich firm,
ktre osigny sukces na arenie midzynarodowej.
Zapraszamy Pastwa do lektury oraz do bycia aktywnym
uczestnikiem procesw zmian na lepsze! Jestemy przekonani,
e ten raport pomoe w lepszym rozumieniu gospodarki wol-
norynkowej i uatwi wybr dziaa na rzecz polskiej wsplnoty
ekonomicznej. W raporcie celowo wprowadzono wiele uprosz-
cze, aby mc skupi si na najwaniejszych kwestiach, czyli na
rozwoju gospodarczym naszego kraju. Nikt za nas nie zbuduje
lepszego jutra. Jak gospodark stworzymy jako czonkowie
polskiej wsplnoty ekonomicznej, tak dostatnio bdzie nam si
yo. Rozpocznijmy wsplne dziaania!
Zesp Fundacji Pomyl o Przyszoci
FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
5
 SPIS TRECI

Powd 1 Maa liczba osb wytwarzajcych PKB w przeliczeniu na wszystkich obywateli 17

Powd 2 Polskie prawo nie sprzyja rozwojowi gospodarczemu naszego kraju 19
Powd 3 Sabo rozwinita infrastruktura 22
Powd 4 Brak dobrego klimatu do tworzenia bogactwa wsplnoty ekonomicznej 25
Powd 5 Polska posiada znikom ilo rodzimych firm globalnych, czyli firm z grupy biznesu 27
podstawowego (prorozwojowego)
Powd 6 W Polsce tworzy si tasze i mniej stabilne miejsca zatrudnienia w porwnaniu 31
z krajami Europy Zachodniej
Powd 7 Polskie przedsibiorstwa nie posiadaj efektu skali 33
Powd 8 Decyzje zakupowe polskich konsumentw 35
Powd 9 Saldo eksportu i importu Polski jest niekorzystne 38
Powd 10 Innowacyjno Polakw nie przekada si na rozwj gospodarczy Polski 40
Powd 11 Nasza polska wsplnota gospodarcza paci wysokie odsetki od zacignitego przez 43
pastwo dugu
Powd 12 Nasz rynek jest otwarty dla zagranicznych produktw, natomiast polskim firmom 46
czsto rnymi metodami blokuje si dostp do zachodnich rynkw zbytu
Powd 13 Polskie produkty maj gorszy wizerunek i dlatego wiat paci za nie mniej ni na 49
przykad za produkty niemieckie
Powd 14 Wysoki udzia szarej strefy w polskiej gospodarce 52
Powd 15 Zasady, jakie stworzono w UE, bardziej su takim krajom, jak Niemcy, Francja czy 53
Dania, anieli takim, jak Polska, Grecja czy Portugalia
Powd 16 Polscy przedsibiorcy maj kilkadziesit razy mniejszy kapita ni ich zachodni 57
konkurenci
Powd 17 Negatywny wpyw korupcji na wielko PKB, a tym samym wysoko naszych 60
zarobkw
Powd 18 Niski poziom zaufania spoecznego 63
Powd 19 Niska sia nabywcza polskiego spoeczestwa 65
Powd 20 Opnienia w procesach prywatyzacji i we wprowadzeniu trudnych reform 67
Powd 21 Marnotrawstwo pienidzy naszej pastwowej wsplnoty 69
(zapraszamy do wspredagowania punktu i przesyania wasnych uwag, ktre
opublikujemy na stronie www.pomysloprzyszlosci.org)

Podsumowanie 70
Pytania i odpowiedzi 72
Co ja mog zrobi? Jak sta si czci procesu zmian? 80

* Kolejno powodw jest przypadkowa i oczywicie w ocenie kadego czytelnika bdzie inna.

FUNDACJA
6 POMYL O PRZYSZOCI
Najwaniejsze informacje zawarte w opracowaniu
Na pytanie, co trzeba zrobi, aby w Polsce dobrze Produkt Krajowy Brutto
zarabia, wikszo z nas udzieliaby podobnej od-
powiedzi. Na pewno trzeba posiada wiedz i umie- (PKB)
jtnoci, za ktre kto bdzie chcia zapaci, trzeba
ciko pracowa i mie troch szczcia. Jednak to Najbardziej popularn miar efektywnoci pastwa, de-
nie wszystko. Nasze zarobki zale rwnie od oto- finiowanego jako wsplnota gospodarcza, jest PKB/os.
czenia, w jakim yjemy i pracujemy, czyli od kondycji Z danych statystycznych wynika (wykres 1), e ist-
naszej polskiej gospodarki. nieje silne powizanie pomidzy wielkoci PKB/os.
a rednim wynagrodzeniem w danej wsplnocie.
Co jest miar siy gospodarki Gdy gospodarka dobrze si rozwija, PKB wzrasta
spoeczestwo si bogaci (rednie wynagrodzenie
Kondycj gospodarki i zwizane z tym bogactwo oby- ronie), gdy PKB maleje spoeczestwo uboeje.
wateli moemy mierzy na rne sposoby. W naszym Oznacza to tyle, e PKB ronie, gdy wicej wytwa-
raporcie oprzemy si na trzech najbardziej popular- rzamy, a jeli wicej wytwarzamy, to osigamy ko-
nych i najczciej uywanych miernikach aktywnoci rzyci z tytuu efektu skali, przybywa miejsc pracy
gospodarczej krajw, czyli: PKB/os., PKB/os. z uwzgld- i dlatego moemy wicej zarabia.
nieniem siy nabywczej (tzw. PKB PPS/os.) oraz PNB/os. Jeli na rynku pracy wzrasta zapotrzebowanie na pra-
Wskaniki te dostpne s w oficjalnych midzyna- cownikw, warto pracy automatycznie ronie. Ww-
rodowych statystykach, m.in. w Eurostacie oraz Ban- czas rednie wynagrodzenia podnosi niewidzialna
ku wiatowym. rka wolnego rynku pracy. Jest to zjawisko niezalene
od pracodawcy.

Wykres 1. Zaleno wysokoci rednich rocznych zarobkw netto od PKB/os. w euro (2013 r.)
EURO
60 000

50 000

40 000

30 000

20 000

10 000

0
Bugaria Polska Hiszpania Wielka Brytania Japonia Niemcy Szwecja Szwajcaria

PKB/ 1 mieszkaca (euro) rednie roczne wynagrodzenie netto (euro)

Opracowanie wasne na podstawie danych Eurostatu

Wykres 2. PKB/os. oraz rednie wynagrodzenie w Polsce na przestrzeni 15 lat

EURO (dane w euro)
12 000

10000

8 000

6 000

4 000

2 000

0
99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13
19 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20

PKB/1 mieszkaca (euro) rednie roczne wynagrodzenie netto w (euro)

Opracowanie wasne na podstawie danych Eurostatu

FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
7
 Jeeli firma si rozwija, zaczyna korzysta z efektu
skali, moe pozwoli sobie na innowacje, a wwczas
jest w stanie wygospodarowa dodatkowe rodki na
podwyki dla pracownikw. Wtedy te na rynku pracy
ronie zapotrzebowanie na nowe miejsca pracy.
Powyej (wykres 2) pokazujemy take, jak ksztato-
waa si wysoko PKB/os. oraz redniego wynagro-
dzenia w Polsce na przestrzeni ostatnich 15lat (dane
w euro). Jak wida na wykresie 2, wraz ze wzrostem
PKB/os. ronie rednie wynagrodzenie w Polsce. Na
wykresie mona rwnie zauway, e przez ostat-
nie sze lat, tj. od 2008 roku, nie mielimy w Polsce
wyranego wzrostu PKB/os. (dane w euro), a tym sa-
mym nie roso take rednie wynagrodzenie liczone
w euro. Pod wzgldem PKB/os. liczonym w euro nie
tylko przestalimy si zblia do bogatych krajw eu-
ropejskich, ale od tych najbogatszych zaczlimy si
nawet oddala (za ostatnie 5 lat wzrost PKB/os. w euro
wynosi odpowiednio: Polska: 6,32%, Niemcy: 7,31%,
Szwecja: 21,33%, Szwajcaria: 31,68%). Dlaczego tak
jest, prbujemy wyjani w dalszej czci publikacji.
Tabela 1
PKB/os. w euro w wybranych krajach europejskich
Lata
Pastwo 2008 2013
Polska 9 500 10 100
Niemcy 30 100 32 300
Szwecja 36 100 43 800
Szwajcaria 46 400 61 100
Estonia 12 100 13 900
Opracowanie wasne na podstawie danych Eurostatu
Czym jest Produkt
Krajowy Brutto (PKB)?
Punktem wyjcia do rozwaa na temat ogranicze
dla rozwoju polskiej gospodarki, a tym samym dla
rozwoju poziomu zamonoci w kraju jest dla nas de-
finicja Produktu Krajowego Brutto.
Moemy zdefiniowa go na dwa sposoby:
FUNDACJA
8 POMYL O PRZYSZOCI
1. Od strony produkcyjnej
PKB jako suma wartoci dbr wytworzonych w Pol-
sce w okrelonym roku, liczona jako:
PKB = suma wartoci dodanej ze wszystkich
gazi produkcji narodowej
Definicja ta posuguje si pojciem wartoci do-
danej, ktra oznacza przyrost wartoci dbr
w wyniku okrelonego procesu projektowania pro-
duktu, produkcji i dystrybucji. Do polskiego PKB doli-
cza si tylko t cz wartoci dodanej, o ktr wzro-
sa warto towaru w Polsce.
2. Od strony konsumpcyjnej
PKB jako suma konsumpcji w Polsce, powikszona
o eksport, a pomniejszona o import. Oznacza to, e
jeeli wicej eksportujemy, PKB ronie, jeeli wicej
importujemy, PKB maleje.
PKB = konsumpcja w Polsce + (eksport import)
+ inwestycje + wydatki rzdowe
Zmiana w %
midzy 2008
a 2013 rokiem PKB z uwzgldnieniem siy
6,32%
nabywczej (PKB PPS)
7,31%
21,33% Jeeli chcielibymy porwna jako ycia w po-
szczeglnych krajach, to duo bardziej adekwatnym
31,68%
wskanikiem od PKB/os. jest wskanik PKB/os.
14, 88% z uwzgldnieniem siy nabywczej (tzw. PKB PPS/os).
Wskanik ten uwzgldnia, ile dbr i usug jestemy
w stanie kupi za rednie wynagrodzenie w danym
kraju.
Jeeli spojrzymy, jak ksztatowao si polskie PKB
PPS/os na przestrzeni ostatnich 15 lat (uwzgldnia-
jce si nabywcz), wwczas okae si, e poziom
ycia w Polsce cay czas si podnosi (wykres 3).
 Wykres 3. PKB/os. oraz PPS rednie wynagrodzenie w Polsce na przestrzeni 15 lat
EURO
(dane w euro)
18 000
16 000
14 000
12 000
10000
8 000
6 000
4 000
2 000
0
99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13
19 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20

PKB/1 mieszkaca (euro) rednie roczne wynagrodzenie netto w (euro)

Opracowanie wasne na podstawie danych Eurostatu

Produkt Narodowy Brutto PNB = PKB + Dn

(PNB)
Samo PKB nie jest dobr miar dobrobytu spoecz-
Wskanikiem, ktry wydaje si, e najlepiej opisuje nego, gdy o dobrobycie nie decyduje to, ile dbr
kondycj gospodarki danego kraju i rwnoczenie i usug zostao wyprodukowanych w danym kraju, ale
zamono jego obywateli, jest PNB (Produkt Naro- ile z wartoci tych dbr i usug w tym kraju zostao
dowy Brutto). i suy jego obywatelom. W gospodarce globalnej
cz wytworzonej wartoci w Polsce moe zosta
Co to jest Produkt Narodowy Brutto?
wytransferowana za granic (do waciciela spoza
O ile wskanik PKB pozwala na ustalenie wielkoci
naszej wsplnoty ekonomicznej), a cz moe nas
produkcji wytworzonej fizycznie na terytorium
zasili z zagranicy (w przypadku, kiedy Polacy lub
danego kraju, to wskanik PNB przedstawia ca-
polskie firmy posiadaj wasne firmy za granic lub za
kowit warto dbr i usug wytworzonych przez
granic osigaj dochody).
obywateli danego kraju w cigu jednego roku,
bez wzgldu na to, gdzie fizycznie dochd ten zosta
Obecnie w Polsce saldo dochodw netto jest ujem-
osignity, czyli w kraju, czy za granic.
ne, czyli wicej dochodu wyjeda z Polski za grani-
c ni przyjeda do Polski zza granicy, co obrazuje
Aby wyliczy warto Produktu Narodowego Brutto,
poniszy wykres.
naley do wartoci PKB doda dochody uzyskane za
granic przez podmioty krajowe oraz odj dochody
Jeeli dokadnie przyjrzymy si zaprezentowanemu
uzyskane w gospodarce krajowej przez podmioty
wykresowi, zauwaymy, e kraje, w ktrych PNB jest
zagraniczne, czyli uwzgldni tzw. saldo dochodu
netto (Dn). wiksze od PKB (maj dodatni bilans dochodw net-

Wykres 4. Porwnanie rnicy PNB/os. a PKB/os. w poszczeglnych krajach w 2013 r.

Dolar (dane w dolarach)
2000

1500

1000

500

-500

-1000

-1500
Estonia
Czechy
Biaoru
Portugalia
Rumunia
Polska
Sowacja
Wgry
Bugaria
Wielka Brytania
Sowenia
Wochy
Hiszpania
Holandia
USA
Francja
Niemcy
Szwecja
Norwegia
Dania

Rnica midzy PNB/os.

a PKB/os. w dolarach

Opracowanie wasne na podstawie danych Banku wiatowego FUNDACJA

POMYL O PRZYSZOCI
9
 to), uznawane s za zamoniejsze i zarabia si w nich
odpowiednio wicej ni w krajach, w ktrych PNB jest
mniejszy od PKB. Wynika z tego, e w Polsce wyna-
grodzenia bd mogy zblia si do wynagrodze
w zamonych krajach Europy Zachodniej, rwnie
jeeli bdziemy mieli wicej rodzimych firm dziaaj-
cych za granic, ktre bd przywoziy do Polski bo-
gactwa z innych krajw.
Jak pokazuj zaprezentowane wyej dane statystycz-
ne, wysoko naszych wynagrodze zaley zarwno
od nas samych, jak i od sprawnoci ekonomicznej
wsplnoty, do ktrej naleymy.
Poniewa PKB jest bardziej znanym miernikiem bo-
gactwa, wic w tym opracowaniu skupimy si na PKB.
Jeli wic chcemy trwaego wzrostu wy-
nagrodze, przez swoj prac i postpo-
wanie musimy dy do cigego wzrostu
zarwno PKB, jak i PNB w naszej wsplno-
cie gospodarczej, ktr jest Polska.
Co zatem zrobi, aby polski
przede wszystkim radykalna zmiana podejcia caego
polskiego spoeczestwa do narodowej gospodarki
i do rodzimej przedsibiorczoci.
Powinnimy wicej uwagi powici nastpuj-
cym zagadnieniom:
Zmianie polskiego prawa na takie, ktre b-
dzie pobudzao rozwj gospodarki i umoliwi
jej konkurowanie na rynku globalnym.
Rozwojowi polskich rodzimych firm global-
nych.
Zmianie regulacji unijnych, szczeglnie w za-
kresie konkurowania silnych koncernw glo-
balnych ze sabszymi podmiotami z nowych
krajw Unii.
Wsplnym dziaaniom na rzecz zmiany nawy-
kw zakupowych polskich konsumentw.
W opracowaniu pokazujemy, e to nie ilo firm
w Polsce, lecz ich rodzaj ma wpyw na wysoko wy-
nagrodze (powd 5). Dlaczego? Kiedy o sile danego
kraju decydoway jego zasoby militarne, dzi pozycj
i niezaleno w wiecie buduje si si gospodarki.
T za tworz przede wszystkim rodzime firmy, ktre
mog konkurowa na rynku midzynarodowym.

PKB/os. by wyszy, a tym

samym by wysze byy
zarobki w Polsce?
Szukajc odpowiedzi na pytanie, co zrobi, aby na-
sze wynagrodzenia byy wysze, powinnimy za-
stanowi si, dlaczego my, jako polska wsplnota
gospodarcza, jestemy mniej efektywni ni bogate
kraje Europy Zachodniej. Temu tematowi powi-
cone jest nasze opracowanie. Koncentrujemy si
w nim na tym, co ogranicza nasz polsk wspl-
not gospodarcz przed wysz efektywnoci.
Przyczyn tych ogranicze jest wiele. Omawiamy
i opisujemy za pomoc danych statystycznych naj-
waniejsze naszym zdaniem powody.
Po lekturze opracowania zauwa Pastwo, e wie-
le zaley od nas samych. Kady z nas, penic okre-
lone role spoeczne: rodzica, pracownika, wyborcy,
konsumenta, ma wpyw na efektywno polskiej
wsplnoty gospodarczej, a tym samym na wielko
naszych zarobkw. Naszym zdaniem konieczna jest
Te pastwa, ktre maj duo midzyna-
rodowych firm rodzimych w przeliczeniu
na liczb mieszkacw, s zamone i sil-
ne (wykres 5).
W kkrajach,
j h kktre
takich
ki h firm nie
i maj,
j a o iich
h rozwojuj
decyduj tylko inwestorzy zagraniczni, poziom ycia
mieszkacw jest znacznie niszy, a kraje te staj si
gospodarczo zalene (pkolonialne).
Due rodzime przedsibiorstwa nie tylko tworz
miejsca pracy we wasnych firmach, ale i u swo-
ich kooperantw. Zlecajc usugi mniejszym pod-
miotom, bezporednio gwarantuj ich rozwj.
W wielu przypadkach, za porednictwem duych
firm, produkty lub usugi mniejszych podmiotw
mog trafi na wiatowe rynki. Due firmy s w sta-
nie wykreowa wasn siln mark, korzysta z efektu
skali, przeznacza rodki na innowacje. Dziki temu
mog walczy na rynku globalnym o dobrobyt dla
obywateli swoich krajw. Im dane pastwo ma ich
wicej, tym wiksze s wynagrodzenia.

FUNDACJA
10 POMYL O PRZYSZOCI
 Wykres 5. Liczba przedsibiorstw midzynarodowych na 5 mln mieszkacw
w porwnaniu z wysokoci rednich rocznych zarobkw netto (2010 r.)
Liczba
EURO przedsibiorstw
5 000
30 000

25 000 4 000

20 000 3 000

15 000
2 000
10 000
1 000
5 000
0 0
Ru Bu o W Po Po W Fra Sz Be Fin Ni Au Ho Sz
mu g tw g ls r tu oc nc we lgi l an em s tr lan wa
nia ar a ry ka ga hy ja cj a a cy ia dia jca
ia lia dia ria

liczba przedsibiorstw midzynarodowych / 5 mln mieszkacw

rednie roczne wynagrodzenie netto (euro)

Opracowanie wasne na podstawie danych Eurostatu

rednie wynagrodzenie jest wysze w tych krajach, razy mniejsze ni ich zachodni konkurenci, std te po-
w ktrych istniej dobrze patne miejsca pracy, wy- siadaj duo wiksze koszty produkcji i sprzeday ni
magajce wysokich kwalifikacji, przy czym tego ro- ich bezporedni, zagraniczni rywale. W konsekwencji
dzaju stanowiska, np. w zarzdach korporacji, dziale nasze rodzime firmy nie s w stanie, na zasadzie wza-
bada i rozwoju, marketingu, logistyki, finansw, po- jemnoci, konkurowa na zachodnioeuropejskich ryn-
zostaj w kraju pochodzenia firmy (powd 6). kach. Midzynarodowy rozwj naszych rodzimych
firm utrudniaj take przepisy unijne, ktre sprzyjaj
W Polsce nie tylko mamy mao rodzimych firm duym zagranicznym koncernom. Przy tworzeniu re-
o znaczeniu globalnym, ale take maj one ograni- gulacji unijnych nie uwzgldniono przewagi wynika-
czone szanse na skuteczne konkurowanie na arenie jcej z efektu skali. Jeeli zachodnie koncerny, ktre na
midzynarodowej. Dlatego w naszym opracowaniu swoich rynkach ju zyskay du przewag w postaci
duo uwagi powicamy temu wanie zagadnieniu. efektu skali, kapitau czy siy marki, zaczn naduywa
Konkurencja globalna przypomina gospodarcze pozycji dominujcej, s w stanie zablokowa rozwj
mistrzostwa wiata. Kraje, ktre wygrywaj, maj konkurencji z nowych krajw Unii Europejskiej.
nie tylko satysfakcj, ale rwnie osigaj wyszy
poziom ycia. Polska przystpia do tej nieograni- Jakie s dysproporcje rozwojowe midzy krajami
czonej, gospodarczej rywalizacji dopiero po 1989 UE, pokazuj dane umieszczone w tabeli 2. Na prze-
roku, zmuszona do konkurowania z duo silniejszymi strzeni ostatnich piciu lat dla ok. 100 mln obywateli
od siebie gospodarczo krajami. Zmiany ustrojowe z najbiedniejszych krajw UE PKB/os. wzroso rednio
i wejcie do Unii Europejskiej byy konieczne. Unia o 6,36%, natomiast dla okoo 100 mln obywateli z naj-
Europejska jest jednak wsplnot administracyjno- bogatszych krajw PKB/os. wzroso o okoo 11,04%.
-prawn, natomiast w rywalizacji gospodarczej kade Potwierdza to, e reguy Unii Europejskiej nie su
z pastw rozwija si samodzielnie (powd 15). rozwojowi mniej zamonych krajw. Rwnie raport
przygotowany przez niezalen szwajcarsk agencj
Polskie firmy, konkurujc na rynku midzynarodo- Prognos AG dobitnie wskazuje, e Niemcy i Dania
wym, spotykaj si z wieloma barierami. Najbardziej nale do najwikszych beneficjentw wsplne-
dotkliwe z nich to brak efektu skali oraz niesprzyja- go rynku gospodarczego UE. Dziki integracji PKB
jce prawodawstwo unijne, szczeglnie w zakresie Niemiec by co roku wyszy rednio o 37 mld euro,
naduywania pozycji dominujcej. a przecitny Duczyk zyska na integracji europej-
skiej 500 euro rocznie. Z kolei przecitny Woch zyska
Efekt skali polega na tym, e im wicej si produkuje rocznie tylko 80 euro, Hiszpan i Grek po 70, a Portu-
i sprzedaje, tym koszty produkcji i sprzeday s nisze galczyk tylko 20 euro2.
(powd 7). Polskie firmy s przewanie kilkadziesit

2. rdo: http://www.pb.pl/3793189,21895,niemcy-wsrod-najwiekszych-benecjentow-rynku-ue (11.08.2014).

FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
11
 Kondycja naszej gospodarki zaley w duej mierze od
politykw. To oni powinni tworzy regulacje prawne
suce rozwojowi gospodarczemu naszego kraju. Jak
na razie otoczenie administracyjno-prawne nie sprzy-
ja rozwojowi przedsibiorczoci (powd 2). Zmian
w prawie mona dokona bardzo wiele i to powin-
no sta si przedmiotem szerszej debaty. Na stronie
internetowej Fundacji www.pomysloprzyszlosci.org
proponujemy przykadowe rozwizania, ktre we-
dug nas mog spowodowa dynamiczny i dugoter-
minowy rozwj gospodarczy oraz wzrost dobrobytu
w Polsce. W rezultacie moglibymy duo szybciej
zblia si gospodarczo do krajw zamonych.
Jeeli chcemy, aby polskie, mae firmy mogy si
rozwija i sta si globalnymi, musimy pamita, jak
funkcjonuje rynek. Wbrew pozorom, w Polsce pro-
blemem nie jest zaoenie firmy, lecz stworzenie wa-
runkw pozwalajcych na jej dalsze funkcjonowanie.
Przede wszystkim trzeba pozyska klienta na ofero-
wane produkty i mie dostp do kapitau. Tak wic to
my, konsumenci, kupujc konkretne towary, decydu-
jemy o rozwoju okrelonych firm, a w konsekwencji
o tym, czy sta je na podwyki, inwestycje, zatrudnie-
nie nowych pracownikw i zdobywanie kolejnych
rynkw. Pytanie tylko, czy stawiamy na rozwj rodzi-
mej czy te zagranicznej firmy? Czsto nie zdajemy
sobie sprawy, e nasze codzienne konsumenckie
wybory maj ogromny wpyw na kondycj polskiej
gospodarki. Decydujc si na zakup importowanych
produktw, wspieramy zagranicznych producentw,
a przez to inne wsplnoty ekonomiczne. Pozbawiajc
nasze lokalne firmy kapitau, zmniejszamy ich moli-
woci rozwoju, zamykamy im drog do gospodarcze-
go sukcesu, a tym samym ograniczamy sobie szanse
na wysze
y wynagrodzenia
y g (powd
p 8).
Kady rodzimy producent, nawet ten
najmniejszy, wytwarzajc produkty
i usugi przyczynia si do wzrostu dobro-
bytu w Polsce. Oferowane przez niego
produkty redukuj bowiem konieczno
importu dbr i usug z zagranicy. Z kolei
zakup wyrobw lokalnych firm w wik-
szym stopniu przyczyni si do wzrostu
PKB, a tym samym wynagrodze, ni za-
kup produktw z importu.
Najwyszy czas, aby Polacy zaczli interesowa si
gospodark i zrozumieli, jakie znaczenie dla dobro-
bytu w kraju maj ich decyzje zakupowe.

Tabela 2. Procentowa zmiana PKB/os. w euro midzy rokiem 2008 a 2013 w poszczeglnych krajach

PKB/os. [dane w euro] Zmiana w % midzy

Pastwo Liczba ludnoci 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2008 r. a 2013 r.

Bugaria 7 284 552 4 600 4 600 4 800 5 200 5 400 5 500 19,57%
Czechy 10 516 125 14 800 13 600 14 300 14 800 14 500 14 200 4,05%
Estonia 1 324 814 12 100 10 300 10 700 11 900 12 700 13 900 14,88%
otwa 2 023 825 10 500 8 600 8 600 9 800 10 900 11 600 10,48%
Litwa 2 971 905 10 100 8 400 8 900 10 200 11 000 11 700 15,84%
Wgry 9 908 798 10 500 9 100 9 700 10 000 9 800 9 900 5,71%
Polska 38 533 299 9 500 8 100 9 200 9 600 9 900 10 100 6,32%
Rumunia 20 057 458 6 500 5 500 5 800 6 100 6 200 7 100 9,23%
Sowacja 5 410 836 11 900 11 600 12 100 12 800 13 200 13 300 11,76%
98 031 612 9 871 * 6,36% *

Szwajcaria 8 039 060 46 400 47 100 53 300 60 300 61 900 61 100 31,68%
Szwecja 9 555 893 36 100 31 500 37 300 41 000 43 000 43 800 21,33%
Norwegia 5 051 275 65 300 56 500 65 000 71 200 77 500 77 900 19,30%
Niemcy 82 020 578 30 100 29 000 30 500 31 900 32 600 32 300 7,31%
104 666 806 37 763 * 11,04%*
Opracowanie wasne na podstawie danych Eurostatu
* wyliczono jako rednia waona

FUNDACJA
12 POMYL O PRZYSZOCI
Obecnie w Polsce szanse na rozwj gospodarczy
upatruje si gwnie w zewntrznych unijnych do-
tacjach, a przecie one tylko w 3% maj wpyw na
nasz gospodark. Pozostae 97% pochodzi z tego,
co sami wypracujemy (wykres 6). Dlatego te tak
wana jest wsppraca caego spoeczestwa na
rzecz rozwoju gospodarczego naszego kraju.
Na potrzeby lepszego zrozumienia mechanizmw
gospodarczych wprowadzamy w naszym opraco-
waniu rozrnienie na biznes podstawowy i wtrny.
Biznes podstawowy (prorozwojowy/pro-
eksportowy) to taki, ktry powoduje, e wytwarza-
ne przez niego produkty i usugi mona sprzedawa
klientom zagranicznym. Uzyskany z tego kapita na-
pywa do danej wsplnoty ekonomicznej, stwarzajc
przestrze do rozwoju maych, rednich oraz duych
przedsibiorstw, ktre oferuj swoje produkty i usugi
tylko rodzimym konsumentom. Biznes ten jest pod-
staw do rozwoju caej gospodarki i funkcjonowania
biznesu wtrnego.
Biznes wtrny y powstaje wwczas, gdy pienidze ju
s we wsplnocie. Ten typ biznesu przez pewien czas
obraca nimi w jej obrbie (w kraju czy te regionie),
a nastpnie kapita odpywa do innej ekonomicznej
wsplnoty. Pienidze opuszczaj nasz wsplnot
gwnie poprzez import dbr konsumpcyjnych, tu-
rystyk zagraniczn, a take poprzez konsumowanie
produktw zagranicznych zmontowanych wPolsce.
Przykad 1
Jeeli firma budowlana realizuje kontrakt zagra-
niczny, jest to przykad biznesu podstawowego
(prorozwojowego). Jeli natomiast wykonuje i sprze-
daje inwestycj konsumentowi w Polsce, to jest to
biznes wtrny.
Przykad 2
Jeeli hotel, stacja narciarska zlokalizowane w Polsce
oferuj swoje usugi w wikszoci klientom zagra-
nicznym, to jest to przykad biznesu podstawowego,
bo wwczas pienidze napywaj do naszej wspl-
noty ekonomicznej.
Przykad 3
Pracownik firmy X z Nowego Scza otrzyma wypat
za swoj prac. Pienidze na t wypat pochodziy
ze sprzeday eksportowej. Pienidze napyny do
Nowego Scza. Pracownik wyda cz zarobionych
pienidzy w lokalnym warzywniaku. Dziki temu
waciciel warzywniaka mg skorzysta z usug
lokalnego fryzjera. Jeeli fryzjer zarobione pienidze
wyda na produkty pochodzce z importu (np. paliwo
lub zagraniczn suszark) to pienidze odpyn do
innej wsplnoty ekonomicznej.
Biznes podstawowy wiadczy o dorobku
danego kraju i jest podstaw do rozwoju
caej gospodarki oraz funkcjonowania
biznesu wtrnego.
W przypadku organicznego rozwoju firm rodzi-
mych w Polsce firma najpierw oferuje produkty lub
usugi na rynku lokalnym (biznes wtrny). Z chwil
kiedy ju jest na tyle konkurencyjna, aby oferowa
swoje produkty i usugi rwnie zagranicznym klien-
tom (posiada niezbdny efekt skali), zaczyna dziaa
w biznesie podstawowym.
W przypadku inwestorw zagranicznych prowa-
dzcych dziaalno w Polsce jednoznacznie mona
wskaza, ktrzy z nich dla Polski stanowi biznes pod-
stawowy, a ktrzy wtrny.
W kadym bogatym kraju wadze powicaj uwag
pierwszemu typowi biznesu, gdy jest on podstaw
dla rozwoju gospodarki z kilku powodw:
1. Biznes podstawowy (prorozwojowy) jest trudniej-
szy, poniewa firma musi konkurowa na rynku
midzynarodowym z innymi podmiotami zagra-
nicznymi, ktre czsto s dotowane przez swoje
rodzime kraje.
2. Firmy z biznesu podstawowego na og wsppracu-
j ze swoimi rodzimymi kooperantami i tym samym
przyczyniaj si do rozwoju maych i rednich firm
w kraju i eksportuj warto dodan poza granice.
3. Biznes podstawowy generuje powstawanie miejsc
pracy w firmach z grupy biznesu wtrnego. Mona
przyj, e jedno miejsce pracy utworzone w firmie
z grupy biznesu podstawowego generuje powsta-
FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
13
 nie do piciu miejsc pracy w biznesie wtrnym,
w zalenoci od tego, ile razy te pienidze obrc
si w ramach biznesu wtrnego.
4. W przypadku upadku firmy z biznesu wtrnego
jej miejsce zajmie inna lokalna firma. Jeli upadnie
firma z biznesu prorozwojowego, jej miejsce moe
zaj zagraniczna firma i tym samym zmniejszy si
warto dodana, ktra pozostanie w Polsce.
5. Stworzenie miejsca pracy w biznesie podstawo-
wym (prorozwojowym) to koszt od 200 tysicy do
kilku milionw zotych. Natomiast stworzenie miej-
sca pracy w biznesie wtrnym to koszt kilkadzie-
sit razy mniejszy. Niektre pastwa dopacaj do
tworzenia nowych miejsc pracy w biznesie podsta-
wowym. Dopaty te mog siga nawet 100 tysi-
cy euro na jedno miejsce pracy stworzone w tym
biznesie. Rzd Polski take dopaca zagranicznym
inwestorom. Przykadowo koncernowi Toyocie do-
paci prawie 66 tysicy zotych do jednego miejsca
pracy. Niestety, Polska dopaca tylko zagranicznym
firmom, pomijajc przy tym rodzimych przedsi-
biorcw. Na licie 75 projektw, ktrym polski rzd
przyzna granty na inwestycje, nie ma ani jednej
krajowej firmy 3.
Biznes podstawowy jest w stanie zagwaranto-
wa trway rozwj gospodarczy pastwa. Jednak
trzeba uruchomi mechanizmy do jego rozwoju.
W Polsce, co prawda, mamy strefy ekonomiczne dla
Rysunek 1
Powstawanie
biznesu
Dobre
warunki podstawowego
Trway napyw
do
inwestowania
3. rdo: http://www.obserwatornansowy.pl/tematyka/makroekonomia/obcym-placimy-swoim-zalujemy/ (11.08.2014).
FUNDACJA
14 POMYL O PRZYSZOCI
tego typu biznesu, lecz one w 90% su zagranicz-
nym inwestorom. Natomiast polskie rodzime firmy
z biznesu podstawowego pozbawione s zazwyczaj
szczeglnego traktowania. Chodzi tu na przykad
o proinwestycyjny system podatkowy, atwiejszy
dostp do terenw inwestycyjnych oraz do infra-
struktury niezbdnej do prowadzenia dziaalnoci
gospodarczej. Tam, gdzie takie regulacje istniej, go-
spodarka prnie si rozwija, co obrazuje rysunek 1.
Due kraje nie musz duo eksportowa i importo-
wa, bo s samowystarczalne. Natomiast mniejsze
kraje, takie jak Polska, musz duo eksportowa, eby
zmniejszy straty wynikajce z importu. A eksport
tworz firmy z biznesu podstawowego. Do powsta-
wania i rozwijania tych firm niezbdne s dobre wa-
runki do inwestowania. Z kolei powstanie biznesu
wtrnego zaley od trwaego napywu kapitau do
kraju oraz zamonoci jego mieszkacw.
Obecnie w Polsce nie brakuje nam firm z biznesu
wtrnego. Z kolei zbyt mao jest przedsibiorstw
z biznesu podstawowego, szczeglnie tych wik-
szych, ktre byyby w stanie konkurowa na rynku
globalnym i sprawia, e do Polski bdzie napywa
kapita. Wwczas konsumenci mieliby pienidze,
a firmy z biznesu wtrnego nie narzekayby na brak
klientw.
Rozwj biznesu
wtrnego
Wzrost
kapitau
zamonoci
do kraju
PKB a Budet Pastwa
Wykres 6. PKB, a wydatki budetu Polski oraz wydatki budetu gmin i dotacji dla Polski z UE w 2013 r. (w tys. PLN)
tys.
PLN
800 000 000
PKB
600 000 000 1 662 052 000

400 000 000

200 000 000

000 000 000

800 000 000

600 000 000

Budet
400 000 000 Polski Budet
321345286 gmin Dotacje netto
200 000 000
183838600 z UE
0 46 407 100

Opracowanie wasne na podstawie danych Ministerstwa Finansw oraz GUS-u

Wiele osb w Polsce myli PKB z budetem pastwa, Najwikszy udzia w budecie maj tzw. podat-
dlatego postanowilimy powici uwag temu ki porednie, zwizane z konsumpcj, przede
zagadnieniu. Na wykresie 6 porwnalimy PKB wszystkim podatek od wartoci dodanej, czyli VAT,
z budetem pastwa, gmin oraz dotacjami dla Polski ktry pacimy, dokonujc niemal kadego zaku-
z Unii Europejskiej w roku 2013. pu. Druga grupa podatkw to podatki dochodo-
we, ktre pacimy wtedy, gdy mamy do czynienia
W ostatnich latach nasz kraj rozwija si m.in. dziki z zyskiem czy przychodem. Chodzi zarwno o zyski
trzem zewntrznym rdom dochodu: (1) rodkom firm (podatek CIT), jak i nasze wynagrodzenia (po-
unijnym, (2) zaduaniu si w zagranicznych ban- datek PIT). Pastwo osiga rwnie dochody m.in.
kach, (3) napywowi rodkw zarobionych przez ze sprzeday pastwowego majtku, akcyzy i ce
Polakw pracujcych za granic. Niestety te krt- (wykres 7).
kofalowe rezerwy ju si wyczerpuj. Jeeli chcemy
dugotrwaego stabilnego wzrostu, musimy posta-
wi na rozwj rodzimych firm globalnych z biznesu
podstawowego. Wykres 7. Struktura dochodw pastwa za 2013 r. w procentach
rodki z CIT
Dotacje z UE to zaledwie 1/50 korzyci, jakie czerpie- UE 8%
VAT 1%
1%
my z budetu Polski i budetu gmin. 41% Pozostae
dochodyy
PKB to suma wartoci dbr wytworzonych w Polsce 1 %
13
w danym roku, a budet pastwa to wielko podat-
kw pobrana przy okazji wytwarzania PKB. PIT
15%

Im wyszy PKB, tym wysze wynagro-

dzenia i wikszy budet pastwa.
Akcyza
22%
To, ile pienidzy trafi do budetu pastwa, zaley
Opracowanie wasne na podstawie danych Ministerstwa Finansw oraz GUS-u
w duej mierze od wysokoci naszych zarobkw.
Im wicej wytworzymy (PKB), tym wicej zarobimy
i wydamy. Wtedy wicej zapaconych przez nas po-
datkw trafi do pastwowej kasy.

FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
15
 Dziki wpywom z podatkw finansujemy usu- od naszych zarobkw musi przeznaczy tylko i wy-
gi i inwestycje, z ktrych wsplnie korzystamy. cznie na spat odsetek od zacignitych kredytw
W ten sposb finansowana jest m.in. owiata (np. i zobowiza. Mimo tego nasz kraj zadua si jesz-
utrzymanie szk, wypaty dla nauczycieli, sty- cze bardziej. Wedug Fundacji FOR (prof. Balcerowicz)
pendia dla uczniw i studentw), suba zdro- czne zaduenie Polski (jawne i ukryte) przypada-
wia, policja, wojsko. Pienidze z podatkw in- jce na 1 osob zatrudnion w gospodarce wynosi
westowane s rwnie w rozwj infrastruktury okoo 240 tys. z (na temat zaduenia wicej w po-
i utrzymanie administracji publicznej. Ogromn po- wodzie 11).
zycj w budecie stanow dopaty do wiadcze
spoecznych, takich jak emerytury, renty czy zasiki. W opracowaniu prezentujemy wiele interesujcych
Z budetu Pastwa finansujemy rwnie obsug danych statystycznych obrazujcych zjawiska za-
dugu Skarbu Pastwa (wykres 8 kolor ty). chodzce w gospodarce. W poszczeglnych rozdzia-
Zagraniczne banki bardzo chtnie poyczaj pieni- ach omawiamy wpyw tych zjawisk na poziom ycia
dze pastwom rozwijajcym si, bo czerpi z tego w Polsce.
ogromne korzyci one same, jak rwnie ich wspl-
noty ekonomiczne. Wicej na www.pomysloprzyszlosci.org.

Obecnie Polska prawie wszystkie wpywy z podatku

PIT (ktry pac osoby fizyczne), czyli rednio 18%

Wykres 8. Struktura wydatkw budetu pastwa za 2013 r.

rodki wasne UE, tj. ile wpacamy do budetu UE (to m.in. docho-
Wydatki majtkowe obejmuj zakup i wniesie- dy z ce oraz opat cukrowych i rolnych, a take podatku VAT, ktre
nie wkadw w spkach prawa handlowego, zostay pobrane przez Polsk jako czonka UE
wydatki pastwowych jednostek bude-
towych na inwestycje lub donansowanie 3%
kosztw inwestycji 6% Wspnansowanie
p projektw z UE podzia kosztw pomidzy Polsk a UE
4%
%

wiadczenia na rzecz osb zycznych to wiad- 7%

%
czenia w postaci rent, emerytur, zasikw dla
bezrobotnych

133% 48%
Wydatki na obsug dugu Skarbu Pastwa
to wydatki budetu na m.in. obsug papierw
wartociowych emitowanych przez pastwo Dotacje i subwencje dla gmin i powiatw
(obligacje), zacignitych kredytw i poyczek rodki na nansowanie lub donansowanie
zada z zakresu administracji rzdowej,
biecych zada wasnych samorzdu
terytorialnego (np. edukacja publiczna,
Wydatki biece obejmuj m.in. wynagrodzenia 18% ochrona zdrowia), a take kosztw realizacji
i uposaenia pastwowych jednostek budeto-
inwestycji
wych urzdw wadzy, urzdy statystyczne, pro-
kuratury sdy, areszty, wojsko, policja itd.), a take
koszty utrzymania powyszych jednostek

Opracowanie wasne na podstawie danych Ministerstwa Finansw oraz GUS-u

FUNDACJA
16 POMYL O PRZYSZOCI
 powd 1
Maa liczba osb bezposrednio
wytwarzajcych PKB
w przeliczeniu na wszystkich
obywateli
Przypomnijmy, e rednia wynagrodze w okrelo-
nym pastwie to w przyblieniu warto PKB podzie-
lona na wszystkich obywateli danego kraju.
W Polsce na 38 mln mieszkacw tylko 13 mln jest
zatrudnionych w gospodarce. Wynika std, e jeden
zatrudniony w gospodarce musi zarobi na trzy oso-
by. A wic oprcz maej wartoci PKB/os. powoduje
to wysokie obcienia kosztw pracy, przez co nasza
gospodarka jest niekonkurencyjna.
Dla porwnania, w Niemczech w gospodarce zatrud-
nionych jest 40 mln na 80 mln wszystkich obywateli,
tym samym wypracowana przez nich warto dzielo-
na jest na dwch obywateli.
Rysunek 2.
PKB wytwarzane przez PKB wytwarzane przez
1 Polaka
jest dzielone na 3 osoby jest dzielone na 2 osoby
4. rdo: http://metromsn.gazeta.pl/Portfel/1,127258,14205993,Polska_krajem_biurokracji__Zamiast_ciac_etaty__rosnie.html (20.01.2014)
5. rdo: http://www.pch24.pl/niskie-bezrobocie-i-wzrost-zamoznosci-polakow-to-efekty-wielkiej-emigracji,19738,i.html (15.01.2014)
6. rdo: Sobieski.org.pl/analiza-is-60/ (15.01.2014)
W Polsce zbyt wiele osb pracuje
w organizacjach, instytucjach, ktre nie
do, e bezporednio nie wytwarzaj
PKB, to ich nadmierne dziaanie
utrudnia innym rozwijanie gospodarki.
Dodatkowo liczba urzdnikw w latach (1990-2012)
w Polsce zwikszya si a 2,5 razy. Tym samym Polska
zajmuje ju czwarte miejsce w Unii Europejskiej pod
ktem rozrostu administracji4.
Jedn z przyczyn, dla ktrej w Polsce mao osb
pracuje w gospodarce, jest po prostu brak miejsc
pracy, zwaszcza w firmach z biznesu podstawowe-
go. Polacy w wieku produkcyjnym, nie znajdujc
w naszym kraju moliwoci zatrudnienia, dostrzegaj
swoj szans w innych wsplnotach ekonomicznych.
W ostatnich piciu latach z Polski wyjechao ponad
1,7 mln ludzi, zazwyczaj modych i energicznych.
Zwikszyli oni tym samym liczb Polakw pracuj-
1 Niemca
cych za granic do 2,3 mln5. Wedug prognoz, pol-
scy emigranci tylko w latach 2014-2020 wytworz
172mld euro dochodu dla krajw, do ktrych wyje-
chali6. Gdyby osoby te znalazy zatrudnienie w kraju,
polski PKB wzrsby o okoo 6%, a tym samym nasze
wynagrodzenia wzrosyby o co najmniej 6%. Tymcza-
sem przebywajcy na emigracji Polacy w wieku pro-
dukcyjnym swoj prac przyczyniaj si niestety do
wzrostu zamonoci innych wsplnot ekonomicz-
FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
17
 nych. My natomiast jako pastwo w ramach ,,zapaty kowa zaburza ten proces. Ronie bowiem rnica
za emigrantw dostalimy kroplwk finansow pomidzy liczb emerytw osb pobierajcych,
w postaci dotacji unijnych, ktra obciya nasz sys- a liczb na te wiadczenia pracujcych. Przebywajcy
tem administracyjny i gospodarczy. Pastwo uzys- na emigracji Polacy nie dokadaj si do tych wiad-
kawszy miliardy unijnych pienidzy jeszcze bardziej cze, nie pac w Polsce skadek ZUS ani podatkw.
pogbio biurokratyczne patologie.
Podobnie jest z edukacj i wychowaniem modych
Emigracja zarobkowa wpywa rwnie negatywnie
Polakw. Osoby pracujce ipacce podatki w Polsce
na budet naszego pastwa. Na poniszym wykresie
finansuj szkoy, opiek zdrowotn i inne wiadcze-
(wykres 9) pokazano konsekwencje tej emigracji.
nia na rzecz przyszego pokolenia. Polacy pracujcy
Porwnalimy w nim:
za granic pac podatki w innych krajach i zasilaj
warto dotacji, jakie w latach 2004-2020 nasz kraj
budety innych wsplnot ekonomicznych. W tym
otrzyma z Unii Europejskiej;
kontekcie szczeglnie krzywdzca wydaje si wypo-
wiadczenia i podatki, jakie 1,7 mln pracujcych
wied premiera Wielkiej Brytanii, Davida Camerona,
Polakw mogoby wpaci do polskiego budetu
ktry zapowiedzia ograniczenie prawa do zapomogi
w cigu 40 lat swojej produktywnoci.
dla imigrantw (przede wszystkim Polakw) na dzieci,
ktre pozostay w kraju ojczystym7. Oznacza to, e rz-
Wykres 9. Porwnanie wielkoci dotacji z UE ze stratami w Polsce dy bogatych krajw europejskich chtnie korzystaj
wynikajcymi z emigracji zarobkowej Polakw z naszych rk do pracy przy tworzeniu bogactwa we
w mld z
wasnych krajach, natomiast nie chc partycypowa
1 543,0
,
1600 w kosztach wyksztacenia tych pracownikw, jak
1400
i wychowania i ksztacenia ich dzieci oraz wypacania
1200
1000
emerytur dla ich rodzicw w Polsce.
800

600 Emigracja, pod warunkiem e jest krtkotrwaa, moe

400 441,0
mie pozytywny wpyw na gospodark kraju.
200
253,0 Na przykad chwilowo zmniejsza bezrobocie. Poza
0
Warto dotacji Warto dotacji Straty z wpyww polskiego
z UE dla Polski z UE dla Polski budetu wynikajce z tym pozwala z dystansem spojrze na siebie i Polsk,
w latach 2004-2013 w latach 2014-2020 bezpowrotnego wyjazdu z Polski
1,7 mln Polakw w cigu 40 lat ich poszerza horyzonty, a traktowana jako jeden z etapw
produktywnoci
edukacji moe sta si bezcennym dowiadczeniem.
Opracowanie wasne na podstawie danych Ministerstwa Finansw oraz GUS-u Obserwacja innej kultury sprawia, e stajemy si bar-
dziej otwarci i odwani. Praca za granic moe sta si
Jak wida, utracone wpywy do naszego budetu nie tylko rdem pienidzy, ale rwnie dostarczy
przewyszaj uzyskane dotacje. Naleaoby sobie za- mnstwo inspiracji i pomysw na wasny biznes. Pod
da pytanie, ile czasu i uwagi powicamy dzieleniu warunkiem, e bdzie on rozwijany w Polsce.
pienidzy otrzymanych z Unii Europejskiej, a ile czasu
powicamy tworzeniu bogactwa i trwaych miejsc Decyzja o emigracji nie jest atwa, zwaszcza dla
pracy dla Polakw w naszym kraju. osb, ktre zostawiaj w Polsce swoj najblisz
rodzin. Wiele osb chciaoby powrci do kraju
Oprcz zmniejszonych wpyww do budetu pa- i funkcjonowa w polskiej wsplnocie ekonomicznej.
stwa, wynikajcych z emigracji modych Polakw, Moemy liczy na ten powrt, jeli w Polsce bd
problem stanowi rwnie zmienione proporcje trwae miejsca pracy, a te bd wwczas, jeli polska
w wydawaniu pienidzy z budetu pastwa na wiad- biurokracja pozwoli Polakom pracowa w ich rodzi-
czenia emerytalne, sub zdrowia czy te edukacj. mym kraju.

Polski system emerytalny oparty jest na umowie

midzypokoleniowej, co oznacza, e modzi ludzie
pracuj na emerytury rodzicw. Emigracja zarob-
7. rdo: http://kontakt24.tvn24.pl/temat,polacy-wspieraja-camerona-krew-mnie-zalewa-jak-widze-dojacych-nieszczelny-brytyjski-system,110361,html?categoryId=497 (14.01.14)

FUNDACJA
18 POMYL O PRZYSZOCI
 powd 2
Polskie prawo nie sprzyja
rozwojowi gospodarczemu
naszego kraju
Prawo powinno by tworzone po to, aby
suy obywatelom i uatwia funkcjonowa-
nie zarwno jednostki, jak i caej grupy.
W Polsce przy tworzeniu prawa nie bierze si
pod uwag tego, na ile nowe przepisy poprawi
efektywno naszej wsplnoty ekonomicznej.
Wiele przepisw powstaje w wyniku lobbingu
okrelonych grup interesw, zabezpieczajc
wycznie ich wasne korzyci.
Czynniki te powoduj, e przedsibiorcy zbyt duo
czasu i rodkw finansowych powicaj na roz-
wizywanie problemw prawnych. W ten sposb
trac konkurencyjno w stosunku do producen-
tw z tych krajw, gdzie nie ma tego typu obci-
e. Rozwizywanie wszelkich sporw i konfliktw
prawnych absorbuje czas i pienidze. Niepotrzeb-
nie zwiksza to koszt produktu, ktry konkuruje
z produktami z krajw, w ktrych przedsibiorstwa
nie ponosz tego rodzaju kosztw.
Prawo gospodarcze powinno by zrozumiae i przej-
rzyste. Powinno te regulowa tylko niezbdne ob-
szary ycia obywateli. Ilo obecnie funkcjonujcych
przepisw oraz ich jako pozostawia wiele do ycze-
nia. Trudno oprze si wraeniu, e tworzone prawo
suy tylko i wycznie administracji pastwowej.
Z punktu widzenia potrzeb pastwa prawo mogoby
by duo prostsze i janiejsze. Dziki temu umoliwi-
oby Polsce szybszy wzrost gospodarczy i automa-
tycznie przyczynioby si do wzrostu wynagrodze.
Z kolei prawo podatkowe, oprcz funkcji fiskal-
nej, powinno mie take charakter motywujcy
do rozwoju gospodarczego. Przykadowo, w Pol-
sce funkcjonuje jednakowy system opodatkowania
tych przedsibiorcw, ktrzy nieustannie inwestuj
w rozwj swojej firmy, i tych, ktrzy zniechceni do
kontynuowania biznesowego przedsiwzicia sku-
piaj si na konsumpcji zysku.
Innym problemem jest nieprzychylne nastawienie
do przedsibiorcw niektrych pastwowych urzd-
nikw. Zdarza si, e stawiaj si oni w pozycji tych,
ktrzy decyduj o by lub nie by przedsibiorcy, nie
ponoszc za to adnej odpowiedzialnoci. Czsto
jest to przejaw bezradnoci wynikajcej z interpreta-
cji skomplikowanych i niejednoznacznych regulacji
prawnych. Bywa, e z obawy o posdzenie o korup-
cj urzdnik boi si podejmowa decyzje korzystne
dla wsplnoty ekonomicznej.
W Polsce, w odrnieniu do krajw wysoko rozwi-
nitych gospodarczo, niestety nie wprowadza si
rozrnienia na tak zwany biznes podstawowy
(prorozwojowy) i biznes wtrny. Chodzi tu na
przykad o proinwestycyjny system podatkowy, a-
twiejszy dostp do terenw inwestycyjnych oraz do
infrastruktury niezbdnej do prowadzenia dziaalnoci
FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
19
 gospodarczej. Tam, gdzie takie regulacje istniej, gos-
podarka prnie si rozwija.
Biznes podstawowy (prorozwojowy) wy-
twarza warto dodan w Polsce, ktra
moe by sprzedana poza granice kraju.
a nastpnie zagraniczne firmy, zgodnie z prawem,
sprzedadz te komputery polskim szkoom, te ze
stawk 0% (gdy import komputerw dla szk ww-
czas by zwolniony z VAT). W ten sposb, w trosce
o dobro kraju, prezes Kluska zneutralizowa szkodliwe
dla Polski prawo, zwalniajce importowane kompu-
tery dla szk z VAT.

Ta operacja nie spodobaa si polskim urzdnikom

Przy tworzeniu prawa trudno przewidzie wszystkie
kwestie, ktre pojawiaj si w codziennym yciu. Dla-
tego te stosowanie przepisw wie si z koniecz-
noci ich interpretacji. Ta z kolei uzaleniona jest od
nastawienia, wiedzy ekonomicznej i dowiadczenia
sdziw, prokuratorw oraz urzdnikw. Stoso-
wanie prawa powinno odnosi si do korzy-
ci, jakie wynikaj dla caego spoeczestwa,
a nie tylko dla grup interesw czy indywidual-
nych podmiotw.
W Polsce stosowanie prawa czsto nie
uwzgldnia interesu wsplnoty.
skarbowym, ktrzy naoyli na Optimus obowizek
zapacenia podatku 22% VAT od faktycznie zreali-
zowanego eksportu, plus kary od tych transakcji. Po
wieloletnich procesach Sd Najwyszy wyda wyrok,
e transakcja eksportu i importu zostaa wykonana
zgodnie z prawem, lecz firma Optimus zostaa ju
zniszczona przez aparat pastwowy.
Gdyby prezes Optimusa nie myla o pracownikach
w Polsce, zakupiby te komputery na przykad w Chi-
nach, a nastpnie dostarczyby je do polskich szk.
Nie musiaby wwczas paci 22-procentowego VAT-u.
Nikt nie miaby do niego adnych zastrzee. Post-
piby zgodnie nie tylko z wwczas obowizujcym
w Polsce niedorzecznym prawem, ale rwnie tak, jak
chcieli tego twrcy ww. prawa.

Przykad,
Dzi w byej gwnej siedzibie firmy Optimus, tam,
Historia Romana Kluski,
gdzie mogy istnie tysice miejsc pracy, prowadzi si
zaoyciela firmy Optimus,
handel odzie uywan i starociami sprowadzany-
zniszczonego przez polskie organy skarbowe
mi z zagranicy.

Jest 1998 rok. Firma Optimus z Nowego Scza produ-

W ostatnim czasie prawo do marki Optimus nabya
cent komputerw i lider brany IT w Polsce ubiega
prna polska firma z brany IT. Tym samym marka
si o kontrakt z Ministerstwem Edukacji Narodowej
ta wrci zapewne na polski rynek.
na dostaw komputerw do polskich szk. W tym
samym czasie polski ustawodawca zwalnia z VAT
zakupione za granic komputery z przeznaczeniem
Takich przykadw, jak sprawa Optimusa, w Polsce
dla szk, przy czym zachowuje stawk 22% VAT dla
w tym czasie byo bardzo duo. Wielokrotnie decyzje
komputerw kupowanych w Polsce dla potrzeb szk.
urzdnikw uniemoliwiay waciwy rozwj polskich
Oznacza to, e jeli polska szkoa kupi komputery
firm. W konsekwencji nasz kraj traci miejsca pracy,
w Polsce, zapaci o 22% wysz cen. W tej sytuacji
a modzi ludzie zostali zmuszeni do szukania pracy za
firma Optimus nie ma szans na wygranie przetargu,
granic. Niestety w Polsce przedsibiorcy nie mog
sprzeda swoich produktw i oczywicie na two-
pozwa przed sd urzdnikw, ktrzy swoimi decy-
rzenie miejsc pracy w Polsce. Prezes firmy Optimus,
zjami blokuj rozwj gospodarczy naszego kraju.
Roman Kluska, decyduje, e jednak wyprodukuje te
komputery w Polsce, tylko sprzeda je firmom zagra-
nicznym na Sowacji i w Holandii (przy eksporcie fir-
m Optimus obowizuje zgodnie z prawem 0% VAT),

FUNDACJA
20 POMYL O PRZYSZOCI
 Kolejn kwesti istotn dla rozwoju gospodarki jest
sposb postrzegania prawa. Przez blisko 200 lat nie-
woli (czas zaborw, wojen i komunizmu) prawo nie
byo stanowione przez i dla Polakw. Suyo gw-
nie interesom zaborcw. Dlatego te obywatele
nie szanowali go i w duej mierze nie przestrze-
gali. Co wicej, jego omijanie wzbudzao poklask
i spoeczn akceptacj.

Jeeli chcemy budowa w Polsce dobrobyt,

Obecne system prawny, jak i procedury s zbyt skom-
plikowane, co utrudnia prac sdziom i w znacznym
stopniu ogranicza rozwj naszego kraju. Czsto, za-
nim przedsibiorca dowiedzie swojej racji przed s-
dem, firmy nie ma ju na rynku. Dugo postpowa
sdowych w Polsce znacznie odbiega od dugoci
postpowa w innych krajach, co pokazuje poniszy
wykres (wykres 10).
musimy rwnie zmieni sposb postrzegania
prawa i traktowa je jako wsplne dobro. Pra-
wo ma suy nam, dla dobra naszego i naszej
wsplnoty, tylko najpierw naley je udoskona-
li. Urzdnicy, ktrzy interpretuj prawo, musz
rozumie mechanizmy gospodarki wolnoryn-
kowej, aby mogli to wsplne dobro rozwija.
Propozycje zmian na www.pomysloprzyszlosci.org.

Wykres 10. Dugo postpowania sdowego w poszczeglnych Wykres 11. Liczba spraw wpywajcych rocznie na
pastwach w 2012 r. (w dniach) jednego sdziego (2012 r.)

Austria

Korea
Poudniowa
1 000

Polska
800
Czechy

600
Niemcy

400
Francja

Hiszpania 200

Wielka Brytania 0
Polska
Wochy

Francja

Austria

Niemcy

Szwajcaria

Czechy

Irlandia

0 100 200 300 400 500 600 700

dni

rdo: Opracowanie wasne na podstawie: OECD (2013), What makes civil justice rdo: Opracowanie wasne na podstawie: European judicial systems Edition 2014
eective?, OECD Economics Department Policy Notes, No. 18 June 2013 (2012 data): eciency and quality of justice

FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
21
 powd 3
Sabo rozwinita
infrastruktura
Pojcie infrastruktury jest bardzo szerokie. Moemy
mwi o infrastrukturze komunikacyjnej, tury-
stycznej, biznesowej, spoecznej i sdowniczej.
Infrastruktura suy rozwojowi gospodarki, cho
sama nie bierze w niej bezporedniego udziau. Jej
brak lub jej saby rozwj w znacznym stopniu ogra-
nicza wzrost gospodarczy kraju, co obrazowo przed-
stawiamy na przykadzie infrastruktury komuni-
kacyjnej.
Czas dostawy towarw do klienta jest tak samo wa-
ny jak jako i cena. Klienci zagraniczni s w stanie
wicej zapaci za dany produkt, jeeli otrzymaj go
szybciej. Czsto szybko dostawy jest warunkiem
zakupu. Infrastruktura transportowa jest wic kluczo-
wa dla rozwoju polskiej gospodarki.
Dziki lepszym drogom kierowca ciarwki mgby
w krtszym czasie dostarczy towar do wikszej iloci
klientw, oszczdzajc czas, paliwo i samochd.

Na poniszym wykresie (wykres 12) na przykadzie
wybranych krajw europejskich pokazano relacj
pomidzy gstoci sieci autostrad w przeliczeniu na
1mln mieszkacw w danym kraju a rednim wyna-
grodzeniem w tym kraju.
W jaki sposb stan polskich drg (brak autostrad i tras
ekspresowych) wpywa na mniejsz efektywno na-
szej polskiej wsplnoty ekonomicznej?
Waciwa komunikacja jest take wana dla rozwoju
turystyki. Mieszkacom wikszych miast Polski trud-
niej drog ldow dojecha do rodzimych orodkw
wypoczynkowych ni drog lotnicz do zagranicz-
nych kurortw. Polskie hotele i centra turystyczne
czsto stoj puste, a Polacy, nie mogc znale pracy
w brany turystycznej kraju, wyjedaj za granic.
W Polsce nie tylko jest mao autostrad, ale do tego s
jedne z droszych w Europie.

Wykres 12. Porwnanie rednich rocznych zarobkw netto do dugoci autostrad w wybranych pastwach (dane 2013)

rednie roczne km na 1 mln

zarobki netto w euro mieszkacw
40 000 225

35 000 200

175
30 000
150
25 000
125
20 000
100
15 000
75
10 000
50

5 000 25

0 0
Rumunia Polska Sowacja Francja Austria Niemcy Szwajcaria
rednie roczne zarobki netto 2013 r. w euro ilo km autostrady na 1 mln mieszkacw

Opracowanie
p wasne na ppodstawie danych
y Eurostatu
FUNDACJA
22 POMYL O PRZYSZOCI
Przykad 1
Amatorzy sportw zimowych ze Szczecina czy War-
szawy szybciej i taniej dostan si do orodkw nar-
ciarskich w Alpach ni do Zakopanego, Krynicy Gr-
skiej czy Muszyny. W efekcie wzrasta PKB wkrajach
alpejskich, a nie w Polsce.
Przykad 2
Dobrym przykadem moe by droga ekspresowa
czca Brzesko Nowy Scz (50 km), budowy ktrej
od lat domagaj si mieszkacy Sdecczyzny, a tak-
e lokalni przedsibiorcy. Powstaa nawet inicjatywa,
w ktrej proponuje si rezygnacj z innych dopatt
unijnych na rzecz budowy kluczowego dla rozwoju
regionu odcinka drogi szybkiego ruchu. Pokazuje to,
jak niezwykle wanym i strategicznym punktem jestt
wspomniany odcinek, ktry przyczyniby si do roz-
kwitu gospodarki, a szczeglnie turystyki.
W ostatnich latach gwnym dochodem wielu
pastw staa si turystyka. Poszczeglne kraje za-
biegaj nie tylko o turystw zagranicznych, ale take
zachcaj swoich rodzimych konsumentw do sp-
dzania wolnego czasu we wasnym kraju. Do tego
za nie wystarcz tylko drogi, reklamy ani patriotyzm
gospodarczy. W tym przypadku niezbdna jest infra-
struktura turystyczna na takim poziomie, jakiego
oczekuj turyci.
Polska niestety nie posiada greckiego soca ani al-
pejskich stokw narciarskich, dlatego prowadzenie
biznesu turystycznego w naszym kraju jest bardzo
trudne. Dodatkowe utrudnienia stanowi nadmier-
ne obcienia biurokratyczne i szkodliwa dziaalno
pseudoekologw, ktrzy zasaniajc si obron na-
tury, ograniczaj rozwj turystyczny naszego kraju
i tworzenie miejsc pracy w tej brany. W takiej sytuacji
nikogo nie powinno dziwi, e Polacy na narty jad na
Sowacj czy w Alpy, a nieznajdujca pracy w naszym
kraju modzie decyduje si na wyjazd za granic.
Przykad 3
Za przykad polskiego marnotrawstwa moe posu-
y projekt Siedem Dolin, zakadajcy poczenie
istniejcych ju orodkw narciarskich: Sotwiny,
Jaworzyna Krynicka, Wierchomla. Jego realizacja
spowodowaaby powstanie orodka, do ktrego nie
tylko przyjedaoby wicej Polakw, ale take tury-
stw z Europy Zachodniej. Powstaoby take okoo
2tysicy miejsc pracy. Niestety, projekt ten nie moe
zosta zrealizowany. Wicej na ten temat na stronie
www.siedemdolin.pl. Na zdjciu wycig krzesekowy
zakupiony z myl o inwestycji w roku 2001, ktry do
dzi ley zmagazynowany w hali w Nowym Sczu.
Niestety pomimo wczeniejszych uzgodnie projekt
ten nie zosta zrealizowany, gdy inwestycja zostaa
zablokowana przez Regionaln Dyrekcj Ochrony
rodowiska bez racjonalnych powodw.
Zdjcie wycigu narciarskiego przechowywanego w magazynie w Nowym Sczu od 2001
Do rozwoju gospodarczego kraju niezbdny jest od-
powiedni rozwj rodzimego biznesu podstawowego
(prorozwojowego). Aby w Polsce mogy si rozwija
rodzime firmy zdolne do konkurowania na rynku
wewntrznym i globalnym, musi w naszym kraju
poprawi si rwnie infrastruktura biznesowa.
Warto poruszy tutaj kilka kwestii, a w szczeglnoci
potrzeb odpowiedniego zaplecza wyksztaconych
fachowcw, zarwno w zakresie projektowania, jak
i zarzdzania. Obecnie w Polsce mamy deficyt mene-
derw posiadajcych kompetencje do zarzdzania
polskimi spkami, zwaszcza za granic.
Innym problemem w zakresie infrastruktury bizne-
sowej, ktry wpywa negatywnie na rozwj gospo-
darczy naszego kraju, jest ograniczony dostp do
wiedzy. Poprawy wymaga m.in. wsppraca przed-
sibiorstw z uczelniami wyszymi, zaplecze targowo-
-wystawiennicze oraz dostp do wiedzy patentowej.
W Polsce nie ma odpowiedniego zaplecza w po-
staci bazy targowo-wystawienniczej i kongresowej.
Dla przykadu cakowita powierzchnia Targw Po-
znaskich najwikszego w Polsce kompleksu wy-
stawienniczego wynosi 82 tys. m2. W Niemczech
za zlokalizowanych jest co najmniej 7 midzynaro-
FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
23
 dowych kompleksw targowych o powierzchni od
200 do 500 tys. m2 kady. Centra te zlokalizowane s
w dogodnych dla zwiedzajcych miejscach, w po-
bliu autostrad i midzynarodowych lotnisk, oferuj-
cych bezporednie poczenia lotnicze z wszystkimi
europejskimi stolicami.
Dlaczego centra wystawiennicze s tak wane
w biznesie i gospodarce? Imprezy targowe stanowi
przede wszystkim stosunkowo atwy i tani dostp
do wiedzy dla rodzimych firm i lokalnej modziey.
Poniewa w naszym kraju nie ma wiatowego cen-
trum targowego, zdolnego przycign wystawcw
i zwiedzajcych z caego wiata, polscy przedsi-
biorcy musz wyjeda na targi do Parya, Mona-
chium czy Londynu. To rodzi dodatkowe koszty, gdy
uczestnictwo w targach zagranicznych jest z reguy
kilka razy drosze ni obecno na targach krajowych.
Centra targowe to nie tylko dostp do wiedzy, ale
take mocny filar rozwoju gospodarczego (tzw. prze-
mys targowy). Zagraniczni uczestnicy i wystawcy
targowi korzystaj z szeregu dodatkowych usug
okootargowych, wiadczonych m.in. przez hotele,
restauracje, parkingi, takswki, jak rwnie z atrakcji
turystycznych, wspierajc przy tym lokalny biznes.
Polska nie posiada takiego centrum, a to oznacza, e
nie jestemy w stanie dostatecznie czerpa korzyci
z przemysu targowego. Dodatkowo Polacy i polskie
rodzime firmy, zmuszeni korzysta z zagranicznych
imprez targowych w innych krajach, wydaj pieni-
dze i napdzaj inne gospodarki.
Wanym elementem rozwoju rodzimych przedsi-
biorstw s dostp do wiedzy patentowej, prosta
procedura zgosze patentowych oraz moliwo
rozstrzygania sporw patentowych we wasnym ro-
dzimym jzyku (w tym oprotestowania i obalania pa-
tentw konkurencji, obrony w sdzie patentowym).
Projekt jednolitego, europejskiego patentu prze-
widuje, e Polacy musieliby dochodzi swoich racji
w sdach patentowych w Paryu, Monachium lub
w Londynie. Kada rozprawa sdowa prowadzona
w innym kraju jest duo trudniejsza, gdy wyma-
ga wskazania swoich racji w obcym jzyku oraz za-
trudnienia duo droszych zagranicznych adwoka-
tw i rzecznikw patentowych. To rwnie koszty
tumacze, hoteli, restauracji, biletw lotniczych,
8. Wypowied podczas debaty Polska gospodarka 25 lat po transformacji, Puls Biznesu, Jan Kulczyk, Warszawa (22.05.2014)
FUNDACJA
24 POMYL O PRZYSZOCI
takswek. Takie rozwizanie byoby bardzo nieko-
rzystne dla polskiej myli twrczej i polskiej gospo-
darki. Oznacza to bowiem take nisze wynagrodzenia
w Polsce, a wysze w tych krajach, w ktrych swoje
siedziby maj sdy patentowe. Mamy nadziej, e rzd
polski nigdy nie podpisze tego projektu w takim kszta-
cie, tak jak nie podpisay go wadze Woch i Hiszpanii.
Zaplecze biznesowe to take koszty energii, ktre
w dziaalnoci produkcyjnej maj due znaczenie.
Energia w Polsce jest duo drosza ni w zamonych
krajach Europy Zachodniej. Nasza polska wsplnota
ekonomiczna paci Rosji co najmniej 30% wicej za
gaz ni np. Niemcy8. Rwnie energia elektryczna
w Polsce jest duo drosza ni w innych europejskich
krajach.
Energia w naszym kraju oparta jest na wglu. Jeeli
zostan wprowadzone w ycie unijne przepisy zmu-
szajce Polsk do opat za emisj CO2, nasza rodzima
energia bdzie jeszcze drosza. Jakie to przyniesie
konsekwencje dla naszej gospodarki i naszej zamo-
noci? Wiele polskich firm produkujcych energo-
chonne wyroby upadnie, gdy nie wytrzymaj
konkurencji z firmami z krajw ssiednich i Bliskiego
Wschodu, ktre takich kosztw nie ponosz. Na takie
skutki szczeglnie naraona jest brana chemiczna.
Rozwojowi gospodarczemu naszego kraju moga-
by sprzyja take dobrze rozwinita infrastruktura
spoeczna, w tym przede wszystkim patne usugi
medyczne oferowane zagranicznym klientom. Nie-
stety, system opieki zdrowotnej w Polsce jest tak
skonstruowany, e szpitalom i prywatnym klinikom
nie opaca si pozyskiwa zagranicznych klientw
i wiadczy im odpatnych usug. Co wicej, wielu
chorych wyjeda z Polski na wysokopatne zagra-
niczne leczenie i to nie dlatego, e w Polsce nie mo-
gliby by wyleczeni, ale z powodu ogranicze, jakie
nakada na nich polski system leczenia.
Pamitajmy, e kady obcokrajowiec, ktry przyje-
da do naszego kraju i wydaje tutaj swoje pienidze
turysta, przedsibiorca, pacjent, sportowiec, kibic,
pielgrzym, przyczynia si do wzrostu naszych wyna-
grodze. Stwarzajmy wic dobre warunki do tego,
aby obcokrajowcy chcieli do nas przyjeda i w Pol-
sce wydawa swoje pienidze.
 powd 4
Brak dobrego klimatu
do tworzenia bogactwa
wsplnoty ekonomicznej
W czasie komunizmu wydano due rodki na promo-
wanie gospodarki socjalistycznej i przedstawianie jej
jako lepszej od kapitalistycznej. Tym samym zdewa-
luowano pojcie ludzi przedsibiorczych. Utrwalone
przez lata stereotypy sprawiaj, e dzisiaj trudno nam,
Polakom, zrozumie mechanizmy rzdzce gospo-
dark wolnorynkow. Przejawia si to przede wszyst-
kim brakiem klimatu do tworzenia bogactwa caej
wsplnoty ekonomicznej.
W Polsce prywatne przedsibiorstwo
czsto postrzegane jest tylko jako rd-
o zysku waciciela, a nie jako ogniwo
gospodarcze wsplnoty.
Przedsibiorca, inwestujc w rozwj wasnej firmy,
powiksza wsplne dobro, z ktrego korzysta cae i bogatych bywa czsto wykorzystywane jako popu-
spoeczestwo (wsplnota ekonomiczna). W ten
sposb powstaj kolejne, coraz lepiej patne miejsca
pracy. Przedsibiorstwo paci podatki do budetu
pastwa i gminy, nastpuje rozwj regionu i rynek
pracy powoduje, e wzrastaj nasze wynagrodzenia.
W kapitalizmie interes przedsibiorcy
jest interesem ogu.
Pozostajcy w naszym spoeczestwie stereotyp
przedsibiorcy wyzyskiwacza, na ktrego pracuj
inni, sprawia, e wielu rodzimych przedsibiorcw
nie ma motywacji do rozwoju swoich firm. Rozwijaj
je do momentu, a s w stanie zaspokoi swoje bie-
ce potrzeby, a potem skupiaj si jedynie na kon-
sumpcji. Czsto mona usysze od przedsibiorcw:
Po co mi wielka firma, ebym mia tylko wielkie ko-
poty? Nie suy to budowaniu silnych rodzimych firm
globalnych i naszej gospodarce. Negatywny klimat
do tworzenia bogactwa wpywa take na nieprzy-
chylne nastawienie do przedsibiorcy urzdnikw
pastwowych czy te pracownikw. Przez to w Pol-
sce rosn koszty pracy i maleje efektywno naszej
wsplnoty ekonomicznej, a przedsibiorcy zamiast
dynamicznie rozwija swoje firmy, zdemotywowani
uciekaj w konsumpcj. Musimy pamita e kraje
w ktrych szanuje si przedsibiorcw, maj wyszy
poziom ycia.
Niestety w Polsce s grupy interesw, ktre odnosz
korzyci ze wzmacniania podziaw spoecznych. An-
tagonizowanie obywateli i dzielenie ich na biednych
listyczne haso wyborcze. Politycy, zamiast zachca
do wsplnego budowania dobrobytu w naszym
kraju, celowo przerzucaj odpowiedzialno za niskie
zarobki w Polsce na pracodawcw. Czas wyzwoli
si z tej gry przeciwko pastwu, bo tylko wsplne
dziaanie moe doprowadzi do wzrostu dobrobytu
w naszym kraju. Wynagrodzenia zale od caego
spoeczestwa.
Media, ktre peni funkcj opiniotwrcz, rwnie
powinny bra odpowiedzialno za sytuacj gospo-
darcz polskiej wsplnoty ekonomicznej, a nie wy-
korzystywa populizmu w walce o odbiorc. Wiedza
o gospodarce, czsto uwaana za nudn, nie jest
chtnie poruszana przez media. Najlepiej sprzedaje
si sensacj i rozrywk, wybierajc tym samym atwy
FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
25
 zysk, czsto kosztem rozwoju gospodarczego wspl- woduje, e s sprawniejsze od przedsibiorstw pa-
noty.
noty stwowych, poniewa s taniej zarzdzane, decyzje s
szybciej podejmowane. Przedsibiorstwa te s skon-
Druyna (wsplnota), w ktrej kady gra ne do ponoszenia ryzyka, lepiej reaguj na zmiany,
do innej bramki, nie wygra meczu na
a take inwestuj dugoterminowo.
rynku globalnym.

Jeli nie zmienimy sposobu postrzegania rodzi-

mego biznesu i rodzimych przedsibiorcw, to
w obecnym klimacie trudno bdzie o dalszy rozwj
gospodarczy.
Gospodarka kapitalistyczna jest efektywniej-
sza od gospodarki socjalistycznej, ale pod
warunkiem, e spoeczestwo zna i rozumie
mechanizmy zachodzce w gospodarce wolno-
rynkowej.
Kapitalizm polega na tym, e interes pracodawcy jest
interesem pracownika. Jeeli kogo do prowadzenia
biznesu motywuje luksusowy samochd, jacht czy
wakacje, a przy okazji tworzy kilka tysicy miejsc pracy
i rozwija gospodark, to dlaczego mamy mie mu to
za ze? Gdybymy jako ludzie nie mieli marze i nie d-
yli do ich spenienia, nie byoby rozwoju cywilizacyj-
nego ani gospodarczego. Na tym polega kapitalizm,
ale nikt sprawniejszego gospodarczo systemu do tej
pory nie wymyli.
W Polsce niestety jest lepszy klimat do
konsumpcji ni do tworzenia bogactwa.
Zmiana wiadomoci obywateli jest konieczna do
tego, aby mc na rwni konkurowa z krajami, w kt-
rych ta wiadomo ju istnieje. Jednoczenie proces
ten jest niezmiernie wanym, ale take dugotrwaym
przedsiwziciem, nad ktrym musimy wsplnie pra-
cowa. eby ta zmiana moga si dokona, potrzebna
jest edukacja na temat ycia w gospodarce wolnoryn-
kowej ju w wieku szkolnym. Potrzebne jest racjonalne
ukierunkowanie modego czowieka, by w przyszoci
wiadomie i mdrze dokonywa wyborw zwizanych
z dobrem rodzimej gospodarki. W Bawarii mwi o tym
Konstytucja, w ktrej widnieje zapis, e wasno ma
suy dobru ogu. Odpowiedzialno t musz wzi
na siebie wszystkie grupy spoeczne. Nie dokonamy
tego bez rodzicw, nauczycieli, urzdnikw, a take
dziennikarzy. Tylko wsplnie moemy zbudowa do-
brobyt gospodarczy naszego kraju.

Polska przez ponad 200 lat walczya o wolno jako

Przedsibiorca najlepiej podzieli si zyskiem ze spoe-
najwysz warto dla kadego czowieka. Dzisiaj na-
czestwem, jeli przeznaczy swoje pienidze na two-
dal musimy o t wolno zabiega, przy czym musimy
rzenie nowych, stabilnych miejsc pracy. Wwczas nie
take mie wiadomo, e wolno zawsze poparta
jest to pomoc jednorazowa, ale taka, ktra daje poczu-
bya niezalenoci gospodarcz. Tylko wwczas b-
cie stabilizacji.
dziemy wolni i niezaleni, jeeli nasza wsplnota eko-
Zrozumienie gospodarki kapitalistycznej powoduje,
nomiczna bdzie silna gospodarczo, a to jest moliwe
e w spoeczestwie panuje dobry klimat, wsppraca
tylko i wycznie przy wspdziaaniu caego spoe-
i wzajemne motywowanie si grup spoecznych do
czestwa. Nasza niezaleno i nasz dobrobyt zale
rozwijania gospodarki.
od kadego z nas. W bogatej gospodarce tworz si
dochody, w niej tworz si nadzieje i w niej realizuje si
We waciwym sposobie mylenia i ro- rodzina i przyszo.
zumienia mechanizmw gospodarki ka-
pitalistycznej przez obywateli istniej
ogromne rezerwy finansowe dla naszej
wsplnoty.

Polskie przedsibiorstwa pastwowe (suba zdro-

wia, grnictwo) nie maj szans w rywalizacji na glo-
balnym rynku z konkurentami prywatnymi z innych
pastw. To, e przedsibiorstwa s prywatne, po-

FUNDACJA
26 POMYL O PRZYSZOCI
 powd 5
Polska posiada znikom
ilo rodzimych firm
globalnych, czyli firm z grupy
biznesu podstawowego

Wykres 13. Liczba przedsibiorstw midzynarodowych na 5 mln mieszkacw

w porwnaniu z wysokoci rednich rocznych zarobkw netto (2010 r.)
Liczba
EURO przedsibiorstw
5 000
30 000

25 000 4 000

20 000 3 000

15 000
2 000
10 000
1 000
5 000
0 0
Ru Bu o W Po Po W Fra Sz Be Fin Ni Au Ho Sz
mu g tw g ls r tu oc nc we lgi l an em s tr lan wa
nia ar a ry ka ga hy ja cj a a cy ia dia jca
ia lia dia ria

liczba przedsibiorstw midzynarodowych / 5 mln mieszkacw

rednie roczne wynagrodzenie netto (euro)

Opracowanie wasne na podstawie danych Eurostatu

Na wykresie 13 zestawiono liczb firm rodzimych niskie. Natomiast w krajach, gdzie funkcjonuje wiele
o midzynarodowym zasigu, ze rednim wyna- firm rodzimych o midzynarodowym zasigu, zarob-
grodzeniem w danym kraju. Wykres pokazuje, e ki s wysokie. Zalenoci tej nie widzimy, jeli porw-
w krajach, gdzie liczba takich firm, w stosunku do namy rednie zarobki w danym kraju z ogln liczb
liczby wszystkich obywateli, jest niewielka, zarobki s przedsibiorstw w tym kraju.

FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
27
 Wykres 14. Liczba rm poszczeglnych pastw w przeliczeniu na 5 mln mieszkacw
oraz rednie roczne wynagrodzenie netto w tych pastwach za 2011 r. w euro.
Liczba
EURO przedsibiorstw
100 000 450 000
90 000 400 000
80 000
350 000
70 000
300 000
60 000
250 000
50 000
200 000
40 000
150 000
30 000
20 000 100 000

10 000 50 000

0R Bu o W Po P W F S B F N Au H S 0
um g tw gr lsk ortu oc ranc zwe elgi inla iem s tr o la z w a
un ar a y a ga hy ja cj a a nd cy ia nd j
ia ia lia ia ia c a r i
a
liczba przedsibiorstw ogem / 5 mln mieszkacw rednie roczne wynagrodzenie netto (euro)

Opracowanie wasne na podstawie danych Eurostatu

Na wykresie 14 pokazano, ile w danym kraju jest controllingiem, dystrybucj, marketingiem oraz IT.
firm prowadzcych dziaalno, w przeliczeniu na 5 Warto tej pracy zawarta jest w cenie produktu, kt-
mln mieszkacw. r paci klient (tzw. koszty korporacyjne), kupujc im-
portowany lub jedynie zmontowany w swoim kraju
Dlaczego w krajach, ktre posiadaj du ilo rodzi- produkt. Warto ta moe wynosi 5-30% ceny jed-
mych firm globalnych, zarabia si wicej? nostkowej produktu.

W ten sposb pracownicy z centrum zarzdzania

Z analizy danych statystycznych wynika, firm globalnych eksportuj za granic, do swoich
e o wysokoci naszych wynagrodze firm produkcyjnych i dystrybucyjnych, swoj prac
nie decyduje liczba firm prowadzcych i wiedz w postaci wyej wymienionych usug, a do
dziaalno gospodarcz w danym kra- ich rodzimego kraju napywaj za to pienidze. To
ju, lecz ich wielko i zakres dziaalnoci. z kolei sprzyja pojawieniu si przestrzeni gospodar-
czej dla biznesu wtrnego, ktry na danym rynku o te
pienidze midzy sob konkuruje.
Warto wiedzie, e firma globalna posiada trzystop-
niowe dodawanie wartoci: Rodzime firmy globalne s te dostawcami zlece
centrum zarzdzania, ktre zawsze pozostaje dla maych firm i rednich podmiotw, ktre z nimi
w kraju pochodzenia firmy globalnej; kooperuj. Mona przyj, e firmy globalne, oprcz
zakady produkcyjne zlokalizowane w krajach, tych miejsc pracy, ktre generuj we wasnych od-
w ktrych s ku temu sprzyjajce warunki (ulgi po- dziaach, drugie tyle tworz u swoich dostawcw.
datkowe, tania sia robocza, dostp do surowcw, W naszym kraju ilo rodzimych firm globalnych
duy rynek zbytu); jest niewielka. Z kolei zagraniczni inwestorzy czsto
centra dystrybucyjne w krajach, w ktrych istnie- kooperuj z podmiotami z wasnych krajw. W kon-
je zapotrzebowanie na ich produkty. sekwencji ilo zlece dla maych i rednich przed-
sibiorstw w Polsce jest ograniczona i wraz z glo-
W centrach zarzdzania zlokalizowane s specjali- balizacj stale si zmniejsza. Dlatego te warunkiem
styczne, dobrze patne miejsca pracy dla ludzi wy- rozwoju MSP (maych i rednich przedsibiorstw)
ksztaconych, zajmujcych si tworzeniem nowych w naszym kraju jest rozwj polskich duych firm glo-
rozwiza i produktw (dzia bada i rozwoju), nad- balnych i zwizana z tym poprawa konkurencyjnoci
zorem technologicznym i jakociowym, finansami, Polski w Unii Europejskiej i na wiecie.

FUNDACJA
28 POMYL O PRZYSZOCI
 zyski i sprawiaj, e jest moliwy rozwj mniejszych
Polskie firmy globalne, sprzedajc wy- firm. Likwidacja barier celnych midzy pastwa-
tworzone przez siebie dobra i usugi za mi sprawia, e globalnie zaczynaj wygrywa firmy
granic, powoduj, edoPolski napywa z duych pastw, ktre osigny efekt skali na rodzi-
kapita, ktry stwarza przestrze do po- mych rynkach i z tego efektu skali odnosz korzyci.
wstawania maych i rednich przedsi- Potwierdzaj to dane statystyczne, ktre pokazuj,
biorstw. Te z kolei zaspokoj potrzeby e 147koncernw kontroluje dzisiaj 40% PKB wiata
lokalnego spoeczestwa. a 737koncernw kontroluje 80% PKB wiata9. Due
firmy mog bezporednio dociera do kocowego
Trzeba rwnie podkreli, e polska warto dodana konsumenta. Jeeli nasza wsplnota nie bdzie po-
w produkcie zaprojektowanym i wytworzonym siadaa wasnych firm globalnych to automatycznie
w Polsce przez rodzim firm jest wiksza ni w pro- niektre brane stan si dla niej niedostpne.
dukcie jedynie zmontowanym w Polsce przez zagra- W krajach rozwinitych gospodarczo firmy z grupy biz-
niczny koncern. nesu podstawowego (firmy midzynarodowe) korzy-
staj z ulg podatkowych, maj atwiejszy dostp do te-
Dziaalno firm rodzimych poprawia take konku- renw inwestycyjnych oraz infrastruktury niezbdnej
rencyjno w danej brany na krajowym rynku. Jak do prowadzenia dziaalnoci gospodarczej. Jeeli np.
to dziaa? Jeeli na rynku polskim swoje produkty firma chce nadal poszerza swoj dziaalno, inwe-
sprzedaje zagraniczny koncern, ktry posiada lokal- stujc w rozwj swojej firmy, to wwczas zostaje zwol-
nego rodzimego konkurenta, to swoje produkty ofe- niona z pacenia podatkw, dziki temu moe swo-
ruje w duo niszych cenach ni na innych rynkach. bodniej i bezpieczniej dy do ulepszania swojego
Wymusza to na nim konkurencja. Jeeli takiego lokal- biznesu. Rzdy krajw rodzimych roztaczaj nad nimi
nego producenta nie ma, czsto zdarza si, e zagra- szczegln opiek, wspierajc ich rozwj, zarwno na
niczne koncerny sprzedaj swoje produkty w Polsce terenie wasnego pastwa, jak i poza jego granicami.
po cenach wyszych ni w Europie Zachodniej.
Przykad
Warto zwrci uwag na fakt, e charakter, wyma- Byy premier Wodzimierz Cimoszewicz wspomina
gania i konkurencja w wielu branach powoduj, i histori ze spotkania z prezydentem Francji Jacqu-
trwaa dziaalno midzynarodowa moe by pro- esem Chirakiem. W Warszawie, po kilku minutach
wadzona tylko i wycznie przez firmy globalne, ktre kurtuazji, prezydent Francji wycign i odczyta list
posiadaj wystarczajco duy efekt skali i si marki. firm francuskich dziaajcych na terenie Polski. Do-
Tylko firmy o takim zasigu generuj najwiksze da, e liczy na wsparcie polskiego rzdu i pomoc dla

PKB/os. w USD Wykres 15. PKB/os. w Niemczech, Korei Poudniowej i Polsce (w latach 1970-2013)
50 000

45 000

40 000

35 000

30 000

25 000

20 000

15 000

10 000

5 000
0
19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 19 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20 20
70 71 72 73 74 75 76 77 78 79 80 81 82 83 85 86 87 88 89 90 91 92 93 94 95 96 97 98 99 00 01 02 03 04 05 06 07 08 09 10 11 12 13

Niemcy Korea Poudniowa Polska

Opracowanie na podstawie danych Banku wiatowego

9. rdo: Wypowied podczas debaty Polska gospodarka 25 lat po transformacji, Puls Biznesu, Jan Kulczyk (22.05.2014) FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
29
 firm pochodzcych z jego kraju10. Wszystko dlatego,
e ten rodzaj biznesu moe skutecznie dokonywa
gospodarczego podboju midzynarodowego rynku,
z poytkiem dla wasnego kraju.
Znakomitym przykadem i potwierdzeniem na to, e
gospodarczo rozwijaj si te kraje, ktre postawiy na
rozwj rodzimych firm, jest gospodarka koreaska
i niemiecka (wykres 15).
Korea Poudniowa w cigu zaledwie jednego poko-
lenia awansowaa z grupy najbiedniejszych krajw
wiata do grona najbardziej rozwinitych i najbar-
dziej zaawansowanych technologicznie gospodarek.
Na wykresie 15 wyranie wida, e w roku 1985
PKB/os. Korei Poudniowej ksztatowa si na pozio-
mie PKB/os. Polski. Dzi, po 25 latach, PKB/os. w Korei
jest prawie 2 razy wiksze ni PKB/os. Polski i zacho-
wuje w odrnieniu od naszego kraju tendencj
wzrostow. Ten ogromny postp, jaki dokona si na
przestrzeni ostatnich dziesicioleci w gospodarce
koreaskiej, by moliwy m.in. dziki konsekwentnej
polityce gospodarczej ukierunkowanej na rozwj ro-
dzimego przemysu oraz eksportu.
Jeszcze lepiej rozwija si gospodarka niemiecka.
Wzrost PKB w ostatnich latach, przypadajcy na jed-
n osob w tym kraju, obrazuje nam wykres 15. Pa-
stwo niemieckie, znajc korzyci, jakie dla gospodarki
przynosz rodzime firmy niemieckie, zaraz po wojnie
pozwolio im si szybko rozwija poprzez przyjazne
prawo podatkowe. Umoliwio im naliczony podatek
CIT zainwestowa w swoje firmy.
Przykad
Jeeli niemiecka firma wygenerowaa w danym roku
1 milion DM zysku, to zgodnie z prawem podatkowym
zosta jej naliczony 40-procentowy podatek dochodo-
wy (CIT), czyli 400 000 DM. Jeli firma ta zdecydowa-
a si zainwestowa warto tego podatku w rozwj
swojej dziaalnoci, to wwczas nie musiaa tego po-
datku odprowadza do niemieckiego budetu. W ten
sposb kada niemiecka firma, ktra cay czas rozwi-
jaa si, nie musiaa paci podatku CIT. Pastwo nie-
mieckie, wprowadzajc takie prawo, motywowao
rodzime firmy do rozwoju swojej dziaalnoci. Decyzje
te sprawiy, e niemiecka gospodarka duo szybciej
i prniej moga si rozwija. Obecnie jest jedn z naj-
silniejszych gospodarek wiata.
10. rdo: A. Werner , W. Cimoszewicz Nieocjalnie s. 42-45 (W-wa 22.06.2002)
FUNDACJA
30 POMYL O PRZYSZOCI
Naley pamita o tym, e ekspansja
firm rodzimych na midzynarodowe
rynki zaczyna si w ich wasnym kraju.
Firmy musz najpierw na wasnym ryn-
ku zdoby dowiadczenie, zarobi rod-
ki, uzyska efekt skali, a dopiero potem
mog prowadzi skuteczn i trwa dzia-
alno midzynarodow i stopniowo
przeksztaca si w firmy globalne.
Dlaczego firmy decyduj si na inwestowanie za
granic i jaki to ma wpyw na rodzim gospodark?
Jest wiele powodw, dla ktrych przedsibiorstwa
podejmuj zagraniczn ekspansj. Czsto musi wy-
stpi kilka przesanek, aby dana firma zdecydowaa
si na taki krok. Najczstsze powody to:
1. Uzyskanie efektu skali w zakresie bada i roz-
woju, produkcji podzespow, zakupw surow-
cw, zakupu towarw handlowych.
2. Obnienie kosztw wytworzenia produktw
i usug, jeeli w danym kraju s korzystniejsze
warunki do produkcji. Nierzadko przeniesienie
produkcji do taszych lokalizacji jest warunkiem
przetrwania danej firmy lub warunkiem jej obec-
noci na danym rynku zbytu. Warto tutaj podkreli,
e zazwyczaj za granic przenoszone s najprost-
sze czynnoci produkcyjne, tzw. monta ostatecz-
ny. Produkcja skomplikowanych, innowacyjnych
i zaawansowanych technologicznie produktw za
ktre klienci s skonni wicej zapaci, a przez to
wicej si na nich zarabia pozostawiana jest w kra-
ju, w ktrym znajduje si siedziba firmy. Za granic
eksportowane s wic stanowiska pracy niewyma-
gajce wysokich kwalifikacji, a przez to mniej patne.
3. Ograniczenie rozwoju lokalnego konkurenta
w danym kraju.
4. Uzyskanie lepszego dostpu do surowcw.
5. Ominicie barier celnych i transportowych.
6. Podanie za gwnym odbiorc, jeli jest
si kooperantem.
7. Nacisk ze strony konkurencji globalnej.
8. Ch zarabiania na sprzeday opat franczyzo-
wych i szkoleniowych.
Jednak bez wzgldu na powd poszerzania dziaal-
noci ekspansja firmy na rynki zagraniczne zawsze
odbywa si z korzyci dla rodzimej gospodarki i za-
monoci obywateli.
 powd 6
W Polsce tworzy si tasze
i mniej stabilne miejsca
zatrudnienia w porwnaniu
z krajami Europy Zachodniej
Po 1990 roku rozwj naszego kraju oparlimy na in-
westorach zagranicznych, stwarzajc im lepsze wa-
runki do rozwoju ni rodzimym firmom. Nie bralimy
wwczas po uwag, e w midzynarodowym po-
dziale pracy inwestorzy zagraniczni tworz w Polsce
tasze miejsca zatrudnienia, w porwnaniu z tymi
oferowanymi w swoich rodzimych krajach.
Specjalici zwizani z najwyszym szczeblem za-
rzdzania (zarzdy, dziay bada i rozwoju, centra
korporacyjne) pracuj w centralnej siedzibie firmy,
ulokowanej poza granicami Polski. Jest oczywiste, e
dyrektor banku zarabia kilkadziesit razy wicej ni na
przykad kasjerka, a konstruktor zdziau bada i roz-
woju wicej ni pracownik linii montaowej.
Duo drosze, specjalistyczne stano-
wiska, np. w dziale bada i rozwoju,
w dziale ekonomicznym, czy te te zwi-
zane zwyszym szczeblem zarzdzania
s pozostawione w kraju pochodzenia
firmy.
Jeli zatem drosze, specjalistyczne miejsca pracy po-
zostaj w krajach rodzimych zagranicznych inwesto-
rw, rednie wynagrodzenie w tych krajach jest wy-
sze. Natomiast rednia wynagrodze tanich miejsc
pracy tworzonych w Polsce bdzie niska. W krajach,
w ktrych dominuje zatrudnienie niewymagajce
wysokich kwalifikacji, rednie uposaenie jest nisze.
rednie wynagrodzenie jest wysze
w tych krajach, w ktrych istniej do-
brze patne miejsca pracy, wymagajce
wysokich kwalifikacji (np. dyrektorzy,
kadra zarzdzajca, pracownicy dziaw
bada i rozwoju).
Jaki z tego wniosek?
Im wicej dany kraj posiada rodzimych firm glo-
balnych, tym jest zamoniejszy.
Koncerny zagraniczne inwestuj w Polsce gwnie po
to, aby by konkurencyjnymi na rynku wiatowym,
czyli rozwijaj u nas produkcj opart przede wszyst-
kim na taniej sile roboczej. W konsekwencji, wytwa-
rzane przez nie w Polsce produkty, na rynku wiato-
wym konkuruj z wyrobami z Chin, Indonezji, Ukrainy
i innych krajw, w ktrych koszty pracy s rwnie
niskie. Wtej sytuacji podniesienie wynagrodze pra-
cownikom w Polsce automatycznie spowoduje, e
produkty wytwarzane w naszym kraju bd niekon-
kurencyjne, a wic te nawet mniej patne stanowi-
ska pracy utracimy. Uzalenienie rozwoju naszego
kraju wycznie od inwestorw zagranicznych stawia
nas w trudnej sytuacji: albo nasze wynagrodzenia
bd na poziomie krajw o niskich kosztach pracy,
albo nie bdziemy mie ich wcale.
W midzynarodowym podziale pracy zagraniczni in-
westorzy tworz w Polsce nie tylko tasze, ale take
FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
31
 mniej stabilne miejsca pracy. W sytuacji gospodar-
czych zawirowa waciciele midzynarodowych
korporacji na pierwszym miejscu stawiaj interesy
wasnego kraju. Potwierdza to chociaby przykad
woskiego koncernu Fiat, ktry podj decyzj o prze-
niesieniu produkcji nowego samochodu z dobrze
prosperujcego zakadu w Polsce do fabryki we Wo-
szech. Jak uzasadnia polityk swojej firmy prezes Fia-
ta Sergio Marchionne? Naszym obowizkiem jest
stawianie na pierwszym miejscu kraju, gdzie
Fiat ma swoje korzenie. Uratowanie, unowocze-
nienie i rozwj podupadajcej kilka lat temu
fabryki w Pomigliano byo powinnoci koncer-
nu wobec kraju i jego gospodarki, wobec trady-
cji i wasnych korzeni oraz pracownikw11.
Musimy mie wiadomo, e inwestorzy zagranicz-
ni lokuj swoje inwestycje tam, gdzie s ku temu
dogodne warunki, w tym take tania sia robocza.
W naszym kraju zarobki na przestrzeni ostatnich 25lat
na tyle wzrosy, e obecnie proste rezerwy gospodar-
cze, jak koszt siy roboczej, ju si wyczerpay. Musimy
przestawi gospodark z modernizacji na innowacyj-
no. Jeeli tego nie dokonamy, po ustabilizowaniu
si systemu politycznego i prawnego na Wschodzie
wikszo inwestorw przeniesie produkcj z Polski
na Wschd.
Zuycie energii a warto miejsc pracy
Jako ciekawostk na poniszym wykresie zestawiono
zuycie energii w stosunku do PKB w danym kraju ze
rednim wynagrodzeniem w tym kraju (wykres 16).
Jak wida, w krajach, gdzie rednie wynagrodzenie
jest niskie, zuycie energii w stosunku do PKB jest
wysokie. Jak to wytumaczy? Duo energii zuywaj
te kraje, ktre posiadaj zakady przemysowe. Te za
wmidzynarodowym podziale pracy zlokalizowane
s w krajach, w ktrych wystpuj sprzyjajce warun-
ki do inwestowania, w tym take tania sia robocza.
W tych wanie krajach due zachodnie koncerny
globalne lokuj swoje energochonne zakady.
Z kolei bogate kraje czerpi zyski ze sprzeday do
mniej zamonych krajw innowacyjnych rozwiza,
patentw, projektw, usug IT, finansowych, marke-
tingowych. Przy takich czynnociach nie zuywa si
a tak wiele energii jak podczas dziaalnoci produk-
cyjnej.
Banki bogatych krajw poyczaj pienidze biednym
krajom i czerpi due korzyci rwnie z odsetek. Przy
takiej operacji nie zuywa si duo energii.
Przedstawiona zaleno potwierdza t oraz inne
tezy zawarte w niniejszym opracowaniu.

Wykres 16. Zuycie energii podzielonej przez PKB w wybranych pastwach (2012)
r. zarobki netto kg ekwiwalentu ropy
w euro na 1000 euro
40 000 800

35 000 700

30 000 600

25 000 500

20 000 400

15000 300

10 000 200

5 000 100

0 0
Bu R L P W S C S G M I W F H A D N B S
ga um itwa otw olsk gr ow zech ow recj alta Portu Hiszp rlan oc Wiel ran ola ust Finla ania iem elgi zwe Luks Norw
r ia u ni a a y acj
a y
en a ga an dia hy ka B cja ndi ria nd cy a cja em e
a ia lia ia ry a i a bu gia
t an rg
ia
rednie zarobki netto w euro zuycie energii podzielonej przez PKB (kg ekwiwalentu ropy na 1000 euro)

Opracowanie wasne na podstawie danych Eurostatu

11. rdo: www.wprost.pl/ar/283633/at-fabryka-w-tychach-to-nasza-gwiazda/ (16.03.2014)

FUNDACJA
32 POMYL O PRZYSZOCI
 powd 7
Polskie przedsibiorstwa
nie posiadaj efektu skali
Efekt skali polega na tym, e im wicej si pro-
dukuje i sprzedaje, tym cena produktu moe
by nisza. Dzieje si tak dlatego, e przy wikszej
produkcji i sprzeday mona taniej projektowa,
kupowa surowce, stosowa nowsze technologie
i automatyzowa linie produkcyjne oraz posiada
duo nisze jednostkowe koszty sprzeday. Korzyci
z efektu skali polegaj na efektywniejszym wykorzy-
staniu dbr.
Przykad 1
Efekt skali najlepiej zobrazuje nam przykad z tak-
swkarzem, ktry chce zaoferowa usug transportu
z Nowego Scza do Krakowa. Jeeli bdzie mia tylko
jednego klienta, to ten za usug bdzie musia zapa-
ci 300 z. Jeli znajdzie dodatkowo dwie inne osoby
na ten kurs, to bdzie mg wzi od nich nie po 100z,
ale nawet po 120 z. Jak wida, efekt skali spowodu-
je, e usuga takswkarza bdzie tasza dla klienta,
a takswkarzowi bdzie atwiej zdoby nowych klien-
tw. Dodatkowo takswkarz bdzie mg wicej za-
robi, a jeeli zatrudnia kierowc, to bdzie mg mu
wicej zapaci.
Jeli przedsibiorstwo posiada efekt skali, to jego
produkty mog by wyranie tasze, a tym samym
bardziej konkurencyjne. To jeszcze bardziej powik-
sza efekt skali i przedsibiorca ma rodki na podwyki
wynagrodze.
W dzisiejszej niezwykle konkurencyjnej gospodarce
rozwj firm i uzyskiwanie korzyci z efektu skali jest
warunkiem niezbdnym do utrzymania si przed-
sibiorstwa na rynku. Konieczno walki o efekt skali
wymusza rozwj firm. Zwikszona sprzeda sprawia,
e przedsibiorca uzyskuje jeszcze wiksze korzyci
z tytuu efektu skali, w ten sposb moe podnie
wynagrodzenia, nie tracc konkurencyjnoci.
W wikszoci gazi gospodarki efekt
skali odgrywa due znaczenie, szcze-
glnie w biznesie podstawowym (proro-
zwojowym).
Aby korzysta z efektu skali, przedsibiorstwo musi
posiada duy rynek zbytu na swoje produkty. Wie-
le obecnych midzynarodowych koncernw stao
si firmami globalnymi dziki temu, e mogy rozwi-
ja sprzeda na swoich duych rodzimych rynkach
w czasach, kiedy dostp do tych rynkw by ograni-
czony dla ich zagranicznych konkurentw. Zchwil,
kiedy gospodarka wiatowa stawaa si globalna, fir-
my te korzystay ju z efektu skali, jaki osigny na
swoich rodzimych rynkach. Miay z tego powodu
nisze koszty, a zatem nisze ceny produktw mo-
gy wic bez przeszkd rozwija dziaalno w innych
krajach i jeszcze bardziej powiksza swj efekt skali.
S brane, w ktrych koncern posiadajcy efekt skali
moe mie duo nisze koszty (ponad 20%) ni jego
mniejsi konkurenci. W takiej sytuacji nowym, polskim
firmom trudno jest konkurowa z ich zagranicznymi
gigantami. Z powodu braku efektu skali ponosz one
duo wysze koszty, przez co nie zawsze mog by
konkurencyjne za granic (wykres 17).
Polska jest duym krajem i w wielu branach polskie
firmy byyby w stanie uzyska odpowiednie korzyci
z efektu skali, oferujc produkty na naszym rodzimym
rynku. To umoliwioby im nastpnie zagraniczn
FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
33
 Wykres 17. Porwnanie obrotw polskich rm i ich zagranicznych konkurentw. Obrt w 2013 r. w tys. euro
75 175 800
42 500
60 676
Mokate Nestle Grupa INCO
(Ludwik)
ekspansj i dao szans na budowanie dobrobytu
w naszym kraju. Do tego potrzebna jest jednak wia-
domo polskich konsumentw i zrozumienie zasad
funkcjonowania globalnej gospodarki wolnorynko-
wej. Czsto zamiast wspiera polsk wsplnot eko-
nomiczn, powikszamy efekt skali zachodnich kon-
kurentw naszych rodzimych firm.
Nisze koszty pracy w Polsce nie s w stanie
zrekompensowa rodzimym firmom przewagi
osiganej przez ich zachodnich konkurentw,
korzystajcych z efektu skali.
Przykad efektu skali w badaniach i rozwoju
Wyobramy sobie, e na rynku konkuruj dwie firmy:
jedna polska (P) posiadajca 10% udziau w rynku eu-
ropejskim i druga zagraniczna (Z) posiadajca 70%
udziau w tym rynku. Obie firmy zamierzaj wprowa-
dzi do oferty wysoko zaawansowany i innowacyjny
produkt. Aby taki produkt wprowadzi na rynek, na-
ley wyda okoo 5 mln z na badania i rozwj (koszty
konstruktorw, badania patentowe, prototypy). Oce-
niamy, e taki produkt bdzie na rynku funkcjonowa
5 lat, a po tym okresie trzeba bdzie zastpi go no-
wym, bardziej innowacyjnym rozwizaniem. W tym
okresie firma polska (P) ze wzgldu na niski udzia
w rynku sprzeda ten produkt w iloci 100 000 szt.,
natomiast firma zagraniczna w iloci 700000 szt. Jak
koszt bada i rozwoju przeoy si na cen produktu:
Firma P = 5 000000 z/ 100000 szt. = 50 z/szt. tyle
w cenie jednego produktu oferowanego przez produ-
centa P bdzie wynosi koszt bada i rozwoju.
Firma Z = 5000000 z/700000 szt.= ok. 7 z tyle
w cenie jednego produktu oferowanego przez produ-
centa Z bdzie wynosi koszt bada i rozwoju.
FUNDACJA
34 POMYL O PRZYSZOCI
101 783 900
30 028 000 31 743 000
758 120 270 369
Unilever LOT Lufthansa Polpharma Glaxo Smith Kline
Opracowanie wasne na podstawie danych nasowych rm
Jak wida, firma wiksza (Z) bdzie w stanie ofero-
wa ten produkt o co najmniej 43 z taniej, gdy o tyle
w cenie jednostkowej produktu bdzie miaa niszy
koszt bada i rozwoju. Korzy t uzyska dziki temu,
e posiada duo wiksz sprzeda.
Przykad efektu skali w reklamie
Porwnajmy wydatki na reklam dwch sieci han-
dlowych dziaajcych na terenie naszego kraju:
portugalskiej Biedronki i polskiej sieci Piotr i Pawe.
Biedronka posiada w Polsce okoo 2400 sklepw,
natomiast Piotr i Pawe tylko 104 punkty sprzeday
(23 razy mniej). Jeeli obie te sieci wydadz na ogl-
nopolsk reklam w telewizji 1 milion z, to koszt tej
reklamy przypadajcy na jeden sklep wyniesie odpo-
wiednio ok. 400 z dla Biedronki i 9600 z dla jednego
sklepu Piotr i Pawe. eby pokry koszty tej reklamy,
jeden sklep Biedronki bdzie musia wypracowa
400 z dodatkowej mary, natomiast jeden sklep sieci
Piotr i Pawe - 9600 z. Przeoy si to na ceny produk-
tw oferowanych w tych sieciach i wynagrodzenia.
Podobne korzyci z tytuu efektu skali mona osi-
gn m.in. przy zakupach, produkcji, dystrybucji,
a take logistyce czy reklamie.
Kto powie: Dlaczego polska firma nie wemie kre-
dytu i nie zainwestuje w powikszanie rynku zbytu?
Wtedy osignie przecie efekt skali w sprzeday?
Takie rozumowanie mogoby sprawdzi si na roz-
proszonym rynku, na ktrym konkuruje ze sob wielu
producentw. Jednake w wikszoci przypadkw
nasze polskie firmy konkuruj z kilkadziesit razy
wikszymi od siebie koncernami z Europy Zachod-
niej. Jak na prb powikszenia rynku przez polskie-
go producenta zareaguj konkurenci? Przeznacz
dwa razy wicej rodkw na reklam i zniweluj dzia-
ania naszej rodzimej firmy. W efekcie polska firma nie
osignie zamierzonego celu i zostanie z dugami.
 powd 8
Decyzje zakupowe
polskich konsumentw

Przykad: PKB = konsumpcja w Polsce + eksport import

Wyobramy sobie, e w danej wsplnocie ekonomicz-
nej pracuj architekt i takswkarz. Jeli ten drugi zleci Z podanej
d j defi
d finicji
i ji PKB wynika,
ik e wszystko,
tk co po-
zaprojektowanie domu architektowi z innej wspl- chodzi z importu i zostaje skonsumowane w Polsce,
noty gospodarczej, to nie tylko rodzimy architekt da nam zerowy wzrost PKB. Oczywicie wana jest
straci prac, ale i takswkarz. Stanie si tak dlatego, wymiana handlowa z zagranic, tyle e Polska cigle
e architekt z jego wsplnoty gospodarczej nie bdzie za duo importuje, zbyt mao eksportuje, a przecie
mia pienidzy, eby korzysta z jego usug taksw- jeszcze trzeba spaca dugi zagraniczne wraz z od-
karskich. setkami oraz wypracowa rodki na poczet wypro-
wadzanych z Polski dywidend zagranicznych inwe-
storw.

Konsumowanie produktw z importu Podobnie, lecz w mniejszym zakresie, jest w przypad-

lub produkowanych w Polsce przez za-
graniczne koncerny ogranicza wzrost
polskiego PKB, czyli rednie, krajowe
wynagrodzenie.
ku kupowania przez polskich konsumentw towa-
rw wyprodukowanych w naszym kraju przez zagra-
niczne koncerny. W takich produktach znaczna cz
wartoci dodanej pochodzi z importu, z czego 5-30%
stanowi koszty korporacyjne (koszty zarzdzania,

Rysunek 3. Przykadowa struktura kosztw produkcji w cenie fabrycznej produktu

3% zysk
15% koszty korporacyjne
4% kosztyy nansowe i podatki
3% amortyzacja
12% koszty osobowe

63% koszty materiaw i energii

FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
35
 opaty licencyjne, nadzr technologiczny, finansowy,
odsetki od kredytw wewntrznych). Innymi sowy
inwestorzy zagraniczni sprzedaj do swoich spek
produkcyjnych zlokalizowanych w mniej zamonych
krajach innowacyjne rozwizania, patenty, licencje,
usugi IT, finansowe, marketingowe. Jak to si odbywa?
1. Spka matka obcia produkcyjn spk crk fak-
turami za ww. usugi, co moe stanowi od 5 do 30%
ceny produktu, a spka crka sama sprzedaje produkt
na rynku.
2. Spka produkcyjna, zlokalizowana w Polsce, sprze-
daje produkt do spki matki (np. do Danii). Nastp-
nie spka matka odsprzedaje ten produkt do swojej
spki dystrybucyjnej w Polsce z narzutem (np. 30%),
a spka dystrybucyjna oferuje produkt polskim klien-
tom. Uzyskane w ten sposb rodki zagraniczne kon-
cerny odprowadzaj do rodzimego kraju i wwczas
pacimy najdroszy dla nas podatek (tzw. podatek od
biedy), ktry nigdy do nas nie wrci.
Przykadow struktur kosztw produkcji w cenie
jednostkowej produktu pokazano na rysunku 3.
Dziaalno inwestorw zagranicznych pozytywnie
wpywa na wzrost polskiego PKB, jeli warto wy-
produkowanych przez nich w Polsce towarw, wy-
eksportowanych nastpnie za granic, jest wiksza
w porwnaniu z wartoci towarw sprzedanych na
rynku krajowym (porwnujc warto dodan).
Reasumujc: jeli za zarobione w kraju pienidze kon-
sumujemy towary z importu, pomniejszamy w Pol-
sce PKB (portfel narodowy). Podobnie dzieje si, jeli
kupujemy produkt zawierajcy znaczn ilo warto-
ci dodanej z importu.
To my konsumenci, kupujc okrelo-
ne towary, decydujemy o tym, ktry
z krajw (nasza czy te inna ekonomicz-
na wsplnota) stanie si zamoniejszy
i bdzie si rozwija.
R i to my konsumenci
Rwnie k id
decydujemy
d j o tym, czy
bd tworzone miejsca pracy w Polsce czy za grani-
c. Take od nas samych, konsumentw, zaley, ktre jako naszych rodzimych produktw i umoliwi kon-
fabryki w Polsce bd zamykane. Decyzje zakupowe
polskich konsumentw maj najwikszy wpyw na
redni wynagrodze w Polsce, a tym samym na po-
FUNDACJA
36 POMYL O PRZYSZOCI
ziom ycia kadego z nas. Czsto jestemy zmuszeni
do wyborw produktw zagranicznych, gdy nie ma
ich w ofercie polskich firm (benzyna, samochody).
Tym bardziej tam, gdzie jest to moliwe, powinnimy
wybiera produkty polskich producentw i kupowa
w polskich sieciach sprzeday.
Przykad 1
Kowalski myli: mao zarabiam, wic musz kupi
najtaszy produkt i tam, gdzie jest najtaniej. By
moe w tym samym czasie inny Polak rwnie podej-
muje decyzj zakupow. Mylc podobnie jak Kowal-
ski, nie kupi on produktu, ktry Kowalski wytwarza.
Wybierze taszy, zaimportowany z kraju o jeszcze
niszych kosztach pracy ni w Polsce. W konsekwencji
firma Kowalskiego upadnie, a on straci prac.
Jeeli jako czonkowie jednej wsplnoty ekonomicz-
niej nie bdziemy kupowali produktw, ktre sami
wytwarzamy, moemy doprowadzi do sytuacji,
w ktrej nikt z nas nie bdzie mia pracy. Wwczas
nie bdzie sta nas na zakup nawet tych najtaszych
produktw w najtaszych sieciach. Postpujc w ten
sposb, sami stawiamy siebie w gronie najmniej za-
rabiajcych pastw.
Musimy przy tym pamita rwnie
o tym, e to my wydajemy swoje pieni-
dze i zakup musi by dla nas opacalny.
Aby mc jednak t opacalno wyliczy,
musimy pozna zasady ekonomii oby-
watelskiej i uwzgldni wszystkie war-
toci.
Trzeba rwnie zwrci uwag na rnic pomidzy
importem konsumpcyjnym a importem inwestycyj-
nym (produkcyjnym), czyli zakupem zagranicznych
surowcw, maszyn, technologii wykorzystywanych
w krajowej produkcji. Import ten jest konieczny do
naszego rozwoju gospodarczego, a czsto nowocze-
snych technologii czy niektrych surowcw w Polsce
nie mona kupi.
Tylko korzystanie z najnowoczeniejszych technologii
i najlepszych surowcw pozwoli zachowa wysok
kurowanie polskich produktw na rodzimym i zagra-
nicznych rynkach.
Jeli w Polsce chcemy wicej zarabia, wiksz wag
musimy przywizywa do wydawania naszych pie-
nidzy. Przy decyzjach zakupowych nie tylko wy-
bieramy dla siebie produkt, lecz take decydujemy
o tym, w ktrym kraju bd powstawa nowe miej-
sca pracy, a co za tym idzie bd te wysze zarobki.
Przykad 2
Dla Niemcw kupowanie rodzimych produktw jest
na tyle istotne, e w niektrych branach wprowa-
dzono specjalne oznakowanie towarw. Oznakowa-
nie to potwierdza, e produkt zosta niemale w ca-
oci wykonany w Niemczech i jest w nim gwnie
niemiecka warto dodana. Za produkty opatrzone
takimi znakami niemieccy klienci s w stanie zapa-
ci kilkakrotnie wicej ni za produkty importowane.
Przykadowo w brany drobiarskiej funkcjonuje cer-
tyfikat 5D 5 razy Deutschland. Niemiecki klient, za-
kupujc wyrb drobiarski (np. g) oznaczony tyme
certyfikatem, moe mie pewno, e wszystkie pro-
cesy produkcyjne zwizane z tym produktem zosta-
y zrealizowane w Niemczech (g jest pochodzenia
niemieckiego, wyklua si i bya hodowana w Niem-
czech, karmiona niemieck pasz oraz przetworzo-
na i przygotowana do sprzeday w niemieckim za-
kadzie produkcyjnym).
Przykad 3
O tym jak odmienne podejcie do gospodarki maj
mieszkacy zamonych krajw Europy Zachodniej
moe wiadczy zachowanie mieszkacw Francji
po tym jak francuskie media ujawniy romans pre-
zydenta Francois Hollande ze znan aktork. Za-
skakujce jest to, co w medialnych doniesieniach
byo najwaniejsze dla mieszkacw Francji. Ot
Francuzw oburzaa nie tyle niewierno gowy pa-
stwa wobec swojej partnerki, a... wobec francuskiej
motoryzacji. Okazao si bowiem, e na spotkania
z aktork prezydent Hollande wymyka si trjkoo-
wym skuterem marki Piaggio, ktre produkowane s
pod wosk Piz. We Francji produkuje si natomiast
skutery Peugeot. Fakt ten na tyle zbulwersowa pro-
ducentw francuskich jednoladw, e pono wysali
do Paacu Elizejskiego specjalny list, w ktrym przy-
pomnieli Prezydentowi, e na zajmowanym stano-
wisku w kadej sytuacji powinien pamita o promo-
waniu i wspieraniu francuskiej gospodarki...
Wanym dla naszej gospodarki, a wic i dla zasob-
noci naszego narodowego portfela jest nie tylko to,
przez kogo produkt zosta wyprodukowany, ale te
u kogo kupujemy.
Cena kadego produktu zawiera okrelone koszty
sprzeday (rednia ok. 30%), w ktrej take zawarte s
koszty korporacyjne. Gdy wydajemy nasze pienidze
w zagranicznych sieciach handlowych, cz zmary
sprzedawcy odpywa do innych krajw. W przypadku
gdy nabywamy produkt w rodzimych sklepach, sie-
ciach handlowych, to te pienidze obrc si wicej
razy w naszej wsplnocie, dajc wicej miejsc pracy,
powikszajc PKB oraz wpywy do budetu naszego
pastwa.
Wicej na ten temat na stronie www.inteligentyportfel.pl.
FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
37
 powd 9
Saldo eksportu
i importu Polski
jest niekorzystne

Wykres 18. Saldo eksportu importu w wybranych krajach europejskich

w przeliczeniu na jednego mieszkaca (2013 r.)
EURO

8000

7000

6000

5 000

4 000

3 000

2000

1000

-1000
Norwegia

Irlandia

Szwajcaria

Holandia

Dania

Szwecj

Niemcy

Sowenia

Czechy

Hiszpania

Wochy

Sowacj

Belgia

Polska

Litwa

Bugaria

Rumunia

Finlandia

Grecj
otwa

ca
ca

ca

Opracowanie wasne na podstawie danych Eurostatu

napyway pienidze. Rwnoczenie powinnimy roz-

PKB = konsumpcja + (eksport import)
+ inwestycje + wydatki rzdowe sdnie ogranicza import konsumpcyjny. Dotyczy to
zarwno konsumentw, jak i decydentw. Wymiana
handlowa pomidzy pastwami jest bardzo potrzeb-
Dane statystyczne dowodz, e zarobki na, jednak to te kraje s bogate, ktre maj dodatnie
s wysokie w tych krajach, ktre posia- saldo eksportu i importu. Na ten wynik musi praco-
daj znaczn przewag eksportu nad wa cae spoeczestwo.
importem, a niskie w krajach, ktre wi-
cej importuj. Import jest bardzo dobry, ale wwczas, kiedy su-
y rozwojowi eksportu. My cigle jako kraj jestemy
zmuszeni importowa technologie, komponenty,
Aby rednia wynagrodze w Polsce bya wysza,
i wiele innych rzeczy, ale eby mc za nie zapaci,
powinnimy bardziej wspomaga eksport towarw
trzeba import zrwnoway eksportem.
i usug, take tych sprzedawanych w Polsce zagra-
nicznym turystom. Wane jest, aby do naszego kraju

FUNDACJA
38 POMYL O PRZYSZOCI
W ostatnich latach nasz kraj rozwija si m.in. dziki
trzem rdom dochodu: (1) rodkom unijnym, (2) za-
duaniu si w zagranicznych bankach, (3) napywo-
wi rodkw zarobionych przez Polakw pracujcych
za granic. Niestety, te krtkofalowe rezerwy ju si
wyczerpuj. Jeeli chcemy dugotrwaego stabilnego
wzrostu, musimy postawi na rozwj rodzimych firm
globalnych, ktre s w stanie eksportowa i podbija
gospodarczo inne kraje.
Warto zauway take, e poprawa bilansu handlo-
wego Polski, jak obserwujemy w ostatnich latach,
wynika w duej mierze z eksportu produktw rolnych
na Wschd. Obecna sytuacja w tym regionie oraz
zwikszony dug frankowiczw mog t tendencj
wzrostow zatrzyma.
W kadym zamonym kraju przychylniej traktowane
s przedsiwzicia biznesowe, ktre przyczyniaj si
do rozwoju eksportu (biznes podstawowy), w po-
rwnaniu z tymi, ktre zajmuj si importem czy te
dystrybucj produktw tylko wewntrz danej wspl-
noty (biznes wtrny). To zrnicowanie przejawia
si przede wszystkim w rozliczeniach podatkowych,
dostpie do infrastruktury (tasze tereny pod inwe-
stycje), czasem take w bezporednich dopatach do
eksportu pochodzcych z budetu pastwa.
Czsto te rzdy krajw zamonych angauj si
w zdobywanie zagranicznych kontraktw dla krajo-
wych koncernw. Ambasadorzy tych pastw nie tyl-
ko peni funkcje dyplomatyczne, ale rwnie wspo-
magaj biznes rodzimy w dziaalnoci na danym
rynku.
Przykad:
Amerykaski prezydent przyjecha w roku 2011 do
Polski, aby budowa dobry klimat wok planw wy-
dobywania w naszym kraju gazu upkowego. Ley to
w interesie amerykaskich firm, dysponujcych od-
powiedni technologi wydobywcz.
Obecnie znaczn cz wartoci eksportu Polski
tworz koncerny zagraniczne, ktre w naszym kraju
ulokoway swoje linie montaowe lub zakady pod-
wykonawcze. Poniewa stajemy si krajem, w ktrym
wzrasta koszt pracy, firmy zagraniczne stopniowo
bd przenosi produkcj tam, gdzie znajd tasz
si robocz, np. do Indii czy na Ukrain. Podobnie
moe sta si z polskim rolnictwem.
Kraje zamone osigaj znaczn prze-
wag eksportu nad importem, poniewa
oferuj produkty, ktrych nie posiadaj
kraje ubosze.
Dodatkowo produkty te zyskuj ochron przed kon-
kurencj z mniej rozwinitych pastw w postaci pra-
wa patentowego czy praw autorskich (np. programy
komputerowe). Do tego dochodz inne czynniki: sia
marki, efekt skali, wasna sie dystrybucji na wiecie
i taszy kapita.
Polskie firmy, nie majc tych atutw gwnie ze
wzgldw historycznych, nie zawsze s w stanie
sprosta konkurencji zachodniej, mimo stosunkowo
niskich kosztw pracy. W takiej sytuacji powinny mc
liczy na wsparcie ze strony wsplnoty, aby mogy na
polskim rynku pozyska kapita i osign efekt skali,
ktry potem da im szans do walki na trudniejszych
zagranicznych rynkach. Tymczasem nie tylko go nie
otrzymuj, ale bywa, e s niszczone przez urzdni-
cz machin. Przykadem tego s losy takich firm, jak
Optimus S.A., JTT Computer, czy przedsiwzicia Sie-
dem Dolin.
FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
39
 powd 10
p
Innowacyjno Polakw
nie przekada si na rozwj
gospodarczy Polski
Wykres 19. Liczba zoonych przez rmy wnioskw o przyznanie patentu europejskiego na 1 mln mieszkacw (2013)
w porwnaniu do rednich rocznych zarobkw netto (2013)
EURO Liczba
45 000 1200

40 000
1000
35 000

30 000 800

25 000
600
20 000

15 000 400

10 000
200
5 000

0 0
Polska Sowacja Czechy Hiszpania Wielka Holandia Szwecja Szwajcaria
Brytania

Roczne zarobki netto w euro

Liczba wnioskw o przyznanie patentu europejskiego na mln mieszkacw

Opracowanie
p wasne na podstawie
p danych
y Eurostatu i Europejskiego
p j g Urzdu
Patentowego
g

Innowacyjno gospodarki definiowana jest jako Na wykresie 19 zestawiono:

zdolno i motywacja przedsibiorcw do prowa-
dzenia bada naukowych rozwijajcych produkcj,
do poszukiwania nowych rozwiza, pomysw
i koncepcji. Innowacje w gospodarce prowadz do
tworzenia nowych produktw, do ulepszania tech-
nologii, zwikszenia efektywnoci i tym samym do
zwikszenia konkurencyjnoci gospodarki wobec
innych krajw12. Jak mierzy innowacje? Nie istnieje
jeden uniwersalny sposb pomiaru innowacyjno-
ci, cho w jej analizie moemy posuy si takimi
danymi, jak: wydatki przedsibiorstw na badania i roz-
wj czy te ilo zoonych wnioskw patentowych.
liczb zoonych wnioskw o przyznanie patentu
europejskiego przez firmy z poszczeglnych euro-
pejskich krajw,
rednie roczne zarobki netto w danym kraju.
Jak wida, im wysza liczba wnioskw o przyznanie pa-
tentu europejskiego przypadajca na milion mieszka-
cw danego kraju, tym wysze s ich zarobki.
Dlaczego tak jest?
Dziki innowacyjnym rozwizaniom i wynalazkom, przed-
sibiorstwa mog zdobywa przewag konkurencyjn

12. rdo: http://www.instytutobywatelski.pl/wp-content/uploads/2014/04/Analiza_Innowacyjno%C5%9B%C4%87_27-02.pdf (26.02.2015)

FUNDACJA
40 POMYL O PRZYSZOCI
i oferowa swoje produkty droej nie tylko w rodzi-
mym kraju, ale i za granic. Za nowatorskie, nieznane
wczeniej rozwizania klienci s w stanie wicej za-
paci, co powoduje, e bogaci si zarwno firma, jak
i wsplnota ekonomiczna, do ktrej ta firma naley.
Dzisiaj produkty mao zaawansowane technologicz-
nie i odbiegajce innowacyjnoci od konkurencji
automatycznie przegrywaj sw atrakcyjnoci. Std
tak wane jest cige rozwijanie swojej firmy, wdraa-
nie nowych patentw oraz unowoczenianie swych
produktw. Mwic o innowacyjnoci, warto pami-
ta, e aby sprzedawa innowacyjny produkt i mie
z tego tytuu korzyci, trzeba mie odpowiedni rynek
zbytu, czyli tzw. efekt skali.
Zestawione na wykresie dane pokazuj, e Polska zna-
czco odbiega innowacyjnoci od innych pastw
Europejskich. Liderami w tym gronie s: Szwecja, Fin-
landia, Dania, Niemcy i Wielka Brytania.
Czy oznacza to, e my, Polacy, jestemy mao kreatyw-
ni, innowacyjni i pomysowi? Na kiepski wynik naszej
ekonomicznej wsplnoty skada si kilka czynnikw.
1. Do niedawna w polskiej gospodarce dominowa-
y firmy pastwowe, dla ktrych prace badawcze
wykonyway m.in. wysze uczelnie. Uniwersyteckie
i politechniczne instytuty naukowe nadal pozosta-
y kuniami wynalazkw, jednak nie ma w Polsce
firm, ktre mogyby zainwestowa w produkcj
tych innowacyjnych rozwiza. Takie rozwizania
maj wpyw na gospodark dopiero wtedy, kiedy
kto je kupi.
2. Polskie przedsibiorstwa, czsto walczce o prze-
trwanie, z reguy nie prowadz wasnej dziaalnoci
naukowo-badawczej. Na posiadanie kosztownych,
wasnych dziaw bada i rozwoju mog sobie po-
zwoli wycznie due, globalne firmy. Tego rodza-
ju krajowych przedsibiorstw jest w Polsce niewiele.
3. Patentowanie innowacyjnych rozwiza stao si
domen midzynarodowych korporacji, ktrych
centra badawczo-rozwojowe pozostaj w kraju
pochodzenia firmy. Midzynarodowe koncerny, in-
westujc w Polsce, wykorzystuj przede wszystkim
tylko nasz, tani si robocz.
4. W Polsce najbardziej innowacyjne gazie prze-
mysu zdominowane s przez zagraniczne kon-
cerny. Dziki innowacjom przedsibiorstwa mog
obnia koszty pracy i podnosi wynagrodzenia
bez podnoszenia cen swoich produktw. Polskim
firmom pozostaa przewanie sfera usug lub dzia-
alno w obrbie biznesu wtrnego, w ktrym
moliwoci patentowania s duo mniejsze. Firmy
z grupy biznesu wtrnego najczciej tylko korzy-
staj z najnowszych rozwiza, s wic ich konsu-
mentami i za nie pac.
Przykad:
Sklep korzysta z kasy fiskalnej najnowszej technolo-
gii, ale nie zajmuje si jej konstruowaniem. To jest za-
danie producenta kas.
Gabinet fryzjerski moe korzysta z najnowszych su-
szarek i kosmetykw, ale innowacyjne rozwizania
czy receptury s wasnoci producentw suszarek/
kosmetykw.
5. Polacy s postrzegani jako nard pomysowy, spryt-
ny i pracowity. Polscy specjalici pracujcy w zagra-
nicznych korporacjach nierzadko s autorami in-
nowacyjnych rozwiza, ktre staj si wasnoci
pracodawcy i zgaszane s w urzdzie patentowym
kraju pochodzenia koncernu.
6. Due iloci patentw w krajach zamonych bywaj
konsekwencj uywania prawa patentowego jako
instrumentu antykonkurencyjnego. Silne zachod-
nie koncerny, nastawione na agresywn konkuren-
cj, bardzo czsto patentuj rozwizania niemajce
znamion wynalazczoci, okrelane mianem paten-
towych mieci. Zmusza to krajowe, innowacyjne
firmy do powicania czasu i pienidzy na wyjania-
nie patentowych zawioci. W tym czasie z obawy
o posdzenie o kopiowanie wynalazku nie mog
wprowadza do produkcji rozwiza zablokowa-
nych zgoszeniami patentowymi. Nie zarabiaj
wic, a przeciwnie, ponosz dodatkowe koszty. Tra-
c na tym i krajowe przedsibiorstwa, i caa wspl-
nota ekonomiczna. Midzynarodowe koncerny
w swoim dorobku patentowym mog posiada
nawet do 80% takich mieci patentowych. Mog
sobie na to pozwoli, gdy maj skumulowany od
lat kapita i je na to sta. Praktyka taka jest dla nich
opacalna, gdy w ten sposb ograniczaj rozwj
FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
41
 mniejszym konkurentom i przez to mog sprzeda- To przede wszystkim o nie powinna zabiega Polska.
wa droej swoje produkty. Musimy skupi si na rozwoju rodzimych firm, aby te
miay coraz wiksze znaczenie na wiecie.
Powysze tezy znajduj potwierdzenie w danych
Za nowatorskie, nieznane wczeniej roz- statystycznych. W Polsce na badania i rozwj wydaje
wizania bd usugi klienci s w stanie si tylko 18 euro na jednego mieszkaca, tymczasem
wicej zapaci. Powoduje to, e bogaci rednia UE to 302 euro na mieszkaca. W Niemczech
si zarwno firma, jak i wsplnota eko- wydawane jest a 534 euro na mieszkaca, a w Fin-
nomiczna, do ktrej ta firma naley. landii a 907 euro na mieszkaca13. Polacy, ktrzy
Dlatego innowacyjno jest jednym ze konsumuj produkt zagraniczny, wpywaj za rozwj
rde dugoterminowego wzrostu go- innowacyjnoci w tych krajach i wspieraj tworzenie
spodarczego i wicego si z tym trwa- ciekawych i lepiej patnych miejsc pracy za granic.
ego wzrostu zamonoci.
Biorc pod uwag statystyk, mona przyj,
e jeli zmieni si w Polsce klimat do tworzenia
Klient chtnie zapaci za co nowego, ciekawego, i rozwoju rodzimych firm globalnych, dopiero
wyjtkowego. Tym samym zapaci za prac konstruk- wwczas bdziemy mogli mwi o wzrocie in-
torw i naukowcw, dajc im wysokie pensje. Jeeli nowacyjnoci. Wtedy nastpi wzrost gospodar-
kraj jest kreatywny, to posiada take wicej dobrze czy kraju, a tym samym wzrosn nasze wyna-
patnych stanowisk pracy, np. dla naukowcw, rzecz- grodzenia. Wiele zaley te od konsumentw.
nikw patentowych. Za ich prac paci klient, kupujc
produkty firm globalnych.

Innowacyjny produkt podlega ochro-

nie patentowej i inne firmy, mniej za-
mone, nie mog go produkowa bez
zapaty kosztownej licencji. Mniejsze,
biedniejsze firmy mog jedynie wytwa-
rza znane ju wersje produktw, czyli
takie, ktre wytwarzaj wszyscy rw-
nie Chiczycy, Hindusi, Wietnamczycy
i inni. Dla takich produktw istotna jest
niska cena, wic wytwarza si je w kra-
jach, w ktrych s niskie koszty pracy
i niskie wynagrodzenia.

W przypadku Polski rozwj kraju poprzez tworzenie

zachodnich montowni wyczerpa si, bo na tyle pod-
niosy si nasze wynagrodzenia, e przestalimy by
konkurencyjni w stosunku do Chin i, w przyszoci,
do Ukrainy. Musimy wic konkurowa innowacyj-
noci. Naley pamita, e najwiksz innowacyj-
no s w stanie generowa rodzime firmy globalne.

13. rdo: Wypowied podczas debaty Polska gospodarka 25 lat po transformacji, Puls Biznesu, Jacek Krawiec, Warszawa (22.05. 2014)

FUNDACJA
42 POMYL O PRZYSZOCI
 powd 11
Nasza polska wsplnota
gospodarcza paci wysokie
odsetki od zacignitego
przez pastwo dugu
czne wydatki z budetu pastwa polskiego w roku
2013 wyniosy 321 mld z. W tym samym roku docho-
dy podatkowe i niepodatkowe osigny kwot 279
mld z, czyli polski rzd o wiele wicej wydaje w sto-
sunku do dochodw, ktre posiada. Rnica wynosi
42 mld z s to pienidze, ktre rzd musi poyczy,
gwnie emitujc obligacje pastwowe. Wwczas
musi spaci nie tylko to, co poyczy, ale take odsetki
i prowizje za moliwo korzystania z otrzymanych
rodkw.
Jaki wpyw na nasze wynagrodzenia ma polskie za-
duenie? Na wykresie 20 zestawiono warto za-
duenia publicznego Polski w latach 2002-2014.
1021
Jak wida, na koniec 2014 roku oficjalne zaduenie
Polski przekroczyo 1 bilion z. Pytanie, czy to jest duo.
Kwota tego zaduenia ponad trzykrotnie przewy-
sza roczne przychody naszego pastwa
(w roku 2013 wydatki z budetu pastwa wyniosy
321 mld z).
Na obsug tego dugu (odsetki i prowizje) nasze
pastwo musi wyda rocznie mniej wicej tyle, ile
wynosz dochody z podatku PIT
(w roku 2013 dochody pastwa z podatku PIT wyniosy
53 mld z, a obsuga dugu kosztowaa blisko 43 mld z).
Dug publiczny Polski w stosunku do PKB jest co
najmniej 30% wikszy ni rednia dla innych no-
wych krajw UE
(w 2013 procentowy udzia zaduenia pastwa polskiego

Wykres 20. Dug publiczny w Polsce (mld z) w PKB wynosi 56%, natomiast rednia dla nowych krajw
882

czonkowskich wynosia 44%).

840
815
748
670
597

W czasach PRL-u Edward Gierek zaduy Polsk na

527
506
466

40mld dolarw. W ostatnich latach na tak sum Pol-

431
408
352

ska zadua si w skali roku. Ekonomici bij z tego

powodu na alarm (licznik Balcerowicza, www.dug-
publiczny.org.pl).
2002 2003 2004 2005 2006 2007 2008 2009 2010 2011 2012 2013 2014

rdo: (1) Opracowanie wasne na podstawie danych MF do 2013, (2) za rok 2014 Prezentowane powyej dane dotycz tzw. jawnego
warto za: www.dlugpubliczny.org.pl
(oficjalnego) dugu publicznego, a wic zacignitych

FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
43
 przez pastwo i samorzdy zobowiza finansowych znaczy, e inne pastwa z reguy zacigaj dugi we
wobec osb prywatnych i rozmaitych instytucji (kra- wasnych bankach. Poyczone, a potem oddane pie-
jowych i zagranicznych). nidze pozostaj wic w ich wasnej wsplnocie eko-
Warto wiedzie, e na pastwach i spoeczestwach nomicznej.
spoczywa take ukryty dug publiczny, czyli ustawo-
we zobowizania pastwa do przyszych wydatkw.
Wedug szacunkw Forum Obywatelskiego Rozwoju Polska zaciga dugi w zagranicznych
ukryty dug stanowi 193% PKB, czyli ponad 3 biliony bankach. Pienidze, ktre bdziemy mu-
zotych. W przeliczeniu na jednego obywatela pracu- sieli odda wraz z odsetkami, trafi wic
jcego w polskiej gospodarce ukryty dug publiczny do innych wsplnot ekonomicznych.
wynosi okoo 240 tys. z14.

Niestety, w Polsce politycy zaduajc kraj, kupuj so-

bie chwilow wadz, nie patrzc na przyszo pa- Ile kosztuje nas zaduenie?
stwa.
Jak ksztatuje si warto oficjalnego zaduenia Polski
Oprocentowanie dugu w przeliczeniu na pracownika wytwarzajcego PKB?
Tabela 3
W przekazach medialnych podkrela si, e wszystkie Dug publiczny Polski w roku 2014 1021 mld z
kraje s zaduone, niektre nawet bardziej ni Polska.
Zatrudnienie w gospodarce narodowej 13 mln osb
Pamitajmy jednak, e obligacje krajw stojcych na
Dug publiczny na 1 zatrudnionego
wyszym poziomie rozwoju gospodarczego s niej 78,5 tys. z
w gospodarce narodowej
oprocentowane. Na przykad oprocentowanie nie-
Roczny koszt obsugi dugu 43 mld z
mieckich obligacji na koniec grudnia 2014 roku wy-
nosio 0,59%, natomiast polskich 2,55%. Roczne koszty obsugi tego dugu na
1 zatrudnionego w gospodarce 3,3 tys. z
narodowej (tylko odsetki bez spaty dugu)
W porwnaniu z Niemcami my, Polacy, pacimy pra-
wie pi razy wiksze odsetki za zacignite dugi. Nasz jawny dug publiczny wynosi ponad 1 bilion z.
Jestemy oceniani jako kraj mniej wiarygodny w sen- Na jego spat zarabia wycznie sektor gospodarczy,
sie moliwoci spaty zaduenia. Naley przy tym za- w ktrym zatrudnionych jest 13 mln obywateli.
8,42

Wykres 21. Oprocentowanie dugoterminowych obligacji (stan na grudzie 2014 r.)

2,81
2,55
1,99
1,78
1,31
0,92
0,91
0,78
0,67
0,59

Niemcy Czechy Holandia Belgia Francja Irlandia Hiszpania Wochy Polska Portugalia Grecja

Opracowanie
p wasne na podstawie
p danych
y Eurostatu
14. rdo: http://www.for.org.pl/pl/Rachunek-od-panstwa-za-2013-rok (03.08.2014)

FUNDACJA
44 POMYL O PRZYSZOCI
Wynika z tego prosty rachunek: dug publiczny przy-
padajcy na jednego zatrudnionego w sferze pro-
dukcji i usug wynosi 78,5 tys. z. Na jego obsug
(gwnie spat odsetek) w roku 2013 przeznaczyli-
my blisko 43 mld z. Wynika z tego, e kady zatrud-
niony w sektorze gospodarki musi odda rocznie 3,3
tys. z. Tyle w naszym imieniu pastwo przekazuje
poyczkodawcom. O tyle, w skali roku, moglibymy
zarabia wicej.

Ceny produktw, ktre nie zawieraj

w sobie kosztw odsetek od dugu pu-
blicznego, mog by bardziej konku-
rencyjne. Firmy rodzime maj wtedy
wiksze szanse na rozwj i na tworzenie
miejsc pracy.

Ceny produktw na wiecie ustala rynek. Przedsi-

biorca nie jest w stanie sprzeda swoich produktw
powyej tych cen. Jeeli produkt obciony jest do-
datkowymi kosztami bdcymi pochodn dugu
publicznego, to sprzeda towaru stanie si moliwa
tylko wwczas, jeli przedsibiorca obniy inne kosz-
ty, takie jak chociaby fundusz pac.

Ceny produktw pochodzcych z krajw, gdzie za-

duenie publiczne jest mniejsze lub nie wystpuje,
nie zawieraj w sobie pochodnej odsetek od dugu.
Pracodawca moe wic przeznaczy wicej rodkw
na wysze pace.

FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
45
 powd 12
Nasz rynek jest otwarty
dla zagranicznych produktw,
natomiast polskim firmom
czsto rnymi metodami
blokuje si dostp
do zachodnich rynkw zbytu

WOLNY RYNEK STOP NIE DLA WAS

Mwi si, e w Unii Europejskiej nie ma granic dla Rodzime firmy niemieckie czy francuskie s tak
towarw. W praktyce dzieje si tak tylko wwczas, okopane na swoich terytoriach, e innym trudno
kiedy towary z krajw tzw. starej Unii jad do cokolwiek uszczkn z owego rynku.
pastw, ktre w ostatnich latach doczyy do UE. Utrudnienia stanowi:
Natomiast jeli przedsibiorstwa z krajw nowej sia marki,
Unii chc zaistnie na rynkach krajw starej Unii, przywizanie klientw do rodzimych produktw,
napotykaj na szereg barier i trudnoci. umowy na wyczno,
normy wewntrzne dopasowane do produktw
rodzimych producentw,
kosztowne certyfikaty,
Jeli polskie firmy chc co sprzeda ubezpieczenia,
w starej Unii, napotykaj na szereg ba- efekt skali w logistyce,
rier oficjalnych bd nieoficjalnych. Ba- system rabatw, bonusw, nagrd, prowizji,
riery te czsto bywaj dotkliwsze ni ca patenty, wzory uytkowe,
na poziomie np. 20%.
wiedza o gospodarce wolnorynkowej
tamtejszych konsumentw,
dostp do najnowszych technologii,

FUNDACJA
46 POMYL O PRZYSZOCI
 ograniczenia dostpu do targw wystawienni-
czych,
odmawianie producentom z Europy Wschodniej
sprzeday wysoko zaawansowanych technologicz-
nie czci i komponentw do produkcji,
tworzenie takich kryteriw przetargowych, ktre
umoliwi wygrywanie przetargw tylko ich rodzi-
mym firmom.
Zdarza si, e w stosunku do producentw z Euro-
py Wschodniej celowo wywouje si niepokoje na
zachodnich rynkach. Ma to prowadzi do zdyskre-
dytowania wizerunku niechcianych konkurentw
w oczach potencjalnych klientw.
W takiej sytuacji polskie firmy musz przeznacza
znacznie wicej rodkw na organizacj sprzeday
swoich produktw na rynkach Europy Zachodniej.
Ponosz wic wysze koszty sprzeday nawet o 30%
w porwnaniu z firmami ze starych krajw unijnych.
Z tego powodu nie wystarcza rodkw na wysze
pace dla pracownikw w Polsce, ktrzy te produkty
wytwarzaj.
Przykad 1
Kiedy duska sie Netto usiowaa wprowadzi do
swojej oferty polskie produkty spoywcze, spotkao
si to z fal protestw duskich klientw. Doczy-
a do nich minister rolnictwa Danii Miette Gierskov,
ktra na swoim twitterze napisaa:: Netto bdzie
kupowa polskie produkty. Hm. To oznacza wi-
cej pestycydw, gorsze traktowanie zwierzt i nisze
pace. Wybr naley do was. W odpowiedzi na roz-
ptan przez duskich konsumentw burz szef sieci
Netto stwierdzi: Klienci chc duskich produktw,
a to od nich zaley, co wstawimy na pki w naszych
sklepach15.
Przykad 2
Polskie firmy wystawiajce si na targach zagranicz-
nych czsto spotykaj si z ograniczeniami w dost-
pie do dobrze eksponowanych i odpowiednio duych
stoisk wystawienniczych. Lepsze i wiksze stoiska za-
rezerwowane s dla duych firm z Europy Zachodniej,
natomiast nasi rodzimi przedsibiorcy zmuszeni s do
zakupu powierzchni w mniej prestiowych lokaliza-
cjach, gdzie przychodzi odpowiednio mniej klientw.
15. rdo: www.pb.pl/2955188,40585,polskie-zle-smakuje-w-panstwie-dunskim (02.16.2014)
To uniemoliwia polskim firmom rwn konkurencj
i promowanie swoich produktw na zagranicznych
rynkach.
Rynki zachodnietoleruj wschodni konkurencj pod
warunkiem, e ta ma niewielki udzia w rynku, produ-
kuje z wykorzystaniem zachodnich surowcw i kom-
ponentw oraz dostarcza produkty pierwszej ceny,
na ktrych zazwyczaj mniej si zarabia. Przykadem
na to jest rynek okien pionowych. Polska ma bardzo
due szanse na uzyskanie pozycji europejskiego lidera
w tej brany. Dlatego te dostawcy profili PVC do okien
najczciej firmy niemieckie oferuj polskim pro-
ducentom tylko standardowe wersje profili. Natomiast
bardziej innowacyjne, cieplejsze profile zarezerwowa-
ne s dla niemieckich producentw.
Przy wchodzeniu na rynki zagraniczne polskie przed-
sibiorstwa musz pokonywa nie tylko wspomnia-
ne utrudnienia. Napotykaj take bariery mentalne.
Przykad 3
Zamach na polskie firmy wiadczce usugi na te-
renie Niemiec?
Polskie firmy, ze wzgldu na brak korzyci z tytuu
efektu skali, nie zawsze s w stanie konkurowa z fir-
mami niemieckimi w produkcji towarw. Inaczej jest
w sferze usug, gdzie efekt skali ma znaczenie mar-
ginalne. Dlatego te polskie firmy budowlane czy
transportowe coraz mielej wchodziy na rynek nie-
miecki. Aby to ograniczy, rzd niemiecki wprowadzi
z dniem 1 stycznia 2015 roku obowizek stosowania
niemieckiej pacy minimalnej dla pracownikw pol-
skich firm wykonujcych usugi na terenie Niemiec,
co dodatkowo wie si z kontrolami i biurokracj.
Wkonsekwencji polskie firmy rwnie na rynku usug
przestan by konkurencyjne, a polscy pracownicy
strac prac. A przecie w Unii Europejskiej mia by
swobodny przepyw towarw i usug. Ciekawi je-
stemy, czy nasz rzd zareaguje w ten sam sposb,
nakadajc obowizek na niemieckie firmy dystry-
bucyjno-handlowe dziaajce w Polsce, obowizek
niemieckiej pacy minimalnej.
FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
47
 Przykad 4
Wielk barier dla wejcia polskich produktw na
rynek Europy Zachodniej stanowi wspomniane lo-
kalne certyfikaty. Nie dlatego, e polskie produkty ich
nie speniaj, tylko ze wzgldu na czas, koszt i energi
jakiej wymaga ich uzyskanie.
Zachodnie instytuty wobec zewntrznych firm stosu-
j polityk skpego informowania i przeduania roz-
mw w nieskoczono. Nie s respektowane wyko-
nane w innych krajach badania, w przypadku Francji
musz to by badania z francuskich instytutw, dla
Niemiec z instytutw niemieckich. Dodatkowo na
producentw nakadany jest nadzr nad produkcj,
ktry wie si z kosztownymi audytami odbywaj-
cymi si kilka razy w roku oraz dodatkowym testowa-
niem produktw.
Jeli policzymy wszystkie roczne koszty certyfikatu
i porwnamy z roczn sprzeda produktu na dany
rynek, to koszt certyfikatu w cenie produktu czsto
stanowi kilkadziesit procent. Ten sam certyfikat dla
rodzimej firmy niemieckiej czy francuskiej w cenie
produktu stanowi promile, gdy maj mniejsze kosz-
ty certyfikacji oraz duo wiksz sprzeda.
Taki system certyfikacji w Europie powoduje, e pol-
skie produkty nie maj szans by konkurencyjne na
tamtych rynkach ze wzgldu na cen, bo sam certyfi-
kat podraa je np. o 20%. Co prawda, moemy wwo-
zi na teren Unii Europejskiej towary i je tam sprzeda-
wa, ale na budowach ju bez lokalnych certyfikatw
stosowa ich nie wolno.
Przykad 5
O tym jak wiadomo i wiedza na temat gospodarki
wolnorynkowej pomaga w budowaniu dobrobytu
w zamonych krajach Europy Zachodniej pokazuje
poniszy przykad.
Czoowy polski producent kabli zoy ofert na do-
staw swoich produktw do duego koncernu z bran-
y energetycznej w jednym z zamonych krajw Unii
Europejskiej. Podczas rozmowy Prezesw obu firm
omawiano zalety oferty. Poniewa jako produktu
oferowanego przez polskiego producenta jak rw-
nie warunki handlowe nie odbiegay od jakoci i wa-
runkw zachodniego koncernu skupiono si na kwe-
stii ceny. Ta oczywicie bya znacznie korzystniejsza
FUNDACJA
48 POMYL O PRZYSZOCI
w przypadku naszej rodzimej firmy. Czy jednak oferta
polskiego dostawcy zostaa wybrana? Niestety nie,
a Prezes zachodniego koncernu tak to uzasadni: Jak
wybior twoj ofert dostawca z mojego kraju bdzie
musia zredukowa produkcj i co si z tym wie za-
trudnienie, a to oznacza dla naszego budetu nisze
wpywy z podatkw CIT, PIT, VAT od konsumpcji pra-
cownikw, wiksze zasiki dla bezrobotnych i niepo-
koje spoeczne. Czy uwaasz, e twoja nisza cena jest
tego warta?
Przykad 6
wiadomi mechanizmw gospodarki wolnorynko-
wej decydenci w zamonych krajach Europy Zachod-
niej tworz takie kryteria przetargowe, ktre z zasady
dyskwalifikuj moliwoci uczestnictwa lub wygra-
nej w takim przetargu polskiej rodzimej firmy. Czsto
kryteria te s zupenie abstrakcyjne (np. znajomo
lokalnych realiw biznesowych, zgodno z filozofi
logistycznego rozkadu danego kraju), a czasami s
to bardzo dogbnie przemylane warunki wyklucza-
jce.
Przykadowo jeden z polskich producentw z brany
medycznej od lat nie moe wystartowa w przetargu
na terenie Niemiec, gdy produkowane przez niego
produkty musz uzyska porczenie od niemieckiego
lekarza. Jak wiadomo ze wzgldu na ze postrzega-
nie produktw z Polski- nie jest atwo takie porcze-
nie uzyska.
Przykad 7
Jedn z barier w sprzeday polskich produktw na za-
chodnich rynkach s dodatkowe, wewntrzne kryte-
ria i rankingi dostawcw tworzone przez zachodnich
odbiorcw. Wiele zagranicznych koncernw tworzy
wasne listy zaufanych dostawcw. Pojawienie si
na takiej licie wymaga przejcia czasochonnego
i kosztownego procesu tzw. prekwalifikacji. Oczywi-
stym jest, e kryteria kwalifikacji jako, e ustalane s
przez wiadomych decydentw - preferuj firmy z ich
wasnych krajw.
 powd 13
Polskie produkty maj
gorszy wizerunek
i dlatego wiat paci
za nie mniej
ni na przykad za
produkty niemieckie
Klienci nie kupuj produktw. Kupu-
j wraenia. Odnosi si to gwnie do
towarw, o jakoci ktrych przekonuje-
my si dopiero po pewnym czasie. Tak
dzieje si w przypadku samochodw,
produktw technicznych, lekarstw itp.
Na przykad klient francuski zwykle jest skonny za-
paci wicej za produkt ze znaczkiem Made in Fran-
ce anieli za identyczny produkt Made in Poland.
Dlaczego? Istnieje w nim utrwalone przekonanie, e
towar francuski jest lepszy od polskiego.
Jeeli producent otrzymuje wicej pienidzy za swj
produkt, moe rwnie wicej zapaci pracowniko-
wi, ktry przy jego wytworzeniu pracuje.
rodowiska opiniotwrcze zamonych krajw (dzien-
nikarze, publicyci, dziay PR) w wyrafinowany spo-
sb zabiegaj o to, aby ich rodzime produkty i usugi
sprzedaway si droej na rynku globalnym ni te po-
chodzce z innych pastw.
Przykad 1
Pamitamy zapewne nieudan operacj plastyczn
pacjentki ze Szwecji, ktra skorzystaa z usug jedne-
go z gdaskich szpitali. Wydarzenie to bardzo moc-
no nagoniono w krajach, z ktrych na leczenie do
Polski mogliby przyjeda potencjalni klienci, pomi-
mo e w ich krajach podobne wypadki rwnie si
zdarzaj. Tracc zaufanie, polskie kliniki musz wic
obnia ceny usug medycznych dla obcokrajowcw,
kosztem mniejszych wynagrodze dla lekarzy.
FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
49
 Kiedy na skutek zatrucia bakteri E.coli wybucha
w Niemczech epidemia, za sprawc lawinowo rosn-
cych zachorowa uznano importowane z Hiszpanii
ogrki. Kiedy okazao si, e przyczyn epidemii sta-
y si niemieckie kieki, media stopniowo wyciszyy
informacj. Podobnie zareagowali niemieccy dzien-
nikarze w przypadku informacji o rodzimym produ-
cencie, ktry do paszy dla drobiu dodawa zuyty olej
silnikowy. Media szybko przestay o tym informowa.
Zdarza si rwnie, e koncerny globalne czsto pro-
wokuj takie sytuacje, aby obniy presti kraju, z kt-
rego pochodz konkurenci.
Przykad 2
Zachodni producent okien dachowych w swoich
dziaaniach na rynku niemieckim wiadomie wy-
korzystuje i wzmacnia historycznie uksztatowane
negatywne stereotypy o produktach pochodzcych
z Polski. Dowodem na to jest instrukcja zaczona
do okien tej firmy, produkowanych na Wgrzech,
a sprzedawanych w sieci marketw na rynku nie-
mieckim pod tani, nieznan mark.
W oknie tym celowo zastosowano uwsteczniony
technicznie, trudny do zrozumienia system montau,
stosowany przed trzydziestoma laty. W obrazkowej
instrukcji montau jedyny element opisowy stano-
wi tekst w jzyku polskim opatrzony biao-czerwo-
n flag.
FUNDACJA
50 POMYL O PRZYSZOCI
Po co w przestarzaym produkcie wyprodukowanym
na Wgrzech, oferowanym pozornie tylko w Niem-
czech flaga biao-czerwona i tekst po polsku?
Czy niemiecki dekarz montujcy takie okno nie na-
bierze przekonania, e przestarzay produkt pocho-
dzi z Polski? Czy majc tak negatywne skojarzenia
z biao-czerwon flag, nastpnym razem kupi okno
polskiego producenta?
Mona przypuszcza, e producent ten wytworzy
specjalny produkt tylko po to, aby zablokowa miej-
sce na pce w marketach budowlanych polskiemu
konkurentowi i zbudowa przekonanie, e produkty
z Polski s przestarzae.
Innym przykadem na budowanie negatywnych sko-
jarze z polsk jakoci jest przytoczona w poprzed-
nim rozdziale wypowied duskiej Minister Rolnictwa
na temat wprowadzenia polskiej ywnoci do znanej
sieci duskich marketw. Zniechca ona Duczykw
do kupowania naszych rodzimych produktw, ktre
rzekomo maj zawiera wicej pestycydw ni du-
skie i oznacza gorsze traktowanie zwierzt. W ten
sposb blokowany jest eksport naszych produktw
do Danii.
Takie dziaania szkodz nie tylko firmom, ale gwnie
polskiej gospodarce i redniej wynagrodze w Polsce.
Materia wewntrzny fundacji Pomyl o Przyszoci
Na postrzeganie polskich produktw i usug znacz- blem tylko w tym, e nawet nam Polakom trudno
cy wpyw ma nie tylko oglny wizerunek naszego jest uwierzy w wysok jako naszych produktw.
kraju, ale i zachowanie nas, Polakw. Bywa, e Skoro my sami w siebie nie wierzymy, to dlaczego
na stworzenie pozytywnego wizerunku pracuje si maj wierzy w nas mieszkacy zamonych krajw.
wiele lat, podejmujc systematyczne i szeroko za-
krojone dziaania. Czsto jednak mona to wszystko Jeeli chcemy budowa dobrobyt, musimy
szybko zniszczy i nieodwracalnie zaprzepaci. zwrci uwag na sposb, w jaki reprezentu-
jemy nasz ekonomiczn wsplnot, zarwno
w kraju, jak i za granic. Pamitajmy, e ka-
Jak to dziaa? dy obcokrajowiec wydajcy swoje pienidze
w naszym kraju lub kupujcy polskie produk-
Klienci, nabywajc produkty przy ocenie ich jakoci, ty przyczynia si do wzrostu naszych wyna-
nierzadko kieruj si wizerunkiem kraju pochodze- grodze.
nia produktu. Bior tutaj pod uwag np. poziom
rozwoju ekonomicznego kraju, jego sytuacj po-
lityczn, spoeczn, opinie innych oraz wasne do-
wiadczenia. Jeeli przebywajcy wnaszym kraju na
urlopie lub w delegacji obywatele innych pastw
widz stan naszych drg, stan mostw i wiaduktw,
to automatycznie ten obraz przekada si na wize-
runek naszych produktw.

Przy budowaniu dobrych skojarze z rodzimymi

produktami wiele zaley od nas samych. Liczy si
tutaj zarwno to, co my sami mylimy i mwimy
o naszym kraju, jak rwnie to, jak sami si zacho-
wujemy. Jeeli przebywajcy na urlopie w naszym
kraju zagraniczny turysta zostanie oszukany lub le
obsuony na lotnisku, w takswce, restauracji czy
hotelu, z pewnoci nie zdecyduje si ponownie
spdzi wolnego czasu w naszym kraju. Nie bdzie
take mia dobrej opinii o polskich produktach, a co
gorsze, bdzie o tym gono mwi w swoim kraju.

Wane, abymy my Polacy uwierzyli

w wysok jako naszych polskich pro-
duktw, a tym samym w wysok jako
naszej pracy, bo przecie my te produk-
ty wytwarzamy.

Tym bardziej, e wcale nie mamy si czego wstydzi.

Obecnie dziaajce w Polsce zakady produkcyj-
ne s bardziej nowoczesne i lepiej zorganizowane
ni tworzone przed kilkudziesicioma laty zakady
w Europie Zachodniej. Producenci wyrobw niskiej
jakoci ju dawno nie wytrzymali konkurencji. Nato-
miast te rodzime firmy, ktre utrzymay si na rynku,
czsto s lepsze ni ich zachodni konkurenci. Pro-

FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
51
 powd 14
Wysoki udzia szarej strefy
w polskiej gospodarce
Dlaczego szara strefa szkodzi gospodarce?
Mianem szarej strefy okrela si wszyst- Jednym ze skutkw jej istnienia jest amanie zasad
kie formy dziaalnoci gospodarczej, uczciwej konkurencji. Trudno bowiem maym i rednim
ktrych osigane z legalnej dziaalnoci firmom, wywizujcym si z obcie podatkowych,
dochody ukrywane s w caoci lub cz- konkurowa z niepacc podatkw konkurencj.
ci przed wadzami skarbowymi.
Zmniejszenie dochodw budetu pastwa koczy
Mimo i od lat 90. przychody generowane przez sza- si zazwyczaj prb zwikszenia obcieniami po-
r stref szacunkowo uwzgldnia si podczas obli- datkowymi firm i osb fizycznych dziaajcych legal-
czania PKB, to jednak jej istnienie w bardzo duym nie. W efekcie wzrastajcy fiskalizm jeszcze bardziej
stopniu ogranicza rozwj gospodarczy danego kraju. utrudnia rozwj legalnie dziaajcym firmom.

Kolejnym z zagroe, jakie niesie ze sob szara strefa,

W krajach, w ktrych udzia szarej strefy
jest zahamowanie postpu technologicznego. Bar-
wtworzeniu PKB jest wysoki, zarobki s
dzo czsto oferowane w ramach szarej strefy produk-
nisze. Natomiast w krajach, w ktrych
ty czy usugi, ze wzgldu na brak dowodu sprzeday
ten udzia jest nieznaczny, zarobki s
i wrcz nieistniejc procedur reklamacji, s gor-
wysze.
szej jakoci.

Na wykresie zestawiono wielko udziau szarej strefy Waciciele firmy, ktrzy dziaaj w szarej strefie, cz-
w tworzeniu PKB. Jak wida, bogatsze kraje starej Unii sto trac czas i energi na ukrywanie dochodu (np.
o wyszych przecitnych pacach maj mniejsz szar na prowadzenie podwjnej ksigowoci). Ten czas
stref, podczas gdy Rumunia, Polska czy Bugaria, kraje i energi mogliby przeznaczy na rozwj firmy.
o znacznie niszym poziomie wynagrodze, wiksz.

Wykres 22. Wielko udziau szarej strefy w stosunku do PKB w wybranych krajach w porwnaniu do rednich rocznych zarobkw netto (2013 r.)
EURO %
35 000 35

30 000 30

25 000 25

20 000 20

15 000 15

10 000 10

5 000 5

0 0
Bugaria

Rumunia

Polska

Wochy

Austria

Irlandia

Francja

Niemcy

udzia % szarej strefy w PKB rednie roczne zarobki netto (euro)

FUNDACJA OOpracowanie
i wasne
na podstawie
d t i danych
d h ATKARNEY The
Th Shadow
Sh d Economy
E in
i Europe
E oraz ddanychh EEurostatu
tt
52 POMYL O PRZYSZOCI
 powd 15
Zasady, jakie stworzono
w UE, bardziej su
takim krajom,
jak Niemcy, Francja
czy Dania, anieli
takim, jak Polska,
Grecja czy Portugalia
Konkurencja globalna na wolnym rynku przypomina
gospodarcze mistrzostwa wiata. Kraje, ktre wygry-
waj, nie tylko maj satysfakcj, ale rwnie osigaj
wyszy poziom ycia.
Do tej rywalizacji Polska przystpia dopiero po 1989
roku, zmuszona do konkurowania z duo silniejszy-
mi od siebie gospodarczo krajami. Zmiany ustrojo-
we i wejcie do Unii Europejskiej byy konieczne. Na
tamten moment nie mielimy lepszego wyboru. Unia
Europejska jest jednak wsplnot administracyjno-
-prawn, natomiast w rywalizacji gospodarczej sami
musimy zadba o swoj siln pozycj.
Silnie promowana idea otwartej, wiatowej gospo-
darki nie jest nowoci ekonomiczn, ktr wymy-
lono wraz z Uni Europejsk. Pierwszym pastwem,
ktre wprowadzao t koncepcj na wiecie, bya
Wielka Brytania.
Czynia to w XVIII i XIX w. Warto wiedzie, e dzisiejsze
potgi gospodarcze, ktre obecnie s najwikszymi
zwolennikami teorii wolnego rynku, w czasie jego
tworzenia solidarnie odrzucay brytyjskie propozycje.
Dlaczego? Gdy obawiay si, e ich rodzime gospo-
darki nie bd w stanie stawi czoa brytyjskiej kon-
kurencji. Oto stanowiska wczesnych przedstawicieli
Francji, Niemiec i Stanw Zjednoczonych.
Koncepcja wolnego rynku wietnie brzmi w teo-
rii, lecz aby j uczyni sprawiedliw w praktyce, Fran-
cja musi odroczy jej wprowadzenie na okres kil-
kudziesiciu lat. Do momentu, w ktrym dorwna
ona Wielkiej Brytanii w zasobach kapitau, produkcji
przemysowej i kilku innych dziedzinach, w ktrych teraz
znacznie ustpuje Wielkiej Brytanii.
Victor de Broglie, francuski ambasador wLondynie, 1833 r.
FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
53

Twrca narodowej, niemieckiej szkoy ekonomicznej,
Friedrich List, zarzuci brytyjskiej koncepcji preferowa-
nie silniejszych:
Wolny rynek przynosi korzyci jedynie pastwom
na danym etapie silniejszym gospodarczo, uza-
leniajc od siebie pastwa sabsze. (...) Niemcy
znajduj si obecnie na niszym szczeblu rozwoju ni
Anglia czy Francja i dlatego nie mog ju teraz zgodzi
si na otwarcie rynku.
Friedrich List, The National System of Political Economy,
Philadelphia, 1856
Z kolei najsynniejszy przedstawiciel amerykaskiego
przemysu podejrzewa, e to system ekonomicznej
zalenoci stoi za angielsk propozycj otwarcia
rynku. Obawia si rwnie, e w przypadku zdomi-
nowania amerykaskiej polityki gospodarczej przez
t ide dojdzie do rekolonizacji Stanw Zjedno-
czonych pod patronatem Wielkiej Brytanii.
Henry Clay, Reprezentant przemysu, 1834 r.
Wyej wymienione kraje w pewnym okresie swej hi-
storii stanowczo sprzeciwiay si naraeniu wasnego,
niedowiadczonego rynku na nierwn konkuren-
cj z produktami krajw silniejszych gospodarczo.
Nie przeszkadza im to dzi w promowaniu wolnego
rynku jako idei rwnie oczywistej jak prawa natury.
Dla wspomnianego F. Lista nie byo nic dziwnego
w tym, e taki kraj, jak Wielka Brytania, ktry wyprze-
FUNDACJA
54 POMYL O PRZYSZOCI
dza wszystkie inne konkurencyjne kraje pod wzgldem
gospodarczym, nie ma lepszej polityki dla utrzyma-
nia i poszerzenia wasnej produkcji i handlu, ni za
pomoc handlu z innymi krajami z tak niewielkimi
ograniczeniami, jak to tylko moliwe. Dla takiego
kraju zarwno midzynarodowy, jak i narodo-
wy interes jest jednym i tym samym. To tumaczy
adoracj, z jak najwiatlejsi angielscy ekonomici ota-
czaj wolny rynek i niech rozwanych i ostronych
ekonomistw innych krajw w akceptacji tej teorii
w obecnej sytuacji na wiecie.
Koncepcja wzmacniania wasnych gospodarek sto-
sowana bya take cakiem niedawno, m.in. przez
kraje okrelane mianem azjatyckich tygrysw. Roz-
wijajca si Japonia importowaa zachodnich ban-
kierw, ale nie zachodnie banki. Bankierw moga
po kilku latach odesa tam, skd przyjechali, a banki
pozostay japoskie. Kraje te zdobyy w ten sposb
kapita, technologi i umiejtnoci. Nic dziwnego, e
to wanie te kraje odnotoway w ostatnich 40 latach
najwikszy wzrost gospodarczy. W tym czasie Korea
Poudniowa z kraju nalecego do najbiedniejszych
na wiecie awansowaa do wiatowej czowki go-
spodarczej i obecnie jest krajem 3-krotnie bogatszym
od Polski.
Nasza polska Wsplnota Ekonomiczna znajduje si
w podobnej sytuacji, jak kiedy Niemcy, Francja, Sta-
ny Zjednoczone czy Japonia. Oczywicie dzisiaj nie
moemy skorzysta z tych samych narzdzi budowa-
nia silnej gospodarki, jak wczeniej, np. ce. Niemniej
jednak nadal pozostaj nam w rku inne moliwe re-
zerwy. Co wicej, s one nadal z sukcesem stosowane
przez bogate kraje wiata.
Podczas budowy wsplnego obszaru gospodar-
czego, jakim jest Unia Europejska, nie stworzo-
no mechanizmw, ktre dawayby mniejszym,
lokalnym firmom z nowych krajw UE szanse
na konkurowanie zfirmami globalnymi, wywo-
dzcymi si na og z Niemiec, Francji czy Danii.
 y do strefy euro. Innymi sowy, nie uwzgldniono
Na likwidacji granic przede wszystkim
dysproporcji w rozwoju gospodarczym pomidzy
skorzystay koncerny z bogatych krajw
krajami strefy euro. W zamian za to jako pastwo
starej Unii, powikszajc bogactwo
w ramach ,,zapaty dostalimy kroplwk finanso-
swoich krajw.
w w postaci dotacji unijnych, ktra obciya nasz
system administracyjny i gospodarczy. Pastwo,
Posiadajc tzw. efekt skali osignity na dotychcza- uzyskawszy miliardy unijnych pienidzy, jeszcze
sowych rynkach, wielkie korporacje okazay si naj- bardziej pogbio biurokratyczne patologie. Do-
wikszymi beneficjentami integracji europejskiej. tacje unijne powinny by przeznaczone przede
Przewaga ekonomiczna tych firm jest zazwyczaj wszystkim na rozwj gospodarczy. Tymczasem
duo wiksza ni korzyci dla przedsibiorstw pocho- w naszym kraju wikszo rodkw unijnych prze-
dzcych z krajw nowej Unii, uzyskiwane dziki ni- znaczonych jest na konsumpcj (co tylko chwilowo
szym, krajowym kosztom pracy. wspomaga wzrost PKB). Cz tych rodkw przezna-
czana jest take na dostosowanie si Polski do przepi-
sw unijnych, nie zawsze korzystnych.
Brak odpowiednich mechanizmw
Ponadto w Polsce wprowadzamy czsto surowsze
prowadzi do upadku rodzimych,
przepisy anieli wymagaj tego unijne dyrektywy.
narodowych firm, ktre nie s
w stanie konkurowa z europejskimi
przedsibiorstwami.
Przepisy, ktre blokuj
Dziaanie to moe prowadzi w konsekwencji do rozwj i inwestycje
upadku rodzimych firm nowej Unii lub nieuchron-
nego wzicia na siebie roli jedynie podwykonawcw
w nowych krajach unijnych
dla wielkich koncernw. W konsekwencji prowadzi to
do osabienia konkurencyjnoci europejskiego rynku
Niektre przepisy unijne wrcz
jako caoci i spadku PKB krajw nowej Unii.
ograniczyy rozwj nowo przyjtych
krajw.
W wyniku wprowadzenia wsplnej waluty firmy glo-
balne z krajw starej Unii zyskay dodatkowe uatwie-
nia w zdobywaniu maych rynkw. W nierwnej wal- Do takich niewtpliwie moemy zaliczy regulacje
ce konkurencyjnej niszczyy lokalne podmioty, ktre dotyczce ochrony rodowiska w zakresie emisji CO2
pozostawiay we wasnym kraju wicej wartoci do- czy unijny program Natura 2000, duo bardziej re-
danej (wicej PKB) w porwnaniu z inwestorami za- strykcyjne ni w innych krajach na wiecie.
granicznymi. Szybciej zatem rs import ni eksport.
Skutkami upadku lokalnych firm stay si brak miejsc W krajach tzw. starej Unii najpierw dokonano inwe-
pracy w biednych krajach i wyjazdy modych ludzi stycji zwizanych z infrastruktur, a dopiero potem
do krajw zamoniejszych w poszukiwaniu pracy. To
zmniejszyo procent osb pracujcych w gospodarce
w stosunku do ogu obywateli. W ten sposb war-
to PKB przypadajca na jednego mieszkaca kraju
dodatkowo zmalaa.

Jak podkrelaj niektrzy ekonomici, w chwili podj-

cia decyzji o stworzeniu tzw. eurolandu Unia Europej-
ska nie bya na to gotowa. Nie rozwizano bowiem
problemw zwizanych z nisk konkurencyjnoci
mniej zamonych pastw unijnych, ktre doczy-

FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
55
 wprowadzono ograniczenia dotyczce ochrony ro-
dowiska. W Polsce, po przystpieniu do Unii Europej-
Pozornie rwne
skiej, od razu narzucono bariery rodowiskowe, ktre szanse dla rolnikw
w wielu przypadkach uniemoliwiy tworzenie infra-
struktury. Jeeli poczy to ze zjawiskiem wikszej Nasuwa si pytanie, dlaczego w sektorze rolnictwa,
korupcji w tych krajach, ktre w ostatnich latach do- w ktrym Polska ma due szanse na eksport, wpro-
czyy do Unii, to okazuje si, e przepisy unijne czsto wadzono niekorzystny dla polskich rolnikw sys-
paraliuj rozwj inwestycji, ktre w krajach starej tem dopat.
dopat
Unii realizowano bez przeszkd i dodatkowych kosz-
tw. Dzi maj one wpyw na wysze wynagrodzenia Jeeli rolnik z Polski, dysponujc
w tych pastwach. mniejszymi dotacjami unijnymi,
chce by konkurencyjny, to przy
Innym przykadem na nierwne szanse w rozwoju porwnywalnej cenie maszyn, paliw
przedsibiorstw z nowych krajw unijnych s zasady i nawozw na rynku europejskim
dotyczce wiadczenia usug w krajach Europy Za- oszczdnoci moe szuka
chodniej. Przedsibiorcy z nowych krajw czonkow- w niszych wynagrodzeniach, aby
skich, w tym z Polski, maj przewag konkurencyjn zrekompensowa nisze dopaty.
w zakresie wiadczenia usug (np. budowlanych,
montaowych) dla mieszkacw bogatych kra- O tym, kto najbardziej korzysta na zasadach obo-
jw Europy Zachodniej. Prawodawstwo niemieckie wizujcych w Unii Europejskiej, informuje staty-
przewiduje wic, e kady, kto wiadczy tego typu styka. W poniszej tabeli przedstawiono wzrost PKB/
usugi powyej 6 miesicy, musi zarejestrowa firm os. w euro w Polsce, Niemczech, Szwecji i Szwajcarii
w Niemczech i tam opodatkowa swoj prac i zy- w ostatnich 5 latach.
ski. Na usugach tych korzysta wic niemiecki budet
pastwa. Z kolei bogate kraje Unii Europejskiej maj Tabela 4. PKB na osob w euro w wybranych krajach europejskich
przewag w zakresie sprzeday produktw do mniej Zmiana w %
Lata
zamonych krajw europejskich. W tym przypadku midzy 2008
jednak prawodawstwo unijne nie przewiduje, aby od Pastwo 2008 2013 a 2013 rokiem
pracy zwizanej z wyprodukowaniem tych produk- Polska 9 500 10 100 6,32%
tw podatki paci w kraju, w ktrym s one konsu-
Niemcy 30 100 32 300 7,31%
mowane.
Szwecja 36 100 43 800 21,33%
Kolejnym przykadem na to, e unijne zasady ustala- Szwajcaria 46 400 61 100 31,68%
ne s z uwzgldnieniem interesw najbogatszych, Estonia 12 100 13 900 14, 88%
a przez to najsilniejszych pastw s unijne stawki cel- Opracowanie wasne na podstawie danych Eurostatu
ne. Tylko nieliczne europejskie pastwa maj dodatni
Rwnie raport przygotowany przez niezalen szwaj-
bilans handlowy z Chinami, np. Niemcy. W tej sytuacji
carsk agencj Prognos AG dobitnie wskazuje, e
nie s one zainteresowane wprowadzeniem unijnych
Niemcy i Dania nale do najwikszych beneficjentw
ce na produkty chiskie, gdy w odpowiedzi na ta-
wsplnego rynku gospodarczego UE. Dziki integracji
kie dziaanie rzd chiski mgby wprowadzi ca na
PKB Niemiec by co roku wyszy o rednio 37 mld euro,
produkty europejskie. Kto na tym najbardziej cierpi?
a przecitny Duczyk zyska na integracji europejskiej
Mniej zamone kraje unijne, ktre s wrcz zalewane
500 euro rocznie. Autorzy raportu rwnie zwracaj
tanimi, chiskimi produktami. Tej konkurencji nie wy-
uwag, na fakt, e z integracji gospodarczej skorzystay
trzymuj rodzimi przedsibiorcy, a to w konsekwencji
gwnie bogate kraje z pnocy Europy. Natomiast ko-
prowadzi do wzrostu bezrobocia i spadku zamono-
rzyci krajw z poudnia byy zdecydowanie mniejsze.
ci obywateli w tych krajach.
Przecitny Woch zyska rocznie 80 euro, Hiszpan i Grek
po 70, a Portugalczyk tylko 20 euro16.

16. rdo: http://www.pb.pl/3793189,21895,niemcy-wsrod-najwiekszych-benecjentow-wspolnego-rynku-ue (07.08.2014)

FUNDACJA
56 POMYL O PRZYSZOCI
 powd 16
Polscy przedsibiorcy
maj kilkadziesit razy
mniejszy kapita
ni ich
zachodni
konkurenci
W polskich firmach kapita przypadajcy na jednego
zatrudnionego jest kilka razy mniejszy, w porwna-
niu z kapitaem przypadajcym na jednego pracow-
nika w firmach z pastw Europy Zachodniej. Czsto
proporcje te s nawet zblione do rnic w rednich
wynagrodzeniach, czyli czterokrotne. Taka dyspro-
porcja szczeglnie ma miejsce w branach w ktrych
due znaczenie ma efekt skali.
Z kolei jeeli porwnamy kapita najwikszych pol-
skich przedsibiorstw z ich bezporednimi zachodni-
mi konkurentami w danej brany, to kapita naszych
rodzimych firm jest co najmniej 20 razy mniejszy.
Dlaczego kapita jest tak wany wprowadzeniu
dziaalnoci i rozwoju polskich firm rodzimych,
a tym samym rozwoju polskiej gospodarki?
Przede wszystkim kapita potrzebny jest do tego, aby
stworzy nowe miejsce pracy. Stworzenie jednego
miejsca pracy w polskiej firmie produkcyjnej, mo-
gcej konkurowa na rynku globalnym, kosztuje od
100tysicy do kilku milionw zotych.
Co skada si na tak wielk sum? Utworzenie nowe-
go miejsca pracy to inwestycja w hale produkcyjne,
maszyny i urzdzenia, zaplecze socjalno
socjalno-biurowe,
biurowe,
kapita obrotowy i wiele innych kosztw, ktre przed-
sibiorca musi ponie, aby pracownik by w stanie
wykonywa swoj prac.
Przykad 1
Koszt budowy huty szka okiennego wynosi 500 mln
zotych. Moe w niej znale zatrudnienie maksymal-
nie 300 osb. Utworzenie jednego miejsca pracy wynie-
sie 1,7 mln zotych (500 mln z : 300 osb = 1,7mln z).
W fabryce okien dachowych koszt utworzenia jed-
nego miejsca pracy to suma od 450 tys. z do 450 tys.
euro.
W wabrzyskiej fabryce Toyoty koszt utworzenia miej-
sca pracy wynosi ponad 1 mln z.
W firmie transportowej utworzenie stanowiska pracy
dla kierowcy to koszt zakupu TIR-a, na co trzeba wy-
da 100 tysicy euro.
Utrzymanie cigoci produkcji wymaga kolejnych
nakadw finansowych. Konieczne s m.in. zakup su-
rowcw do produkcji, poniesienie kosztw energii
FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
57
 zatrudnienia pracownikw. Przedsibiorca posiadajcy
wasny kapita nie musi poycza go z banku i nie paci
wwczas wysokich odsetek. Koszty odsetek zawarte s
w cenie produktu, co obnia jego konkurencyjno.
Bardzo duy kapita potrzebny jest na budowanie sieci
dystrybucji (zawaszcza za granic), bez ktrej adna fir-
ma nie jest w stanie utrzyma si na rynku. Chodzi na
przykad o konieczno udzielenia dugich terminw
patnoci dla dystrybutorw lub pacenia za miejsce
na pce w markecie, co jest czst praktyk stosowa-
n w Europie. Producent, dysponujc kapitaem, moe
zainwestowa w sie dystrybucji, oferowa dusze ter-
miny patnoci. Dziki temu zwiksza konkurencyjno
swoich produktw, moe je droej sprzeda, a uzyska-
ne w ten sposb rodki przeznaczy na wysze wyna-
grodzenia pracownikw.
Znacznie wiksze ryzyko ponosz te firmy, ktre mu-
sz finansowa sprzeda z kredytw bankowych. Nie
tylko od poyczonych pienidzy spacaj odsetki, ale
jeszcze nie maj pewnoci, czy otrzymaj zapat za
towar zodroczonym terminem patnoci.
Kiedy dysponuje si odpowiednio duym kapitaem,
mona zainwestowa w zdobywanie kolejnych ryn-
kw i w ten sposb osiga efekt skali, przekadajcy
si na nisze koszty produkcji i sprzeday. Zaoszcz-
dzone w ten sposb rodki mona przeznaczy na
wysze wynagrodzenia dla pracownikw.
Zdarza si, e zachodnie koncerny,
wchodzc na nowe rynki, nawet przez
10 lat sprzedaj swoje produkty poniej
kosztw. Wszystko po to, aby zlikwido-
wa lokaln konkurencj, podbi rynek
w danym kraju, osign efekt skali na
dystrybucji, a nastpnie czerpa zyski.
Mog sobie na to pozwoli, bo maj wa-
sny kapita.
Dysponujc wasnym kapitaem, przedsibiorcy
mog podejmowa bardziej ryzykowne przedsi-
wzicia, ktre zazwyczaj przynosz wiksze korzyci.
Dziki temu s w stanie rozwija wasne firmy. Trud-
niej przedsibiorcy zdecydowa si na realizacj pro-
jektu za poyczone pienidze, gdy nie tylko ponosi
FUNDACJA
58 POMYL O PRZYSZOCI
on duo wiksze koszty z tytuu ubiegania si o kre-
dyt, ale take w przypadku niepowodzenia ponosi
bardziej bolesne konsekwencje.
Wykres 23. Porwnanie obrotw za 2010 r. rm polskich
oraz ich zagranicznych konkurentw (tys. euro)
tys. euro
30 028 000
30 000 000
25 000 000
20 000 000
15 000 000
10 000 000
5 000 000
758 120
0
LOT Lufthansa
tys. euro
31 743 000
30 000 000
25 000 000
20 000 000
15 000 000
10 000 000
5 000 000
270 369
0
Polpharma Glaxo Smith Kline
Opracowanie wasne na podstawie danych nasowych rm
Najwyszy czas, aby w naszym kraju zmieni podej-
cie do kapitau oraz osb, ktre ten kapita posiadaj
i pomnaaj. Obecnie przedsibiorcy s postrzegani
negatywnie. Dowodem na to s emocje, jakie poja-
wiaj si przy publikacji rankingw najbogatszych
Polakw. Listy te zazwyczaj spotykaj si z negatyw-
nym odbiorem spoecznym. Przyczyniaj si take do
spekulacji, wtpliwoci oraz tworzenia atmosfery za-
wici wok przedsibiorcw. Dodatkowo twrcy list
przedstawiaj je w taki sposb, aby wzbudzi sensa-
cje. Podawane kwoty bez odpowiedniego komenta-
rza pobudzaj wyobrani czytelnikw. Dziennikarze
nie wyjaniaj, e kwoty te odzwierciedlaj jedynie
warto hipotetyczn firmy, ocen jej perspektyw.
Firma czy te przedsibiorca tymi pienidzmi nie
dysponuje, a tym bardziej nie s to pienidze, ktre
s na prywatnych bankowych kontach przedsibior-
cw. Rankingi najbogatszych przedstawiane s
jednostronne. Nie pokazuj, jak wielkie korzy-
ci polskie spoeczestwo czerpie z posiadania
naszego rodzimego kapitau i rodzimych firm
globalnych. Nie uwzgldniaj take duo wik-
szego wkadu w tworzenie miejsc pracy, rozwj
regionu, a take rozwj polskiej wsplnoty eko-
nomicznej, jaki wnosz polscy przedsibiorcy
w porwnaniu z zagranicznymi inwestorami.

Obecnie powszechnie promuje si opini, e kapita

nie ma narodowoci i jest ,,globalny. W rzeczywisto-
ci kapita ma narodowo i narodowo kapitau
ma znaczenie dla poziomu gospodarczego naszego
kraju i naszej zamonoci. To ma znaczenie rwnie
w procesach decyzyjnych, ktre odbywaj si w wie-
lu instytucjach finansowych i to najczciej nie na te-
renie Polski. W wikszoci przypadkw decyzje co do
udzielenia kredytu na rozwj polskiej firmy podejmo-
wane s w centralach zagranicznych bankw, a tym
samym zagraniczne podmioty decyduj o przyszo-
ci Polski.

Nie mona budowa kapitalizmu bez

kapitau.

Polska potrzebuje duych firm zdolnych do podej-

mowania wysokiego ryzyka, do zainwestowania
w badania i rozwj eksportu. Firm, ktre pocigaj za
sob mae i rednie firmy. Pojawia si pytanie, skd
polskie firmy maj wzi kapita, skoro polscy konsu-
menci wol kupowa produkty zagraniczne i w ten
sposb powiksza kapita zagranicznych gospodarek.
Wspierajc polskie produkty, polskie firmy i przedsi-
biorcw swoimi codziennymi decyzjami konsumenc-
kimi, tworzymy i wspieramy polski kapita narodowy,
tym samym mamy znaczcy wpyw na popraw
poziomu naszego ycia.

FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
59
 powd 17
Negatywny wpyw korupcji
na wielko PKB,
a tym samym wysoko
naszych zarobkw

Na wykresie 24 zestawiono wielko PKB w przeli- Z wykresu wynika, e w krajach, w ktrych korup-
czeniu na jednego mieszkaca (kolor czerwony) oraz cja jest niska, zarobki s wysze (np. Austria, Da-
odporno sektora publicznego na korupcj (kolor nia, Francja). Tam, gdzie potguje si zjawisko korup-
czarny). Odporno mierzona jest w punktach od cji, zarobki urzdnikw i obywateli s mniejsze (np.
0 do 10, gdzie 10 oznacza cakowit czysto i brak Ukraina, Rumunia).
korupcji. Badanie zostao wykonane w 2013 roku
przez Transparency International midzynarodow Negatywny wpyw korupcji na wzrost gospodarczy,
organizacj zwalczajc praktyki korupcyjne przede a tym samym na zamono spoeczestwa po-
wszystkim w yciu publicznym. twierdza take przykad Ukrainy i Biaorusi. Ukraina

Wykres 24. Wielko PKB/os. a poziom transparentnoci i sektora publicznego w wybranych krajach (2013 r.)
EURO
70 000 10
9
60 000
8
50 000 7
6
40 000
5
30 000
4
3
20 000
2
10 000
1
0 0
Uk Ru Bu Tu Ro Li t W Po Hi Jap Fin Wi Ni Da Au Ho
rai mu ga r cj a sja wa g ls ka s zp on l an e lk em nia s tri lan
na nia r ia ry an ia dia aB cy a dia
ia ry
t an
ia
odporno na korupcj
c * PKB/1 mieszkaca (euro)
* (1) niska odporno na korupcj , (10) wysoka odporno na korupcj

Opracowanie wasne na podstawie danych

y Transparencyy International oraz danych
y Eurostatu

FUNDACJA
60 POMYL O PRZYSZOCI
 Wykres 25. Wielko PKB/os. na Biaorusi i Ukrainie w latach 1992-2013 w USD
USD
8 000

7 000

6 000

5 000

4 000

3 000

2 000

1 000

0
1992 1995 1995 2001 2004 2007 2010 2013
Biaoru Ukraina

Opracowanie wasne na podstawie danych Banku wiatowego

oceniana jest jako jeden najbardziej skorumpowa-
nych europejskich krajw, natomiast pastwo biao-
ruskie w bardzo restrykcyjny sposb reaguje na wszel-
kie przejawy korupcji. Jaki jest tego skutek? Zgodnie
z wykresem 25, w roku 1990 PKB/os. Ukrainy i Biao-
rusi ksztatowao si na podobnym poziomie, nato-
miast w roku 2013 (a wic jeszcze przed konfliktem
z Rosj) ukraiskie PKB/os., a tym samym ukraiskie
zarobki, byy 2,5 raza mniejsze ni biaoruskie.
Korupcja niszczy pastwo i degraduje
wynagrodzenia. W krajach, w ktrych
korupcja jest niska, zarobki s wysze.
Szczeglnie negatywny wpyw na gospodark ma
zjawisko urzdniczej korupcji. Zakca bowiem funk-
cjonowanie mechanizmw rynkowych. Wymusza
ponoszenie dodatkowych kosztw przez pracodaw-
cw (m.in. poszukiwanie dojcia do urzdnika, uru-
chamianie kontaktw, znajomoci czy szukanie spo-
sobu na wrczenie apwki). Z kolei urzdnik, zamiast
rozpatrywa spraw bez zbdnej zwoki, przeciga
procedury, wydaje decyzje w ostatnim moliwym
terminie oraz stara si wymusi wrczenie apwki.
Jeli przedsibiorcy nie daj si zama, nasza wspl-
nota traci setki miejsc pracy.

Skorumpowany pracownik, urzdnik,

podejmujc decyzj, kieruje si indywi-
dualnym interesem, a nie dobrem caej
wsplnoty ekonomicznej.

Korupcj w Polsce generuj take dotacje unijne.

Unijne rodki skierowane s do ograniczonej liczby
podmiotw, przez co podlegaj ocenie i weryfikacji
przez przyznajcych, a to od ich przychylnoci zaley
kocowy efekt. Dlatego dotacje najlepiej wykorzysty-
wa na infrastruktur, ktra suy caemu spoecze-
stwu.

FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
61
 Na rozwj korupcji w Polsce wpyw maj take za-
chodnie koncerny. Czsto do swoich oddziaw
w Polsce zatrudniaj byych politykw, ktrzy ua-
twiaj im pozyskanie zlece, zwaszcza od firm pa-
stwowych. Nic dziwnego, e skorumpowana osoba
bdzie preferowaa produkty z importu. Nierzadko
zachodnie firmy posiadaj specjalne fundusze, ktre
przeznaczaj na korumpowanie decydentw w mniej
zamonych krajach, tumaczc si przy tym, e musz
dostosowa si do panujcych tam warunkw.
Zjawisko korupcji wystpuje w rnych obszarach
gospodarki, szczeglnie tam, gdzie mamy do czynie-
nia z brakiem konkurencji. Zdarza si, e pracownicy
takich firm, zamiast rzetelnie wykonywa swoje obo-
wizki, wymuszaj na klientach przekazywanie do-
datkowych zacht lub dowodw wdzicznoci za
pozytywne lub szybkie zaatwienie sprawy.
Niektrzy usprawiedliwiaj korupcj niskimi zarobka-
mi, gdy:
mao zarabiajcy urzdnik chce sobie dorobi pre-
zentem;
lekarz jedzie na zagraniczne szkolenie wczasy za
pienidze zagranicznych koncernw farmaceutycz-
nych, a potem w dowd wdzicznoci przepisuje
ich leki, nie zawsze lepsze i tasze.
Zachowania korupcyjne to przejaw stosowania indy-
widualnej strategii przetrwania, bez mylenia o inte-
resie wsplnoty gospodarczej. Wysoka korupcja na
pewno przyczynia si do spadku rednich wynagro-
dze w kraju.

Przykad:
W Polsce na niektre specjalistyczne zabiegi medycz-
ne pacjenci oczekuj w dugich kolejkach i na swj
termin czekaj nawet p roku lub duej. Taka sytu-
acja prowadzi do korupcji.

Jak zatem walczy z korupcj?

Przede wszystkim naley rozwija wolny rynek i wol-

n konkurencj we wszystkich moliwych obszarach.
Trzeba take poprawi jako obowizujcego prawa,
aby byo przejrzyste, jednorodne i w czytelny sposb
regulowao kwestie zwizane z yciem gospodar-
czym. Takie rozwizania nie dawayby moliwoci ko-
rupcji przez urzdnikw. Ponadto edukacja obywateli
oraz transparentno administracji przyczyniaj si
do ograniczenia zjawiska korupcji.

FUNDACJA
62 POMYL O PRZYSZOCI
 powd 18
Niski poziom
zaufania spoecznego
Niebagatelny wpyw dla rozwoju gospodarki, a tym
samym budowania dobrobytu, ma poziom spoecz-
nego zaufania. To ono ksztatuje waciwe relacje
midzyludzkie, uatwia porozumiewanie si i sprzyja
wsppracy przy realizacji wsplnych celw.
Pozytywnym tego przykadem s zamone kraje
skandynawskie. 70% mieszkacw Norwegii, Danii
i Szwecji deklaruje, e ma zaufanie do innych ludzi.
To powszechne przekonanie pozwolio na uksztato-
wanie wiadomego spoeczestwa obywatelskiego,
w ktrym obywatel czy firma nie oszukuj, bo wiedz,
e oszukiwaliby samych siebie. Wszystkich czy wia-
domo, e podatki si opacaj, bo szybko do nich
wrc jako: wietne drogi, szkoy, lecznictwo, sprawna
i yczliwa policja itd.
W Polsce wskanik zaufania znacznie odbiega od
redniej europejskiej. To zapewne jedna z przyczyn
dysproporcji w rozwoju gospodarczym midzy na-
szym krajem a zamonymi pastwami Skandynawii
czy Europy Zachodniej.
Powszechne zaufanie spoeczne stanowi smar
i oliw dla gospodarczego wzrostu.
Jakie s warunki sprawnego dziaania tego mechani-
zmu?
Odbiorca ufa dostawcy. Wwczas mniej kosztuj
kontrole dostaw, krcej i taniej negocjuje si ceny
i warunki wsppracy.
Pracodawca ufa pracownikowi, e ten rzetelnie
i z zaangaowaniem wykonuje swoje obowizki.
Nie ma wwczas potrzeby wydawania dodatko-
wych rodkw na nadzorowanie pracownika. Kon-
trola spenia wycznie funkcj informacji zwrotnej,
zwizanej z wychwytywaniem pomyek itp.
Pracownik ufa pracodawcy, e ten dotrzyma
warunkw umowy zatrudnienia i wynagrodzenia.
Partner w biznesie ufa wsplnikowi, przez co
atwiej nawiza wspprac, tworzy alianse, kla-
stry, grupy zakupowe, aby uzyska korzyci z tytuu
efektu skali, obnia koszty.
Wyborca ufa politykowi, e ten dziaa w trosce
o bezpieczestwo i rozwj gospodarczy kraju.
Przedsibiorca ufa urzdnikowi, e podejmo-
wane przez niego decyzje su dobru wsplnoty
gospodarczej, w ktrej funkcjonuje.
Urzdnik ufa przedsibiorcy, e ten postpuje
zgodnie z przepisami prawa, dziaajc na rzecz roz-
woju firmy oraz wasnego kraju i dlatego nie kon-
troluje go zbyt czsto.
Klient ufa rodzimemu producentowi. Jest prze-
konany, e kupuje produkt, ktry speni jego ocze-
kiwania i e zarobione pienidze przedsibiorca
zainwestuje w rozwj oraz tworzenie kolejnych
miejsc pracy.
Ustawodawca ufa swoim obywatelom i nie
tworzy opresyjnego systemu prawa, ktrego sto-
sowanie jest niezwykle kosztowne i wymagajce
rozbudowanej urzdniczej machiny.
FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
63
 Jakie s konsekwencje powszechnego braku
zaufania?
W przedsibiorczoci zaufanie wpywa na poziom
kosztw zwizanych z zawieraniem umw (po-
szukiwanie i gromadzenie informacji, prowadzenie
rozmw i podejmowanie decyzji, nadzorowanie
realizacji oraz egzekwowanie praw i postanowie
umowy) i funkcjonowaniem firmy (koszty nadzoru
nad realizacj zarzdze, pomiaru wydajnoci pra-
cownikw, przetwarzania informacji). Koszty takie
obciaj cen produktu. Jeli ceny krajowych to-
warw i usug nie bd konkurencyjne, polskich
produktw nikt nie kupi. Gospodarka przestanie
si rozwija.
Skoro zaufanie wpywa na wysoko wspomnia-
nych kosztw, mona przyj, e jego znaczenie jest
dla gospodarki kluczowe.
Spoeczne zaufanie pomaga przecie tworzy ko-
rzystny klimat do podejmowania dziaa zwiza-
nych z ryzykiem, w tym inwestycji.
Spoeczestwa krajw o wysokim poziomie zaufania
s bardziej efektywne i sprawniej funkcjonuj. Zarw-
no rzdzcy, jak i obywatele takich pastw czuj si
odpowiedzialni za system, ktrego s czci.
Niski wskanik zaufania wrd polskiego spoecze-
stwa jest konsekwencj trudnych dziejw naszego
narodu. Najpierw w czasach zaborw przez ponad
100 lat pozbawieni bylimy wasnej pastwowoci.
Pidziesit lat komunizmu to z kolei okres, kiedy
pastwo wystpowao przeciwko wasnym obywa-
telom. Po 1989 roku nastaa w Polsce nowa rzeczy-
wisto gospodarcza. Otworzya si dla nas szansa
zbudowania wsplnoty ekonomicznej, ktra po-
winna opiera si na zaufaniu. To wanie ono jest
niezbdnym elementem funkcjonowania nowo-
czesnych gospodarek.
Naley jednak pamita o tym, e na zaufanie
trzeba sobie zasuy. Kady z nas w pewnym
momencie otrzymuje kredyt zaufania. Prezentujc
swoj wiedz, wartoci i postaw, dajemy gwaran-
cj, e spenimy oczekiwania, jakie ma wobec nas
druga osoba i spoeczestwo. Jeli odpowiedzialnie
bdziemy peni swoje spoeczne role, zasuymy
na zaufanie w przyszoci, jeli nie, utracimy je.
FUNDACJA
64 POMYL O PRZYSZOCI
Warto zastanowi si, czy my, Polacy, nie ufamy in-
nym, bo sami nie postpujemy fair.
Istnieje cisa zaleno midzy poziomem spoecz-
nego zaufania a rozwojem gospodarczym, ktry
z kolei przekada si na poziom redniego wynagro-
dzenia. Wzajemne zaufanie sprawia, e wsplnota
jako cao jest bardziej efektywna, efektywniej te
wytwarza swoje towary, dziki czemu ma wiksze
szanse na konkurowanie na rynku krajowym i global-
nym, wypracowanie zyskw, ktre mona zainwesto-
wa w rozwj i tworzenie nowych miejsc pracy.
Brak zaufania w relacjach pracodawca pracownik
sprawia, e koszty zatrudnienia s obcione rod-
kami finansowymi przeznaczonymi na system kon-
troli. W takiej sytuacji pienidze, ktre mogyby by
przeznaczone na podwyk dla kontrolowanego,
zarabia kontrolujcy.
Przejawem braku zaufania i wsplnoty w dziaaniu
na linii pracodawca pracownik jest sposb wza-
jemnego postrzegania. Pracownik jest przekonany,
e pracuje na bogactwo przedsibiorcy, natomiast
pracodawca uwaa, e dziaa na rzecz tworzenia
i utrzymywania stabilnych miejsc pracy. Tymczasem
obydwaj pracuj dla siebie i dla dobra naszej wspl-
noty ekonomicznej.
Wyznacznikiem poziomu spoecznego zaufania jest
sprawno pastwa. Kiedy dziaajce w jego imie-
niu struktury zawodz, wwczas obywatel przestaje
identyfikowa si z pastwem jako ekonomiczn
wsplnot. W cigu ostatnich dwudziestu lat zaufa-
nie spoeczne jest dobrem nagminnie trwonionym
przez rzdzcych. Afera Rywina, afera hazardowa
odkryy patologiczny system tworzenia prawa pod-
porzdkowanego wskim grupom interesw. Fala
bankructw biur podry czy afera zwizana z Am-
ber Gold pokazaa z kolei, e pastwo nie jest w sta-
nie tworzy sprawnego systemu regulacji chroni-
cego swoich obywateli. To po stronie pastwa ley
stworzenie takich mechanizmw, ktre nie dopusz-
czaj do funkcjonowania na rynku nieuczciwych
podmiotw gospodarczych.
Jeeli obywatele chc mie lepsze pastwo, musz
si nim bardziej interesowa i przykada wiksz
uwag m.in. do wyborw parlamentarnych i samo-
rzdowych.
 powd 19
Niska sia nabywcza
polskiego spoeczestwa
To przypomina ,,bdne koo: niski PKB = niskie za-
robki = niska konsumpcja
p j = niskie PKB
PKB = konsumpcja w Polsce + (eksport import)
+ inwestycje + wydatki rzdowe
Jak to przerwa?
Powrmy do punktu wyjcia naszych rozwaa, czy-
li wartoci PKB/os. W przyblieniu okrela ona rednie
wynagrodzenie przypadajce na obywatela danego
kraju. Poniewa PKB w Polsce jest niskie, mao zara-
biamy. Skoro mao zarabiamy, mao konsumujemy
i nie dajemy innym zarobi, mao korzystamy z usug
rzemielnikw, z restauracji, rzadziej wyjedamy na
wakacje w porwnaniu z konsumentami z boga-
tych krajw.
Z przytoczonej definicji PKB wynika, e warto kon-
sumpcji jest bardzo wanym skadnikiem wpywa-
jcym na jego wielko. Jeli w kraju konsumujemy
mao, w niewielkim stopniu przyczyniamy si do
wzrostu PKB. Poniewa zarabiamy mao, czsto szu-
kamy taszych towarw z importu, co dodatkowo
(zgodnie z powysz definicj) dziaa na niekorzy
dla naszego Produktu Krajowego Brutto.
Kto nieobeznany w zasadach ekonomii mgby po-
myle, e aby doprowadzi do wzrostu PKB, trzeba
wicej konsumowa, czyli wydawa wicej pieni-
dzy. Gdybymy mieli ich wicej, moglibymy za nie
wicej kupi. Wtedy wzrosoby PKB, wzrosyby te
nasze wynagrodzenia. Moglibymy wicej konsumo-
wa, a przez to napdzalibymy wzrost gospodarczy.
Czy w ten sposb wpadlibymy w koo wiecznej
szczliwoci? Niestety nie tdy droga. Wyjanijmy,
dlaczego. Idc dalej tokiem rozumowania naszego
ekonomicznego laika, pienidze na zwikszon
konsumpcj moemy uzyska, dostajc podwyk,
mona je te dodrukowa albo od kogo poyczy.
Zastanwmy si jednak, co staoby si wwczas z na-
sz gospodark i naszymi zarobkami?
Sztuczne podniesienie
wynagrodze
Wyobramy sobie, e nagle pensje w naszym kra-
ju wzrastaj dwukrotnie. W tej sytuacji polskie pro-
dukty obcione wysokimi kosztami pracy staj si
niekonkurencyjne wobec towarw zagranicznych.
Nie mona ich wic wyeksportowa. Trudniej take
sprzeda je w kraju, bo konsument wybraby tasze
produkty z importu. W konsekwencji polscy produ-
cenci zmuszeni s zamkn zakady, a zagraniczni
inwestorzy przenosz swoje zakady produkcyjne
do taszych krajw. Polacy trac prac, ronie licz-
ba bezrobotnych, a rynek pracy wymusza obnik
wynagrodze. Teoretycznie mona temu zapobiec,
zabraniajc kupowania obywatelom zagranicznych
produktw i wyjazdw na urlopy do innych krajw.
W praktyce takie rozwizanie jest niemoliwe.
Sztuczne podniesienie wynagrodze
spowoduje utrat miejsc pracy. Wzrost
pac musi by poparty wzrostem
indywidualnej efektywnoci pracy i si
gospodarki wsplnoty ekonomicznej,
w ktrej yjemy.
FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
65
 efektywnoci, a nie na kredycie. Tego procesu nie
Dodruk pienidzy da si odwrci.
Sztuczny wzrost konsumpcji nastpuje take ww- Sia nabywcza obywateli jest wprost proporcjonal-
czas, kiedy wzrost pensji jest wynikiem dodrukowa- na do siy gospodarki pastwa. Tylko przez wzrost
nia przez pastwo pienidzy. Ten scenariusz zawsze efektywnoci gospodarczej caej naszej wsplnoty
jednak prowadzi do inflacji i gbokiego kryzysu go- ekonomicznej stanowicej przecie jeden organizm,
spodarczego. Z tym zjawiskiem mielimy do czynie- mona podnie rednie wynagrodzenie w kraju. Jak
nia w latach 80., kiedy inflacja sigaa 500% rocznie. to zrobi? I jak zwikszy si nabywcz obywateli?
Dodruk pienidzy moe by uzasadniony tylko wte- Dopki polskie produkty bd gorzej postrzegane
dy gdy wprowadza si reformy, ktre pobudz roz- w naszym rodzimym kraju anieli te pochodzce
wj gospodarczy oraz kiedy konsumenci s na tyle z importu, sia nabywcza polskiego spoeczestwa
wiadomi e nie wywioz od razu dodrukowanych bdzie nisza.
pienidzy za granic (poprzez wczasy zagraniczne,
zakup towarw konsumpcyjnych z importu).
Zamoniejszy konsument jest w stanie
Konsumpcja na kredyt wicej wyda. Im wicej zamoniejszych
ludzi w Polsce, tym wysza konsumpcja
Oywienie konsumpcji moe by take skutkiem
w Polsce, ronie PKB i automatycznie
wydawania przez pastwo i jego obywateli poy-
rosn rednie wynagrodzenia.
czonych pienidzy. Jednak i ten wariant zawsze pro-
Warunkiem jest, aby ci zamoni ludzie
wadzi do finansowego krachu, czego najlepszym
konsumowali swoje bogactwo
przykadem jest aktualna sytuacja gospodarcza Gre- w Polsce, a nie za granic.
cji i kryzys wiatowy. Przychodzi taki czas, kiedy ju
nikt wicej nie chce nam poycza, a trzeba zacz
spaca dugi wraz z odsetkami. Z takim wanie sce- Poza tym musimy tworzy warunki do tego, aby
nariuszem mamy obecne do czynienia w naszym bogaci ludzie z innych krajw (np. emeryci) bd
kraju. Pastwo polskie w ostatnich latach zadua nasi rodacy przebywajcy na emigracji chcieli za-
si coraz bardziej, a nasze zaduenie ronie szybciej mieszka w Polsce. Wtedy, wydajc w naszym kra-
ni sia polskiej gospodarki. Kiedy bdziemy musieli ju swoje pienidze, bd powiksza nasz PKB
spaci nie tylko zacignity dug, ale rwnie odsetki i tworzy bogactwo w naszym pastwie.
od tego dugu. Odbdzie si to kosztem naszych wy-
nagrodze. Pastwo jeszcze bardziej obciy nasze
wynagrodzenia i wydatki, std nasza sia nabywcza
spadnie. Jaki z tego wniosek? Aby osign trway
wzrost gospodarczy, a tym samym trway wzrost na-
szych wynagrodze, trzeba najpierw efektywniej pro-
dukowa i wytwarza produkty lub usugi, za ktre
chtnie zapac konsumenci z Polski i innych krajw.
Jeeli bdzie rosa ilo odbiorcw, polscy produ-
cenci bd mogli wicej produkowa, a tym samym
bd potrzebowali wicej pracownikw. Wzrost za-
potrzebowania na pracownikw spowoduje wzrost
wynagrodze. Wiksza produkcja z kolei pozwoli na
wiksz efektywno firmy i pracownika, a tym sa-
mym uzyskiwanie korzyci z tytuu efektu skali. Firmy
bd w stanie obnia inne koszty bez podnoszenia
cen produktw. Przedsibiorcw sta bdzie na wy-
sze wynagrodzenia, a rynek pracy wymusi podwy-
ki. Wzrost wynagrodze bdzie wwczas oparty na

FUNDACJA
66 POMYL O PRZYSZOCI
 powd 20
Opnienia w procesach
prywatyzacji
i wprowadzaniu
trudnych reform
W Polsce jeszcze zbyt duo przedsibiorstw pozosta-
je w rkach pastwa.
Historia dowioda, e przedsibiorstwa prywatne s
o wiele sprawniejsze od przedsibiorstw pastwo-
wych firmy prywatne s taniej zarzdzane, szybciej
podejmowane s w nich decyzje, a ich strategia jest
dugofalowa - przewidziana na kilka lat do przodu.
W firmach pastwowych meneder zarzdzajcy
rozliczany jest za wyniki osignite w danym roku,
strategia firmy czsto podporzdkowana jest intere-
sowi aktualnie rzdzcej partii politycznej, a nie caej
wsplnocie (pastwu) w duszej perspektywie.
W rkach pastwa powinny pozosta jedynie przed-
sibiorstwa ze strategicznych gazi, z zakresu in-
frastruktury, zabezpieczenia energetycznego kraju,
a szczeglnie tam, gdzie nie da si ograniczy pozy-
cji monopolistycznej.
Zdecydowania wikszo polskich przedsibiorstw
pastwowych powinna ju by dawno sprywaty-
zowana, ale w taki sposb, aby pozostay w polskim
zarzdzaniu (jak to jest w przypadku firmy PESA
z Bydgoszczy). Przedsibiorstwa te duo szybciej roz-
wijayby si, tworzc nowe miejsca pracy, zwaszcza
e wiele z nich posiada dobr mark i wystarczajco
duy efekt skali na rynku polskim.
Sprzeda polskich firm pastwowych zagranicz-
nym inwestorom ma sens tylko wwczas, gdy
w danej brany due znaczenie ma tzw. efekt skali.
Dziki zagranicznemu inwestorowi zdolnoci konku-
rencyjne przedsibiorstwa poprawi si.
Sprzeda polskich przedsibiorstw inwestorom, kt-
rych wacicielem jest inne pastwo lub fundusze in-
westycyjne, niewiele zmienia w sprawnoci zarzdza-
nia t firm. Tworzy to sytuacj, gdy bezpowrotnie
pozbawiamy si moliwoci konkurencyjnoci Polski
w danej brany.
W sytuacjach, kiedy nie ma optymalnego kupca, kt-
ry dawaby nadziej na dalszy rozwj firmy na arenie
midzynarodowej, lepiej byoby, aby takie firmy dalej
pozostay pastwowe. Lecz aby politycy nie ograni-
czali ich rozwoju, naleaoby je odda w zarzdzanie
specjalnie utworzonym polskim funduszom powierni-
czym.
Sprzeda polskiej firmy, ktra posiada w Polsce pozycj
dominujc lub monopolistyczn, w rce zagranicz-
nych inwestorw jest szkodliwa dla Polski. Prowadzi to
tylko do podniesienia cen na jej produkty bd usu-
gi. Sytuacja taka miaa miejsce po sprzeday Polskich
Kolei Linowych i KG Jaworzyna Krynicka angielskiemu
funduszowi inwestycyjnemu MID EUROPA.
Innym przykadem jest sposb prywatyzacji
polskich cukrowni, w wyniku ktrego Polacy
musieli jedzi do Niemiec po cukier, gdy tam
by taszy.
FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
67
 Jeli przy prywatyzacji uwzgldnia si jedynie cen o nasycenie produktami to wczyo nas w wiat
zakupu, to ogranicza si moliwo konkurowania krajw, w ktrych ju si nie dostarcza produktu do
polskim inwestorom, ktrzy nie dysponuj takim ka- klienta, ale trzeba mu ten produkt sprzeda w rodo-
pitaem, jak zagraniczne firmy. Te za nie musz na to wisku konkurencyjnym. Aby to robi potrzebna jest
zaciga kredytw, jak polscy inwestorzy, gdy maj wiedza i umiejtnoci wtedy doczymy do krajw
wolne rodki i nie musz ponosi dodatkowego ryzy- wysoce konkurencyjnych. A to wymaga zmiany my-
ka zwizanego z kredytowaniem. lenia, dziaania oraz wiedzy i narzdzi, ktre trzeba
zdoby. I wiadomoci spoeczestwa w tym obsza-
Z procesem prywatyzacji wie si kwestia reformy rze. To kolejny etap transformacji.
polskiej suby zdrowia. Sprywatyzowanie opieki me-
dycznej w Polsce zapewne podniosoby jako usug
wiadczonych w szpitalach, przychodniach i innych
placwkach medycznych. Wwczas nie tylko Polacy
mieliby dostp do opieki lekarskiej na wysokim pozio-
mie, ale take mieszkacy bogatych europejskich kra-
jw mogliby odpatnie korzysta z polskich placwek
medycznych. Z kolei wysoki poziom naszych szpitali
i klinik przycignby z powrotem do naszego kra-
ju polskich lekarzy, ktrzy obecnie rozwijaj swoje
umiejtnoci za granic.

Suba zdrowia to olbrzymia cz gospodarki, na

ktrej pastwo powinno zarabia, a nie dopaca
do niej. Jej prywatyzacja wprowadziaby do tej dzie-
dziny konkurencj, ktra wymusiaby obnienie cen
na usugi medyczne, podniosa ich jako oraz do-
stpno, a przy tym zlikwidowaa korupcj. Na tym
wszystkim skorzystaliby pacjenci i caa nasza wspl-
nota ekonomiczna.

Podobn sytuacj mona zaobserwowa w przemy-

le grniczym. Od kilkunastu lat nie zostay w nim
przeprowadzone reformy suce polepszeniu sytu-
acji kopal. Trudno dzisiaj zrozumie prby bloko-
wania przez rzd, sprzeday nierentownych kopal.
Prywatny inwestor z pewnoci zrestrukturyzowaby
dan kopalni, obniy koszty wydobycia, aby kopal-
nia moga przynosi zyski. A pastwo, zamiast cigle
dopaca do kopal, mogoby czerpa zyski z podat-
kw CIT oraz PIT.

Tworzenie dobrobytu wymaga take odpowiedniej

wiadomoci i wiedzy. Jako kraj przeszlimy przez
zasadnicze etapy transformacji: najpierw zupenie
sami, potem jako czonek Unii Europejskiej. Teraz we-
szlimy w etap szczeglny skoczyy si czasy, gdy
popyt by wyszy od poday w naszym kraju. Kilka
lat temu weszlimy w gospodark, w ktrej nastpi-

FUNDACJA
68 POMYL O PRZYSZOCI
 powd 21
Marnotrawstwo pienidzy
naszej pastwowej wsplnoty!
Jednym ze sposobw marnotrawstwa pienidzy naszej caej wsplnoty ekonomicznej jest przerost admini-
stracji pastwowej i samorzdowej. Nadmiar urzdnikw nie przekada si na lepsz jako usug publicznych,
a czsto wrcz utrudnia rozwj gospodarczy naszego kraju oraz dodatkowo w coraz wikszym stopniu obcia
budet Polski.
Na zaczonym niej obrazie wida, jak na przestrzeni lat rosa liczba urzdnikw w naszym pastwie.

OOpracowanie
i wasne
na podstawie
d i publikacji
blik ji z dnia
d i 21.03.2013
21 03 2013 r. Super
S Express.
E

FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
69
 zaduenia rocznie musimy odda po ok. 3,3 tys. z,
Podsumowanie to jeeli nic si nie zmieni, na pewno bdziemy oby-
Jeeli my, Polacy, chcemy, aby nasza wsplnota dalej watelami drugiej kategorii pod wzgldem wynagro-
rozwijaa si gospodarczo i pod wzgldem ekono- dze w Unii Europejskiej.
micznym zbliaa si do zamonych krajw Unii Eu-
ropejskiej, musimy zmieni sposb postrzegania wa- Kryzys gospodarczy jest dla nas jedn z szans, gdy
snego pastwa. Musimy take zacz interesowa si teraz wanie zaczynamy si zastanawia i szuka od-
gospodark naszego kraju. powiedzi na nastpujce pytania:

Powinnimy mniej myle o tym, jakie maksymalne Dlaczego jedne kraje upadaj (jak np. Grecja), a inne
korzyci wycign dla siebie z naszej Wsplnoty, dobrze si rozwijaj (np. Niemcy, Dania)?
a wicej o tym, co razem moemy zrobi dla gospo-
darki naszego kraju. Dlaczego statystyczny Duczyk czy Niemiec wytwa-
rza 4 razy wicej ni Polak czy Grek?
Musimy take doceni to, e jestemy w Unii Euro-
pejskiej, ale rwnie pamita o tym, e reguy go- Dlaczego w ostatnich 6 latach nasze, polskie PKB/os.
spodarcze, jakie funkcjonuj w Unii, zostay ustalone w euro wzrs jedynie o 6,31%, niemiecki o 7,31%,
przez zamone kraje i po to, aby w pierwszej kolejno- a szwedzki o 21,33%?
ci im suyy. Na wolnym rynku zawsze wygrywa
wikszy kapita i kraje, ktre maj wiadomych Dlaczego nasza polska wsplnota ekonomiczna jako
ekonomicznie obywateli. Niestety, Polska posia- cao jest tak mao wydajna w porwnaniu z inny-
da niewiele rodzimych firm globalnych, brak jest mi wsplnotami gospodarczymi konkurujcymi na
rwnie w Polsce w peni wiadomego ekonomicz- wsplnym europejskim rynku, a take na rynku glo-
nie spoeczestwa. balnym?

Nasz kraj otrzymuje z UE rednio 8-9 mld euro, czy-
li 30 mld zotych rocznie. Rwnoczenie z naszego
kraju co roku inwestorzy zagraniczni wyprowadzaj
okoo 100 mld z, a w samych dywidendach okoo
40mld z. Jeeli przeliczymy to na jednego obywatela
zatrudnionego w gospodarce, to okazuje si, e aby
zrealizowa wypyw tych rodkw do innych wspl-
not ekonomicznych, przecitny Polak musi rocznie
wypracowa ok. 7 tys. z.
Jeeli nie zmienimy naszego podejcia do budowa-
nia wasnej wsplnoty ekonomicznej, jak jest Polska,
to oprcz podatkw PIT, CIT, VAT, akcyzy bdziemy
paci coraz wysze tzw. podatki korporacyjne. S przez nich wpacona do polskiego budetu, gdyby
one zapat za usugi korporacyjne dla zagranicznych
koncernw, ktre zaspokajaj nasze potrzeby. Podat-
ki te mog siga od 5% do 30% wartoci zakupio-
nych przez nas ich produktw, nawet jeeli zostay
one wyprodukowane w Polsce.
Jeeli uwzgldnimy fakt, e jestemy krajem zaduo- i popraw konkurencyjnoci naszego kraju na are-
nym na kwot okoo 78,5 tys. z na obywatela pracu-
jcego w gospodarce, a z tytuu samych odsetek od
W czym my, Polacy, jestemy gorsi od innych, skoro
mamy idealne pooenie geograficzne, nisz redni
wieku ni Niemcy czy Duczycy?
Dlaczego nie wykorzystujemy szansy, jak dao nam
uczestnictwo w Unii Europejskiej, a wrcz przeciwnie
patrzc dugofalowo by moe wicej na tym tra-
cimy?
Wielu modych Polakw w wieku produkcyjnym
bezpowrotnie opuszcza nasz kraj, poniewa nie znaj-
duje zatrudnienia w Polsce. czna warto dotacji
unijnych jest duo mniejsza od kwoty, jaka zostaaby
znaleli prac w kraju (niezapacone podatki i skadki).
Dlaczego tej pracy w Polsce nie ma?
Bezsensownie zaduamy nasz kraj. Pastwowe kre-
dyty i unijne dotacje przeznaczamy na biec kon-
sumpcj, a nie na tworzenie trwaych miejsc pracy
nie midzynarodowej.

FUNDACJA
70 POMYL O PRZYSZOCI
Dlaczego, biorc pod uwag PKB, nie rozwijamy si
w tempie co najmniej 10% rocznie? Tylko wwczas,
za co najmniej 15 lat, mielibymy szans dogoni naj-
bogatszych.
W ostatnich latach wzrost PKB wspomagaa midzy
innymi konsumpcja finansowana przez kredyty pa-
stwowe i samorzdowe, dotacje unijne oraz rodki
od Polakw pracujcych za granic.
Pytanie, co stanie si, gdy skocz si unijne dota-
cje i trzeba bdzie spaca coraz wikszy kredyt, bez
moliwoci dalszego zaduania si. Przyjdzie kiedy
taki moment, e bdziemy zdani wycznie na wa-
sne siy. I co wwczas? Dzikie zwierz hodowane
w zagrodzie, w ktrym zaniknie instynkt przetrwania,
wypuszczone na wolno ginie.
My, Polacy, nieustannie mwimy, e chcielibymy
zarabia wicej. Realizacja tego zamierzenia jest re-
alna, pod warunkiem e wsplnie bdziemy dziaa
na rzecz wzrostu gospodarczego naszego kraju. Mu-
simy te nauczy si postrzega pastwo jako eko-
nomiczn wsplnot, ktrej czonkowie chc razem
realizowa jasno wytyczony cel budowanie dobro-
bytu. Stanie si to moliwe, kiedy wszyscy zechce-
my sign po rezerwy gospodarczego rozwoju
ukryte w ekonomicznej, obywatelskiej wiedzy.
Tylko wtedy bdziemy w stanie zrozumie przyczyny
saboci naszego wolnego rynku. Jednak, aby co na-
prawi, trzeba najpierw postawi waciw diagnoz,
zastanowi si nad przyczyn negatywnych zjawisk.
Tylko wtedy mona je wyeliminowa lub osabi ich
dziaanie. Potrzeba nauki racjonalnego podejcia do
gospodarki (racjonalizmu gospodarczego). Dotyczy
to wszystkich, bez wyjtku:
politykw, aby tworzyli dobre prawo, suce roz-
wojowi kraju, aby rodzime przedsibiorstwa mogy
by konkurencyjne w kraju i zagranic.
Polityka tylko wtedy suy ludziom, kiedy suy
gospodarce. Bo w gospodarce tworz si docho-
dy i zamono spoeczestwa. Potrzeba mdrej
wsplnotowej polityki poszerzania swobody i wol-
noci gospodarczej;
urzdnikw i sdziw, aby stosowali pra-
wo tak, by suyo obywatelom i gospodarce,
a nie dziaali przeciwko nim;
przedsibiorcw, aby mieli motywacj do dalszego
rozwijania swoich firm ju nie z powodw zaspoka-
jania swoich potrzeb, lecz potrzeby rozwoju kraju;
pracownikw, aby wiedzieli, co ma wpyw na
wzrost ich wynagrodze, podnosili swoje kwalifi-
kacje oraz dbali o efektywno wasnych przedsi-
biorstw;
konsumentw, aby wiedzieli, jak efektywnie wy-
dawa swoje pienidze, aby powikszy PKB oraz
aby cz wydawanych przez nich pienidzy do
nich powrcia;
rodowisk opiniotwrczych, aby mogy dalej prze-
kazywa spoeczestwu wiedz o gospodarce;
wyborcw, aby wiadomie uczestniczyli w wybo-
rach, a znajomo ekonomicznych regu funkcjo-
nowania Wsplnoty daa przyzwolenie rzdzcym
na przeprowadzenie potrzebnych reform w kraju,
takich jak: reforma suby zdrowia, emerytalna, szkol-
nictwa wyszego, ochrony rodowiska.
Jeli wszyscy podymy w tym samym kierunku, b-
dziemy mogli z powodzeniem wspzawodniczy
zarwno z innymi, zamoniejszymi krajami na wspl-
nym obszarze gospodarczym, jakim jest Unia Euro-
pejska, jak i jako czonkowie Unii Europejskiej konku-
rowa na rynku globalnym.
Dzi potrzebna jest Solidarno II, tym razem przy
budowaniu polskiej wsplnoty ekonomicznej. Ra-
port ten nie przedstawia krytyki obecnej sytuacji go-
spodarczej naszego kraju. Chcemy, aby by on inspi-
racj do budowania zamonoci, aby te 21 powodw
byo odebranych jako kolejne rezerwy wzrostu go-
spodarczego, po ktre teraz signiemy. Dziki temu
nasz dobrobyt moe zwikszy si rednio o 5-7%
w skali roku.
Zachcamy do dyskusji na temat zaprezentowanych
tez i zadawania pyta. Odpowiadajc na Pastwa
wtpliwoci, bdziemy starali si uzupenia powy-
szy materia.
Jeli Twoim zdaniem s jeszcze inne
przyczyny tego, e w Polsce zarabiamy mniej ni
w krajach Europy Zachodniej,
napisz do nas na adres:
biuro@pomysloprzyszlosci.org.
Najciekawsze spostrzeenia
zostan opublikowane.
FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
71

Pytania
i odpowiedzi
? Pytanie
y 1
Dlaczego w Polsce brak jest miejsc pracy,
a s one w krajach Europy Zachodniej i to
lepiej patne?
Odpowied na to pytanie mona uzyska, analizujc
kady z powodw podanych w niniejszym opraco-
waniu.
Polska, przystpujc do Unii Europejskiej i do wiato-
wych organizacji handlu, otworzya swoje granice dla
wikszoci towarw i usug pochodzcych z caego
wiata. Jednak w wiatowej rywalizacji gospodarczej
pomidzy pastwami wielu polskim firmom trudno
jest wyprodukowa i sprzeda swoje produkty nawet
na polskim rynku.
Skoro nasze potrzeby (polskich konsumentw) za-
spokajaj inne wsplnoty ekonomiczne, nie powsta-
j u nas nowe miejsca pracy, tylko w tych innych
wsplnotach. Pytanie dlaczego my, Polacy, nie zaspo-
kajamy potrzeb innych wsplnot i w ten sposb nie
tworzymy u siebie miejsc pracy?
O tym wanie jest ten raport.
Odwoajmy si do jednego z przykadw. My, Pola-
cy, masowo jedzimy na narty do Austrii czy Woch.
Jednym z obiektywnych powodw s wysze gry
FUNDACJA
72 POMYL O PRZYSZOCI
i ch poznania nowych regionw. Do naszego kra-
ju w tym samym celu przyjeda znikoma ilo tury-
stw. Polska te mogaby przygotowa ciekaw ofer-
t narciarsk dla wasnych i zagranicznych turystw,
ale nie pozwalaj na to polscy urzdnicy. Inwestor,
ktry chciaby w kraju wybudowa wycigi i trasy
narciarskie, musi zdoby ponad 20 rnego rodzaju
pozwole. Do kadego pozwolenia potrzebne s
opinie ekspertw. Jeeli do kosztw uzyskania po-
zwole i ekspertyz dodamy koszty opat za zamian
przeznaczenia gruntu, to cakowity koszt przygo-
towania inwestycji moe by nie mniejszy ni koszt
zakupu krzesekowego wycigu narciarskiego. W in-
nych krajach tego typu uciliwoci dla inwestorw
nie istniej. Uwzgldniajc fakt, e sezon narciarski
w Polsce jest krtszy ni w Alpach, karnet na wycigi
w Polsce musi by droszy ni w Austrii. W tej sytuacji
zagraniczni turyci raczej nie decyduj si na narciar-
ski urlop w Polsce, a budowa w Polsce stacji narciar-
skich jest obarczona ogromnym ryzykiem.
Jeeli my, Polacy, chcemy si dalej rozwija i pod
wzgldem ekonomicznym zblia do zamonych
krajw Unii Europejskiej, musimy zmieni sposb po-
strzegania wasnego pastwa i podej racjonalnie do
gospodarki naszej polskiej wsplnoty ekonomicznej.
? Pytanie
y 2
Wydaje si, e to poniekd bdne koo:
kupuje si rzeczy obce, bo s tasze, ponie-
wa mao si zarabia, a mao si zarabia, bo
mao si kupuje rodzimych produktw, ktre
s drogie. Jestem przekonany, e wiele osb
uwaa rodzime produkty za najlepsze, a
mimo to wybiera zagraniczne, bo ma okre-
lony budet i musi si w nim zmieci, czyli
wanie efektywnie wydawa pienidze.
Celem naszej edukacji jest to, aby klient w momencie
podejmowania decyzji o zakupie pamita o BONU-
SIE, ktry do niego wrci. Nie zawsze to, co najtasze
na pierwszy rzut oka, jest najbardziej opacalne i naj-
bardziej korzystne...
Z przeprowadzonych bada na temat preferencji za-
kupowych Polakw wynika, e:
 82% klientw zwraca uwag na cen produktu
i jego opacalno,
59% zwraca uwag na jako produktu,
37% zwraca uwag na mark,
13% polskich konsumentw przy zakupie
zwraca uwag na pochodzenie produktu.
Oznacza to, e tylko 13% konsumentw w Polsce
dokonuje penej analizy opacalnoci dokonywane-
go zakupu.
W uproszczeniu mona przyj, e w produktach
wyprodukowanych w Polsce przez polskie firmy
jest co najmniej 10-20% wicej wartoci dodanej
w Polsce ni w produktach wyprodukowanych
w Polsce przez zagraniczne koncerny, a wic o tyle
wicej korzyci otrzymuje polski konsument. Dla-
tego te wane jest, aby przy dokonywaniu konsu-
menckich wyborw interesowa si dodatkowymi
korzyciami, w miar moliwoci je uwzgldnia
i w ten sposb podnosi wasny poziom ycia oraz
caej wsplnoty.
sze jednostkowe koszty produkcji isprzeday, a przez
to moe oferowa swoje produkty taniej. Polskie fir-
my pozostawione same sobie nie osign niezbd-
nego efektu skali, aby by konkurencyjnym na rynku
globalnym. Potrzebne jest tutaj wsparcie rodzimych
konsumentw i pastwa polskiego.
Biorc rwnie pod uwag fakt, e jedno miejsce pra-
cy w biznesie podstawowym (prorozwojowym) ge-
neruje do piciu miejsc pracy w biznesie wtrnym, to
w przypadku upadku firmy z biznesu podstawowego
(prorozwojowego) prac strac take osoby zatrud-
nione w biznesie wtrnym danej wsplnoty. Wanie
dlatego w krajach, w ktrych politycy rozumiej funk-
cjonowanie gospodarki rynkowej, wystpuje wspar-
cie pastwa dla biznesu podstawowego (prorozwo-
jowego). Z firmami tymi zmuszone s konkurowa
polskie przedsibiorstwa z biznesu podstawowego,
ktre takiego wsparcia nie otrzymuj. Nic dziwne-
go, e nasz rodzimy biznes ma ograniczone szanse
w takiej konkurencji.

? Pytanie 3
W czym jest lepszy biznes podstawowy
(prorozwojowy) od biznesu wtrnego, sko-
ro powinien by inaczej traktowany przez
pastwo?
Obydwa rodzaje biznesw s jednakowo wane
dla rozwoju gospodarczego wsplnoty. Jednak biz-
nes wtrny przewanie konkuruje wewntrz danej
wsplnoty, czyli jeeli jedna firma upada, to jej rol
przejmuje inna firma z tej samej wsplnoty, np. jee-
li upadnie jeden sklep osiedlowy, to w jego miejsce
powstanie drugi.
Natomiast w biznesie podstawowym (prorozwojo-
wym) najczciej polskie firmy konkuruj z firmami
spoza wsplnoty. Jeli rodzima firma upadnie lub si
nie rozwinie, jej rol moe przej firma spoza pol-
skiej wsplnoty ekonomicznej. Wtedy automatycznie
warto dodana oraz miejsca pracy opuszcz pol-
sk wsplnot.
W biznesie podstawowym duo wiksze znaczenie
ma efekt skali. Im wiksza firma, tym posiada mniej-
? Pytanie 4
Jak ustawa podatkowa moe motywowa
przedsibiorcw do rozwoju swoich firm?
Strefy ekonomiczne mogyby by takim motywato-
rem, niestety nie speniaj one dzisiaj takiej funkcji,
gdy preferuj jedynie inwestorw zagranicznych,
ktrzy zamierzaj wybudowa w Polsce zakad pro-
dukcyjny. Czsto w SSE inwestuj zagraniczni kon-
kurenci naszych rodzimych firm, uzyskujc przy tym
preferencyjne warunki podatkowe. Dziki temu zy-
skuj oni przewag kosztow nad naszymi rodzimy-
mi przedsibiorstwami, ktre w konsekwencji nie s
w stanie z nimi skutecznie konkurowa.
Wydaje si, e duo lepszym rozwizaniem dla roz-
woju polskiej gospodarki byoby odroczenie patno-
ci podatku CIT do czasu pobierania dywidendy. Jeli
firma osignie zysk i w danym roku waciciele prze-
znacz go na rozwj firmy i tworzenie miejsc pracy,
to podatek (CIT) zostanie im odroczony i w tym roku
go nie zapac. Podatek ten byby pacony dopiero
w momencie, gdy waciciele zdecyduj si ju nie

FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
73
 inwestowa w firm, a jedynie konsumowa zaro-
bione rodki. Dziki temu rozwizaniu kady przed-
sibiorca, ktry zamierza inwestowa w rozwj firmy,
uzyskaby dodatkowe rodki na te inwestycje.
Jestemy przekonani, e budet pastwa nie po-
nisby uszczerbku z tytuu wprowadzenia propono-
wanych zmian. Takie rozwizanie zmotywowaoby
polskich przedsibiorcw do odwaniejszego inwe-
stowania, zmniejszyoby ryzyko inwestycyjne i zaosz-
czdzioby czas przedsibiorcw. W wyniku zrealizo-
wanych inwestycji powstayby nowe miejsca pracy,
a do budetu zwikszyyby si wpywy z podatkw
PIT iVAT. Mona rozway take wprowadzenie tego
rozwizania w pierwszej kolejnoci dla eksporterw
i firm z biznesu podstawowego (prorozwojowego),
a wic mniej wicej dla tych grup przedsibiorstw,
ktre obecnie mog inwestowa w strefach ekono-
micznych.
Takie rozwizanie jest efektywne zarwno dla przed-
sibiorcy, jak i pastwa z nastpujcych powodw:
Nie wymaga indywidualnego ubiegania si przed-
sibiorcy o ulgi podatkowe, pisania poda i wyda-
wania decyzji, kontroli zgodnoci wykorzystania
ulgi itp., lecz obowizuje z mocy ustawy i przysu-
guje kademu, kto chce inwestowa.
Zachca przedsibiorcw do inwestowania w roz-
wj firmy.
Zmniejsza ryzyko prowadzenia dziaalnoci.
Zwiksza pynno finansow przedsibiorcy po-
przez odroczenie podatku przedsibiorca dyspo-
nuje dodatkowymi rodkami i nie musi ubiega si
o kredyt.
Zapacony przez przedsibiorc podatek dochodo-
wy w latach kolejnych bdzie wyszy, gdy dziki
inwestycjom przedsibiorstwo bdzie wiksze
i bardziej konkurencyjne.
Upraszcza kontrole Urzdu Skarbowego.
Jeszcze lepszym sposobem motywowania rodzi-
mych przedsibiorcw do rozwoju swoich firm,
a tym samym rodzimej gospodarki jest system nie-
miecki opisany w powodzie 5.
FUNDACJA
74 POMYL O PRZYSZOCI
? Pytanie 5
Kiedy polscy pracodawcy zaczn wicej
paci pracownikom?
Polscy pracodawcy bd mogli wicej paci, je-
li polska gospodarka bdzie bardziej efektywna.
Sztuczne podniesienie wynagrodze spowoduje,
e produkcja towarw czy usug stanie si drosza,
co w konsekwencji doprowadzi do wzrostu ich cen.
Tymczasem polskie przedsibiorstwa musz kon-
kurowa z posiadajcymi efekt skali zagranicznymi
producentami, zarwno na rynku krajowym, jak
i zagranicznym. Jeli nasze krajowe produkty bd
drosze ni oferta konkurencji, wwczas spadnie ich
sprzeda. W takiej sytuacji firma bdzie zmuszona
zmniejszy produkcj, co zwykle prowadzi do zwol-
nie.
Wysoko naszych wynagrodze ma cisy zwizek
z ekonomicznym prawem popytu i poday. Obecnie
na rynku pracy wci wiksza jest liczba tych, ktrzy
pracy poszukuj, w porwnaniu z tymi, ktrzy zatrud-
nienie oferuj. Jeeli liczba miejsc pracy bdzie rosa
i z czasem stanie si wysza od iloci pracownikw
poszukujcych zatrudnienia, prawa rynku spowodu-
j, e wynagrodzenia automatycznie pjd w gr.
Wzrost pac bdzie wwczas uzasadniony si gospo-
darki i efektem skali.
Mechanizm tej ekonomicznej prawidowoci da si
zauway kilka lat temu w okresie boomu w brany
budowlanej w naszym kraju. Wzrost gospodarczy
spowodowa dynamiczny rozwj inwestycji. Do ich
realizacji potrzeba byo coraz liczniejszej rzeszy fa-
chowcw. Na rynku pracy stali si oni towarem defi-
cytowym, tym bardziej e wielu z nich wybrao prac
za granic. Ekonomiczne prawo popytu i poday spo-
wodowao, e ich zarobki w krtkim czasie kilkakrot-
nie wzrosy. Aby ten mechanizm mg dziaa, nasza
gospodarka musi si rozwija i osiga efekt skali, aby
sfinansowa podwyki dla pracownikw.
Pracodawcy podnios nasze pensje, jeeli b-
dzie ich na to sta. To nastpi wwczas, kiedy
w Polsce prawo bdzie suyo rozwojowi gospodarki,
a urzdnicy bd go interpretowa tak, aby sprzyjao
przedsibiorczoci. Pracownicy i przedsibiorcy po-
winni wykaza dbao o podnoszenie wasnych kwa-
lifikacji i wysz efektywno swoich przedsibiorstw.
Polscy konsumenci z kolei musz mie wiadomo
tego, e kupujc towary i usugi polskich firm, przyczy-
niaj si do tworzenia nowych miejsc pracy. Wwczas
pracodawcy bd mogli rozwija swoje firmy, uzyski-
wa korzyci z tytuu efektu skali, a bilans kosztw pro-
duktu stworzy przestrze na podwyki wynagrodze.
? Pytanie
y 6
Skd mamy wiedzie, ktre produkty
s polskie?
Kiedy stawiamy pytanie, co kryje si pod pojciem
produkt polski, mamy prawo do wtpliwoci. Wdobie
globalizacji rynkw handlowych bardzo trudno pre-
cyzyjnie okreli, co tak naprawd jest polskim pro-
duktem. Najwaciwsze wydaje si uywanie okrele-
nia produkt zaprojektowany iwytworzony w Polsce,
a wic taki, ktry zawiera jak najwicej wartoci doda-
nej w kraju, co z kolei ma wpyw na warto PKB, a w
konsekwencji na wysoko naszych zarobkw. eby
podejmowa decyzje korzystne z punktu widzenia
konsumenta, warto interesowa si gospodark, aby
umie policzy wszystkie korzyci. Warto wic by
dociekliwym w zdobywaniu informacji o firmie, ktrej
produkt chcemy kupi.
Zacznijmy od tego, e na opakowaniu kadego z pro-
duktw widnieje informacja o producencie. Czsto
ju sama nazwa producenta wskazuje na to, czy jest
to producent polski, czy te zagraniczny. Odziay dys-
trybucyjne zagranicznych firm dziaajcych w Polsce
zazwyczaj w nazwie maj wyraz Polska np. KRAFT
FOODS Polska, AFLOFARM Farmacja Polska, Saint-Go-
bain Polska, Unilever Polska, Hormann Polska, Rhein-
zink Polska.
Pewn wskazwk s pierwsze trzy cyfry kodu kresko-
wego nadrukowane na opakowaniu. Przedstawiamy
przykadowe kody kreskowe, ktrymi opatrzone s
produkty:
5 909990 029303 7 622300 313357
Szwajcaria
6 413548 040875 8 712566 336203
Holandia
Kod zaczynajcy si od 590, z duym prawdopodo-
biestwem wskazuje na to, e produkt jest wypro-
dukowany w Polsce, lecz niekoniecznie przez polsk
rodzim firm.
Jednak najbardziej miarodajnym okreleniem po-
chodzenia produktw jest informacja o strukturze
kapitaowej firmy, ktra je produkuje. rdem wia-
domoci o producentach s strony WWW poszcze-
glnych firm czy te oglnodostpne informacje za-
warte na przykad w Krajowym Rejestrze Sdowym
dostpne drog internetow. Czy konkretna firma
jest firm rodzim, mona te sprawdzi na stronie
internetowej www.firmarodzima.pl.
? Pytanie
y 7
Czy wejcie Polski do strefy euro przyczyni
si do wzrostu wynagrodze w Polsce?
Na to pytanie nie da si jednoznacznie odpowie-
dzie, gdy zaley to od kilku czynnikw. Jednym
z nich jest kurs zotwki do euro, po jakim Polska wej-
dzie do strefy.
Jeeli wejdziemy do strefy euro po kursie ryn-
kowym, jaki ustali prawdziwy, niezaleny rynek wa-
lutowy (tzn. takim, ktry bdzie odzwierciedla saldo
handlu zagranicznego oraz warto spacanych kre-
dytw i odsetek), to wejcie do strefy euro przyczy-
ni si do podwyki wynagrodze, gdy usprawni to
polsk gospodark (uproci ksigowo, wymian
walut, zmniejszy ryzyko inwestycyjne).
FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
75
 Jeeli wejdziemy do strefy euro po zniekszta-
conym kursie rynkowym (dotacjami unijnymi,
pienidzmi z kredytw, obligacji), a dodatkowo sama
informacja, e Polska przystpuje do strefy euro, spo-
woduje, e zotwka przed przystpieniem do strefy
euro sztucznie si umocni, to wynagrodzenia w Pol-
sce po przeliczeniu na euro teoretycznie wzrosn. B-
dzie to wynikao ze znieksztaconego kursu przelicze-
niowego zotwki do euro. Po weryfikacji kursu przez
rynek w krtkim czasie wynagrodzenia zaczn si
obnia, tak jak to miao miejsce w Grecji. Dlaczego?
Przyjcie w kursie przeliczeniowym silniejszej zotw-
ki ni sia polskiej gospodarki spowoduje, e Polsk
zalej towary zimportu, bd upada polskie przed-
sibiorstwa, powstanie jeszcze wiksze bezrobocie
i rynek pracy wymusi obnik wynagrodze.
To, e wejcie do strefy euro nie zawsze jest dobrym
rozwizaniem, pokazuje obecna sytuacja w takich
krajach, jak: Wochy, Hiszpania, Portugalia i Grecja.
W zaoeniach wprowadzenie wsplnej waluty miao
zapewni stabilny rozwj, uatwi dostp do zagra-
nicznych rynkw, eliminowa ryzyko kursowe w han-
dlu zagranicznym. Rzeczywisto nie potwierdzia
jednak tych oczekiwa. Mniej rozwinite kraje Pou-
dnia Wochy, Hiszpania, Portugalia i Grecja przey-
waj wieloletni kryzys gospodarczy, spadki PKB, wy-
sokie bezrobocie. Dlaczego tak si stao?
Przystpienie do strefy euro to utrata niezalenoci
pieninej, walutowej i gospodarczej. W praktyce
oznacza to brak moliwoci przeciwdziaania/reakcji
na kryzysy gospodarcze i pozbawienie si mechani-
zmu odzyskiwania konkurencyjnoci midzynarodo-
wej. Gdyby obecnie Grecja posiadaa wasn walut,
to z powodu kryzysu jej waluta automatycznie osa-
biaby si wzgldem innych walut. Dziki temu opa-
calna staaby si krajowa grecka produkcja i grecki
eksport. Niestety, brak moliwo dewaluacji wasnej
waluty sprawi, e obecnie Grecj zalewaj produkty
z importu, a kraj pogra si gospodarczym kryzysie.
Brak wasnej waluty to take utrata moliwoci reakcji
rynkw finansowych i gospodarki na le prowadzon
polityk gospodarcz przez elity rzdzce. Przyka-
dowo sztuczne, ustawowe podnoszenie wynagro-
dze czy te za polityka fiskalna pastwa (np. zbyt
17. rdo: Wypowied podczas debaty Polska gospodarka 25 lat po transformacji, Puls Biznesu, Jan Kulczyk, Warszawa (22.05.2014)
FUNDACJA
76 POMYL O PRZYSZOCI
wysokie i skomplikowane podatki) szybko odbija si
na kosztach produkcji w Polsce i od razu skutkuje
inflacj. Wsplna waluta pozbawia nas tego obron-
nego mechanizmu, a populistyczne dziaania poli-
tykw nie mog by szybko zweryfikowane przez
rynek. Wsplna waluta moe wic prowadzi w kon-
sekwencji do braku odpowiedzialnoci gospodarczej
politykw, jak to miao miejsce w Grecji.
Jak wida, jedynie kraje rozwinite gospodarczo mog
osiga korzyci z przystpienia do strefy euro. Dla
Polski przyjcie euro w obecnej sytuacji oznaczaoby
pogbienie kopotw gospodarczych, a take osa-
bienie suwerennoci. Nasze efektywne funkcjonowa-
nie w strefie euro jest moliwe tylko wwczas, gdy
wyrwnamy rnice wobec najwyej rozwinitych
krajw europejskich. Do tego potrzebna jest odpo-
wiedzialno gospodarcza i zmiana wiadomoci pol-
skich obywateli. Polskie spoeczestwo powinno ro-
zumie gospodark, tak jak rozumie j spoeczestwo
Niemiec, Szwajcarii, Danii i innych bogatych krajw
Europy Zachodniej. Tylko wwczas odniesiemy ko-
rzyci ze wsplnej waluty. W przeciwnym przypadku
zapacimy cen stagnacji gospodarczej, zaduenia
i utraty wielu szans rozwojowych, i to w sposb trway.
? Pytanie
yta e 8
Czy dla rozwoju naszego kraju wane s
nasze rodzime firmy globalne?
Dzi w gospodarce globalnej 147 koncernw kon-
troluje 40% PKB wiata, a 737 koncernw kontrolu-
je 80% PKB wiata17. Rzeczywisto potwierdzia, e
due firmy osigaj korzyci ztytuu efektu skali i s
w stanie taniej produkowa i rozwija nowe produkty
z korzyci dla swojego rodzimego kraju i dobroby-
tu jego obywateli. Dlatego te tak wane jest, aby jak
najwicej tych globalnych firm miao swoje gwne
siedziby w naszym kraju.
? Pytanie 9
Jakie FAKRO, czy te inna polska firma, ma
korzyci z angaowania si w ekonomiczn
dziaalno edukacyjn?
Pozornie polscy pracodawcy powinni by zaintere-
sowani tym, aby w Polsce byy nisze zarobki. Wtedy
mog paci mniej swoim pracownikom, a ich pro-
dukty s bardziej konkurencyjne.
Obecni potentaci globalni rozwijali si w ten spo-
sb, e najpierw firmy zdobyway mocn pozycj na
swoich rodzimych rynkach i na tych rynkach osigay
efekt skali, a dopiero pniej rozpoczynay zagranicz-
n ekspansj. Wzrost dobrobytu w Polsce poczony
ze zmian wiadomoci pozwoli polskim producen-
tom rozwin sprzeda na rynku krajowym. Zamone
spoeczestwo kupi wicej, a take wybierze drosze
polskie produkty.
? Pytanie 10
Jest wiele rnych organizacji prowadz-
cych dziaalno edukacyjn. Co wyrnia
Fundacj Pomyl o Przyszoci?
Fundacja patrzy na nasz wsplnot ekonomiczn
pod ktem jej efektywnoci jako caego systemu.
Przede wszystkim zwraca uwag na racjonalne po-
dejcie do kwestii gospodarki. Zachcamy, aby odpo-
wiedzialno za nasz kraj wziy wszystkie rodowiska:
politycy, urzdnicy, wszyscy przedsibiorcy, media
i rodowiska opiniotwrcze, pracownicy, konsumen-
ci, wyborcy. Propagujemy ekonomiczny racjonalizm
i budujemy lepsz przyszo obywateli.
Poza tym, dziaalno Fundacji oparta jest na do-
wiadczeniach globalnych firm i przedsibiorcw,
m.in. BARLINEK, FAKRO, KOMANDOR, KONSPOL,
OPTIMUS, SOLARIS, SYNTHOS WIMED. Firmy te od-
niosy sukces nie tylko na rynku krajowym, ale rw-
nie globalnym Prowadzc biznes we wszystkich
krajach, ktre osigny sukces gospodarczy, pozy-
skay wiedz na temat mechanizmw gospodarki
18. rdo: http://wiadomosci.onet.pl/tylko-w-onecie/grupy-zawodowe-pod-szczegolnym-nadzorem/7d4q8 (12.02.2015)
wolnorynkowej i sposobu podejcia obywateli do
tworzenia bogactwa w zamonych krajach.
Firmy te posiadaj rwnie wieloletnie dowiad-
czenie w prowadzeniu dziaalnoci gospodarczej
w Polsce i mog wskaza, co ogranicza jej rozwj,
jak rwnie innych polskich przedsibiorcw. FAKRO
posiada rwnie 30-letnie dowiadczenie w prowa-
dzeniu dziaalnoci gospodarczej w Polsce i moe
wskaza, co ogranicza jej rozwj, jak rwnie innych
polskich przedsibiorcw.
? Pytanie 11
Dlaczego jedne przedsibiorstwa pac
pracownikom wicej, a drugie mniej?
Wysoko naszych zarobkw zaley od nas samych,
efektywnoci naszej wsplnoty ekonomicznej oraz
od brany, w jakiej pracujemy. Musimy pamita, e
w Polsce istniej grupy zawodowe, ktre od lat ciesz
si duymi przywilejami (rnego rodzaju ulgi, urlo-
py, nagrody, dodatkowe wiadczenia i wczeniejsze
emerytury). Szacuje si, e kady z nas co roku dopa-
ca do nich ok. 2 tys. z18. Dodatkowo brane takie, jak:
lasy pastwowe, brana energetyczna, wydobywcza,
w ktrych przedsibiorstwa dziaaj w warunkach
monopolu, tzn. nie maj bezporedniej konkurencji,
mog bez ogranicze podnosi wynagrodzenia, gdy
klient i tak jest skazany na ich produkty. Przykadowo
rednia pensja w brany energetycznej jest okoo 2
razy wiksza ni rednia krajowa. Zakad energetyczny
moe sobie na to pozwoli, gdy w przypadku zych
wynikw finansowych po prostu podniesie nam, oby-
watelom, cen za prd.
Jednak wikszo przedsibiorstw dziaa w branach,
ktre konkuruj ze sob na rynku globalnym z produk-
tami z Wgier, Chin, Indonezji itd. W takim przypadku
podniesienie wynagrodze powyej rynkowych cen
automatycznie eliminowaoby produkty polskiej fir-
my z rynku.
FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
77

? Pytanie 12
Czy odgrne ustalanie pensji minimalnej
suy rozwojowi polskiej gospodarki?
lat duej. Jeeli do danego regionu przestayby napy-
wa pienidze z eksportu produktw, automatycznie
zaczyby upada firmy z biznesu wtrnego: sklepy,
stacje benzynowe, usugi medyczne. A mieszkacy
albo musieliby poszuka pracy w innym regionie/kra-
ju, albo podj prac za jeszcze nisze wynagrodze-
nia. Z prawami rynku jeszcze nikt nie wygra.

W Polsce istnieje przekonanie, e jeli rzd ustali wy-

sz pensj minimaln, to przedsibiorcw zmusi si ? Pytanie 14
do pacenia wyszych wynagrodze. To moe zadzia-
a w przypadku urzdw, firm z brany wydobywczej
Dlaczego przedsibiorcy nie dziel si zy-
czy energetycznej, ktre nie konkuruj z produktami
skami z pracownikami?/
pochodzenia chiskiego czy wietnamskiego. Tyle e
Dlaczego przedsibiorca zamiast inwesto-
z zaoenia pace w tych branach s wysze.
wa pienidze w firm nie przekae czci
pienidzy na wypaty na pracownikw?
Natomiast w przypadku firm, ktrych produkty konku-
ruj z tymi z krajw z Bliskiego i Dalekiego Wschodu,
podniesienie wynagrodze sprawi, e ich produkty
Przedsibiorca najlepiej podzieli si z pracownikami
przestan by konkurencyjne. W konsekwencji miej-
zyskami, jeli te zyski zainwestuje wfirm, w ktrej oni
sca pracy w tych firmach znikn. W takim przypadku
pracuj. Wwczas w firmie przybdzie nowych miejsc
warto postawi pytanie, czy lepiej by bez pracy, czy
pracy, stanie si ona bardziej konkurencyjna, bo od-
posiada prac mniej patn.
niesie korzyci z tytuu efektu skali. Przez to miejsca
Ustalenie przez rzd wyszej pensji minimalnej nie
pracy bd bardziej stabilne, a o podwyki zadba nie-
rozwie problemu. Jedynym rozsdnym sposobem
widzialna rka wolnego rynku pracy.
na to, aby nasze wynagrodzenia rosy, jest budowa
poczucia wsplnoty ekonomicznej wyraanej w wia-
Przykad 1
domych decyzjach obywateli oraz pomoc ze strony
W brany okien dachowych na wiecie dwadziecia
rzdu w likwidacji barier dla rozwoju gospodarki. W re-
pi lat temu dziaao ponad dwadziecia firm. Dzi-
zultacie polska gospodarka bdzie bardziej konkuren-
siaj jest okoo dziesiciu, ale za kilka lat zostan tylko
cyjna, a to zaowocuje zwikszeniem liczby miejsc pra-
te, ktre maj najwiksze korzyci z tytuu efektu skali
cy i w efekcie trwaym wzrostem wynagrodze.
i s najefektywniejsze.

? Pytanie 13
Skoro o wysokoci wynagrodze decyduje
rynek pracy, to co stanie si, jeeli w danym
regionie/miejscowoci pracownicy um-
wi si i zadaj wyszych zarobkw?
Przykad 2
Sie handlowa Biedronka posiada najwiksz ilo
punktw sprzeday w Polsce, osiga wic najwiksze
korzyci z tytuu efektu skali, przez co jest najbardziej
konkurencyjna. Dlatego te moe paci wicej swo-
im pracownikom ni inne, mniejsze sieci handlowe.

atwo wyobrazi sobie konsekwencje takiego scena-

riusza. Ci producenci, ktrzy dzisiaj dziaaj na granicy
zysku, musieliby podnie ceny swoich produktw,
ktre automatycznie przestayby by konkurencyjne
i w efekcie musieliby zamkn swoje firmy. Ci, ktrzy
dzisiaj maj jeszcze przyzwoite zyski, przestaliby si
rozwija, czyli by moe wytrzymaliby na rynku kilka

FUNDACJA
78 POMYL O PRZYSZOCI
? Pytanie 15
Dlaczego przykadowo niemieckie firmy w
Niemczech mog paci swoim pracowni-
kom w Niemczech 4 razy wicej ni polskie
w Polsce?
Odpowied na to pytanie mona uzyska po przeczy-
taniu Raportu i przedstawionych w nim 21 zagadnie.
W skrcie przedstawiamy najwaniejsze przyczyny:
Firmy zachodnie maj o okoo 4 razy wikszy kapi-
ta w firmie w przeliczeniu na jednego pracownika
w porwnaniu z firmami polskimi.
Firmy zachodnie s czsto kilkadziesit razy wiksze
od ich polskich konkurentw, maj duo wikszy ry-
nek, a uzyskane korzyci z tytuu efektu skali daj im
nisze koszty pozapacowe, wic wicej pozostaje
na wynagrodzenia.
Polskich firm nie sta na kosztowne innowacje.
W midzynarodowym podziale pracy polskie firmy
produkuj tasze i prostsze produkty oraz kom-
ponenty, tym samym konkuruj gwnie z kraja-
mi o niskich zarobkach, takimi jak: Chiny, Ukraina
czy Rumunia. W rezultacie zarobki u nas nie mog
by wysokie.
Polskie firmy maj ograniczony dostp do bogatych
rynkw, gdzie sprzedaj si drogie, bardziej zaawan-
sowane technicznie produkty, za ktre klient moe
wicej zapaci.
Polskie wadze utrudniaj dziaalno polskim rodzi-
mym firmom, natomiast aby przycign zagranicz-
nych inwestorw rzd daje im jeszcze lepsze warun-
ki ni maj rodzimi przedsibiorcy, nie biorc pod
uwag, e te czsto z polskimi firmami konkuruj.
Te wszystkie dziaania i okolicznoci wpywaj na to,
e niemiecki pracownik pracujcy w Niemczech ge-
neruje 4 razy wikszy przychd ni polski pracownik
w Polsce.
? Pytanie 16
Dlaczego zagraniczne koncerny pac pra-
cownikom w swoich oddziaach w Polsce 4
razy mniej ni w swoich firmach w krajach
rodzimych?
Jest wiele powodw, ktre wpywaj na taki stan rze-
czy:
O wysokoci wynagrodze przede wszystkim de-
cyduje rynek pracy. Pracodawca ktry paci powy-
ej wartoci rynkowej ryzykuje utrat konkuren-
cyjnoci w swojej brany. Utrata konkurencyjnoci
nieuchronnie prowadzi do redukcji miejsc pracy,
a nawet do likwidacji firmy. Koncerny zachodnie te
konkuruj ze sob nie tylko w krajach Europy Za-
chodniej, ale take w krajach niskokosztowych.
Firmy zachodnie inwestuj w krajach nieskokoszto-
wych, po to aby by konkurencyjnym z lokalnymi
firmami z tych krajw niskokosztowych, a w skraj-
nych przypadkach nawet po to, aby zniszczy lokal-
nych konkurentw. Jeeli paciyby wicej ni lokalni
konkurenci nie osignliby tego efektu.
Zachodnie koncerny w swoich rodzimych krajach
mog paci wicej, gdy utrzymuj tam tylko te
miejsca pracy, ktrych nie opaca przenie si do
krajw niskokosztowych. S to przykadowo : za-
rzdzanie grup, badania i rozwj, produkcja ktr
mona zautomatyzowa, produkcja produktw
chronionych patentami i tych, ktrych nie opaca si
produkowa w krajach niskokosztowych z powodu
efektu skali.
Jeeli np. w Polsce wzrosn pace nie poparte wzro-
stem efektywnoci caej gospodarki, to dua cz
zagranicznej produkcji z Polski odpynie do krajw,
gdzie koszty pracy bd jeszcze nisze.
FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
79

? Pytanie 17
Mona odnie wraenie, e raport repre-
zentuje gwnie interesy duych przedsi-
biorstw dziaajcych na rynku globalnym.
Co z maymi firmami? Kto skorzysta na
raporcie? Due czy mae przedsibiorstwa?
Musimy pamita, e kady rodzimy producent, na-
wet ten najmniejszy, wytwarzajc produkty i usu-
gi przyczynia si do wzrostu dobrobytu w Polsce.
Oferowane przez niego produkty po pierwsze za-
spokajaj potrzeby obywateli, po drugie redukuj
konieczno importu tych dbr i usug z zagranicy,
a po trzecie produkty maych i rednich przedsi-
biorstw s czsto dostarczane dla firm z biznesu
pierwotnego i za ich porednictwem trafiaj za gra-
nic.
Istnieje silna zaleno pomidzy maymi i duymi
firmami. Obecnie najwikszym problem dla ma-
ych i rednich przedsibiorstw jest brak zamwie
na produkty i usugi, ktre te mog wykona. Jakie
wic musz zaistnie warunki, aby mae i rednie
przedsibiorstwa miay wicej zlece?
1. Mae i rednie firmy s czsto podwykonawcami/
kooperantami dla duych przedsibiorstw. Jeeli
nasza wsplnota ekonomiczna bdzie miaa duo
silnych firm globalnych, wwczas automatycznie
wzronie ilo zlece dla firm z sektora MSP.
2. Mae i rednie firmy poprzez swoje usugi zaspo-
kajaj potrzeby nas, Polakw. Jeeli jako czonko-
wie ekonomicznej wsplnoty bdziemy zamo-
niejsi, wwczas wicej rodkw bdziemy mogli
przeznaczy na zakup dbr i usug wiadczonych
przez nasze lokalne firmy.
Nasze bogactwo z kolei zaley od iloci i siy ro-
dzimych firm globalnych, ktre poprzez eksport
swoich towarw i usug powoduj napyw kapi-
tau do naszej wsplnoty, a tym samym napdza-
j konsumpcj.
FUNDACJA
80 POMYL O PRZYSZOCI
Std te w raporcie kadziemy duy nacisk na zrozu-
mienie potrzeby rozwoju polskich rodzimych firm
globalnych (biznes podstawowy). Ten rodzaj dzia-
alnoci, powodujc napyw pienidzy do kraju, jest
podstaw do rozwoju caej gospodarki i funkcjo-
nowania maych i rednich firm oraz bezporednio
wpywa na podniesienie poziomu ycia wszystkich
obywateli. Zaleno t pokazuje wykres 4 na stro-
nie 9.
? Pytanie
y 18
Skoro modzi Polacy wyjedaj na stae
do zamonych krajw Unii Europejskiej
i tam pac podatki i skadki emerytalne,
to czy UE nie powinna dopaca do na-
szych funduszy emerytalnych, edukacji,
zasikw na dzieci?
Jest to dzisiaj problem Unii Europejskiej, ktry ob-
razowo mona przedstawi w nastpujcy sposb:
jedni siej, sadz i uprawiaj pole, a inni przyczaj
si do zbierania plonw. W interesie dalszego roz-
woju Unii Europejskiej naley zmierzy si z tym
problemem.
Zgodnie z zaoeniami opartego na umowie mi-
dzypokoleniowej, polskiego systemu emerytalne-
go modzi ludzie pracuj na emerytury rodzicw.
Jednak emigracja zarobkowa zaburza ten proces.
Ronie bowiem rnica pomidzy liczb emerytw
osb pobierajcych, a liczb na te wiadczenia
pracujcych. Przebywajcy na emigracji Polacy nie
dokadaj si do tych wiadcze, nie pac w Polsce
skadek ZUS ani podatkw, na czym traci nasza pol-
ska wsplnota ekonomiczna. Tutaj widzimy du
rol polskich politykw i rzdu w dziaaniu na rzecz
rozszerzenia zobowiza wynikajcych z umowy
midzypokoleniowej Polakw na ca UE. Bez wpro-
wadzenia takich zasad trudno mwi o poczuciu
wsplnoty w UE. Skoro mamy wsplny rynek, po-
winnimy te mie sprawiedliwe zasady dotyczce
finansowania skadek emerytalnych, edukacji czy
zasikw na dzieci.
 Co ja mog zrobi?
Jak sta si czci
procesu zmian?
Drogi Czytelniku!
W naszym raporcie sprbowalimy odpowiedzie
na pytanie: Jak jest? Czy jestemy z tego stanu zado-
woleni? Teraz czas zastanowi si: Co ja mog zrobi,
aby budowa zamono naszego kraju, a tym sa-
mym moj wasn? Co ja mog zrobi, aby dokona
niezbdnych zmian?
Kady z nas ma wpyw na otaczajc nas rzeczy-
wisto. To my decydujemy o wysokoci naszych
zarobkw, jakoci ycia. Od naszych codziennych
dziaa i decyzji zale sia i bezpieczestwo polskiej
wsplnoty ekonomicznej, ktrej jestemy czci.
Raport opisuje rzeczywisto. Stawia diagnoz: pol-
ska wsplnota ekonomiczna potrzebuje zmian.
Przecie wszyscy chcemy y dostatniej, czu si
bezpieczniej i zarabia podobnie jak nasi zachod-
ni ssiedzi. Podajemy 21 powodw nie po to, aby
narzeka, ale aby zdefiniowa najwiksze bariery
ograniczajce nasz rozwj. Chcielibymy, eby te
21 punktw odczytali Pastwo jako potencjalne re-
zerwy wzrostu gospodarczego. Mamy nadziej, e
wnikliwa analiza kadego z tych punktw pozwoli
Ci, drogi Czytelniku, odpowiedzie na pytanie, co ja
mog zrobi, eby te rezerwy stay si potencjaem
wzrostu gospodarczego.
W tym rozdziale podpowiadamy, co moemy zro-
bi oraz jak moemy sta si czci procesu zmian.
Podzielilimy dziaania na dwie grupy:
I GRUPA:
DZIEL SI WIEDZ
W tej grupie proponujemy aktywne zaangaowanie
si w dystrybucj informacji i wiedzy na temat sytu-
acji, wyzwa i problemw opisanych w tym raporcie.
Dzielenie si wiedz we wasnym otoczeniu i wia-
dome uwraliwianie wasnego otoczenia na plusy
i minusy stanu aktualnego w naszym kraju.
PROPOZYCJE:
1. Po przeczytaniu raportu przeka go innym i za-
ch do zapoznania si z nim.
2. Zamw raport dla swojej organizacji i propaguj
wiedz w nim zawart.
3. Przelij elektroniczn wersj broszury do znajo-
mych/klientw/kontrahentw i innych osb.
4. Przelij informacj z linkiem do strony Fundacji do
swoich znajomych/klientw/kontrahentw i in-
nych.
5. Zapro przedstawiciela Fundacji na konferencj
lub na spotkanie z du grup osb.
6. Jeeli wiesz o ciekawych rozwizaniach prawnych,
ktre sprawdziy si w innych krajach opisz je
i przelij na adres biuro@pomysloprzyszlosci.org.
Poddamy je pod szersz dyskusj i opublikujemy
na stronie: http://www.pomysloprzyszlosci.org/.
FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
81
 II GRUPA:
ZACZNIJ DZIAA I ZARA
SWOIM ENTUZJAZMEM INNYCH
Dla rozpoczcia procesu zmian w naszym kraju po-
trzebna jest wiadoma zmiana naszego wasnego
postpowania. Nie czekaj na innych lub na tumy, 16. Swoim postpowaniem zachcaj innych do zaka-
e zaczn si inaczej zachowywa, ale podejmij doj-
rza decyzj: Aby sugerowa innym czy wymaga 17. Nie dawaj i nie bierz apwek, nie wymuszaj zacho-
od innych, najpierw musz wymaga od siebie. Takie
podejcie nie tylko daje przykad daje take nam sa-
mym pozytywn energi i poczucie, e mamy prawo
oczekiwa tego, co lepsze w naszym osobistym y-
ciu. Zara swoim entuzjazmem innych w duchu war-
toci dobrych dla Polski i Polakw, dla naszego kraju
w kadym jego wymiarze spoecznym, politycznym
czy ekonomicznym.
PROPOZYCJE:
1. Zainteresuj si gospodark naszej wsplnoty eko-
nomicznej i nie bj si o tym rozmawia.
2. Dbaj o to, aby jak najwiksza liczba osb wytwarza-
a PKB.
3. Podno kwalifikacje swoje i swoich podopiecz-
nych, czonkw swojej organizacji.
4. Staraj si by kreatywny i innowacyjny w kadym
obszarze, starannie i uczciwie wykonuj swoj prac.
5. Rozpoznawaj polskie produkty i usugi (www.fir-
maRodzima.pl).
6. Podejmuj wiadome decyzje konsumenckie
z uwzgldnieniem wszystkich korzyci zwizanych
z zakupem potrzebnego Ci dobra.
7. Kupujc, pamitaj, e nie decydujesz si tylko na
konkretny produkt, ale take podejmujesz decyzj,
w ktrym kraju sponsorujesz miejsca pracy.
8. Wybierajc dan mark produktu, pamitaj, e po-
wikszasz bogactwo kraju, z ktrego ta marka po-
chodzi.
9. Sprawd, kto jest wacicielem sklepu, w ktrym ku-
pujesz. Czyj wsplnot wspierasz?
10. Sprawd, kto jest wacicielem mediw, ktre czy-
tasz i ogldasz, aby sprawdzi, czyj interes repre-
zentuj?
11. Pamitaj, e wybierajc kana w telewizji w pewien
sposb go sponsorujesz, gdy wpywy z reklam
trafiaj do waciciela danego kanau.
12. Uwierz w wysok jako polskich produktw, a tym
samym w wysok jako twojej pracy.
FUNDACJA
82 POMYL O PRZYSZOCI
13. Weryfikuj dokadnie jako polskich produktw,
ktre mog by duo lepsze od zagranicznych od-
powiednikw.
14. Wymagaj odpowiedniej jakoci produktw i usug,
nie akceptuj bylejakoci.
15. Buduj swoje bogactwo i ciesz si z bogactwa in-
nych.
dania i rozwijania swoich firm.
wa korupcyjnych, nie akceptuj adnych przeja-
ww korupcji.
18. Nie korzystaj z usug szarej strefy, zawsze daj pa-
ragonu za zakupione przez siebie produkty i usugi.
19. Zainicjuj zmiany w swojej organizacji.
20. Buduj kultur zaufania poprzez waciwe postpo-
wanie wzgldem innych osb, partnerw bizneso-
wych i pastwa.
21. Przeamuj bariery zaufania buduj alianse bizne-
sowe i inne w celu czenia potencjaw osigania
synergii dziaa (np. wykorzystanie efektu skali).
22. Nie akceptuj zachowa krytykanckich ideprecjo-
nujcych wizerunek Polski i Polakw.
23. wiadomie bierz udzia w akcjach wywierajcych
presj na politykw w obszarze podanych zmian
zgaszaj problemy, potrzeby i wymagaj od polity-
kw dziaa sucych rozwojowi naszej wsplno-
ty ekonomicznej.
24. wiadomie bierz udzia w wyborach, gosuj na
tych, ktrzy rzeczywicie podejmuj dziaania na
rzecz rozwoju gospodarki, a nie tylko o tym mwi.
25. Domagaj si zmian na rzecz tworzenia miejsc pra-
cy w Polsce, aby Polacy nie byli zmuszeni do emi-
gracji zarobkowej.
26. Domagaj si szukania rezerw w rozwoju gospo-
darczym naszego kraju, a nie cigego zaduania
pastwa i samorzdw, a tym samym zmuszania
Polakw do finansowania bogactwa innych kra-
jw.
27. Wcz si w dziaania Fundacji poprzez ledzenie
realizowanych projektw Fundacji na stronie inter-
netowej www.pomysloprzyszlosci.org, portalach
spoecznociowych (Facebook, Twitter, Google+)
oraz zgaszanie wasnych propozycji dziaa.
28. Skomentuj nasze dziaania, wyra swoj opini od-
nonie propozycji zmian opublikowanych na stro-
nie internetowej Fundacji
www.pomysloprzyszlosci.org.
ZMIENIAJMY POLSK
JUZ DZI!
1. Czy jest Pani/Pan za wprowadzeniem jednomandatowych okrgw
wyborczych w wyborach do Sejmu Rzeczypospolitej Polskiej?

TAK NIE
2. Czy jest Pani/Pan za utrzymaniem dotychczasowego sposobu
finansowania partii politycznych z budetu pastwa?

TAK NIE
3. Czy jest Pani/Pan za wprowadzeniem zasady oglnej
rozstrzygania wtpliwoci co do wykadni przepisw
prawa podatkowego na korzy podatnikw?
Dlaczego? Prawo podatkowe nie moe by represyjne
wobec obywateli. Tylko w ten sposb moemy wymusi TAK NIE
na twrcach prawa jego przejrzysto i jednoznaczno.

Odpowied TAK rekomenduj:

www.pomysloprzyszlosci.org
Roman Kluska
Gdyby w ostatnich 20 latach obowizywaa zasada rozstrzygania niejasnoci zego prawa
na korzy obywatela, mielibymy dzi nieporwnywalnie lepsze prawo i silniej rozwinit
gospodark, co w praktyce oznacza istotnie mniejsze bezrobocie i znacznie wysze pace.

Ryszard Florek
Prowadz swoj dziaalno od ponad 30 lat. Gdyby w ostatnich 20 latach obowizywaa
powysza zasada, to zamiast ponad 3 tys. zatrudnionych w FAKRO pracowaoby dzisiaj
przynajmniej dwa razy wicej osb, a pracownicy zarabialiby co najmniej 20% wicej.

ID NA
REFERENDUM! 83
 W GOSPODARCZYCH MISTRZOSTWACH WIATA

Konkurencja globalna przypomina Gospodarcze Mistrzostwa wiata.

Kraje, ktre wygrywaj w gospodarce, nie tylko maj satysfakcj z wygranej,
lecz rwnie osigaj wyszy poziom ycia. Wierzymy w sukces gospodarczy Polski.

FUNDATORZY - najwiksze polskie rmy, ktre osigny sukces na arenie midzynarodowej.

Grupa Asseco Poland S.A. spka informatyczna z siedzib w Rzeszowie. Specjalizuje si w produkcji i rozwoju oprogramowania jako
najwikszy software house z polskim kapitaem. Skutecznie konkuruje ze wiatowymi liderami. Grupa Asseco dziaa w wikszoci krajw
europejskich oraz w Izraelu, USA, Japonii i Kanadzie.

Grupa Atlas najwikszy polski producent materiaw chemii budowlanej. Jest jednym z najwikszych producentw w swojej brany
w Europie, wacicielem kilkunastu zakadw produkcyjnych i spek w Polsce i za granic oraz czterech kopalni surowcw (gipsu, anhydrytu i piasku
kwarcowego).

Grupa Barlinek wiodcy producent warstwowych podg drewnianych na wiecie. Sprzeda podg prowadzona jest do 55 krajw
na 5 kontynentach. Grupa oprcz deski barlineckiej wytwarza take podogi lite, podogi 2-warstwowe, certykowane podogi do obiektw
sportowych, listwy podogowe oraz znane z wysokiej jakoci biopaliwa drzewne: pelet drzewny i brykiet kominkowy.

Comarch Comarch jest producentem rozwiza informatycznych oraz integratorem. Od 1993 Comarch pomaga polskim i zagranicznym
klientom z wielu sektorw biznesu w osiganiu wikszej rentownoci i w czerpaniu zyskw z nowoczesnych produktw i rozwiza,
z wykorzystaniem szerokiego spektrum narzdzi uzupenianych najwyszej jakoci usugami.

ABC-Czepczyski jedna z najwikszych, rodzimych rm spedycyjnych w Polsce. Obsuguje rmy na terenie caej Europy. Lider bezpie-
czestwa, jako jedyny w brany posiada system Safe CarGo, dziki ktremu zabezpiecza swoich klientw przed kradzieami adunkw.

najwiksza w Polsce rma kosmetyczna, zatrudnia 800 pracownikw i wytwarza ponad 20 milinw sztuk produktw rocznie.
wiat marki tworz nie tylko doskonaej jakoci kosmetyki, ale take sie Kosmetycznych Instytutw oraz Hotele SPA Dr Irena Eris.

Duda Holding zarzdza grup spek nalecych do rodziny Duda, zaoycieli jednej z najwikszych w Europie Centralnej spek brany
misnej Polskiego Koncernu Misnego DUDA S.A oraz OPOKA TFI - jednego z pierwszych prywatnych TFI na polskim rynku. Spki w ramach
grupy dziaaj w wielu obszarach biznesowych, takich jak inwestycje, nanse, motoryzacja, nieruchomoci i przemys.

FAKRO lider w produkcji i sprzeday okien dachowych w Polsce i wielu innych krajach oraz numer 2 na wiecie. FAKRO to jedna
z nielicznych polskich rm o zasigu wiatowym z okoo 15-procentowym udziaem w rynku globalnym. W skad Grupy FAKRO wchodzi 16 rm
dystrybucyjnych FAKRO oraz 12 zakadw produkcyjnych na wiecie.

Grupa Konspol najbardziej zaawansowany technologicznie producent i przetwrca kurczaka w Polsce, zaliczany do europejskich liderw.
Grupa skada si z czterech zintegrowanych rm, ktre skutecznie zdobywaj zagraniczne rynki.

Grupa Nowy Styl jest czwartym najwikszym producentem krzese i mebli biurowych w Europie. Ponad 85% jej sprzeday traa na rynek
eksportowy do ponad 100 krajw na caym wiecie.Grupa proponuje swoim klientom kompleksowe rozwizania aranacyjne miejsc pracy i wy-
poczynku.

Selena midzynarodowy producent oraz dostawca szerokiej gamy produktw chemii budowlanej. Swoje produkty rma dostarcza do
ponad 70 krajw na caym wiecie.

Grupa Kapitaowa Synthos S.A. jeden z najwikszych producentw surowcw chemicznych w Polsce. Pierwszy w Europie producent
kauczukw emulsyjnych oraz trzeci europejski producent polistyrenu do spieniania.

nieka S.A. czoowy producent farb i lakierw w Polsce i Europie rodkowo-Wschodniej. W caej grupie kapitaowej zatrudnia ok. 1000
pracownikw. Zakady nieki produkuj rocznie ponad 140 milionw litrw rnego rodzaju wyrobw, a oferta skada si z 230 innowacyjnych
produktw dla odbiorcw indywidualnych i profesjonalistw.

TDJ S.A. polska prywatna rma inwestycyjna, ktra od ponad 30 lat prowadzi dziaalno w wielu sektorach gospodarki. Equity inwestycje
w akcje dojrzaych spek, m.in. notowanych na GPW (Famur S.A., PGO S.A., Zamet Industry S.A., Pemug S.A.); Venture inwestycje w spki bdce
w pocztkowym stadium rozwoju; Estate inwestycje w nieruchomoci; Finance inwestycje w aktywa nansowe; Fundacja inwestycje w edukacj,
nauk i rozwj.

FUNDACJA
POMYL O PRZYSZOCI
WYGRY WAJMY RAZEM!