Poznaskie Studia Polonistyczne

Seria Jzykoznawcza
t. 20 (40), z. 2

Anna Piotrowicz, Magorzata Witaszek-Samborska,

Bogdan Walczak
Uniwersytet im. Adama Mickiewicza wPoznaniu

Potoczna onimia poznaska

wwiadomoci mieszkacw miasta

Niniejszy artyku, do ktrego materia pozyskalimy drog badania ankie-

towego, nawizuje do naszego wczeniejszego tekstu, wktrym przedstawili-
my wyniki bada nad znajomoci potocznych onimw poznaskich wgrupie
100 studentw polonistyki UAM (studiw licencjackich imagisterskich)1. Dla
porwnania tym razem t sam ankiet objlimy 120 respondentw wwieku
3585 lat (dalej nazywanych dla odrnienia od studentw osobami
starszymi) rdzennych poznaniakw iprzybyszw mieszkajcych w Pozna-
niu od lat kilkudziesiciu.
Potoczne nazwy miejskie zaczerpnlimy zdwu monograficzno-leksyko-
graficznych rde: Sownika gwary miejskiej Poznania pod redakcj Moniki
Gruchmanowej i Bogdana Walczaka2 oraz tomu Nazewnictwo geograficzne
Poznania. Zbir studiw pod redakcj Zygmunta Zagrskiego3. Potoczne urba-
nonimy4 wobu ksikach opracowa Janusz Padalak5. Do badania ankietowe-
1
A. Piotrowicz, B. Walczak, M. Witaszek-Samborska, Potoczna onimia miejska
wwiadomoci studentw poznaskiej polonistyki, w:Miasto przestrze zrnicowana jzy-
kowo, kulturowo ispoecznie 5, red. M. wicicka, Bydgoszcz [w druku].
2
Sownik gwary miejskiej Poznania, red. M. Gruchmanowa, B. Walczak, wyd. 2 zsuple-
mentem, Warszawa Pozna 1999.
3
Nazewnictwo geograficzne Poznania. Zbir studiw, red. Z. Zagrski, Pozna 2008.
4
Na temat zakresu terminu urbanonim ijego relacji do urbonimu por.: M. iR. ramek,
Problm definovn urbanonymie, w:Spisane formy, sowa imyli. Prace ofiarowane Profeso-
rowi Zygmuntowi Zagrskiemu w80. rocznic urodzin, red. M. Graf, S. Mikoajczak, Pozna
2008, s.4350; R. ramek, K problematice typologie nzw (eskch) mst, w:Miasto wpers-
pektywie onomastyki ihistorii, red. I. Sarnowska-Giefing, M. Graf, Pozna 2010, s.3949.
5
J. Padalak, Potoczne nazewnictwo miejskie Poznania, w:Sownik gwary miejskiej Poz-
nania, s. 92102; idem, Sownik potocznego nazewnictwa geograficznego, w: Nazewnictwo
geograficzne Poznania, s.613662.

PSP SJ 20_2_ost.indd 173 13.3.2014 15:11:22

 174 Anna Piotrowicz, Magorzata Witaszek-Samborska, Bogdan Walczak

go wybralimy 40 nieoficjalnych nazw6. Znalazy si wrd nich: 1) nazwy

szk iuczelni: Dbrwka7, Kanty, Konserwa, Marcinek, Marynka, Oksford,
Paderek, Szamarzewo, Wysrol; 2) nazwy ulic, placw, mostw iosiedli: Dep-
tak, Krasina, Marcin; Bernardyny, Pigalak; Teatralka; Greckie, USO, Wzg-
rza Golan; 3) nazwy budynkw zrnicowanych funkcjonalnie: Akumulatory,
Akwarium, Gargamel, Kupiec, Okrglak; 4) nazwy pomnikw: Ada, Krzye,
Pomnik; 5) nazwy targowisk: Azja, Bema, Sielanka; 6) nazwy terenw zielo-
nych: Botanik, Zielone Ogrdki; 7) nazwy instytucji itp. oraz (metonimicznie)
ich siedzib: Bernardyny, Ceglorz, Chwiaka, Myn, PiP / PiPa, Raczyscy,
Raszeja, Stru; 8) inne: Fory, Szachty. Kategorie te mieszcz si wklasyfika-
cji urbanonimw zaproponowanej przez Zygmunta Zagrskiego, obejmujcej
sze nadrzdnych grup:

1. czci miasta (dzielnice centralne, przedmiecia, osiedla, kwartay itp.); 2. ci-

gi i obiekty komunikacyjne (ulice, aleje, estakady, drogi, place, skrzyowania,
ronda, mosty, lotniska, ldowiska, dworce, stacje kolejowe iautobusowe, stacje
benzynowe, przystanie, porty, nabrzea itp.); 3. niezabudowane obszary zielone
(lasy miejskie, parki, skwery, ogrody zoologiczne ibotaniczne, ogrdki dziako-
we, take pola, ki, nieuytki, wyspy, pwyspy itp.); 4. budowle (w szerokim
tego sowa znaczeniu) imiejsca wydzielone (kocioy, kaplice, domy mieszkalne,
wieowce, hotele, koszary, zakady przemysowe, obiekty handlowe (w tym skle-
py), punkty usugowe, restauracje, kawiarnie, bary, targowiska, uczelnie, szkoy,
muzea, biblioteki, teatry, kina, domy kultury, szpitale, bramy, baszty, forty, po-
mniki, fontanny, hale sportowe, stadiony, kryte pywalnie, stoki narciarskie itp.);
5. cmentarze; 6. obiekty wodne (rzeki, strumienie, rowy, jeziora, stawy, sztuczne
zbiorniki wodne, bagna itp.)8.

W artykule dotyczcym znajomoci potocznych urbanonimw wrd stu-

dentw sformuowalimy siedem obszernych wnioskw, do ktrych bdziemy
kolejno nawizywa wdalszej czci rozwaa.
6
Dla cisoci wspomnie naley, e trzy z tych urbanonimw s nam znane jako poz-
naniakom, nie zostay za odnotowane we wspomnianych rdach. S to: Fory zabudowania
fortyfikacyjne twierdzy Pozna, w tym gwnie Fort VII, miejsce kani, dzi Muzeum Mar-
tyrologii Wielkopolan, PiP / PiPa sie sklepw spoywczych Piotr i Pawe i Raczyscy
filia Biblioteki Raczyskich mieszczca si przy ul. wity Marcin 65; od czerwca 2013 r.
zlikwidowana.
7
Objanienia znacze wszystkich onimw znajduj si wzestawieniu zamieszczonym na
kocu artykuu. Przez znaczenie rozumiemy tu odnono realn nazwy.
8
Z. Zagrski, W sprawie klasyfikowania urbanonimw (na materiale poznaskim), w:J-
zyk polski. Wspczesno historia II, red. W. Ksiek-Bryowa, H. Duda, Lublin 2002, s.93.
Por. te wczeniejsz klasyfikacj Kwiryny Handke: K. Handke, Sownik nazewnictwa War-
szawy, Warszawa 1998, s.7.

PSP SJ 20_2_ost.indd 174 13.3.2014 15:11:22

 Potoczna onimia poznaska wwiadomoci mieszkacw miasta 175

Po pierwsze, podobnie jak studenci, osoby starsze czasami traktoway wy-

razy podane wankiecie jak apelatywa lub homonimiczne antroponimy, cho
byo wniej wyranie wskazane, e badanie dotyczy nazw wasnych obiektw
miejskich. Na pytanie, co oznacza dana nazwa, podawano przykadowo nast-
pujce odpowiedzi: Ada zdrobnienie od imienia mskiego (11 osb), Aku-
mulatory baterie, rdo energii (5), Akwarium szklany zbiornik dla rybek
(8), Bernardyny rasa psw (7), Dbrwka imi eskie (2), Gargamel po-
sta zbajki (6), Kanty naroniki (2), kanty wspodniach (1), oszustwa (2),
Konserwa puszka zjedzeniem ijej zawarto (11), Kupiec sprzedawca (3),
Marcin imi mskie (4), Myn urzdzenie do mielenia ziarna (5), Sielanka
miy czas (7), Stru ptak (5), Zielone Ogrdki ogrdki dziakowe (12). Jest
to przejawem analfabetyzmu funkcjonalnego (czytania bez zrozumienia)9, ale
podkreli wypada, e osoby starsze udzieliy znacznie mniej takich odpowie-
dzi ni studenci.
Po drugie, respondenci uywaj mniej nazw ni ich biernie znaj. W po-
niszych przykadach, obrazujcych najwiksz rozbieno wtym zakresie,
podajemy wnawiasach dwie liczby odzwierciedlajce kolejno czynn ibiern
znajomo nazw: Ada (27 74), Akumulatory (83 113), Bernardyny (33
72), Chwiaka (89 119), Dbrwka (68 87), Greckie (47 66), Krzye
(62 93), Marcinek (89 112), Pigalak (60 84), Raczyscy (69 107), Stru
(70 97), Wysrol (17 39). Przyczyny tych rozbienoci bywaj rne. Nie-
ktre znazw odnosz si do obiektw mniej zwizanych zrealiami ycia osb
starszych (np. Akumulatory, Chwiaka, Dbrwka, Marcinek, Raczyscy), inne
przeciwnie (Bernardyny, Stru), wic rozbieno ta zaskakuje. Z kolei nazwy
takie, jak Pigalak iWysrol budz negatywne skojarzenia iprzez to niektrzy
respondenci mogli nie przyzna si do ich uywania.
Po trzecie, znacznie wicej potocznych urbanonimw znaj i uywa-
j osoby starsze ni studenci, co potwierdza prawidowo powtarzajc si
we wszystkich badaniach ywotnoci regionalizmw wrnych pokoleniach
uytkownikw gwary miejskiej. Jeli przyj podobnie jak zrobilimy we
wczeniejszym artykule, do ktrego si tu odwoujemy e powszechne s
nazwy uywane przez wicej ni poow respondentw, to za takie uzna tu
moemy: Akumulatory (83), Bema (105), Botanik (99), Ceglorz (78), Chwia-
ka (89), Dbrwka (68), Deptak (101), Krzye (62), Kupiec (101), Marcin
(88), Marcinek (89), Okrglak (111), Raczyscy (69), Raszeja (99), Stru
(70), Szamarzewo (74), Teatralka (100). Ponadto, na granicy powszechnoci
znalazy si Paderek iPigalak uywane dokadnie przez poow responden-

9
A. Skudrzyk, Czy zmierzch kultury pisma: osynestezji ianalfabetyzmie funkcjonalnym,
Katowice 2005.

PSP SJ 20_2_ost.indd 175 13.3.2014 15:11:22

 176 Anna Piotrowicz, Magorzata Witaszek-Samborska, Bogdan Walczak

tw (60). Jest to a 19 nazw, czyli prawie poowa (47,5%) zamieszczonych

w ankiecie onimw. Tymczasem badanie przeprowadzone wrd studentw
wykazao powszechno zaledwie 7 nazw. W jzyku modych mieszkacw
miasta powszechne zatem nie s: Botanik ogrd botaniczny UAM, Ceglorz
Zakady Przemysu Metalowego im. Hipolita Cegielskiego, Chwiaka kry-
ty basen przy ul. Chwiakowskiego, Dbrwka VII LO im. Dbrwki,
Deptak ul. Pwiejska (pierwszy deptak w Poznaniu), Krzye pomnik na
pl. Mickiewicza, upamitniajcy wydarzenia Poznaskiego Czerwca 1956,
Marcinek I LO im. Karola Marcinkowskiego, Raszeja Szpital im. Fran-
ciszka Raszei przy ul.Mickiewicza 2 iStru Szpital im. Jzefa Strusia przy
ul.Szkolnej8/12.
Po czwarte, starsi mieszkacy Poznania nie znaj dobrze zaledwie kilku
zamieszczonych wankiecie nazw oodnonoci realnej wskazanej wopraco-
waniach przez Janusza Padalaka. Nieliczne osoby uywaj takich nazw (a zna
je mniej ni 10% respondentw), jak: Azja okrelenie trzech rnych targo-
wisk wPoznaniu iokolicach (0 310), Konserwa Konserwatorium Muzycz-
ne (1 4), Krasina ul. Zygmunta Krasiskiego (1 6), Kanty III LO im. w.
Jana Kantego (2 6), Wzgrza Golan bezprawnie powstae (w latach PRL-u)
osiedle willowe na stokach Cytadeli (3 5), Akwarium Brama Targowa, sta-
nowica dzi gwne wejcie na teren MTP (3 7), USO osiedle wobrbie
ulic Urbanowskiej, Sowiaskiej iObornickiej (4 7), natomiast potocznej
nazwy budynku wzabudowie rdki Gargamel nie uywa inie zna nikt,
cho nazwa ta funkcjonuje wnowym znaczeniu, oczym piszemy wdalszej
czci artykuu. Porwnywane ju tu kilkakrotnie wyniki badania ankietowe-
go przeprowadzonego wrd studentw dowodz nieznajomoci przez nich
nie tylko wyej wymienionych nazw, ale take takich, jak: Fory zachowane
fortyfikacje twierdzy Pozna, Myn wizienie przy ul. Myskiej irestaura-
cja Moulin Rouge przy ul. Kantaka, Wysrol Wysza Szkoa Rolnicza (dzi
Uniwersytet Przyrodniczy).
Po pite, oywotnoci potocznej onimii miejskiej wjzyku poznaniakw
wiadczy fakt, e wiele nazw funkcjonuje dzi wnowych znaczeniach odno-
si si do innych ni dawniej obiektw. Takie przeniesione nazwy to:
Ada wzn. Uniwersytet im. Adama Mickiewicza (obok tradycyjnego
pomnik Adama Mickiewicza);
Akwarium wznaczeniach nowy budynek Muzeum Narodowego ipal-
miarnia, ajednostkowo take byy pasa handlowy na w. Marcinie, biu-
rowiec przy ul. Powstacw Wielkopolskich (obok: gwne wejcie na teren
MTP);

Pierwsza cyfra oznacza liczb osb uywajcych nazwy, druga znajcych j.

10

PSP SJ 20_2_ost.indd 176 13.3.2014 15:11:22

 Potoczna onimia poznaska wwiadomoci mieszkacw miasta 177

Gargamel budowany Zamek Krlewski na Grze Przemysa, tym ra-

zem nie obok, tylko zamiast brzydki budynek wzabudowie rdki;
Kanty koci pw. w. Jana Kantego przy ul. Grunwaldzkiej obok na-
zwy liceum;
Myn os. Wilczy Myn wpobliu ul. Lechickiej igospoda Myskie Koo
przy ul. Browarnej obok tradycyjnej nazwy wizienia przy ul. Myskiej;
Paderek ul. Paderewskiego obok nazwy liceum;
Zielone Ogrdki kawiarniane ogrdki przy Starym Rynku obok nazwy
najstarszego poznaskiego zieleca przy ul. Zielonej,
a metonimicznie take:
Ceglorz szpital (dawniej zakadowy) na terenie Zakadw Przemysu
Metalowego im. Hipolita Cegielskiego (obok nazwy tych zakadw). Tu war-
to doda, e znaczenie to nie funkcjonuje wwiadomoci modziey, tak jak
wwiadomoci osb starszych brak nowego znaczenia odnotowanego wan-
kietach studenckich gmach uniwersytecki Collegium im. Hipolita Cegielskie-
go na terenie tych zakadw;
Krzye to nie tylko pomnik Poznaskiego Czerwca 1956 roku (w postaci
dwch krzyy isylwetki ora), ale te plac, na ktrym si on znajduje;
Szamarzewo szpitale (Szpital Wielkopolskiego Centrum Pulmonologii
iTorakochirurgii oraz Szpital Kliniczny Przemienienia Paskiego UM) przy
ul. Szamarzewskiego obok okolice ul. Szamarzewskiego, kojarzone gwnie
zkampusem UAM;
Teatralka przystanek tramwajowy iautobusowy na mocie Teatralnym
obok nazwy tego mostu iterenu do przylegego.
Z kolei na skutek zmian rzeczywistoci pozajzykowej niektre nazwy
rozszerzaj zakres odnonoci, np. Chwiaka to dzi nie tylko kryty basen
przy ul. Chwiakowskiego, ale take lodowisko, aDbrwka iMarcinek to
zarwno licea, jak i(od wrzenia 2001 roku) znajdujce si wich budynkach
gimnazja.
Pewne nazwy nieoficjalne s homonimami wstosunku do oficjalnych urba-
nonimw, czego przykady odnale mona wodpowiedziach respondentw,
np. Azja nazwa chiskiej restauracji (obok wymienionych wyej nazw po-
znaskich targowisk), Dbrwka Pitkowskie Centrum Kultury, utosamia-
ne take ze znajdujcymi si wnim bibliotek idawnym kinem (obok VIILO
im. Dbrwki), Marcinek cigle pozostajca wobiegu dawna nazwa Teatru
Lalki iAktora, dzi Teatru Animacji, ju bez czonu Marcinek (obok nazwy
liceum).
Po szste, inwencji onimicznej poznaniakw dowodz nowe potoczne
urbanonimy, wpisywane przez respondentw jako odpowied na prob opo-
danie innych nazw danego obiektu. Wprawdzie bardzo czsto ankietowani

PSP SJ 20_2_ost.indd 177 13.3.2014 15:11:22

 178 Anna Piotrowicz, Magorzata Witaszek-Samborska, Bogdan Walczak

przytaczali tu oficjalne odpowiedniki nazw potocznych (przykadowo: pl. Ber-

nardyski, Ogrd Botaniczny, ul. Pwiejska, Kupiec Poznaski, Biblioteka
Raczyskich, Szpital Miejski im. Strusia), wodniesieniu do Marcina11 dawn
nazw oficjaln ul. Armii Czerwonej, ale pojawiay si tutaj take onimiczne
innowacje typu: Bema Bemowo, Chwiaka Chwiaa, Okrglak Bulaj, Pi-
galak Cyryl, Pigala, Raczyscy Biblia. Zaznaczy trzeba, e znacznie wik-
sz pomysowoci wzakresie tworzenia nowych potocznych nazw rnych
obiektw Poznania wykazali si ankietowani studenci. Wymieniali oni m.in.
takie jeszcze nazwy, jak: Ada Micek, Akumulatory AQ, Aku, Bema Be-
marz, Bemiak, Ceglorz Hacep, Marynka M.M., Raczyscy Raczki, Raki,
Szamarzewo Szamarz, Teatralka Teatrala. Dominuj wrd tych przyka-
dw nazwy bdce rezultatem tendencji do ekonomicznoci jzyka (charak-
terystycznej zreszt dla wielu studenckich innowacji), przejawiajcej si tu
gwnie wsowotwrczej dezintegracji. Za efekt mody na styl modzieowy
uzna mona wykorzystywanie przez osoby starsze (cho znacznie rzadziej)
tego samego morfologicznego mechanizmu, oczym wiadcz nazwy: Biblia,
Chwiaa czy Pigala.
Podsumowujc niniejsze rozwaania, podkreli trzeba, e gwara pozna-
ska nie zanika, a wci ewoluuje, i to nie tylko o czym ju wielokrotnie
pisalimy12 w warstwie leksyki apelatywnej, ale take onimicznej, czego
wskromnym zakresie dowiodo przeprowadzone przez nas badanie ankieto-
we. Mamy nadziej, e badania szerzej zakrojone potwierdziyby poczynione
tu obserwacje.

Potoczne nazwy miejskie Poznania

Ada pomnik Adama Mickiewicza na placu jego imienia

Akumulatory Dom Studencki Jowita (od neonu na dachu)
Akwarium Brama Targowa charakterystyczne przeszklone wejcie wschodnie od
ul.Gogowskiej na teren Midzynorodowych Targw Poznaskich

Warto nadmieni, e przy podawaniu oficjalnej nazwy ulicy wity Marcin (nieodmien-
11

nej jako przeniesionej dawnej nazwy osady za murami miasta) 28 respondentw popenio bd,
piszc ulica witego Marcina.
12
Por. przykadowo: A. Piotrowicz, B. Walczak, M. Witaszek-Samborska, Stan iperspek-
tywy bada nad polszczyzn miejsk Poznania, w:Miasto przestrze zrnicowana jzykowo,
kulturowo ispoecznie, red. M. wicicka, Bydgoszcz 2006, s.105114; A. Piotrowicz, M.Wi-
taszek-Samborska, Studia nad polszczyzn miejsk Poznania, Pozna 2009; A. Piotrowicz,
M.Witaszek-Samborska, Stan bada nad sownictwem gwary miejskiej Poznania, w:Trwanie
wjzyku... Pamici Profesor Moniki Gruchmanowej w10. rocznic Jej mierci, red. A. Piotro-
wicz, M. Witaszek-Samborska, Pozna 2013, s.6775.

PSP SJ 20_2_ost.indd 178 13.3.2014 15:11:22

 Potoczna onimia poznaska wwiadomoci mieszkacw miasta 179

Azja 1. targowisko na Dolnej Wildzie

2. teren dawnego egrza wokolicy ul. Kruczej
3. skrawek ziemi przy Kupcu Poznaskim zjarmarcznym handlem
Bema targowisko na Dolnej Wildzie (nazwa od PRL-owskiej nazwy ul. Alfreda
Bema, dziaacza komunistycznego)
Bernardyny koci iklasztor oo. Bernardynw wraz zokolic, zwaszcza pobliskim
pl. Bernardyskim
Botanik Ogrd Botaniczny UAM
Ceglorz Zakady Przemysu Metalowego im. Hipolita Cegielskiego
Chwiaka kryty basen przy ul. Marcina Chwiakowskiego
Dbrwka VII Liceum Oglnoksztacce im. Dbrwki
Deptak ul. Pwiejska (pierwszy deptak wPoznaniu)
Fory zachowane fortyfikacje twierdzy Pozna
Gargamel nowy obiekt wzabudowie rdki
Greckie osiedle Strzeszyn Grecki (od nazw ulic, ktrych patronami s pisarze ifilo-
zofowie staroytnej Grecji)
Kanty III Liceum Oglnoksztacce im. w. Jana Kantego
Konserwa Akademia Muzyczna im. Ignacego Jana Paderewskiego (dawniej Konser-
watorium Muzyczne wPoznaniu)
Krasina ul. Zygmunta Krasiskiego
Krzye pomnik na pl. Adama Mickiewicza upamitniajcy wydarzenia Poznaskiego
Czerwca 1956
Kupiec obiekt handlowy Kupiec Poznaski przy pl. Wiosny Ludw
Marcin ul. wity Marcin
Marcinek I Liceum Oglnoksztacce im. Karola Marcinkowskiego
Marynka Liceum (dawniej: Gimnazjum) w. Marii Magdaleny
Myn 1. wizienie przy ul. Myskiej
2. restauracja Moulin Rouge przy ul. Kazimierza Kantaka
Okrglak byy dom towarowy uzbiegu ulic 27 Grudnia iSeweryna Mielyskiego
Oksford Zesp Szk Zawodowych nr 3 (szkoa o zej renomie, dla najsabszych
uczniw)
Paderek VI Liceum Oglnoksztacce im. Ignacego Jana Paderewskiego
Pigalak pl. Cyryla Ratajskiego (miejsce oczekiwania prostytutek na klientw)
PiP / PiPa supermarket nalecy do sieci sklepw Piotr iPawe
Pomnik skrtowe okrelenie najbardziej znaczcego pomnika wPoznaniu wokre-
sie przedwojennym: pomnik Chrystusa Krla [inna poficjalna nazwa tego mo-
numentu to pomnik Wdzicznoci, za oficjalna pomnik Najwitszego Serca
Pana Jezusa]; wlatach szedziesitych XX wieku: pomnik Adama Mickiewicza;
obecnie: pomnik Poznaskiego Czerwca 1956
Raczyscy filia Biblioteki Raczyskich przy ul. wity Marcin 65, zlikwidowana
wczerwcu 2013 r.
Raszeja Szpital im. Franciszka Raszei przy ul. Adama Mickiewicza 2
Sielanka miejsce nielegalnego handlu zwierztami przy ul. Opolskiej
Stru Szpital im. Jzefa Strusia przy ul. Szkolnej 8/12
Szachty glinianki na Grczynie iJunikowie

PSP SJ 20_2_ost.indd 179 13.3.2014 15:11:22

 180 Anna Piotrowicz, Magorzata Witaszek-Samborska, Bogdan Walczak

Szamarzewo rdmiejski kampus UAM przy ul. Augustyna Szamarzewskiego

Teatralka most Teatralny zprzylegym terenem, zwaszcza z grk do zjazdw na
sankach
USO osiedle wobrbie ulic Urbanowskiej, Sowiaskiej iObornickiej
Wysrol Wysza Szkoa Rolnicza (pniej Akademia Rolnicza, dzi Uniwersytet
Przyrodniczy)
Wzgrza Golan bezprawnie powstae (w latach PRL-u) osiedle willowe na stokach
Cytadeli od strony Winograd
Zielone Ogrdki najstarszy zieleniec poznaski, przylegy do ul. Zielonej

Anna Piotrowicz, Magorzata Witaszek-Samborska, Bogdan Walczak

Colloquial Onymy in Pozna, as Perceived by Inhabitants
The article, which analyses material acquired through poll collection, focuses on
the awareness of inhabitants of Pozna (aged 35 to 85) of colloquial urban onymes,
and is related to an earlier text by the authors, which presented results of the same poll
among students of the Faculty of Polish. It turned out that commonly known and used
names constitute almost half of the onymes listed in the poll (Akumulatory, Bema,
Botanik, Ceglorz, Chwiaka, Dbrwka, Deptak, Krzye, Kupiec, Marcin, Marcinek,
Okrglak, Paderek, Pigalak, Raczyscy, Raszeja, Stru, Szamarzewo, Teatralka). The
stability of urban onymy in the language of inhabitants of Pozna is confirmed by
phenomena such as: 1) transfer of names on new urban objects (Ada, Akwarium,
Ceglorz, Gargamel, Kanty, Krzye, Myn, Paderek, Szamarzewo, Teatralka); 2) exten-
sion of referentiality of names because of changes in extralinguistic reality (Chwiaka,
Dbrwka, Marcinek); or 3) creation of new urban onymes (Bulaj, Cyryl, Biblia), in-
cluding derivates (Bema Bemowo, Chwiaka Chwiaa).
Keywords: urban onymy, urban slang, language awareness.

dr hab. Anna Piotrowicz, prof. UAM Zakad Frazeologii i Kultury Jzyka

Polskiego, Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza w Po-
znaniu; zainteresowania naukowe: kultura jzyka polskiego, wspczesna leksy-
kologia (szczeglnie: sownictwo ycia towarzyskiego, sownictwo kosmetyczne,
tendencje rozwojowe w najnowszej leksyce), wspczesna i dawna leksykografia,
zrnicowanie regionalne polszczyzna miejska Poznania.

dr hab. Magorzata Witaszek-Samborska, prof. UAM Zakad Frazeologii

i Kultury Jzyka Polskiego, Instytut Filologii Polskiej Uniwersytetu im. Adama
Mickiewicza w Poznaniu; zainteresowania naukowe: wspczesna leksykologia
(szczeglnie: sownictwo odzieowe, sownictwo kulinarne, sownictwo kosme-
tyczne, wyrazy obcego pochodzenia w polszczynie, zjawiska jzykowe w pol
szczynie najnowszej), wspczesna i dawna leksykografia, zrnicowanie regio-
nalne polszczyzna miejska Poznania.

PSP SJ 20_2_ost.indd 180 13.3.2014 15:11:22

 Potoczna onimia poznaska wwiadomoci mieszkacw miasta 181

prof. dr hab. Bogdan Walczak profesor-senior w Zakadzie Lingwistyki An-

tropologicznej Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu im. Adama Mickiewicza
wPoznaniu; obecnie: Zakad Jzyka Polskiego, Wydzia Humanistyczny Pastwo-
wej Wyszej Szkoy Zawodowej im. Jakuba z Paradya w Gorzowie Wielkopol-
skim; zainteresowania naukowe: historia jzyka, onomastyka, glottodydaktyka,
wspczesny jzyk polski, jzykoznawstwo sowiaskie i oglne.

PSP SJ 20_2_ost.indd 181 13.3.2014 15:11:22