Inynieria Rolnicza 5(114)/2009

ANALIZA KOSZTW PRODUKCJI BRYKIETW

NA PRZYKADZIE LINII TECHNOLOGICZNEJ
TYPU BRISUR 200
Dariusz Kwaniewski
Instytut Inynierii Rolniczej i Informatyki, Uniwersytet Rolniczy w Krakowie

Streszczenie. W pracy dokonano charakterystyki technologii produkcji brykietw z trocin

drzewnych, ktre produkuje Przedsibiorstwo Produkcyjno-Handlowe Brykiet-Pol. Nastpnie
okrelono koszty produkcji brykietw dla trzech wariantw produkcji. Koszty produkcji
1 tony brykietw z trocin wynosiy od 278,3 z dla wariantu C do 373,0 z dla wariantu A.
W strukturze ocenianych kosztw dominoway koszty zakupu trocin.
Sowa kluczowe: technologia, brykiety, koszty produkcji

Wstp

Produkcja brykietw polega na poddaniu biomasy trzem kolejnym procesom: suszenia,

mielenia i prasowania. Naley tutaj podkreli, e do ich produkcji nie uywa si adnych
sztucznych lepiszczy. Poprzez granulowanie biomasy zmniejsza si zawarto wody,
zwiksza si koncentracj masy i energii w jednostce objtoci oraz znacznie podnosi kom-
fort dystrybucji i uytkowania tego zagszczonego paliwa [Kowalik 2002].
Do czerwca 2005 roku na terenie Polski dziaao dziewi firm zajmujcych si pro-
dukcj i dystrybucj pras brykietujcych oraz dwadziecia jeden przedsibiorstw wytwa-
rzajcych lub rozprowadzajcych brykiety [Olejnik 2006]. Istotnym elementem dziaalno-
ci tych jednostek s koszty produkcji jednej tony brykietw.

Cel, zakres i metodyka pracy

Celem pracy bya charakterystyka technologii produkcji oraz okrelenie kosztw pro-
dukcji brykietw z trocin drzewnych. W pracy przedstawiono take struktur tych kosztw
i dokonano jej analizy.
Zakresem pracy objto badania przeprowadzone w Przedsibiorstwie Produkcyjno-
Handlowym Brykiet-Pol, ktre znajduje si w Goleszowie (wojewdztwo lskie). Zajmuje
si ono handlem artykuami spoywczymi oraz produkcj i handlem brykietami opaowy-
mi, wykonywanymi gwnie z troci drzewnych. Na terenie Brykiet-Pol dziaa linia tech-
nologiczna do produkcji brykietw typu BRISUR 200.
Na podstawie wywiadu kierowanego z wacicielem firmy ustalono niezbdne informa-
cje, dotyczce stosowanej technologii produkcji oraz dziaania linii technologicznej do

155
 Dariusz Kwaniewski

produkcji brykietw. Prowadzona przez w/w firm dokumentacja zaszoci finansowych

umoliwia pene okrelenie kosztw produkcji wytwarzanych brykietw.
W opracowaniu okrelono i przedstawiono poszczeglne skadowe kosztw produkcji
brykietw z trocin drzewnych. Skadowe kosztw produkcji to:
koszty zakupu surowca (trocin),
koszty suszenia (szacowane),
amortyzacja urzdze,
koszty remontw i konserwacji,
koszty energii elektrycznej,
koszty wynagrodzenia pracownikw.
W obliczeniach kosztw produkcji brykietw przyjto:
cen linii technologicznej z penym wyposaeniem 430 tys. z.,
amortyzacj linii technologicznej do produkcji na poziomie 20% w skali roku,
moc elektryczn zainstalowan 25 kW i 39 kW,
obcienie urzdze na poziomie 80%.
Koszty produkcji brykietw drzewnych okrelono w skali jednego roku (wrzesie 2007
sierpie 2008). Analiza kosztw produkcji brykietw obejmowaa trzy warianty:
wariant A - praca na jedn zmian, pracuje jedna brykieciarka, wydajno 250 [kgh-1],
wariant B - praca na dwie zmiany, pracuje jedna brykieciarka, wydajno linii
250 [kgh-1],
wariant C - praca na dwie zmiany, pracuj dwie brykieciarki, wydajno linii 400 [kgh-1].
Cay proces produkcyjny oparty by na rozwizaniach i urzdzeniach posiadajcych
atesty ekologiczne i speniajce normy ekologiczne Czech, ktre to normy i atesty s rw-
nie honorowane w Polsce i speniaj polskie normy ekologiczne. Do produkcji brykietw
nie uywano adnych lepiszczy, klejw czy silikonw syntetycznych. Powstay opa by
w 100% ekologiczny, co potwierdzay liczne atesty i badania wykonywane przez firm
Brykiet-Pol.

Wyniki bada

W stosowanej przez firm Brykiet-Pol technologii produkcji brykietw drzewnych

mona wyodrbni nastpujce etapy:
przygotowanie surowca - zakup trocin z tartaku w Istebnej (60 km) i z okolicznych
tartakw,
oczyszczanie trocin (z rnych wikszych klockw i kawakw drewna) na sicie obro-
towym,
suszenie w suszarni bbnowej - technologia suszenia polega na dostarczeniu mokrych
trocin do bbna suszarni za pomoc podajnika; wentylator zasysa je wraz z gorcym
powietrzem do bbna, a nastpnie ju wysuszone trociny s transportowane do zasob-
nika suchych trocin, gdzie s dalej podawane do brykieciarki.
brykietowanie,
pakowanie i skadowanie (worki 30, 50 kg, big-bagi 400 kg).
Do opalania suszarni w procesie produkcyjnym wykorzystywano trociny, jak te odpa-
dy drzewne odrzucone przez sito obrotowe. Zastosowanie wentylatorw wycigowych jak

156
Analiza kosztw produkcji...

rwnie cyklonw odpylajcych powodowao fakt, e do atmosfery emitowana bya jedy-

nie nieszkodliwa para wodna powstaa w procesie suszenia trocin drzewnych. Zuycie
trocin do procesu suszenia to ok. 40 kg/h (trociny suszono do wilgotnoci ok. 15%).
W skad linii technologicznej do produkcji brykietw typu BRISUR 200 wchodziy na-
stpujce maszyny i urzdzenia:
samojezdny duy limak zgarniajcy,
ukad 2 lub 3 tamocigw,
sito obrotowe,
zasobnik dozujcy surowiec do suszarni i zasobnika kota,
suszarnia bbnowa,
kocio grzewczy wraz z zasobnikiem.
cyklon odpylajcy,
wentylator wycigowy,
ukad podajnikw limakowych ok. 6 szt,
brykieciarka typu Brik Star 200,
zesp kanaw wlotowych i wylotowych z suszarni,
szafa sterujca wraz z centralnym komputerem,
niezbdne do montau konstrukcje metalowe.
Caa linia sterowana jest automatycznie za pomoc kracwek przez centralny kompu-
ter, ze wzgldu na to do jej obsugi potrzeba zaledwie 1-2 pracownikw.
Informacje charakteryzujce stosowan technologi produkcji:
wilgotno trocin wynosia 30 - 40%,
cena trocin wynosia od 15 do 20 z za metr przestrzenny (mp), w zalenoci od tartaku
z ktrego pochodzi surowiec,
na wyprodukowanie jednej tony brykietu zuywano 1400 kg trocin o wilgotnoci 40%,
czyli ok. 7 mp (jeden metr przestrzenny o wilgotnoci 40% to 200 kg),
na remonty i konserwacje miesicznie przeznaczano: 1200 zotych dla wariantu A,
2000 dla wariantu B i 2500 dla wariantu C,
koszty suszenia trocin oszacowano na 10 zt-1.
cena energii elektrycznej 0,41 zkWh-1,
wynagrodzenie pracownika 14 zh-1.
Informacje dotyczce wyprodukowanych brykietw z trocin drzewnych:
wilgotno kocowa brykietw 12-15% (na podstawie bada Brykiet-Pol),
warto kaloryczna wyprodukowanych brykietw 17,85 MJkg-1.
Charakterystyk produkcji brykietw na linii technologicznej BRISUR 200 (dla wa-
riantw A, B, C) pokazano w tabeli 1.
W tabeli 2 przedstawiono poszczeglne skadowe kosztw produkcji brykietw oraz
oglne koszty produkcji na bazie zakupionego surowca w postaci trocin. Natomiast na
rysunku 1 pokazano struktur tych kosztw.
Cakowite koszty wytworzenia jednej tony brykietw dla wariantw A, B i C wynosiy
odpowiednio 373, 355,2 i 278,3 z. Dla porwnania koszty produkcji brykietw, ale
z wierzby energetycznej, w Przedsibiorstwie Usugowo-Produkcyjnym SALEKO pooo-
nym w Chotelku (powiat Busko-Zdrj, wojewdztwo witokrzyskie) wynosiy 219 zt-1
[Kwaniewski 2008].

157
 Dariusz Kwaniewski

Tabela 1. Charakterystyka produkcji brykietw dla badanych wariantw

Table 1. Briquette production characteristics for the examined variants
Warianty
L.p. Wyszczeglnienie Jednostka
A B C
1. Wydajno linii produkcyjnej [kgh-1] 250,0 250,0 400,0
2. Liczba zmian [-] 1,0 2,0 2,0
3. Godziny pracy w cigu dnia [h] 8,0 16,0 16,0
4. Pracujce brykieciarki [szt] 1,0 1,0 2,0
5. Pracownicy [szt] 1,0 1,0 2,0
6. Moc zainstalowana [kW] 25,0 25,0 39,0
7. [tdzie-1] 2,0 4,0 6,5
8. Produkcja brykietw (rednio) [tmiesic-1] 60,0 120,0 195,0
9. [trok-1] 720,0 1440,0 2304,0
rdo: opracowanie wasne

Analizujc uzyskane wyniki, naley zwrci uwag, e dla wariantu A (praca linii tech-
nologicznej z jedn brykieciark tylko na jedn zmian) wydajno dzienna bya najmniej-
sza i wynosia tylko 2 tony. Aby zwikszy dwukrotnie wydajno linii produkcyjnej do 4
ton, wprowadzono wariant B - czyli prac dwuzmianow linii z jedn brykieciark. Zasto-
sowanie wariantu B wpyno na obnienie kosztw produkcji brykietw, ale tylko o ok. 18
zotych na jednej tonie. W zwizku z tym wprowadzano wariant C, kiedy to produkcja
odbywaa si na dwie zmiany i pracoway dwie brykieciarki. Wtedy wydajno linii pro-
dukcyjnej wzrastaa do 6,5 tdzie-1, a koszty produkcji malay w porwnaniu do wariantu
A o prawie 95 zotych na jednej tonie wyprodukowanego brykietu. Natomiast w porwna-
niu do wariantu B byo to 77 z.

Tabela 2. Koszty produkcji brykietw

Table 2. Briquette production costs
Warianty
L.p. Wyszczeglnienie A B C
[zt brykietu-1]
1. Koszty zakupu trocin 140,0 126,0 106,5
2. Koszty suszenia 10,0 10,0 10,0
3. Amortyzacja urzdze 119,4 59,7 53,8
4. Remonty i konserwacje 20,0 16,7 12,8
5. Energia elektryczna 28,3 32,3 27,2
6. Wynagrodzenie pracownikw 55,2 110,4 68,0
- Koszty produkcji brykietw 373,0 355,2 278,3
rdo: opracowanie wasne

W analizowanych kosztach produkcji brykietw (dla wszystkich wariantw) najwik-

sze koszty ponoszono na zakup trocin z pobliskich tartakw. Wynosiy one od 106,5 dla
wariantu C do 140 zt-1 brykietu dla wariantu A. W strukturze kosztw produkcji stano-

158
Analiza kosztw produkcji...

wio to odpowiednio 38,3 i 37,5%. W Brykiet-Pol czynione s starania, aby obnia koszty
zakupu trocin poprzez stosowanie np. wasnych rodkw transportowych (rys. 1).
Bez wtpienia najkorzystniejszym wariantem produkcji brykietw dla ocenianego
przedsibiorstwa by wariant C (najnisze koszty produkcji). W strukturze kosztw pro-
dukcji w tym przypadku (oprcz kosztw zakupu trocin), znaczcy udzia, bo 24,4% od-
gryway koszty zwizane z wynagrodzeniem za prac. Wynosiy one w tym przypadku 68
zt-1. Kolejne miejsce w strukturze kosztw produkcji to amortyzacja wykorzystywanej
linii produkcyjnej. Ze wzgldu na intensywniejsze wykorzystanie linii (przy dwch pracu-
jcych brykieciarkach i dwuzmianowym systemie pracy) wynosia ona 53,8 zt-1, co w
strukturze dao 19,4%.
Z kolei koszty zwizane z amortyzacj urzdze dla wariantu A byy przeszo dwukrot-
nie wiksze ni dla wariantu C i wynosiy 119,4 zt-1. Wynikao to gwnie z faktu, e
droga linia produkcyjna BRISUR 200 (cena 430 tys. z.) w wariancie A bya mao efek-
tywnie wykorzystywana, tylko 8 godzin dziennie.

Pace
100%
14,8
24,4
31,1
7,6 Energia elektryczna
80%
9,8
9,1 Remonty i konserwacje
60% 32,0
19,4
16,8
Amortyzacja urzdze
40%

Koszty suszenia
37,5 35,5 38,3
20%

Koszty zakupu trocin

0%
A B C
Warianty

rdo: opracowanie wasne

Rys. 1. Struktura kosztw produkcji brykietw

Fig. 1. The structure of briquette production costs

W analizowanych kosztach produkcji brykietw najmniejsze koszty na wyprodukowa-

nie jednej tony (i to dla wszystkich analizowanych wariantw) byy zwizane z suszeniem
trocin (w strukturze od 2,7% w wariancie A, do 3,6% w wariancie C). Wydatki na naprawy
i konserwacje urzdze linii produkcyjnej take naleay do najmniejszych, a ich udzia
w strukturze kosztw produkcji mieci si od 4,6% (wariant C) do 5,4% (wariant A).

159
 Dariusz Kwaniewski

Stwierdzenia i wnioski

1. Produkowane na linii technologicznej BRISUR 200 brykiety drzewne odznaczay si

wysok jakoci. Posiaday gadk i szklist powierzchni. Wilgotno kocowa bry-
kietw miecia si od 12 do 15%, kaloryczno 17,85 MJkg-1. Dla przypomnienia,
warto kaloryczna wgla kamiennego to 25 MJkg-1.
2. Najkorzystniejszym wariantem produkcji brykietw by wariant C, kiedy linia techno-
logiczna pracowaa 16 godzin dziennie i wykorzystywano dwie brykieciarki rwnocze-
nie. Wtedy koszty produkcji brykietw byy najmniejsze i wynosiy 278,3 zt-1.
W przypadku wariantw A i B koszty te byy wysze (odpowiednio o 25,4 i 21,6%)
i wynosiy: 373,0 zt-1 (A) i 355,2 zt-1 (B).
3. We wszystkich wariantach najwiksze koszty byy zwizane z zakupem trocin z pobli-
skich tartakw (np. z Istebnej oddalonej 60 km). Wynosiy one od 106,5 zt-1 brykietu
dla wariantu C do 140 z/t dla wariantu A. Ich udzia w strukturze kosztw produkcji
to odpowiednio 38,3 i 37,5%.
4. Najmniejsze koszty ponoszone na wyprodukowanie jednej tony brykietu (dla wszyst-
kich wariantw) byy zwizane z suszeniem trocin (w strukturze od 2,7% dla wariantu
A do 3,6% dla wariantu C). Koszty napraw i konserwacji linii produkcyjnej take nale-
ay do najmniejszych, a ich udzia w strukturze kosztw produkcji mieci si od 4,6%
(wariant C) do 5,4% (wariant A).
5. Oceniana technologia produkcji brykietw z trocin drzewnych, stosowana w Brykiet-
Pol bdzie w przyszoci modyfikowana i bd czynione dziaania majce na celu obni-
anie kosztw produkcji brykietw. Jest to niezbdne, aby sta si konkurencyjnym
producentem na rynku brykietw w Polsce.

Bibliografia
Kowalik P. 2002. Perspektywy paletyzacji biomasy w Polsce. Czysta Energia nr 10. s. 14-15.
Kwaniewski D. 2008. Technologia oraz koszty produkcji brykietw i peletw z wierzby energe-
tycznej. Inynieria Rolnicza 5(103). Krakw. s. 37-42.
Olejnik W. 2006. W produkcji biopaliw wany jest nie tylko potencja surowcowy, lecz rwnie
technologia. Metody na biomas. Energia Gigawat nr 2. s. 24-30.

160
Analiza kosztw produkcji...

ANALYSIS OF BRIQUETTE PRODUCTION COSTS ON

THE EXAMPLE OF BRISUR 200 TYPE PROCESS LINE

Abstract. The paper characterises the technology of production of briquettes made of wood sawdust,
manufactured by Przedsibiorstwo Produkcyjno-Handlowe Brykiet-Pol [Production and Trade
Company]. Then, briquette production costs have been determined for three production variants.
Production costs of 1 metric ton of sawdust briquettes range from PLN 278.3 for variant C to PLN
373.0 for variant A. Sawdust purchase costs are prevailing in the structure of assessed costs.

Key words: technology, briquettes, production costs

Adres do korespondencji:
Dariusz Kwaniewski, e-mail: dariusz.kwasniewski@ur.krakow.pl
Instytut Inynierii Rolniczej i Informatyki
Uniwersytet Rolniczy w Krakowie
ul. Balicka 116 B
30-149 Krakw

161