review articles

Rhodiola rosea L. (reniec grski) - stan bada biotechnologicznych

Krajewska-Patan A.1, Dreger M.1, Grska-Paukszta M.1, owicka A.1,
Furmanowa M.2, Mrozikiewicz PM1

1
Instytut Rolin i Przetworw Zielarskich w Poznaniu,
ul. Libelta 27, 61-707 Pozna
2
Katedra i Zakad Biologii i Botaniki Farmaceutycznej, Akademia Medyczna w
Warszawie, ul. Banacha 1, 02-097 Warszawa

Sowa kluczowe: Rhodiola rosea L., dziaanie stymulujce orodkowy ukad nerwowy, hodowla in
vitro, metody biotechnologiczne.

Streszczenie

Rhodiola rosea L. (reniec grski) to bylina naleca do rodziny Crassulaceae, wystpujca

na terenach pnocnych Azji i Europy oraz w grskich regionach obu kontynentw.
Reniec grski od wiekw jest stosowany w tradycyjnej medycynie azjatyckiej. Przyp-
isuje mu si dziaanie stymulujce orodkowy system nerwowy, dziaanie zwikszajce
fizyczn i umysow wydolno organizmu, zmniejszajce zmczenie, a take dziaanie
adaptogenne, kardiochronne, przeciwnowotworowe i przeciwutleniajce. Istnieje niew-
iele bada farmakologicznych czy klinicznych potwierdzajcych tak szeroki zakres
dziaania wycigw z Rhodiola rosea. Najbardziej interesujcym aspektem dziaania tej
roliny s jej wasnoci psychostymulujce, ktre wzbudzaj due nadzieje na wykorzysta-
nie w medycynie lub w dodatkach funkcjonalnych diety. Korzenie reca grskiego
zawieraj bardzo wiele zwizkw biologicznie czynnych, takich jak fenylopropanoidy (ro-
zawiny), zwizki fenolowe (salidrozyd), monoterpeny, flawonoidy, p-tyrosol i kwasy or-
ganiczne. Wycigi z reca maj rozlegy zakres dziaania fizjologicznego, wcznie ze
zmian poziomu neurotransmiterw, aktywnoci centralnego ukadu nerwowego i ukadu
krenia. Psychostymulujce dziaanie kojarzone jest ze zmianami poziomu dopaminy i se-
rotoniny w mzgu. Wasnoci adaptogenne wie si ze zdolnoci wpywania na poziom
i aktywno niektrych monoamin i peptydw opioidowych, takich jak beta-endorfiny.
Aktywno przeciwutleniajca i dziaanie ochronne na rne tkanki organizmu wycigw
z Rhodiola rosea potwierdzono w licznych pracach naukowych.
Biotechnologiczne badania nad recem grskim s prowadzone w wielu krajach (m.in.
w Rosji, Finlandii, Niemczech i Polsce). Celem naukowcw jest zwikszenie zawartoci
zwizkw biologicznie czynnych w kulturach tkankowych za pomoc elicytacji czy bio-
transformacji, co jest spowodowane wzrastajcym obecnie zainteresowaniem przemysu
farmaceutycznego, kosmetycznego i spoywczego nowymi, alternatywnymi sposobami
otrzymywania cennego surowca rolinnego.

Vol. 51 No 3/4 2005

Krajewska-Patan A., Dreger M., Grska-Paukszta M., owicka A., Furmanowa M., Mrozikiewicz PM
52

Reniec grski (Rhodiola rosea L.) naley do grupy rolin leczniczych o szerokim spektrum
dziaania farmakologicznego. Azjatycka tradycja jego stosowania wskazuje na dziaanie
przeciwstresowe, kardioochronne, stymulujce orodkowy ukad nerwowy, przeciwno-
wotworowe i przeciwutleniajce. Wyniki nielicznych przeprowadzonych do tej pory
bada naukowych wycigw z reca wskazuj na dziaanie zwikszajce umysow i
fizyczn wydolno organizmu, dziaanie przeciwutleniajce, przeciwnowotworowe oraz
dziaanie zmniejszajce nasilenie objaww niepodanych, zwizanych ze stosowaniem
niektrych chemioterapii przeciwnowotworowych. Zwizki czynne surowca to m.in. fe-
nylopropanoidy (gwnie rozawina), zwizki fenolowe (salidrozyd), monoterpeny, fla-
wonoidy i olejki eteryczne. Od lat osiemdziesitych obserwuje si wzrost zainteresowania
przemysu zielarskiego i farmaceutycznego recem i pozyskiwaniem surowca z tej
roliny. Spowodowao to rozwj bada nad tradycyjnymi i biotechnologicznymi metodami
otrzymywania surowca.

1. Charakterystyka gatunku

Reniec grski (Rhodiola rosea L.) naley do rodziny gruboszowatych (Cras-

sulaceae) [1]. Jest to bylina wystpujca na terenach pnocnej Azji i Europy. Ro-
liny reca grskiego osigaj wysoko okoo 10-40 cm (fot. 1a). Surowcem
zielarskim s kcza i korzenie, zebrane w okresie kwitnienia i owocowania z
rolin co najmniej trzyletnich [2, 3]. Kcze jest grube, bulwiasto zgrubiae, a po
wysuszeniu wydziela charakterystyczny rany zapach. Licie i odygi przybieraj
barw sinozielon. Licie dolne maj ksztat okrgojajowaty, a wysze podugo-
waty, s zbkowane i uoone skrtolegle. Kwiatostany tworz podbaldachy kolo-
ru tozielonego, niekiedy czerwono nabiege. Reniec grski kwitnie od maja
do sierpnia, zalenie od warunkw pogodowych. [1]. W Europie bywa uprawiany
jako rolina ozdobna. W Polsce jego wystpowanie ogranicza si do terenw gr-
skich - Sudetw i Karpat - objtych ochron prawn (Karkonoski Park Narodowy,
Tatrzaski Park Narodowy, Babiogrski Park Narodowy).
 Rhodiola rosea L. (reniec grski) - stan bada biotechnologicznych
53

2. Skad chemiczny

Prowadzone wspczenie badania chemiczne wykazay w recu grskim

obecno wielu substancji biologicznie czynnych: fenylopropanoidw (pochod-
nych alkoholu cynamonowego) o wsplnej nazwie rozawin - rozawina, rozyna,
rozaryna (zwizki typowe dla R. rosea) [4, 5, 6, 7], zwizkw fenolowych - sali-
drozydu (dawniej zwanego rodiolozydem) i jego aglikon p-tyrozolu [6, 8, 9, 10],
monoterpenw, w tym rozarydyny [11], flawonoidw - rodioliny, rodioniny, rodio-
zyny, acetylorodalginy, tricyny [12, 13, 14], kwasw organicznych: galusowego,
chlorogenowego, hydroksycynamonowego [9, 11], garbnikw [11], -sitosterolu,
daukosterolu [15]. Stosunek rozawin do salidrozydu w surowcu wynosi 3:1 [16].
W recu wykryto rwnie cyjanoglikozyd - lotaustralin [17] oraz olejek ete-
ryczny, ktrego gwnymi komponentami s n-dekanol oraz geraniol (warunkuj-
cy zapach surowca, zbliony do zapachu ry) i jego pochodne [18].
Salidrozyd wystpuje w wikszoci gatunw z rodzaju Rhodiola sp., a take w
wielu gatunkach z innych rodzin, takich jak np. Salix (Salicaceae); Rhododendron
(Araliaceae), rozawiny (rozawina, rozyna, rozaryna) natomiast s zwizkami cha-
rakterystycznymi tylko dla gatunku Rhodiola rosea [19].

3. Dziaanie farmakologiczne

R. rosea uchodzi w Azji za rolin polepszajc jako ycia i zdrowia. W me-

dycynie ludowej stosowana bya jako rodek podwyszajcy zdolno do pracy,
zwikszajcy sprawno fizyczn i umysow, zapobiegajcy zmczeniu, pod-
noszcy odporno na stres fizyczny i umysowy [20]. Prowadzone pod koniec
XX wieku i kontynuowane obecnie badania farmakologiczne potwierdzaj wy-
korzystywan od wiekw aktywno biologiczn reca, jednak nie do koca
wyjaniony jest problem, jakie zwizki czynne surowca s odpowiedzialne za jego
dziaanie. Znajduje to odzwierciedlenie w zaleceniach na temat standaryzacji wy-
cigw. Do lat osiemdziesitych za gwny zwizek biologicznie czynny uwaano
salidrozyd. Obecnie uznaje si, e standaryzacja winna dotyczy rozawiny (min.
3%) i salidrozyd (min. 0,8%), przy czym nie jest pewne, czy jedynie te zwizki od-
powiadaj za aktywno surowca [6, 11].
Wedug nielicznych przeprowadzonych do tej pory bada naukowych, do naj-
waniejszych dziaa wycigw surowca naley zaliczy dziaanie stymulujce
orodkowy ukad nerwowy, przeciwstresowe i dziaanie zwikszajce umysow i
fizyczn wydolno organizmu.

Dziaanie psychostymulujce

Dziaanie reca stymulujce orodkowy ukad nerwowy wzbudza obecnie

due zainteresowanie naukowcw. Aktywno psychostymulujc mona okreli

Vol. 51 No 3/4 2005

Krajewska-Patan A., Dreger M., Grska-Paukszta M., owicka A., Furmanowa M., Mrozikiewicz PM
54

jako niespecyficzne wzbudzanie funkcji psychicznych, czyli nasilenie stanu czu-

wania, hamowanie sennoci i polepszenie nastroju [21].
Wiadomo, e rodki psychostymulujce nale do substancji czynnych orod-
kowo o nie do koca wyjanionym mechanizmie dziaania, czsto jednak podkre-
la si udzia przekanictwa dopaminergicznego, noradrenergicznego i serotoni-
nergicznego jako gwnych neurotransmiterw odpowiedzialnych za ich aktyw-
no [22, 23]. rodki te wywouj aktywacj sensoromotoryczn objawiajc si
wzmoon pobudliwoci i czujnoci, gotowoci do dziaania oraz oglnym
pobudzeniem behawioralnym [24].
Przekanictwo noradrenergiczne w orodkowym ukadzie nerwowym bierze
udzia midzy innymi w regulacji snu, czuwania, koncentracji i uwagi, jak rw-
nie odgrywa pewn rol w procesach uczenia si czy pamici. Z kolei serotoni-
na w orodkowym ukadzie nerwowym zwizana jest te z mechanizmami snu
oraz procesami emocjonalnymi takimi jak lk, agresja, popd seksualny czy ak-
nienie. Innym neurotransmiterem zwizanym silnie z dziaaniem rodkw psy-
chostymulujcych jest dopamina, ktra poprzez udzia przekanictwa w szlaku
mezolimbicznym odgrywa istotn rol nie tylko w regulacji procesw ruchowych,
ale przede wszystkim jest zwizana z procesami emocjonalnymi, zwaszcza z tak
zwanym ukadem nagrody [25]. Nasilenie przekanictwa dopaminergicznego pod
wpywem takich rodkw psychostymulujcych jak amfetamina lub agonistw
receptorw dopaminergicznych, np. apomorfiny, wywouje silne pobudzenie ru-
chowe, a w wikszych dawkach przymusowe zespoy ruchowe, zwane stereotypo-
wymi, podobne do wystpujcych u ludzi w niektrych chorobach psychicznych
[26]. Poniewa w pewnych warunkach pobudzenie wynikajce z zaywania lekw
psychostymulujcych moe prowadzi do niekorzystnych zmian ruchowych lub
powstania uzalenie, dlatego tak podane jest szukanie nowych rde ro-
linnych rodkw psychoaktywizujcych pozbawionych niekorzystnych dziaa
ubocznych. Moliwe, e luk w tym zakresie mgby wypeni reniec grski,
chocia mechanizm dziaania jego zwizkw czynnych jest jeszcze stosunkowo
mao poznany. Dotychczas przeprowadzone badania farmakologiczne i kliniczne
daj podstaw do takich przypuszcze.
W badaniach psychostymulujcego wpywu wycigw z R. rosea w wypadku
symptomw astenii lub u ludzi naraonych na duy stres w zwizku z wykonywa-
n prac (dawki od 100 do 300 i wicej mg/dzie przez okres 2-3 tygodni) nast-
powao cofnicie objaww zmczenia i wzrost zdolnoci percepcyjnych [27, 28].
Objaww ubocznych nie stwierdzono [27]. Badania wskazuj te na pozytywny
wpyw wycigw na wydajno pracy fizycznej, przy czym w przeciwiestwie do
klasycznych stymulatorw orodkowego ukadu nerwowego zwizki z reca
uznawane za adaptogeny nie powodoway drastycznego spadku wydajnoci po
wstpnym okresie jej wzrostu [29]. Wieloletnie badania rosyjskich naukowcw
wykazay, e wycig z Rhodiola rosea moe podnie poziom aktywnoci anabo-
licznej mini w sposb porwnywalny do aktywnoci wywoanej przez anaboliki
sterydowe, bez ich skutkw ubocznych [30]. Biochemiczne podoe tych zjawisk
 Rhodiola rosea L. (reniec grski) - stan bada biotechnologicznych
55

badano na zwierztach: wycig z reca podnosi stenie ATP i fosforanu krea-

tyny (zwizkw energetycznych) w mitochondriach mini i mzgu [31], nastpo-
wa rwnie wzrost syntezy ATP, RNA, biaek i aminokwasw w komrkach [32].
W badaniach farmakologicznych mae dawki wycigw wykazay dziaanie sty-
mulujce orodkowy ukad nerwowy, np. wyduajc czas pywania myszy w tecie
pywania Porsolta.
Prawdopodobnie byo to spowodowane wzrostem aktywnoci bioelektrycznej
mzgu poprzez bezporedni wpyw na ukad siatkowaty pnia mzgu [28, 33].
Due dawki natomiast wywieray efekt sedatywny. Udowodniono te, e rednie
dawki, w przeciwiestwie do trankwilizerw, wpyway na odruchy warunkowe
szczurw i uatwiay proces uczenia si oparty na wzmocnieniu pozytywnych
emocji [27, 34]. Niektre prace sugeruj, e dziaanie na orodkowy ukad ner-
wowy odbywa si na poziomie neurotransmiterw, m.in. poprzez zmian prze-
puszczalnoci bariery mzg-krew dla prekursorw dopaminy i serotoniny [35, 36]
i podniesienie poziomu serotoniny w pacie czoowym kory mzgowej. Objawia
si to korzystnym wpywem na funkcje mylowe i proces uczenia si. Badania kli-
niczne randomizowane z zastosowaniem podwjnie lepej prby i placebo przy
dawce 100 mg na dzie standaryzowanego wycigu SHR-5 (Swedish Herbal Insti-
tute Goteborg) zawierajcego 3,0% rozawin i 0,8% salidrozydu, na grupie modych
osb (17-18 lat) zaowocoway popraw wynikw w testach neuromotorycznych,
popraw koncentracji i samopoczucia. Nie odnotowano natomiast poprawy w
niektrych zdolnociach kognitywnych, co prawdopodobnie byo spowodowane
zbyt ma dawk [28]. W dowiadczeniach z preparatem rhodaxon przy dawce
660 mg na dzie nastpi wzrost wydajnoci pracy fizycznej i zdolnoci koordy-
nacji oraz spadek zmczenia badanych studentw [33]. Przecitnie w dowiad-
czeniach klinicznych (badanie wpywu na bezsenno i inne objawy chronicznego
stresu) badacze rosyjscy stosowali dawk 150 mg na dzie standaryzowanego
wycigu [37]. Poprawa snu nastpowaa u 67% pacjentw.

Dziaanie adaptogenne

Wycigi z reca wykazuj te dziaanie adaptogenne. Dziaanie to byo ba-

dane z uyciem embrionw Lymnaea stagnalis (botniarka stawowa). Uzyskano po-
zytywny wpyw na wzrost niespecyficznej odpornoci przy dziaaniu czynnikw
stresogennych rodowiska (wysoka temperatura, ekspozycja na metale cikie)
[38].
Adaptogenny wpyw wycigw z reca tumaczy si poprzez dziaanie na
o podwzgrzowo-przysadkow (HPA axis) oraz adrenergiczny ukad wspczulny
(SAS) [39].
Przypuszcza si, e dziaanie adaptogenne zwizane jest ze wzrostem ste-
nia serotoniny w podwzgrzu i rdmzgowiu [38]. Reniec ponadto wpywa
na niektre komponenty systemu odpowiedzi komrek na stres, np. podnoszc

Vol. 51 No 3/4 2005

Krajewska-Patan A., Dreger M., Grska-Paukszta M., owicka A., Furmanowa M., Mrozikiewicz PM
56

umiarkowanie poziom beta-endorfin w osoczu krwi szczurw (co stanowio

ochron przed gwatownym wzrostem poziomu endorfin w stresie) oraz agodzi
uwalnianie peptydw opioidowych w opowiedzi na stres [40, 41].

Dziaanie kardioochronne, przeciwutleniajce, antymitotyczne, cytotok-

syczne i przeciwbakteryjne

Istniej te doniesienia o tym, e wycigi z Rhodiola rosea wykazuj dziaanie

kardioochronne, ochraniajce serce w warunkach stresu, wyraajce si m.in.
przez obnienie poziomu katecholamin i cAMP w miniu sercowym [40, 41].
Wedug bada prowadzonych z uyciem cytostatykw na modelach zwierzcych
wycigi z reca niweloway uboczne skutki terapii antyrakowej, np. cyklofosfa-
midem i adriamycyn, takie jak redukcja liczby komrek szpiku kostnego [42, 43],
hepatotoksyczno [44].
Stwierdzono take dziaanie ochronne salidrozydu na neurony hodowane in
vitro w warunkach niedotlenienia (hypoxia). Wpyw salidrozydu zaznacza si po-
przez mniejszy procent zmian charakterystycznych dla apoptozy i nekrozy oraz
redukcj stenia wolnych jonw wapnia (Ca 2+) i uwalniania dehydrogenazy
mleczanowej. Efekt dziaania salidrozydu by silniejszy przy wikszej dawce [45].
Cenne przeciwutleniajce waciwoci wycigw z reca byy potwierdzone
m.in. w pracach Furmanowej i innych [10, 46]. Inne prace dotyczce wasnoci
przeciwutleniajcych wycigu z reca wskazuj na dziaanie ochronne erytrocy-
tw ludzkich poddanych silnemu stresowi oksydacyjnemu (kwas podchlorynowy)
[47, 48]. Badacze podkrelaj jednak fakt, e bardzo wysokie dawki samego wy-
cigu z Rhodiola rosea, bez czynnika oksydacyjnego, powodoway powane zmiany
ksztatw erytrocytw [47].
Badania Majewskiej i innych [49] potwierdziy wpyw antymitotyczny wycigu
z korzeni reca na linii komrek HL-60. Zahamowaniu podziaw komrek nie
towarzyszyy aberracje chromosomw ani formowanie si jderek, co potwierdza
agodne dziaanie ekstraktu. Stwarza to nadzieje na wykorzystanie wycigw z
reca w terapii antyrakowej. Wasnoci cytotoksyczne wycigu potwierdzono
w stosunku do komrek raka prostaty - linia IC (50) [50].
Stwierdzono rwnie dziaanie przeciwbakteryjne wycigw (zarwno z tka-
nek hodowanych in vitro, jak i z korzeni z gruntu) w stosunku do Staphylococcus
aureus [50, 51, 52].

4. Preparaty

Wykorzystujc surowiec reca rosncy w Rosji, gdzie jest to rolina farmako-

pealna, zarejestrowano lek Rhodiola Extract Liquid do stosowania jako rodek sty-
mulujcy [3], a take preparat Rodaxon [33]. W innych krajach, a zwaszcza w USA,
 Rhodiola rosea L. (reniec grski) - stan bada biotechnologicznych
57

krajach skandynawskich i Niemczech zarejestrowanych jest kilka produktw zali-

czanych do suplementw diety, zawierajcych wycig z R. rosea, np. Lentaya firmy
Zermes (preparat zawiera te magnez i wit. B1) [53], Arctic Root (Swedish Herbal
Institute Ltd.). Przykady preparatw (suplementw diety) dostpnych na polskim
rynku to np. Forma Antystres (Biofarm), Meteo (A-Z Medica), Cellu Vita (NP Phar-
ma), Red Power (Vitalas) czy Rhodiolin (Calivita). Wskazania do stosowania tych
preparatw to zmczenie, proces odchudzania, stany stresu, osabienie pamici.
W preparatach tych standaryzowane s zawartoci rozawiny (3-4%), salidrozydu
(1%) lub polifenoli. Zalecane dawki tych suplementw diety to przewanie 75 do
100 mg dwa razy dziennie lub 150-200 mg/dzie standaryzowanego wycigu (3%
rozawin i 0,8% salidrozydu). Efekty zaywania winny si pojawi po okresie od 1
do 2 tygodni [16].

5. Stan bada biotechnologicznych prowadzonych na wiecie

Pierwsze badania dotyczce hodowli in vitro reca grskiego zaczto prowa-

dzi w Rosji, gdzie w roku 1981 zesp badaczy opatentowa produkcj biomasy
na poywce MS z dodatkiem kinetyny, NAA i adeniny [54]. Badania chemiczne
biomasy tkanki kalusowej i zawiesiny, prowadzone przez Kurkina i wsp. [55] wy-
kazay, e w zawiesinie wystpowaa pochodna fenylopropanu, triandryna (0,19%),
o waciwociach stymulujcych orodkowy ukad nerwowy [56, 57]. W kalusie
obecny by lignan laricirezinol, przy czym nie znaleziono salidrozydu, rozyny,
rozawiny i rozaryzyny. Autorzy uwaaj, e obecno laricirezinolu - dimeryczne-
go fenylopropanoidu - nasila proces starzenia si kultur. Wedug nich, obecno w
zawiesinie triandryny jest zwizana z aktywacj fenylohydroksylazy w systemach
fermentacyjnych, co powoduje przetwarzanie rozyny, zwizku wystpujcego w
rolinie gruntowej, do p-hydroksyrozyny, czyli triandryny. Inne znalezione przez
autorw zwizki w biomasie to alkohol p-kumarowy, alkohol p-metoksycynamo-
nowy, wimalina (glukozyd alkoholu p-kumarowego), kwas p-kumarowy, glukopira-
nozydy kwasu p-kumarowego, kwas kawowy i jego glukopiranozyd, glukopirano-
zyd laricirezinolu, -sitosterol, daukosterol (glukozyd -sitosterolu) [55].
Nastpny rosyjski patent zosta zgoszony w 1992 roku - hodowla biomasy na
staej poywce w celu produkcji zwizkw fenolowych o dziaaniu adaptogennym
dla potrzeb przemysu farmaceutycznego, kosmetycznego i spoywczego [58].
Elicytacj kalusa reca wycigami grzybowymi w celu wzmoenia syntezy
cia czynnych stosowali Duek i inni [59], nie zauwayli jednak dodatniego jej
wpywu na zawarto badanych zwizkw w tkankach.
Hodowle agregatw komrek kalusa reca w pynnej poywce byy badane
przez naukowcw z Finlandii [60, 61]. Po dodaniu prekursora - alkoholu cynamo-
nowego - tkanki produkoway rozyn, w iloci 3-6 razy wyszej ni roliny grunto-
we. Rozawina produkowana bya tylko w ladowej iloci. Badania te dowodz, e
w systemach bioreaktorowych przy zastosowaniu procesu biotransformacji mo-

Vol. 51 No 3/4 2005

Krajewska-Patan A., Dreger M., Grska-Paukszta M., owicka A., Furmanowa M., Mrozikiewicz PM
58

liwe jest uzyskanie zwizkw grupy rozawin w iloci przewyszajcej zawarto

w rolinach gruntowych.
Nieliczne s prace farmakologiczne wykonywane z uyciem wycigw z bioma-
sy reca. W badaniach Krendala [62] wycig z kultur tkankowych kalusa wyka-
zywa podobne spektrum dziaania adaptogennego i stymulujcego jak wycigi
z roliny gruntowej, jednak sia tego dziaania bya sabsza. Wycig z biomasy
wykazywa te dziaanie hepatoochronne.
Triandryna, wyizolowana z hodowli suspensyjnych, badana bya pod wzgldem
dziaania immunostymulujcego oraz stymulujcego orodkowy ukad nerwowy
[56, 57], wykazujc znaczn aktywno.
Hodowla tkankowa reca grskiego i innych gatunkw tego rodzaju od wie-
lu lat jest rwnie prowadzona w Polsce, w Katedrze i Zakadzie Biologii i Bota-
niki Farmaceutycznej Akademii Medycznej w Warszawie oraz w Instytucie Rolin
i Przetworw Zielarskich w Poznaniu. Cz tych prac prowadz oba zespoy we
wsppracy. Celem tych bada jest opracowanie alternatywnych metod otrzymy-
wania surowca, w zwizku z niemonoci pozyskiwania go ze stanowisk natu-
ralnych (tereny parkw narodowych). Badania te s kontynuacj rozpocztych w
Instytucie Rolin i Przetworw Zielarskich w Poznaniu w latach 80. prac nad upra-
w reca w gruncie - opracowano instrukcj uprawy dla plantatorw oraz bio-
logi kiekowania nasion [63, 64]. Badano te surowiec pod wzgldem zawartoci
pierwszorzdowych skadnikw przemiany materii: biaek, tuszczw, mineraw,
witamin i wartoci energetycznej oraz opracowano zasady otrzymywania stan-
daryzowanego wycigu z korzeni, jako pproduktu do otrzymywania ywnoci
funkcjonalnej. Oznaczono te LD50 (ostr toksyczno) korzenia, ktra wyniosa
5 g/kg masy ciaa szczura [65]. Obecnie prace agrotechniczne nad Rhodiola rosea
prowadzone s w dwch orodkach: w Instytucie Rolin i Przetworw Zielarskich
w Poznaniu i w Katedrze i Zakadzie Uprawy Rolin Warzywnych i Leczniczych
SGGW w Warszawie [66, 67, 68].
Pierwsze kultury tkankowe reca w Polsce zaoono w poowie lat 80. przez
zesp Furmanowej [69]. Hodowla kalusa na poywkach staych prowadzona by
gwnie na podoach wg Murashige-Skooga z dodatkiem BA, NAA lub IBA [10, 70,
71, 72, 73]. Otrzymano kalus, w ktrym oznaczono ladowe iloci zwizkw czyn-
nych charakterystycznych dla rolin gruntowych, w tym salidrozyd w iloci 0,069%
s.m.; znaleziono te triandryn (0,155% s.m.) i kwas kawowy. Przeprowadzono te
biotransformacj hodowli zawiesinowych w kolbkach - poprzez dodatek alkoholu
trans-cynamonowego (prekursor rozawiny) lub p-tyrozolu (prekursor salidrozydu)
[73, 74, 75, 76]. Uzyskano wzrost produkcji rozawiny w tkankach do poziomu
1,01% s.m., co jest porwnywalne z zawartoci w korzeniach rolin gruntowych.
Zawarto salidrozydu wzrosa do poziomu 2,3% s.m. (czterokrotnie wicej ni w
rolinie gruntowej). Zapocztkowano te wstpne prby zaoenia hodowli za-
wiesinowych w bioreaktorze piciolitrowym. W badaniach tych okrelano wpyw
burzliwoci na komrki rolinne w kulturze zawiesinowej oraz ich wytrzymao
i wzrost [77].
 Rhodiola rosea L. (reniec grski) - stan bada biotechnologicznych
59

Materia tkankowy poddany by te badaniom biologicznym. Szczegln ak-

tywno przeciwutleniajc wykazywa kalus zawierajcy kwas kawowy i trian-
dryn [10, 78] Stwierdzono te wpyw wycigw z tkanki kalusowej na mitoz i
ultrastruktur komrek wierzchokw wzrostu cebuli [79, 80]. W badaniach tych
nie stwierdzono aberacji chromosomowych przy jednoczesnym dziaaniu antymi-
totycznym wycigw. Efekt antymitotyczny badano te na komrkach linii HL-60
[81]. Zaobserwowano zahamowanie mitozy, skrcenie chromosomw w profazie i
metafazie, ale nie wystpiy aberracje chromosomowe lub formowanie jderek. W
zwizku z doniesieniami literaturowymi na temat zmniejszania ubocznych skut-
kw terapii antynowotworowych przy stosowaniu wycigw z reca [42, 43],
badano te oddziaywanie czne taxoteru (preparatu z cisa) i wycigu z tkanek z
kalusa reca na mitoz komrek cebuli [79].
W roku 1993 rwnie w Instytucie Rolin i Przetworw Zielarskich w Poznaniu
rozpoczto prace nad otrzymywaniem i hodowl tkanki kalusowej reca [82].
Tkanka hodowana bya na poywce wg Murashiga-Skooga [83] (modyfikacje was-
ne) z dodatkiem NAA, BA i chlorku adeniny [47]. Aktywno immunostymulujca
wycigw z kalusa bya sabsza ni aktywno wycigw z rolin gruntowych, jed-
nak ksztatowaa si na poziomie aktywnoci wycigu z jewki purpurowej [47].
Stwierdzono rwnie dziaanie antybakteryjne wycigw w stosunku do Staphy-
lococcus aureus, co byo pierwszym doniesieniem o tego typu aktywnoci reca
grskiego [51, 52]. Do wzmoenia produkcji zwizkw czynnych przez tkanki
reca zastosowano elicytacj wycigiem drodowym, co spowodowao dwu-
krotny wzrost (w stosunku do kontroli) stenia salidrozydu w tkankach do pozio-
mu 1,5% s.m. i, co godne podkrelenia, rwnie w stosunku do rolin gruntowych
[52, 84, 85, 86]. Wycig z elicytowanych tkanek wykazywa immunostymulujc
aktywno i dziaanie przeciwstresowe [85].
Pomimo dobrze ju poznanych i udokumentowanych waciwoci wycigw z
Rhodiola rosea wiele aspektw bada nad t rolin pozostaje nadal otwartych, jak
identyfikacja zwizkw chemicznych odpowiedzialnych za dane dziaanie farma-
kologiczne, czy mechanizm dziaania na poziomie komrkowym i molekularnym.
Reniec grski wci wzbudza ywotne zainteresowanie naukowcw i budzi
due nadzieje na zastosowanie w przemyle farmaceutycznym, spoywczym czy
kosmetycznym. Dlatego te w toku s dalsze jego badania oraz pokrewnych mu
gatunkw [87].

Pimiennictwo

1. Szafer W, Kulczyski S, Pawowski B. Roliny Polskie. PWN. Warszawa 1986:256.

2. Gossudarstvennaya Farmakopeya. Rhizomate et Radices Rhodiolae roseae IX Izd., Moskva 1983.
3. Gossudarstvennaya Farmakopeya. Rhizomate et Radices Rhodiolae roseae. XI Izd. Moskva 1990.
4. Zapesochnaya G, Kurkin V. Cinnamic glycosides of Rhodiola rosea rhizomes. Khim Prirod Soed 1982;
6:723.
5. Kiryanov A, Bondarenko L, Kurkin V, Zapesochnaya G. Chromatospectrophotometric assay for
measuring rosavidin in Rhodiola rosea rhizomes. Khim-Farm Zh 1988; 22(4):451.

Vol. 51 No 3/4 2005

Krajewska-Patan A., Dreger M., Grska-Paukszta M., owicka A., Furmanowa M., Mrozikiewicz PM
60
6. Kiryanov A, Bondarenko L, Kurkin V, Zapesochnaya G i wsp. Determination of biologically active
consistuents of Rhodiola rosea rhizomes. Kim-Prir Soedin 1991; 3:320.
7. Kurkin V, Zapesochnaya G, Shchavlinskii A i wsp. Russ. Otkrytiia, Izobretaniia, 1985: 27,30 Patent.
8. Saratikov AS, Krasnov EA, Khnykina LA i wsp. (1968). Rhodioloside, a new glicoside from Rhodiola rosea
and its pharmacological properties. Pharmazie 1970; 23(7):392-395.
9. Dubichev A, Kurkin W, Zapesochnaya G, Vorontsov V. HPLC study of Rhodiola rosea rhizomes. Khim Prir
Soedin 1991; 2:188.
10. Furmanowa M, Skopiska-Rewska E, Rogala E, Hartwich M. Rhodiola rosea L. in vitro culture -
phytochemical analysis and antioxidant action. Acta Soc Bot Pol 1998; 67:69.
11. Kurkin V, Zapesochnaya G. Chemical composition and pharmacological properties of Rhodiola sp.
Plants Review. Khim-Farm Zh 1986; 20(10):1231.
12. Kurkin V, Zapesochnaya G, Klyaznika V. Rhodiola rosea rhizome flavonoids. Khim Prir Soedin 1982;
5:581.
13. Kurkin V, Zapesochnaya G, Shchavlinskii A. Flavonoids of rhizomes of Rhodiola rosea. III. Khim Prir
Soedin 1984; 5:657.
14. Zapesochnaya G, Kurkin V. Flavonoids of Rhodiola rosea rhizomes. I. Khim Prirod Soed 1983; 1:23.
15. Kurkin V, Zapesochnaya GG, Kiryanov AA i wsp. Quality of raw Rhodiola rosea L. material. Khim-Farm
Zh 1989; 23,11.
16. Brown RP, Gerbarg PL, Ramazanov Z. Rhodiola rosea: a phytomedicinal overview. Herbal Gram 2002;
56:40-52.
17. Akgul Y, Ferreira D, Abourashed EA, Khan IA. Lotaustralin from Rhodiola rosea roots. Fitoterapia 2004;
75(6):612-4.
18. Rohloff J. Volatiles from rhizomes of Rhodiola rosea L. Phytochemistry 2002; 59:655:61.
19. Ramazanov B, Switzer L, Appell B. The complete adaptogen for chronic stress disorder. Ed.
Blumenthal M, 2002.
20. Kelly GS. Rhodiola rosea: a possible plant adaptogen. Altern Med Rev 2001; 6(3):293.
21. Panik A. Leki psychostymulujce i psychodysleptyczne [w:] Farmakologia. Podstawy farmakoterapii
II. Red. Kostowski W, Werman ZS. Wyd. III. PZWL. Warszawa 2003.
22. Bloom FE. Neurotransmission and the central nervous system [w:] Bloom FE. Neurotransmission
and the central nervous system [w:] Goodman LS i Gilman A. Pharmacological basis of therapeutics.
McGrew-Hill. New York 2001:293-320.
23. Rothmann RB, Baumann MH, Monoamine transportes and psychostimulant drugs. Eur J Pharmacol
2003; 479:23-40.
24. Stefaski R. Uzalenienie od amfetaminy: charakterystyka neurobiologicznokliniczna. Alkoholizm i
Narkomania 2001; 14(1).
25. Vetulani J. Uzalenienia lekowe: mechanizmy neurobiologiczne i podstawy farmakoterapii.
Alkoholizm i Narkomania 2001; 14:13-58.
26. OBrien CP. Drug addiction and drug abuse. W: Goodman LS i Gilman A. Pharmacological basis of
therapeutics. McGrew-Hill. New York 2001:621-642.
27. Darbinyan V, Kteyan A, Panossian A i wsp. Rhodiola rosea in stress induced fatigue: a double blind
cross-over study of a standarized extract SHR-5 with a repeated low-dose regiment on the mental
performance of healthy physicians during night duty. Phytomedicine 2000; 7(5):365-71.
28. Spasov AA, Wilkman GK, Mandrikov VB i wsp. A double-blind, placebo-controlled pilot study of the
stimulating and adaptogenic effect of Rhodiola rosea SHR-5 extract on the fatigue of students caused by
stress during an examination period with a repeated low-dose regimen. Phytomedicine 2000; 7(2):85-9.
29. Panossian A, Wikman G, Wagner H. Plant adaptogens. III. Earlier and more recent aspects and concept
on their mode of action. Phytomedicine 1999; 6(4):287-300.
30. Revina TA. Effect of stimulators of the central nervous system on carbohydrate and high energy
phosphorylated compound metabolism in the brain during intense muscular workload [dissertation].
Tomsk, Russia. Tomsk State Medicinal Institute 1969.
31. Salnik BU. Effect on several stimulators on central nervous system energy metabolism during
muscular workload [dissertation]. Tomsk, Russia. Tomsk State Medical Institute 1970.
32. Adamchuk LB. Effects of Rhodiola on the process of energetic recovery of rat under intense muscular
workload [dissertation]. Tomsk, Russia: Tomsk State Medical Institute. 1969.
 Rhodiola rosea L. (reniec grski) - stan bada biotechnologicznych
61
33. Spasow AA, Mandrikov VB, Mironova IA. The effect of preparation rhodiosin on the
psychophysiological and physical adaptation of students to an academic load. Eks Klin Farmakol 2000;
63(1):76-78.
34. Lazarova MB, Markovska VL, Petkov VV, Mosharrof A. Effects of meclofenoxate and extr. Rhodiola
rosea L. on electroconvulsive shock-impaired learning and memory in rats. Methods Find Exp Clin
Pharmacol 1986; 8(9):547-52.
35. Saratikov A, Marina TF, Fisanova LL. Effect of golden root extract on processes of serotonin synthesis
in CNS. J Biol Sci 1978; 6:142.
36. Petkov VD, Stancheva SL, Tocuschieva L, Petkov VV. Changes in brain biogenic monoamines induced
by the nootropic drugs adafenoxate and meclofenoxate and by citicholine (experiments on rats). Gen
Pharmacol 1990; 21(1):71-5.
37. Saratikov AS, Krasnov EA. Rhodiola rosea is a valuable medicinal plant (Golden root). [w:] Ramazanov.
Tomsk, Russia. Tomsk State University 1987.
38. Boon-Niermeijer EK, van der Berg A, Wikman G, Wiegant FA. Phyto-adaptogens protect against
environmental stress-induced death of embryos from freshwater snail Lymnaea stagnalis.
Phytomedicine 2000; 7(5):389-99.
39. Panossian A, Wagner H. Stimulating effect of adaptogens: an overview with particular reference to
their efficacy following single dose administration. Phytother Res 2005; 19(10):819-38.
40. Lishmanov IuB, Trifonova ZhV, Tsibin AN i wsp. Plasma beta-endorphin and stress hormones in stress
and adaptation. Biull Eksp Biol Med 1987; 103(4):422-4.
41. Maslova LV, Kondratev BIu, Maslov LN i wsp. The cardioprotective and antiadrenergic activity of an
extract of Rhodiola rosea in stress. Eks Klin Farmakol 1994; 57(6):61-63.
42. Udintsev SN, Shakhov VP. The role of humoral factors of regenerating liver in development of
experimental tumors and the effect of Rhodiola rosea extract on this process. Neoplasma 1991;
38(3):223-231.
43. Udintsev SN, Shakhov VP. Decrease of cyclophosphamide haematotoxity by Rhodiola rosea root
eextract in mice with Ehrlich and Lewis transplantable tumors. Eur J Cancer 1991; 27:1182.
44. Udintsev SN, Krylova SG, Fomina TI. The enhancement of the efficacy of adriamycin by using
hepatoprotectors of plant origin in metastases of Ehrlichs adenocarciroma to the liver in mice. Vopr
Oncol 1992; 38:1217-22.
45. Zhang WS, Zhu LQ, Niu FL, Deng RC, Ma CX. Protective effects of salidroside on injury induced by
hypoxia/hypoglycemia in cultured neurons. Zhongguo Zhong Yao Za Zhi 2004; 29(5):459-62.
46. Furmanowa M, Kdzia B, Hartwich M, Kozowski J, Krajewska-Patan A, Mcisz A, Jankowiak J.
Phytochemical and pharmacological properties of Rhodiola rosea L. Herba Pol 1999; 45:108-13.
47. Battistelli M, De Sanctis R, De Bellis R, Cucchiarini L, Dacha M, Gobbi P. Rhodiola rosea as antioxidant
in red blood cells: ultrastructural and hemolytic behaviour. Eur J Histochem 2005; 49(3):243-54.
48. De Sanctis R, De Bellis R, Scesa C, Mancini U, Cucchiarini L, Dacha M. In vitro protective effect of
Rhodiola rosea extract against hypochlorous acid-induced oxidative damage in human erythrocytes.
Biofactors 2004; 20(3):147-59.
49. Majewska A, Hoser G, Furmanowa M, Urbaska N, Pietrosiuk A, Zobel A, Kura M. Antiproliferative
and antimitotic effect, S phase accumulation and induction of apoptosis and necrosis after treatment
of extract from Rhodiola rosea rhizomes on HL-60 cells. J Ethnopharmacol, 2005.
50. Ming DS, Hillhouse BJ, Guns ES, Eberding A, Xie S, Vimalanathan S et al. Bioactive compounds from
Rhodiola rosea (Crassulaceae). Phytother Res 2005; 19(9):740-3.
51. Furmanowa M, Starociak B, Kozowski J, Urbaska N, Krajewska-Patan A. Antimicrobial activity
of Rhodiola rosea extracts. III Polsko-Niemiecka Konferencja Naukowa Pharmacy before the Third
Millenium; Abstracts 1999:66.
52. Furmanowa M, Starociak B, Lutomski J, Kozowski J, Urbaska N, Krajewska-Patan A, Pietrosiuk
A, Szypua W. Antimicrobial effect of Rhodiola rosea L. roots and callus extracts on some strains of
Staphylococcus aureus. Herba Pol 2002; 48:23.
53. Geisting agil Neue Produkte. Pharm Ztg 2003; 148:78.
54. Aleksandrova IV, Danilina AN, Galkina LV, Anisimov OL. Plant tissue biomass cultivation using solid
culture medium for subsequent extraction of biologically active substances. Biotechnol Res Inst Russ
Otkrytiia, Izobretaniia, Patent SU-885252;30.11.81.

Vol. 51 No 3/4 2005

Krajewska-Patan A., Dreger M., Grska-Paukszta M., owicka A., Furmanowa M., Mrozikiewicz PM
62
55. Kurkin V, Zapesochnaya G, Dubichev A i wsp. Phenylopropanoids from callus cultures of Rhodiola rosea.
Khim-Farm Zh 1991; 4:481.
56. Zapesochnaya G, Kurkin V, Boyko V, Kolhir V. Phenylopropanoids - the prospective biologically active
constituents of medicinal plants. Khim-Farm Zh 1995; 29(4):47-50.
57. Sokolov SJ, Boyko WG, Kurkin WA i wsp. Comparative examination of stimulant properties of some
phenylpropanoides. Khim-Farm Zh 1990; 24(10);66-8.
58. Aleksandrova IV. Rhodiola rosea callus culture for production of phenolics, biologically active material.
Russ. Otkrytiia, Izobretaniia, Patent SU-1725756;07.04.92.
59. Duek J, Tumov L, Dukov J. Biotic elicitation of the plant cell cultures in vitro. Abstracts: 44 th
Annual Congress of GA; 1996 Praha, Czech. 1996:90.
60. Tolonen A. Analysis of secondary metabolites in plant and cell culture tissue of Hypericum perforatum
L. and Rhodiola rosea L. [dissertation]. Oulu, Finland. University of Oulu. University Press 2003.
61. Gyrgy Z, Tolonen A, Pakonen M i wsp. Enhancing the production of cinnamyl glycosides in compact
callus aggregate cultures of Rhodiola rosea by biotransformation of cinnamyl alcohol. Plant Science
2004; 166(1):229-236.
62. Krendal FP i wsp. Examining the hepatoprotective effect of a preparation made from Rhodiola rosea
culture biomass. Farmatsija 1995; 44(3):35-8.
63. Krysiuk W. Prbne uprawy reca grskiego. Wiad Zielarskie 1988; 6:4.
64. Kozowski J, Szczyglewska D. Biologia kiekowania nasion rolin leczniczych . Cz. XXII. Gatunki z
rodziny gruboszowatych (Crassulaceae). Rhodiola rosea L. Herba Pol 2001; 47(2):137-41.
65. Gorecki P, Lutomski J, Mcisz A, Kdzia B, Zygmunt B, Kozowski J. Bioactive nutrients and non-nutrients
from roseroot (Rhodiola rosea L.) as components of functional food. International Congress and 49th
Annual Meeting of the Society for Medicinal Plant Research. Erlagen, Niemcy; 2001, Abstract Poster:91.
66. Przyby J, Wglarz Z. Wpyw sposobu stabilizacji surowca na skad chemiczny izolatw reca
grskiego (Rhodiola rosea L.). Folia Hort 2003 Supl. 1: 383-5.
67. Przyby J, Wglarz Z, Geszprych A. Porwnanie rozwoju rolin reca grskiego (Rhodiola rosea L.)
uprawianych w zrnicowanych warunkach klimatyczno-glebowych [w:] 11th International Congress of
Polish Herbal Committee; 2005 June 24-25; Pozna, Poland. Herba Pol 2005 Supl. 1(51):99-100.
68. Przyby J, Wglarz Z, Geszprych A. Gromadzenie zwizkw biologicznie aktywnych w organach
surowcowych reca grskiego (Rhodiola rosea L.) uprawianego w zrnicowanych warunkach
klimatyczno-glebowych. In: 11th International Congress of Polish Herbal Committee; 2005 June 24-25;
Pozna, Poland. Herba Pol 2005 Supl. 1(51):100-1.
69. Michalska M. Pierwsze prby regeneracji reca grskiego Rhodiola rosea L. w kulturze tkankowej in
vitro. Praca magisterska. Katedra i Zakad Biologii i Botaniki Farmaceutycznej. Akademia Medyczna,
Warszawa 1989.
70. Furmanowa M, Oldzka H, Michalska M. Rhodiola rosea L. in tissue culture. Materiay Zjazdowe: XV
Naukowy Zjazd Pol. Tow. Farmaceutycznego; 1992 padziernik 23-24; Warszawa, Polska. 1992:196.
71. Furmanowa M, Oldzka H, Michalska M, Sokolnicka I, Radomska D. Rhodiola rosea L. (Roseroot): In
vitro Regeneration and the Biological Activity of Roots. Bajaj YPS, ed. Biotechnology in Agriculture
and Forestry;33; Medicinal and Aromatic Plants 1995; 8:412-426. Berlin Heidelberg: Springer-Verlag.
72. Michalska M, Furmanowa M, Alfermann AW. Selected phenolic compounds in organ and tissue culture
of Rhodiola rosea L. 43rd Annual Congress Secondary Products - Physiologically Active Compounds.
Halle /Saale/ Sept 3-7. Poster E7. Abstr 1995;31.
73. Hartwich M. Production of selected phenolic glycosides of Rhodiola rosea L. using biotechnological
methods. Praca doktorska. Akademia Medyczna, Warszawa 1999.
74. Michalska M, Alfermann AW, Furmanowa M. Rosavin as a product of the glycosylation by Rhodiola
rosea cell suspension cultures. 45rd Annuall Congress of the Society for Medicinal Plants Research.
Regensburg, Germany. 1997 Sept 7-12. Poster Abstr. L12.
75. Furmanowa M, Hartwich M, Alfermann AW. Salidroside as a product of biotransformation by Rhodiola
rosea cell suspension cultures. Book of Abstracts of the 47th Annual Congress of GA 2000 Years of
Natural Product Research - Post, Present, Future; 1999 Jul; Amsterdam, Holland. 1999:152.
76. Furmanowa M, Hartwich M, Alfermann AW, Komiski W, Olejnik M. Rosavin as a product of
glucosylation by Rhodiola rosea (roseroot) cell cultures. Plant Cell, Tissue and Organ Culture 1999;
56:105-10.
 Rhodiola rosea L. (reniec grski) - stan bada biotechnologicznych
63
77. Badyga J, Furmanowa M, Golis W, Szypua, Kozak D, Stpie M. Wpyw burzliwoci na komrki
rolinne w kulturach zawiesinowych. Inynieria Chemiczna i Procesowa. 2001; 22, 3B:193-198.
78. Furmanowa M, Michalska M, Alfermann A, Skopiska-Rewska E, Makowska G, Rogala E. Rhodiola
rosea L., reniec grski w kulturze tkankowej i komrkowej - fitochemiczny i immunotropowy
aspekt bada. Materiay Zjazdowe: XVI Naukowy Zjazd Pol. Tow. Farmaceutycznego; 1995; Warszawa,
Polska. 1995 A:103.
79. Furmanowa M, Kura M, Wolska E, Michalak A, Urbaska N, Guzewska J, Zobel A. Effects of Taxotere
and Rhodiola rosea callus extract on mitosis in Allium cepa roots. The 1999 PSNA (Phytochemical
Society of North America) Annual Conference, 1999 Jul; Montreal, Canada; Conference Proceeding;
poster 1999:11:38.
80. Furmanowa M, Kura M, Zobel A, Hartwich M, Wolska E, Urbaska N, Guzewska J, Mynarczyk-
Kaszuba A. Wpyw wycigw z kalusa i kczy Rhodiola rosea L. na mitoz i ultrastruktur komrek
korzeni cebuli. Herba Pol 2000; 46(4):346-56.
81. Majewska A, Hoser G, Furmanowa M, Urbaska N, Kura M. Cytological changes in HL-60 cells after
treatment with an extract from Rhodiola rosea rhizomes. Cell Mol Biol Lett;7 (Suppl) 2002:99.
82. Krajewska-Patan A, Lutomski J, Mcisz A. Hodowla in vitro jewki purpurowej i reca grskiego
- rolin o waciwociach immunostymulujcych. Konferencja Wyniki dotychczasowych bada nad
lekiem, finansowanych przez KBN. Mogilany; Streszczenia, 1994:28.
83. Murashige T, Skoog F. A revised medium for rapid growth and bioassays with tabacco cultures. Physiol
Plant 1962;15:473.
84. Krajewska-Patan A, Mcisz A, Lutomski J. The influence of elicitation on the tissue culture of roseroot
(Rhodiola rosea L). International Congress and 49th Annual Meeting of the Society for Medicinal Plant
Research. Erlangen, Niemcy. Abstract Poster 2001; 6.17.
85. Krajewska-Patan A, Mcisz A, Kdzia B, Lutomski J. The influence of elicitation on the tissue culture of
roseroot (Rhodiola rosea L). Herba Pol 2002; 48:77-81.
86. Krajewska-Patan A, Mcisz A, Kdzia B, Lutomski J. Elicitation of the callus of roseroot (Rhodiola rosea
L). Herba Pol 2003; 49(3-4):397-9.
87. Zych M, Furmanowa M, Krajewska-Patan A, owicka A, Dreger M, Mendlewska S. Micropropagation
of Rhodiola kirilowii plants using an encapsulated axilary buds and callus. Acta Biologica Cracoviensia.
Ser. Botanica 2005 (w druku).

RHODIOLA ROSEA L. - PRESENT STATUS OF BIOTECHNOLOGY INVESTIGATIONS

Krajewska-Patan A.1, Dreger M.1, Grska-Paukszta M.1, Furmanowa M.2,

Mrozikiewicz PM1

1
Research Institute of Medicinal Plants in Pozna, Libelta 27, 61-707 Pozna
2
Department of Biology and Pharmaceutical Botany, Warsaw Medical University,
ul. Banacha 1, 02-097 Warsaw

Summary

Rhodiola rosea L., roseroot (Golden root, Arctic root) is a herbaceous perennial plant of
family Crassulaceae. It is widely distributed in Arctic and mountainous regions of Asia and
Europe. Roseroot is a popular plant in traditional Asian medicine, reported to stimulate

Vol. 51 No 3/4 2005

Krajewska-Patan A., Dreger M., Grska-Paukszta M., owicka A., Furmanowa M., Mrozikiewicz PM
64

the nervous system, enhance physicial and mental work performance, eliminate fatigue,
and possess adaptogenic, cardioprotective, anticancer and antioxidant properties. Some
activities of Rhodiola rosea extracts have been proved in pharmacological and clinical stud-
ies. The psychostimulating activity is the most interesting aspect of the plant and raises
great hopes for the implementation in medicine and food supplements.
The roots of Rhodiola rosea contain a range of biologically active compounds: phenylpro-
panoids (rosavins), phenolic compounds (salidroside), monoterpens, flavonoids, p-tyrosol,
organic acids. Extracts of this plant induce favorable changes in a variety of diverse of
physiological functions, including neurotransmitter levels, central nervous system activ-
ity and cardiovascular function. The stimulating effect on the central nervous system has
been associated to changes of dopamine and serotonin levels in brain. The adaptogenic
properties of Rhodiola rosea have been attributed to its ability to influence level and activity
of monoamines and opioid peptides such as beta-endorphins. The antioxidant and protec-
tive properties of different kind of tissues of the extract of roseroot have been proved in
many studies.
The biotechnological investigations on Rhodiola rosea have been carried out in many coun-
tries (Russia, Germany, Finland, Poland and others). The main goal of the researchers is
to enhance the content of biologically active compounds in tissue cultures by elicitation
or biotransformation methods. Nowadays a growing interest of pharmaceutical, cosmetic
and food industries is observed in this new alternative way of obtaining valuable raw plant
material.

Key words: Rhodiola rosea L., stimulating central nervous system activity, in vitro culture,
biotechnology methods