Professional Documents
Culture Documents
Strona 1 z 4
Antoni Skrobol
Ale nie tylko architekci i twrcy luksusowych rezydencji s zmuszeni do troski o stateczno
swoich konstrukcji. Wspomniaem ju o bardzo powszechnej w przemyle tendencji
polegajcej optymalizacji wszelkich konstrukcji pod ktem redukcji masy. Prowadzi to do
powstawania konstrukcji mechanicznych, o ktrych coraz czciej mona powiedzie, e s
wiotkie. Ich wiotko nie jest wprawdzie wad, pod warunkiem, e konstrukcje te,
w wystarczajcym stopniu speniaj zaoenia konstruktora. Problemem jest raczej to, e
konstruktor coraz czciej, oprcz wymaga dotyczcych sztywnoci lub wytrzymaoci,
musi zdefiniowa wymagania zwizane ze statecznoci projektowanej konstrukcji.
Nie zawsze jednak wyboczenie jest zjawiskiem negatywnym. Moe ono rwnie dziaa
w subie czowieka. Typowym przykadem jest ksztatowanie termiczne blach lub
ksztatownikw metalowych wykorzystujce midzy innymi mechanizm wyboczenia
termicznego konstrukcji. Pomimo tego, niewtpliwie pozytywnego charakteru wyboczenia,
przedstawionego na ostatnim przykadzie, mona jednak zaryzykowa tez, e w codziennej
praktyce zjawisko to nosi cechy negatywne. Naley wic wystrzega si go, a co najmniej
mie nad nim kontrol.
Okrelenie ten sam model nie jest przypadkowe. Musi zosta uyta ta sama
numeracja wzw, jak w przypadku analizy wyboczeniowej, poniewa na modelu
ma zosta wykonany pewien zabieg. Ot, do nowo tworzonej analizy typu np.
Static General dodane zostan wyniki analizy wyboczeniowej. Stanie si tak
poprzez zastosowanie komendy *IMPERFECTION, ktra pozwoli zaburzy idealn
geometri prta przemieszczeniami wzw obliczonymi w analizie buckle.
Odbdzie si to poprzez dodanie obliczonych przemieszcze do pooe wzw
konstrukcji nie zaburzonej. Wyniki symulacji ciskania si osiow 10 kN takiego
zaburzonego prta przedstawione s na rysunku 6a. Dla porwnania na
rysunku 6b pokazano wyniki symulacji tego samego prta, bez zastosowania
komendy *IMPERFECTION. W przypadku gdy geometria prta nie zostaa
zaburzona mamy do czynienia z czystym ciskaniem. Brak jest strzaki ugicia,
jedyne przemieszczenia w kierunku X to mae deformacje prta na skutek
spczenia materiau, w wyniku zmniejszenia jego dugoci. Wyniki analizy
postbuckling wyranie pokazuj wystpienie pewnej niewielkiej krzywizny prta
na skutek dziaania siy ciskajcej (skala rysunku zostaa zdeformowana aby
mocniej uwidoczni uk).
Naley podkreli, e przyoona sia nie przekroczya wartoci krytycznej. Ugicie
prta jest na tyle mae, e nie powoduje nagej utraty statecznoci. Aby nastpio
dalsze przemieszczenie prta sia musi wzrosn. Co si stanie jeeli przyoona
zostanie sia ciskajca o wartoci przekraczajcej si krytyczn?
Wykres na rysunku 7 przedstawia zaleno sia przemieszczenie pionowe
punktu przyoenia siy. Wyniki uzyskano dla analizy typu Static, General.
Uzyskanie wikszych przemieszcze w trakcie tej analizy nie byo moliwe
poniewa zostaa osignita warto siy krytycznej. Z wykresu mona odczyta,
e sztywno ukadu obcionego si zblion do wartoci krytycznej dy do
zera (prawa cz krzywej jest pozioma). Stanowi to problem dla klasycznego
solwera w analizie statycznej, poniewa nawet niewielki przyrost siy bdzie
generowa nieskoczenie wielki przyrost przemieszczenia. Dzieje si tak, gdy
w bardzo duym uproszczeniu MES szuka rozwizania rwnania F = Ku gdzie F
to siy, u przemieszczenia, a K macierz sztywnoci ukadu. Jeeli zadane s siy,
wtedy aby wyznaczy przemieszczenia naley podzieli si przez sztywno.
Jeeli sztywno dy do zera (co wida na rysunku 7), wtedy przemieszczenia
d do nieskoczonoci.
Jednym ze sposobw radzenia sobie z tego rodzaju problemem jest zastosowanie
innego rodzaju wymuszenia w analizie. Zamiast przykada si skupion mona
wymusi przemieszczenie pionowe. Wtedy niewiadome bd po lewej stronie
rwnania i zbieno bdzie moliwa do osignicia. Metoda ta jest skuteczna
jedynie wtedy, kiedy znamy kierunek i sposb przemieszczania si punktu,
ktrego przemieszczenie wymuszamy. W przypadku omawianego prta nie
stanowi to wikszego problemu. Trudno sprawi bardziej skomplikowana
konstrukcja, ktrej zachowanie si nie jest tak oczywiste.
Innym, bardziej eleganckim, sposobem jest zastosowanie analizy typu Static,
Riks. Pozwala ona na przejcie przez punkt bifurkacji i symulacj zachowania
konstrukcji, po utracie statecznoci. Metoda ta znajduje punkt rwnowagi na
kocu kadego kroku. Umoliwia ona nie tylko zwikszenie (jak w klasycznej
metodzie iteracyjnej), ale rwnie zmniejszenie wartoci siy tak, aby speni
warunek rwnowagi statycznej. Tak wic niewiadom jest tutaj nie tylko
przemieszczenie, ale rwnie w pewnym sensie sia.
Stosujc t metod moliwe jest uzyskanie ksikowego wrcz wykresu sia-
przemieszczenie. Takiego, jaki mona spotka w kadym podrczniku
omawiajcym zagadnienie wyboczenia. Wykres taki dla omawianego prta
przedstawiony jest na rysunku 8. Wida na nim wyranie miejsce, w ktrym
nastpuje naga utrata statecznoci prawie zerowy przyrost siy generuje
stosunkowo due przemieszczenia pionowe punktu przyoenia siy. Nastpujcy
potem odcinek, w ktrym coraz mniejsza sia wywouje dalsz deformacj, byby
niemoliwy do uzyskania z wykorzystaniem metody Newtona-Rapsona,
stosowanej w klasycznej analizie (zakadajc oczywicie, e stosowane jest
wymuszenie si, a nie przemieszczeniem).
Opisywany sposb ma jednak pewn wad. Wyniki s zalene od pewnej
wielkoci zwanej Arc Length. Charakteryzuje ona rozmiar kroku oblicze.
W przypadku gdy krok ten bdzie zbyt duy metoda nie bdzie si zbiega lub da
nieprawdziwe rezultaty moe przeskoczy punkt bifurkacji w ogle go nie
zauwaajc. W przypadku maego kroku czas oblicze jest dugi. Moliwe jest
jednak czenie w jednej analizie kilku metod. W pierszej czci symulacji
zastosowa wic mona klasyczn metod i obciy prt si du, lecz mniejsz
ni warto krytyczna, aby nastpnie w dalszej czci oblicze zmieni metod na
Riks i z du dokadnoci przeanalizowa przejcie konstrukcji przez punkt
bifurkacji.