FitMind. Schudnij Bez Diet (Klaudia Pingot, Aleksandra Buchholz) PDF

Wszelkie prawa zastrzeone.
Nieautoryzowane rozpowszechnianie caoci

lub fragmentu niniejszej publikacji w jakiejkolwiek postaci jest zabronione.
Wykonywanie kopii metod kserograficzn, fotograficzn, a take kopiowanie
ksiki na noniku filmowym, magnetycznym lub innym powoduje naruszenie
praw autorskich niniejszej publikacji.
Wszystkie znaki wystpujce w tekcie s zastrzeonymi znakami firmowymi

bd towarowymi ich wacicieli.
Autor oraz Wydawnictwo HELION dooyli wszelkich stara, by zawarte

w tej ksice informacje byy kompletne i rzetelne. Nie bior jednak adnej
odpowiedzialnoci ani za ich wykorzystanie, ani za zwizane z tym ewentualne
naruszenie praw patentowych lub autorskich. Autor oraz Wydawnictwo HELION
nie ponosz rwnie adnej odpowiedzialnoci za ewentualne szkody wynike
z wykorzystania informacji zawartych w ksice.
Redaktor prowadzcy: Ewelina Burska

Projekt okadki: Jan Paluch
Materiay graficzne na okadce zostay wykorzystane za zgod Shutterstock.
Wydawnictwo HELION
ul. Kociuszki 1c, 44-100 GLIWICE
tel. 32 231 22 19, 32 230 98 63
e-mail: sensus@sensus.pl
WWW: http://sensus.pl (ksigarnia internetowa, katalog ksiek)
Drogi Czytelniku!
Jeeli chcesz oceni t ksik, zajrzyj pod adres
http://sensus.pl/user/opinie/fitmin_ebook
Moesz tam wpisa swoje uwagi, spostrzeenia, recenzj.
ISBN: 978-83-246-9146-3
Copyright Helion 2014
Printed in Poland.
Pole ksik na Facebook.com Ksigarnia internetowa
Kup w wersji papierowej Lubi to! Nasza spoeczno
Oce ksik
SPIS TRECI
OWIECENIE: TYJ, BO SI ODCHUDZAM 5
PRZEWODNIK 11
BLOG BASI POST PIERWSZY 15
DIETA SZANSA NA SZCZCIE CZY NIEWIADOMA UCIECZKA

PRZED AUTONOMI? 19
DIETOMANIA, CZYLI KTO I DLACZEGO ROBI NAS W KONIA? 23
CHUDZI S Z JOWISZA, GRUBI Z PLUTONA 29
BLOG BASI POST DRUGI 35
PIERWSZY KROK SKUTECZNEGO ODCHUDZANIA:

POCZUCIE WASNEJ WARTOCI 37
NAWYKI, KTRE DECYDUJ O TWOJEJ WADZE 47
SAMODYSCYPLINA 69
BLOG BASI POST TRZECI 75
STYLE JEDZENIA 79
MZGOWA ROZKOSZ PODNIEBIENIA, CZYLI O TYM,

JAK KOTLET I KOKA W JEDNYM STALI DOMU 83
PRZEKONANIA I PYTANIA, KTRE ODCHUDZAJ 89
BLOG BASI POST CZWARTY 105
WIADOMO CIAA 107
EMOCJE, KTRE TUCZ 117

4 FITMIND. SCHUDNIJ BEZ DIET
EMOCJE, KTRE ODCHUDZAJ 129
BLOG BASI POST PITY 135
SPRYSTO EMOCJONALNA 137
(TY)JESZ, GDY MASZ PROBLEM STRATEGIE RADZENIA SOBIE

Z PROBLEMAMI BEZ TYCIA 141
BLOG BASI POST SZSTY 147
HARMONIA A CIAO 151
NASY SI HARMONI 157
TOSAMO 171
BLOG BASI POST SIDMY 181
ZMIANA HISTORII OSOBISTEJ W ODCHUDZANIU 185
JAK ZBUDOWA MOTYWACJ DO ODCHUDZANIA? 195
ANOREKSJA I BULIMIA 205
ORTOREKSJA 217
BLOG BASI POST SMY 221
CUDA NA TALERZU, CZYLI O NAJDZIWNIEJSZYCH DIETACH WIATA 225
MITY NA TEMAT DIET 231
BLOG BASI POST DZIEWITY 235
EKSPERYMENTY 239
FIT TRAVEL, CZYLI PODR PRZEZ ODCHUDZANIE

Z ARCHETYPEM BOHATERKI 243
BLOG BASI POST DZIESITY 255

OWIECENIE: TYJ,
BO SI ODCHUDZAM
Mam na imi Klaudia. Opowiem pokrtce swoj zadziwiajc przygod

z odchudzaniem, ktr pewnie przeya lub przeywa niejedna z nas. Ma j
take Aleksandra, wspautorka tej ksiki. Wikszo moich klientek na
coachingach i szkoleniach posiada wasne dowiadczenia w tej dziedzinie.
Wszystkie s interesujce i pene emocjonalnych napi, a nierzadko ko-
cz si rozaleniem i rozczarowaniem.
Gdy projektowaam kurs odchudzania bez diet, Magda Fedor, jedna ze
znanych trenerek rozwoju, stwierdzia: Klaudia, odchudzanie to niepo-
prawne sowo. Odchudzanie to odchodzenie od chudnicia. Zdecydowa-
nie powinna zmieni nazw, tworzc neologizm, ale bardziej adekwatny
do tego przedsiwzicia: odgrubianie bez diet!. Stwierdziam, e co w tym
jest! Nie sdzisz?
Wracajc do mojej historii...
Dzi mam 34 lata. Wa 56 kilogramw i mierz 167 centymetrw. Tre-
nerka fitnessu, mierzc moje BMI (dopiero ostatnio si dowiedziaam, co
to indeks masy ciaa i e chodzi o ilo tkanki tuszczowej), stwierdzia, e
mam je bardzo niskie, ale w normie. Mimo kilku niedoskonaoci mojego
ciaa mam te poczucie atrakcyjnoci. wicz trzy razy w tygodniu i jem to,
na co mam ochot. Nigdy nie chodz godna, bo z godu boli mnie gowa
i robi si za. Jem pi posikw dziennie. Take desery i sodkoci, ale
w maych ilociach, poniewa z reguy nie mam na nie ochoty. Zawsze de-
lektuje si jedzeniem, uwielbiam je, jednak nie jest to najwaniejsze w moim
yciu. Gdy wicz, ca uwag koncentruj na wykonywanych wiczeniach,
wizualizujc rwnie przyrost masy miniowej i spalanie tuszczu na brzu-
chu. To zdecydowanie pomaga. Nie rozumiem dziewczyn, ktre na siowni
zabieraj gazety i czytaj je podczas jazdy na rowerku stacjonarnym. To

przecie nieefektywne, ich umys skupiony jest na ploteczkach ze wiata
show-biznesu czy na najnowszym przepisie na wymienit szarlotk, za-
miast stanowi jedno z ciaem i tworzy jego psychiczn reprezentacj,
wizj tego, co si dzieje z ciaem podczas treningu.
Dzi z ca pewnoci mog powiedzie, e potrafi zarzdza swoim cia-
em, wiadomie regulowa swoj wag, traci kilogramy bez godzenia si
i budowa mas miniow bez wysiku. Mam poczucie wasnej wartoci,
osignam wewntrzny spokj i harmoni, czuj si szczliwa i atrakcyjna.
Dojcie do przeomu, ktre nazwaam wyzwoleniem, zajo mi lata. Mo-
go zaj tygodnie lub miesice, gdyby kto na pocztku mojej drogi poka-
za mi niektre zalenoci midzy ciaem a umysem, umysem a emocjami,
emocjami a hormonami i wszystkim, co tu wymienione, a jedzeniem.
Nie zawsze tak byo. Kiedy byam dziwakiem i freakiem. Mam za sob
przygody z anoreksj, ortoreksj (uzalenieniem od diety organicznej), bu-
limi, jedzeniem kompulsywnym oraz uzalenieniem od sportu i kompul-
sywnymi wiczeniami fizycznymi. Co ciekawe, adne z powyszych rozwi-
za po pierwsze nigdy nie gwarantowao mi zadowalajcej sylwetki, lecz
jedynie ogromne zmczenie i utrat energii, a po drugie zabierao spokj
i poczucie szczcia.
Wyobra sobie wieowiec o dwudziestu lub trzydziestu pitrach. Przy-
pumy, e wieowiec ten ma fundamenty odpowiednie dla domku letni-
skowego lub altanki, a wic nie gbsze ni kilkadziesit centymetrw. Co
si moe dzia z tak wysokim budynkiem o tak pytkich fundamentach?
O ile w ogle jeszcze stoi, z pewnoci jest mao stabilny i grozi mu zawale-
nie. Inynierowie mogliby zastosowa inne rozwizania, ktre bd kosz-
towa due pienidze i wiele wysiku. Mog te zacz rozwaa, czy nie
lepiej byoby wyburzy inwestycj i zbudowa j na innych podstawach. To
daoby szans wieowcowi na przetrwanie dugich lat.
Podobnie jest z nasz wag. Nie mamy pewnych podstawowych infor-
macji, wiadomoci ciaa i mechanizmw dziaajcych na nie, a staramy
si nim manipulowa. To tak, jakbymy byli inynierami i chcieli utrzyma
w pionie wieowiec, ktry nie ma fundamentw. Tak si dzieje, gdy na cia-
o prbujemy wpywa diet, pomijajc umys i emocje, stanowice niejako
baz naszej egzystencji psychofizycznej. Stan umysu i biegun emocji wa-

runkuje postaw ciaa i jego ksztat.
Ciao i umys to jedno. Do czowieka zawsze trzeba podchodzi holi-
stycznie, bo tak wiele procesw si dzieje w nas, e zajcie si wycznie
jednym elementem niemal na pewno skazuje nas wczeniej czy pniej na
porak.
Majc dwadziecia kilka lat, ograniczyam swoj diet do 1200 kalorii.
Chodziam na fitness lub biegaam codziennie. Czasem dwa razy dziennie.
Czuam cig presj, ktr oczywicie sama sobie narzuciam. Z perspek-
tywy lat i dnia dzisiejszego by to oczywicie horror. Wtedy sdziam, e
kady sukces musi by okupiony cierpieniem i wyrzeczeniami. Czasem nie
miaam siy na sport, wwczas czuam, e trac kontrol, wic zdarzay mi
si okresy jedzenia wszystkiego, co miaam pod rk, bez wiadomoci, ile
i jak jem. Jadam z poczuciem winy i wyrzutami sumienia, by za dwa dni
godowa i spala na akord kalorie, ktre wczeniej pochonam. Oczywi-
cie miaam cigle o kilka kilo za duo i byam wiecznie niezadowolona ze
swojego wygldu. Opuszczaam wwczas niadania, jadam mae porcje
i tylko dwa posiki dziennie jeden po poudniu, drugi wieczorem. Przez
wiksz cz dnia czuam si godna. Absolutnie nie mogam odzyska we-
wntrznego spokoju, a cae moje ycie krcio si wok wicze, jedzenia
i obsesji na punkcie wygldu. Najczciej jednak pojawiao si wtedy poczu-
cie bezsilnoci, niewiadomy brak poczucia wasnej wartoci oraz mnstwo
spalajcych emocji. W tamtym okresie nie miaam nawet pojcia o emocjach
i ich wpywie na organizm, na gospodark hormonaln, a ostatecznie take
na wygld i jedzenie.
Pamitam, e miaam tragiczne wyniki bada. Hemoglobin nieustannie
poniej normy i wysoki cholesterol. To byo dla mnie szokujce, bo przecie
wcale nie jadam smaonego czerwonego misa i nie piam alkoholu. Byam
pewna, e w laboratorium co pokrcili. Powtrne badania day te same wy-
niki. Nie rozumiaam jeszcze wwczas dziaania wszystkich mechanizmw.
Jak doszam do momentu, w ktrym czuj si rewelacyjnie, jem, ile chc,
mam wietne wyniki bada i sylwetk naprawd godn pozazdroszczenia?
Nauczyam si zarzdza emocjami i programowa swj umys. Odnalazam
wewntrzny spokj i zintegrowaam ciao z umysem. Cay projekt nazwa-
am FitMind co mona przeoy jako umys w dobrej formie.
Postanowiam napisa t ksik, bo myl, e moe ona pomc wielu

osobom uwolni si od mczcych strategii odchudzania i katowania swo-
jego ciaa. Poprosiam wieloletni przyjacik, Aleksandr, aby ze wzgldu
na swoj ogromn wiedz na temat funkcjonowania mzgu i wpywu umy-
su na ciao towarzyszya mi podczas pisania. Sama, jako trener i coach, nie
tylko dowiadczyam procesu zmian fizycznych, gdy zaczam wpywa na
swoj psychik, ale dostrzegam te zmiany take u swoich klientw.
Esencj tej ksiki stanowi poruszane w niej kwestie merytoryczne
i wiczenia dotyczce pracy nad poszczeglnymi elementami osobowoci.
Aleksandra postanowia jednak wprowadzi do niej element humorystycz-
ny w postaci bloga Basi borykajcej si z problemem nadwagi. Nasz in-
tencj jest wywoanie umiechu na twarzach Czytelniczek, oderwanie si
na moment od twardej merytoryki i mdrkowania autorek. W kocu we
wszystkim musi by rwnowaga.
Przemiany, ktre si dokonay w moim yciu, uwolniy mnie od mental-
nej puapki, w ktrej yam przez lata. Dopiero dzi wiem, e jadam cz-
sto nie z godu, a z wielu innych przyczyn. Przyczyny te, ktre dotycz nas
wszystkich, zostan opisane w kolejnych rozdziaach ksiki.
Do prawie kadego rozdziau s doczone wiczenia. Niegdy jedna
z moich znajomych powiedziaa mi, e naczytaa si mnstwa materiaw
i naogldaa wielu filmw, ktre pomogy jej zdoby wane informacje na
temat pracy ze swoim ciaem, ale nie wiedziaa, jak je wprowadzi w ycie,
nie potrafia bowiem przeoy wiedzy na praktyk. Przedstawione wicze-
nia s istotne, poniewa wiedza teoretyczna nas nie zmienia, zmieniaj nas
nowe dowiadczenia.
W ksice znajdziesz wiczenia, ktre pomog Ci odnale wewntrzny
spokj, rozwiza konflikty wewntrzne, zmieni postrzeganie swojej prze-
szoci i przyszoci, wprowadzi nowe nawyki i wzmocni motywacj to
moim zdaniem najwaniejsze czynniki uzyskania piknej sylwetki na du-
gie lata. Jeli kto zapytaby mnie, co najbardziej pomogo mi w tym, e na
zawsze zgubiam zbdne kilogramy i uzyskaam pikn sylwetk, odpowie-
dziaabym, e odzyskanie wewntrznego spokoju i akceptacja siebie. Jeli
kto zapytaby mnie, co najbardziej mi przeszkadzao w tym procesie, od-
powiedziaabym, e niewiadomo wasnego ciaa, brak integracji umy-
su z ciaem i ufanie medialnym nowinkom. Znajdziesz zatem w tej ksice
take najbardziej absurdalne diety i pomysy na odchudzanie z naszymi

komentarzami.
Co jest najciekawsze w tym wszystkim? Gdy zaczniesz wprowadza za-
proponowane przez nas rozwizania, zaczniesz bardziej cieszy si jedze-
niem, ale jednoczenie przestaniesz mie potrzeb jedzenia z innych przy-
czyn ni gd. Dziki temu z atwoci odmwisz sobie sodyczy, chipsw
i innych niezdrowych i kalorycznych produktw. Po prostu nie bdziesz
mie takiej potrzeby. Bardziej zadbasz o ciao, co zacznie by nie wymuszo-
nym zachowaniem, lecz przyjemnym nawykiem.
PRZEWODNIK
Chomik
Czy mylaa o sobie kiedykolwiek jak o chomiku w koowrotku cigle

biegncym, a jednak pozostajcym w tym samym miejscu? Dziaanie zu-
penie bezcelowe, a jednak wytrwale przez pracowite zwierz wykonywane.
Przypomina to nasz codzienno. Koowrotek spraw wci tych samych,
ktre niemal instynktownie realizujemy. Koowrotek chomika ma swoje
szczebelki, a szczebelkami w naszym koowrotku s praca, dom, dzieci, za-
kupy, gotowanie. Idziemy do przodu dzie po dniu, zaczynajc i koczc
dokadnie w tym samym punkcie. W pewnym momencie uwiadamiamy
sobie, e to ycie dzieje si poza nasz wol, nie mamy na nie wpywu, stra-
cilimy kontrol. Kiedy tracimy kontrol, organizm zaczyna dziaa jak ha-
mulec, przestaje wsppracowa. Manifestuje wwczas swj bunt nag
nadwag, chorobami, wybuchami niekontrolowanej zoci, a czasem doj-
mujcym poczuciem bezsilnoci. W kocu rodzi si myl o przywrceniu
wadzy nad naszym yciem.
Samochd
Przyrwnajmy odchudzanie do prowadzenia samochodu. Samochodem
mona jedzi na kilka sposobw. Mona uruchomi silnik i wrzucajc pierw-
szy bieg, a pniej kolejne, cieszy si jazd. Jeli kto jest pocztkujcym
kierowc, prowadzenie auta wydaje si skomplikowane. Trzeba pamita
o sprzgle, biegach, spogldaniu w lusterka i wszystkich przepisach drogo-
wych, uwaajc przy tym na innych uczestnikw ruchu. Trzeba naby wie-
dzy, umiejtnoci i pewnych nawykw, a take trzyma czasem nerwy na
wodzy, by sprawnie i bezpiecznie porusza si po polskich drogach. Bywa

tak, e auto si popsuje na drodze albo zabraknie mu paliwa. Naley scho-
wa wstyd, zo i poczucie bezsilnoci w kiesze i przepchn auto wasny-
mi siami. Teraz wyobra sobie kierowc, ktry ma samochd i nie potrafi
nim jedzi, wic przepycha je z miejsca na miejsce, angaujc w to take ro-
dzin. Najpierw pcha on, ona kieruje, potem pcha ona, a na kocu dzieci.
Po jednej rundce zmiana. Starczy im si, by auto przejechao pierwszy kilo-
metr? Kiedy im si znudzi? Kiedy si zmcz? Sytuacja nad wyraz absur-
dalna, ale jake waciwie oddajca sens a raczej bezsens diet. Diet?
Tak, tak. Wanie tak: odchudzanie ciaa przez godwki i mao przemyla-
ne diety to jak przepychanie samochodu, gdy mona nim jecha. Porw-
nanie ciaa do auta jest wysoce niestosowne, bo gdy wlejesz do diesla ben-
zyn, nie ruszy z miejsca, gdy wlejesz wod, tym bardziej. Organizm jest
znacznie doskonalszy. Jest wrcz cudem, poniewa wrzucamy czasem do
niego mieciowe i bezwartociowe jedzenie, a on mimo to przerabia je na
minie, niezbdny tuszcz i energi. Ciao rzdzi si jednak pewnymi za-
sadami. Jeli ich nie znasz, nie bdzie Ci sucha!
***
Czego nie znajdziesz w tej ksice?
Przepisw na zdrowe posiki.
Oglnych zasad ywienia.
Tabel z parametrami wagi, wzrostu, indeksami BMI.
Porad, jak wiczy.
Dlaczego o tym nie piszemy? Po pierwsze: nie mamy pojcia, ile powin-
na way i jak lubisz wiczy. Po drugie: wyej wymienione informacje
znajdziesz w prawie kadej innej ksice o odchudzaniu. Po trzecie: uwaa-
my, e gdy zrozumiesz pewne zasady zarzdzania ciaem, umysem i wasn
energi, to korzystne dla siebie zmiany zaczniesz wprowadza automatycz-
nie, suchajc potrzeb swojego ciaa, ktre wie najlepiej, czego mu potrze-
ba w danej chwili.
To, co wane, wane, wane!
PRZEWODNIK 13
Co jest tak wane? Za nasz wygld, gubienie wagi i motywacj do wi-

cze odpowiada wiele czynnikw. Hormony uruchamiaj rne procesy
w Twoim organizmie, takie jak gd, pragnienie, trawienie, budow tkanki
miniowej, magazynowanie tuszczu, menstruacj, a take potrzeby sek-
sualne. Toksyny w rodowisku, styl ycia, stres, emocje i rodzaj jedzenia
wpywaj na hormony. Gdy si godzisz, szkodzisz sobie bardziej, ni
mylisz, organizm zwalnia wwczas przemian materii i w wik-
szej iloci magazynuje tuszcz. Podobnie gdy si zocisz i stre-
sujesz brak wewntrznej rwnowagi, brak spokoju i harmonii
wpywa na gospodark hormonaln, zaburzajc homeostaz or-
ganizmu, a to musi wpyn na wszystkie wymienione powyej
procesy. Tak jak styl ycia ma wpyw na rodzaj produktw, kt-
re spoywamy, tak dieta ma wpyw na styl ycia i wiatopogld.
Co jeszcze ma wpyw na Twoj wag i wygld? Przekonania na
swj temat, sposb widzenia przeszoci i przyszoci, wszystkie
Twoje nawyki, stopie motywacji do zmiany, wiadomo wa-
snego ciaa, otoczenie, w ktrym yjesz i funkcjonujesz, i kilka
innych czynnikw, o ktrych przeczytasz w tej ksice.
W kulturze konsumpcjonizmu jestemy zawsze najedzeni i wci god-
ni. Gd mylimy z poczuciem zagroenia, lkiem, napiciem lub zwykym
apetytem. Jedzeniem wypeniamy pustk, zastpujemy pasje, dajemy so-
bie nagrod.
Za odchudzaniem, czy te deniem do perfekcyjnego wygldu, kryje si
mnstwo paradoksw. Patrzymy na ciao jak na rzeb, ktr tak po prostu
mona uformowa, ograniczajc sobie dostp do jedzenia i zmuszajc si
do wysiku fizycznego. Nic, co jest ograniczane, i nic, co jest przymuszane,
nie bdzie harmonijne, nie bdzie efektywne, nie bdzie dugotrwae, nie
bdzie wolne od manipulacji. Ciao i umys to jedno. Ewolucyjne, psycho-
logiczne i fizjologiczne mechanizmy s ze sob trwale poczone i nawzajem
na siebie wpywaj. Jeli wpywamy tylko na ciao, zaniedbujc emocje, na-
wyki, harmoni, to wykorzystujemy jedynie 10 procent swoich moliwoci,
a skuteczno tych dziaa jest bardzo niska.
Dieta rozumiana jako ekologiczny styl ycia, mdre jedzenie i wywao-
na aktywno fizyczna jest kluczem do piknej sylwetki oraz zdrowia psy-
chicznego i fizycznego. Dieta rozumiana jako ograniczanie sobie jedzenia
lub jakich jego skadnikw, manipulowanie aknieniem i oszukiwanie o-

dka jest oszukiwaniem siebie. W tej ksice udowadniamy, e taki rodzaj
diet nie tylko nie dziaa, ale na dusz met niezwykle szkodzi.
Na wiecie wydaje si co rok tysice ksiek dotyczcych tego, jak je,
co je, jak wypracowa paski brzuch, jak wiczy. Nie chcemy odgrzewa
starych kotletw i dawa gotowych rozwiza, ktre nie dziaaj bo nie
s dla kadego. Wierzc w inteligencj Czytelniczek, pragniemy pokaza, jak
zaprogramowa umys, emocje i zachowania w drodze do piknego i atrak-
cyjnego wygldu, a przede wszystkim do osignicia wewntrznej spjno-
ci i harmonii.
Ksika jest napisana prostym, zrozumiaym jzykiem, a kady rozdzia
zawiera historie, metafory oraz wiczenia, ktre mona wykonywa w domu,
w pracy, czasem w samochodzie, powicajc na nie kilka minut dziennie.
W ksice znajdziesz take zabawny blog sympatycznej Basi, ktrej waga
odbiega od wymarzonego ideau.
BLOG BASI
POST PIERWSZY
Budzik A wic znowu ranek, znowu staj przed kluczow dla reszty
dnia decyzj: czy otworzy oczy W sumie po tej stronie powiek jest
ciemno, ale przytulnie i, co najwaniejsze, nikt mnie w tych ciemnociach
nie widzi. A po tamtej stronie powiek co? Po co mam je otwiera, przecie
wiem, co tam jest, jeszcze alzheimera nie mam, pamitam od wczoraj,
przedwczoraj itd., wci to samo, szara rzeczywisto No dobra, dobra,
wstaj, ten cholerny budzik, e te musz go zawsze stawia w drugim
kcie pokoju, eby si zmobilizowa do zwleczenia z ka. To takie przy-
zwyczajenie jeszcze z czasw dziecistwa. Waciwie to nawet nie przy-
zwyczajenie, a wyrobiony odruch warunkowy widz budzik, to go od
razu kad w kcie przeciwnym do ka, oby dalej. Kiedy nawet si za-
pomniaam i gdy odwiedzaam Ike, w jednym z zaaranowanych pokoi
dostrzegam budzik tu obok ka, wic go przestawiam. Gupio mi si
zrobio, bo jeden z pracownikw zwrci mi uwag, e dekoracji si nie
przestawia. Ten odruch warunkowy wyrobia we mnie matka. Och, ta
matka i jej wojskowa dyscyplina Wszystko musiao by pod linijk,
wszystko wedug jej boskiego planu, nawet ja z moj na tamten czas de-
likatn dziecic nadwag, nie mieszczc si w jej szablonie idealnego
dziecka, poddawana byam najdziwniejszym zabiegom, by wpasowa si
w jej koncepcj mnie. Jakie zabiegi? Niech pomyl, ktre z nich wywouj
we mnie najwiksz awersj. Poza codziennymi wiczeniami, ktrych
zwiastunem by ten nieszczsny budzik, chyba najboleniej wspominam
absolutne i nieodwoalne embargo na sodycze. Niby zdrowo, ale niech
kto wytumaczy maemu dziecku, e to, co si rozpuszcza w ustach, a nie
w doni, przy konsumpcji czego wikszo dzieci wydaje niekontrolowany
pomruk rozkoszy, to, co jest nagrod, prezentem, kulminacj, apogeum

gastrycznych dowiadcze, jest dla niego niedostpne!!! Chwila, robi
sobie przerw, bo zgodniaam, a w lodwce zosta kawaek tortu z uro-
dzin Ju jestem. Tak, tak, mam sabo do jedzenia i kilka kilogramw
za duo. Od zawsze. I od zawsze z nimi bezskutecznie tocz walk. Na po-
cztku toczya j mama, potem przekazaa mi paeczk, puszczajc w eter
wiekopomn sentencj: Dziecko, we si za siebie, jeste za gruba, b-
dziesz nieszczliwa. I dodajc: Rozejrzyj si wokoo, szczupli maj a-
twiej w yciu. Te zdania wryy si we mnie, zostaam nimi wytatuowana
w najbardziej strategicznym dla czowieka miejscu w mzgu! Schud-
n, schudn, schudn!!! Gruby fuj, szczupy cacy! wietnie, tylko
jak? Jeli mojej matce, stanowicej wzr samodyscypliny, nie udao si
odchudzi dziecicej, a potem nastoletniej mnie, to co ja mam powiedzie?
Moja tusza od zawsze bya zarzewiem konfliktw i rdem mojego cier-
pienia. Matka nie akceptowaa wszelkiego odstpstwa od jej ideau wia-
ta. Wszystko, co j otaczao, musiao by takie, jak ona sobie zayczya.
Ojciec cichy, spokojny, z nosem w gazecie, co jaki czas pada ofiar matki
zaciekle podajcej za aktualn mod, bdc czci immanentn jej
idealnego wiata. Widywaam zatem ojca w wersji z wsem, z farb na
wosach, w okularach (mimo braku wady wzroku), w rowym dresie
czy w spodniach pumpach w krat la angielski golfista. Biedaczysko
przyjmowa wszystko ze stoickim spokojem od czasu, gdy za cichy znak
protestu wobec poczyna maminych dosta od niej jego wasn codzien-
n gazet po gowie. Ot, zachwiany status gowy rodziny. Tak naprawd
ojciec kocha matk, ale nawet to ba si jej powiedzie, bo nie wiedzia,
czy takie wyznanie jest aktualnie w modzie. A ja? Te toczyam swoj pry-
watn batali z matk, z rwienikami, batali o zachowanie sympatii
do samej siebie. Swoje dziecistwo wspominam jako labirynt, gdzie kady
dzie by szukaniem drogi wyjcia, umykaniem przed lepymi uliczkami
szykanowania i matczynych restrykcji. Pamitam, jakby to byo dzi, to
przezwisko z podwrka: Bacha-Kiebacha! A tak naprawd nawet nie
przepadam za kiebas, moe wanie z uwagi na to wspomnienie Nie
znaczy to, e nie miaam przyjaci, nie, nie. Miaam Maryk, Piotrka
i babci. Z Maryk i Piotrkiem utrzymuj kontakt do dzi, cho Maryka
wyjechaa do Stanw. A babunia, c Czsto o niej myl. To jedyna oso-
BLOG BASI POST PIERWSZY 17
ba, ktra nie baa si matki i bronia mnie zawsze, gdy znalazam si na
linii ognia matczynej walki o idea cry. Miaam zatem swj azyl i oczy-
wicie potajemne rdo zakazanego towaru, czyli sodyczy. Ach, jak cu-
downie byo spiskowa z babuni Nawet miaymy konspiracyjne hasa:
Chod, Basieko, do babuni, woski ci splecie, taka potargana jeste
i ju byo wiadomo, e babcia naszykowaa zacny kawa sernika albo cia-
steczko za emerytur kupia. Ach, zapuciam si w meandry wspomnie,
a tu ju sidma. Despotyczny szef dziau znw skomentuje moje spnie-
nie. Ech, szara rzeczywisto
DIETA SZANSA
NA SZCZCIE
CZY NIEWIADOMA
UCIECZKA PRZED
AUTONOMI?
Mona by si pokusi o stwierdzenie, e od zarania ludzkoci kobieta i jej

ciao nieustannie poddawane byy kontroli i poskramianiu. Kada kultura
niosa ze sob pewien kanon kobiecego wygldu i naleao sprosta tym re-
guom. Kobieta lekcewaca obowizujcy wzorzec kobiecoci skazywana
bya na ostracyzm, ycie w samotnoci, alienacj, jej marzenia byy niespe-
nione, jej rola niezrealizowana puste, nic niewnoszce istnienie. Smutne,
tym smutniejsze, e wikszo kultur sprowadza kobiet do roli przedmio-
tu, ozdoby, obiektu mskiego podania. Tosamo kobiety definiowana
bya przez jej atrakcyjno fizyczn. Niestety wikszo zabiegw upik-
szajcych miaa zgubny efekt dla organizmw kobiecych, upoledzajc ich
funkcje, a czasem doprowadzajc do przedwczesnej mierci. ycie tych ko-
biet byo pozbawione choby cienia autonomii i niezalenoci i nie mam
tu na myli kontekstu psychospoecznego, te kobiety byy bowiem fizycznie
uzalenione od innych osb z uwagi na potne deformacje ciaa uniemo-
liwiajce samodzielne funkcjonowanie.
W Chinach a do pocztku XX wieku ideaem pikna bya kobieta o ma-
ych stopach. Aby to uzyska, dziewczynkom ju od sidmego roku ycia
krpowano stopy: wizano je w szczeglny sposb, zaginajc duy palec ku
grze, a reszt palcw podwijajc pod spd. Dziewczynki zmuszane byy
do chodzenia w bandaach, co doprowadzao do amania koci palcw, na
ktrych stpay. Istot tych barbarzyskich zabiegw byo uformowanie

stopy na ksztat kwiatu lotosu. Tak okaleczona kobieta nie moga biega,
czsto miaa ogromne kopoty z chodzeniem, zdarzao si, e trzeba byo j
nosi. Takie stopy sprawiay jednak, e kobieta bya obiektem podania
mczyzn, gwarantoway szczliwe ycie w maestwie, stanowiy dowd
wysokiego statusu spoecznego i ekonomicznego. Dlatego marzeniem ka-
dej Chinki byo poama sobie stopy, by by pikn.
Okres od koca XIV wieku a do pierwszej dekady XX wieku to moda
na gorsety. Stanowiy one istotny element kobiecej garderoby, decydujcy
o caoksztacie wygldu. Im cianiejszy, im bardziej uwydatniajcy tali,
piersi i poladki, tym pikniejsza bya kobieta. Ju mae dziewczynki przy-
zwyczajano do noszenia gorsetu, uciskiem powodujc deformacj puc,
a w konsekwencji niewydolno oddechow. Makabryczna moda noszenia
gorsetw skutkowaa amaniem eber oraz deformacj i nienaturalnym roz-
mieszczeniem narzdw wskutek ich krpowania w ograniczonej przestrze-
ni tuowia. Czsto prowadzio to do krwotokw wewntrznych i przedwcze-
snych zgonw. Idea kobiety o talii osy i zmasakrowanym organizmie.
Niecodzienne podejcie do pikna zachowane do dzi wystpuje wrd
niektrych plemion, takich jak na przykad Padaung z Tajlandii. Tamtejsze
kobiety cenione s przede wszystkim za dugo szyi. Sowo padaung ozna-
cza miedziane obrcze. Waciwie nie do koca wiadomo, skd si wzi
ten przedziwny zwyczaj. Wedug niektrych poda owe miedziane obrcze
miay chroni kobiety przed kami drapienikw krccych si wok wio-
sek. Wedug innych miay zapewni mczynie wierno ony. W przypad-
ku zdrady zdejmowano obrcze z szyi, ktra pod ciarem gowy ulegaa
zamaniu. Dzi wiadomo, e nienaturalnie wyduone szyje kobiet z plemie-
nia Padaung s efektem nie tyle wyduonych krgw szyjnych, ile opusz-
czonych pod ciarem metalu koci obojczyka i eber. Piknie, nieludzko
zdeformowana kobieta.
Wspczesny wiat Zachodu stawia kobiecie nie lada wyzwa-
nie, nakrelajc idea kobiecoci sprzeczny z natur i anatomi
ludzkiego organizmu. Gargantuiczne piersi, poladki i usta, gdy jedno-
czenie w modzie jest przeraajca chudo ciaa. To si podoba wspcze-
snemu wiatu ekstremw, gdzie norma i rwnowaga s cechami najmniej
podanymi, a przynajmniej skazanymi na pominicie, niezauwaenie,
DIETA SZANSA NA SZCZCIE CZY NIEWIADOMA UCIECZKA PRZED AUTONOMI? 21
przesunicie na margines ycia spoecznego. W jaki sposb wspczesna

kobieta odpowiada na te wymagania? Tak samo jak kobieta z kadej wspo-
mnianej wyej kultury: deformujc ciao, by wpisa si w obowizujcy na
dan chwil kanon pikna, by poczu si atrakcyjn poprzez spenienie ocze-
kiwa, jakie ma wobec niej otoczenie. Co prawda dzi nie bandauje si czci
ciaa, aby nada im inny, bardziej podany ksztat; dzi, w dobie cudw
medycyny, po prostu ciao si kroi i szyje, tak jak krawiec kroi i szyje sukni
wedug aktualnej mody. W ten sposb powstaj zupenie inne piersi, nosy,
podbrdki, usta, poladki. Kobiety pozbywaj si swojej naturalnej, indywi-
dualnej powoki cielesnej, by nada jej bardziej nowoczesny, idealny ksztat.
Tylko jakim kosztem Infekcje pooperacyjne, szpecce ciao bliznowce,
rozlewajce si implanty, krwiaki wok implantw, asymetrie ciaa w wy-
niku przemieszczania si wszczepionych obcych tkanek, bl zwizany z nie-
prawidowo przeprowadzonymi zabiegami operacyjnymi, parali miejsc
poddawanych zabiegom wstrzykiwania botoksu, zanik tkanki miniowej
po iniekcji i zastpienie jej tkank tuszczow, osabienie lub zanik czucia.
I to wszystko za ogromne pienidze po to, by mie poczucie, e jest si
pikn, i zudn wiadomo, e jest si tak wanie postrzegan.
A jak ma si to wszystko do diety? Ot dieta jest niczym innym jak
tylko wspczesn kontynuacj deformacji ciaa kobiecego w imi
podania za wyznaczonym na dany moment kanonem urody.
Potrzeba dopasowania si do pewnego ideau jest silniejsza od zdroworoz-
sdkowego podejcia do siebie jako indywidualnej i unikalnej jednostki,
stanowicej warto sam w sobie bez wzgldu na rozmiar spodni czy du-
go wosw. Godzc si na diety, wczamy si w zgubny mechanizm dez-
indywidualizacji, aby sprosta oczekiwaniom otoczenia, gubimy wasne po-
trzeby, aby zaspokoi potrzeby innych. Jakim kosztem? Uszkodzenie
nerek i wtroby, zaburzenia pracy serca, nadcinienie, choroby
przewodu pokarmowego, spowolnienie metabolizmu, osabienie
ukadu immunologicznego, czego konsekwencj jest osabienie
organizmu i wysza zapadalno na choroby, depresja. Wprowa-
dzenie diety jest dla organizmu sygnaem wprowadzenia stanu alertu, na
ktry reaguje siln walk o powrt do stanu homeostazy sprzed diety. Cz-
sty przy dietach efekt jo-jo jest wynikiem reakcji organizmu na zachwianie
rwnowagi i potrzeb nagromadzenia zapasw na wypadek kolejnego sta-

nu wyjtkowego.
Decydujc si na diet, liczymy na to, e gdy uzyskamy wymarzony efekt,
bdziemy szczliwi. Tylko czy to aby na pewno nasza koncepcja szczcia?
Jednym z elementw warunkujcych szczcie jest poczucie autonomii, mo-
liwoci samostanowienia, niezalenoci. Czy decydujc si na diety zmie-
niajce ksztat ciaa w imi zewntrznych naciskw kulturowo-spoecznych,
speniamy te warunki? Czy podporzdkowujc si restrykcjom diet stoj-
cym w sprzecznoci z naturaln potrzeb organizmu, czujemy si napraw-
d wolni? Czy majc wiadomo skutkw ubocznych diet, czsto w posta-
ci koniecznoci szukania pomocy lekarza, nie odbieramy sobie tego, co ma
stanowi o naszym szczciu?
Pytania pozostaj otwarte
DIETOMANIA,
CZYLI KTO I DLACZEGO
ROBI NAS W KONIA?
Abraham Maslow powiedzia niegdy: Dla czowieka, ktry dysponuje tylko

motkiem, wszystko, co spotyka, zaczyna wyglda jak gwd.
Moda na diety to pewien kanon. Udowadnianie i opisywanie, jak bardzo
diety s modne i powszechne, byoby dowodem braku kreatywnoci autorek
tej ksiki i ich niewiary w inteligencj Czytelniczek. Po co pisa o oczywi-
stociach? Wystarczy spojrze na pki z ksikami i gazetami o zdrowiu
oraz na ilo porad ywieniowych w internecie.
Diety to chodliwy temat, ktry zawsze dobrze si sprzedaje. Dlaczego?
Ot dlatego, e w naszej rzeczywistoci zostao stworzone jake zudne
i nieprawdziwe przekonanie, e diety to jedyny sposb na utrat wagi. Jedz
mniej, goduj wrcz, a bdzie Ci mniej.
Dzi dieta jest rdem milionowych zyskw wielkich koncernw prze-
cigajcych si w wymylaniu strategii na redukcj kalorii. Wraz z obietni-
c szybkiego wyszczuplenia ciaa sprzedawane s czasopisma, ksiki, su-
plementy diety, niskokaloryczne produkty spoywcze, ale take kosztowne
kuracje odchudzajce. Ponad 2500 lat temu dieta oznaczaa co zu-
penie innego. Hipokrates, ojciec medycyny yjcy w staroytnej Gre-
cji, jako pierwszy zastosowa ten termin. Pojcie diaita nie oznaczao
jednak redukcji kalorii, lecz mdry sposb kierowania swoim
yciem. Jedzenie z umiarem, ale nie godzenie si. Spoywanie zdrowych
posikw, ale nie eliminacj niektrych skadnikw. Ponadto dieta ozna-
czaa pewien styl ycia, a mianowicie odpowiedni dawk sportu i relaksu,
czuwania i spania, pracy i odpoczynku. 2500 lat temu jeszcze nikomu nie
przyszo do gowy, by zarabia na manipulacji ludzk wiadomoci i obiet-

nic piknego ciaa bez wysiku.
Jedno z najczciej wyszukiwanych hase w internetowej wyszukiwarce
Google to jak schudn szybko. Gdy pominiemy ekstremalne rozwiza-
nia typu nie je, pozostae te nie nale do zdrowych. Poza wiadomym
wprowadzaniem do swojego organizmu tasiemca wszystkie rady dotycz
albo przeczyszczania, albo mniej lub bardziej restrykcyjnego ograniczenia
sobie dostpu do jedzenia.
Dieta rozumiana jako ograniczanie jedzenia to niestety jedyny rozpo-
wszechniony sposb na utrat kilogramw. Cho zupenie nieefektywny,
a na dodatek nieefektowny. W jzyku angielskim dieta to diet, a gdyby
zabra literk t, wychodzi die, ktre to sowo znaczy umrze. Ani diety,
ani rodki odchudzajce nie s rozwizaniem. De facto s pocztkiem jesz-
cze wikszej batalii o swoje kilogramy, koczcej si porak, jeli chodzi
zarwno o ciao, jak i o psychik.
Organizmem rzdzi biologia, a biologia, jak caa natura, dy
do harmonii. Jeli co si zabierze, trzeba to pniej odda, i to
z nawizk. Jeli poprzez godzenie si i diety odbieramy sobie
moliwo zaspokojenia wszystkich potrzeb organizmu, to mzg
w przyszoci bdzie dy do tego, by jednak te potrzeby zaspo-
koi wszelkimi sposobami. Efekt jo-jo jest zatem nieunikniony!
Naprawd strzecie si diet!
Powysza jake byskotliwa i inteligentna rada nie przyniesie jednak
wikszych efektw. Wiemy o tym. Nie wystarczy o tym napisa. Trzeba da
dowd, szczepionk, nowe dowiadczenie, aby zmieni Wasze przekonania
na temat jedzenia, aby zmieni Wasze nawyki i zachowania.
Umys hazardzisty
Umys osoby wiecznie odchudzajcej si jest troch jak umys hazardzisty,

ktry sobie myli: Ju tyle gram, e w kocu musz wygra.
Fiodor Dostojewski w powieci Gracz bezbdnie opisa zachowania
i rozumowanie hazardzisty, ktrym jest gwny bohater, Aleksy Iwanowicz,
przegrywajcy kolejne zakady.
Psycholodzy i badacze wykorzystali nazwisko bohatera powieci Dosto-

jewskiego, opisujc paradoksy, jakie wystpuj podczas podejmowania
decyzji przez graczy, nazywajc je zudzeniem Aleksego Iwanowicza lub po
prostu zudzeniem gracza. Polega ono na faszywym przekonaniu, e roz-
kad wynikw bdzie dy do rwnowagi z czasem. Przekadajc to na pro-
sty jzyk: skoro ju kilka razy przegraem, to w kocu musz wygra.
Jak odnie to do uzalenienia od diet?
Po pierwsze, ludzie czsto nie maj wiadomoci ani wiedzy, e pikna
sylwetka nie jest wynikiem diety, lecz wielu skadowych. Po drugie, zaczy-
na dziaa pewien zudny mechanizm. Czowiek ma tendencj do widzenia
pojedynczych, czsto niezalenych zdarze ze swojego ycia jako cigw
przyczynowo-skutkowych. Podwiadomo zawsze dy do domknicia
rozpocztych spraw. Krtko mwic: gdy rozpoczynam diet, by schudn,
bd j kontynuowa do czasu, gdy zobacz efekty. Mog to by lata bez-
owocnych stara. Oczywicie mwimy o tym w duym uproszczeniu.
Powysze teorie zostay potwierdzone pewnym badaniem przeprowa-
dzonym w 1999 roku. Badacze1 obserwujcy grup odchudzajcych si osb
zadali sobie pytanie, dlaczego osoby bdce na diecie i mczce si z noto-
rycznym uczuciem godu nie przerywaj jej, skoro nie przynosi efektw,
a na dodatek ma tak wiele negatywnych konsekwencji. Nazwali puapk,
w ktr wpaday osoby odchudzajce si, zespoem zudnej nadziei. Ba-
dani po prostu liczyli na to, e w kocu musi nadej dzie, w ktrym b-
dzie widoczny efekt ich stara. Sam fakt podjcia wyzwania pracy nad so-
b, bez wzgldu na jego wynik, dawa poczucie kontroli nad swoim yciem
i stanowi pewnego rodzaju nagrod.
Wyksztacone strategie nieatwo jest zmieni, ale to jedyny sposb na
zmian efektu.
Einstein powiedzia: Istotne problemy naszego ycia nie mog by roz-
wizywane na tym samym poziomie mylenia, na jakim bylimy, kiedy je
tworzylimy.
1 Jane Ogden, Psychologia odywiania, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiello-

skiego, Krakw 2011. Na stronie 137 opisano eksperyment dotyczcy wyniku
bada przeprowadzonych przez Polivy i Hermana w 1999 roku.
Nie moemy oczekiwa, e gdy bdziemy robi wci to samo,

zmieni si wynik. Nie moemy oczekiwa, e stosujc te same me-
tody odchudzania, w kocu schudniemy. Oczywicie filozofia odchu-
dzania przez diety nie dopuszcza do tego twrcy diet wymylaj ich dzie-
sitki kadego roku. A my naiwnie wierzymy, e wanie ta kolejna moe
w kocu pomc.
You stupid woman! to wewntrzny gos w mojej gowie o barwie i to-
nie gosu Ren (bohatera serialu Allo Allo), ktry tak nonszalancko zwra-
ca si do swojej ony, przyapywany na zdradzie. Taki dialog wewntrz-
ny uruchamia si, gdy sama si api na zawierzaniu kolejnym specom od
upikszania, poprawiania, zmieniania i odchudzania, co oznacza, e moja
wysza inteligencja si ze mnie naigrawa. Twoja inteligencja i intuicja te
Ci czasem co podpowiadaj. Suchaj ich, gdy emocje i pragnienie utraty
kilogramw si wyciszaj.
Po dietach si tyje!
a take choruje, stresuje i zoci, a ostatecznie take traci sa-

mokontrol w odniesieniu do jedzenia.
Najskuteczniejszym sposobem, aby oduczy si stosowania diet, jest
uwiadomienie sobie wszystkich nastpstw torturowania swojego ciaa
i umysu oraz sabotowania naturalnych biologiczno-chemicznych potrzeb
organizmu. Naley oczywicie zastpi ten nawyk innym, lepszym, bardziej
skutecznym, ale o tym w kolejnych rozdziaach.
Skuteczno diet moecie oceni na bazie wasnych dowiadcze. Nasze
umysy hazardzistw lubi jednak naiwnie wierzy, e los si w kocu od-
mieni i efekt bdzie inny ni dotychczas.
Liczne badania2 wskazuj, e diety powoduj nie tylko spadek
nastroju, ale take utrat samokontroli, co w efekcie prowadzi
do objadania si i tycia. W trakcie stosowania diety wzrasta poziom hor-
2 Tame. W rozdziale 7. opisano badania dotyczce absorbowania poywienia po

okresach godwek, nawizujce do eksperymentw przeprowadzonych przez
A. Keysa i wsppracownikw w 1950 roku, przez Polivy i wsppracownikw
w 1994 roku, przez Warrnena i Coopera w 1988 roku.
monu stresu, kortyzol, a wwczas dostarczane kalorie s przeksztacane

w tuszcz. Organizm magazynuje tuszcz, bo tak nakazuje mzg, ktry nie
rozrnia tego, czy godzenie si wynika ze wiadomej decyzji, czy jest spo-
wodowane czynnikami zewntrznymi. Oczywicie taki stan rzeczy wywo-
uje lawin kolejnych zdarze, o ktrych jeszcze bdzie mowa.
Gdy przygoda z dietami ju raz si zacznie, moe wcign jak nieko-
czca si opowie bez happy endu. Ograniczenie jedzenia programuje mzg
na gromadzenie tuszczu. Odczucie godu powoduje frustracje, nakrca stres
prowadzcy czasem do zoci, apatii, agresji krtko mwic: do utraty
kontroli i braku harmonii. To prowadzi nierzadko do objadania si. Objada-
nie si z kolei rodzi wyrzuty sumienia i poczucie winy, czyli kolejne emocje
o tak zwanej niskiej energetyce. Poczucie winy ponownie wzmaga wewntrz-
n potrzeb szybkiego odchudzania, a zatem ograniczania sobie poywienia.
I ta spirala nakrca si w nieskoczono, dajc wci te same efekty, a co
wicej odbierajc poczucie wasnej wartoci i szczcie.
Czy taki scenariusz naprawd ma sens? To oczywicie pytanie retoryczne.
Skuteczne odchudzanie to zmiana stylu ycia, to zmiana nawykw i stra-
tegii ywieniowych, to silne ja i uzyskanie wewntrznej harmonii. Diety
dziaaj na ciao, nie biorc pod uwag umysu, ktry si buntuje. A prze-
cie nic w organizmie nie dzieje si bez udziau mzgu i procesw w nim
zachodzcych. Nie jestemy w stanie wpyn na umys, nie wsppracujc
z nim. Zacznijmy zatem od tego, od czego zacz powinna kada kobieta,
ktra marzy o piknej sylwetce: od akceptacji siebie i zaprzestania cigego
porwnywania si z innymi.
CHUDZI S Z JOWISZA,
GRUBI Z PLUTONA
Fakty i mity dotyczce grubych i chudych
Charakterystyczny tytu tego rozdziau jest nieco prowokujcy. Takie stwier-

dzenie tworzy podzia i przekonanie, e podobnie jak kobiety z Wenus i m-
czyni z Marsa, tak szczupli i grubi charakteryzuj si innymi cechami, ina-
czej zarzdzaj emocjami i by moe maj inny sposb mylenia.
W rzeczywistoci, jako autorki niniejszej ksiki, absolutnie nie godzimy
si z t tez. Wymyliymy taki tytu rozdziau, by lepiej wyglda marke-
tingowo, przyciga uwag i wzbudza ciekawo. Przecie zarwno szczupli,
jak i grubi osigaj w yciu sukcesy, s szczliwi, realizuj si zawodowo,
maj udane ycie osobiste. A postrzeganie swojego ciaa ostatecznie i tak
jest kwesti interpretacji i mona zawsze stwierdzi, e kochanego ciaa nig-
dy za wiele.
Z drugiej jednak strony jest kilka kwestii, ktre rni osoby z nadwag
od osb szczupych, i nie jest to tylko ilo spoywanego jedzenia i liczba
godzin powiconych aktywnoci fizycznej, cho te dwie wielkoci s wy-
padkowymi.
Oto kilka mitw i faktw dotyczcych stylu ycia, cech i zachowa osb
szczupych i osb majcych nadwag:
1. Za moj nadwag odpowiadaj geny
Jest to czciowo prawda, ale nie do koca. Jeli jedno z rodzicw ma
skonno do nadwagi, jest prawdopodobne w 40 procentach, e dziec-
ko take bdzie j miao. W przypadku obojga rodzicw majcych nad-
wag prawdopodobiestwo nadmiaru kilogramw u dziecka wzrasta
ju do 80 procent. Prawdopodobiestwo, e szczupli rodzice bd mieli

otye dziecko, jest ju bardzo niskie, bo wynosi zaledwie okoo 7 procent3.
Mona sobie jednak zada istotne pytanie: czy to na pewno tylko geny?
Dziecko przejmuje od rodzicw rwnie mnstwo nawykw ywienio-
wych, strategii radzenia sobie z problemami oraz sposobw rozwizy-
wania konfliktw, co te ma ogromny wpyw na ciao i na styl jedzenia.
Genw zmieni nie mona, ale wszystkie wymienione umiejtnoci
jak najbardziej. Dziedziczy si nie nadwag, a predyspozycje.
2. Chudnie si w stresie
Mit. Oczywicie istniej wyjtki, ale zasadniczo bodziec stresogenny,
o czym bya ju mowa, powoduje lawin reakcji fizjologicznych przekie-
rowujcych organizm na dziaania obronne lub unikowe. W tych mo-
mentach procesy trawienne zostaj zatrzymane na rzecz magazynowa-
nia energii niezbdnej do funkcjonowania. Poza tym kortyzol, hormon
stresu, sprzyja przyrostowi tkanki tuszczowej, szczeglnie wok pasa.
3. Diety odchudzaj
Owszem, diety powoduj spadek masy ciaa, ale nie daj gwarancji jej
utrzymania. Dieta jest stanem wytrcenia organizmu z jego stanu ho-
meostazy, na ktry reaguje gromadzeniem tkanki tuszczowej jako za-
bezpieczenia ciaa w sytuacji niesprzyjajcych okolicznoci. Dieta za-
zwyczaj wie si z eliminacj wielu cennych skadnikw, ktrych brak
organizm odczuwa. Z chwil zakoczenia etapu diety szybko upomina
si o brakujce mikroelementy i powracamy do poprzedniej wagi lub
wrcz o kilka kilogramw wikszej, bo na wszelki wypadek nagromadzi
sobie brakujcych skadnikw na nastpny raz.
Temat ten zosta szczegowo opisany w poprzednim rozdziale.
4. rodowisko sprzyja tyciu
Fakt. Jak rwnie prawd jest, e rodowisko sprzyja chudniciu. Wszyst-
ko zaley od nastawienia, decyzji i wzorcw zachowania, jakie przejmu-
jemy. Z jednej strony dzisiejszy wiat nadaje yciu taki pd, e czsto

skiego, Krakw 2011, badania opisane na stronie 153, przeprowadzone przez
Garna i innych w 1981 roku.
wybieramy fast foody i wysoko przetworzone produkty nie dlatego, e

nam smakuj, lecz dlatego, e s podane natychmiast i od razu gotowe
do spoycia. Tak jest atwo i szybko. Niestety popiech i taki rodzaj je-
dzenia sprzyja nadwadze. Po pracy przychodzimy do domu zmczeni
i siadamy przed telewizorem, eby odpocz. Nagle odnajdujemy pro-
gram, ktry nas bardzo zaciekawi i tak pochon, e nawet si nie spo-
strzeglimy, jak przy jego ogldaniu wykoczylimy lec na stole paczk
chipsw, popijajc col. W weekendy lubimy spotyka si z przyjacimi,
zaprasza ich na kolacje, wsplnie biesiadowa przy suto zastawionym
stole i przy alkoholu. Wszystkie te zachowania stanowi rdo zagro-
enia nadwag. Wystarczy jednak, e przejmiemy inny styl ycia i wy-
bierzemy restauracj dziaajc zgodnie z coraz bardziej rozpowszech-
nionym hasem promowania slow foodu, czyli jedzenia bez popiechu,
ze wiadomoci i z odpowiednio dobranymi skadnikami, albo wpro-
wadzimy zwyczaj chodzenia wsplnie ze znajomymi na siowni lub fit-
ness, a ju zmienimy biegun zagroenia nadwag.
5. Chudzi s szczliwi, grubi nieszczliwi
Mit. Prawdziwe poczucie szczcia nie zaley od liczby kilogramw, a od
cech osobowociowych i kontekstu psychospoecznego.
6. Grubi maj wiksze predyspozycje do popadania w naogi
Fakt. U osb majcych nadwag wystpuje wiksze prawdopodobie-
stwo pojawienia si naogu. Dotyczy to gwnie jedzenia, ale moe by
te zwizane z alkoholem, nikotyn i substancjami psychoaktywnymi.
7. Grubi maj niskie mniemanie o sobie i niskie poczucie
sprawstwa
W wielu przypadkach jest to prawda. Niskie poczucie wasnej wartoci
jest wsplnym mianownikiem wszystkich zaburze ywieniowych. Wpy-
wa ono take na to, e takie osoby oddaj odpowiedzialno za swj los,
sukcesy i poraki w rce innych. Przestaj wierzy w to, e sami maj
wpyw na swoje ycie.
8. Chudzi maj szybsz przemian materii
Badania potwierdziy, i hipoteza dotyczca tego, e otyli ludzie maj
nisze tempo przemiany materii ni osoby szczupe, nie ma potwierdzenia
w dowodach. Teoria nadwagi odwoujca si do wolnej przemiany ma-

terii moe by wyznawana przez wielu laikw, ale nie jest uwaana za
potwierdzon empirycznie4.
9. Chudzi maj lepiej
Nieprawda, bo z biologicznego i fizjologicznego punktu widzenia umiar-
kowana nadwaga jest korzystniejsza dla zdrowia ni niedowaga.
10. Grubi nie uprawiaj sportu
Mit. Czst przyczyn braku sukcesw w odchudzaniu jest wiksze spo-
ycie pokarmu po sporcie. Organizm po wysiku domaga si wikszej
iloci skadnikw mineralnych i glukozy utraconych podczas wicze
i dlatego po aktywnoci fizycznej czujemy si bardziej godni. W kontek-
cie odchudzania naley czy sport i ograniczenie spoycia pokarmu
po nim.
Ldowanie na Jowiszu,
czyli pierwsze kroki w odchudzaniu
Gdy przyjmiemy hipotez, e szczupli s z Jowisza, nasuwa si pytanie, jak

wyglda ycie na tej planecie. Co powoduje, e jej mieszkacy nie maj pro-
blemw z nadwag, duo wicz, jedz zdrowo, z sukcesem decyduj o tym,
kim chc by i jacy chc by, kieruj swoim losem, a nie los kieruje nimi?
Mieszkajc na wsplnej planecie Ziemi, ludzie tak bardzo si od siebie
rni, e czasem mona mie wraenie, i faktycznie pochodz z innych
planet.
Pewnego dnia, w 1976 roku, przysza na wiat dziewczynka. Okazao si,
e dziecko jest chore na hemimeli wad wrodzon polegajc na zaniku
koczyn. Lekarze musieli podj decyzj o amputacji obydwu ng, poniej
kolan. Dziewczynka zostaa nieodwracalnie kalek, zanim ukoczya pierw-
szy rok ycia.

skiego, Krakw 2011, eksperyment opisany na stronie 156, przeprowadzony przez
Garrowa i Webera w 1985 roku.
S ludzie, ktrzy potrafi w najwikszych swoich wadach i dysfunkcjach

dostrzec niebagatelne zasoby. Czowiek ostatecznie jest wypadkow wszyst-
kich decyzji, ktre w yciu podejmuje. Aimee Mullins dzi nie tylko nie jest
kalek, ale jest kobiet, ktr magazyn People umieci w pidziesitce
najpikniejszych ludzi wiata. Ma dwanacie par ng oraz sukcesy w spo-
rcie, na wybiegu i na ekranie. Aimee ze swoimi dwunastoma protezami sta-
a si rozpoznawaln i cenion biegaczk, modelk i aktork. W zalenoci
od rodzaju protez moe manipulowa swoim wzrostem w zakresie od 172
do 185 centymetrw. Niektre z jej protez znalazy si w muzeach.
Jeli narzekasz na grube uda czy ydki, zaczaby je bardziej docenia,
gdyby grozia Ci ich utrata?
Gdy zaczynasz projektowa negatywne obrazy swojej przyszoci, mwic
takie bdzie ycie, po latach bezwiednie przechodzisz do stwierdzenia ta-
kie jest ycie. Ludzie, ktrzy potrafi przeistacza swoje marzenia w realne
zdarzenia, nie s w czepku urodzeni, rzadko te jest to kwestia pienidzy
czy dobrego pochodzenia. Tak myl tylko ci, ktrzy szukaj wymwek.
Gdy masz problem z nadwag, s dwie sensowne drogi, by w
problem rozwiza: albo uczyni z nadwyki kilogramw atut
i na tej bazie budowa swj interesujcy wizerunek, albo doko-
na takiej zmiany wewntrznej, by skutecznie te kilogramy zgu-
bi raz na zawsze.
Adele, znana moda piosenkarka, ktra zachwyca miliony fanw na wie-
cie, nie ma problemw ze swoim wizerunkiem. Wyglda piknie, pontnie
i seksownie. Mimo nadmiaru kilogramw jest wyjtkowa jako artystka. Ist-
nieje prawdopodobiestwo, e gdyby schuda, wygldaaby podobnie jak
tysice innych piosenkarek, a by moe i jej glos nie byby tak silny i barw-
ny. Oprah Winfrey przez lata swojej kariery chuda i tya na przemian. Lu-
dzie szydzili i miali si z niej, e wiat jej sucha, ale nie jej wasne ciao.
Mimo wszystko jej waga nie miaa adnego istotnego wpywu na popular-
no. Miay natomiast wpyw inne rzeczy, a mianowicie jej emocje, wiary-
godno i szczero intencji, co z kolei miao odzwierciedlenie w ciele.
Warto cay czas, co dzie, zadawa sobie pytanie, z jakiej przy-
czyny jemy.
Z godu?
Z emocji?
Dla przyjemnoci?
Z braku czasu?
Z nadmiaru czasu?
Aby poczu si przyjemnie i bezpiecznie?
Z nudy?
Z przyzwyczajenia?
By speni oczekiwania innych?
Z poczucia stresu albo dyskomfortu?
By nie myle?
Mylenie, e schudnicie rozwie wszystkie problemy, jest

iluzj. Marz o tym jednak miliony kobiet na wiecie. Prawda jest nato-
miast taka, e aby straci na wadze, trzeba wyeliminowa czynniki powodu-
jce objadanie si i tycie. Nie chodzi tu na przykad o czekolad, lecz o emo-
cje, ktre za pomoc czekolady agodzisz lub wyzwalasz. Kolejna rzecz jest
taka, e najskuteczniej chudnie si wtedy, gdy odchudzanie jest celem po-
bocznym, a nie gwnym. Wyznaczasz sobie ekscytujce wyzwanie, na przy-
kad start w maratonie albo nauk jazdy na nartach, a utrata kilogramw
ma miejsce przy okazji.
Umys nienawidzi pustki, musi si czym w nieskoczono zajmowa,
musi myle, analizowa, koncentrowa si. Gdy nie ma nic wanego do
zrobienia, najczciej koncentracja kierowana jest na jedzenie.
BLOG BASI
POST DRUGI
Waciwie to sama nie wiem, czemu moja batalia o smuk figur przy-
bieraa tak karkoomn form, tak drastyczn i zgubn w skutkach No
tak, zapdziam si, wanie w tym rzecz, e nie zgubn w skutkach. No
czemu, czemu pomimo maminej wojskowej michy penej trawy i biaego
sera, pomimo travellingu po wiecie diet, jaki z uporem maniaka od lat
uprawiam, moje sadeko wci jest moje. Czuj si poszkodowana, zga-
szam reklamacj do Wielkiego Kreatora ludzkich istnie. Do jasnej cho-
lery, czy tam w grze byam skadana z felernych elementw? Czy kon-
struktor by zbyt rozkojarzony? Czy projektanci mojej osoby czynili swoj
robot przy trzecim ju kieliszku boskiej ambrozji? Na pewno jestem tu
na prb, wykorzystali na mnie jaki tani materia i chcieli sprawi, czy
nadaje si on na ziemsk eksploatacj. No tak, prawo rynku, ekonomia
zyskw i strat nie znaj granic, nawet tych niebiaskich. Codziennie jed-
nak musz si boryka z konsekwencjami tych boskich eksperymentw.
wietnie, jestem elastyczna, ale dlaczego tylko w jedn stron? Skoro ma-
teria si rozciga, to czemu nie moe si skurczy? To naprawd nie fair!
Wiecie co, Wy niebiascy wesokowie? Tak nie mona sobie z ludmi po-
czyna! Na ludziach nie robi si eksperymentw! Nie macie tam na grze
jakich zasad etyki zawodowej czy co takiego? To ja musz z tym bu-
blem, z tym defektem, jaki mam poniej gowy a do czubkw palcw, no-
si si przez nastpne 60 lat. Akurat wiem, e dokadnie 60, bo na ostat-
niej wizycie u wrki Gizelli tak wanie od niej wiadomo otrzymaam.
Co prawda ilekro do niej chodz, prbuj wymusi na niej mj obraz
z przyszoci w kontekcie wagi, obraz szczupej Basi, ale jako za kadym
razem przy tym temacie wrce akurat kula si psuje, obraz zamazuje,
jakie zakcenia na falach ezoteryki si pojawiaj. Natomiast zawsze do-

staj na odchodne jak dobr informacj, na przykad e mama przyje-
dzie tylko na 3 dni, a nie na 14, jak zapowiadaa, e w tym roku spadnie
cena pieczywa, e Greenpeace uratuje gincy gatunek trznadla ortolana
i e ja przeyj jeszcze 60 lat wanie. Mdra z niej kobieta i piecze pysz-
ne ciasteczka z domieszk dziwnej przyprawy, ktrej nazwy nie chce mi
zdradzi za adne skarby. Zjadam za kadym razem po trzy, bo lubi t
liczb, no i te ciasteczka rzecz jasna.
Wracajc do mojego ciaa i bezowocnych prb zmiany jego proporcji.
Nie lubi go. Czuj, e umys nie chce wsppracowa z ciaem, e psyche
i soma popady w konflikt skutkujcy moim fatalnym wygldem i samo-
poczuciem. Niech no pomyl, ile to ja ju diet wyprbowaam Hmm
Atkins, Ducan, South Beach, kapuciana Kwaniewskiego, ksiycowa,
szwedzka, Andersona I co? I nic. Za kadym razem po zakoczonej diecie
mj organizm zachowywa si jak niedwied obudzony ze snu zimowego:
je, je, je!!! I nawet nie chodzi o to, e ja si objadaam jak szalona, nie,
wypraszam sobie, jestem dam, ale po prostu wszystko, co zjadam, od-
kadao si w postaci tuszczyku mojego tradycyjnego zza pasa si umie-
chajcego, ochoczo wychylajcego si zza burty spodniowego kraca. Do
momentu osignicia wagi sprzed diety czuam cigy gd. Czuam, wic
go zaspokajaam. Syszaam, e czowiek powinien zaspokaja swoje po-
pdy, bo inaczej zbzikuje, a ja dbam o to, by jak najduej przy zdrowych
zmysach pozosta. Kiedy jednak jadam, czuam, e narasta we mnie fru-
stracja i al do siebie samej, e zaprzepaszczam ten trud, jaki woyam
w przebrnicie przez bezsmakowy etap diety. Nie jadam czuam si
le, bo godna, bo zmczona, bo bez si i bez energii. Jadam czuam si
le, bo byo mi ciko na odku, miaam wyrzuty sumienia i pretensj
do siebie o saby charakter i miak osobowo czowieka meduzy. Prawd
powiedziawszy, czuj si ju tym zmczona, a jednoczenie nie mam po-
mysu, jak wybrn z tego zamknitego koa wiecznego niezadowolenia
i rozczarowania wasn osob. Musz ten pomys znale, znajd go na
pewno, moe nie teraz, bo za chwil jestem umwiona z Piotrem na kola-
cj (och, jak on obdnie przyrzdza kaczk po seczuasku), ale moe
jutro. Tak! Od jutra zaczynam szuka!
PIERWSZY KROK
SKUTECZNEGO
ODCHUDZANIA:
POCZUCIE WASNEJ
WARTOCI
Dalekie od ideaw, wci pozostajemy anioami

Paradoksalnie, aby co zmieni, trzeba to co najpierw zaakceptowa. Umie-
jtno dokonywania w sobie skutecznych zmian zaczyna si od zbudowania
zdrowego poczucia wasnej wartoci, pokochania siebie, wewntrznego przy-
tulenia oraz penej komunikacji ze swoj wiadomoci i niewiadomoci.
Anio
Dawno, dawno temu we Woszech w czasach Odrodzenia do pracujcego
w pocie czoa rzebiarza podchodzi chopiec. Zaciekawiony tym, co robi
rzebiarz, zagaduje go, pytajc, co planuje stworzy. Rzebiarz odpowiada,
e on nie tworzy, a tylko prbuje uwolni z kamienia uwizionego tam anio-
a. Efekt Michaa Anioa to wydobycie z drugiej osoby caoci jej potencjau,
doskonaego ja, to pomoc w odrzuceniu ogranicze, barier, to przeprowa-
dzenie na jasn stron ycia.
W kadej relacji, niezalenie od jej charakteru, moemy by czyim rze-
biarzem, kreatorem nie tworzcym na nowo, ale wydobywajcym to, co
najpikniejsze w drugiej osobie. Moemy pomc ujawnia w niej to, co zgod-
ne z predyspozycjami, osobowoci, energetyk, czynic t osob woln od
ogranicze, a jednoczenie pewn wasnej siy i wyjtkowoci.
My, jako autorki tej ksiki, wierzymy, e moemy wej na taki poziom
relacji ze wszystkimi Czytelniczkami, a zarazem z kad osobno, aby kolej-
nymi rozdziaami odupywa niepotrzebn i cic skorup przykrywaj-
c piknego i doskonaego anioa, ktrym niewtpliwie jeste. Pomoe nam
Twoja wiadomo tego, e doskonao to akceptacja wszystkich swoich
niedoskonaoci tylko wtedy anio zbudzi si ze snu.
Historia o Angliku
Stajc przed lustrem, przygldajc si swojemu zbyt odstajcemu brzuchowi,

udom naznaczonym cellulitem, obwisym poladkom, popadamy w zadum
nad swoj niedoskonaoci. Jestemy z siebie niezadowolone, pragniemy
odmieni swoje ciao. Upatrujemy w nim gwnego rda frustracji, nie-
chci do siebie, niezadowolenia i poczucia niespenienia. Fantazjujemy, jak
by to byo wspaniale, gdybymy byy szczupe i atrakcyjne fizycznie. Ww-
czas nasz wiat by si zmieni, nabra barw, sensu, celowoci. Czujemy, e
nasza fizyczno stoi nam na przeszkodzie w realizacji planw i marze.
W kocu kto nie chce by idealny?
Podobne marzenie mia pewien mczyzna w Anglii. Na pierwszy rzut
oka jego ycie byo spenione. Mia on, dobr prac, by osob o ekstra-
wertycznym usposobieniu, zawsze wesoy, pomocny, czerpa z ycia peny-
mi garciami. Mona by powiedzie, e mia idealne ycie, jednak z jednym
wyjtkiem: by niewidomy. Wzrok straci w okresie niemowlcym na skutek
infekcji po szczepionce przeciw ospie. Przez dugi czas boryka si z cik
chorob oczu, dlatego waciwie cay okres dziecistwa oczy mia zasoni-
te bandaem. Pniej si okazao, e jest praktycznie niewidomy. Pomimo
swojej uomnoci odnalaz si w yciu, osign nawet do pewnego stopnia
niezaleno. Pozna na tyle dzielnic, w ktrej mieszka, e przemieszcza
si bez problemu, nie uywajc laski. By w stanie nawet jedzi na rowerze,
trzymajc si jedn rk barku kolegi. W wieku 52 lat stan przed szans,
ktrej nie mg zmarnowa: operacja oczu. Okazao si, e jego wada wzro-
ku kwalifikuje si do zabiegu przeszczepienia rogwki. Mczyzna mia
szans odzyska wzrok. Przeprowadzenia operacji podj si najznakomit-
szy w tamtym okresie specjalista i oczywicie zakoczya si ona sukcesem.
Niewidomy powoli wchodzi w zupenie nieznany mu wiat koloru, ruchu,
PIERWSZY KROK SKUTECZNEGO ODCHUDZANIA: POCZUCIE WASNEJ WARTOCI 39
ksztatu wiat wizualny. Do tej pory jego obraz rzeczywistoci opiera si

gwnie na dotyku, zapachu i wyobraeniach powstaych na bazie opowie-
ci bliskich. Teraz tego wszystkiego mg dowiadczy zupenie nowym
zmysem wzrokiem. C za rado, euforia! On widzi, rozpoznaje, spo-
strzega! By inwalid, a sta si w peni sprawnym czonkiem spoeczestwa.
Teraz jego ycie bdzie ju naprawd idealne, nareszcie to, co kiedy byo
dla niego niedostpne, bdzie na wycignicie rki. To cud, ten czowiek
powinien by najszczliwszy na wiecie. To dlaczego tak si nie stao? M-
czyzna z dnia na dzie, z tygodnia na tydzie, z miesica na miesic stawa
si coraz smutniejszy. To, co zobaczy, okazao si bowiem bardzo dalekie
od tego, co sobie wyobraa. Kolory go raziy, ksztaty wprawiay w zdener-
wowanie, ludzie si nie podobali. Mia ogromne problemy z odnalezieniem
trjwymiarowoci rzeczywistoci, zatraci paradoksalnie sprawno w po-
ruszaniu si, zacz si przewraca, potyka, zaczepia o przedmioty. Nic
z tego, co widzia, nie sprawiao mu radoci, nawet kobiety w jego wyobra-
ni byy pikniejszymi istotami od tych, ktre zobaczy. Popad w depresj.
Z czowieka wesoego, otwartego i towarzyskiego sta si przygnbiony,
wycofany, smutny. Dwa lata po operacji zmar, pozostawiajc wiat barw
i obrazw, ktre go tak rozczaroway.
Wrmy do swojego odbicia w lustrze. Spjrzmy raz jeszcze. Zastanw-
my si, czy to, co widzimy, wystarczy, by okreli siebie. Czy definiuje nas
tylko fizyczno? A co z naszym umysem, intelektem, zainteresowaniami,
poczuciem humoru, czyli tym wszystkim, co czyni nas atrakcyjnymi? Jakby
tak pomyle, to ta fizyczno jest na ostatnim miejscu. A jeli osigniemy
zamierzony cel, pozbdziemy si nadwagi i cellulitu, ujdrnimy poladki,
biust i usta i stwierdzimy, e nowa wersja nam nie odpowiada? A jeli si
okae, e nie bdziemy si z ni dobrze czuy, e to, co byo wczeniej, pa-
sowao do naszego charakteru, byo jego dopenieniem? A jeli nie odnaj-
dziemy siebie w sobie?
Idea najwiksza przeszkoda w akceptacji siebie

Ideay sigaj bruku. A eby ucili ow tez: ideay zawsze sigaj bruku.
Poczucie wasnej wartoci ucieka w mgnieniu oka, gdy wpadamy w puap-
k porwna. Jak nie porwnywa, skoro prasa, telewizja, radio i wasne
przekonania atakuj nasz umys obrazami, ktre staj si niedocignionym

wzorem do naladowania, a raczej do wygldania?
Mamy wiadomo, e panie z okadek czasopism Twj Styl, Cosmo-
politan Shape, Claudia, Elle, Diana, Sabrina i tysicy innych ko-
lorowych magazynw przedstawiajcych kalejdoskop piknych, szczupych
i wrcz idealnych gwiazd i modelek s w stanie wpyn na obnienie po-
czucia wasnej wartoci. Dzieje si to za kadym razem, gdy bardziej wia-
domie patrzymy na obraz nieskazitelnego wizerunku innej kobiety. Ego
zawsze wszystko bierze do siebie. Porwnuje, analizuje, wpdza w poczu-
cie dyskomfortu, a ostatecznie take w poczucie wstydu i winy, bo nie je-
stem taka, jaka powinnam by. Wane pytanie: czy faktycznie powinna?
Kobietom narzuca si wrcz obowizek dopasowania si do idealnego
wzorca. Gdy mamy takie przekonanie, stajemy si doskonaymi wrcz od-
biorczyniami produktw i usug kosmetycznych i dietetycznych. Jestemy
idealnymi zakupoholiczkami uzaleniajcymi poczucie wasnej wartoci od
wysokoci kwoty wydanej na kosmetyki i wizyty w salonach urody.
Modelki maj o poow mniej tkanki tuszczowej ni przecitna ko-
bieta. Paradoksalnie zaczynamy wierzy, e im nisza waga, tym wysza
warto czowieka.
Jeden z eksperymentw5 pokazuje, jak ogromny wpyw ma ogldanie
idealnych modelek, kiedy niewiadomie zaczynamy si porwnywa. Jed-
na grupa kobiet w przedmiotowym badaniu ogldaa zdjcia bardzo szczu-
pych modelek, druga grupa patrzya na fotografie modelek o przecitnej
masie ciaa, a trzecia grupa dostaa zdjcia domw i samochodw. Panie
z pierwszej grupy byy znacznie bardziej zestresowane i niezadowolone ze
swojego wygldu ni pozostae uczestniczki eksperymentu.
Podczas licznych coachingw i pracy z klientkami zauwayam, i naiwna
wiara w to, e istniej ideay, do ktrych naley si upodabnia, wpdza
w najwiksze frustracje i najszybciej odbiera wiar w siebie i szacunek do
siebie samej. Powstaj wwczas przekonania o wasnej bezsilnoci i nast-
puje rezygnacja z podejmowania jakichkolwiek wyzwa.
5 Badanie przeprowadzone przez Lis M. Groesz, opisane w artykule The effect of

experimental presentation of thin media images on body satisfaction: A meta-
analytic review, Lisa Groesz, 2001, opisane przez Dorot Krzemionk w artyku-
le Odwa si y, Charaktery, nr 6, 2011.
Nie moemy by takie jak kto inny. Moemy tylko pracowa ze sob
i nad sob, stajc si lepsz wersj siebie. Nigdy nie staniemy si wersj ko-
go, kim nie jestemy. Wwczas moemy by tylko kopi. A nawet idealna
kopia nigdy nie bdzie tak dobra jak prawdziwe ja.
Jeli jeste podobna do wikszoci ludzi, to czsto zajmujesz skrajnie
krytyczne stanowisko wobec wasnego wygldu zewntrznego i wikszoci
swoich cech. Niestety prawie niemoliwa jest wysoka samoocena, jeli czu-
jemy si nieatrakcyjni fizycznie. Badania wykazuj, e stosunek do wasnej
fizycznoci jest czynnikiem numer jeden w oglnym poczuciu wasnej war-
toci. Jak ju wspomniaam, prby spenienia nierealistycznych standar-
dw mog doprowadzi do problemw z wizerunkiem wasnego ciaa. Wiele
kobiet postrzega swoj fizyczno w znieksztacony sposb. Krtko mwic,
patrzc w lustro, widz swoje ciao gorszym, ni jest ono naprawd.
Wiele kobiet zbyt krytycznie do siebie podchodzi i jest przewraliwio-
nych na punkcie swojego wygldu. Nie pomaga to w uzyskaniu wewntrz-
nej harmonii, rodzi natomiast stres i frustracj, ktre prowadz do braku
akceptacji.
Poniej znajdziesz krtki test sprawdzajcy, czy masz prawi-
dowy czy zaburzony obraz wasnego ciaa i jaki jest Twj poziom
samokrytycyzmu.
Czy rezygnujesz czasem z wyj na imprezy, spotkania, zajcia
z uwagi na poczucie nieatrakcyjnoci?
Czy czsto mylisz o swoim wygldzie zewntrznym i si nim
przejmujesz?
Czy jaka wada ogranicza Twoje ycie towarzyskie lub seksualne?
Czy nie znosisz swojego wygldu, mimo e inni mwi, i wygldasz
normalnie/adnie?
Czy miewasz krytyczne dialogi wewntrzne i mwisz do siebie
w mylach: jestem do niczego, jestem brzydka, wygldam
tragicznie?
Czy mylisz o swoim wygldzie wicej ni godzin dziennie?
Czy sdzisz, e ludzie patrz na ciebie krytycznie?
Czy duo czasu spdzasz przed lustrem?
Jeli na wszystkie lub wikszo pyta odpowiedziaa tak, to jeste

wyjtkowo krytyczna wobec siebie. Moe by tak, e po pierwsze, Twoje
oczekiwania wzgldem siebie s nierealne i nieosigalne, a po drugie, je-
ste przewraliwiona na punkcie swojego wygldu. Taki stan rzeczy zawsze
bdzie wywoywa brak wewntrznego spokoju i spjnoci, co spowoduje,
e jakakolwiek zmiana bdzie niemoliwa do zrealizowania.
Dlaczego akceptacja siebie i swojego ciaa

jest mi potrzebna do skutecznego odchudzania?
Moesz myle, e jeli zaakceptujesz swj wygld, nadwag, cellulit, ww-

czas nie bdziesz ju chciaa zmieni swojego ciaa, ale nie jest to prawda.
Okazuje si, e problem z poczuciem wasnej wartoci i akceptacj sie-
bie to wsplny mianownik wszelkich problemw zwizanych z ywieniem.
Nie tylko z objadaniem si, ale te z bulimi i anoreksj.
Akceptacja stanu rzeczy, sytuacji i siebie jest potrzebna, by t rzecz, sy-
tuacj i siebie zmieni szybciej i skuteczniej. Akceptacja polega na tym, e
godzimy si z tym, co jest. Nie oznacza to jednak, e godzc si, zaprzesta-
jemy prb zmiany, pjcia dalej, w innym kierunku, dziaania bd zanie-
chania. Akceptacja jest potrzebna, tworzy bowiem specyficzne uczucie we-
wntrznej harmonii, spokoju i wolnoci. Dziki temu mamy wicej energii
do zmian, bardziej wiadomie podejmujemy decyzje i jestemy bardziej zdy-
scyplinowane. Akceptacja to przyjcie rzeczywistoci tak, jaka ona jest. To
przynosi w naturalny sposb szczcie, a wic lek na wszystkie dolegliwoci.
Brak akceptacji to sprzeciw wobec aktualnej sytuacji, to walka z ota-
czajc rzeczywistoci i ze sob. Prowadzi do puapek emocjonalnych.
Podejmujemy wwczas decyzje na bazie odczuwanych emocji, najczciej
frustracji i stresu. Dokonanie zmian w takim stanie nie jest ani skuteczne,
ani przyjemne. Brak akceptacji siebie to brak porozumienia z wasnym
umysem i ciaem. To w pewnym sensie wyparcie si siebie i brak spjnego
kontaktu ze swoim wewntrznym wiatem. Jak moesz zmieni cokolwiek
w wiecie zewntrznym, skoro nie masz kontaktu i porozumienia ze wia-
tem wewntrznym? Nie jest to moliwe. Polub siebie i szanuj swj pikny
umys i swoje pikne ciao. W przeciwnym razie nie bdziesz w stanie wy-
wiera na nie adnego wpywu. Ciao i umys bd si buntowa, e podej-

mujesz decyzje i prbujesz zadziaa bez ich zgody, bez ich udziau. Takie
dziaanie nie ma najmniejszego sensu.
Gdy zaakceptuj, e popeniam bdy, bd ich popenia mniej. Gdy
dam sobie przyzwolenie na lenistwo, lepiej zaczn gospodarowa czasem.
Gdy pozwol sobie na to, by nie kontrolowa wszystkiego cay czas, wszyst-
ko bdzie pod kontrol.
Akceptacja ma ogromn moc. Jest pocztkiem wewntrznej harmonii.
Akceptacja stwarza wicej moliwoci wiadomych wyborw. Utrata kon-
troli nad jedzeniem i czste objadanie si wynika midzy innymi z braku
akceptacji siebie lub sytuacji.
Oto kilka wanych rzeczy, ktre musisz wiedzie na temat ak-
ceptacji siebie i budowania poczucia wasnej wartoci w kontek-
cie odchudzania:
Poczucie wasnej wartoci i akceptacja siebie pozwol Ci znacznie
szybciej i skuteczniej gubi zbdne kilogramy, poniewa osoby pewne
siebie i cenice siebie czciej i atwiej odnosz sukcesy w kadej
dziedzinie ycia.
Twoje zdanie o sobie powstaje ju w okresie dziecistwa. Budujesz
je na podstawie tego, co syszysz od rodzicw, opiekunw, nauczycieli.
W dorosym yciu weryfikujesz je na podstawie zdania i opinii
znajomych, partnera, wsppracownikw, szefa. Musisz wiedzie,
e to, za kogo si uwaasz, ma bezporedni wpyw take na Twj
wygld. Osoby pewne swojej wyjtkowoci i atrakcyjnoci nie maj
problemu z pokazywaniem tego na zewntrz, a ich umys i ciao
podaj za tym przekonaniem.
Na bazie obserwowanych reakcji rodzicw na Twoje zachowanie
uczysz si, jakie zachowania s podane, a jakie nie. W dorosym
yciu niewiadomie powielasz te wzorce, cho mog one by ju
nieprzydatne i nieekologiczne. Powielamy zatem nie tylko nawyki,
take ywieniowe, ale i strategie budowania wasnej wartoci. Im
wicej mam, tym wicej znacz. Im mniej wa, tym atrakcyjniejsza
jestem to nieprawdziwe i ograniczajce przekonania prowadzce
do frustracji i niedowartociowania.
Rodzice popeniaj bardzo duo bdw wychowawczych. Cho maj

dobre intencje, czsto buduj we wasnych dzieciach niskie poczucie
wartoci i nawyk porwnywania si.
Dziecko nie potrafi oddzieli rodzica od przekonania. Mio do
rodzica warunkuje przyjcie jego przekonania jako oczywistego
faktu (internalizacja).
Wielu rodzicw traktuje dzieci jak przeduenie siebie, nie indywidualne
jednostki. Rodzice bardzo czsto wymagaj od dzieci realizacji swoich
wasnych niezaspokojonych ambicji. Gdy dorastajce dziecko nie
spenia oczekiwa rodzicw, nie do, e czuje si winne, to dodatkowo
moe traci poczucie wasnej wartoci.
W wielu domach nie ma zwyczaju rozmawiania o emocjach, gdy uwaa
si, e to objaw saboci. Tak naprawd jest odwrotnie. Ukrywanie
emocji oraz brak umiejtnoci rozmawiania o nich i zarzdzania nimi
prowadzi do ich wypierania lub braku akceptacji. To z kolei moe
prowadzi do szukania substytutw w postaci alkoholu, narkotykw,
niezdrowego jedzenia.
Przekonania na temat wiata i siebie nierzadko s ograniczajce
i hamuj potencja czowieka. Przekonania najatwiej zmienia przez
nowe dowiadczenia, wwczas ewoluuje take tosamo.
Pena akceptacja siebie to zrozumienie, e kada cecha, ktr posiadasz,
moe by zarwno zalet, jak i wad. Zaley to od kontekstu.
Niemiao moe by skromnoci. Nadwaga moe by seksowna.
Maomwno moe by zotem.
Pierwszym krokiem do budowania akceptacji siebie i poczucia wasnej

wartoci jest uwiadomienie sobie dwch bardzo wanych rzeczy.
Pierwsza z nich to wiadomo, e kady czowiek jest wartoci sam
w sobie. Mio do siebie jest wartoci. Warto ludzka nie ma nic wspl-
nego z zewntrznymi czynnikami. Pienidze, wygld, wizerunek mog
zwiksza warto spoeczn, ale nie warto czowieczestwa. Tam, gdzie
jest koncentracja na zewntrznych czynnikach, na im wicej, tym lepiej,
tam nie ma wewntrznego spokoju. Jest chaos, bo mamy nieskoczone, nie-
zaspokojone pragnienie peni. Tymczasem my jestemy peni. Prbuje-
my j budowa w wiecie zewntrznym, tymczasem musi ono najpierw by

uwiadomione wewntrz. Jeli uwiadomicie sobie peni, jedzenie prze-
stanie by rodkiem do wypeniania emocjonalnej pustki.
Druga rzecz to zdanie sobie sprawy z tego, e problemy wikszoci ludzi
wynikaj z ignorowania wasnej wyjtkowoci. Paradoks polega na tym, e
budujemy zdanie o sobie na podstawie opinii innych, ale inni buduj j na
podstawie naszego zdania o sobie. atwiej samemu zmieni zdanie o sobie,
ni czeka, a zmieni je o nas inni. Dokadnie to, co mylicie o sobie sa-
me, bdzie myle o Was otoczenie. Nie ma wic sensu czeka na dobre so-
wo, pochwa czy komplement z zewntrz. Zacznijcie je dawa sobie same,
a usyszycie je z ust innych.
Poczucie wasnej wartoci w praktyce

wiczenia
wiczenie nr 1: Praca na zasobach
1. Wracajc wspomnieniami do dziecistwa, wypisz sytuacje oraz

zachowania rodzicw lub opiekunw i ich sowa i opinie, ktre mogy
wpyn na Twoje postrzeganie siebie, akceptacj siebie, poczucie
wasnej wartoci.
2. Jeli niektre z nich byy negatywne i wywoyway w Tobie negatywny
obraz siebie, wypisz, jakie pozytywne intencje mogli mie rodzice/
opiekunowie/nauczyciele, wyraajc takie wanie opinie. Mogy one
nie mie nic wsplnego z rzeczywistoci, lecz suy zmotywowaniu
Ci na przykad do nauki, do uprawiania sportu, do tego, by bya
lepsza ni dziecko ssiadw (rodzice niestety buduj czasem poczucie
wasnej wartoci na podstawie sukcesw dziecka).
3. Wypisz cechy, ktre u siebie cenisz.
4. Wypisz cechy, ktrych u siebie nie lubisz, a nastpnie znajd konteksty
i sytuacje, w ktrych s one przydatne. Zastanw si, jak te cechy
moesz wykorzysta na swoj korzy, co moesz zrobi, by nada
im inny sens.
wiczenie nr 2: Z czego jeste dumna?
Codziennie rano przez tydzie wypowiadaj na gos pi swoich cech i za-

chowa, ktre napawaj Ci dum.
Moemy by dumne, gdy robimy rzeczy,

ktre czyni nas dumne.
Karen Horney
Docz do tego inne stwierdzenia, ktre bd budoway wiadomo war-

toci i poczucie wyjtkowoci, a mianowicie:
Mam szczcie, bo
Jestem wdziczna za to, e
Lubi ludzi za to, e
Czekam z niecierpliwoci na kolejny dzie, bo
Jestem silna, bo
Jestem wraliwa, bo
Sens moim dziaaniom i przedsiwziciom nadaje wiadomo, e
NAWYKI,
KTRE DECYDUJ
O TWOJEJ WADZE
Najpierw tworzymy nasze nawyki, potem one tworz nas.

Charles C. Noble
Zapaa si na tym, e gdy podjechaa oczekiwana takswka, obgryzaa pa-

znokcie. Od kiedy udao jej si rzuci palenie, robia to coraz czciej. Cza-
sem obgryzaa swoje policzki od wewntrznej strony. To zupenie tak, jakby
chciaa ugry ks swojego ycia, ale nie potrafia, wic dawaa sobie upust,
skubic zbami naskrek w jamie ustnej. Korzystaa z takswek, cho ewi-
dentnie nie byo j na to sta. Zawsze brakowao jej do koca miesica i zaw-
sze, ale to zawsze, poyczaa albo od matki, albo od swojej najlepszej przy-
jaciki kilka stwek. Wszystko to przez ciuchy i imprezy. Jadc takswk,
policzya, e mogaby zaoszczdzi jakie 1200 zotych miesicznie, gdyby
nie zwyczaj, a waciwie ju nawyk, wychodzenia na wdk z Julk i ciuchy
kupowane w Zarze, szczeglnie gdy czua, e ma totalny doek. A totalny
doek trafia jej si niemal w kady czwartek, jak gdyby by zaprogramowa-
ny przez jej mzg. To wszystko bya wina wszechogarniajcego zmczenia
pod koniec tygodnia, tym wikszego, im wiksz miaa wiadomo cze-
kajcej j pracy przy materiaach na studia. Zajcia miaa trzy razy w mie-
sicu, wic trzy czwartki i trzy pitki w miesicu miaa zrujnowane. le si
wtedy czua, duo jada i duo kasy wydawaa na popraw nastroju. Gdy
takswkarz dojecha pod znienawidzon uczelni, zapacia mu, obiecujc
sobie, e to bdzie ostatni raz, kiedy paci zotwie. Wysiada z takswki
z przekonaniem, e nawyki trzeba zmienia powoli
Naukowcy dowodz, e prawie 90 procent naszego ycia to na-

wyki. To zachowania, ktre wykonujemy automatycznie, nie zastanawia-
jc si wcale nad nimi. Nawyki mog by korzystne, ale do nawykw mog
nalee te takie zjawiska, jak spnianie si do pracy, wyadowywanie zo-
ci na partnerze lub dzieciach, podjadanie, gdy tylko ma si dostp do je-
dzenia, wydawanie wicej pienidzy ni si zarabia, jedzenie fast foodw,
wielogodzinne rozmowy przez telefon i tak dalej.
Problem pojawia si wtedy, gdy nawyki powoduj u nas zacho-
wania, nad ktrymi tracimy kontrol, ktre zdominoway nasz
umys. W przypadku na przykad jedzenia kompulsywnego, anoreksji i bu-
limii sporadyczne odchudzanie przeksztaca si w nieustanne bycie na die-
cie, ktre przejmuje kontrol nad caym naszym yciem.
Jeli nie moesz obej si bez niektrych nawykw, odczuwasz wewntrz-
ny przymus, by si im podda, i dana czynno bardzo zaprzta Twoje myli,
to moe si okaza, e nawyk sta si obsesj, kompulsj lub uzalenieniem.
Obsesja to natrtne i uporczywe przeywanie pewnych myli. Kompulsja to
przymusowe robienie czego raz po raz, bez zrozumienia przyczyn takiego
dziaania. Uzalenienie natomiast to ju fizyczna bd psychiczna zaleno
od rzeczy lub czynnoci, ktrej towarzyszy nieodparte pragnienie.
Zaskakujcy efekt zmiany nawykw Lissy

W ksice Sia nawyku Charles Duhigg6 opisuje badany przez naukowcw
przypadek kobiety, Lissy Allen, ktra skutecznie zrzucia 30 kilogramw,
przebiega maraton, wysza z dugw, kupia dom i staa si kobiet sukcesu.
Naukowcy, patrzc na Liss, nie mogli wyj z podziwu, jak bardzo czo-
wiek moe zmieni styl ycia i wygld. Siedzca przed nimi kobieta wygl-
daa o 10 lat modziej ni jej podobizna sprzed lat znajdujca si w aktach
sprawy. Lissy Allen ju jako nastolatka zacza pi i pali. W dorosym y-
ciu przeya depresj zwizan ze swoim rozwodem. Zdradzajcy m sam
odszed, a Lissa, nie mogc przey straty, w desperacji jedzia pod dom
jego nowej partnerki, ledzia j, a take obrzucaa obelgami i grobami.
Po tygodniach depresji postanowia wybra pienidze z karty kredytowej
6 Charles Duhigg, Sia nawyku, Dom Wydawniczy PWN, Warszawa 2013.

i pojecha na wycieczk do Kairu. Tam te podja decyzj o wielkim wy-

zwaniu, do ktrego dopiero miaa si przygotowa, a mianowicie do wielo-
tygodniowej ekspedycji wraz z innymi miakami przez pustyni. Od tego
wyjazdu wszystko si zmienio.
Naukowcy badajcy zmiany neurologiczne w mzgu Lissy skupili si
na tym, co mogo spowodowa zmian, ktra pocigna za sob lawin jej
pniejszych niezwykych zachowa. Stwierdzili, e wyeliminowanie pierw-
szego nawyku spowodowao, e znikay kolejne. Pierwszym nawykiem by-
o palenie. Lissa, siedzc w pokoju hotelowym w Kairze, kiedy jeszcze nie
okrelia swojej przyszoci, przez roztargnienie podpalia dugopis zamiast
papierosa. Swd plastiku wyrwa j z letargu. To wtedy postanowia rzuci
ten nawyk definitywnie.
Trzy razy czytaam histori Lissy Allen i jej spektakularnego zrzucenia
30 kilogramw. Mam swoj wasn opini na temat tak ogromnych trans-
formacji, gdy zmianie ulegaj nie tylko zachowania, ale rwnie osobowo
i styl ycia. Zmianie nawykw musi te towarzyszy ekscytujce wyzwanie.
I miaa, pocigajca wizja siebie po wprowadzeniu zmian. Wrcimy jeszcze
do tej tezy w kolejnych rozdziaach. Przyjrzyjmy si teraz troch lepiej me-
chanizmom, ktre uruchamiaj nawyki.
Krtka historia nawyku

Jestem sportowcem. Moj pasj jest pywanie i bieganie. Od lat codziennie
uprawiam albo jedno, albo drugie. Co dzie ten sam basen, ten sam las.
Mog miao powiedzie, e sport jest moim nawykiem. S jednak wyjtki,
kiedy nie mam ochoty na te aktywnoci lub przynajmniej nie tak bardzo
mam ochot jak zwykle. To mianowicie okresy mojego urlopu lub wyjazdy
subowe czy rodzinne. Wwczas zmienia si otoczenie, ogranicza dostp
do miejsc, gdzie mogabym realizowa swoje sportowe zachcianki. Co si
wtedy dzieje z moim duchem zawodnika? Czyby spadaa mi wwczas mo-
tywacja? A co z moj samodyscyplin?
Kady z biegiem lat nabywa i zwiksza repertuar czynnoci stanowicych
jego nawyki. Na pierwszy rzut oka wydaje si, e te zachowania poddaj si
penej kontroli i wynikaj ze wiadomych potrzeb i wyborw. Okazuje si
jednak, e nie jest to takie proste. Nawyk jest zwizkiem asocjacyjnym midzy
bodcem warunkowym a reakcj, przy wspudziale wzmocnienia, jakim

jest nagroda. Owym bodcem warunkowym jest kontekst, sytuacja czy oko-
licznoci, stanowice sygna do wykonania dziaania, po ktrym oczekuje-
my nagrody. Mwic prosto: od lat pywam, chodz na ten sam basen i on
stanowi kontekst warunkujcy moj ch przepynicia dwch kilometrw
i pobicia mojego rekordu czasu. Nagrod bdzie satysfakcja i wyrzut en-
dorfin, czyli hormonw szczcia, gwarantujcych, e przez nastpne kilka
godzin umiech nie zniknie mi z buzi, a poziom samooceny znacznie wzro-
nie. Gdy wyjedam w inne miejsce, kontekst, czyli basen, ginie, zatem
nie pojawia si reakcja, czyli ch pywania.
Nawyk jest wytwarzany w procesie nauki na bazie warunkowania kla-
sycznego i instrumentalnego.
Warunkowanie klasyczne opisa jako pierwszy I.P. Pawow. Podczas
eksperymentu zaobserwowa, e gdy przed karmieniem psa wprowadzi
dwik dzwonka, to po kilku prbach sam dwik wywoywa u psa lino-
tok. Okazao si, e pierwotnie neutralny bodziec moe si sta sygnaem
do zaistnienia reakcji. Zanim zaczam pywa, baseny nie przycigay mo-
jej uwagi tak bardzo, byy zwykymi obiektami sportowymi, niewywouj-
cymi u mnie adnej reakcji. Odkd pywam, widok basenu zawsze budzi we
mnie ch pywania.
Warunkowanie instrumentalne zwizane jest z modyfikowaniem zacho-
wania, utrwalaniem nawyku poprzez jego nagradzanie i karanie. Wybraam
pywanie spord wielu dyscyplin sportowych, ktre uprawiaam, bo ono
dawao mi najwicej satysfakcji, osigaam na tym polu najwiksze sukcesy
i otrzymywaam najsilniejsze pochlebne informacje zwrotne. Krtko m-
wic: za pywanie dostawaam najlepsz nagrod, wic utrwaliam i wzbo-
gaciam nim swj repertuar nawykw.
Jak kade ludzkie zachowanie, tak i nawyk ma swj pocztek w mzgu.
Jedn z podstawowych struktur uczestniczcych w wytwarzaniu nawykw
jest prkowie cz podkorowa biorca udzia w zapamitywaniu czyn-
noci rutynowych. Wsptworzy ono ukad nagrody, ktry odpowiada za
odczuwanie przyjemnoci oraz rozwj uzalenie. Drugim istotnym ele-
mentem jest hipokamp struktura cile zwizana z procesami zapami-
tywania i uczenia si. Jego zadanie polega na kodowaniu dowiadcze tak,
by mogy by dugo przechowywane i wykorzystywane.
Wszystkie powysze zdania tworz do smutny obraz ludzkiej bezwol-

noci i nieuwiadomionych kontekstw warunkujcych rzekomo samodziel-
nie podjte decyzje. Takie s fakty, taka jest ludzka konstrukcja psychofi-
zyczna, ale nie znaczy to, e nie mona tego kontrolowa czy zapanowa nad
dziaaniem. Wszystko zaley do motywacji i determinacji. W kocu nie ma
rzeczy niemoliwych. Nawet tak fenomenalnie skonstruowan machin, ja-
k jest mzg, mona przechytrzy, nadajc jej pracy odpowiedni kierunek.
Nawyki ywieniowe
Nawyk jest wynikiem procesw uczenia odbywajcych si na poziomie za-
rwno wiadomym, jak i niewiadomym. Im jestemy starsi, tym mamy
wicej dowiadcze ksztatujcych nasze nawyki. Kadego dnia realizujemy
okrelony ich zestaw, determinujcy sposb naszego zachowania. Uwia-
domienie sobie jakoci owych nawykw wpynie na poziom naszego funk-
cjonowania, uczyni je bardziej zalenym od nas samych. Powiedzenie, e
kady jest kowalem wasnego losu, jest jak najbardziej zasadne, jednak to
od nas zaley, czy sami chcemy dziery w doni mot kowalski, czy wolimy
pyn z nurtem, bez balastu, ale i bez mocy decyzyjnej.
Przejcie kontroli nad wasnym yciem i jego kierunkiem moliwe jest
midzy innymi dziki wiadomemu modelowaniu naszych nawykw wa-
runkujcych nasze samopoczucie, efektywno, sprawczo.
Jedzenie, jak kada inna czynno, jest nawykiem. Jako i ilo poy-
wienia oraz sposb jedzenia czy przyrzdzania nale do zestawu wyuczo-
nych zachowa. Pytanie brzmi: czy Twj nawyk ywieniowy jest waciwy,
czy sprzyja Twojemu dobremu samopoczuciu, czy dobrze si z nim czujesz?
Oto dwie panie Monika i Iza ktre zdecydoway si opisa swj
dzie pod ktem osobistych nawykw ywieniowych. Przyjrzyjmy si im
zatem bliej.
Monika, lat 28, pracuje w firmie consultingowej

Ja: Jak zaczynasz swj dzie?
Monika: Wstaj o 6.00, id do kuchni nastawi ekspres i w midzycza-
sie bior szybki prysznic. Do kawy zawsze zjadam dwa tosty z demem lub
kubek musli z jogurtem. Z domu wychodz o 7.30.
Ja: A co z drugim niadaniem?

Monika: Zjadam je okoo godziny 11.00. Zazwyczaj mam przygotowan
saatk warzywn albo makaronow. Lubi makaron, ale ten ciemny. Sta-
ram si sama przygotowywa sobie posiki, bo wtedy mam pewno, e pro-
dukty s wiee, zdrowe i poywne. Cho oczywicie zdarza mi si kupi
drodwk w bufecie, ale to naley do rzadkoci.
Ja: Czy twoi koledzy w pracy rwnie tak dbaj o wasne posiki?
Monika: Oj, z tym bywa rnie. Waciwie chyba jestem w mniejszoci.
Z tego, co kojarz, to jeszcze tylko dwie na dwadziecia osb z mojego dziau
przynosi wasne jedzenie do pracy.
Ja: Jak mylisz, z czego to wynika?
Monika: Przyczyny mog by rne, nie chc ocenia swoich kolegw,
ale wydaje mi si, e w gwnej mierze z lenistwa. Ludziom nie chce si po
caym dniu pracy powica czasu na przyrzdzanie da na nastpny dzie.
W kocu to te praca. Kiedy rozmawiaam na ten temat z koleank, kt-
ra wci kupuje jakie mieci w bufecie, i ona mwi, e nie ma czasu na szy-
kowanie sobie niadania do pracy, bo dzieci, m i tak dalej. Dla mnie to
wymwka. Mnie przygotowanie posiku zajmuje gra 20 minut. To nie jest
duo. Ale to ich sprawa.
Ja: Masz ju rodzin?
Monika: Jeszcze nie, ale mam narzeczonego, z ktrym mieszkam wa-
ciwie jak z mem. Poza tym mamy dwa psy. To te obowizek.
Ja: A jednak udaje ci si znale czas na przygotowanie sobie jedzenia.
Monika: Oczywicie. Ale, mwiam ju, to nie zabiera duo czasu, a sma-
kuje o wiele lepiej ni kupione jedzenie. Wszystko jest kwesti odpowied-
niej organizacji czasu.
Ja: Jeste szczupa. Jak jeszcze dbasz o figur?
Monika: Chodz na fitness i dwa razy w tygodniu na basen. Poza tym
duo spaceruj, ale to dziki moim psiakom. One mnie goni (umiech).
Ja: Wrmy do twojego dnia. Co z obiadem?
Monika: Obiad jem w czasie przerwy. Pracujemy do 17.00, ale czsto
zdarza mi si zostawa duej, wic zawsze okoo 15.00 jadam ciepy posi-
ek. Tu niestety zdaj si na kuchni w firmowej stowce.
Ja: Czemu niestety?
Monika: Wolaabym sama przygotowa sobie obiad, ale ta stowkowa

jest te cakiem nieza. To znaczy oczywicie s dania, ktrych nie wybie-
ram, jak pizza, frytki, wszystkie te fast foody. Ale w menu znajdzie si take
kurczak z grilla z warzywami na parze, ry curry z warzywami, mj ulubio-
ny czarny makaron w sosie pomidorowym. Jest rwnie dobrze zaopatrzony
bar saatkowy. Wic mam wybr. Dbam o to, by cho jeden posiek w cigu
dnia by ciepy.
Ja: Dlaczego jeden ma by ciepy?
Monika: Waciwie to sama nie wiem. Dbam o to i tyle. Ciepo to ener-
gia, ciepym posikiem si szybciej najadam ni zimnym, choby ten drugi
by wikszy.
Ja: Znasz takie powiedzenie: niadanie zjedz sam, obiadem podziel si
z przyjacielem, a kolacj oddaj wrogowi? Zgadzasz si z tym?
Monika: Znam to powiedzenie, ale si z nim nie zgadzam. Po pierwsze,
zakada ono tylko trzy posiki, a to nie jest zdrowe. Wiadomo, e najbar-
dziej optymalne dla naszego organizmu jest spoywanie okoo piciu ma-
ych posikw. Po drugie, ja bym nigdy nie zrezygnowaa z kolacji. Midzy
obiadem a niadaniem nastpnego dnia byaby zbyt duga przerwa w do-
starczaniu organizmowi paliwa i zaczby spala minie, a tego nie chc.
Poza tym kolacj przygotowuje zazwyczaj mj narzeczony, a jak wiadomo,
faceci to najlepsi kucharze (miech).
Ja: Podobno A co z przekskami? Podjadasz?
Monika: Podjadam, owszem, ale owoce i warzywa.
Ja: I na koniec do niedyskretne pytanie: ile waysz?
Monika: 56 kilo przy wzrocie 167.
Ja: Dzikuj za rozmow.
Iza, 32 lata, pracuje w agencji reklamowej

Ja: Jak wyglda twj poranek?
Iza: Zawsz si spiesz. Jestem piochem i czsto budz si za pno.
Czasu zostaje mi tylko na umycie si i ubranie.
Ja: A co ze niadaniem?
Iza: Nie jadam niada. Rano nigdy nie jestem godna. Wypijam w pra-
cy kaw i dopiero okoo 13.00 co tam zjem.
Ja: Co na przykad?
Iza: Midzy 12.00 a 13.00 mamy przerw na lunch i wikszo wycho-

dzi do stowki, ale ja, poniewa czsto zdarza mi si spnia i mam pra-
wie zawsze zalegoci, wykorzystuj ten czas na nadrobienie ich. W kiosku
w drodze do pracy kupuj sobie dwie sodkie buki i to mi wystarcza.
Ja: Lubisz sodycze?
Iza: Od zawsze. To moja sabo. Uwielbiam wszystko, co sodkie. Nale-
niki, ciasta, czekolady. Tak, czekolada jest numer jeden (miech)!
Ja: Czy te sodkie buki na lunch to stay punkt dnia?
Iza: Nie, czasem kupuj gotowe kanapki albo dania do podgrzania w mi-
krofalwce.
Ja: Zdarza ci si samej co przygotowa?
Iza: W weekendy mi si zdarza. W dni powszednie po prostu nie mam
na to czasu. Moja lodwka jest pusta, nawet nie mam kiedy zrobi zaku-
pw. Poza tym teraz mona wszystko kupi w sklepie, s gotowe dania do
podgrzania. W dzisiejszej dobie liczy si czas. Nie bardzo rozumiem, dla-
czego miaabym marnowa 2 3 godziny na zrobienie pierogw, skoro go-
towe do ugotowania mog kupi w sklepie za rogiem, co mi zajmie 15 minut.
Ten czas przeznaczam na robot w domu albo chociaby na relaks przed
telewizorem czy z gazet.
Ja: No dobrze, wiemy, co jesz na niadanie. A co zreszt posikw?
Iza: To zaley. Czsto drugi posiek zjadam dopiero wieczorem, jak wrc
do domu. Moja praca bardzo mnie angauje i po prostu czasem zapominam
o godzie, a czasem zwyczajnie nie mam kiedy zje, szczeglnie jak mamy
gorce dni, czyli wychodzimy na rynek z nowym produktem. Zreszt w szu-
fladzie zawsze mam kilka zupek chiskich tak na wszelki wypadek (miech).
Ja: Dwa posiki w cigu dnia to chyba mao?
Iza: Widzisz, niby mao, a patrz, waeczek na brzuszku jest. Pewnie to
dlatego, e mao si ruszam. Poza tym jak ju mog ten obiad zje, to jem
i jem, wic pewnie nadrabiam za cay dzie. Tak w ogle to ja lubi je.
Jak spotykam si ze znajomymi, to czsto chodzimy do restauracji lub za-
mawiamy co do domu.
Ja: Rozumiem, e kolacji ju nie jadasz
Iza: Bardzo rzadko. Po pnym obiedzie ju nie czuj godu, poza tym
obiady s naprawd spore i sycce.
Ja: A co mylisz o przekskach typu chipsy, paluszki, popcorn?
Iza: Podobno nie s zdrowe, ale jakbym miaa tak analizowa pod ktem
zdrowotnoci kady ks, ktry wkadam do ust, to bym pewnie z godu umar-
a. Co teraz jest zdrowe? Jabka jak nie sypane jak trucizn, to modyfiko-
wane genetycznie, miso nafaszerowane hormonami, pieczywo ze spulch-
niaczami, jogurty z tak iloci sztucznych barwnikw, e a nienaturalnie
wygldaj. Dzi pojcie zdrowego jedzenia nie istnieje. Wic tak, czasem
podjadam chipsy, paluszki i te inne wistwa, bo mi po prostu smakuj.
Ja: Mog jeszcze zapyta ci o wag?
Iza: Jasne. Wa 68 kilogramw przy wzrocie 165 centymetrw.
Ja: Dzikuj za rozmow.
Dwie panie, dwa skrajne podejcia do wasnej diety. Ktry z nich jest Ci bar-
dziej bliski, z ktrym si utosamiasz? Ktry z tych dwch przedstawionych
nawykw ywieniowych uznaaby za warty zmiany?
Aby Ci uatwi podjcie decyzji, przedstawiam poniej dwa zestawy na-
wykw. Pierwszy sprzyja odchudzaniu, drugi za je utrudnia, a wrcz po-
woduje przyrost masy ciaa.
Nawyki, ktre odchudzaj:

regularne jedzenie piciu nieobfitych posikw;
zaczynanie dnia od niadania bogatego w wglowodany, bonnik
i biako;
unikanie przeksek;
spoywanie ostatniego posiku okoo trzech godzin przed snem;
spoywanie posikw bez popiechu;
dbanie o zrnicowan diet;
spoywanie duej iloci wody;
aktywno fizyczna;
jedzenie w towarzystwie;
planowanie wasnego menu;
wiadome wybieranie produktw spoywczych, dbanie o ich jako;
jedzenie w uczuciu spokoju i ze wiadomoci kadego ksa.
Nawyki, ktre tucz:

wybieranie produktw wysoko przetworzonych, bogatych
w konserwanty, utrwalacze smaku i sztuczne barwniki, gazowanych
napojw oraz produktw typu instant;
spoywanie posikw podczas ogldania telewizji, czytania gazety,
surfowania po internecie i innych czynnoci ograniczajcych
wiadomo zarwno czynnoci jedzenia, jak i iloci poywienia;
nieregularne spoywanie posikw, pomijanie niada, nadrabianie
wieczorem, objadanie si;
jedzenie w popiechu;
doprowadzanie do zbyt dugich przerw midzy posikami, co spowalnia
prac ukadu pokarmowego;
brak planowania posikw;
unikanie sportu i siedzcy tryb ycia.
Przyjrzyjmy si bliej tragicznym nawykom, ktre rujnuj Two-

j szczup sylwetk.
Jedzenie sodyczy na czczo
Jak byam moda, usyszaam, e gdy si je sodycze na pusty odek, to nie

tucz. Uwierzyam oczywicie i jadam je w ten sposb kilka lat Prawda
jest jednak taka, e gdy na pusty odek zafundujemy sobie czekolad lub
batonika, trzustka w tempie ekspresowym wydziela insulin, aby obniy
poziom cukru we krwi. Poziom glukozy w krwiobiegu staje si niedosta-
teczny i nie do, e zaczynamy by ospali, to jeszcze znw godni. atwo
wwczas uzaleni si od cukru, zwanego czasem zabjc w biaych rka-
wiczkach. Problem pojawia si wtedy, gdy zbyt czsto jemy sodycze i nasz
organizm zaczyna ignorowa krc insulin, a wwczas potrzeba jedze-
nia produktw wglowodanowych wzrasta jeszcze bardziej, stajc si nao-
giem. Dodatkowe kalorie s kierowane oczywicie do tkanki tuszczowej,
ktrej nie masz szansy spali przy takich strategiach ywieniowych.
W dobie niskokalorycznych diet, ale i czekolad-psychoterapeutek pro-

blemy z wahaniami insuliny moe mie niemal kady. Insulina jest produ-
kowana przez trzustk i jej zadaniem jest obnianie stenia glukozy we
krwi. Polega ono na tym, e insulina kieruje cukry bezporednio do wtro-
by, gdzie zostaj przetworzone na glikogen, wykorzystywany przez minie.
Insulina pomaga take przetworzy glukoz w kwasy tuszczowe, ktre kie-
ruje do komrek tuszczowych. Wane jest zatem, by ani si nie godzi,
ani nie przejada, a sodycze mog w niewielkich ilociach stanowi deser
po dobrze zbilansowanym obiedzie.
Podsumowujc: jedz sodycze, jeli masz na nie ochot, ale po zdrowych
posikach. Jeli si nauczysz rozrnia gd i apetyt, znacznie atwiej Ci b-
dzie ograniczy w ogle ilo jedzenia, a przede wszystkim sodyczy, chip-
sw, paluszkw, orzeszkw etc.
Pomijanie niada i niejedzenie przez p dnia
Badania wykazay zaskakujc rzecz: niadania s wane!

S osoby, ktre twierdz, e na myl o niadaniu robi im si niedobrze.
W zasadzie te byam w tej grupie przez dugie lata, zwaszcza gdy moim
mottem byo: Je jak najmniej, a bro Boe rano, gdy mi si nie chce!.
Bd! Bd! Bd! C to za straszna gupota! Jaka ogromna niewiado-
mo! Przeprowadzono mnstwo bada, ktre wykazuj, e ludzie jedzcy
niadania s szczuplejsi, maj wicej energii i wiksz odporno na stres.
Co wicej, maj sprawniej dziaajcy metabolizm, co gwarantuje lepsze sa-
mopoczucie.
Fakty s takie, e w nocy nie jemy. Chyba e kto nie je cay dzie, budzi
si wtedy z godu i wdruje do lodwki. To pozostawiam bez komentarza.
Niemniej gdy w nocy robimy to, co powinno si robi w nocy czyli pi-
my, ewentualnie uprawiamy seks to nie jemy. Po kilku godzinach meta-
bolizm maksymalnie zwalnia i jeli nie pobudzimy go niadaniem, pozostaje
w upieniu do pierwszego posiku. Co wicej, przez noc zostaje wykorzysta-
ne 80 procent zapasu glikogenu powstaego ze strawionych wglowodanw,
z ktrych organizm czerpie energi. Jeli masz aktywny dzie, niemal od
razu wykorzystasz pozostae 20 procent, po czym organizm zacznie czerpa
energi z chudej masy miniowej, co oznacza, e w ten sposb pozbywasz

si mini. Popoudniowo-wieczorna nadwyka kalorii odkada si w tkan-
ce tuszczowej, bo procesy trawienne nie zostay uruchomione odpowied-
nio wczeniej. Znam osoby, ktre jadaj pierwszy posiek o 16.00, tumic
gd litrami wypitej kawy.
Podczas pracy coachingowej z osobami, ktrym zaley na zgubieniu kil-
ku lub kilkunastu kilogramw, zauwayam u nich jedn i t sam tenden-
cj: brak ustrukturalizowanego planu jedzenia. Ich sposb jedzenia by cha-
otyczny i niezaplanowany. Jedli, kiedy im si przypomniao, kiedy mieli
ochot i kiedy bya okazja. Brak planu zwiksza niebezpieczestwo utraty
kontroli nad swoimi dziaaniami i zachowaniami. Mona powiedzie, e
brak regu w spoywaniu posikw prowadzi do wewntrznej anarchii.
Za duo pracy, za mao snu
Zawsze byo dla mnie zadziwiajce, e gdy mniej pracowaam i wicej spa-
am, chudam, mimo e nie zmieniaam innych nawykw. Niejedna praca
wie si ze stresem. Stres potrafi wprowadzi ogromny chaos w gospodar-
ce hormonalnej, zmniejszajc tempo przemiany materii, nierzadko powo-
dujc zmczenie i utrat energii. A std ju blisko do tycia i niechcianych
kilogramw.
Co do snu, nie trzeba chyba powoywa si na badania naukowcw, by
stwierdzi, e najbardziej korzystn dawk jest okoo 7 8 godzin na dob.
Nie naley przy tym zapomina o dobroczynnym wpywie krtkiej drzemki
w cigu dnia. Jeli kto ma oczywicie czas. Badania wykazuj, e osoby,
ktre pi mniej ni 7 godzin i wicej ni 9 godzin na dob, wa wicej,
czciej choruj i yj krcej. Naukowcy twierdz, e zarwno nadmiar, jak
i niedobr snu wpywaj na zaburzenia apetytu. W moim przypadku to do
oczywiste. Ju kilka lat temu zauwayam, jak duy wpyw ma niedostatek
snu nie tylko na brak kontroli apetytu, ale i na inne zachowania. Codzien-
nie staram si take spa okoo 20 minut po poudniu. Jak si okazuje, taka
drzemka to petarda energetyczna na dalsz cz dnia. Wiele osb narzeka,
e nie ma okazji i miejsca na popoudniowy sen. Przyznam szczerze, e ja te
nie zawsze mam komfortowe warunki, ale ju udawao mi si przysypia
popoudniami w samochodzie (na szczcie zaparkowanym), w autobusie,

w pracy, w saunie. Zawsze po takiej odywczej drzemce, choby piciomi-
nutowej, odzyskiwaam mnstwo energii. Pamitajmy o tym, e apetytu
z reguy nie kontrolujemy, gdy nie mamy energii i jestemy zmczeni.
Picie coca-coli light, sodzenie aspartamem,

jedzenie jogurtw bez tuszczu
Mylisz, e jak pijesz albo jesz sodzone produkty bez kalorii, to oszukujesz
organizm? Oj, oby nie oszukaa samej siebie Ja te tak kiedy mylaam.
Nic z tego. Jak na ironi, substancje sodzce mog bardziej szkodzi prze-
mianie materii i odkadaniu si tuszczu w organizmie ni sam cukier. Mzg
rozpoznaje, e pijesz lub jesz sodkie, ale nie id za tym prawdziwe kalorie,
zacznie wic si ich domaga, wskutek czego ostatecznie moesz zje wi-
cej kalorii ni kto, kto faktycznie sobie ich dostarczy. Innym efektem mo-
e by brak uruchomienia procesw metabolicznych z uwagi na brak impul-
su w postaci kalorii. Jeli jednak faktycznie zjesz sodkoci z prawdziwymi
kaloriami, to zaprogramowany ju odpowiednio mzg moe ich nie rozpo-
zna, a przez to nie uruchomi procesw metabolicznych.
Picie alkoholu przy kadej moliwej okazji
Czy picie alkoholu pomaga w czymkolwiek? ydowski Talmud zawiera cie-

kaw maksym: Wino weszo, sekret uciek, a take: Trzy rzeczy objawia-
j prawd o czowieku: jego kielich, jego sakiewka i jego gniew. Rzymski
historyk Tacyt zaobserwowa, e Germanie na obradach zawsze pili alkohol
aby aden z czonkw zgromadzenia nie kama. Wszak, jak mwi aci-
ska sentencja, in vino veritas, czyli w winie prawda. Picie alkoholu za-
tem jest czasem absolutnie przydatne, ale tylko jeli chcesz si pozbawi
wszelkich hamulcw.
Nie bd Ci oszukiwa. Lubi alkohol. Wino pij do czsto i od czasu
do czasu drinki. Nie jestem z tego dumna i pozbyam si kilku nawykw
zwizanych z piciem alkoholu, na przykad ju nie jest regu, e pij w so-
botnie wieczory i na subowych wyjazdach. Kiedy przychodzi wieczr, gdy
naprawd mam ochot na wyskokowe napoje, wybieram lekkie biae wi-

no. Jestem pewna, e te zmiany znacznie wpyny na moj wag. Alkohol
ma wpyw na procesy hormonalne sprzyjajce magazynowaniu tuszczu
i zmniejszaniu przyrostu tkanki miniowej. Natychmiast po wypiciu alko-
holu organizm pochania cay glikogen zawarty wtrobie, wywoujc uczu-
cie godu. Ponadto jest oczywiste, e alkohol sprzyja odpuszczaniu kontroli
i osabianiu silnej woli, przez co trudno si oprze pokusie signicia po
dodatkow porcj jedzenia. Wszystko jest dla ludzi, ale jeli naprawd ma-
rzysz o piknej sylwetce, pozbd si zapasw alkoholu i unikaj zakrapia-
nych imprez lub po prostu wicz siln wol.
Jedzenie bez planu
Badania wykazuj, e gdy jest zbyt duy wybr, tracimy kontrol. Dotyczy
to rnych sytuacji yciowych. Kiedy przychodzi okres boonarodzeniowy,
kupujemy znacznie wicej, ni jestemy w stanie skonsumowa. Jestem
zdania, e gdy mamy zbyt pen lodwk i brak planu na to, co zje, to
w momencie, gdy ze skrcajcym si z godu odkiem dopadamy jej drzwi,
zjedlibymy konia z kopytami, gdyby faktycznie si tam znalaz. Bez planu,
co i o ktrej godzinie zje, tracimy kontrol i pozbawiamy si wszelkich
strategii. Wtedy rodzaj, jako i czas posikw jest przypadkowy i na og
po prostu gupi. Wybacz mi to stwierdzenie, ale oceniam tak po sobie i wa-
snych dowiadczeniach. Jeli nie planowaam, co i kiedy zje, i nie zadba-
am, by mie dostp na przykad do saatki wczeniej przygotowanej w do-
mu, to gdy mi kiszki marsza gray, kupowaam to, co byo pod rk na
przykad hot doga na stacji benzynowej. I nie zawaham si okreli takich
strategii ywieniowych jako gupich. Jeli kogo obraam, prosz o wyba-
czenie, jednak trzeba to sobie jasno i wyranie powiedzie: jestemy tym,
co jemy, i jestemy tacy, jak nasze jedzenie. Ju nigdy nie chc by przy-
padkow konserw, hot dogiem, frytkami z gbokiego tuszczu i coca-col
light podnoszc ryzyko zachorowania na biaaczk albo choniaka. Basta!
A Ty?
Brak aktywnoci fizycznej
Podobnie jak regularne uprawianie sportu jest nawykiem, tak brak aktyw-
noci fizycznej take jest nawykiem. Na pewnym etapie ycia wmawiasz
sobie, e nie chce Ci si, e nie lubisz albo e nie masz czasu wiczy, i wy-
mwka gotowa. Kade usprawiedliwienie i kady pretekst su zrzuceniu
z siebie poczucia winy. Aby dobrze si czu i mie panowanie nad wag,
trzeba wiczy. Przykro mi, jeli Ci rozczaruj, ale ruch jest niezbdny dla
Twojego ciaa. Nie zawsze mam ochot na siowni, basen czy bieganie,
ale wiem, e w systematycznoci i determinacji tkwi sekret mojej sylwetki
i mojego dobrego samopoczucia. Nie przesadzaj ze sportem. Nie ma sensu
katowa si nim codziennie. Ciao take potrzebuje odpoczynku. W prze-
szoci byam uzaleniona od codziennych aktywnoci, a jak wiadomo, kade
uzalenienie jest ucieczk od poczucia saboci. W sporcie chodzi o przy-
jemno. Uderzenie dawki endorfin i wyrobienie w sobie przekonania, e
mog. Sportowcy s jak wojownicy mog wicej, bo przezwyciaj wa-
sne saboci. Spryste, wysportowane ciao daje wiksze poczucie pewno-
ci siebie i wasnej atrakcyjnoci. Znajd aktywno, ktra bdzie Ci spra-
wiaa prawdziw przyjemno taniec, szybkie spacery czy joga to take
sport. Jeli nie masz nawyku uprawiania sportu, stwrz osobowo spor-
towca. Kim by musiaa by, aby zacz biega? Co musiaaby myle na
swj temat, aby uprawianie sportu stao si nawykiem? Sprbuj zadawa
sobie te pytanie przez kilka nastpnych dni. Odpowied pojawi si w ko-
cu sama. A gdy si pojawi, atwiej Ci bdzie zacz wiczy bez zmuszania
si i ocigania.
Nawyki w praktyce, czyli jak zmienia,

eby zmieni wiczenia
Potrzeba nam okoo 21 dni, aby wyrobi nowy nawyk. Oczywicie jest to
czas orientacyjny. Aby zmiana bya skuteczna, powinno si zmienia poje-
dynczo kolejne nawyki. Mnie si udao w ostatnim roku wypracowa kilka
zmian. Ot oduczyam si pi napoje gazowane, zwaszcza coca-col, od
ktrej byam uzaleniona. Zaczam te bardziej wiadomie je wszystkie
posiki, nie ogldajc telewizji, nie gadajc przez telefon i nie spieszc si!
Zawsze jem niadania. Przestaam sodzi kaw i herbat. Zamieniam zwy-
ky makaron na razowy, ktry zacz mi smakowa. I nie jem zbyt duo mi-
sa, cho mam wraenie, e ta zmiana dokonaa si automatycznie, bez wia-
domej decyzji i pracy z nawykami. Cz nawykw zmienia si po pracy
z emocjami (pisz o tym w rozdziale dotyczcym harmonii). Gdy osiga si
wewntrzn harmoni, przechodzi ochota na niektre potrawy i produkty
spoywcze.
Czasem mona si pozby nawyku bez kombinacji, po prostu uwiada-
miajc go sobie, nazywajc i podejmujc postanowienie o zmianie. Na przy-
kad: Nie jem na stojco i w popiechu. Koniec, kropka. Trzymam si tego
postanowienia, a po pewnym czasie zaczynam si dziwi, e kiedy mogam
robi inaczej. Niestety na og jest tak, e pozbycie si nawykw lub ich
zmiana nie jest tak prosta i trzeba zastosowa pewne sztuczki.
Uaktywnianie si kadego nawyku jest bardzo proste. Wygl-
da ono tak:
1. Bodziec (impuls, ktry powstaje przy spenieniu konkretnych
warunkw).
2. Reakcja (nasze konkretne zachowanie wywoane impulsem,
wskazwk).
3. Nagroda (zawsze musi by przecie jaka nagroda, zawsze
mamy jakie korzyci z nawyku).
Nawyk to odruch warunkowy. A wic aby by odruch, musi by najpierw

jaki warunek. Uwiadamiajc sobie, w jakich warunkach nawyk si akty-
wuje, moesz nie dopuszcza do tego, by te warunki zaistniay, i wwczas
pozbywasz si nawyku. Niektrych nawykw nie mona si jednak tak po
prostu pozby, trzeba je zamieni na inne, bo umys nienawidzi pustki.
Jeli chcesz zmieni nawyk, najlepiej zachowa powysz procedur,
zmieniajc jedynie tre a wic zachowanie, rodzaj dziaania. Moja ma-
ma na przykad zawsze przy porannej kawie sigaa po co sodkiego, po-
niewa potrzebna jej bya dawka sodkoci na dobry pocztek dnia. Gdy nie
pia kawy, nie jada nic. Tym bardziej nie jada niada. Oczywicie narze-
kaa przy okazji na swj metabolizm (pozostawiam to bez komentarza
pisaam ju w tym rozdziale o konsekwencjach niejedzenia niada). Tutaj
bodcem do uzalenienia od porannego jedzenia sodkoci bya pita kawa.

Nagrod za byo podniesienie sobie cukru we krwi i zapewne wydzielaj-
cej si dopaminy, ktra trafiaa do orodka nagrody w mzgu. Zamieniy-
my wic zachowanie. Zamiast sodkoci w postaci ciasta mama zacza je
wglowodany zoone w postaci jogurtu z patkami niadaniowymi i z su-
szonymi jabkami (to prawie jak szarlotka w pynie) lub kaszy jaglanej na
sodko. Po tej zmianie poprawi si jej metabolizm, a i zmniejszya si ocho-
ta na podjadanie w cigu dnia.
W taki schemat dziaania moesz wrzuci wszystko, co przyjdzie Ci do
gowy: bieganie, spacer, nauk swek z jzyka obcego, piciominutowe
sprztanie pokoju etc. Wane, by by impuls, ktry bdzie uruchamia po-
dane zachowanie, a jeszcze waniejsze, by bya nagroda.
Brzmi to prosto, ale w praktyce moe si okaza trudne do realizacji. Oto
wiczenia, ktre pomog Ci w zmianie nawykw.
wiczenie: Uwiadom sobie nawyki
Pierwsze wiczenie jest do proste. Uwiadom sobie niektre ze swoich

nawykw mog by i dobre, i ze. To wiczenie suy tylko temu, aby
zdaa sobie spraw, jak dziaaj nawyki i jakie nawyki dominuj w Twoim
yciu. W tabeli poniej wypisz ich kilka, wypeniajc take pola dotyczce
bodcw, reakcji i nagrd.
Bodziec (okolicznoci)
Twoja reakcja Nagroda
Nazwa nawyku sprzyjajcy aktywacji
(zachowanie) (co z tego masz)
nawyku
wiczenie: Zaprogramowanie mzgu na nowy nawyk

w cigu 10 minut zamiast 21 dni
Ju nie raz wspominaam o tym, e gdy co intensywnie sobie wyobraasz,

to tworzysz nowe poczenia neuronalne w swoim mzgu pewnego ro-
dzaju lad, e zostao to ju zrobione wczeniej. Im intensywniejsze i czst-
sze wyobraenie angaujce wszystkie Twoje zmysy, tym wiksza szansa,
e wyobraony nawyk faktycznie odpali si w podanych okolicznociach.
Oto procedura wiczenia:
Przypumy, e przed wyjciem z domu lub porann kaw chcesz przez
15 20 minut wiczy.
Etap nr 1: Ustal najpierw, co moe by sygnaem, wezwaniem, wska-
zwk do nowego nawyku. Na przykad dwik budzika, przeciganie si
w ku, przegldanie si w lustrze, wygldanie przez okno.
Etap nr 2: Nastpnie ustal, co moe by nagrod w zamian za nawyk,
na przykad, porannego wiczenia. Kawa? Uczucie euforii podczas wicze
spowodowane dawk endorfin? Uwiadom sobie take, jak nowy nawyk
moe wpyn na kolejne 5 lat Twojego ycia i co wwczas bdzie nagrod.
Myl perspektywicznie!
Etap nr 3: Pocz nawyk ze swoj lini czasu, przestrzeni i dodatko-
w motywacj.
Krok nr 1: Sta w miejscu, gdzie masz troch przestrzeni przed sob.
Wyobra sobie, e pod Twoimi stopami przebiega linia prosta to Twoja
linia czasu. Zamknij oczy, wyobra sobie okolicznoci i bodziec, ktry ma
uruchamia nawyk. Na przykad patrz na siebie rano w lustrze. Zobacz
oczami wyobrani dokadnie obraz tego, jak obserwujesz si w lustrze, po-
czuj kinestetycznie, co si dzieje w Twoim ciele, usysz, czy s jakie dialogi
wewntrzne w Twojej gowie co mylisz, jakie emocje czujesz? Ten bo-
dziec, to uczucie ma uruchamia nowy nawyk, wic dokadnie zobacz, po-
czuj, usysz okolicznoci, w ktrych ma si on aktywowa.
Krok nr 2: Zrb krok do przodu na swojej linii czasu. Dla lepszego efek-
tu i wikszej motywacji moesz doda kilka efektw specjalnych:
jakie sowo-klucz lub komenda, wypowiedziane na gos, na przykad:
do dziea!, dasz rad!, nie jeste przecitniakiem!;
gest mocy, na przykad podskok, uniesienie rk do gry, gest
Kozakiewicza;
nucenie motywujcej melodii, kawaka, ktry pniej moesz wcza

faktycznie w telefonie, MP3, CD playerze.
Krok nr 3: Zrb kolejny krok do przodu i zobacz, poczuj, usysz, jak wy-
konujesz ten nawyk. Stwrz duy, jasny obraz, poczuj emocje, ktre spra-
wiaj, e masz wicej energii, e poprawia Ci si humor.
Krok nr 4: Zrb ostatni, czwarty krok na swojej linii czasu. Tam do-
stajesz ju swoj nagrod. ZOBACZ J, POCZUJ, POSMAKUJ, USYSZ.
Powtrz ca procedur jeszcze pi razy.
wiczenie: Swish pattern, czyli jak wistem

znienawidzi sodycze, chipsy i alkohol
To jedno z bardziej znanych narzdzi programowania neurolingwistyczne-

go, a jego efektywno odczuam na wasnej skrze kilka lat temu, gdy dziki
niemu oduczyam si picia coca-coli, zaczynajc j kojarzy z odpychajcym
dla mnie smakiem czerniny. Pniej wist stosowaam wielokrotnie na szko-
leniach, gdzie kolejne uczestniczki chciay oduczy si jedzenia batonikw
i serniczkw, sigania po alkohol, a take obgryzania paznokci.
W zasadzie wiczenie to mona zastosowa do wszystkiego, co do czego
chcemy zmieni skojarzenia. Dziaa troch na zasadzie klasycznego kojarze-
nia. Jeli w przeszoci zatrua si grzybami, moe robi Ci si niedobrze
na sam ich widok. Mj pierwszy w yciu papieros, ktrym chciaam si za-
cign w wieku lat czternastu, sta si automatycznie moim ostatnim, bo
nie do, e zakrztusiam si nim tak, e oczy niemal wyszy mi z orbit, to na
dodatek zdarzenie to narazio mnie na drwiny mojej druyny harcerskiej.
Tak, harcerze nigdy nie byli wici!
Piosenka, przy ktrej pierwszy raz si caowaa, czy zapach ukochanej
osoby przywouj konkretne reakcje. Obrzydliwe smaki take. I nasz umys
mona w prosty sposb zaprogramowa poprzez nowe skojarzenia wanie
swishem.
W ksice Obud w sobie olbrzyma Anthony Robbins7 opowiada histo-
ri diety Apis, stwierdzajc, e jest ona bardzo skuteczna. Zaciekawieni lu-
dzie chcieli wiedzie, jak si stosuje t diet. Jej sekret polega na tym, e
7 Anthony Robbins, Obud w sobie olbrzyma, Studio Emka, Warszawa 2009.

klientki Robbinsa, ktre chciay si oduczy jedzenia ciastek, zawary mi-

dzy sob pakt, e jeli zdarzy im si je sodycze, poddadz si dobrowolnie
karze publicznej konsumpcji karmy dla psw o nazwie Apis. Szczere i pu-
bliczne zobowizanie stworzyo natychmiast w ich umysach skojarzenie, e
ciastka rwnaj si obrzydliwej psiej karmie zjedzonej publicznie. Zastoso-
wanie takiego skutecznego zabiegu atwo oduczyo je jedzenia sodyczy.
Przejdmy do wiczenia. Swish pattern mona stosowa do rnego ro-
dzaju kompulsji i nawykw, ale tutaj skupmy si na oduczaniu si jedzenia
niezdrowych produktw lub picia szkodliwych trunkw. Oczywicie jeli
nie widzisz powodu, dla ktrego miaaby rzuci uzalenienie od czekolady
albo chipsw, nie rb tego wiczenia. A jeli masz ochot, zapraszam do
wyprbowania narzdzia.
Krok nr 1: Czego chcesz si oduczy je lub pi?
Stwrz duy, jasny obraz tego, co Ci smakuje. Zobacz ten obraz, swoje
zachowanie i swoj min, kiedy to jesz lub pijesz. Co wwczas czujesz? Na-
zwijmy go obrazem nr 1.
Krok nr 2: Czego absolutnie nienawidzisz i nie mogaby prze-
kn, a konsystencj przypomina to ulubiony produkt?
Stwrz obraz tego, co smakuje ohydnie, albo czego, czego nigdy nie
wziaby do ust, bo grozioby to natychmiastowymi wymiotami. Zobacz ten
obraz, swoje zachowanie i swoj min, kiedy to jesz lub pijesz. Co wwczas
czujesz? Nazwijmy go obrazem nr 2.
Daj si ponie wyobrani. Teoretycznie powinien to by produkt spo-
ywczy, ktry ju kiedy wyprbowaa, miaa na jzyku, ale moim zdaniem
niekoniecznie. Jedna z uczestniczek szkolenia chciaa oduczy si jedzenia
czekolady. Nie kojarzya nic, co mogoby przypomina czekolad, a jedno-
czenie miaoby ohydny smak. Zrobiymy zatem test na Wybacz t bez-
porednio, ale z braku odpowiednich produktw spoywczych postano-
wiymy stworzy skojarzenie czekolady z psi kup. Zadziaao bezbdnie.
W innym przypadku stworzylimy skojarzenie pitego piwa z pewn -
t substancj, ktr czciej mona zobaczy w toalecie ni gdziekolwiek
indziej.
Krok nr 3: Przed oczyma wyobrani umie w lewym dolnym
rogu wielkiego kolorowego obrazu nr 1 may, ciemny obrazek nr 2.
Zamknij oczy. Nagle przyciemnij duy obraz, podczas gdy jedno-
czenie may obrazek ze wistem eksploduje jasnoci i wielko-

ci i, stajc si ogromnym, kolorowym i jasnym, zastpuje stary
obraz nawyku. Otwrz oczy, przerwij stan. Odetchnij. Powtrz
procedur pi razy, dodajc dwik siszzzzz.
Przyznam, e gdy po raz pierwszy wykonaam to wiczenie, chcc od-
uczy si picia coca-coli, mj wewntrzny gos zgrywusa i buntownika szep-
ta mi: Udowodni, e wiczenie nie dziaa!. Aby potwierdzi t tez, si-
gaam specjalnie po czarny gazowany napj i piam go kolejne kilka dni
z pen determinacj, uznajc, e nic si nie zmienio. Po dwch miesicach
stwierdziam jednak zadziwiona, e absolutnie nie mam ochoty ani na pepsi,
ani na coca-col, ani nawet na spritea i mirind. Dzi nie mog przekn
napojw gazowanych.
SAMODYSCYPLINA
To jest ponad moje siy, Nie dam rady, Jestem za saba psychicznie
czasem pobrzmiewa w naszych gowach sabotujcy i deprymujcy mo-
nolog wewntrzny. Treci kryjce si za takimi monologami wi si cile
z samokontrol czy samodyscyplin. Nios one ze sob nieprawdziwy prze-
kaz o saboci tych elementw naszej osobowoci. Licz, e po przeczyta-
niu poniszego tekstu nigdy ju nie uyjesz tych konstrukcji bez wczeniej-
szego dowiadczania lub wasnej, odpowiedzialnej decyzji. Ale powoli i od
pocztku.
Samokontrola, rozumiana najoglniej jako umiejtno kontrolowania
emocji i zachowa, jest procesem stanowicym skadow wolnej woli. To
dziki niej jeste w stanie oprze si pokusie oraz dziaaniu pod wpywem
impulsu. Innymi sowy samokontrola ju z definicji jest zalena od Cie-
bie, od Twoich wyborw i decyzji. Nie naley zatem doszukiwa si pod tym
pojciem potrzeby staego nadzorowania dziaa, traktowania siebie z su-
rowoci i oniersk dyscyplin. Jest to tylko i wycznie kwestia Twojego
wyboru. Masz woln wol, masz wybr. Tylko i a. W kocu nie bez powo-
du Salvador Dal tak nienawidzi wolnoci, tumaczc swoj niech wanie
wymogiem dokonywania wyborw.
Co stanowi rdo samodyscypliny?
Paliwem wolnej woli i samodyscypliny jest energia yciowa. Jest
to ta sama energia, ktra stymuluje prac mini. Zatem gwnym
jej elementem jest glukoza. Spadek glukozy powoduje, e czowiek
atwiej ulega przernym pokusom, w tym take ywieniowym.
Samodyscyplina, jak si okazuje, nie jest wycznie ludzk cech. Ame-
rykascy badacze przeprowadzili eksperyment na psach8. Podzielili oni psy
8 Wray Herbert, artyku Na psa urok, Psychologia Dzi, nr 2, 2012.

na dwie grupy i wrczyli im do zabawy plastikowe pojemniczki ze smako-

ykami w rodku. Psy z pierwszej grupy zostay zmuszone komend siad
do czekania przed zabawk nieruchomo przez 10 minut. W ten sposb wy-
czerpano umysowo ich zasoby energii. Druga grupa czekaa w klatkach.
Po 10 minutach pozwolono zwierzakom bawi si i wydostawa przysmaki
z pudeek. Okazao si, e psy, ktre musiay siedzie nieruchomo, podday
si szybciej, poniewa ich poziom energii by na wyczerpaniu.
W drugiej czci eksperymentu psom z wyczerpanym poziomem ener-
gii dano napj sodzony cukrem, a psom z klatek napj ze sodzikiem. Tak
jak przypuszczano, nowa dostawa energii zwikszya determinacj psw
z pierwszej grupy i spowodowaa, e zmagay si z zamknitym smakoy-
kiem a do skutku, czego nie zrobiy psy pojone wod ze sodzikiem.
Samodyscyplina jest cech indywidualn i zaley od rnych czynnikw
osobowociowych, niemniej badania wskazuj, e osoby obdarzone wiksz
samodyscyplin ujawnion ju w dziecistwie lepiej radz sobie w szkole,
a w przyszoci odnosz wiksze sukcesy na polu zawodowym i spoecznym.
Dowid tego badacz mechanizmw odraczania gratyfikacji Walter Mitchel9.
Stwarza on dzieciom zaproszonym do eksperymentu moliwoci wyboru
midzy natychmiastow mniejsz nagrod (jedno ciastko) a wiksz nagrod
chwil pniej (dwa ciastka). Naukowiec zauway, e dzieci, ktre godziy
si na odroczon reakcj, stosoway strategi odwracania uwagi od ciaste-
czek lub skupiania si na ich aspektach informacyjnych, takich jak kolor czy
ksztat, a nie na konsumpcyjnych. Autor badania uwaa, e samodyscypli-
na jest podstawowym narzdziem kontrolujcym ludzkie zachowanie.
Dieta osabia samokontrol
Czowiek, ktry wypracowuje umiejtno samokontroli i potrafi przewi-

dzie korzyci odraczania natychmiastowej nagrody kosztem przyszego
zysku, automatycznie kilkukrotnie zwiksza prawdopodobiestwo swojego
sukcesu. Samodyscyplina karmi si t sam energi co minie, wic mo-
na j wytrenowa, tak jak trenuje si minie na siowni.
9 Romana Kadzikowska-Wrzosek, Wola moja i swawola, Charaktery, wyd. spe-

cjalne nr 1, 2010.
SAMODYSCYPLINA 71
Wola wyczerpuje si i sabnie, z czasem atwiej ulegamy pokusom, a pa-

radoksalnie im wicej wysiku woysz w samoregulacj, tym szybciej wy-
czerpuj si zapasy energii niezbdnej do stawiania czoa wyzwaniom. Po-
wiedzmy zatem to sobie jasno: pozostawanie na dugotrwaej diecie
niechybnie skae Ci na porak, bo nie dostarczysz organizmo-
wi rda energii, by wzmg Twoj determinacj i wol zako-
czenia Twych stara sukcesem.
Samodyscyplina w praktyce
Jak wypracowa wytrwao i samokontrol?
Podstawowymi akumulatorami silnej woli s: sen, odpoczynek, pozytywne

emocje i racjonalnie uzupeniany poziom glukozy we krwi. Do prostym
sposobem na wiczenie silnej woli jest postawa ciaa. Sprbuj wypowiedzie
zdanie Podoam temu zadaniu, bo jestem silna, zdeterminowana i zmo-
tywowana w dwch wersjach: pierwsza w pozycji lekko zgarbionej, ze
wzrokiem wbitym w podog i z ramionami luno zwisajcymi ku przodo-
wi, a druga w pozycji wyprostowanej, ze wzrokiem skierowanym przed
siebie, z lekko cignitymi ku sobie opatkami i z uczuciem podwyszone-
go napicia w miniach, jakby miaa zaraz wystartowa do biegu. Czujesz
rnic? Ktra postawa bardziej wspbrzmi z wypowiadanymi sowami?
Jeli twierdzisz, tak samo jak ja, e druga, to jestemy na dobrej drodze.
Innym, nieco trudniejszym sposobem wywiczenia samokontroli jest
podejmowanie si zada, na ktre nie mamy ochoty lub ktrych realizacja
wie si z przeamywaniem czcych si z nimi stereotypw. Zrbmy may
eksperyment. Oczywisty jest fakt, e nikt nie lubi przestpcw i e niecht-
nie si skupiamy na ich losie. Przem si na chwil i pomyl o jakim nie-
godziwcu, na przykad o Tedzie Bundym (seryjny morderca, ktry zabi wie-
le kobiet) lub o Josefie Fritzlu (osobnik, ktry przez 24 lata wizi i gwaci
swoj crk). S to typy budzce gbok odraz. Jednake wiczc woln
wol, sprbuj pomyle o nich jak o zwykych, porzdnych ludziach. Wy-
obra sobie, jak mgby wyglda normalny dzie takiego zoczycy, jakie
mgby mie zainteresowania i pasje taki czowiek, jaka mogaby by jego
rodzina. Nie myl o jego faktycznym dowiadczeniu, stwrz w umyle ob-

raz przecitnego, niczym nie wyrniajcego si obywatela Teda Bundyego
lub Josefa Fritzla.
Poprawie samodyscypliny w codziennym yciu suy wypracowanie wa-
snych, osobistych drobnych rytuaw, ktre bd nadaway dniu rytm, plan,
struktur. Jacek Santorski w ksice Ludzie przeciwko ludziom10, opowia-
dajc o samodyscyplinie, przytacza przykad swojego ssiada. w ssiad
by starszym jegomociem, ktry codziennie rano o tej samej porze chodzi
do kocioa. By bardzo przygarbiony, moe ze staroci, moe z nadmiaru
dowiadcze yciowych, moe z postpujcej starczej osteoporozy. Chd
mia jednak dynamiczny i zdecydowany, a rytm krokw wyznaczaa mu je-
go wasna mantra zdrowaka. Santorski, obserwujc determinacj star-
ca w jego zmaganiu z niedonoci, blem i nie zawsze sprzyjajc aur,
w walce o osignicie celu, okreli go mianem wojownika. Ten 80-latek do
ostatnich swoich dni na tym wiecie przestrzega swojego rytuau, pozosta-
jc dziki niemu przytomnym, zdyscyplinowanym i samodzielnym a do
mierci. Rytua wspiera go wewntrznie w realizacji jego najistotniejszych
celw i wartoci: zdrowia i wiary.
Jeli masz trudnoci z niekontrolowanym jedzeniem i pojcie samokon-
troli nadal pozostaje dla Ciebie w sferze abstrakcji, po prostu zacznij si
przyglda ludziom, ktrzy s zdyscyplinowani. Niedawne badania11 prze-
prowadzone na Uniwersytecie Georgii dowiody, e samodyscyplina jest
zaraliwa. Naukowcy sprawdzali za pomoc szeregu bada poziom samo-
dyscypliny u ochotnikw. Podzielono badanych na dwie grupy: jedni pod-
czas wykonywania testu mieli myle o znanych im ludziach z siln wol,
a drudzy o ludziach pozbawionych tej cechy. Pierwsza grupa wykonaa test
na samodyscyplin lepiej (duej zaciskali do) ni druga. W innym bada-
niu ochotnicy mieli za zadanie sporzdzi dwie listy nazwisk osb z dobr
i z samokontrol. Nastpnie poddani zostali komputerowemu badaniu
poziomu ich wasnej samodyscypliny. Podczas wykonywania testu na ekra-
nie pojawiaa si na uamek sekundy lista nazwisk osb zdyscyplinowanych
10 Jacek Santorski, Ludzie przeciwko ludziom, wiat Ksiki, Warszawa, 2004.

11 Badanie opisane na stronie internetowej Instytutu Psychologii Zdrowia, http://
www.psychologia.edu.pl.
SAMODYSCYPLINA 73
lub niezdyscyplinowanych. Jak nietrudno si domyli, osoby, ktrym pod-

progowo puszczano nazwiska zdyscyplinowanych znajomych, wykonyway
przedmiotowe testy lepiej od osb z grupy z ekspozycj nazwisk niezdyscy-
plinowanych.
W jeszcze innym eksperymencie poproszono uczestnikw o napisanie
tekstu o znajomym z dobr lub z samokontrol. Nastpnie grupa wyko-
naa testy samokontroli. Lepiej wypady, jak atwo zgadn, osoby piszce
wczeniej o znajomym zdyscyplinowanym.
Czytelniczkom, ktre nie mog si oprze smakoykom i sigaj po nie,
gdy tylko takowe znajduj si pod rk, zaproponuj model Michela, wyja-
niajcy podejcie do smakoykw i konsekwencji ich spoycia. To, czy od-
dasz si natychmiastowej rozkoszy podniebienia, zaley wedug Michela od
czterech czynnikw:
od tego, jak mylisz o ciastku: jako cudownie sodkim arcydziele mi-
strzw sztuki cukierniczej, ktrego smak i aromat stanowi zadouczynie-
nie trudw gorzkiej codziennoci, czy jako niezdrowym wysokokalorycznym
produkcie stanowicym przyczynek do wzrostu cholesterolu;
od tego, jakie emocje generuj myl o zjedzeniu ciastka: pragnienie
graniczce z podaniem, ktrego zaspokojenie jest potrzeb konieczn do
zrealizowania tu i teraz, czy lk o par kolejnych niechcianych gramw;
od wiary w konsekwencje zdrowotne i estetyczne zjedzenia ciastka:
wychodzisz z zaoenia, e zjedzenie jednego maego muffina z kremem te-
raz nie za wiele zmieni w Twoim wygldzie, wadze i zdrowiu, czy wierzysz,
e powstrzymanie si wpynie na stan fizyczny w przyszoci;
od tego, na ile cenisz sobie dugodystansowo celu: skupiona jeste
na realizowaniu celw i zaspokajaniu potrzeb tylko tu i teraz, czy mylisz
perspektywicznie i zabezpieczasz ju teraz swj dobrostan psychofizyczny
na przysze lata.
Jeli po przeczytaniu powyszych zda bardziej utosamiasz si z drug
alternatyw, Twoja samodyscyplina ma si dobrze. Jeli z pierwsz, warto
pomyle o treningu woli.
BLOG BASI
POST TRZECI
A co z mioci? A i owszem, znam temat. Nie ebym bya od razu eksper-

tem, ale miaam z ni do czynienia. Trzy razy. Pierwsz mioci by oczy-
wicie Piotr. Pikny, majestatyczny, dugowosy, biaozby, naonczas po-
zbawiony grnej jedynki piciolatek. Tak, to bya gorca mio, okrutnie
tumiona drewnianymi ramami piaskownicy. Ju od dziecka Piotr wy-
kazywa zainteresowanie kulinariami. Robi przecudne babki z piasku,
tak przekonujce z wygldu, e kiedy, wpadszy w eufori zabawy w go-
towanie, zapomniaam si i zamiast na niby, autentycznie skosztowaam
ciasta piaskowego. Dostaam wtedy lanie od matki, ktra widzc, co ro-
bi, wpada w panik, e widzieli to ssiedzi. Na pewno pomyl, e ta
okropna kobieta godzi dziecko i e z godu ma ono omamy wzrokowe,
ktre sprawiaj, e wszystko, co ksztatem przypomina jedzenie, trafia
do jego ust. Dostaam wtedy zakaz zabawy w jedzenie, a take zabronia
mi widywa si z Piotrem. Na szczcie naszej mioci sprzyjaa babunia
i kiedy tylko mama sza do pracy, szam z babuni na plac zabaw, gdzie
spotykaam Piotra i nasze uczucie miao swoj pomienn kontynuacj.
Dodam tylko, e nasza mio bya jednostronna, to znaczy ja kochaam
go na zabj, a on mnie niespecjalnie. Kocha za to przyrzdza jedzenie,
a e ja kochaam je, no i oczywicie Piotra, wic jako ten zwizek trwa.
Z biegiem lat mio ewoluowaa i do naturalnie przeksztacia si w przy-
ja trwajc do dnia dzisiejszego. Piotr nadal robi przekonujce babki,
ale teraz ju nie z piasku i miao mona zatopi w nie zby. propos z-
bw jego nadal s nienobiae, a jedynka urosa.
Druga prawdziwa mio przydarzya mi si na pitym roku studiw.

Marek by doktorantem i prowadzi z moim rokiem wiczenia z mikroeko-
nomii. Od zawsze ten przedmiot wydawa mi si diabelskim wymysem,
a kada kolejna godzina bya bardziej nonsensowna od poprzedniej. Do
czasu. Na pocztku pitego roku na znienawidzonych zajciach pojawi si
nowy prowadzcy. Mody, przystojny, w okularach w rogowej oprawce,
w czarnym golfie i jeansach. No po prostu Bg. By tak pikny, e zde-
cydowanie bardziej pasowaby na aktora ni na belfra, tym bardziej e
dziki jego lekcjom wiedziaam o mikroekonomii jeszcze mniej. Co mi nie
przeszkadzao by piln uczennic i pojawia si na kadym wykadzie.
Kiedy po zajciach zaczepi mnie przy drzwiach i zaprosi na kaw. Mnie
zaprosi na kaw!!! Taki boski zaprosi tak pulchn. Na pocztku my-
laam, e szpetnie sobie ze mnie zaartowa. Nadam usta w wyrazie
dezaprobaty, ale wyjani, e jest miertelnie powany, wic si zgodziam.
Od tamtego wydarzenia przez nastpne trzy miesice byam najszczliw-
sz osob na wiecie. Traktowa mnie jak krlow, zaspokaja wszystkie
zachcianki no, tylko na rkach nie nosi, bo mia z krgosupem proble-
my, jak si tumaczy. Mj sen mia si jednak niedugo zakoczy gwa-
townym szarpniciem za rkaw koszuli nocnej. Ot ktrego dnia Ma-
rek po prostu znikn z mojego ycia. Ulotni si bez tumaczenia, bez
sowa poegnania. Podobno wyjecha na stypendium naukowe do Mona-
chium i ju nie wrci. Jedyne, co mi po nim zostao, to dwa przepisy na
makaron, ktry tak uwielbia. Nie wiem, czy z uwagi na pami o nim
czy z akomstwa, ale przez nastpne pi tygodni od jego wyjazdu nie ro-
biam nic innego tylko gotowaam makaron wedug tych przepisw. Mu-
sz przyzna, e cakiem smaczny mi wychodzi. Niestety nie potrafiam
wcelowa z proporcjami i zawsze przyrzdzaam za duo, a e nie lubi,
jak si jedzenie marnuje, zjadaam wszystko. W krtkim czasie przybra-
am na wadze 10 kilo i popadam w jeszcze wikszy smutek. Zostawi mnie
i zostawi przepisy. Przepisy stay si nieco bardziej wymite, bo w zoci
gniotam je i rzucaam o cian, a ja staam si wiksza o 10 kilo. Wszyst-
ko przez niego. Na dugo znienawidziam rodzaj mski, nawet si zasta-
nawiaam nad wstpieniem do zakonu, przed czym uchroni mnie osta-
tecznie Wojtek.
BLOG BASI POST TRZECI 77
Wojtka poznaam na zajciach fitnessu dla puszystych. Po etapie roz-

paczy nad swym marnym losem porzuconej otyej trzydziestki postano-
wiam wzi si w gar i zapisaam si na zajcia fizyczne. Chciaam
przede wszystkim zrzuci z siebie te 10 kilo tragedii nieudanego zwizku,
a poza tym miaam nadziej, e poznam ludzi podobnych sobie, z podob-
nymi problemami i moe z innymi pomysami na dania z makaronu. No
dobrze, o tym ostatnim nie powinnam gono wspomina. Schudn nie
schudam, bo strasznie si migaam, symulujc kolk, zwichnicie kostki
czy atak kamieni nerkowych, ale poznaam tam Wojtka wanie. Wojtek
okaza si jeszcze wikszym symulantem ni ja. Waciwie na kadych
zajciach przecigalimy si w wymylaniu coraz to dziwaczniejszych
przyczyn naszej aktualnej niedyspozycji. Podczas jednych zaj prowa-
dzcy, na wie o nagym ataku lepej kiszki Wojtka i o moim dokuczli-
wym blu w okolicach lewego talerza biodrowego, wciek si i wyrzuci
nas za drzwi. Waciwie to oboje bardzo si ucieszylimy i nasz wsplny
triumf nad katem wuefist postanowilimy uczci kolacj. Poszlimy na
pizz, potem na wino i jeszcze na dwa piwa. Z wieczoru wrciam o 5.00
nad ranem, pijana i pierwszy raz od dobrych kilku miesicy naprawd
szczliwa. Wojtek by wytrawnym znawc i bywalcem najlepszych re-
stauracji w miecie. Odbywaam z nim rozkoszne tourne po wiecie sma-
kw. Czulimy si ze sob dobrze, mielimy ze sob duo wsplnego i oboje
lubilimy je. Mio nie wybucha jak poprzednia, lecz rozkwita z przy-
jani i trwaa nieprzerwanie 6 lat. Jak powoli i spokojnie rozkwita, tak
powoli i spokojnie zgasa. Po tych latach spdzonych gwnie na buszo-
waniu po knajpkach i degustowaniu potraw z caego wiata mj budet
zosta drastycznie uszczuplony w przeciwiestwie do mojego ciaa. Moje
obe ksztaty zaczy mi zdecydowanie przeszkadza, czuam, e nie id,
a si tocz. Byo le. Wojtek wyglda jeszcze gorzej, ale jemu to najzupe-
niej nie przeszkadzao, wci czu niedosyt podry kulinarnych i samego
jedzenia. Wtedy to wanie powiedziaam stop temu zwizkowi.
A dzi dzi jestem sama, z lekk tylko nadwag i granitowym posta-
nowieniem pozbycia si jej definitywnie.
STYLE JEDZENIA
Podczas niedawnego spotkania z przyjacimi dzieliam si najwieszymi

wraeniami ze swojej ostatniej podry po Woszech. Pierwsze pytanie, ja-
kie od nich usyszaam, brzmiao: I co tam dobrego jada?. Zaskoczyo
mnie to i zaburzyo mj scenariusz opowieci. Jak to co jadaam? No, kanap-
ki, saatki zreszt nie pamitam, niewane, popatrzcie lepiej na te pikne
zdjcia, to jest Koloseum ale to monumentalna Nie dokoczyam zda-
nia, bo podnisszy wzrok znad zdjcia, zauwayam oburzenie malujce
si na twarzach moich znajomych. To ty bya we Woszech i nie koszto-
waa smaku tamtejszej kuchni? Nie prbowaa boskich cannelloni, szpi-
nakowych ravioli, chrupicej focaccii? To co ty tam w ogle robia?.
No tak popadam w zadum i schowaam zdjcia do plecaka to tu-
ryci kulinarni. Zostaam gremialnie okrzyknita gastroignorantk i zale-
cono mi natychmiastowe uzupenienie brakw z dziedziny smakw wiata.
Faktem jest, e nigdy tak naprawd nie przywizywaam wagi do tego,
co, kiedy i jak jem. Jedzenie traktowaam jako rodek sucy zaspokoje-
niu godu. Nigdy te nie zastanawiaam si nad kultur i stylem jedzenia.
Po wspomnianym spotkaniu postanowiam bliej przyjrze si tematowi.
Ku swojemu zdziwieniu odkryam, e jedzenie okazuje si czym wicej ni
tylko zapenianiem pustego odka. A na dodatek istniej podziay na rne
style jedzenia w zalenoci od okolicznoci i od nastawienia ludzi.
Jak si dowiedziaam, ja reprezentuj styl przedziaowy, czyli taki,
gdzie nie ma wyznaczonych pr posiku: po prostu mam ochot, to jem, nie
unikajc rwnie przeksek. Zaniepokoiam si informacj, jakoby ten styl
naraony by na problemy z wag z racji chociaby braku kontroli nad ilo-
ci spoytego w trakcie dnia pokarmu. Na drugim biegunie znajduje si
styl punktowy, gdzie dawki posiku, czas spoycia i skadniki s cile
okrelone. Reprezentanci tego stylu niechtnie przyjliby propozycj kosz-

towania kuchni wiata uczynion przez moich przyjaci.
Wedug innego podziau je mona w sposb waciwy dla stylu bez-
refleksyjnego, czego zapewne ja jestem przykadem. Ten styl charakte-
ryzuje si przyjmowaniem pokarmu bez zastanawiania si nad nim, bez
analizowania go, bez namysu ot, co ley najbliej w lodwce, trafia do
odka. Czsto taki styl jedzenia przybiera form impulsywn, zwizan
z poprawieniem sobie samopoczucia. To puapka groca uzalenieniem.
Styl refleksyjny jest zwizany ze wiadom decyzj co do sposobu je-
dzenia oraz jakoci i iloci spoywanego pokarmu. Przedstawiciele tego stylu,
wybierajc posiek, kieruj si swoimi przekonaniami, celami, wartocia-
mi. Zdaje si, e powiedzenie jeste tym, co jesz bardzo do nich pasuje.
Czynno jedzenia moe mie rwnie swoje odmiany czy rodzaje. Niech
przypomn tu swoich przyjaci smakoszy i mionikw kuchni celebru-
jcych posiki, nadajcych jedzeniu wymiar sztuki czy filozofii. Postrzegaj
oni jedzenie gwnie w kategoriach wartoci estetycznych. Dla nich posiek
jest doznaniem polisensorycznym, czcym walory smakowe, zapachowe
i wzrokowe. Jest to podejcie podnietowe. Jego zwolennicy czerpi przy-
jemno graniczc z podnieceniem z faktu nie tyle samego jedzenia, ile
z otoczenia, z atmosfery, jaka towarzyszy spoywaniu posiku. Dla nich
wikszo da bdzie si czya z okrelonym wspomnieniem wspaniaych
wakacji w Grecji czy romantycznego wieczoru przy wiecach w towarzystwie
ukochanej osoby. Tacy ludzie czsto sami s mistrzami kuchni i z ich rk
wychodz najbardziej wysublimowane potrawy, ktrymi chtnie si dziel
z gronem znajomych podczas z pietyzmem przygotowywanych biesiad.
Zgoa odmienne jest podejcie popdowe. Pokarm nie suy zaspo-
kojeniu godu, lecz zredukowaniu dowiadczanego dyskomfortu. Osoby
o takim podejciu w obliczu przeywanych konfliktw wewntrznych, ni-
skiej samooceny czy zego samopoczucia po prostu jedz. Kady sygna dys-
komfortu pyncy z ciaa jest przez nich interpretowany jako gd. Niestety
takie podejcie cile si wie z ryzykiem nadwagi. W codziennym yciu
stale konfrontujemy si z sytuacjami dyskomfortu, a kadorazowa uciecz-
ka w jedzenie wczeniej czy pniej bdzie skutkowaa intensywnym przy-
rostem wagi ciaa.
STYLE JEDZENIA 81
Zwiedziam kawa wiata, a nie zaznaam smakw regionalnych zakorze-

nionych w danej kulturze. Postanawiam zosta umiarkowanym reprezen-
tantem grupy podnietowego podejcia do jedzenia. Umiarkowanym dlate-
go, by nie straci z oczu wiata i jego cudw na rzecz cudu na talerzu, a chc
zosta smakoszem, bo jedzenie to jakby nie patrze przyjemno.
MZGOWA ROZKOSZ
PODNIEBIENIA,
CZYLI O TYM,
JAK KOTLET I KOKA
W JEDNYM STALI DOMU
Czujc gd, odruchowo apiemy si za brzuchy, przeykamy link na widok

suto zastawionego stou, wdychamy z umiechem bogoci zapach gotuj-
cej si ulubionej potrawy dochodzcy z kuchni. Wszystkie te reakcje orga-
nizmu zwizane z jedzeniem wydaj nam si naturalne, mamy poczucie
ich kontroli i wiadomo ich rda. Czy aby na pewno? Czy gd rodzi si
w odku, w ustach, w nosie? Czy to one kontroluj nasz apetyt? Nic bar-
dziej mylnego. Nad wszystkim czuwa nasz ptorakilogramowy zarzdca,
szczelnie zamknity w swoim skostniaym, wypenionym pynem kokpicie.
To mzg steruje odczuciem godu i sytoci jak kadym innym zachowa-
niem i popdem.
Podstawowym regulatorem uczucia godu i sytoci jest podwzgrze. Ta
niewielka struktura umieszczona w gbi mzgu czuwa nad homeostaz ca-
ego organizmu. Jest swoistym dyspozytorem, do ktrego trafiaj wszystkie
(poza wchowymi) bodce zmysowe po to, by je rozdysponowa i odpowied-
nio przekierowa we waciwe miejsca w mzgu. Dziki pracy podwzgrza
odczuwamy ukucie ig w rk jako bl, czyli sygna do cofnicia rki, a nie
jako przyjemno, skutkujc pragnieniem nakucia caego ciaa igami.
Podwzgrze steruje autonomicznym ukadem nerwowym, czuwa nad ter-
moregulacj, czynnociami wydzielniczymi, snem, czuwaniem, procesami
metabolicznymi oglnie determinuje nasze biologiczne funkcjonowanie.
Wrmy jednak do naszego apetytu na schabowe. Jest on konsekwencj

spadku poziomu glukozy we krwi, co powoduje, e do podwzgrza trafiaj
informacje z wtroby, odka i tkanki tuszczowej. Informacje te brzmi
mniej wicej tak: JE!!!!!!. Najgoniejsza jest tu grelina, zwizek wy-
twarzany przez odek i odpowiedzialny za uczucie godu. Pobudza on wy-
dzielanie kwasu solnego oraz motoryk odka i jelit. Grelina poza tym, e
gona, to i gadatliwa jest niemiosiernie. W dobrej komitywie yje z pod-
wzgrzem, czsto si do niego odzywajc i namawiajc je do produkcji neu-
ropeptydu Y (NPY). Stenie NPY wzmaga uczucie godu, szczeglnie po
wysiku fizycznym i przy zbyt restrykcyjnej diecie. Im mniej jemy, tym po-
ziom NPY bardziej wzrasta, a wraz z nim ronie i nasz apetyt na schabowe,
co czsto prowadzi do efektu jo-jo. Najintensywniej NPY daje o sobie zna
rano i w sytuacjach stresowych, mamy wwczas najwiksz ochot na w-
glowodany. NPY jest jednak piochem i wieczorem mamy go ju z gowy
na rzecz nocnego marka galaniny (Gal). Niestety galanina nie dba o lini
i lubi je tusto i wysokokalorycznie. Odpowiedzialna jest za to, ile tusz-
czy organizm zmagazynuje jako zapasy. No tak, same wyzwalacze apetytu,
wic jak tu si powstrzyma przed kolejnym pczkiem czy dodatkow por-
cj pierogw? Na cae szczcie mamy strw niepohamowanego popdu
gastrycznego. Jednym z nich jest leptyna, hormon dziercy znak stop. To-
warzyszy jej peptyd YY (PYY), stojcy z radarem przy tablicy z ogranicze-
niem prdkoci dla motoryki jelit. A cukierkowa insulina broni nas przed
zasodzeniem.
Niech podniesie rk ta, ktra zna rozkosz rozpywajcej si w ustach,
cudownie lekko opadajcej na jzyk, pieszczcej kubki smakowe czekolady
czarnej, biaej, z orzechami, z bakaliami, nadziewanej pysznym karme-
lem Och!!! Widz las rk! Tak mylaam.
Jedzenie jest przyjemnoci, dowiadczeniem dla niektrych wrcz eks-
tatycznym, porwnywalnym do przey seksualnych. Za daleko posunita
teza? Bynajmniej. Signijmy pamici choby do reklam telewizyjnych, gdzie
batonik wywouje doznanie niemal orgazmiczne. Wyliczmy sobie w pami-
ci, na palcach, posugujc si zapakami czy liczydem, ile znamy produktw
spoywczych uwaanych afrodyzjaki. Odniemy si w kocu do wasnego
dowiadczenia. Czy nie zdarzyo Wam si nigdy czy przyjemnoci seksu-
alnej z jedzeniem? Ta spywajca po ciele bita mietana, ta truskawka wy-
MZGOWA ROZKOSZ PODNIEBIENIA 85
jadana z ppka, ta nitka makaronu, na ktrej kocu znajduj si namitne

usta kochanka
A co z pragnieniem jedzenia? Jake czsto mylimy o zaspokojeniu ape-
tytu wyrafinowanym daniem z owocw morza, wyborn wosk pizz czy
choby kluskami prosto ze lska. A deser? Czy zdarza Wam si mie nie-
odpart ch skosztowania wysokokalorycznego tiramisu, nie baczc na kon-
sekwencje zarysowujce si fadk wok pasa? Pokusa jedzenia i rozkosz
towarzyszca jedzeniu porwnywalne s do pokusy narkomana, by dostar-
czy sobie kolejn dawk narkotyku i dowiadczy dziki temu rozkoszy.
Sysz szepty, a jedna z pa puka si w czoo. Dziwicie si, co maj ze sob
wsplnego seks, narkotyki i jedzenie. Czy nie za bardzo popadam w mean-
dry nielogicznych metafor? Ot nie, drogie Panie. Wszystkie te przyjem-
noci s ze sob cile powizane. Wie je wsplne rdo: ukad nagrody.
Ukad nagrody, zwany rwnie orodkiem przyjemnoci, jest zbiorem
struktur mzgowych odpowiadajcych za motywacj i kontrol zachowa.
Zwizany jest z zaspokajaniem popdw wanie seksualnych i ywienio-
wych, a take z wpadaniem w naogi. Oglnie rzecz biorc, ukad nagrody
i jego stymulacja wywouj uczucie przyjemnoci i zwikszaj prawdopo-
dobiestwo wykonania w przyszoci czynnoci dajcej rozkosz. Ten ma-
giczny ukad tworz elfy niosce prezenty dla klaszczcych w donie dzieci,
podekscytowanych samym oczekiwaniem. Pierwszy z nich nazywa si jdro
plece i skada si z kilkudziesiciu tysicy neuronw wydzielajcych
mzgow ambrozj dopamin. To wanie jej wysoki poziom w mzgu
jest gwarantem odczuwania rozkoszy podniebienia, seksualnych uniesie
czy jakiejkolwiek subiektywnie odbieranej przez organizm przyjemnoci.
Jest dopamina, jest bosko! Jestemy w euforii, mamy wyborny nastrj, wiat
jest wspaniay, a na samym jego szczycie jestemy my. A gdy jej poziom jest
niski, mamy doa, nic nam si nie chce, jest nam le i tak naprawd to mo-
emy zje wszystko, co nam wpadnie w rce, bo i tak jestemy beznadziej-
ni i adne diety nam nie pomog. Tak mylimy i tak robimy, podamy,
powczc nogami, do tej beznadziejnej kuchni, wycigamy z lodwki to,
co jest najbliej, a e najbliej jest sernik pozostay ze wit, to si za niego
bierzemy. Jemy, jemy, jemy i nagle, w trakcie jedzenia, czujemy, e jest
nam dobrze! Co to? Jak to? To fala dopaminy zalewajca mzg w reakcji
na dostarczenie organizmowi dawki wglowodanw w wybornej postaci
babcinego ciasta. Ha! Mamy sposb na dobry nastrj: jedzenie. Jest jednak
jeden may problem. Ot ten dziwnie nazywajcy si elf, to jdro ple-
ce, jest zoliwcem, ktry lubi wpdza ludzi w uzalenienia i natrctwa.
Przyjani si on serdecznie z drugim elfem, a mianowicie z polem brzusz-
nym nakrywki (VTA), i oba bawi si w przekazywanie sobie boskiej am-
brozji. To na tej wanie drodze przekazywania dopaminy z VTA do pola
plecego pojawiaj si uzalenienia. Stosowane substancje uzaleniaj-
ce zmieniaj t drog, powodujc zwikszenie tolerancji i potrzeb dostar-
czania organizmowi coraz wikszych ich iloci. Podobnie jak na skok do-
paminy dziaa zayty narkotyk, tak te jedzenie i odczuwanie dziki niemu
przyjemnoci moe uzaleni. W kocu kto nie lubi czu si dobrze cay czas.
Dzielni odkrywcy mechanizmw ludzkich zachowa, bioneuropsycho-
lodzy, przeprowadzili swego czasu eksperyment na niewiadomych swe-
go losu szczurach. Podczyli ci mdrale do szczurzych mzgw, a tam do
orodka nagrody, trzy kabelki: dwa dostarczay placebo, a trzeci narko-
tyk. Po czym nauczyli te okablowane biedactwa odpowiednio uywa trzech
umiejscowionych w klatce przyciskw odpowiedzialnych za przepyw tych
substancji do mzgu. No i, jak atwo si domyli, mdre szczurki w mig
zapamitay przycisk z narkotykiem i zaczy bez opamitania si nim za-
bawia, uzaleniajc si od narkotyku. Ukad nagrody stymulowany nar-
kotykiem oszala, oszalay i szczurki wraz z nim. W euforii narkotycznej
ekstazy zupenie zapomniay o jedzeniu i niestety niebawem zagodziy si
na mier. Taka to sia naogu.
Na szczcie jest trzeci elf, chyba najmdrzejszy z caej trjki i najwik-
szy u czowieka: pat czoowy. On czuwa nad uwiadomieniem nam prze-
ywanych stanw rozkoszy, jest te naszym doradc i kontrolerem dziaa-
nia. Pomaga nam podj decyzj, czy sign po kolejny kawaek sernika.
Musz jeszcze wspomnie o jednej jake istotnej bohaterce naszej opo-
wieci, bo stoi obok mnie i szarpie za rkaw: o serotoninie. Jest ona krew-
n dopaminy i podobnie jak ona neuroprzekanikiem. Mwi o niej hor-
mon szczcia. Od jej poziomu w organizmie zaley nasz nastrj, a take
apetyt, szczeglnie na wglowodany. Zapewnia nam ona rwnie energi
yciow. Serotonina jest bardzo namitna i uwalnia si w trakcie seksu. Jej
niski poziom, podobnie jak w przypadku dopaminy, skutkuje spadkiem na-
MZGOWA ROZKOSZ PODNIEBIENIA 87
stroju, chtk na ciacha w ilociach nieregulowanych zasadami zdrowego

ywienia i ogln niechci do siebie i wiata.
Widz rk w grze i sysz ciche pytanie: Co robi zatem, by utrzyma
dopamin i serotonin na bezpiecznym poziomie?. Po pierwsze wsuchi-
wa si we wasny organizm i zaufa mu, poniewa on sam podpowie, cze-
go mu najbardziej w danej chwili potrzeba. Po drugie skupia si na czyn-
nociach, ktre sprawiaj nam rado zwyke gaskanie ukochanego kota
zagwarantuje nam spor dawk ambrozji i nektaru szczcia. Poza tym za-
sada 3 S, czyli soce, seks, samospenienie.
Czy jedzenie to narkotyk?
Morfina, jeden z najbardziej znanych rodkw odurzajcych, naley do tak

zwanych opioidw egzogennych, czyli substancji psychoaktywnych, ktre
organizm otrzymuje ze rodowiska zewntrznego za pomoc na przykad
strzykawki penej tej jake brzemiennej w skutki substancji. Jest strza, jest
odlot, jest bogostan, nirwana, raj. Zao si, e niejeden narkoman si za-
stanawia, jakby to byo, gdyby organizm sam produkowa tak substancj.
Wystarczyoby o czym pomyle, odpowiednio si zachowa, przyj wa-
ciw pozycj ciaa, przycisn gdzie ukryty w nas guziczek i powoli na-
sze yy wypeniaby narkotyk, dajc mzgowi sygna, by rozpocz akcj
Rozkosz. Nie wiem, czy to, co teraz napisz, jest poprawne politycznie, ale
zdradz pewien sekret: waciwie jest to moliwe. Mzg sam z siebie produ-
kuje substancje dziaajce podobnie jak morfina. S to opioidy endogenne,
czyli wytwarzane wanie przez organizm. Jednym z najbardziej znanych
opioidw i ukochanych szczeglnie przez sportowcw jest endorfina. To
ona jest odpowiedzialna za to, e mimo blu mini czy kontuzji jestemy
w stanie biec i nie czu dyskomfortu. Nie dlatego, e jestemy twardzielami,
cho oczywicie sam fakt, e biegamy, czyni z nas mistrzw, lecz dlatego,
e endorfina ma waciwoci przeciwblowe. Za jej produkcj odpowiada
gwnie przysadka mzgowa. Ilo endorfiny wzrasta w sytuacjach zagro-
enia, ale te podczas biegania czy innej aktywnoci fizycznej, a take gdy
si miejemy lub choby mylimy o miechu. Jake podanym wyzwala-
czem endorfiny jest orgazm, jak rwnie co z pewnoci ucieszy asuchw
czekolada i niektre bardziej pikantne przyprawy. Endorfina, podobnie

jak jej niechlubna krewna morfina, poza dziaaniem przeciwblowym ma
zdolno wprowadzania organizmu w stan euforii, do ktrego osignicia
kady chciaby dy. Dlatego wszystko, co wywouje produkcj endorfiny,
ma silny wymiar uzaleniajcy: sport, seks, jedzenie. Szczeglnym zagro-
eniem wydaje si tu jedzenie, bo poza tym wszystkim, co nam endorfina
przynosi dobrego, zwiksza ona rwnie apetyt. C, to zbyt pikne, by by-
o moliwe osiganie bogostanu bez konsekwencji. Apeluj zatem w tym
miejscu do swojej ulubionej czci mzgu pata czoowego, zwizanego
z racjonalnym myleniem i podejmowaniem decyzji ze wiadomoci ich
konsekwencji.
Przy pewnych niesprzyjajcych okolicznociach jedzenie rwnie moe
przybra form opioidw o dziaaniu morfinopodobnym. Stres i osabie-
nie organizmu chorobami czy niewaciw diet oraz zaburzenia dziaania
ukadu immunologicznego sprzyjaj wystpowaniu przepuszczalnoci jelit.
Trawione substancje odywcze z pokarmu, ktre dostaj si z odka do
jelit, przenikaj przez nieszczelne cianki jelit do krwiobiegu i wraz z krwi
podaj do mzgu. Do substancji takich nale midzy innymi kazeina
(biako mleka) i gluten (biako pochodzce z produktw zboowych). Prze-
dostaj si one do krwiobiegu, a powstae z nich peptydy trafiaj do mzgu
w postaci gluteomorfiny i kazomorfiny, substancji o dziaaniu odurzajcym.
Tak wic decydujc si na diet, musimy pamita o konsekwencjach jej
stosowania dla organizmu, bo nawet si nie spostrzeemy, jak osabiony
wskutek ograniczenia dostaw skadnikw odywczych organizm zacznie
upomina si o swoje. Nagle poczujemy nieodpart ch na sodkie buki
z serem, popite koniecznie kakao, gdy organizm uzaleni si od glutenu
i kazeiny. I nag gotowy.
PRZEKONANIA
I PYTANIA,
KTRE ODCHUDZAJ
Przekonania
Przekonania na temat siebie i ycia z reguy bywaj do absurdalne, jeli
s nieuwiadomione. A wikszo naszych przekona jest nieuwiadomio-
na. Przedstawi uproszczon, cho z ycia wzit scenk.
Muzyk
Przychodzi klient do coacha. Klient jest u progu midzynarodowej kariery
muzycznej, jego rozpoznawalno wzrasta, a talent jest doceniany przez
coraz wiksze grono ekspertw i fanw. Klient ma na dzie dzisiejszy jeden
problem, ktry go trapi: rosnc nadwag. Cho przez lata nie mia z tym
problemu, teraz nie moe sobie poradzi ze zbdnymi kilogramami.
Jaki jest twj cel? pyta coach.
Schudn lub chocia przesta ty odpowiada strapiony muzyk.
Jak masz korzy z tego, e tyjesz?
Klient milczy, zaprzeczajc min i ruchem gowy, jakoby mia jakkol-
wiek z tego korzy. Po kilku minutach rozmowy odpowiada:
Nie czuj si jeszcze gotowy, by wystpowa przed tak publicznoci.
Jak twoja obecna waga ci przed tym chroni?
Nie wygldam medialnie, mog odroczy wiksze wystpy, zanim nie
schudn
Muzyk mia przekonanie, e tylko szczupe i dobrze wygldajce osoby
mog sta si znane i sawne. Niewiadomie zacz ty i odchodzi od swojego
ideau muzyka, sabotujc swoje marzenia. Nie czu si jeszcze gotowy. Sa-
mo uwiadomienie sobie absurdalnego przekonania rozwizao problem.
Podsumowujc: ograniczajce przekonanie dotyczce wasnych umie-
jtnoci i moliwoci oraz lk przed zmian mog prowadzi do sabotowa-
nia wasnych dziaa, a tym samym do niewiadomego jedzenia i w konse-
kwencji do tycia.
Singielka
Pewna moja znajoma od lat jest sama. Sama, ale nigdy samotna zaw-
sze komentuje swj status. Jest adna, zdolna, pogodna. Ma pikn figur
i wstydzi si wygldu pewnej czci swojego ciaa: brzucha, a raczej waecz-
kw na nim zalegajcych. Ja tych waeczkw nie widz, ale jeli chce si
komu pomc, trzeba przyj jego model wiata i jego prawd o sobie, nie
narzucajc wasnego zdania.
Podobasz si sobie czy nie?
Mam super nogi, niczego sobie cycki, ad twarz, ale ten brzuch Ech
Singielka dawno temu usyszaa, e stres odchudza. Takie przekonanie
spowodowao, e zacza si wiadomie i z rozmysem wprowadza w stany
zdenerwowania, wyszukujc stresogenne sytuacje.
Wiesz, stres dziaa na ludzi rnie: jedni chudn, inni tyj. Kiedy si
stresujemy, w organizmie wydziela si kortyzol, czyli hormon stresu, ktry
sprzyja przyrostowi tkanki tuszczowej, szczeglnie na brzuchu. Poza tym
przez stres tracimy wewntrzn harmoni i kontrol opowiadam men-
torskim tonem, pytajc jednoczenie: Czy ty siebie akceptujesz?
Zaakceptuj, jak strac ten brzuch! kwituje singielka.
Rozmawiamy kilkanacie minut, przechodzc od kwestii akceptacji sie-
bie do problematyki budowania relacji i zwizku. Okazuje si, e waki na
brzuchu singielki s powodem, dla ktrego woli ona nie wchodzi w jaki-
kolwiek zwizek.
No nie rozbior si przy nikim z tymi waeczkami!
Wychodzi na to, e singielka boi si, e jej potencjalny partner nie znis-
by widoku waeczkw na jej brzuchu, przez co ona straciaby doszcztnie
poczucie wasnej wartoci.
To gupie, e tak myl analizuje. W zasadzie wpadam na to do-

piero ostatnio. Nie wiedziaam, e to powd, dla ktrego odrzucam wszel-
kie powaniejsze znajomoci z facetami.
No dobrze, ale powiedz mi, co masz tak naprawd dziki temu, e je-
ste singielk? pytam.
Nic nie mam! Nie chc by singielk!
Ale jak kto czego nie ma w yciu, to znaczy, e z tego braku posia-
dania ma jednak jakie korzyci. No mog si myli oczywicie cho
jestem pewna swego, nie narzucam singielce swojego zdania.
Wiesz, gowa mnie rozbolaa mwi moja rozmwczyni. Przyszo
mi na myl, e jak z kim si teraz zwi przypadkowo, to moe mnie omi-
n okazja na idealnego partnera!
Singielka od razu przyznaje, i to gupie mylenie i nie moe uwierzy,
e moga czym takim kierowa si w yciu.
Podsumujmy absurd sytuacji. Singielka nie akceptowaa siebie, bo mia-
a waki na brzuchu. Waki na brzuchu byy powodem, ktry przeszkadza
jej wej w stay zwizek. Niewiadomie nie chciaa jednak wchodzi w zwi-
zek, poniewa baa si, e wwczas ominie j szansa na idea rycerz na
biaym koniu przejedzie obok. Sabotowaa wic wszystkie randki. Waki na
brzuchu pomagay jej w tym miaa powd, aby si nie umawia, bo si
wstydzia swojego wygldu! By moe od czasu, gdy sobie to uwiadomia,
atwiej jej bdzie straci zbdny tuszcz w okolicach pasa.
***
Ostatnio przykua moj uwag pewna teoria. Studiowaam mnstwo mate-
riaw dotyczcych zmiany nawykw i przekona, kiedy natknam si na
teori psychologa spoecznego Daryla Bema, wedug ktrej ludzie wnio-
skuj o tym, co lubi i czego chc, na podstawie swoich zachowa. Wrci-
my jeszcze do tego zagadnienia w dalszej czci niniejszego rozdziau, ale
czy moesz sobie wyobrazi, e jeli dzi nie lubisz sportu, to by moe tyl-
ko dlatego, i w przeszoci, podczas treningw i lekcji wuefu, okolicznoci
byy niesprzyjajce i Twj mzg woy aktywnoci sportowe do szuflady
mczarnia? A gdyby zrobi to z jedzeniem sodyczy i piciem coca-coli?
Magda
Dwa dni temu zapytaam blisk koleank, Magd, o to, co jej najbardziej
pomogo w zmianie stylu ycia. Magda zrzucia kilkanacie kilo (zupenie
skutecznie) i zacza prowadzi aktywny tryb ycia.
Oto, co mi odpisaa (cytuj autentyczn wypowied):
Klaudia, przede wszystkim uwierzyam w siebie i zrozumiaam, e mo-
g wszystko i e sama sobie jestem ograniczeniem. Zaczam cieszy si ota-
czajcym wiatem i sob, i tym, co mnie spotyka. Nie analizuj zego czy
przykrego, a tylko dobre. Jak pada, nie jcz, tylko si ciesz e super, e
mog poczyta! Duo mi dao to, jak opowiadaa na przykadach, co mo-
emy, jak dziaa podwiadomo. No i te wszystkie wiczenia s najlep-
sze, rewelacyjne i niezastpione!!! Ten przykad z brami bliniakami e
mieli odmienne przekonania na temat siebie i ycia, zbudowane na podsta-
wie tego, kim by ich ojciec te do mnie przemwi.
Magda jest superbabk. Ma 36 lat, dwie przeurocze creczki i ma,
z ktrym ma uoon relacj, oraz satysfakcjonujc prac. Jest adna, in-
teligentna, pomocna, otwarta, szanowana i znana w rodowisku. Niezwykle
j ceni, cho czy nas przyja tylko z dziecistwa, a teraz mamy ze sob
rzadki kontakt. Pamitam, e kiedy po dugim niewidzeniu spotkaam j
na ulicy i byam w ogromnym szoku, bo zgubia z 10 kilogramw. Pytam
niemiao: Dieta Ducana? Magda z umiechem odpowiedziaa, e tak. Po
roku owe 10 kilo wrcio
Dzi jest inaczej. Magda ma pen kontrol nad wag. wiczy intensyw-
nie. Ma wietn motywacj. Zmienia zupenie przekonania na temat samej
siebie i tego, co j spotyka w yciu.
Niegdy ja take zmieniam przekonania. Aleksandra, wspautorka tej
ksiki, te zmienia przekonania. Moja mama po chorobie nowotworowej
zmienia przekonania. Gosia, znajoma, ktra po rozwodzie wyjechaa do
Hiszpanii, zmienia przekonania. Wszystkie, ktre zmieniymy sposb wi-
dzenia siebie i wiata i pozbyymy si ograniczajcych przekona, teraz
mamy lepsze ycie. A co wicej, mamy wiksz kontrol nad ciaem.
Magda w swoim pocie do mnie wspomniaa o wiczeniach, ktre bar-
dzo jej pomogy w zmianie. Wiele z nich prezentuj w tej ksice. I sdz,
e cho ciko samej zmotywowa si do ich wykonywania, s one niezwy-
kle istotne. Magda wspomniaa te histori o braciach bliniakach. Nie cho-
dzi o dwch takich, co ukradli ksiyc, lecz o pewn metafor, ktra do-
wodzi, e niezalenie od tego, co nas spotyka, zawsze mamy wybr, jak to
zinterpretowa. Chopcw wychowywa tylko ojciec, poniewa matka zmara
podczas ich narodzin. Ojciec by degeneratem, alkoholikiem, dunikiem,
a w stosunku do synw by oschy i mao opiekuczy. Gdy chopcy doroli,
jeden z nich sta si taki jak ojciec: pi, ldowa co chwila w wizieniu, nie
mia pracy i zajmowa si rozbojami. Drugi natomiast poszed zupenie inn
drog: zaoy rodzin, by wyksztacony, mia dobr prac i wci awan-
sowa. Gdy spotkali si po latach, ten wyksztacony zapyta brata, jak to si
stao, e tak zmarnowa sobie ycie. Tamten odpowiedzia: A kim miaem
si sta, skoro nasz ojciec by tym, kim by?. I zapyta brata: A jak to si
stao, e ty dae rad wyj z tego impasu i z tej patologii?. On za odpo-
wiedzia: A kim miaem si sta, skoro nasz ojciec by tym, kim by?.
Jest kilka sposobw, aby zmieni schematy mylowe ludzi, ale najsku-
teczniejszy jest taki, ktry polega na tym, e sami go zmieni, uwiadomiwszy
sobie nowe moliwoci. Nie ma nic bardziej denerwujcego ni rady i po-
uczenia ze strony rodziny, przyjaci, ksidza, szefa. To nie dziaa. To nigdy
nie bdzie dziaa. Budzi raczej wewntrznego buntownika, ktry bdzie za
wszelk cen prbowa udowodni suszno wasnych pogldw i dziaa.
Ludzie s jak pene szklanki wody: wydaje im si, e ju wszystko wiedz,
i nie s gotowi, by przyj nowe. Przewiadczenie, e prawda, ktr znam,
jest jedyn suszn i absolutn, buduje pewno tego, co wiem na temat
wiata, ludzi i siebie. Pewno ma jednak swj wielki cie: zamknicie na
nowe. A to nowe moe by lepsze, bo bardziej skuteczne i bardziej adekwat-
ne do mojego ycia ni stare przekonania. Aby wypeni pen szklank
wie treci, trzeba pozby si starej. Ot, cay sekret wikszej otwartoci
na wiat i swoje moliwoci: wtpienie w to, co wiem na ten temat dzi.
Wikszoci przekona nabywamy w dziecistwie i tkwi one w nas po-
tem jak niewidzialne wirusy. Nie zdajemy sobie nawet z nich sprawy. Przez
lata nie zdawaam sobie sprawy na przykad z tego, e mam ograniczajce
przekonanie o wyszoci mczyzn nad kobietami. Na Boga, czy wyobraasz
sobie, e odnoszca sukcesy kobieta o silnej osobowoci moe mie takie
przekonanie? A jednak! Gdy uwiadomiam sobie, e ten stereotyp jest g-
boko zakorzeniony w mojej podwiadomoci, dopiero wwczas zauway-
am niektre swoje niedorzeczne zachowania: e nie walcz o premi, cho
koledzy j dostali, e nie ubiegam si o kierownicze stanowisko, cho mam

wiksze dowiadczenie ni koledzy, i tak dalej. To nie wynikao ani z braku
aspiracji, ani z lku, tylko z bdnego przekonania. Dodatkowo na si i nie-
potrzebnie udowadniaam, e kobiety s wicej warte ni faceci. A przecie
czego, co oczywiste, nie trzeba udowadnia!
Nigdy nie wiesz, jakie ograniczajce przekonania kryj si w Tobie. Przy-
chodzi mi do gowy kilka. Pozwl, e popisz si swoj kreatywnoci:
Jak przestan je, to strac poczucie bezpieczestwa.
Jak zrezygnuj ze sodyczy, to ju nic nie bdzie sprawiao mi frajdy.
Grube kobiety nie s molestowane seksualnie.
wiczenia i sport nie s dla mnie.
Nigdy nie schudn, bo moi rodzice te s otyli.
Jako ona i matka (albo jako crka) nie mam prawa myle o sobie
i swoich potrzebach.
Gdy podejm wyzwanie, ponios porak (wic lepiej nie podejmowa
wyzwa).
Jak schudn, to bd bardziej atrakcyjna, a wtedy kto moe si mn
zainteresowa (boj si, e kto moe si mn zainteresowa, bo boj
si intymnego kontaktu).
Jakie reakcje zaobserwowaa u siebie, czytajc te zdania? Czy ktre

z nich moe by Twoje?
Wane, z jakim przekonaniem zaczynasz nowy etap ycia. Przekonanie
jest tylko pewn wersj prawdy. Nigdy nie bdzie prawd. Ty ksztatujesz
t prawd w swojej gowie. Najszybciej jeste w stanie zmieni przekonania
dziki dowiadczaniu nowego. Mzg nigdy nie dyskutuje z dowiadczeniem.
Przez dowiadczenia programujesz mzg.
Lubimy to, co robimy

Wrmy teraz do teorii autopercepcji Bema, o ktrym wspominaam wcze-
niej. Ot Daryl Bem twierdzi, e gdy poznajemy siebie, stosu-
jemy te same zabiegi jak przy poznawaniu i rozumieniu innych,
a wic obserwacj, analiz i wnioskowanie. Gdy tworzymy prze-
konania na wasny temat, obserwujemy swoje zachowania i oko-

licznoci, w ktrych te zachowania wystpuj, ewentualnie przy-
pominamy sobie, jak zachowalimy si w przeszoci, i wycigamy
z tego odpowiednie wnioski.
Przykady mog by nastpujce:
Gdy w podstawwce chodziam na wf, wymiewano si z moich
szortw, i byo to nieprzyjemne wnioskuj: Ojej, nienawidz
sportu!.
Podczas imprez na studiach nikt mnie nie prosi do taca
mam przekonanie: Jestem nieatrakcyjna.
Od miesica na Facebooku nikt nie komentuje moich postw
myl: Jestem nudna.
Jeden z klasycznych eksperymentw dowodzi, e gdy zaczynamy o czym

mwi lub pisa, to nawet jeli na pocztku w to nie wierzymy, zmienia si
nasze podejcie do danej tematyki.
Na przykad gdy poprosimy ludzi, by wygosili przemwienie albo napi-
sali esej, w ktrych maj gloryfikowa eutanazj, to cho jej nie popieraj,
po wykonaniu zadania zmieni si nieco ich pogldy na ten temat. Tak po-
dobno postpowali onierze wietnamscy z amerykaskimi jecami, kac
im pisa eseje o wyszoci komunizmu nad demokracj. Nastpnie eseje te
czytano, puszczajc przekaz przez wze radiowy.
To, jak bardzo zmieni si wiara w dane przekonanie, zaley od trzech
czynnikw:
od tego, czy przekonanie bd deklaracja s wygaszane dobrowolnie;
od tego, ile osb syszy lub czyta przekaz;
od tego, jakie korzyci ma ten, kto wygasza przekaz.
Przekonania w praktyce wiczenia

wiczenie nr 1: Ekspozycja spoeczna
Bazujc na wyej opisanym eksperymencie, zrb wasny. Bdzie to wymaga-

o pewnej ekspozycji spoecznej, choby i towarzyskiej, ale sdz, e warto.
Publicznie wyraaj opinie, ktre miayby si sta Twoimi przekonaniami.

Przekonania zawsze id w parze z zachowaniami. Wic jeli nie przepadasz
za uprawianiem sportu, zacznij opowiada znajomym, jak go uwielbiasz.
Gdy czujesz, e czciej speniasz oczekiwania innych ni wasne, napisz
artyku lub wygo publiczn opini o tym, jak wane take dla zdrowia
jest spenianie wasnych oczekiwa.
Koniecznie po wykonaniu eksperymentu daj sobie jak nagrod.
wiczenie nr 2: Praca na zasobach, analiza wyjtkw

Technika ta jest wykorzystywana w terapii skoncentrowanej na rozwiza-
niach. Wedug niej w przeszoci kadej osoby, nawet najbardziej uwikanej
w konflikty na rnym tle, istniej momenty tak zwanych wyjtkw, czyli
takich sytuacji w najbliszej przeszoci, w ktrych w danej sprawie dziao
si lepiej ni obecnie. Znalezienie takich momentw umoliwia ich analiz
pod ktem tego, jakie czynniki wewntrzne i zewntrzne pomagay w osi-
gniciu tego, e w danej sprawie kiedy byo lepiej.
Pytania pomocnicze:
Kiedy byo lepiej, inaczej?
Jak do tego doszo?
Co temu sprzyjao?
Co czujesz/robisz/mylisz inaczej w takich okresach?
Co inni ludzie zauwaaj, patrzc na Ciebie w takich okresach?
Co Ty zauwaasz, patrzc na innych?
Co jeszcze zauwaasz?
Co robisz, by w Twoim yciu pojawiay si takie okresy?
Co musiaaby zrobi/powiedzie, eby zdarzay si czciej?
Co jeszcze mogoby sprawia, e si pojawiaj?
wiczenie nr 3: Uczenie si na dowiadczeniach

z przeszoci
Pomyl o istniejcym problemie, z ktrym si zmagasz w cigu ostatnich
kilku lat.
1. Teraz pomyl o wyjtku okresie lub sytuacji, kiedy problem by

mniejszy lub nie byo go wcale. Powi troch czasu na zbadanie,
co si wydarzyo w trakcie tego wyjtku.
Co mwia/robia/czua/ mylaa innego?
Co inni mwili/robili/czuli/myleli innego?
Co jeszcze?
2. Jakie lady rozwizania pokazuje ten wyjtek?
Czego Ci to uczy?
Czego chciaaby si z niego nauczy?
Jakie umiejtnoci, mocne strony i zasoby Twoje i wspierajcych
Ci ludzi pokazuje ten wyjtek?
Jak ponownie moesz doprowadzi do pojawienia si podobnego
wyjtku w Twoim yciu?
Pytania, ktre odchudzaj

Wikszo przekona ksztatuj sowa. Sowa buduj nasz model wiata,
stosunek do ludzi, problemw i wyzwa. Sowa to stan umysu. Sowa do-
daj nam odwagi albo j odbieraj. Sowami nie tylko komunikujemy si
z innymi, lecz take z samymi sob. Wpywaj wic na wszystko, czego do-
wiadczamy. Uywane sowa, wyraenia i zwroty wpywaj na model wiata,
jednak prawdziw jzykow si s pytania. Jako odpowiedzi, jakie uzy-
skujesz, zaley od rodzaju pyta, ktre zadajesz. Innym, a take sobie.
Jeli sprzedawca zapyta klienta, dlaczego nie pasuje mu dany produkt,
to mzg klienta zacznie szuka odpowiedzi na to pytanie w tempie rozgrywki
chiskich pingpongistw, wic klient bardzo szybko znajdzie tysic powo-
dw, dla ktrych miaby nie kupowa produktu. Dlaczego nie? tego py-
tania musimy za wszelk cen unika, chyba e faktycznie chcemy kogo do
czego zniechci.
Jeli zadajesz sobie pytanie: Dlaczego nie mog schudn?, to Twj
mzg z pewnoci znajdzie kilka powodw i argumentw, w ktre uwie-
rzysz, a wtedy klamka zapadnie. Myl jest wynikiem pytania. Twj dialog
wewntrzny to nieprzerwane zadawanie sobie pyta i odpowiadanie na nie.

Mylenie jest zatem zalene od pyta, ktre sobie zadajesz, ale te od tych,
ktrych sobie nie zadajesz. Zadawanie pyta chroni przed biernym przyj-
mowaniem tego, co mwi inni, przeciwdziaa stagnacji i bezczynnoci.
Wyzwala kreatywno. Najwiksi mdrcy nauczali, zadajc swoim uczniom
pytania!
Pytanie siebie jest wane, bo tylko Ty znasz odpowiedzi dotyczce Cie-
bie i Twojego ycia. Zadawanie pyta motywuje do zaangaowania, zwasz-
cza wtedy, gdy pomysy i rozwizania s Twoje. Pytania budz kreatywno.
Wszystkie odpowiedzi nosisz w sobie, lecz nie zawsze masz do tej wiedzy
dostp. Dobre pytanie jest jak zapalnik, ktry uruchamia mzg i pobudza
do mylenia. Znalezienie wasnych odpowiedzi wzbudza poczucie odpowie-
dzialnoci i sprawczoci, ale take autentycznoci.
Oto zawsze aktualna historia o Sokratesie, ktry wybiera z ota-
czajcej rzeczywistoci przydatne mu informacje.
Pewnego dnia do wielkiego filozofa podbieg podekscytowany znajo-
my i rzek:
Sokratesie, czy wiesz, co ja syszaem o jednym z twoich uczniw?
Musz ci natychmiast o tym opowiedzie!
Chwileczk odpowiedzia Sokrates. Zanim mi powiesz, chcia-
bym ci zada trzy pytania.
Przybysz zamilk na chwil, by posucha pyta.
Czy jeste absolutnie pewien, e to, co masz zamiar mi powiedzie,
jest prawd, e wiadomo ta jest wiarygodna?
Nie odpar mczyzna. Wiem o tym ze syszenia, ale wydaje mi
si, e moe to by prawd.
Czy to, co masz zamiar mi powiedzie, jest czym dobrym i pochleb-
nym o tym uczniu?
Nie, wrcz przeciwnie
Tak? Chcesz mi powiedzie co zego o nim i nawet nie jeste pewien,
czy to prawda?
Mczyzna, troch zakopotany, wzruszy ramionami, a Sokrates kon-
tynuowa:
Czy to, co chcesz mi powiedzie o moim uczniu, bdzie przydatne dla
mnie?
Chyba nie odpowiedzia zmieszany przybysz.

Jeli zatem to, co chcesz mi powiedzie, nie jest ani prawdziwe, ani
dobre, ani nawet poyteczne, czy naprawd chcesz mi to w ogle powie-
dzie? zapyta Sokrates.
Mczyzna zosta pokonany i odpowiedzia:
Nie.
Pytania kierunkuj nasz koncentracj na dany temat. Mzg zawsze b-

dzie szuka rozwiza, wiadomie i podwiadomie. Gdy kadziesz si z ja-
kim pytaniem spa, jest szansa, e obudzisz si z odpowiedzi, bo podwia-
domo nieustannie pracuje, take we nie.
Unikaj pyta: Jak mog schudn?, bo przecie wiesz, jak. Zadaj so-
bie mocniejsze pytanie: Dlaczego mam schudn?. Konkretyzuj pytania:
Jak mog wprowadzi nowy nawyk od dzi?, Co musi si sta, bym od
jutra regularnie biegaa?, Co zrobi, by nie je w popiechu?.
Poniej prezentuj zestaw pyta, ktre powinna wprowadzi do swojego
menu, by mie wiksz wiadomo siebie i swoich potrzeb, wicej spokoju,
wicej siy do podejmowania wyzwa, wicej energii potrzebnej do wicze
i odchudzania (odgrubiania!) oraz by uzyska harmoni midzy ciaem
i umysem. Wracaj do tego rozdziau co dzie i wybieraj dwa, trzy pytania
z listy. Nie musisz nawet na nie odpowiada, tylko pomyl o nich, wracaj
do nich spontanicznie w dalszej czci dnia. Tak programuje si mzg.
Pytania yciowe
1. Czego najbardziej Ci w yciu brakuje?
2. Co jest najwaniejszym celem w Twoim yciu?
3. Kim jeste?
4. Kim chcesz by?
5. Z czego jeste najbardziej dumna?
6. Za co jeste najbardziej wdziczna?
7. Co musisz ju niebawem zmieni w swoim yciu?
8. Jakie emocje najczciej towarzysz Ci w cigu dnia?
9. Kiedy odczuwasz najwikszy spokj?
10. Czy zdarza Ci si odczuwa bogo? Jeli tak, to w jakich sytuacjach?

11. Kiedy czujesz, e nie jeste w swojej roli?
12. Jakie jest Twoje powoanie? W jakim procencie swojego czasu yjesz
zgodnie z tym powoaniem?
13. Jakie trzy rzeczy uwielbiasz? Czy s one dla Ciebie zdrowe? Jeli tak,
to jak moesz powica im wicej czasu?
14. Jakie trzy rzeczy Ci frustruj? Jak moesz to zmieni?
15. Czy otaczajca Ci rzeczywisto jest dla Ciebie atrakcyjna?
16. Co jest pomostem, ktrym moesz przej do nowego etapu swojego
ycia?
17. Co zabiera Ci najwicej energii? Jak si moesz tego pozby?
18. Jakie przedmioty zamiecaj Twoje ycie?
19. Jakie zmartwienia zamiecaj Twj umys?
20. Jakie emocje zamiecaj Twoje serce?
21. Kto jest wampirem emocjonalnym w Twoim otoczeniu?
22. Jak zmienioby si Twoje ycie, gdyby poeracze energii zniknli?
23. Jeli nie moesz czego zmieni, jak moesz pogodzi si z sytuacj?
24. Co jest warte powicenia?
Dbanie o siebie
1. W skali od 0 do 10 okrel, jaki jest z reguy Twj poziom stresu.

2. Czy w stresie jesz wicej?
3. Kiedy odczuwasz zupeny spokj?
4. Co by si stao za kilka lat, gdyby odczuwaa cay ten czas wysoki
poziom stresu?
5. Jaka jedna zmiana spowodowaaby znaczne obnienie poziomu stresu
w Twoim yciu?
6. Jaki przeom spowodowaby, e czuaby si silniejsza i spokojniejsza?
7. W skali od 0 do 10 okrel, jakie masz w tej chwili odczucia wzgldem
rwnowagi w swoim yciu.
8. Na ile sposb jedzenia i wydawania pienidzy okrela to, co si dzieje

u Ciebie w rodku, w Twoim sercu?
9. Czy inni wykorzystuj Twoj dobro?
10. Co chcesz osign, gdy wiadomie poddajesz si temu, czego oczekuj
inni? Ile energii przy tym tracisz?
11. Czy Twj styl ycia odzwierciedla Twoje prawdziwe potrzeby?
12. Co robisz, by praca nie pochona caego Twojego ycia?
13. Co Ci powstrzymuje od mwienia nie?
Zdrowy tryb ycia i wiadomo ciaa
1. W skali od 0 do 10 okrel, na ile jeste zadowolona ze swojego zdrowia

i kondycji.
2. W skali od 0 do 10 okrel, na ile jeste zadowolona ze swojego ciaa
i wygldu.
3. Prowadzc obecny styl ycia, jak bdziesz si czua za 10, 20 lat?
4. Ile porcji warzyw i owocw zjadasz tygodniowo?
5. Ile masz wolnego czasu kadego dnia?
6. Czy pijesz sodkie napoje gazowane? (Cola light te si liczy!). Co by si
musiao sta, aby je zamienia na wieo wyciskane soki lub na wod?
7. Co sprawia, e lubisz swoje ciao?
8. Jak moesz zwizualizowa poczenie ciaa z umysem i przepyw
energii w sobie?
9. Jak moesz lepiej zadba o ciao?
10. W jakich okolicznociach wicej czasu powicisz ciau?
11. Czy wysypiasz si wystarczajco?
12. Gdzie w Twojej hierarchii wartoci znajduje si zdrowie?
13. Jak moesz zacz oddycha gbiej?
14. Jakie wiczenia lubisz?
15. Ktr dyscyplin sportu w tym roku polubisz bardziej?
16. W jakich okolicznociach moesz wicej spacerowa?
Pasje i cele
1. Jakich trzech rzeczy zawsze nie moesz si doczeka, a od jakich

trzech zawsze uciekasz?
2. Gdyby pozosta Ci miesic ycia, na co by go powicia?
3. Kiedy najczciej si miejesz?
4. Na jakie sprawy nigdy nie brakuje Ci energii?
5. Za co mogaby odda ycie?
6. Co ostatnio sprawio, e poczua si speniona?
7. Kiedy czujesz, e nic Ci nie brakuje?
8. Jakie s Twoje talenty i naturalne zdolnoci?
9. Kiedy tracisz poczucie czasu?
10. Czego pod koniec ycia moesz najbardziej aowa?
11. Czego jeszcze chciaaby sprbowa w yciu?
12. Co chciaaby zmieni w sferze zawodowej?
13. Co chciaaby zmieni w relacjach z bliskimi?
14. Co chciaaby zmieni w sferze aktywnoci?
15. Co chciaaby zmieni w sferze finansw?
16. Co chciaaby zmieni w sferze duchowej?
17. Czego chcesz si nauczy?
18. Jak rol yciow chcesz jeszcze odegra?
19. Co robisz tylko dla przyjemnoci?
20. Kogo chciaaby pozna?
21. Jaki jest Twj cel? Czy jest on ekscytujcy? Czy bdzie dla Ciebie
rozwijajcy?
Zmiana nawykw
1. Jakie nawyki Ci przeszkadzaj?
2. Ktre z nawykw poprawiaj Ci nastrj i zapewniaj spokj?
3. Ktre nawyki mog si sta uzalenieniem?
4. Ktrego nawyku chcesz si pozby? Czym go zastpi, by nie czu

pustki?
5. Jakie s okolicznoci i strategie Twoich zachowa, aby uruchomi
si niechciany nawyk?
6. Jak zmieni okolicznoci lub strategie, aby mie wiksz kontrol
nad niechcianym nawykiem?
7. Jaki byby poniesiony przez Ciebie koszt, gdyby nie pozbya si
szkodliwego nawyku?
8. Jaki nowy nawyk chcesz wprowadzi?
9. W jaki sposb moesz si nagrodzi za nowy nawyk?
10. Jak nowy nawyk zmieni Twoj osobowo?
11. Kim bdziesz dziki wprowadzeniu w ycie nowego nawyku?
12. W jaki sposb bdziesz o tym pamitaa kadego dnia?
Pytania na popraw nastroju
1. Co dobrego przydarzyo Ci si w ostatnim tygodniu?

2. Jak wyzwalasz w sobie poczucie szczcia i spokoju?
3. Kto poprawia Ci humor? Jak moesz si z t osob skontaktowa,
spotka, porozmawia?
4. Jakie efekty swojej pracy widzisz?
5. Jak przey ten dzie najlepiej?
6. Jak moesz dzi poprawi komu nastrj?
7. Jak moesz sobie poprawi nastrj?
8. Za co jeste wdziczna?
9. Kto moe by Tobie wdziczny i za co?
10. Co chcesz mie zamiast? Co chcesz robi zamiast? (Gdy zbyt mocno
koncentrujesz si na problemie).
BLOG BASI
POST CZWARTY
Wieczory Wieczory s najgorsze. Cay dzie w pracy, jakie zakupy,

szybki lunch z Piotrem i jako ten czas leci, czowiek nie myli o odku.
Za to wieczorem to co innego, ale o tym za chwil. Mj powrt do domu
jest wpisany w schemat dnia, zawsze taki sam. Gdyby si tak zastanowi,
to wikszo mojego ycia przebiega w cile okrelony sposb, wedug tej
samej reguki. Dzie w dzie to samo. Poranek: budzik, kawa, prysznic,
niadanie, tramwaj nr 14 do biura. W biurze: przerzucanie papierkw,
wpisywanie liczb w rubryczki. Jestem Pani Cyferek, Bogini Matema-
tycznych Kalkulacji, Artemid dzierc dumnie zamiast uku kalkulator:
jestem Ksigow! Czasem mi si myl cyfry z literami i nawet niedawno
w banku przez pomyk zamiast wasnego podpisu zoyam na dokumen-
cie cig cyferek. Jestem przemczona Godzinna przerwa na lunch i da-
lej liczby, rubryki. No i powrt do domu. No wanie o ten powrt cho-
dzi. Droga jest zawsze ta sama i prowadzi przez malek restauracyjk
z pysznym woskim jedzeniem. Poniewa rutyna musi mie swoj konty-
nuacj, dzie w dzie wstpuj do tej restauracyjki po danie na wynos.
Tu pozwalam sobie na szczypt spontanicznoci i nieprzewidywalnoci, bo
za kadym razem wybieram inne danie. Oczywicie repertuar jest ogra-
niczony, wic i moja spontaniczno nie ma szans rozkwitn, ale oddaj
si eksperymentowaniu i eksplorowaniu kuchni woskiej w ramach tych
czterech proponowanych przez szefa kuchni pozycji kulinarnych. Wspo-
mniaam ju, e to malutka restauracja. Zanosz swj zakup do domu
i tam rozpoczynam celebracj. Lubi ten moment dnia i waciwie to na
niego czekam. Nawet mi nie przeszkadza, e jadam samotnie, cho wa-
ciwie to nie samotnie, bo w towarzystwie kota Altka. Rozkadamy si
zatem we dwoje na kanapie ja z lampk wina, on z misk mleka. W tym

czasie w mikrofalwce od Piotra podgrzewa mi si moje woskie danie,
a kot moe zje na zimno. Zawsze do kolacji pijam lampk wina, ale tyl-
ko lampk z obawy przed zgubnym naogiem No dobrze, czasem po-
zwalam sobie na ma dolewk. Wieczr spdzam, czytajc ksik, su-
chajc muzyki, telewizji za nie ogldam, bo odbiornika nie posiadam.
Poza tym podobno telewizja kamie, wic jej ogldanie jest strat czasu.
No dobrze, wracajc do kolacji. Uwielbiam celebrowa posiek. Mam ta-
k teori, e ta estetyka kulinarna wzia si z przekory i chci zrobienia
mamie na zo. Ona wiecznie zamykaa mi dostp do lodwki, za stra-
nika stawiajc ojca z jego malekim taborecikiem i odwieczn gazet pod
pach. Ojciec przysypia nad dziaem sportowym, babunia wykradaa
knedle z obiadu, Basia miaa peny brzuszek, a niczego niewiadoma ma-
ma pkaa z dumy nad tak zorganizowan akcj kontroli diety dziecka.
Dziecko byo wiecznie godne, a kady posiek przemycany przez babuni
musia by wchonity w trybie natychmiastowym z obawy przed cerber-
skim okiem matki. Do dzi pamitam te czkawki po szybko przeykanym
kotlecie z kapust Dlatego teraz, jako dorosa, w peni za siebie odpo-
wiedzialna, lekko pczniejca tu i wdzie dama, z pen premedytacj
oddaj si ucztowaniu. Delektuj si kadym kawakiem, wolno wprowa-
dzajc go do ust niechaj tam zacznie sw podr po mych czeluciach,
by skoczy jako rozoony na czci pierwsze zestaw cennych skadni-
kw budujcych moj osob. Jaka jestem z siebie dumna! Ju mamusia
mi w talerz nie patrzy, a jak patrzy, to sobie nakadam wicej. Tak na
zo troch, a troch z akomstwa. W kocu kochanego ciaa nigdy do.
A podobno matki kochaj swoje dzieci. Hm, chyba te zawioci matczy-
nych uczu zrozumiem, jak sama matk zostan, ale to nieprdko
WIADOMO CIAA
Ciao nigdy nie kamie pod tym stwierdzeniem podpisze si wielu roz-
maitych terapeutw. Ciao jest inteligentne i wie instynktownie, co jest dla
niego waciwe. To plastyczne medium do pracy na wielu poziomach. Dziki
pracy z ciaem moemy atwiej pozby si wielu niekorzystnych nawykw
i nauczy nowych, uwolni skrywane emocje, pozby si stresu, przernych
blokad i ogranicze, zapewniajc sobie jednoczenie spokj i harmoni.
Ciao, wedug wielu koncepcji terapeutycznych, jest punktem wyjcia do
zintegrowania wszystkiego, co dotyczy czowieka. Chocia niniejszy roz-
dzia jest jednym z kilkunastu w tej ksice, prawdopodobnie jest jednym
z najwaniejszych.
Mwi si, e napicie w ciele to zamroone emocje. Patrzc na ciao
czowieka, mona odczyta jego histori, dowiadczenia, przeycia, a na-
wet przekonania. Wzajemne relacje midzy ciaem, umysem a emocjami
s niepodwaalne.
Na pocztku XX wieku jeden z uczniw Freuda, Wilhelm Reich, zacz
leczy swoich pacjentw metod uciskania obszarw napicia w ciele. Wy-
woao to ostry sprzeciw wczesnych autorytetw w dziedzinie psychoana-
lizy i psychiatrii. Takie metody byy nie do przyjcia. Reich twierdzi nato-
miast, e terapie sowne s w wielu przypadkach nieefektywne, jeli bowiem
kto y przez lata w cigym strachu i napiciu, to ten stan oddziaywa nie-
ustannie na ukad miniowy i procesy fizjologiczne. Reich uskutecznia
zatem take prac z ciaami pacjentw, uznajc, e to wanie ciao trwale
przechowuje ustalone wzorce mylowe. Zauway on na przykad, e gdy
pacjent mwi o przykrych wydarzeniach, jego ciao natychmiast si napi-
na. W wielu przypadkach napicie jest wyjtkowo silne w okolicach szcz-
ki, jakbymy zupenie podwiadomie chcieli przesta mwi. Reich
nazwa takie odruchy fizjologiczne opancerzeniem, co oznacza, e za po-

moc ciaa bronimy si przed przykrymi mylami i emocjami.
Im wyszy poziom stresu, im wiksze pobudzenie, tym wiksze prawdo-
podobiestwo, e czowiek bdzie dziaa odruchowo, nawykowo, wedug
wyuczonych przez lata wzorcw. Im wikszy spokj, im bardziej zrelakso-
wane minie i gbszy oddech, tym wiksza samokontrola. W spokojnej,
rozlunionej atmosferze wzrasta poziom kontroli nad sfer motoryczn kory
mzgowej i procesy mylowe mog efektywniej kierowa ruchami.
Wzrost wiadomoci i uzyskanie kontroli nad centralnym ukadem ner-
wowym pomagaj w zerwaniu z niekorzystnymi zachowaniami nawyko-
wymi, maj bowiem bezporedni wpyw na dziaanie ukadu miniowego
i kostnego.
Ciao jest niejako behawioraln manifestacj emocji. Emocje i ciao po-
zostaj we wzajemnym oddziaywaniu o charakterze sprzenia zwrotne-
go. Ciao wpywa na emocje, emocje na ciao. Jake czsto zdarza nam si
z pen wiar przekonywa rozmwc o swoim spokoju, podczas gdy ciao
pozostaje w skrajnym napiciu, wyraajcym tumion zo czy zdener-
wowanie. Nie bez powodu tylko niewiele ponad 10 procent komunikatu ma
charakter werbalny, pozostaa cz to mowa ciaa. Ciao mwi nam o wie-
le wicej ni sowa i zawsze mwi prawd. Czsto nawet nie zdajemy sobie
sprawy ze swoich prawdziwych emocji, wypieramy je lub nie umiemy ich
zidentyfikowa. Sprbujmy przyjrze si swojemu ciau, ono stanowi kana
komunikacyjny z tym, co dla nas niedostpne. wiadomo wasnego ciaa,
jego postawy i reakcji na bodce stanowi podstaw warunkujc skuteczny
proces poznawania samego siebie, odkrywania prawdy o sobie i przejmo-
wania nad sob kontroli. wiadomo wasnego ciaa jest pierwszym kro-
kiem w pracy nad rozwojem osobowoci.
Kada emocja jest nam potrzebna, zarwno pozytywna, jak i negatyw-
na. Emocje pierwotnie warunkoway przeycie. Umys emocjonalny jest
szybszy ni racjonalny i pozwala niegdy, ominwszy refleksj i analiz,
reagowa natychmiast na czyhajce niebezpieczestwo. W cigu stuleci
emocje podyy za ewolucj i dzi umoliwiaj nam podejmowanie wa-
ciwie kadej decyzji i odpowiedni reakcj na otoczenie. Pozbawienie emo-
cji zabraoby nam moc decyzyjn i pozostawioby nas w stanie totalnego
chaosu. Emocje s zatem swoistym lan vital, si napdow naszych dzia-
WIADOMO CIAA 109
a warunkujc waciwe funkcjonowanie w rodowisku. Dlatego istotne

jest umiejtne i wiadome zezwalanie na ekspresj kadej emocji. Gdy tu-
mimy ktr z nich, z rnych przyczyn stosujc mechanizmy obronne, to
w pewnym momencie dochodzi do tak zwanej implozji, a wic wewntrz-
nego jej wybuchu. Manifestuje si to zazwyczaj reakcj somatyczn, czyli
pochodzc z ciaa. Skutkiem uniemoliwienia ciau swobodnego uwolnie-
nia nagromadzonych emocji s zwykle choroby, depresja albo stany sub-
depresyjne, takie jak dystymia (agodniejsza wersja depresji). Aby unikn
implozji, musimy przede wszystkim uwiadomi sobie charakter kieruj-
cych nami emocji, a do tego najlepiej posuy nam ciao. Gdy emocja i jej
cielesna manifestacja s tosame, a my pozwalamy jej swobodnie pyn,
odpowiednio kontrolujc natenie i kierunek, wwczas czujemy si do-
brze, ciao wspbrzmi z umysem, czujemy harmoni, spokj, rado. Gdy
tumimy emocje, nie jestemy ich wiadomi lub z jakiego powodu si ich
wstydzimy, wwczas ciao nie wspbrzmi ze wiadomoci, wymyka si
naszej intencji, czujemy si spici, zmczeni, niespjni, doskwieraj nam
dolegliwoci somatyczne, ktre nie maj odzwierciedlenia w faktycznym
stanie zdrowia. Wszystko to dlatego, e ciao chce uwolni tumione emo-
cje, manifestuje w ten sposb konflikt midzy som a psyche. Ciao mwi:
Spjrz na mnie, co si dzieje, co jest nie tak, odczytaj mj komunikat.
Istot jest wanie owa umiejtno odczytania komunikatu pyncego z cia-
a. Gdy poznamy siebie i swoje reakcje, zrozumiemy mechanizmy swojej
organiki w kontekcie psychiki, wtedy zdobdziemy si na autorefleksj
i autodiagnoz, a za tym pjdzie autouzdrowienie. Pamitajmy: wiadomo
ciaa to warunek uzyskania harmonii!
O tym, jak si odnalazam w swoim ciele

Przez lata nie byam wiadoma swojego ciaa. Byo sobie. yo swoim yciem,
czasem bolao, czasem dobrze si spisywao, od czasu do czasu przeywao
seksualn przyjemno, nierzadko co chciao. Traktowaam dugo swoje
ciao jak niezaleny byt. Zncaam si nad nim, nie pozwalaam mu odpo-
czywa, spa tyle, ile chciao, goniam na wykaczajce treningi. Czsto ogl-
daam w lustrze swoj twarz, krcc nosem na przebarwienia, zmarszczki,
krzywy zgryz. Czasem podziwiaam wyrzebiony dugimi treningami brzuch,

czasem byam zniesmaczona, bo brzuch by wydty i wyglda jak u go-
dujcego dziecka z Zimbabwe. Nie czuam si jednoci ze swoim ciaem.
Traktowaam je instrumentalnie. Chwaliam si miniami, gdy dugo tre-
nowaam, i ukrywaam tuszczyk pod bluzami, gdy si zaniedbywaam.
Gdy zaczam trenowa pywanie, moja wiadomo ciaa si zwikszya.
Niemniej zawsze chciaam od niego wicej i wicej i byam za, gdy nie da-
wao rady. Oczywicie pomijam fakt diety nieadekwatnej do eksploatacji.
Najbardziej spjna ze swoim ciaem poczuam si, gdy zaczam chodzi
na zajcia z emisji gosu. Mylaam, e wiczenia bd polegay wycznie
na pracy z gosem, a okazao si, e bya to gwnie praca z ciaem!
Rozchyl nogi.
Czy tak dobrze?
Miednica jeszcze bardziej do przodu.
Okej.
Nie zapomnij oddycha, zapi ci od tyu w pasie i sprawdz, czy
dobrze.
To nie scena z filmu erotycznego, lecz wanie wspomnienie wizyty u lo-
gopedki. wiczyymy oddychanie przepon, stabiln postaw, wiadomo
tylnej czci ciaa plecw, karku, barkw, poladkw, zgi kolanowych
i stp. Mj gos zacz wwczas uwalnia si z wiksz moc, cho siy nie
wkadaam w to adnej. Logopedka powtarzaa: Zobacz obrcz biodrow
i miednic, poczuj rce zwisajce swobodnie z obrczy barkowej, skieruj
uwag na ty ciaa i wewntrz id w gr przez ramiona do szyi.
To nieprawdopodobne, jak skierowanie wikszej uwagi na cia-
o i organizm wzmacnia poczucie jednoci. Wielu ludzi uprawiaj-
cych sport moe nie zdawa sobie sprawy, e dziki aktywnoci fizycznej
i trosce o ciao s nie tylko bliej natury, ale i emocjonalnego spenienia.
Prawda jest taka, e bez inteligencji emocjonalnej nie ma spenienia w y-
ciu, a sukcesu emocjonalnego nie ma bez wiadomoci ciaa. Pierwszym
krokiem do zwikszenia inteligencji emocjonalnej jest zwikszenie wia-
domoci ciaa i pogbienie kontaktu z nim. Od tego kroku zaczyna si tak-
e bardziej efektywne zarzdzanie ciaem. Umys i ciao to jedno. Aby
dokona efektywnej zmiany, konieczne jest holistyczne podejcie do natu-
ry ludzkiej.
WIADOMO CIAA 111
Jakakolwiek zmiana w wyrazie twarzy, postawie ciaa, napi-

ciu miniowym, gestach i oddechu powoduje automatyczn zmia-
n emocji, myli, a nawet fantazji. Odbywa si to na poziomie wia-
domym i niewiadomym. Ego zawsze jest cielesne. Gdy masz zy humor,
a pomimo to zaczniesz skaka na skakance, wwczas automatycznie zmie-
ni si Twoje emocje i myli. Istnieje w psychologii hipoteza mimicznego
sprzenia zwrotnego, wedug ktrej wasny wyraz mimiczny twarzy moe
determinowa przeywane emocje. Na potwierdzenie tej hipotezy przytocz
eksperyment Fritza Stracka, ktry poprosi dwie grupy ochotnikw o ocen
obrazkw. Jednoczenie ludzie z pierwszej grupy mieli za zadanie podczas
ogldania trzyma owek w zbach tak, by zaangaowa misie jarzmowy
wikszy i wymusi wyraz umiechu, podczas gdy osoby z drugiej grupy trzy-
may owek midzy wargami, co wygldao jakby si smuciy. Po ekspozycji
obrazkw wesoa grupa ocenia je jako mieszniejsze ni grupa smutna.
Bardzo atwo jest oceni, jak kto traktuje swoje ciao i czy je szanuje,
czy tylko traktuje jako narzdzie do poruszania si, zarabiania, pokazywa-
nia si. Wida take, jaka osobowo przez ciao przemawia. Mona meta-
forycznie powiedzie, e ciao od narodzin do mierci jest naszym jedynym
prawdziwym domem.
Dziecko ju w onie matki reaguje na jej emocje, hormony, stan psychicz-
ny. Okres podowy i poporodowy wpywa w znacznym stopniu na rozwj
psychiczny i fizyczny czowieka, rwnie na jego pniejsz wiadomo
wasnego ciaa. W okresie dojrzewania, w zetkniciu z burz hormonw,
gdzie dysproporcje ciaa zwizane z rozrostem koca nabieraj wyranych
ksztatw, na twarzy pojawiaj si niechciane wykwity, a zmiany w organi-
zmie nabieraj intensywnego tempa, wiadomo wasnego ciaa moe by
bardzo wypaczona.
Ze swoim ciaem dobrze czuj si osoby, o ktre rodzice odpowiednio
dbali w dziecistwie, zapewniajc im du dawk czuoci, akceptacji i mi-
oci, ale miay wiadomo granicy midzy ja a rodzicem, a wic byy
wiadome take swojej intymnoci, indywidualnoci i odrbnoci. Dziecko
zawsze przeglda si w oczach rodzica, a potem na tej podstawie buduje
na cae ycie stosunek do samego siebie. Wiele osb twierdzi, e w dzieci-
stwie rodzice w ogle ich nie dotykali czy nie przytulali. Blisko fizyczna
rodzicw jest im nieznana. By moe z tego powodu dzi maj problemy
z wasn fizycznoci. Nie potrafi patrze na wasne ciao z akceptacj, ju

nie mwic o mioci. Jeli kocha si wasne ciao, to traktuje si je jako
swoist emanacj swojej duszy, ego, jestestwa. Ciao nie bdzie wwczas
odbierane jako narzdzie, przedmiot, potrzebna do funkcjonowania po-
woka, lecz jako dom, cud istnienia, szansa na dostarczanie sobie przyjem-
noci przez seks, sport i relaks oraz jako warto nieporwnywalna z adn
inn materialn rzecz na wiecie.
Jeli kto nie mia odpowiednich relacji i wizi z rodzicami oraz nie
otrzyma od nich dostatecznej akceptacji i uwagi, trzeba im to wybaczy
i zadba o siebie od dzi. Trzeba da sobie samej akceptacj, uwag i sza-
cunek i z wiksz uwanoci traktowa swoje ciao. Zaprzyjania si z nim,
poznawa je, eksplorowa.
Ludzie oddzielaj psychik i intelekt od ciaa. Czasem odsepa-
rowanie si od swojej fizycznoci jest wynikiem przykrych dowiadcze
z dziecistwa, na przykad zego dotyku, fizycznego zncania si przez ro-
dzicw albo wyszydzania wygldu przez rwienikw. Wwczas ciao i wy-
gld zaczynaj przeladowa swojego waciciela. Kade spojrzenie w lustro
jest aktem masochizmu. Nie pomaga siownia, dobry makija, operacja pla-
styczna. Cierpi psychika, a ciao samo w sobie jest objawem. Wypracowa-
nie nowego podejcia do ciaa i wygldu oraz penej akceptacji siebie moe
wymaga pomocy specjalisty. Nie jest to atwa praca. De facto moe to by
trudny i skomplikowany proces, niemniej zawsze warty podjcia wszelkich
stara o odzyskanie poczucia jednoci z ciaem. To jeden z podstawowych
warunkw poczucia szczcia.
Ciao uzewntrznia na poziomie somatycznym to, z czym zma-
ga si psychika. Emocje i konflikty wewntrzne wywouj bardzo wiele
chorb i dolegliwoci. Czsto s to emocje wypierane albo nawet nieuwia-
domione. Czasem wcale nieprzypadkowo choruje albo boli dana cz ciaa.
Ta cz ciaa reprezentuje symbolicznie co, co dzieje si w psychice. I jeli
si zastanowi, dlaczego akurat ten organ jest chory, mog si pojawi cie-
kawe spostrzeenia. odek boli, gdy nie moemy czego przetrawi, a wic
poradzi sobie z jakim problemem. Kolana bol, gdy kto wymusza posu-
szestwo. Gardo boli, gdy nie chcemy czego powiedzie na gos. S to oczy-
wicie koncepcje, z ktrymi mona dyskutowa, ale warto poobserwowa,
jak moje przeycia emocjonalne wpywaj na moje ciao. Gdy zaczyna si
WIADOMO CIAA 113
y z takim przekonaniem, e podwiadomo nieustannie si z nami ko-

munikuje poprzez ciao, a wpywajc na ciao, moemy wpywa na pod-
wiadomo, o wiele prociej jest zarzdza sob. Carl Simonton, twrca
psychoonkologii, twierdzi, e nowotwr jest pewnym przesaniem. Nie jest
wyrokiem, lecz posacem, ktry pomaga ludziom co zmieni w yciu. Wiele
jest historii o osobach, ktre po usyszeniu diagnozy nowotworu przewar-
tocioway swoje ycie. Silna zmiana w jednej sferze ycia zawsze wpywa
na wszystkie pozostae.
Gosia, lat 22 zahukana, skromna, czsto zasmucona, pilna studentka,
marzca o rodzinie; z lekk nadwag, niedbajca o wygld, szara, zmczo-
na cera, nieuczesane dugie wosy. Gwny cel: skoczy studia, jako y.
Diagnoza: rak macicy. Leczenie: wycicie macicy, chemioterapia. Wynik:
indywidualny tryb nauki, ch walki o siebie, a w kocu wygrana. Efekt po
dwch latach od zakoczenia leczenia: pikna, atrakcyjna, cieszca si y-
ciem kobieta; wygld modelki, seksowna krtka fryzura, finezyjne ubrania,
zdrowa cera, umiech; wysza za m i wraz z mem zaoya rodzinny dom
dziecka.
Marysia, lat 55 zapracowana, oddana rodzinie, pedantyczna, kontro-
lujca, mylca przede wszystkim o spenianiu wszystkich obowizkw wy-
nikajcych z roli matki, ony i ksigowej; utrata kontroli oznaczaa dla niej
utrat bezpieczestwa, a niewypenienie obowizkw subowych i domo-
wych utrat poczucia wasnej wartoci. Gwny cel: zaspokoi oczekiwa-
nia rodziny i pracodawcw, zarobi wicej. Diagnoza: rak piersi. Leczenie:
mastektomia (usunicie piersi), chemioterapia. Wynik: ciki czas, trudne
dowiadczenia, bl, wymioty, ch walki, silna motywacja, by y. Efekt po
trzech latach od zakoczenia leczenia: pozbya si potrzeby kontrolowania
wszystkiego wok, przestaa si przejmowa gupotami, zadbaa o siebie
i swoje potrzeby; regularnie odwiedza fitness i masaystk; uzyskaa we-
wntrzny spokj, ktrego nigdy wczeniej nie odczuwaa, szczcie i har-
monia pozwoliy jej o siebie zadba; zrzucia kilka kilogramw, jej ciao wy-
pikniao, tak jak i umys.
Gdy wygrywa si z rakiem, wygrywa si cae ycie. To jednak wiadczy
o tym, e i bez choroby kady ma w sobie tyle siy, potencjau i zasobw,
aby wywrci swoje ycie do gry nogami. Choroba czasem staje si zapal-
nikiem. Ale motywacja niekoniecznie musi by od, moe by take do
zapalnikiem moe by pragnienie, wizja siebie, potrzeba uwolnienia si.
Czasem choroba odbiera wolno. Najwikszym problemem pacjentw

w czasie jakiegokolwiek leczenia jest wychodzenie z zaoenia, e rol pa-
cjenta jest pasywno i oczekiwanie na to, co powie, zrobi i zaleci lekarz.
W jzyku aciskim sowa pacjent i pasywny maj ten sam rdosw
passio, co znaczy cierpienie. Ta postawa oczekiwania do dzi ma pen
akceptacj w wielu obszarach wspczesnej medycyny. Na poziomie fizycz-
nym i psychicznym osoba pasywna oddaje odpowiedzialno, uzalenia si
od lekarzy, co powoduje szybk utrat wewntrznej energii.
Jeli umys czuje si wolny, to i ciao stanie si silniejsze. Jeli wypie-
ramy emocje, gasimy popdy, nieustannie prbujemy kontrolowa rzeczy-
wisto, to odchodzimy od ciaa, poniewa jest w nim za duo pragnie. Na
poziomie psychiki stosujemy mechanizmy obronne, a na poziomie ciaa
napinamy minie i spycamy oddech, aby czego nie czu. Czasem demo-
bilizujemy niektre czci ciaa, a wic pozbawiamy ciao energii. Minie
wiotczej, a w rodku odczuwamy bezsilno i bezradno. Taki stan take
nie pomaga w pracy nad figur, brakuje bowiem energii i przekona po-
trzebnych do efektywnej zmiany.
Ciekawe jest te to, e brak kontaktu z ciaem moe doprowadzi do po-
czucia lku i niepewnoci. Dziki ciau mamy kontakt z ziemi, przyrod,
otoczeniem. Ciao jest przedueniem naszych korzeni i genw. Indyjski
duchowny i nauczyciel Osho mawia, e brak kontaktu z ciaem skutkuje
brakiem zakorzenienia. A brak zakorzenienia powoduje takie problemy,
jak zazdro, dza posiadania, zachanno.
wiadomo ciaa w praktyce wiczenia

wiczenie nr 1: Skanuj swoje ciao od rodka
To wiczenie mona wykonywa w kadym miejscu, bez koniecznoci me-

dytacji czy szczeglnego rodzaju warunkw zewntrznych. Wszystko, co jest
tu potrzebne, to wycznie Twoja uwaga i koncentracja. Wyobra sobie, e
Twoja wiadomo to wewntrzny reflektor skanujcy Twoje ciao od we-
wntrz. Zaczynasz od stp, kierujc reflektor wiadomoci kolejno na ydki,
golenie, kolana, uda, ono, biodra, podbrzusze, brzuch, plecy, serce, barki,
WIADOMO CIAA 115
gardo, kark, usta, policzki, nos, czoo. wiczenie ma Ci uwiadomi obec-

no siebie w ciele. Bez medytacji, relaksacji czy wizualizacji i samouzdra-
wiania. W ten sposb pogbiasz podstawy inteligencji emocjonalnej.
wiczenie nr 2
Znajd dla siebie intymn przestrze, gdzie moesz si rozebra do naga

i stan przed lustrem. Spjrz na siebie, na swoje ciao. Jakie emocje towa-
rzysz temu eksperymentowi? Czy jest to poczucie dumy, czy moe potrzeba
opieki i zadbania, a moe poczucie wstydu lub inna emocja wyraajca ne-
gatywny stosunek do wasnego ciaa? Wstyd, niech, brak akceptacji w sto-
sunku do wasnego ciaa nie pomaga ani w odchudzaniu, ani w motywo-
waniu si do wicze. Biorc kpiel czy prysznic lub smarujc si kremami
i balsamami, dotykaj skry, masuj ciao, przytulaj poszczeglne jego czci
z wiksz wiadomoci i z mantr w gowie: Jestem doskonaa.
wiczenie nr 3
Idc, stojc, siedzc, jedzc, odpoczywajc zwracaj uwag na to, jak za-
chowuje si Twoje ciao. Czy si garbisz? Czy wszystkie minie s zrelak-
sowane? Czy moe s spite? Jeli tak, to dlaczego je spinasz? Czy trzymasz
pion? Czy gdy chodzisz, to czujesz stopami ziemi? Czy podczas porusza-
nia si czujesz balans? To wane, by utrzymywa rwnowag ciaa podczas
kadej czynnoci zarwno podczas siedzenia, jak i podczas uprawiania
sportu.
EMOCJE,
KTRE TUCZ
Emocje na talerzu
Dlaczego ja nie mog schudn? moecie czasem sysze w gowie ta-

kie pytanie z pewn doz irytacji. Wikszo kobiet podejmujcych walk
ze zbdnymi kilogramami dowiadcza na tym polu poraki. Kolejne diety,
odmawianie sobie deserw i ulubionych potraw, unikanie spotka towa-
rzyskich przy suto zastawionym stole wszystko po to, by pozby si tych
kilku kilogramw. Frustracja, niezaspokojenie, gd, wycofanie z ycia to-
warzyskiego, by po miesicu triumfu wagowego znw z przeraeniem do-
strzec, e spodnie si nie dopinaj, a nowa, o numer mniejsza bluzka znw
musi poczeka na lepsze czasy. Dlaczego tak si dzieje? Dlaczego mimo
stara waga stoi w miejscu? By moe dlatego, e problem tkwi nie tam,
gdzie si na pozr wydaje. Nadwaga w wikszoci przypadkw nie ma swo-
jego rda w zbyt obfitym ciele, lecz w zmconym umyle. To nieuporzd-
kowana sfera emocjonalna manifestuje si potrzeb jedzenia, a co za tym
idzie tyciem.
Ju od okresu niemowlcego jedzenie wie si z zaspokaja-
niem potrzeby ciepa, czuoci, akceptacji i mioci. Matka kar-
mica piersi tuli, cauje, gaszcze, obdarza uwag swoje dziecko.
Jest to pierwsze, jake wane dowiadczenie i swoiste warun-
kowanie wraz z zaspokojeniem godu mamy zaspokojon po-
trzeb mioci. Wspomnienia z okresu niemowlctwa i wczesnego dzie-
cistwa objte s tak zwan amnezj dziecic, s wypierane przez inne,
nowe dowiadczenia. Nie znaczy to jednak, e gin bezpowrotnie, lecz zo-
staj jedynie przeniesione do warstwy podwiadomej i w odpowiednim
momencie w dorosym yciu daj o sobie zna. Zdarza si wic, e majc

30 lat, pikne mieszkanie, dobr prac i, wydaje si, satysfakcjonujce y-
cie wracamy do pustego mieszkania, gdzie nikt na nas nie czeka, i pierw-
sze, co robimy, to zagldamy do lodwki. Tak, wanie w tym momencie
podwiadomo nakazuje nam napeni odek jedzeniem, bo wie je
z zaspokojeniem potrzeb mioci, bliskoci, ciepa drugiego czowieka. Po-
ywienie staje si substytutem pustki emocjonalnej na polu intymnych re-
lacji midzyludzkich.
Jedzenie i celebracja posiku mog stanowi niewiadome
rdo zaspokojenia potrzeb wynikajcych z niskiego poczucia
wasnej wartoci i z braku pewnoci siebie. Jedn z nich jest po-
trzeba bezpieczestwa. Gwarantuje nam j wiadomo i prze-
widywalno nastpujcych po sobie posikw. Wszystko wok
nas jest nieprzewidywalne i moe by lkotwrcze, ale to, e so-
ce wschodzi i zachodzi oraz e po niadaniu bdzie obiad, a pod
wieczr kolacja to pewniki wyznaczajce rytm dnia, pewien ry-
tua, stae ramy, niezmienne punkty, ktre s rdem spokoju
i bezpieczestwa.
Nie wierzc w swoj warto, uciekamy si do sztuczek i do przekup-
stwa, by uzyska szacunek i uznanie w oczach innych. Std wystawne kola-
cje, wysublimowane dania pieszczce zmysy. W ten sposb zaspokajamy
potrzeb samorealizacji, a uzyskiwanie pochwa za wspaniae posiki daje
nam poczucie bycia potrzebnym i dobrym cho w tej jednej dziedzinie.
Idc przez ycie, codziennie napotykamy mniej lub bardziej stresujce
sytuacje. Niewielki stres dziaa bardzo motywujco, mobilizuje organizm
do dziaania, poprawia koncentracj uwagi, podnosi napicie miniowe,
wspomaga krenie krwi, zwikszajc wydolno organizmu. Inaczej dziaa
wikszy i dugotrway stres. Poza oglnym wytrceniem organizmu z jego
harmonii powoduje zwikszenie masy ciaa. W sytuacji stresu wcza si
ukad wspczulny, inaczej zwany sympatycznym. Naley on do autonomicz-
nego ukadu nerwowego i odpowiada za mobilizacj ustroju. Powoduje
midzy innymi zwikszenie dostawy glukozy do mini i mzgu, produkcj
adrenaliny i zahamowanie perystaltyki jelit. Innymi sowy: hamuje proce-
sy trawienne i wymaga dostarczania sobie duej iloci glukozy pod posta-
ci na przykad batonw. Stres zabiera nam spokojny sen, wany dla rege-
neracji organizmu i odzyskania si po trudach dnia. Hormony uatwiajce
sen zostaj ograniczone przez hormony wywoujce apetyt. Poza tym im

krcej pimy, tym wicej mamy czasu, w ktrym moemy sign po prze-
ksk. Silny stres powoduje wydzielanie przez kor nadnerczy hormonu
stresu kortyzolu, ktry wspomaga proces gromadzenia si tkanki tusz-
czowej. Moemy je tyle samo, a w sytuacji stresogennej przybierzemy na
wadze, poniewa organizm magazynuje zapasy na sygna o niesprzyjaj-
cych okolicznociach.
Zdarza si, e skupieni na pracy i obowizkach domowych, zaangao-
wani w ycie na rnych polach, zapominamy o sobie, o swoich potrzebach.
Coraz trudniej w tym pdzie yciowym przystan, przyjrze si sobie i po-
stawi fundamentalne pytania o to, kim jestem, co czuj, czego pragn. Pro-
wadzi to do coraz mniejszego kontaktu z samym sob. Doprowadzamy do
sytuacji, w ktrej nie jestemy w stanie zidentyfikowa wasnych emocji.
To z kolei wpywa na zaburzenia aknienia. Mechanizm jest do prosty:
pojawia si emocja, ktrej nie jestemy w stanie rozpozna, narasta fru-
stracja i ze samopoczucie, a eby temu zapobiec i poprawi sobie nastrj
jemy. Jedzc tyjemy, co z kolei znw wywouje spadek formy psychicz-
nej. I koo si zamyka.
Podejmujc walk ze zbdnymi kilogramami, powinnymy rozpocz od
przyjrzenia si sobie, uwiadomienia sobie, w jakim momencie ycia teraz
jestemy i jakie emocje temu towarzysz. Powinnymy naby umiejtnoci
rozpoznawania i nazywania swoich emocji, a take uzbroi si w mechani-
zmy radzenia sobie z nimi. Tylko wtedy osigniemy spokj i w konstruk-
tywny sposb zaczniemy konfrontowa si ze sob, niwelujc poczucie l-
ku, napicia, niezaspokojenia, ktre pierwotnie agodziymy jedzeniem.
Wiedza o sobie, inteligencja emocjonalna, zadbanie o sfer emocjonaln
pozwoli to organizmowi osign stan rwnowagi. Wwczas nawet nie
stosujc diet uzyskamy oczekiwane efekty, bo spokojny umys da sygna
organizmowi, by ten pozby si zbdnego balastu, nagromadzonego w sta-
nie alertu.
Emocja to posaniec
Kada emocja jest nasz subiektywn reakcj na informacje z otoczenia.
Emocja buduje wewntrzn reprezentacj informacji i nadaje biegun naszym
interakcjom ze rodowiskiem. Emocje stanowi podstaw i warunek sine

qua non naszych postaw i przekona.
Ciao zarzdza emocjami, a emocje zarzdzaj ciaem. Czy najpierw by-
o ciao? Czy moe emocja, ktra ciaem si staa? Czy emocje inicjuj pacz,
czy moe to pacz powoduje smutek, rozpacz i rozalenie? Czy odwzajem-
niajc szczerze czyj umiech, wpywamy na poprawienie swojego nastro-
ju, czy moe kto poprawia nam nastrj i dlatego take si umiechamy?
Teorie na ten temat s rozbiene, ale na chopski (tudzie babski) rozum
mona stwierdzi, e ciao i umys wpywaj na siebie nawzajem.
Mwi si, e rdem emocji jest obiektywnie istniejca rzeczywisto.
Czowiek postrzegajc otaczajc go rzeczywisto, ustosunkowuje si do
niej: cieszy si, cierpi, martwi si, kocha, smuci si, gniewa si. Prawda jest
jednak taka, e czowiek nie moe odbiera obiektywnej rzeczywistoci, po-
niewa umys filtruje docierajce z zewntrz sygnay i informacje, tworzc
jedynie jej wewntrzn reprezentacj. Mona zatem powiedzie, e sposb
interpretacji yciowych dowiadcze oraz kierunek skupienia wpywa bez-
porednio na rodzaj myli i emocji. Ciekawe jest jednak to, e rodzaj myli
i emocji wpywa na sposb postrzegania rzeczywistoci.
Zrbmy krtki test. Przypomnij sobie najlepszy dzie swojego ycia.
Jak wygldaa wwczas rzeczywisto? Jakie odczuwaa emocje? Jak po-
strzegaa siebie i swoje ciao, a jak przyszo? Czym si rniy te odczu-
cia, wizje i plany w najgorszym dniu Twojego ycia?
Przyjrzyjcie si polskiej mentalnoci: mona powiedzie, e narzekanie
jest naszym sportem narodowym. Kiedy pyta si ludzi, czemu narzekaj,
mwi, e to pomaga im odreagowa, e narzekaj, eby sobie uly. Ba-
dania i obserwacje wskazuj jednoznacznie, e gdy dajemy upust negatyw-
nym emocjom, odczuwamy tylko chwilow ulg, a spirala emocji dalej si
nakrca.
Narzekajcy bdzie z czasem coraz bardziej pogrony w swoim alu
i poczuciu bezsilnoci, wyadowujc zo, bdzie odczuwa nasilenie agre-
sji. Ofiara wypadku albo gwatu, przywoujc miesicami czy latami zdarze-
nie z przeszoci, bdzie coraz bardziej przygnieciona swoj krzywd i nie-
sprawiedliwoci. Gdy przyjdzie do terapeuty lub psychologa, nie bdzie
ju pracowa nad jednym wydarzeniem z przeszoci, a nad latami zych
dowiadcze.
Emocje przecitnej Polki
Zrbmy analiz procesw emocjonalnych przecitnej Polki i ich wpywu na

jedzenie, aktywno i poczucie wasnej wartoci.
Przecitnej Polce dajmy pikne imi Anna. Stwrzmy jej statystyczn
rodzin (czyli 2+1), przecitny status materialny (czyli redni) i zamelduj-
my j w miecie redniej wielkoci (na przykad w Bydgoszczy).
Ania ma prac, sporo domowych obowizkw, bya kiedy zgrabna, ale
teraz nie ma czasu o siebie odpowiednio zadba. Ma ma, ktry j wspie-
ra, z reguy kibicujc jej w zakupach, praniu, sprztaniu, gotowaniu i pra-
cy. Dzieckiem zajmuj si razem, cho to ona odrabia z maym lekcje i od-
wozi go do szkoy. Ania lubi swoj prac, cho od dwch lat myli o zmianie.
Dwa razy w tygodniu chodzi na fitness, raz w miesicu do kosmetyczki i raz
na dwa miesice do fryzjera.
Przegld emocji i zachowa towarzyszcych Ani za dnia:

Godz. 6.30: pobudka i lekki stres zwizany z tym, czy podoa wszystkim
obowizkom.
Godz. 8.30: frustracja przed wyjciem do pracy spowodowana niemoc
wobec nieposuszestwa syna i ignorancji ma.
Godz. 09.30: poczucie winy z powodu spnienia i braku perfekcyjnego
przygotowania si do spotkania subowego.
Godz. 10.30: poczucie skrzywdzenia i niesprawiedliwoci, poniewa
szef nie doceni wykonanej przez ni w tym miesicu pracy, spadek
motywacji i niech do dalszych dziaa.
Godz. 12.30: czas na pierwszy posiek, zagodzenie alw dnia dokadk
gulaszu i czekoladowym deserem.
Godz. 14.30: kryzys rodka dnia objawiajcy si roztargnieniem,
zmczeniem, poczuciem niespenienia (tylu rzeczy nie zrobiam).
Godz. 16.30: szef wzywa na dywanik, co powoduje stres i poczucie
zagroenia (moe chce mnie zwolni?).
Godz. 17.30: uczucie ulgi i powrt do domu, a tam obiad spoywany
szybko i bezrefleksyjnie, bo obowizki domowe wzywaj.
Godz. 18.30: pranie, sprztanie, zo na ma, e nie pomaga,

a gdy pomaga, zo, e le pomaga denie do perfekcjonizmu
i nadmiernego brania odpowiedzialnoci i spenianie si w roli matki,
take w stosunku do ma.
Godz. 20.30: seriale i odpoczynek ycie yciem bohaterw seriali
z przewiadczeniem, e to najlepsza cz dnia, bo yje si cudzymi
problemami, nie wasnymi, a wic nareszcie mona odpocz; serial
wciga na tyle, e Ania nie zauwaa, e w trakcie zjada opakowanie
chipsw pusty worek wywouje poczucie winy i ch samoukarania
oraz przekonanie o sabej woli.
Godz. 22.30: zakoczenie dnia z poczuciem wasnej niedoskonaoci,
rozczarowanie sob kanapka przed snem, bo i tak nic ju si nie
zmieni.
Czy kto, kto jest notorycznie sob rozczarowany, smutny i zy, kto si
siebie czy za siebie wstydzi, jest w stanie schudn? Czy jest w stanie efek-
tywnie rozwizywa swoje problemy oraz kontrolowa si i motywowa?
Nie! Nie! Nie!
Czowiek nie jest emocj, emocja nie jest czowiekiem, ale gdy nie ma-
my strategii zarzdzania emocjami, wchodzimy w nie, a one podejmuj za
nas decyzje.
Jeli dobrze siebie poobserwujesz, dojdziesz do wniosku, e czsto godne
s Twoje emocje, nie odek. Zo, lk, poczucie winy, krzywdy i wstydu
nie nale do najprzyjemniejszych dowiadcze. Nie potrafimy ich rozpo-
zna, a co dopiero sobie z nimi radzi. Jedzenie staje si jedyn strategi
eliminowania zego samopoczucia.
Emocje i stany, ktre tucz najbardziej to:

Lk Lk od strachu rni si tym, e odczuwajc lk, nie wiemy, cze-
go si boimy jest to wic uczucie uoglnione. Wikszo osb cierpicych
na zaburzenia aknienia i na przerne uzalenienia odczuwa lk. Moe on
by zwizany z poczuciem niepodoania obowizkom dnia codziennego,
z poczuciem niezadowolenia ze swojej figury i swojego wygldu, z brakiem
poczucia wasnej wartoci, ale moe to by take lk przed mierci, przed
zwolnieniem z pracy czy przed odejciem partnera/partnerki. Lk pobudza
wspczulny ukad nerwowy, mobilizujcy organizm do stawienia czoa

niebezpieczestwu, co sprawia, e stajesz si zmczona, nerwowa i tracisz
kontrol. Taka sytuacja sprzyja nadmiernemu jedzeniu i niecici do ruchu.
Zo Narastajce uczucie zoci i agresji wprowadza mzg w stan
wikszego zapotrzebowania na energi. Zo moe by spowodowana nie-
sprawiedliwym potraktowaniem, ktni, rozczarowaniem, niekorzystnym
zbiegiem okolicznoci. Jeeli uda si wyj szybko z tego stanu lub znale
rozwizanie problemu, mzg przestanie si domaga wikszej dawki ener-
gii. Jeli zo bdzie nam towarzyszy duszy czas, moemy straci kon-
trol nad jedzeniem. Zo zaczyna podszywa si pod gd. Wolimy trawi
pokarm, ni eby trawia nas zo.
Nuda Gdy si nudzimy, to jedzeniem lub zakrapianymi imprezami
zaczynamy zabija czas. Nuda pojawia si wtedy, gdy styl ycia i cele nie s
adekwatne w stosunku do potrzeb. Brak pasji czy pomysu na siebie pro-
wadzi do tego, e nie wiemy, w jaki sposb zarzdza czasem. Uwaga nie
jest skoncentrowana na niczym kreatywnym i konstruktywnym, a umys
nienawidzi pustki, wic nierzadko skupia si na jedzeniu.
Samotno W czasach Facebooka mamy coraz mniej realnych kon-
taktw. Nasze awatary na portalach spoecznociowych s wesoe, maj po
kilkaset znajomych awatarw innych uytkownikw, ale w domu czsto je-
stemy pozostawieni sami sobie ze swoimi potrzebami i smutkami. Nawet
w realnym wiecie rzadko dzielimy si tym, co naprawd czujemy i myli-
my. Czsto czujemy si nierozumiani. Std ju bardzo blisko do poczucia
samotnoci. Gdy przyszlimy na wiat, mleko pynce z piersi matki wizao
si z obdarzaniem czuoci, bliskoci, bezwarunkow akceptacj i mio-
ci. Umys z tak niewiadom kotwic bdzie nieustannie godny. Jedze-
nie stanie si substytutem tych jake cennych wartoci.
Rozczarowanie Im wicej niespenionych oczekiwa, tym wiksze
rozczarowanie. Uczucie to pojawia si, gdy co nie poszo po naszej myli.
Gdy zdaam sobie spraw, jak destrukcyjnie dziaa na mnie rozczarowanie,
przestaam oczekiwa. Gdy planuj, mam duo wizji, bo s one potrzebne,
ale jestem przygotowana na kady moliwy wynik tych dziaa i pogodzo-
na z nim, jaki by nie by. Mzg na rozczarowanie reaguje stresem, a wic
jednoczenie zwikszonym zapotrzebowaniem na energi. I tu istnieje nie-
bezpieczestwo zajadania niedobrych uczu odrzucenia i poraki.
Niepewno Ten stan rwnie generuje stres. Nie do, e poczucie

niepewnoci skutkuje zwikszonym wydzielaniem kortyzolu, to dodatkowo
blokuje nas przed podejmowaniem kolejnych krokw. Ciko jest ruszy do
przodu, gdy pojawiaj si wtpliwoci. W takim stanie take lubimy podja-
da, tracc kontrol nad iloci spoywanego posiku.
Smutek Smutne chwile i dni przeywa kady. Brak mobilizacji do
dziaania, rozgoryczenie i al spowodowane rozk z ukochan osob, bez-
robociem, niezdanym egzaminem wtedy mzg domaga si zwikszenia
poziomu dopaminy, hormonu szczcia, a zatem ten stan take prowadzi
do chci i potrzeby jedzenia, zwaszcza sodyczy, ktre na chwil podnosz
poziom cukru we krwi, agodzc przygnbienie.
Emocje wi si cile z procesami hormonalnymi zachodz-
cymi w organizmie. Emocje maj wpyw na hormony, hormony
na emocje, jedne i drugie za na samopoczucie, wygld i zacho-
wanie, a take na to, jak odbieraj nas inni.
W Nowym Meksyku przeprowadzono eksperyment12 badajcy wpyw
owulacji na postrzeganie atrakcyjnoci kobiet. Pod lup wzito tancerki
i striptizerki wystpujce w klubach i wysoko ich napiwkw w kontek-
cie cyklu miesiczkowego. W okresie szczytowej podnoci tancerki zgar-
niay a okoo 68 dolarw na godzin! Podczas menstruacji tylko okoo 35
dolarw. W pozostaych fazach cyklu zarabiay okoo 52 dolarw. Przez ten
czas staray si by tak samo uwodzicielskie, lecz widzowie wyczuwali po-
ziom ich podnoci zupenie niewiadomie, na podstawie zapachu skry,
stanu cery, a zapewne te pewnoci siebie. Co ciekawe, tancerki, ktre sto-
soway rodki antykoncepcyjne, dostaway cay czas mniej wicej tak sam
stawk 37 dolarw na godzin.
Mam nadziej, e nie uznasz tego wywodu za zamach na antykoncepcj
i ukryt propagand prokreacji. Naley jednak otwarcie przyzna, e inge-
rencja rodkami farmakologicznymi w gospodark hormonaln ma bez-
sprzeczny wpyw na funkcjonowanie caego organizmu w rnych kontek-
stach. Hormony maj wpyw nie tylko na wysoko zarobkw w niektrych
branach, ale z pewnoci take na samopoczucie oraz tycie i chudnicie.
12 David Eagleman, Mzg incognito, Carta Blanca, Warszawa 2012.

Przez lata braam tabletki antykoncepcyjne. W modoci dlatego, e przez

dugi czas nie miaam miesiczki no ale to typowe dla anorektyczek. Nie
byo tak le, ale lekarz mi zagrozi, e jeli nie przytyj, pooy mnie do szpi-
tala. Podziaao. Wtedy zacz mi si okres bulimii. Braam jednak nieustan-
nie tabletki hormonalne. Po latach, gdy je odstawiam, zaczam mie pro-
blem z trdzikiem i przebarwieniami. Pani ginekolog-endokrynolog, po tym,
jak w wynikach zauwaya, e mam nieco za duo testosteronu, znw prze-
pisaa mi tabletki hormonalne. Trdzik znikn, ale przebarwienia sonecz-
ne po kadym lecie byy coraz bardziej zauwaalne, a moja waga wzrosa,
cho doktorka zapewniaa, e tabletki nie maj z tym nic wsplnego. Twier-
dzia, e bez tabletek bd miaa zawsze problem z trdzikiem. Mylia si.
Odkryam, e mog wpywa na gospodark hormonaln przez to, co jem,
jak jem i w jakie stany emocjonalne wchodz. Zauwayam, e gdy pozby-
am si stresu i osignam wewntrzn harmoni, to hormony przestay
szale, i wtedy te schudam.
Zadawaam sobie pytanie, dlaczego tak si stao, jak to moliwe. Nie by-
am nigdy fascynatk biologii, ale tylko dlatego, e przekazywana przez na-
uczycieli wiedza jest mao yciowa. A przecie biologia jest bardzo yciowa.
Biologia to ycie.
Hormony to chemiczne substancje przekanikowe, ktre reguluj prze-
rne procesy w organizmie. Mzg intensyfikuje lub osabia prac poszcze-
glnych gruczow, jeli uwaa, e naley zwikszy lub zmniejszy produk-
cj konkretnego hormonu. Gdy hormony docieraj do receptorw i tkanek,
uruchomione zostaj rne procesy zachodzce w organizmie, takie jak gd,
pragnienie, budowanie tkanki tuszczowej, magazynowanie tuszczu, tra-
wienie czy popd seksualny.
Nieprawidowa praca niektrych narzdw, takich jak nerki czy wtro-
ba, a take toksyny ze rodowiska lub z poywienia oraz stres i silne emocje
mog wpywa na gruczoy, ktre zaczynaj produkowa zbyt duo lub zbyt
mao hormonw. Niezdrowy styl ycia prawie zawsze prowadzi do rozregu-
lowania gospodarki hormonalnej, a std ju blisko do zaburze metaboli-
zmu i odkadania si zbyt duej iloci tkanki tuszczowej pod skr. Z ba-
da wynika, e tuszcz podskrny jest potrzebny. Oczywicie co za duo,
to niezdrowo, ale taka tkanka tuszczowa moe nawet chroni przed cu-
krzyc. Gorzej jest z tak zwanym tuszczem trzewnym, ktry otacza narzdy
wewntrzne, spowalniajc przemian materii, podnoszc poziom kortyzo-

lu i w rezultacie zwikszajc ryzyko wystpienia rnych chorb.
Kiedy hormony szalej i w organizmie kry ich za duo bd za mao,
wwczas dziej si niepodane rzeczy, takie jak na przykad:
moesz ty, mimo e jesz mniej i wiczysz;
czujesz si ospaa i osabiona mimo odpowiedniej dawki snu;
mog wypada Ci wosy i moesz zauway trdzik lub wicej
zmarszczek na skrze;
bez powodu zmienia Ci si nastrj;
towarzyszy Ci poczucie bezsilnoci i wewntrznego rozbicia.
Hormony, ktre wpywaj na wag, metabolizm i oglne samopoczucie,

to midzy innymi insulina, hormony tarczycy, estrogen, progesteron, te-
stosteron, somatotropina, adrenalina i kortyzol. Wszystko w naszym yciu
wpywa na gospodark hormonaln to, co jemy, gdzie mieszkamy, ile
pimy, jakie emocje przeywamy, jakie mamy problemy etc.
Zarzdzanie emocjami w praktyce

wiczenia
Aby nauczy si opanowywa emocje, niezbdne s dwie podstawowe umie-
jtnoci. Pierwsza z nich to rozpoznawanie i nazywanie emocji. Druga za
to umiejtno nadania kadej przeywanej emocji pewnych cech (koloru,
ksztatu, ciaru, symboliki) i ubrania jej w metafor. Poniej znajdziesz
kilka wicze na lepsze radzenie sobie z emocjami, ktre tucz.
wiczenie: Rozpoznawanie emocji
Zaznacz, ktre z poniszych stanw emocjonalnych przeya w ostatnim

tygodniu:
zo, smutek, poczucie winy, strach, poczucie krzywdy, wstyd, agresja,
frustracja, samotno, ponienie, odrzucenie, niecierpliwo, zazdro,
gniew, wrogo, szczcie, spenienie, satysfakcja, duma, rado, wdzicz-

no, komfort, sia, intymno, wolno, spokj, bezpieczestwo, akcepta-
cja, zaskoczenie, blisko, uwielbienie, uznanie
Nastpnie zastanw si, ktre z tych emocji najczciej towarzysz Ci
podczas jedzenia. To s emocje, ktre odpowiadaj za tycie.
Co czuje Twoje ciao, gdy dana emocja si wyzwala? Zamknij oczy i po-
czuj, jak reaguje Twoje ciao. Ktre dokadnie jego czci reaguj? Co to ozna-
cza? Jak moesz poradzi sobie z tymi emocjami inaczej ni zajadajc je?
wiczenie: Byskawiczna zmiana emocji
Pomyl o sytuacji, w ktrej odczuwasz negatywny stan emocjonalny. Za-

mykajc oczy, sprbuj poczu emocj w ciele, wyobraajc sobie jednocze-
nie jej ksztat, kolor, ciar. Moe brzmi to absurdalnie, ale nie dla Two-
jego elastycznego umysu. Zacznij zmienia fizycznie t emocj zmie jej
ksztat, kolor, ciar, wyobra sobie, e wyparowuje, odlatuje niczym na-
peniony helem balonik lub wyrzucasz j za siebie. W to miejsce wstaw no-
w emocj w formie metafory. Niech to bdzie wiato, krystaliczna woda,
ciepa fala.
wiczenie: Branie odpowiedzialnoci za emocje

i przyjcie posaca
Jednym z problemw ludzi jest przekonanie, e kto nas moe skrzywdzi,

zdenerwowa, wyprowadzi z rwnowagi. Nic bardziej mylnego. My sami
si krzywdzimy, wchodzc w emocj i przenoszc odpowiedzialno za to na
innych. Pozbawiamy si wwczas kontroli nad emocj. Bo gdy oddaj od-
powiedzialno, oddaj kontrol. A co by si stao, gdybymy z pen wia-
domoci potraktoway emocj jako posaca i zaczy si nim ciekawi?
Zadaj sobie pytanie: Co ta emocja chce Ci powiedzie?
Nastpnie zadaj sobie kolejne pytanie: Co Ty sama chcesz sobie powie-
dzie?
A ostatecznie pomyl: Jak moesz inaczej, bez wchodzenia w emocj,
zakomunikowa wiatu zewntrznemu to, co chcesz przekaza?
Dodatkowo, by szybciej z niej wyj, moesz zastosowa technik wizu-

alizacji. Zobacz emocj jako obraz albo poczuj j w ciele i zacznij fizycznie
j zmienia. Zamro, oblej zimn wod, zmniejsz, wyrzu z siebie.
wiczenie: Kotwiczenie dobrych emocji przy piciu wody

To jedno z wicze, dziki ktrym nauczyam si pi regularnie wod. Sta-
a si ona dla mnie niczym lek na kade zo. Woda to natura. Woda to sia.
Woda to czysto i spokj.
Dugo miaam problem z polubieniem wody i piciem jej kilka razy dzien-
nie, a wiadomo, e woda wpywa wietnie na organizm, jest istotna podczas
odchudzania. Organizm skada si w 90 procentach z wody. Jej niedobr
powoduje, e le funkcjonuj nerki, co z kolei wpywa na ryzyko obcienia
wtroby, ktra wtedy sabiej rozkada tuszcz. Sabszy rozkad tkanki tusz-
czowej skutkuje szybszym tyciem. Niedobr wody wywouje jeszcze jedn
przykr dolegliwo, a mianowicie problemy z wyprnianiem si i zaparcia.
Woda usuwa toksyny z organizmu, przyspiesza trawienie, hamuje ak-
nienie. A gdyby dodatkowo woda wprowadzaa Ci w poczucie spokoju, bo-
goci, siy, wolnoci i radoci oraz zwikszaa Twoj motywacj?
Taki stan podczas picia wody mona zaprogramowa. Moesz poczy
z piciem wody kilka zasobnych i podanych stanw, ale kotwiczy naley
je pojedynczo z kad z emocji.
Przygotuj szklank wody mineralnej. Zadbaj o to, by przez 5 minut nikt
Ci nie przeszkadza. Moesz sta lub siedzie. Przywoaj wspomnienia, ktre
daway Ci pozytywn emocj (wybierz jedno z wyej wymienionych). Po-
czuj w ciele zasobny stan. Okrel dokadnie, jak i gdzie czujesz t emocj.
Nastpnie, biorc kolejne yki wody, wzmacniaj intensywno tej emocji,
czujc coraz silniej jej wpyw. Moesz doda do tego wizualizacj, na przy-
kad wyobraaj sobie wiato lub kolor, wypeniajce Ci z kadym kolejnym
ykiem wody.
Powtarzaj to wiczenie przez kolejne dni w pracy, w domu, w samo-
chodzie. Po pewnym czasie picie wody samoczynnie bdzie wywoywao
w Tobie pozytywne emocje.
Przeczytaj take koniecznie o zaskakujcych wynikach bada dotycz-
cych dziaania emocji na wod w kolejnym rozdziale ksiki.
EMOCJE,
KTRE ODCHUDZAJ
Pewnego dnia japoski naukowiec Masaru Emoto przeprowadzi ciekawe

badanie. Chcia sprawdzi, co si dzieje z wod na podstawowym poziomie
fizycznym, gdy zaczynaj na ni dziaa rne siy: umysowe, werbalne,
emocjonalne. W laboratorium rozla wod w oddzielne pojemniki i podda
j dziaaniu rnych rodzajw emocji i form ekspresji: modlitwie, radoci,
mioci, nienawici, zoci. Nastpnie zamrozi pojemniki, a potem, po pew-
nym czasie, sfotografowa krysztaki lodu. Efekt by zaskakujcy. Emoto
w 1999 roku opublikowa ksik pod tytuem Messages from Water13,
w ktrej zamieci zdjcia krysztakw z kolejnych zamroonych pojemni-
kw. Wyranie na nich wida, e krysztaki wody obdarzonej dobrymi emo-
cjami, energi mioci i radoci, s pikniejsze ni krysztaki wody, na ktr
dziaay negatywne siy.
Woda pokrywa w 71 procentach Ziemi. Ciao ludzkie w 90 procentach
skada si z wody. To dowodzi, jak ogromny wpyw maj nasze emocje, na-
stawienie i zachowania na ca planet, a zatem take na nasze ciao. Na
pewnym poziomie jestemy poczeni i z planet, i z wszechwiatem. Czo-
wiek jednak jest w stanie nie tylko wysya konkretny rodzaj energii, ale
take j odbiera. Dlaczego tego nie wykorzystywa? W zachodniej kultu-
rze ciko nam uwierzy w pewne rzeczy, ale na otwarto umysu jeszcze
nikt nie umar.
Kady ma swoje pole energetyczne. Nasze emocje napdzaj energi elek-
tromagnetyczn, ktra na pewnym poziomie czy si z energi wszechwiata.
13 Masaru Emoto, Messages from Water, Vol. 1, Hado Publishing, 1999.

Taka energetyczna komunikacja wpywa na biochemi i skad atomowy

w organizmie. Emocje dziaaj na organizm na poziomie komrkowym.
Czy nie zauwayycie, e w yciu dostajecie nie to, o co prosicie, a to, co
czujecie? To, czego prawdziwie podacie lub szczerze si boicie?
Fizycy kwantowi s przekonani, e wszystko we wszechwiecie skada
si ze strun energii. Zostao udowodnione, e atomy niegdy uznawane
za czstki niepodzielne skadaj si z pulsujcych drga energetycznych.
Poniewa wszystko we wszechwiecie zbudowane jest z atomw, kady jest
wszystkim i wszystko jest kadym. Kady z nas emituje swoj niepowtarzal-
n energi, ktra zmienia si pod wpywem naszej woli i wiadomoci.
Czasem zastanawiamy si, co przyniesie nam los. Jest to jednak do
przewidywalne przyniesie z reguy to, co czujemy. Energia wraca jak bu-
merang, warunkujc pewne wydarzenia w naszym yciu. Koncentrujc uwa-
g na braku, wci bdziecie odczuwa brak. Dlatego tak wane jest wpro-
wadza si w stan, w ktrym odczuwa si dostatek, spokj i mio.
Oczywicie prawo przycigania dziaa do pewnego stopnia. Poprzez po-
zytywne wizje i odpowiedni kierunek skupienia stwarzacie odpowiednie po-
le, wprowadzacie si w stan wyszej efektywnoci, ale aby machina ruszya,
konieczne jest dziaanie. Podjcie wyzwania i konsekwencja to kolejne ele-
menty zoonej ukadanki.
Idc przez ycie, podejmowaam wyzwania, ale nierzadko przeywaam
take cikie chwile, rozwizywaam problemy albo prbowaam o nich
zapomnie. Zauwayam, e s okresy, gdy moja waga z niewyjanionych
przyczyn ronie lub maleje. Dopiero dzi, z perspektywy lat dowiadcze,
widz, jak atwo te zmiany powiza z rodzajami emocji, ktre towarzyszy-
y mi w danym okresie ycia. Zawsze, gdy si zakochiwaam, gdy miaam
wewntrzny spokj, gdy z entuzjazmem co realizowaam, gdy yam w zgo-
dzie z ludmi, moja waga spadaa, cho nie zmieniaam (przynajmniej wia-
domie) sposobu, iloci i jakoci jedzenia. Jadam jednak i piam z innymi
emocjami. Jeli eksperyment z wod dowodzi, e nasze emocje maj na
ni wpyw, to zupenie logiczne jest stwierdzenie, e te same emocje maj
wpyw na pokarmy, ktre spoywamy, bo przecie one take skadaj si
w duej czci z wody.
Z jakimi emocjami jesz i pijesz? Jest to zadowolenie, wdziczno, en-
tuzjazm czy poczucie winy, zo, smutek?
Jakie uczucia i emocje pomagaj w odchudzaniu i utrzymaniu piknej

sylwetki?
Mio Mio to uczucie skierowane do innych, ale take do siebie.
Pomaga tworzy poczucie peni. Jak ju wiesz z poprzednich rozdziaw,
czsto jemy z powodu poczucia braku i pustki. Mio jest bezwarunkowym
uczuciem, daje zadowolenie i umoliwia samorealizacj. Buduje poczucie
bezpieczestwa, komfortu i spokoju. Pomaga zatem w osiganiu wewntrz-
nej harmonii i kontroli.
Samoakceptacja Rozpoznanie i zaakceptowanie prawdy o samej
sobie pozwala odkry i wyrazi, kim naprawd jeste, oraz przyzna, e je-
ste wyjtkowa mimo wad. Zawsze jeste godna szacunku, mioci i sukce-
su. Wady s immanentn cech ludzi, ale co, co jest wad dla jednego, b-
dzie zalet dla drugiego. Dziki akceptacji siebie moesz atwiej zainicjowa
zmiany. Akceptujc w sobie sabo, zbudujesz szybciej si, akceptujc
wstydliwo, staniesz si mielsza, akceptujc brak doskonaoci, staniesz
si doskonaa, i tak dalej.
Odwaga Chodzi o odwag rozumian w bardzo wielu kontekstach:
odwaga, by wychodzi poza swoj stref komfortu, odwaga, by y zgodnie
z wasnymi przekonaniami, odwaga, by by niedoskona, odwaga, by m-
wi o swoich emocjach, odwaga, by myle o sobie. Z odwag zawsze wie
si umiejtno stawiania czoa trudnociom. Dziki odwadze moemy za-
cz rozwizywa problemy, a nie je zajada. Nie moemy osign ani na-
uczy si niczego wanego, nie wychodzc ze swojej strefy komfortu, nie
robic tego, czego si obawiamy. Prawdziwe ycie zaczyna si poza aktual-
n stref komfortu.
Wdziczno To umiejtno cieszenia si tym, co si ma, kim si
jest, gdzie si jest. Mooji, pochodzcy z Jamajki nauczyciel duchowy, twier-
dzi, e najlepsz mantr jest sowo dzikuj. Nie zawsze mamy dobre dni,
czasem denerwuj nas ludzie, los wydaje si nieprzychylny, nic nie idzie po
naszej myli, ale podobno zy dzie dla naszego ego jest owieceniem dla
naszej duszy. Wdziczno jest kluczem do peni ycia, bo zamienia pustk
w peni, zo w dobro, sabo w si. Wdziczno powoduje, e przestaje-
my si skupia na braku. Poczucie braku zawsze powoduje frustracj i ch
pocieszania si sodkociami, alkoholem, narkotykami. Wdziczno zmie-
nia kierunek skupienia.
Rado Rado to rdo modoci. Popatrz na radosne dzieci, gdy

biegaj, bawi si, skacz. Mona sdzi, e w tym stanie do ycia wystar-
czy tylko powietrze. Rado wyzwala tyle pozytywnej energii, e zapomi-
namy w ogle o potrzebie jedzenia. Cieszymy si tym, co jest, jestemy tu
i teraz, a problemy odchodz w zapomnienie. Kiedy jemy z radoci, szyb-
ciej odczuwamy nasycenie, posiek lepiej smakuje, a pniej jest szybciej
trawiony.
Spokj Prowadzi do wikszej uwanoci, a zatem do wikszej wia-
domoci i kontroli tego, co i jak robimy, o czym mylimy, jak spdzamy
czas. Spokj wprowadza stan rwnowagi psychicznej. Jeli dzie spdzasz
na autopilocie, brakuje Ci spokoju i uwanoci. Twoim losem kieruj przy-
zwyczajenia i przypadki, a nie wiadome wybory. Odczuwajc wewntrzny
spokj, jeste w stanie bardziej o siebie zadba i lepiej si pozna, a to jeden
z warunkw osignicia na dugie lata piknej sylwetki.
Kod do natychmiastowego poczucia szczcia

gdy jedzenie przestaje by wane
Amerykaski badacz stresu Mihly Cskszentmihlyi przeprowadzi bada-

nia nad wyjtkowym stanem umysu, ktry nazwa przepywem (z jzyka
angielskiego flow, zwany te up-time). To stan, ktry jest spontanicznym
i ekscytujcym byciem tu i teraz. W tym stanie czowiek ma wiksze pano-
wanie nad emocjami, szybciej si uczy, jest bardziej kreatywny, a jednocze-
nie ma poczucie szczcia, niezalene od warunkw zewntrznych. Jeli kto
doznaje stanu flow, chwila ta jest jak narkotyk. wiadomo bycia w tym
stanie jest jak dowiadczanie innej rzeczywistoci, czas przestaje istnie, za-
pomina si o problemach, a nawet o koniecznoci jedzenia czy o zmczeniu.
Co ciekawe, w midzynarodowych badaniach dotyczcych uczucia szcz-
cia kraje uprzemysowione i bogate wypadaj gorzej ni kraje, w ktrych
ludno musi przey za znacznie mniejsze dochody. Im wikszy majtek,
im bardziej konsumpcyjne podejcie do ycia, tym wikszy stres zwizany
z utrat pracy, spat kredytw za dom czy mieszkanie, a take wicej kon-
fliktw w relacjach midzyludzkich. Kiedy nie zagraa utrata dobrze patnej
pracy, samochodu czy domu, nie trzeba si o to martwi. Mwimy tutaj
o stresie psychospoecznym, ktry wzrasta take wtedy, gdy relacje interper-

sonalne s mao przejrzyste i sprawy zawodowe mieszaj si z prywatnymi.
Nie oznacza to jednak, e im mniej pracujemy, tym jestemy szczliw-
si. Jest wrcz odwrotnie.
Cskszentmihlyi przeprowadzi pewien eksperyment. Zapyta ludzi,
kiedy s najbardziej szczliwi. Odpowied brzmiaa, e w czasie wolnym.
Poprosi ich zatem o to, by prowadzili dziennik, w ktrym mieli zapisywa
przez pewien okres swoje stany nastroju. Wynik by zadziwiajcy. Osoby
biorce udzia w tecie byy najszczliwsze nie w czasie wolnym, lecz w cza-
sie zajmujcych czynnoci, pracy, aktywnoci. Stan skoncentrowania na za-
daniu i powicenia si mu badacz nazwa wanie przepywem. Wwczas
czymy si z tym, co robimy.
Niektrzy ludzie nazywaj ten stan ekscytacj, a wrcz ekstaz bycia i ro-
bienia codziennych rzeczy z pen uwag i koncentracj, gdy wiadomo
ciaa, czasu, a nawet wasnej tosamoci przestaje istnie. Jestemy tym, co
robimy. Rzeczywisto ma inny wymiar i inn intensywno. Osobicie wcho-
dz nierzadko w ten stan najczciej, gdy wystpuj na scenie podczas
szkole, gdy pywam, gdy pisz, czasem take podczas intymnych uniesie.
Zauwayam, e ludzie wchodz w ten stan czsto bez wiadomej inten-
cji, nie wiedz, e jest to flow, ale czerpi z niego ogromn przyjemno.
Mwi si wtedy, e zapominaj o caym wiecie. Robi to czsto dzieci pod-
czas zabawy, sportowcy podczas zawodw. Mam koleg, ktry wchodzi we
flow za kierownic swojego sportowego auta podczas szybkiej jazdy. Mam
znajom, dla ktrej czas przestaje istnie, gdy zaczyna gotowa. Mam te
koleank, ktra przestaje by czowiekiem i staje si muzyk, gdy zaczyna
komponowa.
Kady z nas ma dostp do tego stanu podczas wykonywania ekscytuj-
cych czynnoci, ktre z jednej strony s pewnym wyzwaniem i wymagaj kre-
atywnoci, z drugiej mamy niewiadom kompetencj, aby dan czynno
wykonywa automatycznie, bez zastanawiania si nad kolejnymi krokami.
Kiedy odczuwamy prawdziwy przepyw?

gdy przestajemy mie wiadomo czasu jestemy tak skoncentrowani
na tu i teraz, e godziny wydaj si minutami;
gdy motywacja pynie z wewntrz i nagrod jest aktywno sama w sobie;
gdy wychodzimy ponad wasne ego, ponad zmartwienia, ponad swoj

fizyczno i ponad swoje granice odczuwamy bogo;
gdy wyzwanie jest ekscytujce, ale zarazem nasze umiejtnoci
i kompetencje sprawiaj, e nie jest problematyczne;
gdy odczuwamy ekstaz codzienna rzeczywisto nie istnieje;
gdy w peni koncentrujemy si na tym, co robimy;
gdy ciao jest rozlunione, pozbawione napicia.
Flow w praktyce
Przepyw jest stanem, w ktry wchodzi si spontanicznie. Bycie tu i teraz

musi by poczone z ekscytujcym wyzwaniem, ale na tyle dla nas atwym,
by czynnoci wykonywa odruchowo. Rodzaj tej aktywnoci jest zatem kwe-
sti indywidualn. Mog to by wiczenia sportowe, pisanie, rysowanie lub
inne pasje.
Mona przygotowa si do szybszego wchodzenia w stan flow dziki kilku
wiczeniom aktywujcym jednoczenie lew i praw pkul mzgu. Takie
wiczenie to na przykad Alfabet Game, ktrego opis znajdziesz w interne-
cie, albo wystukiwanie rytmu z jednoczesnym balansowaniem ciaa. W tym
celu wcz rytmiczn muzyk albo przypomnij sobie wpadajc w ucho pio-
senk. Pstrykajc lub klaszczc, nadaj rytm. Wczeniej roz na pododze
sznurek bd tam, aby wyznaczy drog przejcia. Sta na jej kocu i wy-
stukujc rytm, cofaj si, stawiajc jedn nog za drug, balansuj ciaem tak,
by trzyma si prosto i nie straci rwnowagi. Przejd tak kilka razy. Po
tym wiczeniu Twj umys nie bdzie prowadzi dialogw wewntrznych,
a Ty bdziesz tu i teraz.
BLOG BASI
POST PITY
Wczoraj byy urodziny mamy. Prezentem dla niej bya wizyta u dietety-
ka. Moja wizyta dla jasnoci. Od jakiego roku bezskutecznie namawia-
a mnie na konsultacje. Za kadym razem albo nie miaam czasu, albo za
daleko gabinet, albo cena absurdalna, albo wydawao mi si, e w sumie
to od poprzedniego wieczora jakbym schuda. Wczoraj jednak postano-
wiam sprawi mamie taki wanie prezent. Oczywicie rachunek za wi-
zyt wrczyam solenizantce w ruloniku z czerwon wsteczk. Niech
moja obecno w tym gabinecie bdzie wystarczajcym podarkiem po-
wicam si jak w okresie postu za dziecinnych lat. Pani dietetyk z tytu-
em magistra technologii ywienia okazaa si wysok blondynk w wie-
ku daleko pochrystusowym. Przeprowadzia ze mn do skrupulatny
wywiad, obmacaa mnie do, jak na moje oko, lubienie, postawia na
wadze, pomierzya wszerz i wzdu i na dobre 15 minut zatopia si w nie-
zrozumiaych dla mnie kalkulacjach. Ju zaczam si niecierpliwi, gdy
wyrwaa si gwatownym ruchem gowy z zaspienia, spojrzaa na mnie
zowrogim wzrokiem i wyrok zapad: Ma pani spor nadwag, ze wy-
niki bada i krzywy zgryz. Ten ostatni komentarz moim zdaniem by
zbyteczny i wychodzi poza ramy jej kompetencji, ale poniewa zgryz nie-
rozerwalnie wie si z jedzeniem, pomylaam, e w ostatecznoci daruj
jej t uwag. Kolejne minuty upyny nam na ustalaniu dalszego planu
mojej gastrycznej egzystencji. Pani dietetyk wyeliminowaa z mojego me-
nu 67 procent dotychczas spoywanych posikw i narzucia diet T-
czowa Rolina. Bya artystk w swoim fachu i nadawaa kadej z opra-
cowywanych przez siebie diet przekomiczne nazwy. Moja nazywaa si
Tczowa Rolina, gdy jej podstawowym skadnikiem byy rnobarwne
owoce i warzywa, czyli roliny o wszystkich kolorach tczy. Dieta miaa

zada cios mej talii i mym udom, ograniczajc znacznie ich rozmiary.
Trwanie jej zaplanowa mj ywieniowy kat na trzy miesice. Zadraam
na wie o tym, gdy nigdy nie poddawaam mego ciaa tak dugotrwa-
ym mczarniom. Dobrze, jednak postanowiam wystawi na prb swoj
siln wol i przej tortury, liczc na oszaamiajcy efekt. Tak wic wr-
ciam do domu z siatkami penymi tczowej roliny i nosem spuszczonym
na kwint. Wieczr postanowiam spdzi przy suto zastawionym stole
z nakryciem dla jednej wygodniaej i zasmuconej osoby. Uznaam, e na-
ley uczci swoje przejcie na diet gulaszem z kopytkami i kiszon kapu-
st taka kolacja skazaca. Zdecydowaam si z pen premedytacj
pofolgowa sobie ze smakoykami kuchni polskiej, by nasyci si jedze-
niem na te czekajce mnie katornicze trzy miesice. Posiek, nie powiem,
zacny i odczuwalny dla ciaa, ale co tam, wobec wspaniaej perspektywy
utraty tylu zbdnych kilogramw taki may wieczr kulinarnej sodomii
nie poczyni wielkich spustosze w organizmie. No tak, tyle e nastpnego
dnia poczuam ciar tej kolacji. Nie mogam patrze na jedzenie a do
poudnia, wic niestety nie mogam rwnie rozpocz diety. Zakadaa ona
bowiem cile okrelone godziny spoywania tczowych ksw i pierwszy
z nich powinien by z apetytem wchonity o 7.30. Nie wolno byo rwnie
opuci adnego wyznaczonego terminu, gdy zaburzao to cakowicie
koncepcj, ktr mi jako bezskutecznie prbowaa wyjani dietetyczka.
Zapamitaam tylko, eby je o wyznaczonych porach. No wic w dniu
po kolacji diety rozpocz nie mogam. Kolejnym dniem by poniedziaek,
a w poniedziaki nie powinno si podejmowa nowych wyzwa, bo podob-
no nigdy nie udaje si ich zakoczy z sukcesem. We wtorek o 7.00 rano
podeszam do entuzjastycznie do zadania, ale po otworzeniu toreb oka-
zao si, e moje tczowe zakupy zmieniy barw na szaraw i zaczy
produkowa do intensywn wo zgnilizny. Faktycznie, zapomniaam
wyj je ze szczelnie zamknitego worka i woy do lodwki. I przeleay
tak kilka dni Procesy gnilne zintensyfikowane przez zamknit foli
zrobiy swoje i miaam wspaniay kompost w mieszkaniu. Czym prdzej
pozbyam si toreb i przy okazji kartki z rozpisanymi daniami.
C, najwyraniej dieta Tczowa Rolina nie bya mi pisana
SPRYSTO
EMOCJONALNA
Przez lata pracy zawodowej na co dzie stykaam si z ludzkim nieszcz-

ciem. Miaam do czynienia z ludmi chorymi, cierpicymi, borykajcymi
si z przeciwnociami okrutnego losu. Moj najwiksz uwag przykuway
zawsze matki dzieci chorych i niepenosprawnych. Przygldajc si tym
kobietom, zauwayam pewn prawidowo: one osigaj szczcie, maj
w sobie spokj, ciepo, jak niezrozumia dla mnie wewntrzn moc. Ob-
darzona spor dawk empatii, niezbdn przy wykonywaniu mojej pracy,
nie mogam jednak zrozumie, co jest powodem ich samopoczucia. Prze-
cie ich dzieci maj powane wady genetyczne, skazane s na cierpienie fi-
zyczne, s zdeformowane, pozbawione koczyn, niewidome, zamknite
w sparaliowanych ciaach. Te dzieci nigdy nie bd samodzielne, zawsze
bd zdane na opiek innych, nie zdobd wyksztacenia i pracy, nie zao
rodziny. Jake przygnbiajca perspektywa Jak te kobiety mog si w ta-
kich sytuacjach umiecha? Jak mog czerpa rado z ycia? Czsto po
powrocie z pracy do domu siadaam w ulubionym bujanym fotelu i popa-
daam w zadum. Co jest w tych matkach i czego nie ma we mnie, e tworzy
si taka przepa w postrzeganiu rzeczywistoci? Potrafi odnale w sobie
ogrom wspczucia i pochyli si nad ich losem. Potrafi rozmawia z ni-
mi, da praktyczne zalecenia co do pracy z ich dziemi w warunkach do-
mowych, stymulowa zaburzony rozwj. Ale nie potrafi zrozumie, skd
u tych matek umiech. Dlaczego?
Te wszystkie kobiety, jak rwnie wiele innych osb dowiadczajcych
traumatycznych przey, a mimo wszystko potraficych poradzi sobie z sy-
tuacj, posiadaj cenny dar: rezyliencj. Pojcie to oznacza swoist umiejt-
no odnalezienia si w trudnej sytuacji i wynoszenia z niej konstruktywnych
dowiadcze, pewn odporno psychiczn. Angielskie sowo resilience

mona przetumaczy jako sprysto. W tym przypadku jest to spry-
sto emocjonalna. Ludzie posiadajcy tak cech maj optymistyczne po-
dejcie do ycia i kad niesprzyjajc okoliczno odnajduj jako problem
do rozwizania w taki czy inny sposb. Dowiadczenie traumy nie wyzwala
u nich poczucia rozpaczy i bezradnoci, nie popadaj w panik i frustracj.
S zwycizcami w yciowej walce o byt.
Co skada si na tak cech?
Sprysto emocjonalna jest wypadkow wielu czynnikw wewntrz-
nych i zewntrznych. Przede wszystkim jest to umiejtno przystosowania
wasnych postaw i zachowa do aktualnych okolicznoci. Po co traci energi
na reakcje emocjonalne niesuce rozwizaniu problemu, a jedynie wika-
jce nas w ptl rozpaczy? Czci skadow rezyliencji jest nasz wiatopo-
gld to, w co wierzymy, jak religi czy filozofi przyjmujemy w kontek-
cie interpretacji naszego miejsca na wiecie i sensu istnienia. Wiele matek,
z ktrymi miaam do czynienia, to osoby bardzo wierzce, odnajdujce sens
cierpienia swoich dzieci w Biblii. Poza tym na sprysto emocjonaln wpy-
wa gotowo na przyjcie pomocy od innych osb. W sytuacji traumy cz-
sto dowiadczamy osamotnienia, a jednoczenie trudnoci w zebraniu si,
by zwrci si o pomoc. To powoduje frustracj i jeszcze wiksze poczucie
samotnoci, a do tego dochodzi czste przekonanie, e nikt nas nie rozumie.
I koo si zamyka, utrwalajc stan rozpaczy i zamykajc drog do wyjcia.
Odporno psychiczna jest silnie zwizana z postrzeganiem siebie, ze
wiadomoci swoich mocnych stron, umiejtnoci i wartoci, ale take
z dostrzeganiem i co waniejsze akceptowaniem swoich sabych stron.
Udwignicie naszych saboci paradoksalnie czyni nas silnymi.
Owa wewntrzna harmonia, zgoda na samego siebie i wasny wiatopo-
gld oraz otwarcie na pomoc uatwiaj przechodzenie przez trudy ycia, ra-
dzenie sobie z nimi i wyciganie z nich cennej wiedzy na temat nas samych
i wykorzystanych strategii dziaania. Osoby obdarzone sprystoci emo-
cjonaln porwnywane s przez psycholog Ew Wojdyo14 do leszczyny,
ktra jest elastyczna, odporna i cho chwieje si pod wpywem wiatru, to
jednak si nie amie.
14 Ewa Wojdyo, Czasem przegrani niepokonani, Charaktery, nr 1, 2013.

SPRYSTO EMOCJONALNA 139
Rezyliencja jest cech uatwiajc nie tylko odnajdywanie si

w traumatycznych wydarzeniach, ale rwnie radzenie sobie
z drobnymi problemami dnia codziennego. Szef warkn dzi na
mnie widocznie ma kopoty, z ktrymi nie jest w stanie sobie poradzi,
i odreagowuje je na pracownikach, wic moe pjd, porozmawiam z nim,
pomog. Ssiad nie odpowiedzia mi na przywitanie pewnie gow za-
prztaj mu inne myli i nie usysza mojego dzie dobry. Tak myli
osoba sprysta emocjonalnie. Nie odnosi kadego niewaciwego czy nie-
typowego zachowania otoczenia do siebie, lecz stara si zrozumie, e nie
zawsze to ona jest rdem niepokojcej sytuacji.
Sprysto okazuje si bardzo cenn cech przy podejmowaniu walki
z nadwag.
Po pierwsze pozwala zaakceptowa siebie, a wic i wasne ciao, co jest
warunkiem niezbdnym kadej zmiany. Brak akceptacji siebie i swoich nie-
doskonaoci powoduje zatrzymanie przepywu energii, gromadzenie zoci,
frustracji, zych emocji. Zablokowana energia uniemoliwia przeprowadze-
nie jakiejkolwiek zmiany w sferze psychicznej lub fizycznej, gdy organizm
skupiony jest tylko i wycznie na trawieniu owych negatywnych treci.
Po drugie sprysto sprzyja radzeniu sobie z chwilowymi niepowodze-
niami w stosowaniu diet. Pozwala wycign konstruktywne wnioski z nie-
udanych prb zrzucenia wagi i podj bardziej efektywne dziaania.
I po trzecie sprysto gwarantuje na tyle wysokie poczucie wasnej
wartoci, e nawet komentarze otoczenia na temat rzekomej tuszy nie zmie-
ni naszego stosunku do siebie i swojego ciaa. W kocu fizyczno jest tyl-
ko jednym z elementw konstytuujcych nas jako indywidualne jednostki.
Czy rezyliencj mona wywiczy?
Owszem, jest to cecha charakteru, ktr moemy w sobie wypracowa.
Oto kilka zalece dla chtnych:
1. Dbajmy o relacje z bliskimi, otwrzmy si na ludzi i na perspektyw
przyjmowania pomocy. Czowiek jest istot spoeczn, funkcjonuje zawsze
w okrelonym kontekcie spoecznym. Nie ma ludzi samowystarczalnych,
kady na okrelonym etapie ycia potrzebuje wsparcia.
2. Nie traktujmy trudnych sytuacji jako sytuacji bez wyjcia. Wycigajmy
z nich wnioski. Czowiek uczy si na bdach, a kade dowiadczenie
moe by rdem nabycia nowej cennej strategii radzenia sobie

z problemem. Nie bjmy si wyzwa, prbujmy.
3. Zaakceptujmy zmian jako immanentn cz ycia. Panta rhei
wszystko pynie. Nic nie pozostaje stae. Wychodmy naprzeciw
zmianom, akceptujmy je, traktujmy jako pocztek czego nowego,
by moe lepszego. Nie bjmy si zmian i podajmy za nimi.
4. Realizujmy swoje cele konsekwentnie, cierpliwie i racjonalnie.
Starajmy si stawia sobie cele realne, moliwe do zrealizowania,
tworzc sobie warunki do osigania sukcesu.
Ju rozumiem matki, ktrym si z takim niedowierzaniem przygldaam.

Zazdroszcz im tej cechy. Posiadaj w sobie moc sprawcz, dziki ktrej nie
pyn z prdem, lecz dzielnie i z podniesion gow stawiaj czoa przeciw-
nociom losu. Odnosz na tym polu sukces, odnajduj sens w swoim dzia-
aniu i yciu mimo tak trudnej sytuacji. Postanawiam bra z nich przykad.
(TY)JESZ, GDY MASZ
PROBLEM STRATEGIE
RADZENIA SOBIE
Z PROBLEMAMI
BEZ TYCIA
W poprzednich rozdziaach bya mowa o tym, jak emocje wpywaj na za-

potrzebowanie na jedzenie, na utrat kontroli nad jedzeniem oraz na jedze-
nie z innych powodw ni gd. Emocje o niekorzystnym wpywie pojawiaj
si wtedy, gdy jest problem, ktrego nie potrafimy rozwiza.
Pamitam okres w swoim yciu, kiedy widziaam je jako pasmo niepo-
wodze i problemw. Wtedy pocieszaam si sodyczami one mnie przy-
tulay. A wieczorami ze znajomymi raczyam si alkoholem on mnie znie-
czula, znajomi za opowiadali mi o swoich problemach, a przecie atwiej
jest y problemami innych ni wasnymi. To by moment, gdy o wasnych
problemach mogam zapomnie i w kocu si zrelaksowa. W zasadzie to
bya jedyna strategia, ktr znaam, na radzenie sobie z problemami. Dzia-
aa, wic stosowaam j latami. Dzi sobie mwi, e byam moda i gupia,
a modo ma swoje przywileje. Chyba jednak zgodzisz si ze mn, e to tyl-
ko wymwka? Wszystko moe sta si wymwk dla wytumaczenia swoje-
go nicnierobienia bd zaniechania jakiego dziaania.
Odkrywczy jest dla niektrych fakt, e kady czowiek, niezalenie od
wieku, statusu, pci, wyksztacenia i zarobkw, ma problemy. Jeszcze bar-
dziej odkrywcze moe by nowe spojrzenie na problem jako na moliwo
wejcia na wyszy poziom wasnego rozwoju. Do tego naley doda szo-
kujc koncepcj, e za kady problem, ktry pojawi si w naszym yciu,
jestemy odpowiedzialni my sami. Einstein powiedzia, e nie moemy roz-

wizywa problemw, uywajc takiego samego schematu mylowego, ja-
kim posugiwalimy si w trakcie ich tworzenia. Musimy zatem wej na
wyszy poziom, by po pierwsze je rozwiza, po drugie nie popenia tych
samych bdw, a po trzecie uwiadomi sobie, e faktycznie w sporej mie-
rze jestemy za te problemy odpowiedzialni. Im wikszy rozwj, im wiksza
wiadomo, tym skuteczniejsza umiejtno rozwizywania problemw.
Nikt nie wie o nas wicej ni my sami, a jednak nierzadko grzniemy
w sytuacjach, ktre wydaj si nam bez rozwizania. Staramy si rozwizy-
wa problemy strategiami, ktre nie dziaaj, s nieadekwatne do rodzaju
lub skali problemu. Na przykad dziewczyna czerwieni si, gdy zabiera gos,
wic rozwizuje problem, nie zabierajc gosu wcale. Niewtpliwie jest to
rozwizanie, ale czy adekwatne do potrzeb? Kobieta wstydzi si swojej tuszy,
wic nie wypoczywa nigdy na play, by unikn pokazywania si w stroju
kpielowym. Take radzi sobie w pewien sposb ze swoim problemem, ale
uciekajc si do prodkw.
Wbrew oglnym przekonaniom wikszo ludzi wie, dlaczego ma pro-
blem, a i tak nie potrafi si go pozby. Niektrzy twierdz, e trzeba doko-
pa si do rda problemu, aby go rozwiza, lecz nie jest to prawda. Liczy
si nie tyle tre problemu, ile jego struktura, mechanizm dziaania, bodziec
i reakcja, strategia postpowania i reagowania. Zmieniajc wzorzec, mona
skutecznie rozwiza kady problem.
Praca z problemami w praktyce wiczenia

wiczenie nr 1: Czy to problem czy rozwizanie problemu?
Jakie masz korzyci z tego problemu?
Prawie nigdy nie jest tak, e gdy klient przychodzi do coacha i mwi, e ma
problem, to jest to faktycznie problem. Pod struktur powierzchniow kryje
si struktura gboka. Pod wiadomym problemem kryje si niewiadoma
kwestia. Klient widzi na og efekt kocowy jakiego procesu, ktry to efekt
nazywa problemem. Pytanie zmusza do zastanowienia si, co rozpoczyna
ten proces.
(TY)JESZ, GDY MASZ PROBLEM 143
Przykadowa, uproszczona scenka:

Nie mam czasu na ycie rodzinne.
Czy to problem czy rozwizanie problemu?
Rozwizanie. ycie rodzinne mnie nudzi.
Zapisz na kartce swj problem. Wyjd z pomieszczenia, id zrobi sobie
kaw albo we kilka gbokich oddechw, patrzc przez okno. Wr do
kartki i zapisz, jakie korzyci moesz mie z tego, e problem pojawi si
w Twoim yciu. Nie prbuj ocenia logicznie tego, co przychodzi Ci do go-
wy, po prostu zapisz odpowiedzi, myli, ktre spontanicznie pojawiaj si
w Twojej gowie.
wiczenie nr 2: Przeramowanie problemu na cel
Naucz si widzie problemy jako wyzwania. Rozwizanie kadego proble-

mu rozwija. Gdy zamiast problemw widzimy okazje do wzrostu i wyzwa-
nia, zmienia si nastawienie i energetyka.
Wypisz wszystkie swoje problemy i zamie je na wyzwania/cele/pra-
gnienia/plany.
Na przykad:
Problem: Nie mam pienidzy. Wyzwanie: Zarabiam X z miesicznie od
dnia XX.XX.XXXX.
Problem: Mam nadwag. Wyzwanie: Wa XX kg w padzierniku XXXX
roku, mam odlotowe ciuchy i fajn fryzur.
wiczenie nr 3: PYTANIE O CUD15 rozwizanie problemu
Przeczytaj uwanie tre zadanego poniej pytania. Zwizualizuj polecenie.

I pamitaj: z cudami si nie dyskutuje.
Chciaabym Ci zada nietypowe pytanie. Przypumy, e dzisiejszy dzie
minie jak zwykle, a wieczorem pooysz si spa i zaniesz. Kiedy bdziesz
spaa, wydarzy si cud, ktry bdzie polega na tym, e:
15 Jedno z podstawowych narzdzi Terapii Skoncentrowanej na Rozwizaniach.

A. Twj problem przesta istnie;

B. duo lepiej radzisz sobie ze swoim problemem;
C. masz w sobie ju tyle cierpliwoci, ile chcesz.
Ale Ty o tym nie wiesz, bo pisz. Kiedy rano si obudzisz, co si zmie-

ni, co bdzie inaczej. Dziki temu pomylisz, e tej nocy wydarzy si cud,
ktry polega na tym, e A/B/C.
Pomocne dodatkowe pytania:
Co si zmieni w Twoim zachowaniu?
O czym pomylisz?
Co bdziesz czua?
Jakie nowe cele si pojawi?
Kto pojawi si w Twoim otoczeniu?
Co usyszysz od bliskich osb?
Kim bdziesz? Jak bdziesz wygldaa, w co bdziesz ubrana?
Na czym si skoncentrujesz?
Jaka nowa warto si pojawi?
Jakie nowe przekonanie si pojawi?
wiczenie nr 4: Ego i tosamo
Kim musiaaby by, aby rozwiza ten problem? Kim musiaaby by, aby
nie mie tego problemu? Odpowied na te pytania dotyka sfery tosamoci
i ego, wchodzi zatem na bardzo gboki poziom wiadomoci i przekona
o sobie. Najciej zmieni postrzeganie siebie, przekonanie na swj temat,
ale wwczas najatwiej dokona wszelkiej zmiany, bo kade ego bdzie bro-
nio prawdy na swj temat.
Przykadowa, uproszczona scenka:
Chciaabym regularnie biega.
Kim musiaaby by, aby stao si to dla Ciebie norm?
Sportowcem.
Kim jeszcze?
(TY)JESZ, GDY MASZ PROBLEM 145
Wzorem i autorytetem dla koleanek.

Kim jeszcze?
Atrakcyjn kobiet?
Czy bya ju kiedy w przeszoci sportowcem, autorytetem dla in-
nych i atrakcyjn kobiet?
Tak.
Nasza koncepcja siebie jest wycznie naszym wasnym wyobraeniem
o sobie. Znalezienie dowodu, e ju kiedy byam silna, zmotywowana, ak-
ceptujca i odwana, jest wiadectwem tego, e mam ten zasb w sobie.
Kolejne pytania brzmi: Jak go wydoby? Jak go rozwija?
BLOG BASI
POST SZSTY
i lewa, lewa, lewa, przysiad, i prawa, prawa, prawa Och, yjemy

w pastwie dyktatury. Gdzie si nie obejrz, tam rozkaz: zrb to, usid
tam, zjedz ten kawaek (bo mniejszy), podnie pi razy nog w gr. Jak
wykonasz nasze rozkazy, bdziesz penoprawnym czonkiem spoecze-
stwa, bdziesz poprawna politycznie i akceptowalna spoecznie. Do chole-
ry, a gdzie miejsce na moj decyzj, jaka mam by? Moe mam ochot by
leniwa, gruba i nieumalowana? Tylko czy kto mnie tak zechce Dobrze,
ustalam zatem, e swoje potrzeby niechlujstwa zaspokajam w obecnoci
kota w czterech cianach swojego wynajtego mieszkania na warszaw-
skiej Ochocie. A tymczasem poddaj si katuszom indywidualnej trenerki
Weroniki. Weronika nog fika szkoda, e ja tak nie potrafi Wszyst-
ko przez moje koleanki z pracy. Jaki czas temu dyrektor naszego dziau
wrczy nam w ramach premii darmowe karty na siowni i basen. Z po-
cztku byam na niego nawet troch za, e nie da na przykad karty na
darmowe menu w pobliskiej restauracji z pysznymi daniami orientalny-
mi, ale koniec kocw przyjam prezent, cho z wyrazem gbokiej dez-
aprobaty. Przyjam, owszem, ale natychmiast wrzuciam na samo dno
szuflady biurka i ani mylaam z niej korzysta. Na zmian mojej decyzji
wpyny wydarzenia nastpnego tygodnia. Od dnia rzeczonej premii
cay dzia hucza od komentarzy zwizanych z uczestnictwem w zajciach
sportowych. Wszystko brzmiao bardzo atrakcyjnie, wesoo i intrygujco.
A co najbardziej denerwujce, ja nie byam tego czci. Wszystkie roz-
mowy kryy wok jednego tematu, a ja nie mogam bra w nich udzia-
u. Niekontrolowane wybuchy miechu dochodzce z kuchni, podszepty-
wanie, wspominanie, umawianie si na wieczorne wiczenia. Czuam
zazdro i ogromn ciekawo, co te tam si takiego dzieje, co powoduje

tak dobry nastrj w pracy. Po tygodniu przygldania si z boku tej siel-
skiej atmosferze wszechogarniajcej radoci postanowiam zaryzykowa
i signam do szuflady po kart. Zajcia odbyway si na parterze bu-
dynku naszej firmy. Cz sportowa podzielona bya na dwa pomieszcze-
nia. W jednej ogromnej sali znajdoway si narzdzia tortur, czyli atlasy,
hantle, rowerki, wiosa i tym podobne sprzty do wyciskania potu, pod-
noszenia cinienia ttniczego i ewentualnego wywoywania kontuzji ci-
gien, mini i wizade. Druga sala, z wielk dziur w pododze, bya ba-
senem. Wody si boj jak ognia, wic zdecydowaam si zosta na siowni.
Nie eby od razu wiczy, ale tak tylko rozejrze si, pomacha kolean-
kom, wybada rdo ich radoci w trakcie dnia pracy. Ku mojemu za-
skoczeniu spotkaam waciwie wszystkie, skupione na rzebieniu swych
cia lub wyanianiu ich ksztatw z nieokrelonej masy tuszczyku. ad-
nych ploteczek, adnych miechw, adnych unikw. One faktycznie przy-
chodziy tu, eby wiczy. To z czego one si tak w pracy miej? Co je tak
nastraja? Pozostaam przez nastpne kilkanacie minut w cikim szoku
i sama nie wiedziaam, co mam ze sob zrobi. W midzyczasie podesza
do mnie jedna z trenerek i zachcia do wyprbowania kilku najbliej
stojcych sprztw. W pierwszej chwili sposzyam si i odskoczyam od
niej niczym ciarna ania. Potknam si przy tym o aweczk i runam
na podog, skupiajc na sobie uwag wszystkich obecnych na sali. Nie
chcc zrobi z siebie kompletnej idiotki, wykorzystaam fakt, e ju le na
pododze, i tak od niechcenia zaczam robi brzuszki. Trenerka umiech-
na si tylko pod subtelnie zarysowujcym si na grnej wardze wsem
i podaa mi rk. Gest da pocztek naszej przyjani, rozkwitajcej mi-
dzy 18.00 a 20.00 co trzeci dzie. Zaja si moj wiotk obrcz barko-
w, pokan tali i solidnymi koczynami dolnymi. Na kad z tych cz-
ci wymylaa coraz to nowe wiczenia stanowice dla mnie wyczyn na
granicy ekwilibrystyki. Pot si la, ja krzyczaam i wyraaam swj bunt
w mao subtelny sposb, wyklinajc na czym wiat stoi. Weronika, moja
indywidualna trenerka, bya cierpliwa, niewzruszona i nieczua na moje
bagania o zaniechanie dziaa na rzecz mojej kondycji i urody. Owszem,
w pracy staam si penoprawn uczestniczk rozmw o miniach, za-
kwasach, rekordach pobitych na rowerku stacjonarnym. Nie byam jed-
BLOG BASI POST SZSTY 149
nak w stanie podziela entuzjazmu z uwagi na zbyt silne ble rnych

partii ciaa cznie z miniami okrnymi ust, ktre w zasadniczy spo-
sb utrudniay miech. Najdziwniejsze w tym wszystkim, e nie traciam
na wadze. Cel, jaki sobie zaoyam, nie by realizowany. Dlaczego? Pod-
daam analizie swoje ostatnie dni. Co robi nie tak? Waciwie wszystko
robi jak zwykle, ta sama rutyna w pracy, powrt do domu no dobrze,
moe i kupuj podwjne dania w mojej restauracji, ale po wiczeniach
padam z godu, wic kolacj dziel na p i jedn porcj zjadam przed
treningiem, eby mie si, drug za po treningu, bo na godnego nie za-
sn, a jak nie zasn, to w pracy bd popeniaa bdy ze zmczenia i mnie
wyrzuc. Zatem jem kolacj, by nie zosta bezrobotna. To chyba rozsd-
ny argument. Nie, problem wagi musi tkwi gdzie indziej. Ja mam alibi,
jestem czysta. To ta trenerka robi co nie tak. Oczywicie, jej wiczenia nie
przynosz rezultatu, bo dziaaj zbyt inwazyjnie na moje ciao, s okrop-
nie cikie i mj biedny organizm broni si jak moe przed wrogiem i za-
bezpiecza ochronnym tuszczem. Wanie! Brawo, Sherlocku! Jutro zako-
cz t bezowocn przyja z Weronik. O!
HARMONIA A CIAO
Harmonia jest dobrostanem psychosomatycznym warunkujcym skuteczno

w dziaaniu i satysfakcj w relacjach interpersonalnych, a przede wszystkim
dajcym spokj i wspbrzmienie kadej struktury stanowicej o jestestwie.
Harmonia sprzyja osiganiu szczcia, czyni czowieka zintegrowanym.
Rzeczywisto jest obiektywnym stanem, niezaprzeczalnym faktem. Spo-
sb jej odbioru jednakowo jest subiektywny i odmienny dla kadego z nas.
To, co odbieramy, jest nasz wewntrzn reprezentacj wiata zewntrzne-
go. Skoro jednak otaczajca rzeczywisto jest jedna, a ludzie wyposaeni
s w taki sam zestaw biologiczny, to skd tak rny jej odbir? Ot kady
czowiek posiada swj wasny poziom reaktywnoci neurologicznej i odmien-
nie dziaajcy system zmysowy.
Reaktywno neurologiczna jest wypadkow procesw pobudzania i ha-
mowania regulujcych nasze funkcjonowanie. U niektrych osb dominu-
j procesy hamowania, a wic aby mc w komfortowy dla siebie sposb
wchodzi w interakcje z otoczeniem, nie potrzebuj one duej iloci bod-
cw. S to typy domatorw, moli ksikowych, ktrych praca przy biurku
nie nuy, a wolny czas spdzaj w teatrze, w kinie czy na bilardzie ze zna-
jomymi. Nie w gowie im dalekie podre w nieznane, ekstremalne sporty
i nocne eskapady w poszukiwaniu wrae. Do peni szczcia wystarcza
dziaka za miastem i niedzielny grill przy piwie. Na przeciwnym biegunie
stoj ludzie o dominacji pobudzania neurologicznego. Charakteryzuje ich
silne denie do poszukiwania i dostarczania sobie coraz to nowych bod-
cw. Potrzebuj dowiadcza wiat intensywnie i wszystkimi zmysami.
Wrd nich znajdziemy mionikw skokw na bungee, podrnikw na
krace wiata, uczestnikw rajdw samochodowych. Osoby te zazwyczaj wy-
bieraj zawody, w ktrych pracuje si ciaem, a zatem bd to rehabilitanci,
ratownicy medyczni, zawodowi sportowcy, osoby chtnie poddajce si eks-

pozycji spoecznej.
Podstawowym kanaem komunikacyjnym midzy otaczajc rzeczywi-
stoci a nami jest ukad sensoryczny. Dziki niemu postrzegamy dwiki,
zapachy, smaki, ksztaty i faktury. Na bazie tak zdobytej wiedzy moemy
podejmowa decyzje, ksztatowa postawy, wyrabia opinie, wchodzi w re-
lacje ze rodowiskiem krtko mwic: moemy w peni uczestniczy w y-
ciu. Ukad sensoryczny jest zoonym systemem odpowiedzialnym za prze-
kazywanie informacji zmysowych ze rodowiska do ukadu nerwowego,
gdzie nastpuje ich identyfikacja, nadanie im znaczenia, by ciao mogo od-
powiednio zareagowa. Wszystkie impulsy zmysowe pyn przez tak zwany
twr siatkowaty, jeden z najwczeniej rozwijajcych si obszarw mzgu,
odpowiadajcy midzy innymi za stan snu, czuwania i wiadomo. Odbie-
rane przez twr siatkowaty bodce przekazywane s do kory mzgowej, obu
pkul, wzgrza i mdku, czyli struktur najbardziej zwizanych z integra-
cj sensoryczn.
A co to takiego ta integracja sensoryczna?
Mona powiedzie, e jest ona ow harmoni, o ktrej bya mowa na
wstpie. Dziki odpowiedniej modulacji sensorycznej jestemy w stanie
w harmonijny sposb odbiera rzeczywisto. Prawidowo przeksztacane
bodce zmysowe pozwalaj na waciwe reakcje, co determinuje nasze sa-
mopoczucie psychofizyczne.
Jeli wystpuje pojcie integracji, to czy mona mwi o jej braku?
Owszem, istnieje zjawisko zaburzenia integracji czy te przebiegu mo-
dulacji sensorycznej.
Po pierwsze, jak ju wczeniej wspomniaam, kady z nas ma inne po-
trzeby sensoryczne do osigania swojej harmonii i to jest prawidowe.
U niektrych osb w ramach owych potrzeb wystpuj jednak pewne nie-
prawidowoci przejawiajce si zazwyczaj nadwraliwoci lub nie-
dowraliwoci. Obejmuj one zarwno zmys dotyku, smaku i powo-
nienia, jak i tak zwane czucie proprioceptywne i ukad przedsionkowy. Te
dwa ostatnie pojcia zwizane s z ruchem i uoeniem ciaa wzgldem zie-
mi. Dziki nim mamy wiadomo swojego ciaru, jestemy w stanie za-
planowa ruch, aby na przykad wej na schody, nie potykajc si o kady
stopie, czy te potrafimy utrzyma si na nogach po bogiej chwili spdzo-
HARMONIA A CIAO 153
nej na hutawce. Czucie proprioceptywne to inaczej czucie gbokie, gdzie

informacje zmysowe pochodz ze staww i mini, a ukad przedsionkowy
jest zwizany z bdnikiem, czyli reaguje na ruch we wszystkich paszczy-
znach, i zlokalizowany w uchu rodkowym.
Osoby o nadwraliwoci zmysowej odbieraj kady bodziec
zbyt intensywnie. Nadwraliwcy dotykowi bd unika golfw i gryz-
cych swetrw, pozostan zdystansowani wobec czuych uciskw przyja-
ci, na pewno nie kupi szorstkich gbek do mycia ciaa, a na sam myl
o relaksacyjnym masau dostaj gsiej skrki. Nadwraliwcy smakowi i za-
pachowi nienawidz gotowa, ich menu jest ograniczone do wybranych
potraw i za nic nie dadz si namwi na eksperymenty kulinarne. Wizyta
w drogerii jest przykr powinnoci, a kosmetyki najchtniej tolerowane
maj neutralny zapach. Osoby te maj bardzo wraliwy odek i czsto nie-
chcianym zapachom lub smakom towarzysz torsje i wymioty. Nadwraliw-
cy ruchowi (proprioceptywni i przedsionkowi) odrzuc zaproszenie na nie-
dzieln wizyt w wesoym miasteczku, jazda samochodem czsto koczy si
dla nich nagym zjazdem na pobocze w celu natychmiastowego oprnienia
odka, a najbardziej ekstremalnym sportem, jaki uprawiaj, s szachy.
Zupenie inaczej prezentuj si niedowraliwcy. Dotykowi uwielbiaj
wszelkie doznania zwizane z czuciem, a wic wrd nich bd mionicy
wylewnych powita i silnych uciskw. Podczas rozmowy z nimi mona si
spodziewa czstego poklepywania po ramieniu dla podkrelenia wagi sw.
Gralskie swetry mog nosi choby i na goe ciao, a kpiel bez ostrej szczot-
ki nie wchodzi w rachub. Niedowraliwcy smakowo-wchowi uwielbiaj
kosztowa nawet nie do koca uchodzce za pokarm treci, sami s kuli-
narnymi eksperymentatorami, a im intensywniejsz wo dana potrawa
wydaje, tym lepiej. Gustuj w ostrych przyprawach i nawet papryk czuszk
s w stanie spaaszowa bez mrugnicia okiem.
Niedowraliwcy ruchowi pozostaj w cigym biegu. Ich zachowanie
przywodzi na myl ADHD. S typami sportowcw, osigajcych do do-
bre wyniki w wybranych dyscyplinach. Nie boj si wyzwa. Uwielbiaj ruch
i wci do niego d. Ich opowieci ubarwione s zazwyczaj bogat gesty-
kulacj. Wybierajc krzeso, na ktrym maj spdzi kilka minut, zawsze
skusz si na ruchome, czyli obrotowe lub bujane.
Istnieje jeszcze jedno zjawisko wynikajce z dezintegracji zmysowej,

a mianowicie dyspraksja.
Czy zdarza Ci si potyka o wasne nogi, rozbija naczynia czy potrca
przedmioty stojce na pce. Jak czsto mylisz o sobie jaka ze mnie nie-
zdara i jak czsto syszysz to od innych? By moe jeste wanie dysprak-
tykiem.
Dyspraksja jest zaburzeniem neurologicznym objawiajcym si trudno-
ciami w zakresie koordynacji wzrokowo-ruchowej i planowania motorycz-
nego oraz obnion sprawnoci manualn. Osoby dyspraktyczne w okresie
szkolnym maj problemy z opanowaniem pisania, a ich sprawno fizyczna
jest na niskim poziomie, co ma swoj kontynuacj w yciu dorosym.
Jak zaburzenia integracji sensorycznej

wpywaj na psychik?
Nieprawidowoci w odbiorze i przetwarzaniu bodcw sensorycznych skut-

kuj nieadekwatnymi reakcjami: albo zbyt intensywnymi, albo zbyt saby-
mi. Osoby niemajce wiadomoci swoich zaburze nie rozumiej, dlaczego
otoczenie krzywo na nie patrzy i nie reaguje podobnie. Osoby z zaburzenia-
mi SI (integracji sensorycznej) maj zazwyczaj nieprawidow wiadomo
ciaa, gdy zaburzone kanay sensoryczne nie pozwalaj im na uksztatowa-
nie waciwej umysowej reprezentacji siebie. Widz siebie jakby w krzywym
zwierciadle, co jest dla nich niekorzystne. Powoduje to niskie poczucie wa-
snej wartoci, w skrajnych przypadkach depresj. Wrd nich znajd si na
pewno osoby z zaburzeniami ywienia wynikajcymi z nieprawidowej per-
cepcji aknienia i obrazu siebie.
Zaburzenia SI zakcaj osiganie harmonii, sprzyjaj utrwalaniu si
poczucia lku i niezadowolenia z siebie oraz tendencji do przewidywania
poraki. Kumuluje to napicie i rozdranienie, zuywajce energi na nie-
potrzebn analiz niepowodze, co z kolei uniemoliwia podejmowanie
konstruktywnych dziaa i realizacj zaoonych celw, takich jak na przy-
kad zrzucenie kilku kilogramw.
Wczesna orientacja w zakresie wystpowania zaburze SI i odpowied-
nia stymulacja sensoryczna, a wic dostarczenie sobie odpowiedniej iloci
HARMONIA A CIAO 155
bodcw, uatwi funkcjonowanie, zniweluj lk i umoliwi odpowiednie

przekierowanie energii, aby agodzc objawy, uczyni dziaania bardziej
konstruktywnymi, skutecznymi i satysfakcjonujcymi.
Sprawd, czy masz objawy nieprawidowej modulacji senso-
rycznej:
1. Czy przeszkadzaj Ci metki na ubraniach i szwy, a weniany sweter
jest trudny do zniesienia? (czsto) (czasami) (rzadko)
2. Czy zdarza Ci si odchyli w sytuacji, gdy kto chce Ci dotkn?
(czsto) (czasami) (rzadko)
3. Czy jeste typem czyciocha, ktry nie toleruje brudu na rkach
i brzydzi si dotyka bota i lepkich substancji? (czsto) (czasami)
(rzadko)
4. Czy jeste bardzo wraliwa na bl spowodowany na przykad
stuczeniem bd zadrapaniem? (czsto) (czasami) (rzadko)
5. Czy krcisz nosem na nowe potrawy i inne smaki oraz unikasz
eksperymentw kulinarnych? (czsto) (czasami) (rzadko)
6. Czy zwracasz uwag na rne zapachy otoczenia i robi Ci si niedobrze
w efekcie powchania nieprzyjemnego zapachu? (czsto) (czasami)
(rzadko)
7. Czy masz trudnoci z rozrnianiem zapachw? (czsto) (czasami)
(rzadko)
8. Czy zdarza Ci si krci w kko na fotelu obrotowym w pracy czy
w domu przy biurku? (czsto) (czasami) (rzadko)
9. Czy uprawiasz sport aktywnie? (czsto) (czasami) (rzadko)
10. Czy uprawiasz sporty kontaktowe, sporty walki? (czsto) (czasami)
(rzadko)
11. Czy boisz si niepewnego podoa, na przykad w postaci mostu
linowego, wskiej drki, hutawki? (czsto) (czasami) (rzadko)
12. Czy boisz si ciemnoci? (czsto) (czasami) (rzadko)
13. Czy siedzc przy biurku, podpierasz gow rk? (czsto) (czasami)
(rzadko)
14. Czy cierpisz na chorob lokomocyjn? (czsto) (czasami) (rzadko)
15. Czy Twj ucisk doni jest silny? (czsto) (czasami) (rzadko)
16. Czy masz w zwyczaju strzela stawami, wyginajc palce rk? (czsto)
(czasami) (rzadko)
17. Czy lubisz bardzo ostre przyprawy? (czsto) (czasami) (rzadko)
18. Czy sprawia Ci problem nauka nowej czynnoci rutynowej, takiej jak na
przykad robienie na drutach, posugiwanie si paeczkami chiskimi,
jazda na rowerze bd rolkach? (czsto) (czasami) (rzadko)
19. Czy zdarza Ci si potyka? (czsto) (czasami) (rzadko)
Odpowiedzi czsto przy pytaniach 1, 2, 3, 4, 5, 6, 11, 12, 14 mog wiad-

czy o wystpowaniu nadwraliwoci sensorycznej. Dla dobrego funkcjo-
nowania powinna stworzy sobie rodowisko o ograniczonej liczbie lub
niskim nateniu bodcw. Zadbaj o przerwy w dostawie bodcw, id na
spacer do lasu, medytuj, stwrz sobie nisz tylko dla siebie. To uspokoi
przestymulowany ukad nerwowy, zapobiegnie uczuciu zmczenia i przy-
bliy do osignicia harmonii.
Odpowiedzi czsto przy pytaniach 7, 8, 9, 10, 15, 16, 17 mog nasuwa
przypuszczenie o wystpowaniu niedowraliwoci sensorycznej. W tym wy-
padku Twj ukad nerwowy potrzebuje silnej stymulacji. Dostarcz mu tego.
Uprawiaj sporty, wybierz aktywnoci o duym nateniu sensorycznym,
chod na masae. Zniknie wwczas uczucie swoistego niespenienia, nie-
czucia i niedowiadczania siebie. Uczucie permanentnego niepokoju zast-
pisz ukojeniem, ktre jest wielkim krokiem ku harmonii.
Odpowiedzi czsto przy pytaniach 11, 12, 13, 18, 19 odnosz si do cech
wspwystpujcych przy dyspraksji. Najwyraniej masz obniony poziom
koordynacji wzrokowo-ruchowej i osabione reakcje rwnowane. Nie przej-
muj si, to si da wywiczy. Zapisz si na basen, graj w gry zrcznociowe.
Przyklej sobie do podogi tam i chod wzdu niej kilka razy dziennie tak,
aby stopami zakrywa jej lini. Najpierw wicz pod kontrol wzroku, z cza-
sem naucz si patrze przed siebie. Kup sobie pik lekarsk i niech Ci ona
suy za krzeso. Nabd wiadomoci swojego ciaa, wyobraaj sobie jego
granice, myl o nim, gdy schodzisz po schodach czy pokonujesz przeszko-
dy na drodze, staraj si uwiadamia sobie swj ruch. To pozwoli Ci lepiej
zarzdza ciaem i unika przykrych niespodzianek w postaci bolesnych
potkni czy upadkw.
NASY SI HARMONI
Gdy osignam harmoni i spokj, obniyam poziom stresu i wypracowa-

am wewntrzn homeostaz organizmu, wwczas automatycznie przesta-
am mie ochot na miso, czekolad i ciastka. Zdziwio mnie, e zadziao
si to w sposb naturalny. Zmienia si bardzo szybko cz moich nawy-
kw, cznie z podjadaniem na stojco w kuchni midzy posikami, co wy-
niosam z rodzinnego domu i czego przez lata nie mogam si oduczy.
Prawda jest taka, e gdy uwalniamy energi, ktr powicamy na wal-
k ze sob i swoimi wewntrznymi konfliktami, uzyskujemy niespotykan
moc. Rzadko ktra odchudzajca si osoba o tym wie i stosuje t zasad
w swoim yciu. A do odchudzania przecie potrzeba mnstwa energii.
W amerykaskim reality show The Bigger Loser, w ktrym rywalizowali
ze sob na oczach milionw widzw chorobliwie otyli uczestnicy, mona
byo zobaczy porywajce emocje i ogromn motywacj, bo gra toczya si
o 250 tysicy dolarw, a take szokujce metody, ktrym byli poddawani
bohaterowie programu. Oczywicie chodzio o to, kto szybciej zrzuci jak
najwicej kilogramw. Efekty byy zaskakujce, byy bowiem osoby, ktre
w okresie trwania programu straciy po kilkadziesit kilogramw. Prawie
wszyscy uczestnicy po czterech miesicach pozbywali si okoo 30 procent
swojej wagi. Problem polega jednak na tym, e po zakoczeniu rywaliza-
cji, gdy brako zewntrznej motywacji, tyli ponownie. Zwycizca trzeciej
edycji uty do 167 kilogramw! Gdy mamy jedynie motywacj zewntrzn,
krtkotrwa, gdy zmiana nie staje si staym elementem naszego stylu y-
cia, nigdy nie spodziewajmy si trwaych efektw.
Gdy sama miotaam si z tyciem i chudniciem, z wiczeniami, a za chwi-
l z objadaniem si, wtedy nie za bardzo si zastanawiaam, czy moje zacho-
wania maj sens. To si po prostu dziao. Nie analizowaam swojego stanu
psychicznego ani wpywu emocji na to, co si ze mn dzieje. Po prostu nie

byam tego wszystkiego wiadoma. Dzi, z perspektywy lat, wiem, e sia
tkwi w spokoju i harmonii. Wtedy nie musz nic kontrolowa. Nie ma kon-
troli, jest gotowo na nowe, a wszystko, co si dzieje, jest dobre. Wewntrz-
na harmonia wpywa take na gospodark hormonaln. Kiedy moje wyniki
byy zatrwaajce, borykaam si nie tylko z tyciem i chudniciem, ale take
z trdzikiem. Gdy zmieniam styl ycia, problemy te zniky.
rdem nadwagi i utraty kontroli nad jedzeniem jest najczciej utrata
rwnowagi midzy energi w mzgu a energi emocjonaln. Choroby wy-
woane stresem czsto id w parze z nadwag i depresj. Pozbywajc si
zbdnych kilogramw, nie wystarczy zatem zmieni strategii jedzenia, trze-
ba w pierwszej kolejnoci zaj si uczuciami i rozwiza problemy natury
emocjonalnej.
Jeli mylisz o sodyczach i jedzeniu jak o zakazanym owocu, nie jest to
dobre podejcie. Zakazany owoc kusi bardziej. Najlepiej traktowa sodko-
ci jako przyjemn przeksk od czasu do czasu, ale nie uzalenia si od
nich ani ich sobie na si nie odmawia. Spoywanie jedzenia traktowanego
jak zakazany owoc powoduje wyrzuty sumienia i poczucie winy, umys pro-
gramuje wwczas ciao w specyficzny sposb. Gdy uwierzymy, e od ka-
dego spoytego posiku bdziemy ty, nawet jeli jest on serwowany w nie-
wielkich ilociach, tak faktycznie moe by. Wwczas tracimy wewntrzn
harmoni.
Podobno najwaniejsz potrzeb czowieka nie jest potrzeba mioci, lecz
potrzeba peni. Instynktownie dymy do peni. Peni szukamy w zwizkach,
w relacjach, w dalekich wyprawach, w pracy, w powikszaniu majtku. Za-
chowaniami i prb wpywania na wiat zewntrzny staramy si osign
peni, robic to niewiadomie. W tym przypadku take tracimy wewntrz-
n harmoni.
Aby pracowa ze swoim ciaem, traci kilogramy, wiczy, wypracowy-
wa nowe nawyki, trzeba wewntrznej zmiany. Wie si ona ze sporym
wydatkiem energetycznym, z energi, ktra nie pochodzi z jedzenia, lecz
z wewntrznej harmonii. Owszem, energii tej nie mamy, gdy jestemy god-
ni, ale te j tracimy, gdy jemy za duo. Energi do dziaania tracimy jed-
nak przede wszystkim, gdy przytulamy swoje problemy, zamiast je rozwi-
NASY SI HARMONI 159
zywa, gdy przeywamy konflikty wewntrzne, gdy koncentrujemy uwag

na rzeczach pozbawiajcych nas spokoju.
Wewntrzna harmonia to balans midzy zachowaniami a emocjami,
midzy dziaaniem a zaniechaniem, midzy spokojem a wyzwaniami. Cza-
sem trzeba co zrobi bez zastanowienia, walczy o co jak lew, innym ra-
zem lepiej odpuci, porzuci, zrezygnowa. Jeli masz wewntrzn harmo-
ni, Twoja podwiadomo bdzie Ci zawsze wspiera i zawsze bdziesz
wiedziaa, co jest dla Ciebie dobre.
Oto kilka wskazwek, jak uzyska energi do kadej zmiany i wewntrz-
ny balans. Naley mie wiadomo, e:
Energia pynie i jest transformowalna, ale nigdy si nie koczy. Kiedy
z czego rezygnujemy, te potrzebujemy energii, aby zaj si czym
innym. Sport wymaga energii, ale ogldanie telewizji take. Bierny
wypoczynek hamuje naturalny przepyw energii, dlatego na przykad
po trzech godzinach przed telewizorem czujemy si bardziej zmczeni
ni po spacerze czy kopaniu ogrdka.
Rozwizania s w Tobie. Czasem prbujemy wpywa na rzeczywisto
tak, by bya na wymiar szyta, a gdy nie jest, tracimy energi. Chcemy,
aby ludzie speniali nasze oczekiwania, zachowujc si w jaki konkretny
sposb, lub aby efekty naszych dziaa byy inne, cho nie przychodzi
nam do gowy, by po prostu zmieni strategie tych dziaa. Ghandi
mwi, e aby dostrzec jak zmian na wiecie, trzeba jej najpierw
dokona w sobie. Bywa, e nie podobaj nam si reakcje naszych
bliskich czy sposb traktowania nas przez szefa, ale nie jestemy
w stanie wpyn na ich zachowania poprzez proby, tupanie nog
czy wymuszanie (jeli nawet to zadziaa, i tak bdzie krtkotrwae).
Trzeba dokona wewntrznej zmiany w sobie, by na stae zmieniy
si reakcje innych na nas.
Nie bierz wszystkiego do siebie. Czsto jest tak, e oceny innych
czy krytyk bierzemy zbytnio do siebie. To naturalne, ale bardzo
niekorzystne. Na tej podstawie, niestety, budujemy wewntrzny
obraz siebie. Naley zrozumie, e ludzie krytykuj i plotkuj,
bo maj problem z samoocen i wasnymi emocjami. Czowiek,
ktry krytykuje i plotkuje, to kto, kto niewiadomie nie akceptuje
sam siebie. W relacjach midzyludzkich odbijaj si nasze wasne

przekonania, wyparte cechy, nieakceptowane czci osobowoci.
Jeli przestaniemy bra zbyt powanie oceny innych, uwolnimy
si od niekorzystnej krytyki, uwalniajc take wewntrzn energi.
Jeli sami przestajemy krytykowa i ocenia innych lub notorycznie
porwnywa si do nich, w kocu nasza uwaga a za ni energia
skupi si na nas samych.
Nie ma przypadkw. Wszechwiat jest inteligentny, a czowiek
jest wypadkow wszystkich swoich wiadomych i niewiadomych
decyzji. ycie to produkt wszystkich naszych wczeniejszych wyborw.
Nie jestemy odseparowanymi bytami, na pewnym energetycznym
poziomie wszyscy jestemy poczeni ze sob, majc wzajemnie na
siebie wpyw. Kto, kto w to nie wierzy, traci moc sprawcz i uczy si
bezsilnoci, oddajc ycie w rce losu. Jeli nie masz pomysu na siebie,
znajd si tacy, ktrzy go bd mieli. Wszystko, czego dowiadczamy
w yciu, jest potrzebne. Problemem nie jest sama rzeczywisto,
lecz jej interpretacja. Wierzc, e nieustannie mamy wpyw na to,
co nas spotyka, generujemy energi do zmian.
Jeste taka, jaka jeste. Ale nie jeste swoim krajem, miastem,
otoczeniem, zawodem. Jeste indywidualnym bytem. Jeli nie
krzywdzisz nikogo tym, jaka jeste, nie ma sensu tego zmienia,
przeprasza za to czy tego aowa. Wielu ludzi wok rodzice,
szef, sprzedawca bdzie wywiera na Ciebie wpyw, stawiajc
wymogi i wyraajc oczekiwania. Obserwuj, czy robisz pewne rzeczy
dlatego, e chcesz podoba si innym, czy dlatego, e chcesz je robi.
Akceptujc w peni to, kim jeste ze wszystkimi swoimi wadami
i dysfunkcjami oraz z ca swoj przeszoci, jednoczenie uwalniasz
si od nich, budujc wewntrzn harmoni.
Wicej nie znaczy lepiej. W zachodnim wiecie dymy do tego, by mie
wicej i wicej. Wicej pienidzy, wicej metrw mieszkania, wicej
koni pod mask samochodu i tylko mniej centymetrw w pasie.
Tam, gdzie jest potrzeba, aby mie lepiej i wicej, nie ma spokoju.
Zawsze jest tylko dza, zachanno i zaborczo. Wyzwalaj si
wwczas negatywne emocje i brakuje czasu na to, by koncentrowa
si na sobie i wewntrznej zmianie.
NASY SI HARMONI 161
Nie skupiaj si na problemach przez cay czas. One s i bd. Kady je

ma. ycie bez problemw nie jest moliwe. Nie przytulaj problemw,
rozwizuj je. Myl o sytuacjach problematycznych jak o wyzwaniach.
Wwczas pojawia si automatycznie inne nastawienie i inna energetyka.
Pozwl innym rozwizywa ich wasne problemy. Czasem niepotrzebnie
angaujemy si w pomoc innym, wychodzc z zaoenia, e sami sobie
nie poradz. Tymczasem nikt nie rozwie za nas naszych problemw,
tak jak my nie rozwiemy ich za innych. Nie tra na to czasu i energii.
Takie dziaanie take pozbawia Ci wewntrznej siy.
Harmonia w praktyce wiczenia

Kiedy tracimy harmoni?
Z poprzednich stron dowiedziaa si, e do odchudzania potrzeba sporo
energii i wewntrznego spokoju. W kocu wypracowanie nowych nawykw
i strategii ywieniowych wymaga wysiku. Zmczone ciao i zafiksowany
na dylematach i zmartwieniach umys nie bd efektywnie pracoway na
Twoj korzy. Oto kilka czynnikw, przez ktre tracimy mnstwo energii
i wewntrznego spokoju:
1. Za mao snu, za mao odpoczynku, za mao relaksu

Czy wiesz, e komrki organizmu co dzie si regeneruj? Co sekund przy-
puszczalnie podlega wymianie 20 milionw komrek w Twoim ciele. W ci-
gu doby odnawia si 1,5 kilograma masy ciaa. Na miejscu obumarych ko-
mrek pojawiaj si nowe. Regeneracja nastpuje podczas snu i efektywnego,
relaksujcego odpoczynku. Warto zaznaczy, e czsto le rozumiemy od-
poczynek. Odpoczynkiem dla ciaa nie jest kolejny serial telewizyjny ani roz-
mowa z przyjacik. Efektywny odpoczynek organizmu to odpowiedni, g-
boki i regularny oddech, rozlunienie mini, stan wewntrznej uwanoci.
Sen jest take bardzo wany. Idealna dawka snu to okoo 7 8 godzin na
dob. W trakcie snu znikaj hormony stresu kortyzol i katecholaminy.
Pojawiaj si za to steroidy, ktre pomagaj odbudowa ciao.
UWAGA! W przypadku, gdy zaniedbasz odpowiedni ilo snu i relaksu

w cigu doby, nie tylko bdziesz bardziej zmczona, bardziej rozdraniona
i mniej efektywna w pracy, ale i brzydsza! Spowalniaj si bowiem procesy
regeneracji komrek, a przez to matowieje skra i wypada wicej wosw.
2. Za dua potrzeba kontroli
Mczyni potrafi szybciej si relaksowa ni kobiety. Po pracy panowie

zapominaj o obowizkach i problemach, wyczajc si i odpoczywajc.
Jest to zwizane z rnicami w budowie mzgu. Mczyni maj lepsze po-
czenie midzy rdmzgowiem a mdkiem, ktry jest odpowiedzialny
za motoryk, a kobiety maj lepszy dostp do stanw emocjonalnych. Panie
po zakoczonym dniu pracy nieustannie rozmylaj o problemach i obo-
wizkach. Gdy wracaj do domu, wchodz w trybiki kolejnych zada. Czuj
si odpowiedzialne i maj wiksz potrzeb kontroli. To powoduje, e nie
s w stanie nie myle.
W trakcie pracy z kobietami zauwayam jednak, e mona to zmieni
poprzez zmian jednego z przekona. Nowe, zdrowsze przekonanie powin-
no brzmie: Nie musz mie nad wszystkim kontroli!.
Wiem, e jest atwo powiedzie sobie na gos to zdanie, ale trudno nagle
zmieni podejcie do ycia. Ze sprawowania kontroli czerpiemy bowiem
poczucie bezpieczestwa. Trzeba jednak zrozumie, e jest to do zudne.
Im wicej rzeczy chcemy kontrolowa, tym mniej kontrolujemy taka jest
prawda. Trzeba po prostu czasem odpuci i zostawi niektre zjawiska,
rzeczy, zdarzenia ich wasnemu biegowi. Nie jestemy w stanie ingerowa
we wszystko. Co wicej nie powinnymy!
3. Zaburzenie rytmu dobowego
Aby uzyska peni harmonii umysu i ciaa, organizm musi funkcjonowa

wedle specyficznego i typowego tylko dla siebie rytmu. Tak jak zegar do-
brze dziaajcy wybija jednostajny, okrelony minutami i godzinami rytm,
tak organizm dobrze dziaajcy poddaje si swojemu rytmowi. Kade od-
NASY SI HARMONI 163
stpstwo od ustalonego rytmu skutkuje zaburzeniem w pracy, a jedno za-

burzenie wywouje kaskad innych. Organizm traci rwnowag i oddala
si od osignicia harmonii.
Co wyznacza w rytm?
Podstawowym wyznacznikiem jest doba i jej pory, a wic ranek, pou-
dnie, popoudnie, wieczr i noc. Kada pora dnia inaczej oddziauje na or-
ganizm i ma on w zwizku z tym inne oczekiwania. Ranek jest czasem roz-
ruchu, budzenia si i dostarczania sobie energii pod postaci niadania.
Warto zadba o regularno posikw, zaczynajc od niadania, a organizm
odpowie regularn prac jelit i prawidow, systematyczn aktywnoci me-
taboliczn. Poudnie to czas pracy na penych obrotach, spoytkowywanie
resztek energii nagromadzonych ze niadania. Po poudniu nastpuje spa-
dek energii, czsto stajemy si ospali, senni. Moe organizm potrzebuje
chwili odpoczynku i naley wprowadzi mu codzienn dawk popoudnio-
wej drzemki. Wieczorem czas na relaks i przygotowanie si do snu, ww-
czas organizm pracuje na wolniejszych obrotach, zmczony trudami dnia.
Bardzo istotne jest zadbanie o zdrowy, dobry sen. Sen ma za zadanie zre-
generowa organizm. W trakcie snu odbudowuj si utracone komrki.
Sen sprzyja utrwalaniu si wiadomoci istotnych i usuwaniu informacji
nieprzydatnych. Naley zatem dostarczy go sobie w odpowiedniej dla or-
ganizmu iloci.
Co si stanie, gdy zbagatelizujemy

naturalny rytm organizmu?
Wytrci si on z wewntrznej rwnowagi, co objawi si zmczeniem, pod-

wyszonym poziomem stresu, tyciem, poczuciem chaosu, niepokojem, de-
koncentracj uwagi i brakiem efektywnoci w dziaaniu. Dugotrwae zabu-
rzenia rytmu dobowego, deprywacja snu, brak regularnoci w spoywaniu
posikw, popiech, brak czasu na relaks mog skutkowa powanymi pro-
blemami zdrowotnymi zarwno fizycznymi (wrzody odka, otyo, zabu-
rzenia pracy serca, choroby wiecowe), jak i psychicznymi (depresja, zesp
chronicznego zmczenia, w skrajnych przypadkach silne zaburzenia per-
cepcji cznie z omamami).
Bd obecna, twrz pole
Harmoni tracimy, gdy zbyt mocno wchodzimy w swj wewntrzny wiat,

skupiajc si na autoanalizie i roztrzsaniu emocji. Gdy rozpamituje-
my przesz sytuacj, ktra budzi w nas skrajne uczucia, tracimy przez to
mnstwo energii. Harmonia to midzy innymi znalezienie przepywu ener-
gii i pewnego kanau komunikacji midzy sob i wiatem zewntrznym,
wszechwiatem.
wiczenie: Uwano
Skieruj uwag na otaczajc Ci przyrod. Jest ona naturalnym rdem
harmonii, spokoju i wyciszenia. Przyroda dy do permanentnego utrzyma-
nia harmonii, bo dziki niej reguluje swj byt zainspiruj si tym. Kolor
zielony, poza tym, e jest kolorem nadziei, wycisza ukad nerwowy, uspoka-
ja. Nie bez przyczyny awy szkolne s pomalowane na zielono. Dowiadczaj
przyrody organoleptycznie. Monotonia dwikw natury ma dziaanie ko-
jce, wprowadzajce organizm niemale w stan transu, odurzenia spoko-
jem. Poczuj to kad komrk ciaa, uwiadom sobie jedno z natur, kt-
rej jeste przecie czci. Postaraj si jednoczenie odci od nadmiaru
intensywnych bodcw, daj odpocz zmysom i ukadowi nerwowemu,
zresetuj organizm. Nie masz dostpu do przyrody, to skup si na chwil na
biaej, pustej cianie, daj odpocz oczom od kakofonii codziennych barw,
wycz muzyk, wsuchaj si w cisz, niech uszy odetchn od decybeli.
wiczenie: Oddech wszechwiata

Wedug przernych, take staroytnych koncepcji czowiek stanowi
cz niewidzialnego systemu energetycznego, w ktrym wszystko jest ze
sob powizane od komrek najmniejszych organizmw ywych do ru-
chw wszechwiata. Czowiek stanowi zatem cz niewidzialnego systemu
energii. Jeli ciao ma w sobie rne napicia, wwczas przepyw yciowej
energii w organizmie ulega zakceniu. Doskonale ilustruje to oddech, ktry
chyba najlepiej pozwala odczu dziaanie siy yciowej. Jest niewidzialny,
nieuchwytny, a jednak ma wpyw na funkcjonowanie wszystkich czci ciaa.
Odzwierciedla rwnie nasze myli i uczucia. Jednoczenie przez zmian
oddechu (jego tempa i gbokoci) moemy wpywa na swoje myli i od-
czucia. Kiedy oddech jest gboki i regularny, czujemy si dobrze. Przy ja-
NASY SI HARMONI 165
kichkolwiek jego zaburzeniach, gdy staje si na przykad urywany, pytki

i histeryczny lub gdy wystpuje hiperwentylacja, nasze samopoczucie ule-
ga natychmiastowej zmianie.
Przed snem lub zaraz po przebudzeniu daj sobie pi minut na wiadome,
relaksacyjne oddychanie, ktre byskawicznie przywraca stan wewntrznej
rwnowagi. Podczas wiczenia wyobraaj sobie, e z kadym wydechem usu-
wasz z organizmu wszystko, co dla Ciebie zbdne, niepotrzebne i szkodli-
we, a z kolejnymi wdechami wszechwiat dostarcza Ci niezbdnej energii,
ktra uzdrawia ciao i dusz. Zamknij oczy, u rce wzdu ciaa i skup
uwag na oddechu, nie prbujc na niego wpywa. Po kadym wdechu
i kadym wydechu rb krtk pauz. Kiedy wdychasz powietrze, wyobraaj
sobie, e energia przenika kad komrk Twojego ciaa, od czubka gowy
po koniuszki palcw doni i stp.
wiczenie: Wchodzenie w stan alfa

Czowiek jest energi. Nie myl tu o kontekcie kosmicznym, filozoficz-
nym czy metaforycznym w ujciu istoty ludzkiej, ale o czystej fizjologii. Je-
stemy czstkami atomw o odpowiednim adunku energetycznym. Nasz
gwny nadzorca mzg a iskrzy od iloci reakcji wywoujcych ener-
gi elektryczn. W niektrych przypadkach wrcz dochodzi do wyadowa
elektrycznych, ktre skutkuj napadami epileptycznymi lub te zachowa-
niami z pogranicza charakteropatii, ale nie o tym chc wspomnie. Chodzi
o prac elektryczn mzgu, ktr rejestruje elektroencefalograf, a wic o fale
mzgowe. Kada fala, czy inaczej rytm aktywnoci bioelektrycznej, odpo-
wiada innemu stanowi mentalnemu:
Rytm alfa zwizany jest ze stanem relaksu.
Rytm beta zwizany jest z koncentracj umysu, stanem czuwania.
Rytm delta zwizany jest z gbokim snem. Ta aktywno mzgowa
nie rejestruje przetwarzania informacji przez neurony.
Rytm theta zwizany jest ze snem, ale rwnie z uczuciem niepokoju.
Wystpuje przy uszkodzeniach mzgu, midzy innymi przy epilepsji.
Rytm mu zwizany jest z kor ruchow. Wystpuje przy wizualizacji
ruchu.
Jak nietrudno si domyli, najbardziej podany dla osignicia har-

monii jest stan alfa. Istnieje kilka technik stymulujcych mzg do wejcia
w ten rytm. Nale do nich midzy innymi: medytacja, mindfulness (czyli
nauka uwanej obserwacji otoczenia bez oceniania i nadawania znaczenia),
relaksujca muzyka (najlepsze s dwiki przyrody, na przykad szum mo-
rza), liczenie wstecz (na przykad od 50 do 0), skupienie si na odczuwaniu
sygnaw z ciaa, wizualizacje pozytywne.
Usid wygodnie. Zamknij oczy. Zacznij odliczanie wstecz od 100, wizu-
alizujc schodzenie po schodach. Z kadym kolejnym krokiem wyobraaj
sobie, jak rozluniaj Ci si po kolei czoo, skra na policzkach, powieki.
Cae napicie z twarzy odpywa. Kolejno, z kadym krokiem w d, relaksuj
si i rozluniaj barki, kark, plecy, rce. Znika napicie brzucha, a nastp-
nie ud, goleni, ydek, stp. Rozlunienie spywa na cae ciao, ktre robi si
cikie i bezwadne. Oddychasz powoli i regularnie. W tym momencie wi-
zualizuj sobie zaplanowane cele, na przykad wymarzon figur.
wiczenie: Harmonia relacji

Wchod w relacje z otoczeniem, bdc obecn tu i teraz. Zanim rozpocz-
niesz zaplanowane spotkanie, niezalenie od jego miejsca i rodzaju, wejd
w stan uwanoci. Naucz si skupia uwag na szczegach otaczajcej rze-
czywistoci. Przez chwil pomedytuj nad swoimi domi, dostrze regular-
no linii papilarnych, sprbuj policzy od 134 wspak, zatrzymujc si na
86, wsuchaj si w docierajce odgosy. Celem wiczenia jest pozbycie si
wewntrznych monologw i rozkojarzenia, wejcie w stan koncentracji
i panowania nad umysem i ciaem.
Bierz energi od ludzi twrz z nimi pole
Otoczenie moe dawa bd zabiera energi. Czasem mamy w swoim oto-

czeniu tak zwanych wampirw emocjonalnych. Unikaj ich! Masz wybr,
z kim obcujesz. Jeli nie, to bez pretensji i krytyki, ze spokojem zakomuni-
kuj tej osobie, jakie masz oczekiwania co do Waszej relacji.
Inn przyczyn utraty energii jest cige krytykowanie innych, szydze-
nie i namiewanie si z nich. Otaczajcy nas ludzie, z ktrymi si konfron-
tujemy, s poniekd zwierciadem nas samych. Uwidaczniaj cechy, ktre
NASY SI HARMONI 167
my sami wypieramy lub ktrych w sobie nie akceptujemy. Moe brzmi to

zbyt skomplikowanie i moesz si z tym nie do koca zgadza, ale nie chce-
my teraz wchodzi przecie w polemik. Moesz mie swoje zdanie i to jest
okej. Niemniej krytykowanie innych, czy to otwarcie, czy to w mylach, za-
biera wewntrzn harmoni, generuje negatywne emocje i pozbawia energii
to jest pewne!
wiczenie: Tworzenie pola

Aby stworzy pole, z ktrego bdziesz czerpaa moc, uruchom w sobie
ciekawo. Zadawaj sobie pytania, na ktre nie musisz odpowiada. Odpo-
wied przyjdzie we waciwym czasie sama. Pytaj: Jak intencj ma ten czo-
wiek? Po co to wszystko? Jaki ma to sens? Czego mnie to uczy? Pozostaw
te pytania w zawieszeniu. W przyszoci odpowiedzi stan si oczywiste.
wiczenie: Integracja skconych czci16

Jednym z czynnikw odbierajcych nam wewntrzn harmoni i spo-
kj s konflikty wewntrzne, a wic dwie czci naszej osobowoci, ktre
rwnoczenie chc dwch sprzecznych rzeczy. Warto jednak pamita, e
to, czego chcemy, ma na pewnym poziomie wsplne wartoci. Przez kon-
flikty wewntrzne zaczynamy si sabotowa, a wic sami podstawiamy so-
bie nog. Nierzadko jest to spotykane przy odchudzaniu lub utrzymywaniu
prawidowej wagi i wiczeniach fizycznych. Jedna cz pragnie supersyl-
wetki, druga chce je i nic nie robi. Jedna cz zamierza pozosta na
etacie, druga woli zaoy wasny biznes. Jedna cz chce rozwodu, druga
pragnie pozosta w zwizku. Takie zachowania czsto prowadz do tak
zwanego zawieszenia. Nic nie robi w adnym kierunku, bo nie wiem, kt-
ry kierunek jest dobry, a jednoczenie jestem nieszczliwa. Taka sytuacja
sprzyja zajadaniu problemu, poniewa lepiej skupi si na dyskomforcie
fizycznym, czyli na uczuciu przepenionego odka, ni na dyskomforcie
psychicznym, czyli na stawieniu czoa problemowi z podjciem decyzji y-
ciowej z zestawem jej konsekwencji.
16 Narzdzie wykorzystywane w NLP, wzorzec ma wielu autorw, ktrzy wprowa-

dzili rne modyfikacje.
Integracja dwch skconych ze sob czci przynosi spokj,

a take daje motywacj do dziaania i obrania waciwego kierun-
ku. W naszym przypadku cz to zbir pewnych przekona
i postaw, z ktrymi wi si konkretne emocje i zachowania oraz
decyzje. Z reguy zbiory te s niewiadome. Rozwizaniem jest
znalezienie wsplnej mety, jednego celu obu czci, a wic warto-
ci, ktra stoi ponad innymi.
Na przykad lubisz je sodycze. Jeli zapytam, co Ci to daje, moesz
odpowiedzie, e rado. Jeli zapytam, co jeszcze, moesz odpowiedzie,
e spokj. A na pytanie, co daj Ci te dwie wartoci, moe odpowiesz, e
szczcie.
Jeli jednak zaley Ci na wypracowaniu szczupej sylwetki, czyli na celu,
ktry ley na drugim biegunie i teoretycznie jest sprzeczny z pierwszym,
moesz zauway, e adekwatn wartoci w tym przypadku jest poczucie
atrakcyjnoci, prowadzce do poczucia wasnej wartoci, co ostatecznie
prowadzi take do poczucia szczcia. Met, a wic celem nadrzdnym,
w obu przypadkach jest szczcie.
Odnalezienie wsplnego celu dla takich rozbienych dziaa i pocze-
nie ich w jedno moe da zdumiewajce efekty. W programowaniu neuro-
lingwistycznym wykorzystuje si do tego czsto dwa narzdzia. Jedno z nich
to integracja czci, a drugie core transformation. Na potrzeby tej ksiki
uprocimy nieco zadanie, aby byo one dla Ciebie zrozumiae.
wiczenie
Podziel kartk na dwie czci. Po jednej stronie zapisz cel, ktrego chce
jedna z Twoich czci. To samo zrb po drugiej stronie kartki, wpisujc drugi
cel. Nazwij je w symboliczny sposb. Ja na przykad cz, ktra bya godna
i chciaa je sodycze, nazwaam asuch, a cz, ktra chciaa wiczy
Osiek (Smerfy ogldane w dziecistwie mocno wryy mi si w pami).
Nastpnie wyobra sobie w ciele dwa obszary reprezentujce te skcone
czci. U mnie asuch znalaz reprezentacj w odku z uczuciem lekkiego
nasycenia i na jzyku, w kubkach smakowych, z odczuciem sodkoci, Osi-
ek natomiast w miniach ramion i ud z uczuciem siy, ale i lekkoci.
Nastpnie wypisz wszystkie wartoci, ktre nios ze sob obie czci,
prbujc odnale nadrzdn, wspln. U mnie asuch chcia relaksu i spo-
NASY SI HARMONI 169
koju, ale gdy gbiej si zastanowiam nad wartoci nadrzdn, byo to po-
czucie bezpieczestwa.
Osiek natomiast chcia piknej sylwetki, poczucia atrakcyjnoci, zwik-
szenia pewnoci siebie, ale nade wszystko take poczucia bezpiecze-
stwa! Bingo!
Pamitaj, aby te wartoci byy Twoje i tylko Twoje. Moje s przykada-
mi, aby atwiej wykona wiczenie, ale nie sugeruj si nimi.
Ostatnim etapem wiczenia jest pena integracja wartoci, symboli,
obrazw i uczu w ciele.
1. Integracja na poziomie wartoci, czyli znalezienie tej jednej wsplnej,
nadrzdnej.
2. Integracja obrazw lub symboli. U mnie Osiek i asuch stali si
Osiuchem, Tobie mog towarzyszy obrazy, moe jakie wspomnienia,
niekoniecznie symbole. Pocz oba obrazy w jeden w swojej wyobrani,
nadaj mu intensywne barwy, zobacz ten obraz, jakby mia wielko
Panoramy Racawickiej i gboko Oceanu Atlantyckiego.
3. Integracja uczucia kinestetycznego. W moim przypadku byo
to poczenie uczucia sodkoci na jzyku z si w ramionach
i jednoczesn lekkoci. Pocz dwa uczucia, nadajc im intensywno,
tak by naprawd poczu to w ciele.
Gdy bdzie Ci brakowao motywacji do wicze lub bdziesz chciaa

bardziej skutecznie odmwi sobie drugiego kawaka ciasta albo podjada-
nia midzy posikami, wracaj wyobrani do obrazw, wartoci i uczucia
kinestetycznego.
TOSAMO
Powiedz, ile chcesz way, a powiem Ci kim jeste

Kim jeste?
Kobiet.
wietnie. Kim jeszcze?
on i matk.
Tylko? A kochank?
miech. Zawstydzenie.
No tak, te dobiega z sali inny gos.
Kim jeszcze? Kim jeszcze jestecie w swoim yciu?
Milczenie.
Okej. Jeli kobiet, to jak?
Zapracowan.
Styran inny gos.
Jak jeszcze?
Milczenie.
Ktra z was jest atrakcyjn kobiet? Seksown? Wysportowan?
Dwie z trzydziestu podnosz rce. Trwa warsztat i prosz te dziewczy-
ny, by wyszy na rodek. To dwie instruktorki zumby. Atrakcyjne, zgrabne,
umiechnite.
Ktre z was mwi w kierunku sali czuj si nieatrakcyjne i nie-
zgrabne?
Rce podnosi poowa uczestniczek warsztatu.
Czy uwaacie, e jeli na poziomie tosamoci czujecie si niezgrab-
ne, to zrobicie cokolwiek, by byo inaczej? Ego jest cielesne. Ciao zawsze
bdzie poda za ego.
Jeli ego nie poda za pragnieniem, ciko jest pragnienie zrealizowa.

Za kadym razem nasza podwiadomo dy do potwierdzenia przekona
na wasny temat. Niewane, czy s one zgodne z prawd, czy nie.
Jeli pewnego ranka obudziabym si z silnym przekonaniem, e jestem
atrakcyjn, pikn kobiet (notabene kadego ranka budz si z tym prze-
konaniem), a w lustrze zobaczyabym grubask, uznaabym, e kto mnie
uwizi w tym ciele i musz czym prdzej si z niego wydosta. Motywacja
wzrosaby o 1000 procent, by jak najszybciej w wiecie zewntrznym udo-
wodni, e jestem pikna i atrakcyjna. Zupenie nie mylaabym, czy mam
ochot biega po prostu codziennie uprawiaabym jogging. Nie mylaa-
bym, czy lubi chipsy i mam na nie ochot, albo fast foody tego typu po-
ywienie, o ile mona w ogle je nazwa poywieniem, nie znalazoby si
w moim menu. Atrakcyjne kobiety nie jedz chipsw. Atrakcyjne kobiety
maj swj kodeks. Atrakcyjne kobiety s wolne od zych przyzwyczaje.
Atrakcyjne kobiety maj siln wol.
Jeli dzi udaoby mi si w Tobie stworzy odpowiednie przekonanie na
Twj temat, na poziomie tosamoci, by moe od jutra zmieniaby swoje
przyzwyczajenia.
Samowiadomo
Artur Schopenhauer pisze, e o naszym szczciu czy nieszczciu decyduje

to, czym wypenia si i czym zajta jest nasza wiadomo. To jake praw-
dziwe zdanie odnosi si tu do szczeglnego rodzaju wiadomoci, a mia-
nowicie do wiadomoci nas samych. Czyme zatem ona jest? Czy samo-
wiadomo to tylko przekonanie o tym, e jestemy, istniejemy na Ziemi
jako byty fizyczne, stanowimy niejako jeden z elektronw krcych po pla-
necie? Tylko tyle? Niezupenie. Przez samowiadomo rozumiemy wszyst-
ko to, co ksztatuje nasz tosamo. Pierwszy raz uwiadamiamy sobie, e
stanowimy odrbne jednostki, w wieku 3 4 lat, wraz z pojawieniem si
pojcia ja jako definiujcego nas i oddzielajcego od otoczenia. Od tego
momentu wszystko, co dzieje si wok, oraz percepcja wiata, procesy in-
ternalizacji przekona, a take kultura, rodowisko, religia, w jakich wzra-
stamy, wpywa na ksztatowanie si naszej tosamoci. Nie znaczy to oczy-
TOSAMO 173
wicie, e kada osoba przebywajca w tym samym rodowisku ksztatuje

w sobie identyczn tosamo. Rnimy si w procesie postrzegania wiata
przez indywidualne dla kadego filtry, co czyni odbieran rzeczywisto
subiektywn i tak rnorak w swej formie. Rzeczywisto jest taka sama,
ale jej bogactwo bodcw sprawia, e kady skupia uwag na innych ele-
mentach. Dziki temu wanie, jako odbiorcy rzeczywistoci i jej naturalne
skadniki, stajemy si niepowtarzalni, indywidualni, rnorodni.
Co si zatem skada na t tosamo i czy mona powiedzie, e czowiek
posiada wiele tosamoci?
Tosamo to nic innego jak zestaw okrelajcych nas cech, a zatem nasz
wygld, charakter, zainteresowania, sposb odnoszenia si do innych, tem-
perament. Jest to tak zwana tosamo osobista, czyli to, co odrnia nas
od innych. Istnieje rwnie tosamo spoeczna, rozumiana jako identyfi-
kacja z jakimi elementami rzeczywistoci spoecznej. Skadaj si na ni
role, pozycje i stosunki spoeczne czce nas z grup, wiek, pe, narodo-
wo, przynaleno polityczna, zawd.
Na rnych etapach ycia i w zalenoci od rnych kontekstw spoecz-
no-kulturowych ksztatuj si i wychodz na plan pierwszy kolejne, rne
elementy naszej tosamoci. Na przykad na etapie szkolnym moemy okre-
li si jako pilni, zdyscyplinowani, obowizkowi. W trudnych czasach wojen-
nych wiele osb odnajdywao w sobie waleczno, oddanie, determinacj.
Cechy tworzce tosamo ewaluuj, dowiadczenie nadbudowuje kolejne
elementy, zmieniajc ksztat osobowoci. Im wicej elementw, tym bo-
gatsza i bardziej komplementarna jest tosamo. Proces jej ksztatowania
jest cigy, poniewa wci dowiadczamy rzeczywistoci, konfrontujemy
si z nowym, przyswajamy cechy otoczenia, poznajemy siebie i swoje reak-
cje na nowe sytuacje.
Ksztatowanie tosamoci to niesamowita przygoda i cho niektrzy, za
Nietzschem, uwaaj, e rozpacz jest cen, jak pacimy za samowiadomo,
warto poznawa siebie, gdy tak naprawd dopki nie skonfrontujemy si
z nieznanym, dopty bdziemy mie by moe mylne i ograniczajce prze-
konanie o swoich reakcjach i postawach. Dowiadczajmy, bo to jedyna droga
do samowiedzy, mimo e nieraz bolesna i trudna, ale warta powice. Do-
dajc kolejne cegieki tworzce konstrukcj tosamoci, wzbogacamy swoj
osobowo, stajemy si atrakcyjniejsi dla siebie samych i dla otoczenia.
yjemy w czasach niesprzyjajcych penemu rozkwitowi tosamoci jed-

nostki. Obecny wiat ekstremw nie znosi rwnowagi. Ktry z elementw
musi dominowa, przebija si przez inne, tumic je i spychajc na mar-
gines. Wwczas jestemy zauwaani, doceniani, nagradzani. A co si dzieje
z samowiadomoci? Robi si paska, jednowymiarowa, gdy przestajemy
by doceniani za ten jeden wany element naszej tosamoci, stajemy si
nikim, bezwartociowym istnieniem skazanym na samotno.
Niech posu za przykad. Przez wiele, wiele lat z mozoem pracowaam
na swoj tosamo zawodow. Zainwestowaam ogrom pienidzy i powi-
ciam wiele czasu na studia, podyplomwki i szkolenia. Swj warsztat pracy
doprowadziam niemal do perfekcji. Dostaam zatrudnienie w prestiowym
w mojej brany orodku. Czuam si wyrniona. Wdziczno okazywaam
penym oddaniem i powiceniem pracy kadej wolnej chwili. Trwao to
okoo piciu lat. W pewnym momencie nasza mnie refleksja i zadaam so-
bie pytanie, kim tak naprawd jestem. I z przeraeniem doszam do wnio-
sku, e pierwsze i jedyne, co mi do gowy przychodzi, to to, e jestem pra-
cownikiem tego miejsca. Cay mj wiat to bya moja praca. Byam z niej
dumna. Na kadym spotkaniu towarzyskim z pasj opowiadaam, co robi,
gdzie i z kim pracuj. Tylko szybko si zorientowaam, e tych spotka byo
coraz mniej, coraz mniej osb chciao si przysuchiwa moim opowieciom.
One moe i byy ciekawe, ale opowiedziane raz, a nie na okrgo. Okazao
si, e staam si nudna i monotematyczna, straciam przyjaci, moje za-
interesowania nie wykraczay poza ramy zawodu. Zatraciam peni swojej
tosamoci na rzecz tylko i wycznie tosamoci zawodowej. Poszam da-
lej w tych mylach: a co by si stao, gdybym stracia nagle t prac? Myli
kbiy si w gowie. W niedugim czasie postanowiam zmieni zawd i po-
woli dobudowywa kolejne elementy swojej tosamoci. Odyy dawne
pasje i zainteresowania, poznaam nowych, ciekawych ludzi, zaczam po-
drowa po wiecie, zdobywa nowe dowiadczenia, cieszy si yciem po
godzinach nowej pracy. Dzi jestem pewna, e koczc swoj kilkunasto-
letni drog do budowania tosamoci zawodowej i podejmujc si nowych
wyzwa, zrobiam dobrze. Dzi jestem szczliwa i mam poczucie penej
integracji swojej tosamoci.
TOSAMO 175
No dobrze, tylko jaki zwizek z tosamoci maj diety

i niewinna ch pozbycia si paru kilogramw?
Niestety, dzi tosamo kobieca sprowadza si gwnie do wymiaru ciele-
snego. Kobieta przede wszystkim powinna by atrakcyjna wizualnie, a wic
midzy innymi te szczupa. Uwaga pa skupiona jest zatem gwnie na
doprowadzaniu ciaa do perfekcji. Diety, botoks, solarium, drobniejsze i te
bardziej inwazyjne zabiegi kosmetyczne wszystko po to, by wyglda
piknie. Bo gwnie tego od nas wymaga otoczenie. Waciwie podstawo-
wym elementem tosamoci kobiety jest jej ciao, nic wic dziwnego, e tak
bardzo przeywamy kade jego odstpstwo od panujcego kanonu. Gdy
przybieramy na wadze, to tracimy najwaniejszy a moe i jedyny cen-
ny atrybut, bez ktrego stajemy si nikim. Smutne? Prawdziwe. Tylko dla-
czego same godzimy si na taki wzorzec i zapominamy, e jestemy kobie-
tami nie tylko przez fakt posiadania ciaa? Dlaczego kilogram lub dwa maj
zaburzy nasze postrzeganie siebie jako atrakcyjnej indywidualnoci i wpy-
n na nasz samoocen? Ciao jest tylko jednym z wielu elementw kon-
stytuujcych nasze jestestwa, wic dlaczego tylko ono ma decydowa o jego
ksztacie? Pamitajmy, drogie Panie, e kada z nas poza ciekawym ciaem
ma te ciekawy umys, pasje, sposb bycia, przynaleno kulturowo-reli-
gijn. Te wszystkie cechy razem wzite buduj nasz tosamo, a nie tylko
jedna z nich, i nie moemy dopuci do tego, by tylko jeden element zawa-
y na caej konstrukcji samowiadomoci i poczucia wasnej niesamowitoci
i niepowtarzalnoci. Czowiek jest bytem wielowymiarowym, niech zatem
jego tosamo te taka bdzie. W momencie, gdy zadbamy o kad cz
po rwno, wwczas osigniemy harmoni, a jeli osabnie jedna z tych cz-
ci, nie przeyjemy tego tak bardzo, poniewa bdziemy zauwaa pozostae
elementy tworzce ksztat naszej osobowoci, ktre zasuguj na zaintere-
sowanie i dum.
Jak tworzy si szczupa i atrakcyjna tosamo?
Paradoks nr 1: porwnania
Cay paradoks polega na tym, e okrelenie wasnej tosamoci dokonuje
si w kontekcie ludzi i poprzez ludzi. Zawsze jednak bdziemy mie do
czynienia z pewnym bdem poznawczym. Bo swoj atrakcyjno jestem

w stanie oceni tylko wwczas, gdy mam si z kim porwna. Jeli bd si
porwnywaa z modelkami, to zawsze wyjd na grub i zaniedban. Ciko
podcign rzeczywisto pod rezultaty uycia Photoshopa. A nasza pod-
wiadomo, ktra nie dokonuje analizy logicznej, nie przyjmuje faktu, e
efekty pracy grafikw i programw komputerowych tworz fikcj. Dla pod-
wiadomoci obraz jest obrazem. Wszystko, co widziane i wyobraane, dla
mzgu bdzie tak samo prawdziwe.
Nasz obraz siebie jest niezwykle elastyczny i dopasowuje si za kadym
razem do danego kontekstu, podczas gdy my nie zdajemy sobie z tego spra-
wy. W tym procesie nierzadko uczestnicz bodce podprogowe i podatno
na dokonywanie porwna spoecznych. Jeli kto nas zapyta, czy jestemy
atrakcyjne, wysportowane i inteligentne, potrzebujemy miary bd skali,
by to oceni.
Paradoks nr 2: to, co mwi inni
Zdanie o sobie budujesz na podstawie zdania, jakie maj o Tobie inni. Cho
tak naprawd inni buduj to zdanie nie tylko na bazie tego, co widz, ale
te tego, co sama o sobie mwisz.
Liczne badania wykazuj, e bardziej wiarygodnie potrafimy ocenia in-
nych ni siebie. Wyniki tych samych bada wskazuj, i pomimo ogromnej
pewnoci co do wasnych ocen siebie oceny te z reguy s chybione. Czciej
mamy tendencj do przeceniania siebie ni niedoceniania. By moe to pro-
wadzi do rozczarowa, stawiania sobie nieosigalnych celw, a ostatecznie
pretensji do innych lub losu, e co nam w yciu nie wychodzi. Z pewnoci
przeceniamy to, co moemy osign w cigu kilku miesicy, roku, a nie
doceniamy tego, co moemy zrealizowa w cigu piciu, dziesiciu lat. Je-
stemy do krtkowzroczni, jeli chodzi o efekty swoich dziaa.
Najwicej przekona o sobie wynosisz z dziecistwa. Paradoks tych prze-
kona polega na tym, e kochajcy, lecz czsto niewiadomi rodzice, mogli
zbudowa w Tobie przekonania, ktre s ograniczajce i zupenie niepraw-
dziwe. Do dzi moesz y z negatywnymi opiniami na swj temat, cho mo-
g one by dalekie od prawdy. Widzenie siebie w dorosym yciu moesz
zmieni dziki nowym dowiadczeniom lub nowemu otoczeniu. Otoczeniu,
TOSAMO 177
ktre wspiera, ktre szanuje, ktre dostrzega Twoj atrakcyjno nie tyl-
ko fizyczn. Jedno nowe przekonanie na swj temat moe wywoa lawin
zmian. Czasem moemy mwi o tosamoci negatywnej, a wic dystanso-
waniu si od tego, co mwi rodzice i bliscy, oraz o odrzuceniu caego sys-
temu narzucanych wartoci. Kto w dziecistwie mwi Ci, jakim zdolnym
dzieckiem jeste, a Ty wiedziaa, e pochwaa bya nieadekwatna do sytuacji,
poniewa po mistrzowsku cigaa od koleanki przez ca podstawwk.
Zdanie o sobie budujesz take na bazie rezultatw podejmowanych zada
i wyzwa. Problemem wielu ludzi jest to, e nie mog zbudowa korzyst-
nego przekonania na swj temat, gdy nie podejmuj ambitnych zada czy
ekscytujcych wyzwa.
Ciekawostka
Name Letter Effect to zaskakujcy fenomen polegajcy na tym, e wrd
rnych liter preferujemy te, od ktrych zaczyna si nasze imi i nazwisko.
Ciekawe jest take to, e jeli dziewczyna o imieniu Patrycja szybciej koja-
rzy ze swoim imieniem sowa o znaczeniu pozytywnym (na przykad pil-
na) ni negatywnym (na przykad pedantyczna), to zdradza to jej pozy-
tywny stosunek do siebie.
Imi i nazwisko maj wyjtkowe znaczenie w kontekcie wiadomoci
tosamoci spoecznej. Handlarze niewolnikami i nowi waciciele niewol-
nikw zwykle ich pozbawiali wasnych imion i nazwisk. W obozach, agrach
i wizieniach mia miejsce podobny zabieg: wizie otrzymywa numer.
Niszczenie tosamoci i obrona przed tym to jeden z najsilniejszych kon-
fliktw midzyludzkich. Gdy kto chce nam odebra nasze ja, jestemy
w stanie walczy o nie do utraty si. Ale czasem do utraty si bdziemy wal-
czy o nowe ja, gdy obecne jest ju nieadekwatne czy niekorzystne.
Zmiana postrzegania siebie w praktyce

wiczenia
wiczenie: Momenty, ktre zmieniaj
Pomyl o momencie, gdy zmienia przekonanie o sobie. By moe stao
si to dziki jakiemu dobremu lub zemu dowiadczeniu: zdana matura,
uzyskany dyplom, rozwd, zwolnienie z pracy, molestowanie, nowa praca,

nowy partner, mio. Jak w zwizku z tym zmieniy si Twoje zachowania,
przyzwyczajenia, a by moe i wygld?
Przypomnij sobie i wypisz jak najwicej dowiadcze ze swojego ycia,
ktre doday Ci siy, stworzyy bardziej pozytywny obraz siebie, sprawiy,
e czua si szczliwa.
wiczenie: Maa mantra
Od dzi, parzc w lustro, bdziesz powtarzaa codzienn mantr, ktra b-

dzie brzmiaa tak: Jestem atrakcyjna, jestem atrakcyjna, jestem atrakcyj-
na. Powtarzaj j do czasu, a kto Ci zapyta, czy czujesz si atrakcyjna,
a Ty szczerze odpowiesz tak.
wiczenie z umierania: mier grubej, narodziny szczupej
Swego czasu dowiedziaam si, e w czeskim orodku szkoleniowym pracuje

si z lekarzami nad ich utrat wraliwoci na mier i cierpienie, bdc
do czstym objawem w tym zawodzie. Na warsztatach jedno z wicze po-
lega na symulowaniu wasnej mierci, ktra w pewien sposb jest oczysz-
czeniem i symbolizuje narodziny nowego ja. W psychologii umieranie to
tracenie i rozstawanie si take ze sob. To rezygnacja z czego, by zrobi
miejsce na co nowego. Uczestnicy szkolenia przed symbolicznym umiera-
niem i po nim mieli zapisywa na karteczkach, kim s, jacy s, porzdkujc
odpowiedzi w hierarchii wartoci. Okazao si, e po przeyciu wasnej sy-
mulowanej mierci odpowiedzi byy inne, a do tego hierarchia si zmienia.
Stwierdziam, e takie wiczenie mona wykorzystywa na innych warsz-
tatach, midzy innymi w pracy nad rozwojem osobistym, akceptacj siebie,
budowaniem poczucia wasnej wartoci czy poszukiwaniem sensu ycia.
Na pewnym szkoleniu, jako uczestniczka, braam udzia w podobnym
przedsiwziciu. Musz przyzna, e byo to jedno z najsilniejszych dowiad-
cze, jakie przeyam na szkoleniach przez lata wasnego rozwoju osobiste-
go. Przekroczenie, choby w mylach i w wyobrani, progu ycia i mierci,
w odpowiedni sposb, z odpowiednio zbudowan motywacj i nastawie-
niem, a take w poczuciu bezpieczestwa, sprawia, e czowiek zaczyna zu-
TOSAMO 179
penie inaczej patrze na swoje ycie, jak rwnie na wartoci i wybory. Od-
czuwa si wwczas uwolnienie od nieistotnych problemw, ktre zaprztaj
gow. Ronie te poczucie sprawczoci, a wic umiejtno oddziaywania
na to, co mnie dotyczy. Od dnia, gdy dowiadczyam symbolicznego cyklu
mierci i narodzin, umierania i rozstawania si ze sob star oraz przy-
chodzenia na wiat i witania siebie nowej, mam w sobie wikszy spokj
i wiksz potrzeb dbania o siebie. Musz przyzna, e jest to fantastyczne
uczucie, dajce duo pozytywnej energii. Od tamtego czasu wykorzystuj t
technik na niektrych wasnych warsztatach, co spotyka si z podobnymi
reakcjami ze strony uczestnikw.
Moesz zrobi wersj tego wiczenia dostosowan do warunkw domo-
wych. We dwie kartki, kad w innym kolorze. Jedn oznacz ja stara,
drug ja nowa. Na kartce ja stara napisz, kim jeste, jaka jeste, co Ci
definiuje (na przykad kobieta, ona, partnerka, wacicielka, pilna, pra-
cowita, aktywna, zmczona, zestresowana, biedna, bogata, atrakcyjna, nie-
atrakcyjna, zadbana, zaniedbana). Zapisz wszystkie okrelenia wedug hie-
rarchii wartoci. Zdobd si na szczero wobec siebie. To, co jest dla Ciebie
i dla Twojego poczucia wasnej tosamoci najwaniejsze, zapisz u gry,
natomiast niej zanotuj po kolei okrelenia mniej istotne. Na odwrocie tej
kartki napisz, co chciaaby zmieni. Ktre problemy powinny by rozwi-
zane, ktre wady naley zamieni w zalety, ktre dowiadczenia z przeszo-
ci maj sta si nauk? Ktre marzenia maj by celem? Ktre problemy
maj by zasobami?
Znajd odpowiedni dla siebie symboliczny sposb nowych narodzin.
Moe to by sen, kpiel, podjte wyzwanie, coaching, warsztat rozwoju,
spacer po lesie, masa, zabieg kosmetyczny. Wyobra sobie, e odchodzisz,
egnasz si ze wiatem, zrzucasz star skr, by za chwil narodzi si na
nowo. Podrzyj, wyrzu, spal zapisan kartk. Zamknij oczy, a otwierajc je
na nowo, popatrz na wszystko tak, jakby widziaa to pierwszy raz. Uruchom
wszystkie zmysy wzrok, smak, wch, dotyk, such. Oddychaj gboko.
Z ciekawoci obserwuj ludzi i siebie. Sta przed lustrem i przywitaj si
ze sob godnie, z umiechem. ycie czeka!
Na kartce ja nowa napisz, kim jeste, jaka jeste, co Ci definiuje te-
raz. Ktre z tych wszystkich okrele jest najwaniejsze?
Masz siebie. Skoro ju si urodzia na nowo, zastanw si, co zrobi

z tym piknym yciem.
Stara Ty nie istniejesz. Nie ma ju ograniczajcych przekona i daw-
nych lkw. Jest nowa kreacja, wieo, otwarto. Jedyne, co jest, to na-
wet nie ta chwila, ktrej ju przecie nie ma, gdy o niej pomylisz. Jest tylko
ZMIANA.
BLOG BASI
POST SIDMY
Jak si pozby tej piekielnej farby spod paznokci? Nie malowaam miesz-
kania, nie uczestniczyam w warsztatach plastycznych ani nie tworzyam
buntowniczego muralu. Byam na paintballu.
Wszystko si zaczo od kolacji z Piotrem. Zreszt prawie wszystko
w moim yciu zaczyna si od kolacji, kada decyzja zapada midzy jednym
a drugim ksem. Najwidoczniej jedzenie pobudza mnie twrczo i inten-
syfikuje moje procesy mylowe. A myle to ja lubi, oj lubi! Tym razem
w roli spcialit de la maison wystpiy placki po zbjnicku. Piekielnie
ostry sos agodzony piwem podnis nam zapewne poziom testosteronu,
bo zaczlimy podejmowa bardzo mskie tematy. Rozsiadszy si w fo-
telach z kuflami w rkach, pobekujc, przerobilimy wtki mechaniczne,
stolarskie, hydrauliczne, a zakoczylimy na polskiej pice nonej. Do tam-
tego wieczora byam przekonana, e na adnym z powyszych tematw
si nie znam, ale bogi stan, w jaki mnie wprowadzi placek z piwem, wy-
doby ukryt przed wiatem i co bardziej zaskakujce przede mn
sam wiedz. No mwiam ju, e mj mzg ma bezporednie poczenie
z odkiem. Pod koniec trzeciej butelki nieco nas ponioso i podjlimy
zaart dyskusj na temat wojska, najemnikw i wojen jako takich. Zanim
si zdyam zorientowa, Piotr ju siedzia w internecie i co tam wyszu-
kiwa, miejc si tajemniczo. Troch mnie ten grymas zaniepokoi, ale
uznaam, e to oznaka podchmielenia, e po prostu ju przestaje kontrolo-
wa minie mimiczne twarzy i tak j dziwacznie wykrzywia. Na pytanie,
czego tam szuka i czemu robi to akurat, jak ma gocia, jego twarz zrobi-
a si jeszcze bardziej powykrcana, wic nie dryam tematu w obawie
przed grocym mu lada chwila paraliem nerwu trjdzielnego. Reszta

wieczoru upyna spokojnie na ogldaniu Rambo.
Nastpny dzie rozpocz si dramatyczn w skutkach pobudk o 5.00
rano. Dla jasnoci: bya to sobota, a dramatyzm zosta wywoany telefo-
nem, czego w pnie nie byam w stanie sobie uwiadomi i na wszelki
wypadek rzuciam kapciem w budzik. Niestety trafiam w yrandol, tu-
kc go na trzynacie kawakw. Wiem, e trzynacie, bo pniej liczyam,
majc nadziej, e uda mi si go poskleja. Dwik tuczonego szka obu-
dzi mnie ju ostatecznie, pozostawiajc jednak w zupenej dezorientacji
i ju odczuwalnym w peni kacu. Telefon dzwoni uparcie. Po drugiej stro-
nie nie byo mamy, ktr si spodziewaam usysze, by natomiast Piotr.
Radosnym gosem oznajmi mi, e bdzie u mnie za godzin i zabiera mnie
na paintball. A wic to tego szuka w internecie i przy tym robi takie miny.
Wcieka byam na niego tak bardzo, i postanowiam, e gdy przyjedzie,
zejd na d tylko po to, by strzeli najbardziej teatralnego focha w histo-
rii ludzkoci, takiego, e mu mow odejmie i w pity pjdzie. Nawet w tej
zoci troch powiczyam przed lustrem, eby dopracowa mimik i ge-
sty. Gdy zadzwoni do drzwi, zbiegam szybko, bo nie chciaam go nawet
wpuszcza do domu, eby mi niczego z lodwki nie wyar asuch jeden.
To, co zobaczyam pod blokiem, wmurowao mnie na dobre 5 minut, po
ktrych wybucham niekontrolowanym najgoniejszym w moim yciu
miechem, w ktrego efekcie zalaam si zami i dostaam boleci brzu-
cha. Moim oczom ukaza si widok Piotra ubranego w strj rybacki jego
ojca. Na nogach mj przyjaciel mia kalosze, na kolanach i okciach ochra-
niacze do hokeja, a twarz pomalowan niczym bohater filmu, ktry ogl-
dalimy poprzedniego wieczora. Wyglda tak komicznie, e postanowi-
am wybaczy mu ten nonsensowny pomys i, zachcona jego stylizacj,
postanowiam odroczy zemst na czas walki na farb i zobaczy, jak si
akcja rozwinie. Wyszam z zaoenia, e w takim stroju bdzie jak tarcza
i odpadnie w pierwszych 10 minutach boju, no chyba e przeciwnicy wcze-
niej popadaj ze miechu na jego widok. Bdzie mia za swoje. Sama oczy-
wicie trzymaam w sobie granitowe postanowienie niebrania udziau
w tej zabawie dla duych chopcw. Najwidoczniej poziom testosteronu
ju mi opad do poziomu kobiecej normy. Po dojechaniu na miejsce oka-
zao si, e takich przebieracw jak Piotr znalazo si jeszcze kilku. Na
BLOG BASI POST SIDMY 183
szczcie dla nich, a ku mojemu rozczarowaniu, na miejscu bya wypoy-

czalnia strojw, wic ju za chwil wszyscy wygldalimy rwnie profe-
sjonalnie, rwnie zielono i rwnie identycznie. Tak, tak, wygldalimy.
Organizator, emerytowany wojskowy, jednym swoim spojrzeniem spo-
wodowa u mnie natychmiastow zmian zdania i jako pierwsza z caej
druyny byam gotowa do walki. Pomylaam sobie, e wol postrzela
tymi kulkami ni zosta zabita przez ysego, wsatego typa, ktrego wzrok
mia si raenia pioruna, a bro, ktr nosi, na pewno nie bya na farb
i zapewne mia na ni pozwolenie. Wiedziaam, e moja odmowa moga-
by go na tyle rozsierdzi, e nie zawahaby si uy prawdziwej amunicji
w imi honoru. Podczas ledztwa miaby alibi, e pomyli mnie z dzikiem
szarujcym w kierunku bezbronnych ludzi. Tak, to byaby straszna mier.
Dostaam wic mask na twarz i strzelb z setk kulek z czerwon farb.
Prawd powiedziawszy, nawet nie suchaam instrukcji ysego, tylko ukrad-
kiem penetrowaam wzrokiem teren w nadziei, e znajd gdzie gboki
d i tam przeczekam wojn. Do moich uszu doszy jednak bezlitosne so-
wa o potrzebie wykorzystania caego magazynku. No wic chcc nie chcc
bd musiaa strzela. Nigdy w yciu nie miaam w rku broni, a trafianie
de celu nigdy nie byo moj mocn stron. Pamitam, jak pani od wuefu
zaamywaa nade mn rce podczas gry w siatkwk. W caej karierze
uczennicy nie udao mi si strzeli gola. A teraz musz strzela do czo-
wieka, ktry jest mniejszy od bramki i jeszcze si rusza. To mnie przera-
stao. Postanowiam jednak nie poddawa si sabociom i wykorzysta
okoliczno do zemsty na Piotrze. Traf chcia, e znalaz si w druynie
przeciwnej, wic miaam pene prawo, a nawet obowizek ukatrupi go
farb. Walka si zacza. Staam si ani, panter, wem, byam zwin-
na, niewidoczna, czujna i potwornie godna. Po 15 minutach tropienia
wroga usyszaam gony dwik, ktrego si nie spodziewaam i ktry
mnie, skupion na zadaniu, sposzy. Ku mojemu zaskoczeniu dwik w
wydobywa si z wntrza mojego zakamuflowanego ciaa. To byo bur-
czenie w brzuchu, ktre mi uwiadomio, e przez t moj porann wcie-
ko nie zjadam niadania. Co za przeoczenie, co za niefart! W sytuacji
penej mobilizacji mj organizm lada chwila osabnie, nie bdzie mia siy
do dziaania. Ju mi si zaczyna krci w gowie. W tym momencie, spo-
gldajc na ziemi w gecie przegranej, dostrzegam fioletowe owoce pod
moimi stopami. Jestem uratowana! Nie do, e mam co je, to jeszcze

jakie wartociowe. Czytaam gdzie, e borwki amerykaskie s naj-
zdrowszymi owocami na wiecie, zapewniajcymi modo na wieki. To,
co znalazam, byo tylko jagodami, ale zdaje si, e one pozostaj w bli-
skim pokrewiestwie, choby z racji podobiestwa w wygldzie. Zreszt
nie miaam wyboru. aowaam jedynie, e nie zabraam tak przypad-
kiem mietany i cukru, ale musiaam zadowoli si wersj saut. Pne
niadanie okazao bardzo pracochonne. Zanim zdyam si naje, ju
si zmczyam, rozbolay mnie rce i krgosup. Postanowiam wic po-
oy si na chwil na mchu i pozwoli w spokoju owocom czyni swoj
ozdrowiecz powinno w moim organizmie. Tym bardziej e alkohol
wypity poprzedniego wieczoru dawa niemiosiernie o sobie zna. Przy-
mknam oczy i obudzi mnie Piotr, nerwowo szarpic za rkaw. Prze-
straszyam si jego zachowania i wygldu. By cay czerwony. W pierw-
szej chwili mylaam, ze krwawi, ale zaraz dotaro do mnie, gdzie jestem,
i odetchnam z ulg. Okazao si, e gdy ja spaam, wojna si skoczya,
druyny wrciy do bazy i tylko brakowao mnie. Przespaam ca impre-
z. Zostaam dyscyplinarnie ukarana przez ysego za brak subordynacji.
Musiaam odegra rol uciekajcego zajca, za ktrym w pogo mia
puci si pierwszy zgoszony ochotnik. Ochotnik mia dosta moj bro
z penym magazynkiem, a jego zadaniem byo trafi uciekajce w popo-
chu zwierz, czyli mnie. Oczywicie, atwo si domyli, kto zgosi si jako
pierwszy. Tak, Piotr a podskoczy, eby jego rka wzniesiona ku grze bya
najbardziej zauwaona. Gonitwa trwaa zaledwie 3 minuty, byam znw
godna, zmczona i zo na Piotra powrcia ze zdwojon si. Chciaam
ju wraca do domu. W drodze powrotnej nie odzywaam si do niego,
a wychodzc z auta, demonstracyjnie trzasnam drzwiami. Daam si
udobrucha dopiero nastpnego dnia pieczonym indykiem z warzywami
w beszamelu. Niech zna moje dobre serce.
ZMIANA HISTORII
OSOBISTEJ
W ODCHUDZANIU
Dopki nie uczynisz niewiadomego wiadomym,

bdzie ono kierowao twoim yciem,
a ty bdziesz nazywa to przeznaczeniem.
Carl Gustav Jung
Majc za sob pewn przeszo, masz te pewne wspomnienia, dowiad-

czenia, histori osobist na wasny temat. Ta historia tworzy Twoje prze-
konania o sobie. Jeli w szkole nie chodziam na wf, to dzi nawet nie wiem,
czy sport w ogle lubi. Jeli na dyskotekach nikt mnie nie prosi do taca,
to by moe wanie przez to dzi nie czuj si atrakcyjna. A skoro w moim
odczuciu i tak nie jestem atrakcyjna, to nie znajduj w sobie chci, by o siebie
dba. Jeli dorastajca dziewczyna doznaa molestowania, to by moe ju
zawsze bdzie ukrywaa sw seksualno i kobieco pod wakami tuszczu.
Jeli planuje si przyszo, najpierw trzeba odpowiednio zobaczy i zin-
terpretowa przeszo. George A. Kelly, prekursor psychologicznej
szkoy poznawczej, twierdzi, e w kadym dziaaniu najwaniej-
sza jest dla nas ch przewidywania przyszoci. Ale to przeszo
buduje przekonania o przyszoci. Nastawienie wobec przyszo-
ci jest warunkowane emocj towarzyszc interpretacji tera-
niejszoci.
Zawsze zachowujemy si w sposb zgodny z tym, co o sobie sdzimy.
A przeszo kreuje w znaczcy sposb nasze wybory i moliwoci.
Na pewnym szkoleniu miaam okazj pozna osobicie Johna Grindera,
wsptwrc programowania neurolingwistycznego. Powiedzia on, e gdy
przez lata pracowa z osobami cierpicymi na nadwag, zaczyna od zmia-

ny postrzegania przez mie ich wasnej historii osobistej.
Tad James, twrca Time Line Therapy, pracujc terapeutycznie ze swo-
imi klientami, uywa linii czasu i metaforycznej podry nad przeszoci
i przyszoci do zmiany przekona na wasny temat, wyzbycia si ograni-
cze i wyzwolenia si od cienia cicych wspomnie. Time Line Therapy
jest niezwyk metod dokonywania zmiany osobistej, co potwierdzi kady
trener, terapeuta, coach j stosujcy.
Miaam okazj przyglda si efektom zmiany osobistej przy wykorzysta-
niu tej metody zarwno na sobie jako klientka, jak i na uczestnikach szko-
le i coachingw jako trenerka.
To, kim jestemy dzi i jak teraz wygldamy, w duej mierze uwarunko-
way nasza przeszo, nasza historia osobista, nasze przekonania i warto-
ci, ktre przyjlimy niewiadomie w okresie dziecistwa, w czasie dora-
stania, a take w yciu dorosym.
Wane jest nie to, co ze mn zrobiono, lecz to,

co ja sam zrobiem z tym, co ze mn zrobiono.
J.P. Sartre
Sartre pisze o tym, e niewane, co kto w przeszoci Ci wyrzdzi, ale wa-

ne, co Ty z tym zrobia pniej, i to jest zasada warunkujca szczcie. Bo
ludzie szczliwi i nieszczliwi maj tyle samo problemw, tylko zupenie
inaczej do nich podchodz.
Dziewczyna, ktra nie czua si nigdy atrakcyjna, ktra rzadko syszaa
komplementy, ktra nie bya doceniana ani chwalona przez rodzicw, ktra
nigdy nie zbudowaa pewnoci siebie, jako kobieta w yciu dorosym bdzie
nosia ten baga dowiadcze i przekona, sabotujc swoj atrakcyjno
i wszelkie denia do zmiany. Wanie to moe by gwnym problemem
w odzyskaniu lub wypracowaniu piknej sylwetki. Moemy bowiem opra-
cowa najlepsze techniki odchudzania, ale jeli tosamo nie pody za
wiadomym celem, efekt bdzie krtkotrway.
Sama wiadomo czasem nie wystarczy. Niekiedy trzeba zmieni po-
strzeganie swojej historii, tego, co byo, i tego, co jest. Postrzeganie rze-
czywistoci jest jej interpretacj, niczym wicej. A interpretacji s tysice,
moemy je zmienia samodzielnie kilka razy na dzie. Oczywicie nie jest

to tak proste, ale jest moliwe. Pamitam ze szkoy redniej czste pytanie
polonistki: Co autor mia na myli?. Do cholery, skd nastolatek moe
wiedzie, co poeta mia na myli? Czowiek majc lat 15 czy 16 ma swoje do-
wiadczenia i swoje filtry, inne jednak zupenie ni poeta, ktry pisa wiersz
w wieku lat powiedzmy 40, po dwch rozwodach, po spoyciu rodka odu-
rzajcego i yjc 100 lat wczeniej. Nauczycielka negowaa zdanie tych
uczniw, ktrzy widzieli w wierszu inny sens ni przewidziany w skrypcie.
Tego ucz nas w szkole. e wiat jest czarny lub biay. Ale tak naprawd
ma on wszystkie odcienie szaroci i ca palet barw. Kady czowiek ma
inne filtry, kady czowiek inaczej postrzega i interpretuje otaczajcy wiat.
Niekiedy co, co wydaje nam si problemem, po czasie okazuje si fartem,
i odwrotnie, bywa, e ut szczcia okazuje si po latach problemem w prze-
braniu. Nie jestemy w stanie odgadn w 100 procentach, jak wyglda wi-
dzenie wiata przez drug osob. Nie ma sensu take wierzy, e nasz spo-
sb interpretacji rzeczywistoci jest identyczny jak kogo innego.
Sztuk jest tak tworzy interpretacje siebie, tego, co si nam przydarza,
tego, co syszymy od innych, aby zawsze nas to budowao. Aby pomagao
nam znale drog w ulepszaniu siebie i stwarzaniu sobie nowych moliwoci.
Przeszo to wspomnienia. Problem ze wspomnieniami jest taki, e nig-
dy nie s one uformowane w naszej pamici w sposb logiczny, chronolo-
giczny i neutralny. Najlepiej zapisane wspomnienia zawsze zwizane s
z emocjami, ktre towarzyszyy danemu zdarzeniu czy przeyciu. Niektre
z nich s spychane w meandry podwiadomoci i wypierane ze wiadomo-
ci, ale to, e o nich nie mylimy, nie znaczy, e nie maj one wpywu na
nasze ycie.
Na jednym ze szkole FitMind, podczas pracy z emocjami, jedna z uczest-
niczek powiedziaa, e nie bdzie wykonywaa pewnego wiczenia, poniewa
poza jednym wspomnieniem wszystko u niej w yciu byo i jest cudowne,
a tego wspomnienia ju dawno si pozbya i o nim nie pamita. W tym sa-
mym czasie zy wielkoci grochu popyny z jej oczu. Czy rzeczywicie po-
trafimy nie pamita? Caa sztuka nie polega na wyparciu zych wspomnie,
ale na akceptacji i zobaczeniu z innej perspektywy tego, co nas boli.
Jak zmienia widzenie przeszoci?
W odbiorze rzeczywistoci uczestnicz wszystkie zmysy. Gdy co sobie przy-

pominamy, natychmiast wcza si nasza sensoryka: widzimy, syszymy,
czujemy, smakujemy, dotykamy. Im wiksza dawka emocji, tym lepiej wy-
darzenie jest zapamitane i trwalej zapisane w mzgu. Wspomnienia two-
rz si wtedy, gdy informacja jest przesyana z tworu siatkowatego do ciaa
migdaowatego, gdzie przechodzi przez ocen emocjonaln, zanim zostanie
wysana do hipokampu. Hipokamp ocenia informacj w kontekcie danych
ju posiadanych w pamici dugotrwaej, dziki czemu jest w stanie umie-
ci j w odpowiedniej szufladce. Traumatyczne wydarzenia bdce przy-
czyn zespou szoku pourazowego (PTSD) oraz zdarzenia wywoujce fobie
s zapisywane w mzgu w inny sposb. W zwizku z silnym nateniem
emocjonalnym ciao migdaowate, odpowiedzialne midzy innymi za prze-
trwanie organizmu, nie jest w stanie przesa informacji dalej, do hipokam-
pu, i podda jej analizie i ocenie, co doprowadza na przykad do tego, e
kto, kto cierpi na arachnofobi (lk przed pajkami), zamiera bd ucieka
na widok domowego pajczka.
Oczywicie jest coraz wicej narzdzi terapeutycznych, by z sukcesem
pracowa z PTSD i fobiami. Jest te sporo narzdzi pozwalajcych wyzwo-
li si od cicych wspomnie. Wspomnienia s zorganizowane w formie
Gestaltu, definiowanego jako twr zoony z pewnych wyaniajcych si
z ta caoci. Wspomnienia zwizane ze sob tworz Gestalt. Jego formowa-
nie moe rozpocz si od wydarzenia inicjujcego reakcj emocjonaln,
ktre staje si przyczyn pierwotn. Potem, jeli osoba dowiadcza podob-
nego wydarzenia i odpowie podobn reakcj emocjonaln, oba zdarzenia
ulegn poczeniu. Po kilku zdarzeniach tworzy si acuch wzajemnie po-
wizanych zdarze.
Czy zauwaacie, e moe to tworzy pewne strategie zachowa, zarwno
dziaania, jak i zaniechania, wpywajce na sposb, jako i czstotliwo
jedzenia, dbania o swoje ciao, relaks, uprawianie sportu i tym podobne?
Tak tworz si rwnie ptle nawykw, o ktrych mowa w rozdziale doty-
czcym nawykw.
Zmiana widzenia przeszoci i wspomnie
Jedno wydarzenie z przeszoci i jego wspomnienie moe tworzy ograni-

czajce przekonania na wasny temat, takie jak na przykad nie jestem
atrakcyjna, nie potrafi tego zrobi, nie lubi sportu, jedzenie to naj-
lepsza rzecz na wiecie. Jedno wydarzenie z dnia biecego moe wpro-
wadza w emocje i stany, ktre zabieraj energi i wywouj ch jedzenia.
Z takim wspomnieniem mona sobie poradzi do atwo, zmieniajc
jego submodalnoci, a zatem sposb przywoywania go za pomoc zmysw.
Ju wiesz, e odbieramy wiat zmysami, a zatem przywoujc wspomnie-
nia, take uruchamiamy zmysy. Zdarzenia, ktrym towarzyszyy silne emo-
cje, maj inne submodalnoci ni wspomnienia neutralne. Emocje powodu-
j, e widzimy je oczami swojej wyobrani wyraniej, s bardziej kolorowe,
bardziej nasycone, wiksze, czasem trjwymiarowe. Na og wspomnienia
emocjonalne s jak film, nie jak pojedynczy obraz. Czujemy je kinestetycz-
nie w swoim ciele. Jeli jest to nieprzyjemne dowiadczenie, czujemy cisk
lub ciar, syszymy przy tym nieprzyjemne dwiki lub niepochlebne dia-
logi wewntrzne.
Aby zagodzi ze wspomnienia, wystarczy w swoim umyle zmienia ich
submodalnoci, a wic na nowo wiza przypominany obraz z odczuwaniem
go. Gdy oczami wyobrani oddalamy go, pozbawiamy kolorw, wyczamy
gos albo zastpujemy syszane dwiki spokojn muzyk lub mdr mantr
typu cokolwiek si dzieje, dzieje si po to, aby byo dobrze, wwczas auto-
matycznie zmieniamy emocj, ktra mu towarzyszy. Sprbuj!
Podsumowujc: Prawda zarwno o sobie, jak i o wiecie jest prawd
tylko tu i teraz i prawd inn dla kadego z osobna. Prawda ma rne obli-
cza. Istnieje tylko cig nastpstw, a na kadym kroku pojawia si kolejna
prawda. ycie nie jest stanem constans. Czowiek nie jest constans. Skaa
nie jest constans. Stao jest iluzoryczna. Wszystko pynie. Gdy myli si
o przeszoci albo o przyszoci, zawsze widzi si je w kontekcie tego, co
tu i teraz, oraz w kontekcie emocji towarzyszcych wizji, interpretacji czy
planowaniu.
Moesz narysowa swoj symboliczn lini czasu na kartce, zastanawia-
jc si, jak zmieniaa si Twoja prawda o yciu, wiecie i wasnych moli-
wociach w wieku lat 5, 10, 20, 30, 40 i tak dalej.
Zmiana historii osobistej w praktyce

wiczenia
wiczenie
Bierzesz udzia w eksperymencie z czasoprzestrzeni. Laborant wrczy Ci

zegar cofajcy czas. Moesz z tym zegarem zrobi, co zechcesz. Teraz prze-
szo, teraniejszo i przyszo le w Twoich rkach.
Podr w przeszo
Cofnij si do czasw dziecistwa, do momentu mogcego mie kluczowe
znaczenie dla Twojego pniejszego wygldu i samopoczucia. Jeli chcesz,
zmie to, daj rozkwitn swojej wyobrani, niech maluje obrazy prefero-
wanej sytuacji. Stwrz trzy wspomnienia sytuacji, ktre gdyby si zdarzy-
y, w decydujcy sposb wpynyby na przykad na Twoje dzisiejsze poczu-
cie wartoci, motywacj do uprawiania sportu, zdrowe nawyki ywieniowe
etc. Wykorzystuj te fantazje przez kolejne pi dni, tak jakby przywoywa-
a z pamici faktyczne zdarzenia ze swojej przeszoci. Zaangauj do tego
wszystkie zmysy: zobacz, poczuj, usysz, posmakuj, dotknij.
W ten sposb programujesz swj umys, poniewa mzg nie odrnia
wyobrae od wspomnie. Na przykad jeli bdziesz sobie wyobraaa, e
w przeszoci czsto uprawiaa sport i bya zwyciczyni niejednych za-
wodw, wwczas na poziomie podwiadomym Twj umys stworzy now
tosamo sportowca. Na bazie stworzonych wyobrae zmotywowany
umys zaprogramuje ciao do wikszej aktywnoci.
Podr w przyszo
Zapisz na kartce papieru swj cel, ktry jednoczenie jest wizj, podajc
wszystkie jego parametry. Zrb to odrcznie. Zapisany w ten sposb cel ma
niezwyk moc. Na przykad: Dnia 15 kwietnia roku wa kg, uprawiam
trzy razy w tygodniu tenis ziemny oraz przygotowuj si do udziau w zawo-
dach. Wane, aby cel by realny, ekscytujcy i okrelony w czasie, wane,
aby by opisany z uyciem czasu teraniejszego, tak jakby ju go osigna.
Teraz narysuj na kartce papieru poziom lini. Ta linia symbolizuje czas.

Na jej rodku zaznacz punkt realizacji wyznaczonego celu. Zapisz dat i to,
co wanie udao Ci si zrobi.
Nastpnie zaznacz trzy punkty poprzedzajce cel s to symbole tego,
co musisz zrobi, by cel zosta osignity, na przykad zapisa si na lekcj
tenisa, zacz je niadanie zamiast podwjnej kolacji etc. Przy tych
porednich celach take zapisz dat. Zacznij od punktu, ktry zrealizujesz
jeszcze dzi.
Ostatnim etapem jest zapisanie trzech rzeczy, ktre si wydarz w przy-
szoci dziki temu, e cel zosta osignity. Trzech rzeczy, ktre s jeszcze
wiksz wartoci ni sam cel, na przykad bd si bardziej podobaa so-
bie i innym, awansuj, bd weselsza etc. Krtko mwic: tego, co uzy-
skasz w dalszej przyszoci przez to, e Ci si udao osign cel.
Co dwa, trzy miesice powtarzaj to wiczenie.
Jak wykorzystywaam lini czasu i modelowanie

do odchudzania?
Czytanie o dowiadczeniu jest niczym w porwnaniu z przeyciem tego do-

wiadczenia. Sowa nigdy nie oddadz odczu. Jako trenerka, midzy in-
nymi programowania neurolingwistycznego, wykorzystywaam nierzadko
narzdzia NLP do pozyskania nowych zasobw, zbudowania nowych na-
wykw i motywowania siebie.
Opowiem Wam swoj niezwyk histori, ktra pochodzi co prawda wy-
cznie z mojej wyobrani, ale powtarzana kilkanacie, a moe kilkadziesit
razy staa si dla mojego umysu po prostu wspomnieniem, a nie wyobra-
on podr. Na wielu poziomach uwierzyam w ni, cho mj wiadomy
umys pamita, e jest ona tylko wymylona, a logika nie pozostawia wt-
pliwoci.
Gdy siedziaam w wygodnym fotelu, a moje ciao i umys poddaway si
kolejnej dawce bogiego relaksu, emocje taczyy w rytm syszanej skadan-
ki najlepszych kawakw Hansa Zimmera, oddychaam gboko jak mnich
buddyjski podczas medytacji. Zamykajc powieki, czuam jak otwiera si
przestrze nowych moliwoci. Unosiam si powoli, coraz wyej i wyej,
nad punktem o nazwie tu i teraz, zostawiajc jakby ciao w dole, ale umys
i wewntrzna energia potrzeboway uwolnienia na kilka kolejnych chwil. Gdy
uniosam si odpowiednio wysoko, widziaam swoje ycie jako trjwymia-
row lini czasu, biegnc z jednej nieskoczonoci w drug nieskoczo-
no. Przeszo miaa kolor butelkowej zieleni, a przyszo ca palet barw,
bya swoistego rodzaju tcz, gdzie kolory nie miay regularnych ksztatw
ani gbi.
Poleciaam w przeszo, unoszc si wysoko nad swoj lini czasu, wi-
dzc j z gry. Widziaam wspomnienia, te dobre i te ze, ktre naraz na-
bray innego sensu i stay si lekcjami. Z wysokoci obserwujc wszystkie
swoje dotychczasowe wspomnienia, cae przesze ycie, nabieraam coraz
wikszego dystansu do siebie i do tego, co si wydarzyo kiedy. Leciaam
coraz dalej i jeszcze wyej, przyspieszajc i zwalniajc w zalenoci od tem-
pa utworw Zimmera, ktre syszaam wci z gonikw odtwarzacza CD
w tym pnie. Znalazam si nad punktem symbolizujcym dat moich na-
rodzin. Obniyam lot i na chwil postanowiam wyldowa w tym wspo-
mnieniu, ktrego przecie moja wiadomo zupenie nie zarejestrowaa.
Wyobrania malowaa obrazy noworodka, ktry mia moje oczy. Czy to ja?
Tak, to ja! Wzruszyam si i wiadomie tym razem zarejestrowaam, e le-
c mi zy po policzkach. Wane jest przytuli czasem to dziecko w sobie.
Wic zrobiam to w swoim obrazie, pocieszajc je i obiecujc, e zawsze
bd o nie dbaa i si troszczya. e bd wicej go suchaa i czciej spe-
niaa jego oczekiwania. Dziecko si umiechno, zaufao. Ucaowaam je
na poegnanie i poleciaam dalej, oddajc si przyjemnoci podry. Pole-
ciaam tym razem naprawd wysoko nad swoj lini czasu. Tak wysoko, e
nie widziaam tej linii prawie wcale. Znalazam si w miejscu, ktre byo
niezwyke i tajemnicze. W goji w drzewie ycia czcym wszystkie istnie-
nia wszechwiata. Gdzie energia jest materi, gdzie to, co umiera, rodzi si
na nowo, gdzie to, co ze, staje si dobre. Gdzie mdro polega na rozumie-
niu sensu ycia, istnienia, ale i mierci. Ten, kto nie rozumie sensu mierci,
nie moe zrozumie sensu ycia. Kada moja komrka poczua wszechogar-
niajc bogo. Idylliczny spokj. Problemy przestay mie znaczenie. Kom-
pleksy przestay istnie. Strach przesta istnie. Poczucie zranienia, winy,
wstydu przestay istnie. Narodzia si sia i nowy wymiar szczcia.
To drzewo ycia miao miliony, a moe miliardy lub nawet tryliardy

rozrastajcych si we wszystkie strony gazi, konarw i korzeni, czcych
si nawzajem, przeplatajcych si i taczcych w rytmie pulsujcego ycia
wszechwiata. Kada ga bya czyj lini czasu, cignc si nieskocze-
nie. Linie czasu biednych spotykay si z liniami czasu bogatych, sabych
z silnymi, tchrzy z mnymi, dzieci z wojownikami, sucych z panami.
Kady mg wzi to, co wzi chcia, ale mao kto wiedzia, jak to zrobi.
Wspinaam si po drzewie ycia i unosiam nad nim tak jak chciaam i tak
jak podpowiadao mi serce oraz wci grajca muzyka Hansa Zimmera.
Jedna z miliarda przecinajcych si jak sieci pajka linii symbolizowaa
staroytn bogini pikn kobiet ze skrzydami u ramion: Nike. Bogini
zwycistwa staa dostojnie, dumnie, pewna swojej siy i wyjtkowoci. Gdy
przeniosam si na jej lini czasu, poczuam bogo, uderzenie siy i fal
wyjtkowoci. Poczuam je w sobie tak, jakby byy moje. Tak jakby byy dla
mnie. Jak prezenty, ktre od dawna tu na mnie czekay. Wziam je ze so-
b, by mc je rozpakowa, gdy przyjdzie na to czas. Skakaam i wspinaam
si po drzewie ycia, gdy nadszed prawdziwy sen, zabierajc reszt wizji
do gbokiej niewiadomoci. Gdy obudziam si po godzinie, muzyka ju
nie graa. Za oknami byo ciemno, po suficie, ktry by podog ssiadw,
biegay dzieci, za oknami byo sycha szum ulicy. Niby nic si nie zmieni-
o, ale od tamtej pory mam w sobie wicej spokoju, siy i przekonania, e
jest co wicej, czego nie jestemy w stanie zrozumie w logicznym wiecie
i o czym nie pamitamy w zabieganej codziennoci. Mj umys stworzy
wspomnienie wydarzenia, ktre nigdy nie miao miejsca, ktre byo niere-
alne, ale dao mi cakiem realne odczucie i wizj siebie. Wtedy pomylaam
o tym, jak cudownie byoby dawa kobietom nowe wspomnienia, ktre bu-
dowayby w nich poczucie wyjtkowoci, atrakcyjnoci i prawdziwej siy py-
ncej ze rodka, a nie majcej rdo w udowadnianiu czego na zewntrz.
JAK ZBUDOWA
MOTYWACJ
DO ODCHUDZANIA?
Zacznij od wizji koca
Budzisz si rano, czujesz si wyjtkowo dobrze. Przez otwarte okno sycha

piew ptakw. Przez Twoje nozdrza prosto do puc dostaje si wiee powie-
trze. Gdzie jeste? Popatrz lekko w gr i przenie si na chwil w miejsce,
ktre jest Twoim domem. Czy jest to to samo miejsce, co teraz, czy inne?
W Polsce czy za granic? Oddychasz gboko, przepon, czujc wyjtkow
rado i relaks. Czujesz si cudownie w swoim ciele i patrzysz na wiat zu-
penie inaczej: z ciekawoci, si, wdzicznoci i uznaniem. Wiesz, e je-
ste tym, kim zawsze chciaa by. Masz to, co zawsze chciaa mie. I ro-
bisz to, co od zawsze chciaa robi. Ta wizja towarzyszya Ci od dnia, kiedy
przeczytaa t ksik. Bawic si swoj wyobrani i podr midzy prze-
szoci, teraniejszoci i przyszoci, moesz na chwil przenie si kil-
ka miesicy lub lat w przd, gdy masz to, co sobie wymarzya, a sowa, kt-
re teraz czytasz, niech bd tylko sodkim wspomnieniem czasu, kiedy si
narodzia jasna i precyzyjna wizja siebie. Zatem kim jeste w tych marze-
niach? Jak wygldasz? Ogldasz si w lustrze i umiechasz si do siebie,
bo wiesz, e wygldasz znacznie lepiej ni kiedy. Stajesz na wag. Och!
wydobywa si z Twoich ust. Znw si umiechasz. Widzisz, jak cyfrowy
wskanik pokaza dokadnie t warto, o ktrej pomylaa, czytajc te so-
wa. Bo wszystko dzieje si dwa razy: najpierw w naszych gowach, a potem
dopiero w fizycznym wiecie. Wic zanim przeczytasz kolejne sowa i aka-
pity, zamknij na 6 sekund oczy i zobacz, kim pragniesz si sta zobacz
siebie w przyszoci, w duym, kolorowym obrazie, penym pozytywnych

emocji, poniewa wanie tak programujesz swoj przyszo. Tak te bu-
dujesz swoj motywacj. Determinacja do realizacji wizji od tego momentu
moe sta si tak ogromna, e nie bdziesz zdawaa sobie nawet sprawy,
jak niektre rzeczy zaczn si zmienia automatycznie.
Jeli dzi nie moesz czego jasno i wyranie zobaczy, bdzie Ci trudno
zrealizowa cel z tym zwizany. Po co czytasz t ksik? W jakim celu?
Gdy wypowiesz ten cel na gos, czy jeste w stanie go zobaczy? Poczu go
wszystkimi zmysami? Jedno z praw przycigania mwi, e to, o czym ma-
rzymy, musimy zobaczy oczami wyobrani najbardziej szczegowo jak si
da. Musimy myle o tym i to poczu. Tak programujemy swj umys, swo-
j niewiadomo. Twoje ycie jest wypadkow wszystkich Twoich wiado-
mych i niewiadomych decyzji. Zawsze realizujesz swj plan. Ale to zawsze!
Najczciej jest on tylko niewiadomy. Czasem co Ci nie wychodzi, bo nie-
wiadomie sabotujesz wasne dziaania. Zawsze masz w sobie energi, by
przenosi gry, ale czasem musisz znosi wasne cierpienia, a wwczas siy
na przeniesienie gry ju nie starcza. Gdy nie masz wizji siebie, to nie wiesz,
kim chcesz by. Twoje wiadome i niewiadome dziaania bd zatem kr-
y wok tego, eby y z dnia na dzie i zaspokaja jedynie biece potrzeby.
Wyjawi Ci co bez ogrdek: jeli czego nie masz, to nie zaley Ci na tym
wystarczajco. Koniec, kropka. Moesz si na mnie wcieka i obraa, ale
wiem, co mwi. Nie masz idealnej figury? Nie zaley Ci! Nie masz kasy?
Nie zaley Ci! Nie masz odpowiedniego partnera? Nie zaley Ci!
Motywacja to powd dziaania
No dobrze, wyjani Ci dokadnie, co mi chodzi po gowie. Mam spor mo-

tywacj, by nauczy Ci tego, jak si motywowa. Zaley mi, bo mam po-
wd. Mam nawet kilka powodw. Powd numer jeden: chc wyj na m-
dr i kompetentn osob. Powd numer dwa: naprawd mi zaley, eby
schuda albo zacza wiczy. Powd numer trzy: ta ksika ma by prak-
tycznym i skutecznym poradnikiem. Mam zatem trzy powody, ktre mnie
mocno motywuj do pisania. Ach, mj wewntrzny doradca podpowiada
mi jeszcze, e chciaabym przecie take na niej co zarobi i sta si znan
autork. Czyli czwarty, do egoistyczny powd te si znalaz. Moja moty-

wacja jest tak silna, e pisz, gdy tylko mam woln chwil: w metrze (o ile
uda mi si usi), o 6.00 rano (bo szkoda spa, jak mona pisa), a nawet
zamiast treningu (bo ksika teraz si staa waniejsza ni mj kaloryfer na
brzuchu i poladki, ktre miay by twarde jak orzeszki).
Czy widzisz ju pewn zaleno? Motywacja jest wtedy, gdy s powody!
Odpowiedz sobie, dlaczego masz co robi, to od razu bdziesz wiedziaa
jak. Powd musi by ekscytujcy i musi dotyczy Ciebie. Chcesz zrzuci 5 kilo,
10, 15? Po co? Bo tak nie przejdzie. eby wej w star kieck kup
sobie inn. eby lepiej wyglda za sabe. eby lepiej si czu nie
oszukuj, lepiej czu si moesz i bez chudnicia.
Gdyby kto Ci poprosi o przebiegnicie kilku kilometrw, niekoniecz-
nie by to zrobia, ale gdyby kilka kilometrw dzielio Ci od ukochanej oso-
by, ktrej co w tym momencie zagraa, pobiegaby bez butw.
Sowo motywacja pochodzi porednio od aciskiego czasownika mo-
vere, ktry ma wiele znacze, ale przede wszystkim okrela aktywnoci ta-
kie jak poruszanie si, wstrzsanie, przemieszczanie si, a take gotowo
do walki. Motywacja etymologicznie jest te zwizana ze sowem motivum,
ktre ma swoje korzenie w redniowiecznej myli i oznacza powd rozstrzy-
gajcy oraz przyczyn. Motyw to motus ruch.
Znajd powd, by podejmowa wyzwania, i podejmuj wyzwania, by cie-
szy si yciem. Niezwykle istotne jest to, e kade dziaanie wykonujemy
z jak intencj. Intencja wyzwala w nas okrelone emocje. Mona powie-
dzie, e od intencji, z ktr robimy cokolwiek dbamy o rodzin i o sie-
bie, chodzimy do pracy, wiczymy, odpoczywamy zaley emocjonalna
jako naszego ycia.
Motywacja to energia
Aby mie motywacj, trzeba mie energi. Prawda jest taka, e adna ener-
gia nigdy si nie koczy zmienia si kierunek jej dziaania albo si ona
transformuje, ale nigdy si nie koczy. Mona powiedzie, e zawsze do
czego jestemy zmotywowani, tylko kierunek motywacji nie zawsze jest
odpowiedni. Motywujemy si do wicze, ale i motywujemy si do leenia
przed telewizorem. Motywujemy si do niejedzenia, tak jak i do jedzenia.

Motywacja jest zawsze jakim dziaaniem, ktre ma swj powd.
Jeli leysz przed telewizorem zamiast pj na siowni, znaczy to, e
powd leenia z pilotem jest waniejszy ni przyczyna wyciskania potw
na bieni. To nie lenistwo, to motywacja o innym kierunku. Zauwa, e po
leniuchowaniu mona by bardziej zmczon ni po pracy na dziace. Trzy
godziny przy komputerze mog zmczy bardziej ni trzygodzinna wyciecz-
ka rowerowa.
Motywacja to kij i marchewka
Pewnie syszaa, e motywowa mona kijem lub marchewk. Motywacja

to emocje. Szaleczo podejmujesz jakie wyzwanie, bo do czego dysz
lub od czego uciekasz. Ja od kilku lat niezmiennie uciekam od przecitno-
ci. Porywam si co jaki czas na szalone rzeczy, poniewa nie chc y ta-
kim sobie yciem. Nie ma czasu na lenistwo, nie ma czasu na nud, szkoda
ycia! Chodzisz codziennie do pracy, cho moe nie do koca masz na to
ochot, ale robisz to od kilku, kilkunastu, kilkudziesiciu lat i masz do tego
motywacj, gdy dysz do takich wartoci, jak by moe bezpieczestwo,
pienidze, spokj, niezaleno, a moe uciekasz od bezrobocia, ubstwa,
braku poczucia bezpieczestwa. Zauwa jednak, e zupenie inaczej chodzi
si do pracy z radoci ni z poczuciem lku.
Jeli masz problem z nadwag lub po prostu dla estetyki chcesz zrzuci
kilka kilogramw, ale nie udaje Ci si to od lat, to znaczy, e albo nie do
koca masz poprawnie ukierunkowan motywacj, albo sabotujesz swoje
dziaanie innymi pragnieniami, wartociami, celami. Jeli mog Ci o co
poprosi, prosz: uwierz, e nie chodzi o to, e jeste leniwa, saba czy nie-
skuteczna. Jeli co Ci si nie udaje, znaczy to tylko tyle, e nie sto-
sujesz odpowiednich technik. Ot, caa filozofia!
Jeli czego pragniesz, a mimo wszystko nie moesz tego osign, ozna-
cza to prawdopodobnie, e masz dwie czci osobowoci, ktre s w kon-
flikcie. Zerknij koniecznie na wiczenie o nazwie Integracja skconych
czci znajdujce si w rozdziale dotyczcym harmonii.
Motywacja to strategie
Jeli co Ci nie wychodzi, by moe masz ograniczajce Ci przekonania

i nieaktualne strategie mylenia. Chcesz wiczy, a niewiadomie kojarzysz
sport ze znienawidzonym w dziecistwie wf-em, z przymusem, a nie z przy-
jemnoci. Zmie mylenie tak, by bya pewna, e to naprawd Ty decy-
dujesz o tym, jaka chcesz by. Moe zupenie nie zaley Ci na odchudzaniu,
ale spoeczna tendencja i medialne wzorce wpdzaj Ci w kompleksy. Pre-
sja odchudzania w naszych czasach jest tak dua, e same nie wiemy, czego
chcemy, a wydaje nam si, e chcemy tego, co inni. Przy takich mechani-
zmach Twoja motywacja bdzie sabiutka. Znam kilka osb, ktre fascynuj
si skutecznym i szybkim odchudzaniem, ale jednoczenie dobre w ich
mniemaniu jedzenie stanowi dla nich niezaprzeczaln warto. Jako do-
bre definiuj jedzenie, ktre ma przede wszystkim walory smakowe, po-
mijajc na przykad sposb przygotowania. Zatem wartoci bdzie dla nich
smakowite udko z kurczaka smaone na gbokim tuszczu. Kierujc si ta-
kimi wartociami, nigdy nie posid ostatecznej motywacji do zmiany i nie
osign zamierzonego celu, poniewa bdzie on sprzeczny z ich wartociami.
Strategie s poprawne, gdy:
robisz to, co lubisz;
podejmujesz wyzwania zgodne z yciowymi planami i wartociami;
cel pozostaje w zgodzie z Twoj natur i tosamoci;
to, do czego si motywujesz, jest wane dla Ciebie, nie dla innych;
dziaanie Ci rozwija, jest ambitne i kuszce.
Motywacja to kierunek skupienia
Twoja percepcja jest ograniczona. Widzisz przede wszystkim to, na czym

skupiasz uwag. Koncentrujc si na wybranych obszarach ycia, zwikszasz
swoj wraliwo na poszczeglne bodce. Zrb eksperyment. Pjd do ga-
lerii handlowej. Przechadzaj si po niej bez celu. wiadomie zwracaj uwag
jedynie na to, jaki jest kierunek Twojej koncentracji, przy jakich wystawach
i stoiskach zatrzymujesz si czciej, na czym skupiasz wzrok, jakie zapachy
docieraj do Twoich nozdrzy, co przy tym czujesz. Czy gdy wybierasz za-
graniczn wycieczk, mylisz o tym, jak mona tam aktywnie wypocz (na
rolkach, nartach, rowerach) czy co dobrego mona bdzie tam zje?
Jeli marzysz o zgrabnej sylwetce, ale nigdy nie koncentrujesz uwagi na
aktywnych aspektach ycia, musisz nad tym popracowa.
Motywacja to wykorzystanie trzech linii czasu
Twoje trzy linie czasu to teraz, tak zwany midzyczas, czyli to, co robisz
automatycznie (nawyki), oraz wizja przyszoci. Wszystko, co robisz, jest
zwizane z tym, jak w tym momencie si czujesz, jakie masz nawyki oraz
jak to si ma do dalekosinych planw.
Jeli w tym momencie czujesz si dobrze, wczysz sobie motywujc
muzyk lub dostaa wanie bardzo dobr wiadomo, to moesz skaka
z radoci, biega, mia si, nie myle o jedzeniu. Motywacja ta jest bardzo
silna, ale i krtkotrwaa. Koczy si, gdy kocz si sprzyjajce okolicznoci.
Jeli masz w sobie nawyk wiczenia co drugi dzie, to co drugi dzie bez
zastanawiania si bdziesz to robia. Taka motywacja jest staa i cho nie
jest tak silna jak pierwsza, to jej skuteczno jest wiksza pod ktem reali-
zacji zaplanowanego w czasie celu.
Istotne jest te stworzenie motywacji na trzeciej linii czasu, a wic wy-
korzystanie wizji przyszoci. Jeli jeste w stanie okreli dzi, kim dziki
podjtemu wysikowi si staniesz w przyszoci i jest to atrakcyjniejsza
wersja Ciebie, wwczas trzecia linia czasu stanie si dodatkowym motorem
dziaania. Warto zatem take zda sobie spraw z tego, jakie bd dodat-
kowe korzyci z realizacji marzenia.
Podsumowujc: kada motywacja zwizana jest z:
1. Powodem, dla ktrego co robisz.
2. Energi, ktra cay czas si transformuje.
3. Emocjami i wartociami do ktrych dysz lub od ktrych uciekasz,
a wic z przysowiowym kijem i marchewk.
4. Strategiami wane, by byy one aktualne, poprawne, Twoje, spjne
z innymi sferami Twojego ycia, rozwijajce.
5. Kierunkiem skupienia kade dziaanie jest wynikiem tego,

na czym koncentrujesz uwag.
6. Zarzdzaniem sob na trzech liniach czasu.
Motywacja do odchudzania w praktyce

wiczenia
wiczenie nr 1: Zaczynaj z wizj koca
Tak jak wspomniaam na pocztku rozdziau, wszystko dzieje si dwa razy:

najpierw w naszych gowach, a potem dopiero w wiecie rzeczywistym, ma-
terialnym.
Najczciej jak moesz, przy kadej okazji, przeno si oczami wyobrani
do momentu, w ktrym Twj cel jest ju zrealizowany. Wane, by widziaa
due, jasne obrazy, by zwracaa uwag na to, jak wyglda otoczenie w tych
wizjach, kim Ty jeste, jakie emocje Ci towarzysz.
Cel, ktry wizualizujesz, musi by Twj, a wic musi zalee tylko i wy-
cznie od Ciebie. Musi by konkretny, ekscytujcy i wany dla Ciebie. Pa-
mitaj: mao ekscytujcy cel jest tylko zadaniem. Wizualizujc, zobacz tak-
e, jakie kolejne korzyci przyniesie Ci realizacja tego marzenia.
wiczenie nr 2: Stwrz system motywacyjny tego,

do czego dysz, i tego, czego chcesz unikn
Jeli zaley Ci na zrzuceniu kilku kilogramw albo na regularnych wicze-

niach lub te wyzwoleniu si z jakiego zaburzenia zwizanego z jedzeniem:
Znajd i zapisz na kartce te rzeczy, od ktrych uciekasz, ktre Ci
najbardziej odpychaj. Nazwij je rzeczownikami, takimi jak na przykad
choroba, brak akceptacji, przecitno, zmczenie.
Pomyl o tym, czego jeszcze chcesz unikn, czego absolutnie si
obawiasz, jeli nie podejmiesz dziaania. Na przykad poczucia
niszoci, wstydu, braku bezpieczestwa.
Nastpnie znajd i zapisz na kartce te rzeczy, ktre Ci najbardziej

przycigaj. Nazwij je rzeczownikami, takimi jak na przykad sukces,
spenienie, wolno, poczucie wasnej wartoci, atrakcyjno.
Nastpnie zadaj sobie pytania: Do czego to prowadzi? Co wikszego
dziki temu osign? Odpowiedzi moe by na przykad spokj,
bezpieczestwo.
wiczenie nr 3: Motywuj si, wykorzystujc trzy linie czasu

Jeli nie masz ochoty na wiczenia, ktre zaplanowaa, wczaj motywu-
jc muzyk mnie zawsze to pomaga i rusza z sofy mojego wewntrzne-
go leniucha. Muzyka bardzo czsto uruchamia konkretne emocje, a emocje
pobudzaj ciao. Dzieje si to automatycznie. Dodatkowo moesz zaoy
sobie tak zwan kotwic wizualn. Na przykad kiedy odczuwasz naturalny
stan ekscytacji, kiedy Twoje ciao samo rwie si do wicze czy taca, wy-
obra sobie wielki czerwony przycisk znajdujcy si w Twoje gowie albo
ruchom wajch ze skal od 0 do 10. W stanie ekscytacji wciskaj przycisk
lub przesuwaj wajch. Niech Twj umys skojarzy konkretny stan z wizj.
Gdy ciko Ci si zmotywowa do wicze, poza muzyk wykorzystuj wizu-
aln kotwic wciskaj przycisk lub przesuwaj wajch z 0 na 10.
Zacznij wprowadza systematyk korzystnych zachowa. Wykorzystaj
przy tym wiczenia znajdujce si w rozdziale dotyczcym zmiany nawy-
kw. Do do tego codzienn wizj dugofalowych planw na przyszo.
Zadaj sobie pytanie: Kim si nie staniesz, jeli nie zaczniesz wprowadza
zmian? To podchwytliwe nieco pytanie, ale uzmysawia, e dziki zmianom
moesz sta si lepsz wersj siebie. Kim atrakcyjnym, rozpoznawalnym,
szanowanym, inspirujcym, dajcym wzr.
wiczenie nr 4: Piciominutowa gwarancja dziaania

Swojego wewntrznego leniucha oszukuj tym, e gdy przychodzi czas na
moje poranne lub wieczorne wiczenia w domu, a wyjtkowo nie chce mi
si ich wykonywa, obiecuj sobie, e bd wiczya tylko 5 minut, a potem
si zobaczy. Oczywicie gdy ciao i umys zostan zaangaowane, leniuch
si rozkrca i przestaje marudzi, e mu si nie chce. Chce si, chce! Przy
odpowiednich rytmach cakiem sprawnie rusza biodrami, napina poladki

i wykonuje pompki. Wyjtkowo rzadko koczy po 5 minutach.
wiczenie nr 5: Mae kroki
Badania wykazay, e wielkie zmiany trzeba wprowadza maymi krokami.

Ludzie, ktrzy byli zadueni po uszy, sukcesywnie spacili wszystkie kre-
dyty, zaczynajc od spaty tych najmniejszych. Cho doradcy finansowi nie
widzieli w tym sensu bo przecie od duych kredytw s due odsetki
okazao si, e psychika jest waniejsza ni logiczne i matematyczne kalku-
lacje. Jeli si pokona cz drogi, to mimo e do mety daleko, atwiej jed-
nak kontynuowa ni rusza z linii startu.
Powiedzmy, e od lat zmagasz si ze zbdnymi kilogramami za pomoc
diet i wicze. Jeli nie udao Ci si do tej pory osign adnego sukcesu,
przesta ocenia efekt po tym, gdzie zatrzymuje si wskanik wagi. Zacznij
ocenia postpy po iloci wprowadzonych do swojego ycia pozytywnych
zmian. Zacznij od zmiany maych nawykw.
wiczenie nr 6: Obmyl system nagradzania siebie
Za kad zmian i podjte wyzwanie nagradzaj si! To istotne, aby nagroda

bya uczczeniem podjtego wysiku. Prosz Ci tylko o rozsdek: w zamian
za 10 minut wicze nie wypijaj p litra piwa, bo to bez sensu. Nagroda
musi by korzystna dla zdrowia i nie moe zmarnowa efektu podjtego
dziaania.
wiczenie nr 7: Powiedz publicznie, co zamierzasz osign
Jedn z zasad wywierania wpywu na ludzi, zbadan przez doktora Roberta

Cialdiniego, jest regua konsekwencji. Odkry on, e w momencie, gdy lu-
dzie z wasnej i nieprzymuszonej woli deklaruj co innym im wiksza
grupa odbiorcw, tym moc dziaania tej reguy wiksza s oni bardziej
zmotywowani do tego, aby zrealizowa zadanie. Ludzie bowiem pragn by
konsekwentni w swoich sowach, pogldach, celach i czynach.
ANOREKSJA I BULIMIA
Historia Alicji
Alicja bya adn dziewczyn o ciemnej karnacji, prostych blond wosach

i smutnych niebieskich oczach. Od zawsze bya cicha i wycofana, bya typem
introwertyka. Na zawd wybraa sobie mao intratne zajcie pomagacza
psychologa. Posza akurat na takie studia, bo podobnie jak wikszo osb
na tym kierunku podwiadomie wyznawaa zasad Carla Gustava Junga,
e tylko skrzywdzony uzdrowiciel moe skutecznie uzdrawia. W trakcie
studiw Alicja bya znana z tego, e bya nieznana. Z powodu niemiaoci
rzadko kiedy zabieraa gos, cho miaa interesujc jego barw. Przeraaa
j perspektywa ekspozycji spoecznej, baa si omieszenia, wasnej reakcji,
tego, e odpowie bdnie, bez sensu lub drcym gosem. Jednak jej umie-
jtnoci mwiy co innego. Bya pilna, zdyscyplinowana i posiadaa ogrom-
n wiedz. Od lat jej gwn aktywnoci byo czytanie ksiek. Unikaa
kontaktw spoecznych, spotka towarzyskich, wyj na piwo czy do kina.
Bdc poza domem, zawsze chciaa jak najszybciej do niego wrci, by mc
usi wygodnie w swoim rozkadanym fotelu i pogry si w wiecie lite-
rackiej fikcji. Tam odnajdywaa spokj, szczcie, zrozumienie. Utosamia-
a si z bohaterami lektur, nierzadko borykajcymi si z trudami cikiego
losu. Dlaczego szukaa szczcia w ksikach? Bo w yciu realnym nie bya
w stanie go odnale. Czua si samotna i nierozumiana. Jej znajomi poza-
kadali rodziny, a ona pozostawaa sama, bez bratniej duszy, partnera czy
choby przyjaciela.
Czsto pnym wieczorem, gdy nie moga zasn, zastanawiaa si nad
prawdziw przyczyn swojego cierpienia. Podczas jednej z takich bezsen-
nych nocy przypomniaa sobie lekcj z wychowawczyni w szstej klasie
szkoy podstawowej. Pani G. z nieznanych przyczyn podja prb projek-

towania przyszoci swoim uczniom. Mao tego, w ramach swoich umiejt-
noci prekognicji ochoczo zawyrokowaa, ktry ucze jak bdzie wyglda
w przyszoci. W przypadku Alicji wyrok brzmia: Bdziesz gruba. W tam-
tym okresie niespecjalnie si tym przeja, zwaszcza e nie cierpiaa Pani
G. i uwaaa j za niespena rozumu. Tylko skoro nie miao to dla niej zna-
czenia wtedy, dlaczego tak wryo si w pami i powrcio dobrych 10 lat
pniej. To wspomnienie odebrao jej sen i ju do rana nie zmruya oka.
Wstaa zmczona, z podkronymi oczami i pierwsze kroki skierowaa do
duego ciennego lustra. Wystarczy widok wasnych, penych smutku oczu,
by podja decyzj majc zmieni jej ycie: postanowia sprbowa diety.
Co prawda nigdy nie czua si gruba, ale co w rodku mwio jej, e po-
zbycie si paru zbdnych kilogramw moe odmieni jej los. Nie miaa nic
do stracenia poza tymi 5 kilogramami.
Dieta Alicji polegaa na ograniczeniu liczby spoywanych posikw i re-
zygnacji z kolacji na rzecz owocw. Co prawda kada si spa godna, ale
czua si dobrze, bo po pierwsze odnosio to skutek, a po drugie odkrya co
wanego: kontrol nad swoim ciaem. To ostatnie pozwolio jej uwierzy,
e moe odzyska rwnie kontrol nad swoim yciem. Do tej pory miaa
wraenie, e ycie toczy si obok niej, e jest jego biern obserwatork. Mia-
a poczucie zamknicia w szklanej kuli, przez ktr przygldaa si wiatu,
nie mogc sta si jego aktywn czci. Czua budzc si w niej moc, im
bardziej kontrolowaa jedzenie, tym silniejsza si czua. Zrezygnowaa z sze-
rokich swetrw i obszernych bluzek na rzecz ubra bardziej kobiecych,
podkrelajcych jej ksztaty. Zaczynaa czu si dobrze, nawet kilka osb
zwrcio uwag, e schuda, co wzia za komplement. Jeszcze tylko dwa
kilogramy, jeszcze jeden powtarzaa, gdy te uwagi na temat jej szczupo-
ci pojawiay si coraz czciej. Tak naprawd to nie tyle sam wygld mia
dla niej znaczenie, ile to poczucie kontroli nad nim. To, jak moe decydo-
wa o swoim ksztacie. Jednak poza efektami diety i chwilowym stanem
euforii w jej yciu nie zmienio si nic. Nadal unikaa ludzi, jej umys za-
prztnity by myleniem o jedzeniu-niejedzeniu, o tym, e jutro te wygra
ze saboci ciaa, z uczuciem godu, i zatriumfuje jako zwyciczyni, wad-
czyni siebie samej. Jej dzie ogranicza si do kilku godzin na uczelni i szyb-
kiego powrotu do wiata ksiek i konsekwentnego bagatelizowania coraz
goniejszych sygnaw godu. Tak naprawd dopiero zanik menstruacji jako

alarm wyniszczonego i osabionego organizmu wzbudzi jej upion czuj-
no. Wizyta u lekarza bya krtka i konkretna: Ma pani anoreksj, jajniki
przestay produkowa hormony, bo organizm nie ma do tego odpowiednich
materiaw. Jak pani nie zmieni swojego postpowania, grozi pani mier.
Alicja ledwo wysza z gabinetu o wasnych siach. Jak to? Przecie ona si
czua tak dobrze, czua w sobie si, moc, ona chciaa si zmieni, eby do-
piero zacz y, a nie eby doprowadzi si do mierci! Jak to si stao?
Krcio jej si w gowie, chciaa zwymiotowa. Gdy wrcia do domu, roze-
braa si i stana przed lustrem. Jej oczom ukaza si obraz przeraliwie
wychudzonej kobiety, o wystajcych kociach opitych ciasno warstw skry
nic wicej. Rozpakaa si. Od pamitnego momentu, w ktrym podja
decyzj o diecie, nie przygldaa si sobie i nawet nie zauwaya, kiedy prze-
staa przypomina czowieka. Z jednej strony tak silne poczucie kontroli,
z drugiej kompletny jej brak. Naraz cay jej entuzjazm, ta moc, ktr czua
przez ostatnie miesice, pky jak baka mydlana. To bya iluzja szczcia,
ktr stworzy jej umys, tak krucha i saba jak jej obecne ciao. Otara zy,
wstaa z ka i przesza do kuchni. W lodwce poza saat i jogurtem natu-
ralnym nie byo nic. Zapaa za telefon i pierwszy raz od 15 lat zamwia pizz.
Od tamtego czasu mino 12 lat. Alicja nadal jest szczupa. Jeszcze przez
dugi czas potrzeba kontroli uniemoliwiaa jej osignicie tego, czego tak
bardzo pragna: szczcia. Paradoksalnie dopiero wtedy, gdy uwiadomia
sobie bezsens owej kontroli, zaakceptowaa siebie tak jaka jest, ze swoimi
mocnymi i sabymi stronami, i daa sobie przyzwolenie na popenianie b-
dw w yciu, jej wiat stan na gowie. Odzyskaa rado ycia i pewno
siebie, poczua si i moc sprawcz, ktre nie wynikay z tego, jak wyglda,
ale z tego, kim jest i co moe da wiatu. Dzi jest nauczycielem akademic-
kim i prowadzi wykady, na ktrych sala pka w szwach. Odkrya w sobie
moc mwienia do ludzi z zaangaowaniem i wiar. Zarwno studenci, jak
i kadra akademicka ceni jej talenty krasomwcze, a ona odnalaza szcz-
cie tam, gdzie nigdy nie spodziewaa si go znale. To, czego baa si naj-
bardziej, czyli wystpienia publiczne i konfrontacja z ludmi, stao si jej
pasj i gwnym rdem utrzymania. Jej dewiz yciow jest maksyma:
Nie ma rzeczy niemoliwych, s tylko uparci ludzie, ktrzy z nieuzasad-
nionych lkw nie podejmuj wyzwa. Tego naucza studentw i wedug
tej zasady yje. Osigna spokj, szczcie i harmoni. Obdarza mioci

osob sobie najblisz: siebie.
Anoreksja (F 50.0 wg ICD-10)17
Jadowstrt psychiczny (anorexia nervosa) jest zaburzeniem charakteryzu-

jcym si celow utrat wagi wywoan i podtrzymywan przez osob. Naj-
czciej pojawia si u dziewczt w okresie pokwitania i u modych kobiet.
Wskazwki diagnostyczne/objawy
1. Masa ciaa utrzymuje si na poziomie 15 procent poniej oczekiwanej.

2. Utrata masy ciaa jest wywoana unikaniem tuczcych pokarmw
oraz przez czynnoci takie, jak prowokowanie wymiotw, stosowanie
rodkw przeczyszczajcych, moczopdnych i tumicych apetyt,
wyczerpujce wiczenia fizyczne.
3. Wyobraenie wasnego ciaa jest zaburzone i przyjmuje posta zespou
psychopatologicznego, w ktrym obawa przed nadwag objawia si
nadwartociow myl natrtn powodujc narzucenie sobie niskiej
wagi ciaa.
4. Zaburzenia hormonalne obejmujce o przysadkowo-nadnerczow
i gonady, co u kobiet objawia si zatrzymaniem miesiczek,
podwyszenie poziomu kortyzolu i hormonu wzrostu oraz zmiany
metabolizmu hormonu tarczycy i zaburzenia wydzielania insuliny.
5. Jeli pocztek choroby mia miejsce przed okresem pokwitania,
to proces ten zostaje zahamowany (wzrost ulega zatrzymaniu,
nie rozwijaj si piersi, wystpuje pierwotny brak miesiczki).
17 Klasyfikacja zaburze psychicznych i zaburze zachowania w ICD-10, roz-

dzia V, Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne Versalius, Instytut Psychia-
trii i Neurologii, Krakw Warszawa 2000.
Przyczyny anoreksji
Wrd najczstszych czynnikw predysponujcych do wystpienia anorek-

sji wymienia si:
Predyspozycje genetyczne, anoreksja czsto bowiem wystpuje
rodzinnie. Naukowcy staraj si wyodrbni gen za to odpowiedzialny.
Kreowany przez kultur wizerunek ciaa i przekonanie, e dziki silnej
woli kady moe osign wygld modelki.
Zaburzenia wizi rodzinnych i trudne relacje, gdy czsto rodzice
pniejszych anorektyczek s ludmi sukcesu skupionymi na
realizowaniu swoich ambicji zawodowych, przez co zaniedbuj
relacje z dziemi, bagatelizujc ich potrzeby emocjonalne. Zdarza si,
e rodzice tacy maj zbyt wygrowane oczekiwania wobec swoich
dzieci, przez co wprawiaj je w stan frustracji i niskiego poczucia
wartoci. Pojawiajca si wrd rodzestwa rywalizacja moe si
przyczyni w pniejszym czasie do wystpienia objaww anoreksji.
Dowiadczenie w okresie dziecistwa zncania si, mogcego przybra
form wykorzystywania seksualnego czy te zncania si fizycznego
i psychicznego.
Urazy z dziecistwa, takie jak przebyta choroba, hospitalizacja,
wypadek, naga utrata bliskiej osoby.
Cechy osobowoci charakterystyczne dla anorektyczek
wysokie wymagania wobec siebie;

dobre zorganizowanie i zdyscyplinowanie;
skonno do zachowa obsesyjnych;
perfekcjonizm, ktry powoduje, e wszystko, co jest poniej
doskonaoci, traktowane jest jako poraka;
przywizanie do swoich ustalonych zachowa, rytuaw;
poczucie braku kontroli nad wasnym yciem;
silny brak poczucia bezpieczestwa.
Zachowania typowe dla anorektyczek
mylenie koncentrujce si gwnie wok jedzenia, diet i kalorii;

czsto pojawiajce si po posiku poczucie winy;
wypieranie i skuteczne tumienie pojawiajcej si ochoty na smakoyk;
spdzanie duej iloci czasu przy posiku: wielokrotne przeuwanie
kadego ksa, dzielenie porcji na malutkie kawaki, porwnywanie
iloci zjedzonego poywienia w stosunku do innych uczestnikw
posiku, staranie si, by zje mniej;
upodobanie do kupowania i przyrzdzania jedzenia, ktrego same
nie jedz, gotowanie dla rodziny;
z czasem wiksza ch spoywania posikw w samotnoci;
obsesyjne mylenie o swojej tuszy i potrzebie zrzucenia kilku
kilogramw;
zaburzone postrzeganie obrazu wasnego ciaa, niedostrzeganie
u siebie oczywistych objaww wychudzenia;
naduywanie wysiku fizycznego, intensywne wiczenia i uprawianie
sportu w celu spalenia spoytych wczeniej kalorii.
Skutki anoreksji
Wysuszona skra o kolorze lekko tawym, pkajca skra warg,

pojawiajcy si na ciele meszek (lanugo), suche wosy, wypadanie
wosw.
Spowolniony metabolizm, poniewa niedostateczna ilo skadnikw
odywczych powoduje, e organizm zwalnia tempo pracy, wolniej spala
kalorie, co w konsekwencji prowadzi do zaburzenia procesw zarwno
biologicznych, jak i psychicznych.
Niedobory mikroelementw czst konsekwencj wyniszczajcej
godwki jest niedobr wapnia skutkujcy problemami z ukadem
kostnym, wystpuje rwnie niedobr potasu i sodu zaburzajcy prac
ukadu krenia.
Osabienie mini, poniewa gdy wyczerpi si zapasy tuszczu

w organizmie, zaczyna on spala minie, co w skrajnych przypadkach
moe te dotyczy minia sercowego. Osoby cierpice na anoreksj
maj trudnoci z wchodzeniem po schodach, przysiadem, wykonywaniem
czynnoci angaujcych minie.
Zaburzenia pracy nerek, gdy spadek cinienia ttniczego spowodowany
silnym niedoywieniem prowadzi w konsekwencji do nieprawidowoci
ze strony ukadu moczowego. Towarzyszce niedoywieniu odwodnienie
moe w sposb nieodwracalny uszkodzi nerki.
Problemy odkowo-jelitowe wynikajce z tego, e dugotrwae godzenie
powoduje kurczenie si caego ukadu pokarmowego, przez co nawet
niewielka ilo pokarmu daje uczucie nasycenia i utrudnia przyjcie
kolejnej porcji. Poza tym spowolniony metabolizm skutkuje czstymi
zaparciami, ktre daj bolesne dolegliwoci.
Zaburzenia pracy jajnikw, poniewa niedoywienie powoduje
kurczenie si macicy i jajnikw oraz rozstrojenie hormonalne,
ktrego nastpstwem jest zanik miesiczki.
Osabienie dziaania ukadu odpornociowego skutkujce czstymi
infekcjami, katarem, gryp.
Wikszo nieprawidowoci w funkcjonowaniu organizmu mona wy-

regulowa dziki odpowiedniej diecie, dostarczajcej waciwe skadniki
odywcze. Nie dopuci do anoreksji mona poprzez wiksz samowiado-
mo, prac nad sob, realizacj swoich potrzeb emocjonalnych, budowa-
nie silnej i pewnej siebie osobowoci.
Historia Kasi
Caa w rach, Kasia gruba, dua te sowa pobrzmieway jej w uszach

jak natrtna mantra i za nic w wiecie nie mona byo ich wyciszy. Usysza-
a je kilkanacie lat temu, na lekcji jzyka polskiego. Podczas bezowocnych
prb wyjanienia zagadnienia fraszki pani od polskiego w akcie desperacji
odniosa si do otaczajcej rzeczywistoci i wyprodukowaa z mozoem wasny
wyrb fraszkopodobny. Ani mieszne, ani sensowne, ot, zlepek sw tworz-

cych gupawy rym. To Kasi zabolao. Ugodzio w jej najczulszy punkt: tusz.
Bya gruba, podobnie jak jej babcia, mama i siostra. Jako dziecko nie
przywizywaa do swojego wygldu specjalnej wagi, tym bardziej e otya
rodzina nie widziaa w tym nic niepokojcego. Takie geny powtarzali,
zamawiajc dodatkow porcj frytek podczas cotygodniowych wypadw do
restauracji. Zreszt w rodzinie Kasi jedzenie nie byo wycznie rodkiem
sucym do zaspokajania godu. Rodzice nigdy nie rozmawiali ze sob
o emocjach, o tym, jak si ciesz, e maj siebie i Kasi. Mio okazywali
w inny sposb, a mianowicie dajc je. Sodycze stanowiy ekwiwalent
uczucia. Kasi pasowao, kiedy rodzice j szczerze i do czsto obdarowy-
wali, i przyjmowaa ich sodkie wyznania z wdzicznoci.
Dziecistwo miaa udane, dorastaa w akceptujcym otoczeniu i wrd
sporego grona przyjaci. Pierwsze bolesne konfrontacje z nadwag poja-
wiy si w liceum. Budzca si kobieco, a wraz z ni coraz wiksza auto-
refleksja w poczeniu z cigymi porwnaniami do rwieniczek powoli
budoway w jej wiadomoci obraz siebie obraz rubensowski, malowany
ciemnymi farbami. Nierzadkie docinki zoliwych kolegw zapatrzonych
w idoli z pierwszych stron Bravo, komentarze omnipotentnych nauczy-
cieli, a zwaszcza ta gupia fraszka wszystko to ranio j bardzo bolenie.
Kade sowo dotyczce jej wygldu byo jak cegieka budujca w jej umyle
mocno wypaczony wizerunek siebie.
W domu czua si coraz gorzej. Nie opowiadaa rodzinie o swoich kopo-
tach, wiedzc, e jej nie zrozumiej, bo oni nie widzieli w nadwadze proble-
mu. Powoli budzi si w niej bunt i sprzeciw wobec domowego stylu ycia,
w ktrym wszystko krcio si wok jedzenia i kada rozrywka koczya
si przy stole. Nie wiedziaa, co ma robi. Pragna zmiany swojego ycia
i marzya o normalnym wygldzie. Wiedziaa jednak, e odmawiajc jedze-
nia w domu, urazi rodzicw i sprawi im przykro, wszak daj jej je, bo
j kochaj, a zatem rezygnacj z penego posiku potraktowaliby jako od-
rzucenie mioci. Frustracja narastaa. Miaa wtedy 19 lat, 15 kilogramw
nadwagi i gbok depresj. Tumione emocje, brak wsparcia otoczenia,
przeywane konflikty wewntrzne i brak pomysu, jak si z tym upora, by
nie skrzywdzi bliskich, spowodoway, e coraz bardziej zamykaa si w so-
bie. Staa si apatyczna, pospna, coraz rzadziej pojawiaa si na wykadach
pierwszego roku studiw prawniczych. W domu wci udawaa i przede

wszystkim jada. Jada, eby byli szczliwi, jada, bo mylaa, e jest im to
winna, e tak trzeba. A nocami wymiotowaa. Dugie godziny spdzaa
nad muszl klozetow, eby wyrzuci to z siebie ca tre odka i obo-
laej duszy. Niech to ze mnie wyazi, im wicej, tym lepiej, no dalej, jeszcze,
i jeszcze raz.
Po mniej wicej roku nocnego oczyszczania, podczas jednej z takich
nocy przyapaa j mama. Z pocztku sdzia, e Kaka si po prostu zatrua
niewie ryb z kolacji, jednak co j zaniepokoio. Nic nie powiedziaa
crce, ale zacza si jej przyglda przez nastpne dni. To, co zaobserwo-
waa, przerazio j w dwjnasb: po pierwsze co bardzo zego dziao si
z jej dzieckiem, a po drugie ona, matka, wczeniej tego nie zauwaya. Kasia
schuda do znacznie, jej gos sta si ochrypy, zby zrobiy si szare, a sk-
ra i wosy straciy blask. Kobieta postanowia zweryfikowa te obserwacje.
Jej dawna znajoma bya dietetyczk i znaa si na rnych odstpstwach
od prawidowych zachowa ywieniowych. Po opisaniu objaww, jakie
zauwaya u crki, nie czekaa dugo na odpowied znajomej: to bulimia.
Przerazia si. Syszaa, e to straszna choroba, e mona na ni umrze,
e wie si z brakiem akceptacji siebie i e cierpiaa na to ksina Diana.
Wiedziaa, e musi co zrobi, ale nie wiedziaa co. Uzmysowia sobie, e
tak naprawd nigdy wczeniej nie rozmawiaa z crkami. Ich rozmowy
ograniczay si do pyta, jak w szkole i co chc na obiad. Nie wrcia jed-
nak do domu. Cae popoudnie spdzia w bibliotece. Przejrzaa wszystkie
dostpne pozycje na temat zaburze odywiania, rde ich wystpowania
i sposobw radzenia sobie z nimi. Wrcia do domu bardzo zmczona, ale
te jakby odmieniona. Wieczorem zapukaa do Kasi i usiada na jej ku.
Kolejne godziny upyny im na szczerej, gbokiej rozmowie, penej ez,
emocji i czuoci. Dla obu byo to zupenie nowe dowiadczenie. Kasia pa-
kaa, poniewa pierwszy raz w yciu moga szczerze powiedzie o sobie,
o swoich odczuciach, lkach i troskach, o swojej bezradnoci w obliczu sty-
lu ycia rodziny i zoliwoci rwienikw. Matka pakaa, bo nawet przez
myl jej nie przeszo, co dziao si w duszy jej dziecka, i to wszystko pod jej
dachem, przy niej. To by przeomowy wieczr, majcy moc katharsis.
Od tamtego wieczoru mino 5 lat. Kasia w tym czasie przesza proces
terapeutyczny, dziki ktremu nauczya si w sposb asertywny okazywa
uczucia i sygnalizowa potrzeby. Nauczya si dostrzega w sobie co wi-

cej ni tylko wag. Odnalaza w sobie siln osobowo, wiadom swoich
wartoci. Pozbya si nadwagi, wysza z bulimii i depresji. Jest na aplikacji
adwokackiej i planuje zaoy firm doradcz.
A mama? Mama nauczya si obserwowa bliskich i z nimi rozmawia
nie tylko o jedzeniu, cho wci pozostaje ono wanym elementem spajaj-
cym czonkw rodziny.
Bulimia (F 50.2 wg ICD-10)18
aroczno psychiczna (bulimia nervosa) charakteryzuje si okresowymi

napadami obarstwa i nadmiern koncentracj na kontroli masy ciaa. Do-
tyczy ona gwnie kobiet i cechuje si uporczyw sekwencj objadania si
i wymiotw. Powtarzajce si wymioty prowadz do zaburze elektrolito-
wych i powika somatycznych, a potem do znacznego spadku masy ciaa.
Wskazwki diagnostyczne/objawy
1. Zaabsorbowanie jedzeniem i kompulsywne pragnienie jedzenia.

2. Przeciwdziaanie utyciu poprzez prowokowanie wymiotw, stosowanie
rodkw przeczyszczajcych i moczopdnych, godwki, zaywanie
lekw tumicych aknienie, spalanie kalorii przez wycieczajc
aktywno fizyczn.
3. Obraz zaburzenia cechuje chorobliwa obawa nadwagi. Czsto,
cho nie zawsze, bulimi poprzedza epizod anoreksji.
Przyczyny bulimii
Czsto bulimia jest konsekwencj przebytej wczeniej anoreksji. Kataliza-

torem bywa ostra dieta, dajca zudne poczucie kontroli i wraenie sukce-
18 Klasyfikacja zaburze psychicznych i zaburze zachowania w ICD-10, roz-

dzia V, Uniwersyteckie Wydawnictwo Medyczne Versalius, Instytut Psychia-
trii i Neurologii, Krakw Warszawa 2000.
su. Zazwyczaj decyzja o przejciu na diet ma podoe emocjonalne. Moe

by konsekwencj mierci bliskiej osoby, przykrych komentarzy na temat
wygldu, zakoczenia zwizku, molestowania, rozwodu czy rozczarowania.
Cechy charakteru typowe dla bulimiczki
niskie poczucie wasnej wartoci, zaburzone postrzeganie obrazu

wasnego ciaa, brak asertywnoci;
perfekcjonizm;
wysoki poziom inteligencji;
potrzeba zaspokajania potrzeb przede wszystkim innych osb;
problemy z okazywaniem negatywnych emocji;
labilno emocjonalna, skonno do nastrojw depresyjnych;
tendencja do zachowa obsesyjnych.
Zachowania typowe dla bulimiczki
skupienie myli na jedzeniu;

trudnoci w okreleniu stopnia sytoci;
przechowywanie jedzenia w pokoju;
stosowanie rodkw uatwiajcych kontrol wagi: przeczyszczajcych,
wymiotnych, moczopdnych, odchudzajcych;
odczuwanie przymusu najedzenia si za wszelk cen;
wystpowanie epizodw obarstwa, podczas ktrych nie czuje si
smaku potraw i nie ma znaczenia, co si je;
jedzenie w samotnoci;
tendencja do objadania si a do utraty si i blu odka.
Skutki bulimii
Na skutek prowokowania wymiotw dochodzi do uszkodzenia przeyku

i szkliwa zbw przez kwas odkowy oraz opuchnicie linianek.
Zaburzenia cyklu miesicznego, zanik menstruacji prowadzcy

do niepodnoci.
Depresja, poczucie pustki, poczucie winy, poczucie bezwartociowoci,
negatywny obraz siebie, przygnbienie, smutek.
Utrzymujcy si lk i napady paniki, ktrym towarzysz: pocenie si,
palpitacje serca, trudnoci z oddychaniem, zaburzenia odkowe.
Zasadowica metaboliczna, inaczej zwana alkaloz, ktra prowadzi
do niedoboru wapnia. Objawia si ona mrowieniem w koczynach
i skurczami mini i moe prowadzi do uszkodzenia minia
sercowego, puc, wtroby.
W skrajnych wypadkach dochodzi do pknicia odka na skutek
powtarzajcych si wymiotw.
Zaburzenia pracy przewodu pokarmowego spowodowane
naduywaniem rodkw przeczyszczajcych.
Niedobory sodu i potasu mogce zaburza prac serca, a w skrajnych
przypadkach prowadzi do jego niewydolnoci.
Opuchnicie ciaa, szczeglnie widoczne na palcach doni, na skutek
naduywania rodkw moczopdnych.
Ryzyko zawau serca lub wylewu, poniewa naduywanie rodkw
wymiotnych powoduje, e cz z nich jest wchaniana przez organizm,
co skutkuje wzrostem ryzyka chorb serca.
Omdlenia, ble w klatce piersiowej, obnienie sprawnoci fizycznej
w efekcie naduywania rodkw obniajcych apetyt
Podobnie jak przy anoreksji, tak i w przypadku bulimii sposb postpowa-

nia jest jeden: ustabilizowanie diety i uporzdkowanie sfery emocjonalnej.
ORTOREKSJA
Jeste tym, co jesz to haso ostatnimi czasy robi furor. Nadesza era
wiadomego jedzenia, filozofii kulinarnej, kultury ekologicznych produk-
tw. Nasza uwaga skupia si na analizie skadnikw produktw spoyw-
czych pod ktem iloci barwnikw, sztucznych konserwantw, wzmacniaczy
i utrwalaczy smaku. Haso BIO na pce z jedzeniem czyni je bezpiecz-
nym, zdrowym, wartociowym i przy okazji bardzo modnym. Coraz wicej
osb, promujc zdrowy styl ycia, decyduje si na diet, ktrej podstaw s
naturalne, pochodzce z ekologicznych upraw i hodowli produkty. Czuje-
my si oczyszczeni z toksyn, silniejsi, blisi naturze. Im wicej plusw do-
strzegamy w zwizku z wprowadzeniem zmian ywieniowych, tym bardziej
si skupiamy na coraz wikszej modyfikacji nawykw zwizanych z jedze-
niem. Zaangaowani w opracowywane nowych, bardziej urozmaiconych
da, nie zauwaamy, jak wiele czasu nam to zajmuje. W pewnym momen-
cie przestaj mie dla nas znaczenie praca, zainteresowania, znajomi, bo
najwaniejsze jest przygotowanie posiku o odpowiedniej iloci skadnikw
mineralnych i witamin, waciwym indeksie glikemicznym i stosownej ka-
lorycznoci. Tak wpadamy w puapk ortoreksji.
Pierwszy raz terminu ortoreksja19 (z greckiego orto prawidowy,
dobry, i oreksis podanie, apetyt) uy w 1997 roku Steve Bartmann
w ksice W szponach zdrowej ywnoci. Ten lekarz medycyny cierpia
w dziecistwie na alergi. Jego dieta polega na wykluczeniu pieczywa
pszennego i produktw mlecznych, czyli rde glutenu i kazeiny. Z upy-
wem czasu jego obawa przed szkodliwoci posikw przybraa posta ob-
sesji. Caa jego uwaga skupiona bya na badaniu produktw spoywczych
19 Agnieszka Paczkowska, Jem, cho nic nie jem, Pomocnik Psychologiczny nr 4

dodatek specjalny Polityki, Warszawa 2007.
pod ktem obecnoci alergenw i bogactwa skadnikw mineralnych. Sen-

sem ycia Stevea stao si opracowywanie idealnie zdrowej diety. Lodwka
wypeniona bya po brzegi tylko ekologicznym jedzeniem. Kady ks prze-
uwa 50 razy. Jego koncentracja na diecie spowodowaa ograniczenie kon-
taktw ze znajomymi. Zorientowa si, e dzieje si z nim co niedobrego,
w momencie, gdy do jego gabinetu zaczli si zgasza pacjenci, ktrzy tak
rygorystycznie przestrzegali diety, e wpadli w chorob. Bartmann zauway
ogromne podobiestwo midzy zachowaniami swoimi i swoich pacjentw.
Ortoreksja, obok anoreksji i bulimii, naley do zaburze odywiania
o podou nerwicowym. Zaczyna si w momencie, gdy czowiek w obsesyj-
ny sposb trzyma si jednej, wybranej przez siebie diety i kade odstpstwo
traktuje jako zagroenie zdrowia. Osoby naraone na to zaburzenie cechuje
wysoki poziom aspiracji i denie do perfekcji. Towarzyszy temu przewiad-
czenie, e przestrzeganie zasad zdrowego odywiania chroni przed niebez-
pieczestwem, gwarantuje zdrowie, a nawet powstrzymuje procesy starze-
nia. Jakakolwiek zmiana bd niekontrolowane urozmaicenie diety wywouje
lk i poczucie winy. Zamanie narzuconych sobie zasad skutkuje naoe-
niem sobie kary w postaci jeszcze bardziej restrykcyjnej diety. Dominujc
emocj ortorektykw jest lk, niwelowany jedynie poprzez realizowanie
ich zdrowego sposobu jedzenia. Osoby te nie uczestnicz w spotkaniach
towarzyskich, wsplnych kolacjach, nie bywaj w restauracjach w obawie
przed niezdrowymi, a zatem niebezpiecznymi produktami spoywczymi.
Skupianie si na swojej diecie daje im poczucie wyjtkowoci, wikszej
wiadomoci, wanoci. Prbuj przekona do swojego stylu ycia bliskich
i odwracaj si od nich w sytuacji niezrozumienia. W konsekwencji stoso-
wania takiej diety organizm osabia si, gdy nie ma dostarczonych wszyst-
kich niezbdnych skadnikw odywczych, witamin i mineraw. Pojawiaj
si zawroty gowy, zaniki pamici, osabienie, zaburzenia produkcji hormo-
nw, dolegliwoci jelitowe, osteoporoza. W skrajnych przypadkach orto-
reksja moe prowadzi do mierci.
Zdrowe, ekologiczne jedzenie jest bardzo cenne dla organizmu, ale tak
jak we wszystkim, tak i w tym wzgldzie naley zachowa umiar. Organizm
ludzki jest wyposaony w substancje wypukujce toksyny, ukad immuno-
logiczny zdrowego czowieka zabezpiecza go przed bakteriami, ukad po-
karmowy selekcjonuje i usuwa niepotrzebne skadniki pokarmu, nie bjmy
ORTOREKSJA 219
si zatem niezdrowego jedzenia. W naszej diecie potrzebne s bowiem

rne skadniki, niekiedy paradoksalnie nawet te, ktre znajduj si w ta-
kich produktach. Stosujmy zasad umiaru i rnorodnoci. Podajmy za
potrzebami swojego organizmu on sam nam podpowiada, czego na ten
moment mu brak i czego naley mu dostarczy, choby to mia by batonik.
Moe dziki temu batonikowi poziom glukozy w mzgu zmobilizuje nas do
dalszej pracy lub aktywnoci, na ktr wczeniej nie mielimy ochoty.
Sprawd, czy jeste zagroona ortoreksj:
Czy myli i aktywnoci zwizane z jedzeniem zajmuj Ci wicej
ni 3 godziny dziennie?
Czy planujesz posiki na nastpne dni z gry?
Czy korzystasz w swojej kuchni z ksiek dietetycznych?
Czy przeliczasz ilo kalorii pochonitych danego dnia?
Czy czsto robisz zakupy w sklepach ekologicznych?
Czy podczas spotkania towarzyskiego unikasz niezdrowego jedzenia?
Czy masz poczucie winy w zwizku ze zjedzeniem niezdrowego posiku?
Czy lubisz je w samotnoci?
Czy masz tendencje do perfekcjonizmu?
Czy spoywanie zdrowych pokarmw wpywa na Twoje poczucie
wartoci?
Czy widzisz zaleno midzy stosowaniem zdrowej diety a jakoci
ycia?
Jeli na wikszo pyta odpowiedziaa twierdzco, istnieje

ryzyko wystpowania u Ciebie ortoreksji.
BLOG BASI
POST SMY
Jestem na urlopie. W zasadzie powinnam woy w te sowa wicej entu-

zjazmu, co mogoby wyglda mniej wicej tak: HURRA, JESTEM NA
URLOPIE, JUPI!!! Tak, to miaoby sens, biorc pod uwag mj stan ogl-
nego przemczenia, zniechcenia i potrzeby nicnierobienia plus pikn
pogod, plus premi na wakacje pod grusz. Tylko co mam zrobi, jak
mnie to wcale nie cieszy. Chyba przez to przemczenie bieguny emocji mi
si pozamieniay, a moe chodzi o zupenie co innego. Tak czy inaczej od
2 dni mam wolne, a co wicej jestem na wczasach we Wadysawowie.
Wiem, e teraz w modzie Grecja, Egipt czy Chorwacja, ale ja pozostaj
wierna tradycji. Od zawsze wakacje spdzaam we Wadysawowie z ro-
dzicami. Mama twierdzi, e tylko nad polskim morzem czowiek jest w sta-
nie si zregenerowa, skorzysta z bezpatnych inhalacji jodem i naby tak
drogocennej opalenizny, stanowicej pniej obiekt zazdroci koleanek
z pracy. Tak naprawd to ja nawet nie wiem, czy lubi morze. Pamitam
swoje dziecice frustracje po nieudanych prbach wgramolenia si na
dmuchanego banana. Pamitam krzyk dzieci, ktre spaday w tej samej
sekundzie, w ktrej mnie si w kocu udawao dosi tego tego owo-
cu. I w kocu pamitam swj pacz, gdy mama odmawiaa mi kupna lo-
dw Bolero roznoszonych przez Aniow Sodyczy, czyli ubranych na
biao sprzedawcw napojw, kukurydzy i lodw. Ech, nigdy nie zapomn
tego lata, kiedy to jeden z nich (na pewno by to Archanio Gabriel) zlito-
wa si nade mn i da mi loda za darmo. Nie zdziwi mnie nawet fakt, e
ld zosta wycignity z innego pojemnika ni reszta i e miaam po nim
uporczywe rozwolnienie. Ten dobroczyca zdoby moje serce na wieki,
a co najmniej na czas wakacji. Wybieram morze odruchowo, nawykowo
i z sentymentu. W sumie moe nawet wolaabym gry, ale eby a tak

zmienia tradycj rodzinn? Waciwie ju od dobrych kilku lat jed sa-
ma, wic si rzeczy tradycja ulega zmianie samoistnie, ale mimo wszyst-
ko, kiedy tylko zblia si czas urlopu, ja odruchowo, by moe nawet poza
swoj wiadomoci, wykonuj telefon do tego samego od lat pensjona-
ciku i rezerwuj ten sam pokj na t sam liczb dni. C, nie bez powodu
mwi si, e przyzwyczajenie jest drug natur czowieka. Jestem prze-
widywalna, nudna i sztampowa w kocu jestem ksigow. Tak napraw-
d to jest jeden istotny element psujcy mi niezmiennie od lat nastrj la-
tem. Mianowicie soce. Bo jak jest soce, to jest gorco, a jak jest gorco,
to czowiek ma potrzeb schodzenia organizmu, a najprostsz jak dotd
wynalezion metod schodzenia si jest pozbycie si kolejnych warstw
odziey. I tu pojawia si problem. Zdjcie ubra skutkuje ekspozycj ciaa,
w moim przypadku ciaa w nadmiarze. Skazuj tym samym innych urlo-
powiczw na mrocy krew w yach widok nabrzmiaej damy wtoczo-
nej w trzeszczc w szwach bluzeczk i podobnie zachowujce si spoden-
ki. Wizj owej damy w wersji toples pozwol sobie pomin, zostawiajc
pole do popisu wyobrani co odwaniejszych Czytelniczek. Plaowanie sta-
nowice clou urlopu nad morzem wprowadza mnie kadego roku w stan
zakopotania, a czasem nawet zniechcenia. Kada wizyta na play po-
przedzona jest misternie opracowan strategi dziaania majc na celu
maksymalny kamufla nadmiaru mnie przy jednoczesnym zachowaniu
wszelkich zdroworozsdkowych procedur wentylacji ciaa. Zaczynam od
gowy, na ktrej lduje kapelusz la Hanka Bielicka rok 1946 to na
cze mojego ukochanego filmu Zakazane piosenki i w celu przeciwdzia-
ania udarowi sonecznemu. Najwicej czasu zajmuje mi kamufla prze-
strzeni midzy gow a stopami. Zazwyczaj wykorzystuj do tego dwie
sztuki pareo, specjalnie na okoliczno mego urlopu zamwione u Piotra,
gdy udawa si na jedn ze swych egzotycznych wypraw na Bali. Pierw-
sze, w kolorze kanarkowym, zakrywa piersi i brzuch, drugie, w piknym
odcieniu bkitu wpadajcym lekko w turkus, zasania biodra i uda. Po-
zostae czci ciaa poddaj dziaaniu promieni sonecznych, bo w kocu
jestem nad morzem. Caoci dopeniaj klapki w stylu brazylijskim, ktre
przy co trzecim kroku, nie wiedzie czemu, spadaj mi z ng, oraz ogrom-
ne, okrge okulary przeciwsoneczne doskonale pasujce do kapelusza.
BLOG BASI POST SMY 223
Tak zabezpieczona mog rusza na pla. Co prawda mocno ciemne oku-

lary i ogromne rondo kapelusza znacznie ograniczaj mi pole widzenia,
ale trafiam na miejsce ju waciwie na pami. Zawsze wybieram okolic
bliej wydm, gdy daje mi to pewno, e widoczna jestem tylko z jednej
strony, nie za dookoa. Plecy zatem s na wydmach, a przd za para-
wanem. Mona wwczas przystpi do punktu drugiego mojej strategii
plaowania, czyli do pozbycia si okrycia wierzchniego w celu pozostania
w stroju kpielowym. Pierwsz czynnoci, jak wykonuj, jest przygo-
towanie okopu, czyli zamocowanie parawanu tak, by nawet silny po-
dmuch morskiej bryzy nie obali konstrukcji. Nastpnie rozkadam rcz-
nik i poduszk w najwygodniejszym na oko miejscu, a na koniec kad si
na posaniu i na leco pozbywam chusty. Na leco, poniewa wwczas
ciao wyglda na szczuplejsze, a poza tym jestem ju wtedy niewidoczna.
I w takiej pozycji, zabezpieczona, spdzam na play czas urlopu, zaywa-
jc kpieli sonecznych, a take kpieli morskich w wodzie przyodzia-
na w pareo, rzecz jasna. I wszystko byoby wspaniale, gdyby nie dzieci.
Dzieci, jak wiadomo, s z natury swej nadpobudliwe, niecierpliwe, wsz-
dobylskie i ruchliwe. Plaa dziaa chyba na nie jeszcze bardziej pobudza-
jco, bo wszdzie ich peno, s cigle w ruchu, gone i niespokojne. Nie
rozumiem dzieci. Jak ja byam maa, wystarczyo, e dostaam kanapk
w rczk i ju siedziaam jak trusia przy maminym boku, liczc na to, e
za kanapk jaki deserek nadejdzie, ale to byy inne czasy. No wic na
play dzieci stanowi dla mnie rdo wiecznego niepokoju, gdy nie mog
przewidzie, skd nadbiegn i co im do gowy strzeli. Jestem przewra-
liwiona od pewnego czasu, kiedy to nie kto inny, a wanie dzieci zburzyy
mj bogi spokj, jakiego zaznawaam, czytajc gazet i popijajc koktajl
truskawkowy. Ot grajc w pik, kopny j do niefrasobliwe i nie-
fortunnie w moim kierunku. Ja oczywicie nie mogam tego widzie, bo
zakryta byam szczelnie parawanem i skupiona na lekturze artykuu o nie-
konwencjonalnym nurcie wystroju wntrz w Nowej Zelandii, gdy nagle
usyszaam huk, po czym na moment straciam wzrok. Okazao si, e pi-
ka trafia w mj parawan, obalajc go i uderzajc centralnie w otwarty
termos z koktajlem, ktry nieszczliwie miaam akurat przy ustach, gdy
braam ze solidny yk. Utrata wzroku spowodowana bya ochlapaniem
okularw przez wylewajcy si napj. Dalszego przebiegu zdarze nie
jestem w stanie odtworzy w szczegach, gdy pozostawaam w silnym

szoku. Pamitam tylko gromki miech zarwno dzieci, jak i dorosych
i chrupicy dwik piachu pod nogami uciekajcych zoczycw. Nigdy
wczeniej, jak i pniej, nie zbieraam si z play tak szybko jak wtedy.
Do koca urlopu unikaam wycieczek nad morze i ograniczaam si do
spacerw po deptaku. Za rok jednak znw przyjechaam do Wadysa-
wowa, w kolejnym roku te, i w kolejnym, majc nadziej, e nastpne
pokolenie dzieci bdzie miao wicej szacunku dla damy za parawanem
i jej koktajlu.
CUDA NA TALERZU,
CZYLI
O NAJDZIWNIEJSZYCH
DIETACH WIATA
Nie ma kobiety, ktra podejmujc walk z kilogramami, nie prbowaa

diety. Pomysw na pozbycie si zbdnego tuszczyku jest niezliczona ilo,
a kady gwarantuje murowany sukces.
Jak si zatem do tego zabra i jakie menu stworzy, by osign idealn
wag?
Oto kilka najbardziej zadziwiajcych pomysw na diety.
Dieta paleolityczna
Przenosi jej zwolennikw do czasw prehistorycznych, kiedy to ludzie y-

wili si misem upolowanej zwierzyny oraz zebranymi owocami i rolinami
spoywanymi z rnym skutkiem dla przewodu pokarmowego. Co prawda
nie spotkamy dzi odzianego w skry zaronitego osobnika uganiajcego
si po miecie za zdezorientowanym kotem, ale znajdziemy wersj lekko
zmodyfikowan. Ot dieta uwzgldnia w menu miso i ryby bez tuszczu,
owoce, warzywa, korzenie i orzechy. Tak skonstruowane menu chroni przed
wolnymi rodnikami, toksynami i substancjami chemicznymi. Ciekawe, czy
skutkiem ubocznym takiej diety nie jest nadmierne owosienie.
Dieta frutariaska
Absolutny ukon w stron mionikw owocw. W zasadzie zaczyna si ona

i koczy na owocach. Nic poza tym. Truskaweczki? Prosz bardzo, ale ju
bez mietanki i cukru. Jabuszka? A i owszem, ale nie w szarlotce. Na pierw-
szy rzut oka cakiem smakowita, zdrowa, pena witamin. Niestety jest zupe-
nie pozbawiona podstawowych skadnikw odywczych, takich jak wglo-
wodany, proteiny, tuszcze, oraz mineraw, takich jak wap, cynk, elazo.
Na tej diecie organizm bardzo szybko zaczyna reagowa na niedobory osa-
bieniem, problemami z uzbieniem, wypadaniem wosw. Dieta dla tych,
ktrzy chc si pozby nie tylko kilogramw.
Dieta biblijna
Zwana rwnie Diet Stwrcy, sprowadza si do potraktowania Pisma wi-

tego jako swoistej ksiki kucharskiej. Podane na jej zacnych stronicach
menu wyklucza wieprzowin i zabrania czenia produktw w cile okre-
lony sposb. Bardzo ogranicza spoycie biaka zwierzcego i warzyw, na-
tomiast stawia na produkty mczne i mann, ale tylko z nieba spad. Mu-
sz zapyta znajomego ksidza, czy jego gosposia gotuje mu biblijnie.
Dieta przeuwania
Do pracochonna w swoim przebiegu dieta, opracowana przez Horacego

Fletchera, polega na przeuwaniu kadego ksa co najmniej 32 razy. Twrca
tej metody odchudzania wychodzi z zaoenia, e przyswajanie jedzenia
uzalenione jest od czasu jego przeuwania i stopnia rozdrobnienia. Pro-
cedura nie koczya si na rozdrobnieniu jedzenia 32 kapniciami szczki,
naleao jeszcze potem odchyli gow i pozwoli zadecydowa treci, czy
chce spyn przeykiem do odka. Oporn reszt, ktra pozostaa w ustach,
naleao wyplu. Tym sposobem jado si mniej, chudo i naraao na za-
krztuszenie lub w najlepszym przypadku na wypadnicie szczki z zawia-
sw na skutek jej przemczenia.
Dieta niejedzenia (breatharianizm, inedia)
Waciwie nie jest to dieta, lecz pewnego, niezrozumiaego dla mnie, rodzaju
filozofia. Jej zwolennicy uwaaj, e do ycia wystarczy powietrze i energia
czerpana ze soca. Starajc si zachowa profesjonalny obiektywizm, ogra-
nicz si tylko do przedstawienia faktw. Ot dotychczas znane s trzy
przypadki mierci osb praktykujcych t ideologi, natomiast jeden z naj-
znakomitszych jej przedstawicieli, Wiley Brooks, zosta przyapany na za-
mawianiu kanapki z bekonem.
Dieta picej Krlewny
Ta bajkowa dieta opiera si na zaoeniu, e im wicej pisz, tym mniej spo-

ywasz. Zatem caa filozofia sprowadza si do zmuszania organizmu do jak
najczstszego oddawania si w ramiona Morfeusza. Nierzadko stosuje si
przy tym wspomagacze snu w postaci rodkw farmakologicznych. Diet
t praktykowa midzy innymi Elvis Presley do momentu, kiedy jego stan
permanentnej pwiadomoci zaburzy na tyle pynno ruchw i koordy-
nacj wzrokowo-ruchow, e nie mg sam zawiza sobie butw.
Dieta tasiemcowa
Jak sama nazwa wskazuje, jej gwnym bohaterem jest tasiemiec. Chcesz
schudn, poykasz tabletk z jajami tasiemca, pozawalasz im umoci si
wygodnie w swoim wntrzu, a potem tasiemiec w ramach wdzicznoci za
lokum wykonuje za Ciebie ca robot. Jesz, ile chcesz, a on pochania nad-
wyk. Pikna symbioza powodujca mdoci, wymioty, biegunki, a w skraj-
nych przypadkach mier.
Dieta nikotynowa
Kolejny przebysk intelektu przedstawicieli firm chccych zarobi pienidze

na ludzkiej naiwnoci. W poowie XX wieku, kiedy to nadesza fala mody
na odchudzanie, ogoszono, e papierosy maj waciwoci dietetyczne i po-

zwalaj zrzuci zbdne kilogramy. Nie mam sumienia straszy, ile osb pa-
do mierteln ofiar takiej propagandy.
Dieta alkoholowa
Jak nietrudno si domyli, polega na ograniczeniu posikw na rzecz nie-

wielkich iloci alkoholu. Za pioniera tej niecodziennej eby nie powie-
dzie karnawaowej diety uchodzi angielski krl Wilhelm I Zdobywca,
panujcy w drugiej poowie XI wieku. Na pewnym etapie swojego ycia na-
bawi si on sporej nadwagi, do tego stopnia, e nie by w stanie swobodnie
wsi na konia. Postanowi wic zrezygnowa z wikszoci przyjmowanych
posikw i wprowadzi zwyczaj regularnego popijania alkoholu. Zastanawia
mnie, czy wanie wtedy powstay grupy AA.
Dieta ciasteczkowa
Nie, nie, twrc tej diety nie jest wbrew pozorom Cookie Monster z Muppe-
tw, lecz powany doktor Stanford Singel. Polega ona na spoywaniu w nie-
ograniczonych ilociach domowej roboty wypiekw opartych na naturalnych
i cennych skadnikach, takich jak owies, otrby, ry. Poza t ciasteczkow
uczt, ktrej wyobraenie sprawia, e a linka mi cieknie, dozwolone jest
spoycie tylko jednego posiku dziennie. W tym momencie mina rzednie
wobec perspektywy obiadu zoonego zaledwie z kawaeczka kurczaka lub
ryby i jednego kubeczka warzyw.
Dieta soiczkowa
Regres, drogie Panie, cofaj nas do okresu niemowlctwa! Dieta ta polega

bowiem na zastpieniu dwch posikw papkami dla dzieci. Sekret polega
na tym, e soiczki z papk zawieraj duo skadnikw odywczych, a por-
cje s mniejsze. Zgadzam si, tylko e ta ilo skadnikw odywczych jest
wprost proporcjonalna do wagi dzidzi, a nie dorosej kobiety. Jak zatem
uzupeni reszt? Na to pytanie autorzy diety nie chc nam odpowiedzie.

Innymi sowy: egnaj tuszczyku, witaj anemio!
Dieta fioletowa
Czyli wszystko, co ma taki kolor, lduje na talerzu. Mog to by zatem ba-

kaany, czarne oliwki, liwki, sok z bzu. Podobno fioletowe jedzenie oczysz-
cza organizm, hamuje nadmierny apetyt i uatwia zasypianie. ebymy si
tylko nie zapdziy w komponowaniu fioletowego menu, bo znam pyny
o takim kolorze z trupi czaszk na etykiecie, ktrych wypicie gwarantuje
szybki sen, ale z pobudk moe by problem.
Dieta lodowa
Gosi ona, jakoby ld swym chodem ostudzi mia apetyt. Jedz gwnie lo-
dy, a schudniesz, dostaniesz cukrzycy, nabawisz si awitaminozy i pozba-
wisz podstawowych skadnikw odywczych. Niech chd bdzie z Tob!
Dieta seks
Ta do intrygujca dieta opiera si na zaoeniu, i ruch suy spadkowi

masy ciaa, a e seks jest najprzyjemniejsz form ruchu, naley go jak naj-
czciej zaywa. Dieta polega zatem na spoywaniu produktw wzmaga-
jcych popd seksualny, a wic drobiu, owocw morza, warzyw, ryb, cze-
kolady, pestek dyni. Wyklucza natomiast produkty obniajce libido, czyli
pieczywo, kaw, herbat, czerwone miso i sosy. C, przysowie ludowe
gosi, e sport to zdrowie, a z mdroci ludu spiera si nie bd.
Propozycji co niemiara. Jest w czym wybiera Czy aby na pewno?

Smacznego!
MITY NA TEMAT DIET
1. niadanie jest niewane
Stwierdzenie, e niadanie to najwaniejszy posiek dnia, jest nieco niezrcz-

ne, gdy dewaluuje niejako wano i warto kadego kolejnego. Wszyst-
kie posiki s cenne, poniewa dostarczaj paliwa do dziaania. niadanie
jest o tyle istotne, e stanowi swoisty starter dnia. To, co zjemy na niada-
nie, wpynie na energi, a zatem rwnie na nastrj, z jakim ten dzie roz-
poczniemy. Ponadto niadanie jest tym posikiem, w ktrym moemy so-
bie pozwoli na spor dawk kalorii, bo na pewno spalimy je w cigu dnia.
Zatem jeli truskawki z bit mietan i wirkami czekoladowymi, to tylko
na niadanie!
2. Nie powinno si je po godzinie 18.00
Najpowszechniejsze i najbardziej mylne przekonanie funkcjonujce wrd

pogromcw zbdnych kilogramw. Midzy godzin 18.00 a niadaniem na-
stpnego dnia jest bardzo duga przerwa. Takie przerwy w dostawie skad-
nikw odywczych spowalniaj metabolizm i powoduj w efekcie tycie za-
miast chudnicia. Faktem jest, e po 18.00 naley unika potraw tustych
i cikostrawnych, ale saatki warzywne, chude miso, ryby, twarg jak naj-
bardziej s wskazane.
3. Im mniej jemy, tym szybciej chudniemy
Kolejne faszywe przekonanie. Co prawda zmniejszenie duych porcji po-

suy naszemu zdrowiu, ale nie naley zmniejsza czstotliwoci przyjmo-
wanych posikw. Organizm, ktry dostaje co kilka godzin drobn nawet
dawk poywienia, mobilizuje siy do pracy nad trawieniem, jest w cigym
dziaaniu, przyspieszajc procesy metaboliczne, a jednoczenie gwarantu-
jc utrzymanie poziomu energetycznego na staym poziomie.
4. Dieta powinna zawiera jak najwicej

owocw i sokw
Owszem, ale z umiarem. Owoce poza tym, e zawieraj spor dawk wita-
min, maj rwnie duo cukrw prostych zamieniajcych si w tkank tusz-
czow. Soki natomiast zawieraj dodatkowo skadniki konserwujce, za-
gszczacze i sztuczne barwniki. Jeli zatem owoce, to w ograniczonej iloci
i do poudnia, a jeli soki, to najlepiej samodzielnie wyciskane.
5. eby schudn, naley intensywnie trenowa

i odmawia sobie posiku po wiczeniach
Sport jest oczywicie jednym z najskuteczniejszych wspomagaczy chudni-

cia. Naley go jednak uprawia w sposb odpowiedni i zharmonizowany
oraz zachowa zarwno konsekwencj, jak i zdrowy rozsdek. Podjcie
decyzji o przejciu na diet czsto wie si ze zwikszon aktywnoci fi-
zyczn. Ale nie naley robi drastycznych zmian w jednym dniu. Pierwszo-
razowy wyczerpujcy trening zniechci, dostarczy przykrych dolegliwoci ze
strony mini i staww i na pewno nie wpynie na szybsze spalanie tuszczu.
Organizm musi si przyzwyczaja do nowych dowiadcze powoli, maymi,
acz systematycznymi dawkami. aden sport nie przyniesie oczekiwanych
rezultatw, jeli po treningu nie dostarczymy ciau odpowiednich skadni-
kw budulcowych. Po wysiku sportowym naley zadba o odpowiednio
zbilansowany posiek skadajcy si z wglowodanw i biaka. Wwczas
MITY NA TEMAT DIET 233
organizm zacznie pobiera energi ze zmagazynowanego tuszczu, a zatem

pozbdziemy si waeczka z brzuszka na rzecz jdrnych mini.
6. Produkty light sprzyjaj odchudzaniu

Nic bardziej mylnego. To, e produkt zawiera mniej tuszczu czy cukru, nie
oznacza, e nie tuczy. Produkty te nafaszerowane s substancjami typu
fruktoza i sacharoza, czyli cukrami prostymi, ktre w bezporedni sposb
wpywaj na gromadzenie si tkanki tuszczowej.
7. Im bardziej rygorystyczna dieta, tym szybszy efekt

Restrykcyjne diety polegajce na eliminacji wikszoci przydatnych skad-
nikw odywczych stanowi silny wstrzs dla organizmu, ktry broni si
magazynowaniem tuszczu. Tego typu dieta obiektywnie przynosi efekt
utraty wagi, ale faktycznie jest to tylko pozbycie si sporej iloci wody. Aby
utrzyma efekt, naleaoby pozosta na takiej diecie dugo, co z fizjologicz-
nego punktu widzenia grozioby utrat zdrowia, a nawet ycia. W wikszo-
ci przypadkw dieta taka koczy si efektem jo-jo, co wywouje frustracj
i stres oraz zniechca do kolejnych prb zrzucenia tych kilku kilogramw.
8. Godwka to dobry sposb na odchudzanie

Odmawianie sobie jedzenia spowoduje faktycznie spadek masy, ale gw-
nie miniowej, a to wanie dziki miniom moliwe jest spalanie kalorii,
wic gdy po godwce wrcimy do normalnej diety, nagy przyrost kilogra-
mw jest gwarantowany.
9. Ziemniaki, makarony i chleb s tuczce

Nieprawda. S to zdrowe i wcale nie wysokokaloryczne rda wglowoda-
nw. Tym, co czyni je zdradliwymi dla figury, s dodatki, czyli sosy, a take
sposb odsmaania z uyciem duej iloci oleju.
10. rodki przeczyszczajce sprzyjaj odchudzaniu
Jeli zaley nam na dugotrwaym efekcie i utrzymaniu zdrowia, to naley

tego typu preparaty omija szerokim ukiem. rodki przeczyszczajce za-
burzaj perystaltyk jelit, uzaleniaj, odwadniaj i upoledzaj wchania-
nie witamin i pierwiastkw mineralnych.
11. Dieta wyklucza miso
Utaro si przekonanie, e miso wywouje uczucie cikoci i jest dugo

trawione, wic na pewno nie sprzyja odchudzaniu. Nie jest to jednak prawda.
Istnieje duo potraw, choby i warzywnych, powodujcych uczucie ciko-
ci i nawet bardzo kalorycznych. Wszystko zaley od sposobu przygotowa-
nia i od dodatkw. Faktycznie miso trawione jest duej, ale dziki temu
te duej nie odczuwamy godu. Najmniej kaloryczne jest miso cielce,
najbardziej wieprzowe. Najzdrowsze jest miso drobiowe i rybie.
12. Tuszcze rolinne s mniej kaloryczne

od zwierzcych
Tuszcze pochodzenia rolinnego s tak samo kaloryczne jak tuszcze po-

chodzenia zwierzcego. S natomiast rdem cennych dla organizmu nie-
nasyconych kwasw tuszczowych i maj mniej zego cholesterolu.
13. Aby schudn, naley wyeliminowa z diety

tuste potrawy
Tuste potrawy s faktycznie niezdrowe i nie sprzyjaj utracie kilogramw,

ale tuszcz jako taki jest potrzebny organizmowi. Po pierwsze zawiera kwas
omega, zapobiegajcy chorobom serca i chronicy przed nowotworami,
a po drugie istnieje grupa witamin (A, D, E, K) rozpuszczalnych jedynie
w tuszczach.
BLOG BASI
POST DZIEWITY
Jestem chora. Nie eby od razu terminalnie, nie pisz z hospicjum, bez oba-
wy. Mam katar. Bardzo uporczywy, mczcy, z towarzyszc gorczk.
Jestem osabiona, wic le w ku i ogldam z nudw seriale telewizyj-
ne. Jakich tam piknych ludzi pokazuj! Wszyscy szczupli, bogaci, z pe-
nym, olniewajco biaym uzbieniem. Wytrzymuj tylko dwa odcinki.
Uwaam, e producenci tych seriali powinni zosta ukarani za jawne oka-
mywanie spoeczestwa. No przecie tacy ludzie nie istniej. Moe sama
zainterweniuj i wysmaruj pismo do odpowiednich organw. Musz tyl-
ko ustali, do jakich. Na wszelki wypadek spisaam z napisw kocowych
nazw wytwrni filmowej i nazwiska ludzi odpowiedzialnych za tak wie-
rutne kamstwa. Chyba nie umiem chorowa. Na chorowanie trzeba mie
zdrowie, mnie chorowanie nudzi i mczy, chocia z drugiej strony takich
kilka dni bez pracy, bez obowizkw i bez budzika nikomu jeszcze nie za-
szkodzio. Poza tym to doskonaa okazja, eby si troch nad sob poua-
la przynosi to lepsze efekty ni medykamenty. Kilka pocigni nosem
i dwa kaszlnicia w trakcie rozmowy telefonicznej z Piotrem i ju w lo-
dwce czeka soup du jour oczywicie wymienity ros, ktry w gw-
nej mierze przyczyni si do spektakularnej wygranej polskiej armii pod
Monte Cassino, jak twierdzi Piotr, tylko podrczniki do historii przemil-
czaj ten fakt. Piotr cigle powtarza, e jego dziad, ktry by kucharzem
wojskowym, tym rosoem wyleczy trapionych przez potworny katar o-
nierzy i wzmocni ich witalno na tyle, e bez trudu pokonali wroga. Po-
dobno skad tej magicznej zupy jest tajemnic rodziny, co wicej, znaj j
tylko przedstawiciele mskiej linii rodu. W sumie nawet mi do gowy nie
przyszo, eby pyta o przepis, bo wystarczy, e raz zakaszl, a za kilka
godzin mam gotow zup, ale Piotr ma najwidoczniej potrzeb obrony

swej tajemnicy niczym onierze w 1944 roku historycznego klasztoru,
wic niech mu tam bdzie, niech mi powtarza, ebym go nigdy nie pro-
sia o przepis, bo nadwyry to nasz przyja, a skutku nie przyniesie.
Jaki honorowy ten Piotr, fiu, fiu. No ale wracajc do mnie i mojego cho-
rowania. Witaminy mam, ros z Monte Cassino mam, chusteczki i kro-
ple do nosa mam. Jestem przygotowana. Mamie na wszelki wypadek nie
wspomniaam o zwolnieniu, bo jest znana w miecie z nadwraliwoci na
punkcie chorb i z niekonwencjonalnych metod leczenia. Do dzi nosz na
plecach pitno jej troski o moje wte swego czasu zdrowie, czyli blizn
po oparzeniu bak. Mama draa przy kadym, choby najdrobniejszym
objawie niedyspozycji fizycznej, ale jednoczenie posiadaa godn podzi-
wu odwag eksperymentowania z nietypowymi rodkami leczniczymi.
Na pierwszy ogie szy baki, ktrych absolutnie nie potrafia stawia,
a robia to, gdy tylko pojawi si wysik z nosa mojego czy taty. Tata mia
dobrze, bo swj wysik mg zatai wsem, a ja biedna byam od razu
dekonspirowana. Gdy baki nie pomagay, mama biega na poblisk -
k, gdzie pod Kabaty, i wracaa z narczem dziwnie pachncych rolin,
z ktrych robia napar. Wydaje mi si, e taki napar pili Niemcy pod Monte
Cassino, dlatego polegli. Nie od skadu i dziaania, ale od zapachu i sma-
ku. To byo nie do opisania. Podczas jego gotowania cay dom wypenia
taki swd, e nawet nasz pies wchodzi pod st ze skulonym ogonem, a by
stary i zmysy mia nieco przytpione. Jeli i napar nie skutkowa, a cho-
rzy pozostali przy yciu po wypiciu zioa, w sukurs przychodziy pijawki
i akupunktura. Pozwol sobie zachowa wspomnienia z tym zwizane dla
siebie, to zbyt bolesne. No wic nie miaabym odwagi chwali si mamie,
e choruj na katar. Le zatem sobie i zmieniam kanay w telewizji. Na
ros jeszcze za wczenie, od czytania boli gowa. Co tu robi? Zatrzyma-
am si na chwil na kanale, gdzie mistrzowie kuchni dokonuj cudw przy
uyciu warzyw, misa i kaszy. O tempora, o mores! Wznisby Cyceron
wzrok ku niebiosom z tymi sowy, widzc program telewizyjny, gdzie z ka-
waka micha robi dzieo sztuki. Gubi si w tej rzeczywistoci, przysi-
gam. Pamitam, e jak byam maa i chorowaam, to z babci oglday-
my programy kulinarne. Rniy si one na wskro od tego, co widz dzi.
Wtedy gruby pan w biaym fartuchu, wzgldnie pani w rednim wieku
BLOG BASI POST DZIEWITY 237
z trwa ondulacj, krok po kroku, metodycznie, bez owijania w bawe-

n, owijali gobka kapust, tumaczc, jak to robi. Babcia zawsze ogl-
daa z kartk i dugopisem w rku i co ciekawszy przepis notowaa, by
nastpnego dnia wedug instrukcji kucharza z tv przygotowa pyszne
danie. Byo proste, logiczne i przede wszystkim smaczne. Przygldajc
si dzisiejszemu programowi, wyobraam sobie moj babci, ktra wi-
dzc, co oni tam wyprawiaj, nawet nie prosiaby o notatnik, bo po pro-
stu nie rozumiaaby przepisu. Podobnie zreszt jak i ja nie rozumiem.
Mimo mojego ogromnego skupienia nie jestem w stanie odnotowa mo-
mentu, w ktrym zaczynaj przygotowywa potraw. Obserwuj nato-
miast sceny ktni midzy szefami kuchni o rodzaj przyprawy, o czas
mroenia, o kolor sztuca uytego do krojenia pomidora. Bo n z tym
trzonkiem daje inny posmak. Widz, jak dekoruj talerze, niemal malu-
jc wzory czekolad czy sosem jak farbami. Zastanawiam si przez mo-
ment, czy ja przypadkiem nie ogldam jakiego programu autorskiego
studentw ASP. Ale nie, to jednak o jedzeniu. Widz, jak na rodek mi-
dzy te spoywcze malunki trafia sznycel indyczy uformowany na ksztat
ry. Wyglda licznie, jest ozdobiony dwoma listkami rukoli i pomidor-
kiem koktajlowym. Waciwie to zawsze chciaam mie tak broszk. Za-
dziwia mnie ilo tego urokliwego dania. Jest tak mikre, e znw mam
wtpliwoci, do czego to suy. Moe to jest jednak program o tym, jak
robi pikne ekspozycje martwej natury stanowice model dla pocztku-
jcych malarzy? Ale jednak nie, znw pudo. Jednak to si je. Widz, jak
pewien bardzo otyy pan podchodzi do tego dzieka i kroi to na kawaki,
po czym miniaturowym widelczykiem wkada sobie misny patek do
ust. Program osiga najwyraniej swj kulminacyjny punkt, gdy nagle
kamera lizga si po uczestnikach, uwidaczniajc stan przeraenia ma-
lujcy si na ich twarzach i podkrelony gestem rk zakrywajcych usta.
Muzyka cichnie, by za chwil kamera znw si zatrzymaa na grubasie
kiwajcym z aprobat gow. Sycha klaskanie, krzyki radoci. Nic nie
rozumiem, nagle z programu o sztuce przeniosam si na aren walk gla-
diatorw, gdzie cesarz kciukiem ogosi werdykt. Wyczam telewizor.
Zjem ros i zadzwoni do Piotra, moe on mi to wyjani.
EKSPERYMENTY 20
Jak zmniejszy apetyt

Kady, kto by na diecie, pewnie przeywa konflikt midzy chci signi-
cia po ulubiony smakoyk a koniecznoci przestrzegania wytycznych diety
ograniczajcych ilo i narzucajcych jako potraw. Ten, kto by na diecie,
wie, jak ciko jest odwrci uwag od jedzenia, gdy odek pusty. Oka-
zuje si, e wcale nie trzeba ucieka mylami od wymarzonej potrawy, by
zmniejszy na ni chtk.
Carney Morewedge wraz z zespoem z Carnegie Mellon University udo-
wodnili, e aby zmniejszy ochot na okrelony rodzaj jedzenia, naley po
prostu o nim myle.
Naukowcy przeprowadzili badanie, w ktrym poproszono uczestnikw
o mylenie okoo 30 razy o okrelonej czynnoci. Jedn z grup poproszono
o wyobraanie sobie wrzucania monet do pralki, a drug o wizualizacj je-
dzenia cukierkw M&Ms. Po kilku minutach wystawiono naczynie ze sod-
kimi orzeszkami i poproszono o czstowanie si pod pretekstem testu sma-
ku. Okazao si, e grupa, ktra wczeniej mylaa o tych cukierkach, zjada
ich faktycznie mniej ni grupa mylca o monetach.
Badanie dowodzi, e wielokrotne powtarzanie w umyle konsumpcji
okrelonego posiku prowadzi w efekcie do jego habituacji. Habituacja jest
procesem oswajania si i przyzwyczajania organizmu do okrelonego bod-
ca. Czsta ekspozycja na dany bodziec powoduje stopniowe ograniczanie
reakcji fizjologicznych i behawioralnych organizmu. Wyobraajc sobie je-
dzenie ulubionej potrawy, przyzwyczajamy si do tego obrazu i ju nie mamy
na ni takiej ochoty.
20 Badania i eksperymenty opisane na stronie http://badania.net.

Jedz wiadomie!
Znany badacz zachowa ywieniowych, psycholog Brian Wansink, dyrek-

tor laboratorium ywnoci w Cornell University dowodzi pewnych prawi-
dowoci rzdzcych naszym odkiem. Zaobserwowa on, e najchtniej
sigamy po produkty ustawione w najdogodniejszym miejscu w kuchni.
Odkry rwnie, e jedzc z wikszych talerzy czy pijc z szerszych kubkw,
spoywamy o 30 procent kalorii wicej w cigu caego ycia, co oczywicie
przekada si na niechciany tuszczyk.
Przeprowadzi take do ciekawy eksperyment. Mianowicie zaprosi
do restauracji grup ludzi, obiecujc pyszn zup. Badani faktycznie otrzy-
mali obiecane danie. Cz z nich jada z normalnej miski, a cz z miski
podczonej do ukrytej pod stoem rurki. Rurka co chwil dyskretnie do-
dawaa zupy do miski. Badacz pozwoli na delektowanie si posikiem przez
20 minut. Okazao si, e grupa, ktra jada z miski z ukryt rurk, spoya
o 73 procent wicej zupy ni grupa jedzca z normalnego naczynia. Przy
czym odczucie nasycenia nie rnio si w obu grupach. Badanie dowodzi,
e odek wcale nie jest informatorem o naszej sytoci.
Jak si te okazuje, nasza wiadomo determinuje gust i wpywa na ape-
tyt. Wystarczyo, e naukowiec dokona zmiany w nazewnictwie, by zmie-
nia si percepcja smaku potrawy. W karcie da jednej z restauracji zamie-
niono pozycj filet z dorsza na soczysty filet woski i okazao si, e to
samo danie, kryjce si pod now nazw, odbierane byo jako smaczniejsze.
Podobnie rzecz si miaa z winem. Do jednego z da serwowano wino ka-
lifornijskie, przy czym cz klientw poinformowano, e pij wyrafinowa-
ne wino kalifornijskie. Grupa pijca do kolacji drogie wino ocenia cae
danie jako smaczniejsze, a kucharza jako wysokiej klasy specjalist. Jak wi-
da zatem, bardziej polegamy na sowach ni na wasnym smaku.
Jedzenie automatyczne
Z czym kojarzy si kino? Z dobrym filmem, relaksem, rozrywk i popcor-

nem. Jedzenie tej przekski podczas seansu jest niezdrowym nawykiem y-
wieniowym, ktrym mao kto si przejmuje.
EKSPERYMENTY 241
Dawid Neal i jego wsppracownicy udowodnili, e niekontrolowany na-

wyk jedzenia mona powstrzyma na dwa sposoby: przez zmian otoczenia
i przez uywanie niedominujcej rki podczas posiku.
Podczas pierwszego eksperymentu zaprosili badanych na projekcj zwia-
stunw filmw w sali kinowej i ogldnie klipw muzycznych w sali spotka.
Obu grupom wrczono popcorn zarwno wiey, jak i z dnia poprzedniego.
Wrd badanych znaleli si naogowi okazjonalni zjadacze popcornu. Oka-
zao si, e naogowcy w kinie zjedli tak sam ilo wieego co niewiee-
go popcornu, a naogowcy w sali uzalenili ilo zjedzonego popcornu od
jego wieoci. Jest to potwierdzenie zaoenia, e o sile nawyku decyduje
kontekst w tym przypadku sala kinowa kojarzca si z popcornem.
W kolejnym dowiadczeniu przeprowadzonym w tych samych okoliczno-
ciach postanowiono sprawdzi, czy zmiana sposobu jedzenia moe wpyn
na zmian nawyku. Poproszono badanych, by jedzc popcorn, posugiwali
si rk niedominujc. Okazao si, e naogowi zjadacze mimo sprzyjaj-
cego kontekstu (kino), jedzc drug rk, zwracali wiksz uwag na wie-
o popcornu ni ci, ktrzy jedli rk dominujc.
Badania wykazuj, e nawyk jedzenia i jedzenie naogowe zale w gw-
nej mierze od kontekstu i od zautomatyzowania procesu jedzenia.
Godny sdzia, zy sdzia
Czy o wyroku sdu decyduj dowody potwierdzajce win lub niewinno

oskaronego? Jak dowodz badania izraelskich naukowcw, nie do koca.
Shai Danziger wraz z zespoem odkryli pewn prawidowo. Ot liczba
spraw sdowych zakoczonych uniewinnieniem drastycznie malaa tu
przed przerw obiadow, by po posiku znw wzrosn o okoo 65 procent.
Owa prawidowo zwizana jest z poziomem glukozy we krwi. Podej-
mowanie trudnych decyzji wie si ze sporym wydatkowaniem energe-
tycznym, a spadek glukozy prowadzi od osabienia zasobw poznawczych
i funkcji wykonawczych majcych bezporednie przeoenie na dokonywa-
nie wyborw. Innymi sowy: godni i zmczeni sdziowie stawali si mniej
uwani, mniej tolerancyjni i niezbyt przychylni oskaronym, gdy nie mieli
wystarczajco duo energii, by dokona waciwej analizy. Odczuwany gd
wprowadza w stan zniecierpliwienia i obnienia nastroju, co skutkuje bar-

dziej negatywnym osdem rzeczywistoci.
Chudzi jedz ustami, grubi oczami
Stanley Schachter z Columbia University dowid, e osoby szczupe regu-

luj ilo spoywanych posikw na podstawie bodcw pyncych gwnie
z wntrza ciaa, podczas gdy osoby majce nadwag z zewntrz. Ta dru-
ga grupa skupia si gwnie na jedzeniu, a nie na swoich odczuciach. Dla
chudych impulsem do jedzenia jest gd, dla grubych natomiast wielko
dania na talerzu, jego zapach, atrakcyjny wygld, kolor, nawet odpowiednie
podwietlenie. My jednak znamy wyjtki od tej reguy.
Z bada zespou doktora Todda Heathertona wynika, e szczupli w mia-
r jedzenia odbieraj posiek jako coraz mniej smaczny, natomiast dla oty-
ych posiek bez wzgldu na to, ile ju zdyli zje, jest tak samo dobry.
FIT TRAVEL,
CZYLI PODR
PRZEZ ODCHUDZANIE
Z ARCHETYPEM
BOHATERKI
Najwiksze zmiany w naszym yciu przychodz albo gdy los nas do nich
zmusza, albo gdy czujemy pasj, powoanie, pewn wewntrzn si, ktra
nas pcha do przodu.
Gdy pojawia si powoanie, dziki ktremu dostrzegamy swoj osobist
misj, zmienia si take automatycznie nasze ego, pojawia si nowa tosa-
mo. Nie potrzebujemy na si i sztucznie tworzy motywacji, by zmiany
dokona.
Jako podsumowanie wszystkich rozdziaw postanowiymy opracowa
pewne narzdzie coachingowe dla wiecznie odchudzajcych si, ktre na-
zwaymy Fit Travel. Jest ono kombinacj koncepcji bohatera o ty-
sicu twarzy Josepha Campbella oraz pracy na linii czasu i efek-
tywnych zmian. Narzdzie to, jeli podejdziesz do niego z pen powag
i uwanoci, pomoe Ci odkry Twoj misj, a zarazem tosamo, ktra
bdzie wspomaga Ci w pracy z ciaem, nawykami, odchudzaniem, wi-
czeniami etc.
Na pocztek naley Ci si wyjanienie, czym jest podr bohatera i jak
si to ma do Ciebie i Twojego ycia. Gdyby Twoje ycie byo ksik, jaki
miaoby tytu? Jaki przekaz? Jaki mora? Gdyby Ty bya bohaterk powie-
ci, jak rol by graa? Czy by siebie lubia? Jak by wygldaa? Czy Twoja
rola byaby pierwszoplanow?
Joseph Campbell, wybitny amerykaski pisarz, mitoznawca i religio-

znawca, ktry urodzi si na pocztku XX wieku, na zawsze zmieni postrze-
ganie mitw i legend, zwaszcza w kontekcie nauk spoecznych. Campbell
stworzy koncepcj monomitu personalnego mitu, ktry kady realizuje
we wasnym yciu z rnym skutkiem. Kady bowiem jest bohaterem swo-
jego ycia i ma pewne misje do wypenienia. Kada misja ma etapy, ktre
bohater musi przej. Podr bohatera jest wic ycie, na ktre mona
patrze jak na niezwyk, oryginaln histori, realizujc si poprzez nasze
istnienie, dokonane wybory, podjte wyzwania, przezwycione trudnoci.
Fit Travel wprowadzi Ci w wiat Twojego personalnego mitu, w wiat
Twojej wasnej opowieci, ktr zapisujesz codziennymi wyborami i zma-
ganiami. Gdyby patrzya na swoje ycie jak na podr i pewn drog do
pokonania, byaby ona pena puapek, problemw, wyzwa, wtpliwoci,
dobrych i zych si. Kada droga dokd prowadzi. Gdy podrnik wyrusza
w drog, zawsze ma jaki cel. Jeli nie okreli tego celu, bdzie bdzi po
przypadkowych trasach, nigdzie nigdy nie dochodzc.
Metaforyczn podr bohatera mona odnie do procesw
i etapw, ktre spotykaj Ci w yciu prywatnym, biznesie, spo-
rcie, zwizkach etc. Campbell, tworzc koncepcj podry bohatera, in-
spirowa si licznymi historiami i legendami o prawdziwych i fikcyjnych
bohaterach, a take yciem przywdcw religijnych i politycznych. Kady
z nich, zanim sta si wielki, mia za sob konkretne przeycia i zmierzy
si ze specyficznymi problemami. Kady mia te sprzyjajce okolicznoci,
wspierajcych mentorw, oddan mio i budzcy si coraz bardziej po-
tencja a wic nieprzecitne moce, ktre odkrywa w kolejnych etapach
swojej podry.
Poniej znajdziesz pytania pomocne w uwiadomieniu sobie,
ktre elementy Twojego ycia s etapami podry, oraz zadania,
ktre sprawi, e zaczniesz wchodzi w rol bohaterki swojej
wasnej opowieci zwanej yciem.
UWAGA: Jestem absolutnie pewna, e niewiele Czytelniczek ma moty-
wacj do tego, by wykonywa wiczenia podawane w poradnikach. Prawda
jest jednak taka, e jeli jaka ksika zmienia czyje ycie, to tylko wtedy,
gdy czytelnik na jej podstawie zaczyna widzie pewne rzeczy inaczej. Wy-
konujc wiczenia, najszybciej spostrzeesz, jak wiele jest w Tobie poten-
FIT TRAVEL, CZYLI PODR PRZEZ ODCHUDZANIE Z ARCHETYPEM BOHATERKI 245
cjau. Daj Ci gwarancj, e jeli wykonasz 12 kolejnych krokw, zmieni si

Twoje widzenie siebie i swoich moliwoci. Co wicej, automatycznie zmie-
ni si niektre z Twoich zachowa.
Etap nr 1: List podrniczki z przyszoci

Zanim zaczniesz swoj podr, zainicjowan kolejnymi stronami tej ksiki,
napisz do siebie krtki list z przyszoci, opowiadajcy o tym, kim jeste,
co masz, czym si zajmujesz. Pamitasz, e wszystko dzieje si w yciu dwa
razy? Raz w Twojej gowie, drugi raz w wiecie rzeczywistym. Ludzie sukcesu
realizuj swoje marzenia przez szczegowe opisywanie celu w taki sposb,
jakby go ju osignli.
Niech w tej opowieci utrata kilogramw czy pikniejsza figura bd tylko
dodatkowym elementem caej historii. Opisz swoj upragnion przyszo,
dajc sobie jednoczenie lekcj przeznaczenia.
Piszc list od siebie z przyszoci do siebie w teraniejszoci, nie za-
pomnij o kilku wanych elementach: towarzyszcych emocjach, wizji, no-
wej tosamoci, zmianie otoczenia. Wykorzystaj ponisze podpowiedzi:
Droga . ....................... (Twoje imi)!

Mamy dzi dzie . ........................ roku ............ Przez ten czas zmienio si
wiele rzeczy.
Pisz do Ciebie z . ...................................... Pogoda jest .................................
Czuj si ........................................ Wiem, e . ...............................................
Jestem ubrana w . ..........................................................................................
Dzi czuj si spokojniejsza i mam wicej wewntrznej harmonii, a to dzi
ki temu, e .......................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
Te trzy najwiksze moje problemy, a wic: A) . ...........................................
B) ............................. C) . ............................., rozwizaam w ten sposb, e
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
Dzi czuj si zupenie innym czowiekiem, a to dziki temu, e . ................
.........................................................................................................................
Tym, z czego najbardziej jestem dumna, jest fakt, e . .................................
.........................................................................................................................
Zmieniam te kilka swoich nawykw, zwaszcza ten, ktry by najmniej
dla mnie korzystny, a wic . ..........................................................................
.........................................................................................................................
Zamiast tego . .................................................................................................
Okazao si take, e to, czego baam si najbardziej, czyli . .......................,
nie byo takie . ....................................., a wrcz pomogo mi zrozumie, e
.........................................................................................................................
Bardzo si ciesz, e jestem tu, gdzie jestem, bo wierz, e teraz mog jesz
cze wicej, na przykad: . ...............................................................................
Zatem odwagi, moja droga, wszystko przed Tob, ycie jest pikne!
Hurrraaa! ;-)
Twoja . ...........................
Etap nr 2: Uwiadomienie sobie,

w jakim wiecie yjesz
Bohaterka yje w przecitnym, zwykym wiecie. I zanim nie pojawi si po-

woanie, nie zdaje sobie w ogle sprawy w tego, e jest wyjtkowa. Alicja
z Krainy Czarw nie wiedziaa, e istnieje Kraina Czarw, zanim nie wsko-
czya za krlikiem do jego nory. Beata Pawlikowska nie wiedziaa, e zo-
stanie podrniczk, zanim nie wyruszya w pierwsz wypraw. Krzysztof
Kolumb nie odkryby Ameryki, gdyby nie chcia dopyn do Indii.
Zastanw si i odpowiedz sobie na pytania: Co jest Twoim zwykym wi-

atem? Jaka jest Twoja strefa komfortu? Jacy ludzie tam s? Jakie zachow-
ania? Co jest codziennoci, ktra jest bezpieczna, a jednak Ci ogranicza,
spowalnia, podcina Ci skrzyda?
Zapisz
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
Etap nr 3: Usysz, zobacz, poczuj, co Ci wzywa
Wezwanie mona przyj bd zignorowa. Co jaki czas w naszym yciu

pojawia si jakie konkretne wyzwanie, ale nie zawsze jestemy gotowe je
podj. Dzi bd gotowa. Dostrze, co jest Twoim yciowym celem, zobacz
okazj, tak jak Alicja, ktra podya za biaym krlikiem, wyrwana z
lektury ksiki. Gdzie tam jest bardziej atrakcyjna wersja Twojego wiata.
Podr wymaga postawienia pierwszego kroku na ciece zmian.
Co Ci wzywa? Co jest celem, misj, wyzwaniem? Co jest Twoj
niezaspokojon ambicj, niezrealizowanym marzeniem?
Zapisz
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
Etap nr 4: Co Ci powstrzymuje przed podr?
Twj obecny wiat stawia Ci pewne ograniczenia, bariery powstrzymujce

Ci przed opuszczeniem go. Moe to by brak wiary, brak odpowiednich
umiejtnoci, ograniczajce przekonanie, strach, wstyd. Musisz pamita,
e gdy ju usyszysz wezwanie i je zignorujesz, wszelkie problemy i frustracje
w Twoim yciu mog zacz si nasila. Moesz zacz tskni zbyt mocno
za czym, co Ci wzywa, a Ty nie masz odwagi za tym pody.
Co Ci powstrzymuje przed podjciem wyzwania? Lk, poczucie niszo-
ci, obowizki, zasady, brak wiary, brak pienidzy, strach przed porak,
przed kompromitacj, przed nieznanym, porzucenie przewidywalnoci i co-

dziennej rutyny?
Zapisz
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
Etap nr 5: Kto jest Twoim mentorem, przewodnikiem,

wsparciem, trenerem?
Usyszenie i akceptacja wezwania prowadzi do granic obecnych moliwoci

lub mapy wasnego wiata. W tym momencie potrzebujesz nowej wiedzy,
procedur dziaania. Aby zdoby t wiedz, bohaterka potrzebuje nauczyciela.
Alicja w podry przez Krain Czarw spotkaa Kota przewodnika. Kady
sportowiec ma swojego trenera, kady czowiek sukcesu swojego mentora,
kada wiara swego boga, kada filozofia swego guru.
Kto Ci pomaga przej na kolejny etap? Kto wspomaga, motywuje, in-
spiruje, doradza? Kto jest mentorem, trenerem, coachem?
Zapisz
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
Etap nr 6: Co jest Twoim progiem, barier,

cieniem, saboci?
Trzeba liczy si z tym, e gdy wyrusza si w jakkolwiek podr, pojawiaj

si problemy. To element kadej wyprawy, z ktrym naley si pogodzi i na
ktry trzeba si po prostu przygotowa.
Bohaterka, ktra przekracza prg, musi zmierzy si z wasnym cieniem
swoimi sabociami. Wejcie w nieznany, niebezpieczny wiat wywouje
u nas wtpliwoci, czy nie zawrci do bezpiecznej strefy komfortu. Jed-
nak bohaterowie nie zawracaj. Pojawia si teren, ktry mobilizuje nas do
rozwoju i wzrostu, a take wymaga znalezienia wsparcia.
Co jest twoim progiem cieniem, trudnoci w nowym wiecie z dala

od Twojego azylu bezpieczestwa? Co jest przeszkadzajc emocj, ogran-
iczajcym przekonaniem, blokujc barier? Jakie s Twoje sabe strony?
Zapisz
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
Etap nr 7: Kim si stajesz w nowym wiecie?
Wejcie w nowy, atrakcyjniejszy wiat powoduje, e nie ma odwrotu.

Nastpuje tak zwane odppowienie. Rezygnacja ze starego wiata i starej
tosamoci powoduje, e tworzymy miejsce na co nowego. Aby to przyj,
trzeba zbudowa now przestrze, pozbywajc si zbdnych elementw.
Otwarto na metamorfoz jest niezbdnym katalizatorem zmiany.
Kim si staa? W jakie nowe cechy wyposayo Ci dotychczasowe do-
wiadczenie?
Zapisz
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
Etap nr 8: Zdanie testw, nowe nawyki
W zwizku z now funkcj i transformacj pojawiaj si nowe zadania.

Bohaterka odkrywa, e potrafi robi nowe rzeczy.
Wobec jakich nowych wyzwa zostajesz postawiona? Jak si w zwizku
z tym zachowasz? Jakie nawyki wyksztacisz? Jakiej wiedzy i jakich
umiejtnoci nabdziesz, by mc sprosta tym wyzwaniom?
Zapisz
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
Etap nr 9: Odnalezienie peni
Na tym etapie bohaterka odnajduje sens swojego istnienia oraz nabiera

przekonania o celowoci swojego ycia i konkretnej, wartociowej w nim
roli. Skuteczno w dziaaniu warunkuje odnalezienie peni w sobie, integ-
racj wszystkich elementw zarwno osobowoci, jak i wygldu i pen ich
akceptacj wytworzenie poczucia komplementarnoci psychofizycznej.
Jak mylisz: Co przyczynioby si do osignicia przez Ciebie harmonii
i peni? Jakie mog by skadowe Twojego celu i sensu ycia? Dziki czemu
przybliysz si do osignicia celu?
Zapisz
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
Etap nr 10: Symbol poegnania z dotychczasow

tosamoci, wejcie w dojrzao, moliwo
decydowania o sobie
Na tym etapie chopak przestaje by synem, dziewczyna crk. Bohaterka

staje si dojrzaa, silna, zaradna, proaktywna. Staje si autorytetem, ale nie
boi si te popeniania bdw. Oceny i krytyka ze strony innych przestaj
mie znaczenie. Uwalnia si od swoich negatywnych cech poprzez ich ak-
ceptacj. Jednoczenie kto bdzie prbowa bohaterk ciga w d, kto
bdzie namawia j do powrotu. Musi by na to gotowa.
Jak moesz zaakceptowa t cz siebie, ktrej dotychczas nie lubia?
Jak now tosamo wybierasz? Jak moesz sobie uwiadomi, e jeste
sterem, eglarzem, okrtem? Jak odzyskujesz wadz nad sob? Kto
prbuje ciga Ci w d, odebra Ci to, co przynalene bohaterom?
Zapisz
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
Etap nr 11: Apoteoza i otrzymanie nagrody
Spinoza twierdzi, e Bg i natura to jedno. Na tym etapie uwiadamiasz

sobie, e jako element natury masz w sobie pierwiastek boskoci. Bohater-
ka akceptuje swoj wyjtkowo. Wygasza lk, majc wiadomo swojej
siy i sprawczoci. Uwiadamia sobie, e liczy si misja i dalekosiny cel.
Kada decyzja jest dobra, jeli jest podejmowana z myl o misji. Bohater-
ka tworzy now map swego wiata. W zamian otrzymuje nagrod i przy-
wileje przynalene zwycizcom.
Kiedy zdaa sobie spraw, e moesz zrobi wicej, ni Ci si wczeniej
wydawao? Co dao Ci wiadomo siy? Jak zwyciya? Co jest nagrod?
Jakie nowe przywileje uzyskujesz jako bohaterka? Od kogo dostajesz uzn-
anie? Jak moesz poczu si wolna?
Zapisz
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
Etap nr 12: Strumie wiadomoci podr ju trwa!
Cay czas, od momentu narodzin, jestemy w nieustannie trwajcej podr-

y. Dziki strumieniowi wiadomoci moemy zda sobie spraw, na jakim
etapie znajdujemy si dzi. Czy Twoja wewntrzna bohaterka usyszaa ju
wezwanie i je zaakceptowaa? A moe porzucia swoj misj z uwagi na to,
e cie okaza si zbyt duy? A moe znalaza si na rozdrou albo straci-
a z oczu cel, bo rozproszy Ci wszechobecny, nic nie znaczcy szum in-
formacyjny? Aby doj do celu, jeszcze dzi trzeba podj pewne, choby
i mae kroki, co zaplanowa, co realnie wykona.
Co zrobisz jeszcze dzi, aby wyruszy lub kontynuowa podr? Jakie
zadanie wykonasz w cigu najbliszej godziny?
Tym razem nic nie zapisuj, po prostu to zrb!
Na sam koniec mam dla Ciebie dodatkowe dwa mae zadania, ktre zmie-
niaj nieco postrzeganie wasnego ycia.
Gdyby Twoje ycie byo ksik, to:

O czym byaby ta ksika?
Zapisz
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
Jaki tytu by jej nadaa?

Zapisz
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
Jak wygldaaby jej okadka?
Zapisz
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
Czym inspirowaaby innych?
Zapisz
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
Gdyby istnienie ludzkie byo wieczn reinkarnacj, gdyby kady

dzie nis karm z dnia poprzedniego i gdyby okazao si, e
Twoje ycie obecne poprzedzaj dziesitki innych wciele, to:
Co by zmienia w sobie ju dzi, aby zadba o dobr karm na przyszo?
Zapisz
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
Jak zaczaby patrze na obecne problemy?

Zapisz
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
Jak zaczaby traktowa wszystkie wyzwania?

Zapisz
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
Czy pojawiyby si nowe wartoci?
Zapisz
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
Jakim rzeczom powicaaby wicej czasu?
Zapisz
.........................................................................................................................
.........................................................................................................................
BLOG BASI
POST DZIESITY
Budzik A wic znowu ranek, znowu staj przed kluczow dla reszty dnia
decyzj, czy otworzy oczy Tym razem bez zastanowienia wpuszczam
wiato dnia do swoich renic. Dlaczego nie? W kocu ciemno bd mia-
a, jak ju przestan gra walca, a pki co niech yje bal. Czas, jaki mia-
am dla siebie podczas ostatniej choroby, powiciam na ogldanie te-
lewizji, jedzenie i rozmylania nad moj egzystencj. Katar wprowadzi
mnie w stan melancholii i nastroi refleksyjnie to pewnie przez pseu-
doefedryn zawart w kropelkach do nosa. Faktem jest, e dokonaam
podsumowania swojego dotychczasowego ycia i odkryam, e tak na-
prawd to jest mi dobrze. Jestem singielk, wynajmuj mieszkanie na
Ochocie, mam rednio atrakcyjn prac, guchego na jedno ucho kota,
lekk nadwag, mae grono przyjaci, apodyktyczn matk i jestem
szczliwa. W tym momencie ycia, w ktrym si znalazam, wiem, e
bycie samotn sprzyja mi, nie mam poczucia pustki, smutku, niespenie-
nia. W peni czuj swoj warto, a mczyzna nie jest mi potrzebny, by
co dzie j potwierdza czy dopenia jej caoci. By moe za jaki czas
spotkam kogo, kto stanie si moim partnerem yciowym, przyjacielem,
wsplnikiem. Kim zupenie innym ode mnie, nie jak tam moj drug
powk, bo ja si czuj pena i komplementarna ju w tej chwili, wic nie
oczekuj uzupenienia w adnej sferze. Oczekuj nowoci, ciekawoci, in-
nej pasji, czasem wsparcia, czasem krytyki. Nowej wartoci i jakoci y-
cia. Mio? Pikne uczucie, oczywicie zakadam i to, ale gdy si nie po-
jawi, nie bd roni ez i nie przesypia nocy, bkajc si po internecie,
by rozpaczliwie ledzi ogoszenia matrymonialne. Nie. Mnie ju dzi ota-
cza mio. Piotrek, mama, znajomi, no i, co najwaniejsze, ja sama. Tak,
nie wstydz si przyzna do tego, e si kocham. Kocham swoje dugie

wosy, swoj okrg twarz, kocham swj zniewalajcy umiech i dow-
cip, ktry obezwadnia najwiksze smutasy. I wiecie co? A niech tam, ko-
cham nawet te swoje par kilo za duo. Co wicej, postanawiam przesta
z nimi walczy, bo walczy z nimi to jak walczy z sam sob, a zacho-
wa autodestrukcyjnych nie pochwalam. Kocham swoj nudn prac, bo
jestem w niej dobra, lubi uporzdkowany wiat cyferek i daje mi ona
poczucie przynalenoci do pewnej wsplnoty speniajcej jak misj
wobec spoeczestwa. Czuj, e wstukiwanie tych cyferek ma wikszy sens.
Jest mi z tym dobrze. Dobrze mi rwnie z Piotrem i jego cudami na ta-
lerzu, ktrych za skarby wiata nie zamieniabym na jak dietetyczn
zielon papk. Dobrze mi z moim kotem gramolcym si co wieczr na
kolana po swoj porcj pieszczot. Dobrze mi te z moim osobistym o-
nierzem matk dyscyplinujc mnie do podejmowania prb dopaso-
wania si do jej wzorca. Jutro jej powiem, e teraz ja wyznaczam trend,
za ktrym pody caa Polska: trend multiwymiarowoci. Kady rozmiar
w kadym wymiarze jest ideaem. Kocham swoj matk, bo wiem, e co-
kolwiek i jakkolwiek robi, robi to z troski i mioci, i serdecznie jej za to
dzikuj. Dobrze mi z moim yciem. Jest OK!
Dobrze, a teraz pjd przeczyta ulotk od tych kropel, bo wydaje mi
si, e mam silne objawy przedawkowania, cho z drugiej strony skoro
mi tak dobrze
Notatki

FitMind. Schudnij Bez Diet (Klaudia Pingot, Aleksandra Buchholz) PDF

Uploaded by

Document Information

Original Title

Copyright

Available Formats

Share this document

Share or Embed Document

Sharing Options

Did you find this document useful?

Is this content inappropriate?

Copyright:

Available Formats

FitMind. Schudnij Bez Diet (Klaudia Pingot, Aleksandra Buchholz) PDF

Uploaded by

Copyright:

Available Formats

Wszelkie prawa zastrzeone.

Nieautoryzowane rozpowszechnianie caoci

Wszystkie znaki wystpujce w tekcie s zastrzeonymi znakami firmowymi

Autor oraz Wydawnictwo HELION dooyli wszelkich stara, by zawarte

Redaktor prowadzcy: Ewelina Burska

Pole ksik na Facebook.com Ksigarnia internetowa

Kup w wersji papierowej Lubi to! Nasza spoeczno

OWIECENIE: TYJ, BO SI ODCHUDZAM 5

BLOG BASI POST PIERWSZY 15

DIETA SZANSA NA SZCZCIE CZY NIEWIADOMA UCIECZKA

DIETOMANIA, CZYLI KTO I DLACZEGO ROBI NAS W KONIA? 23

CHUDZI S Z JOWISZA, GRUBI Z PLUTONA 29

BLOG BASI POST DRUGI 35

PIERWSZY KROK SKUTECZNEGO ODCHUDZANIA:

NAWYKI, KTRE DECYDUJ O TWOJEJ WADZE 47

BLOG BASI POST TRZECI 75

MZGOWA ROZKOSZ PODNIEBIENIA, CZYLI O TYM,

PRZEKONANIA I PYTANIA, KTRE ODCHUDZAJ 89

BLOG BASI POST CZWARTY 105

WIADOMO CIAA 107

EMOCJE, KTRE TUCZ 117

EMOCJE, KTRE ODCHUDZAJ 129

BLOG BASI POST PITY 135

SPRYSTO EMOCJONALNA 137

(TY)JESZ, GDY MASZ PROBLEM STRATEGIE RADZENIA SOBIE

BLOG BASI POST SZSTY 147

HARMONIA A CIAO 151

NASY SI HARMONI 157

BLOG BASI POST SIDMY 181

ZMIANA HISTORII OSOBISTEJ W ODCHUDZANIU 185

JAK ZBUDOWA MOTYWACJ DO ODCHUDZANIA? 195

ANOREKSJA I BULIMIA 205

BLOG BASI POST SMY 221

CUDA NA TALERZU, CZYLI O NAJDZIWNIEJSZYCH DIETACH WIATA 225

MITY NA TEMAT DIET 231

BLOG BASI POST DZIEWITY 235

FIT TRAVEL, CZYLI PODR PRZEZ ODCHUDZANIE

BLOG BASI POST DZIESITY 255

Mam na imi Klaudia. Opowiem pokrtce swoj zadziwiajc przygod

zabieraj gazety i czytaj je podczas jazdy na rowerku stacjonarnym. To

baz naszej egzystencji psychofizycznej. Stan umysu i biegun emocji wa-

Postanowiam napisa t ksik, bo myl, e moe ona pomc wielu

take najbardziej absurdalne diety i pomysy na odchudzanie z naszymi

Czy mylaa o sobie kiedykolwiek jak o chomiku w koowrotku cigle

wodzy, by sprawnie i bezpiecznie porusza si po polskich drogach. Bywa

Co jest tak wane? Za nasz wygld, gubienie wagi i motywacj do wi-

lub jakich jego skadnikw, manipulowanie aknieniem i oszukiwanie o-

pomruk rozkoszy, to, co jest nagrod, prezentem, kulminacj, apogeum

Mona by si pokusi o stwierdzenie, e od zarania ludzkoci kobieta i jej

ktrych stpay. Istot tych barbarzyskich zabiegw byo uformowanie

przesunicie na margines ycia spoecznego. W jaki sposb wspczesna

rwnowagi i potrzeb nagromadzenia zapasw na wypadek kolejnego sta-

Abraham Maslow powiedzia niegdy: Dla czowieka, ktry dysponuje tylko

przyszo do gowy, by zarabia na manipulacji ludzk wiadomoci i obiet-

Umys osoby wiecznie odchudzajcej si jest troch jak umys hazardzisty,

Psycholodzy i badacze wykorzystali nazwisko bohatera powieci Dosto-

1 Jane Ogden, Psychologia odywiania, Wydawnictwo Uniwersytetu Jagiello-

Nie moemy oczekiwa, e gdy bdziemy robi wci to samo,

a take choruje, stresuje i zoci, a ostatecznie take traci sa-

2 Tame. W rozdziale 7. opisano badania dotyczce absorbowania poywienia po

monu stresu, kortyzol, a wwczas dostarczane kalorie s przeksztacane

Fakty i mity dotyczce grubych i chudych

Charakterystyczny tytu tego rozdziau jest nieco prowokujcy. Takie stwier-