You are on page 1of 4

BIULETYN INSTYTUTU ZACHODNIEGO

Rozmowy Merkel-Putin w Soczi


Stanisaw erko

Kanclerz Angela Merkel zoya 2 maja 2017 r. krtk, zaledwie


trzygodzinn robocz wizyt w Rosji, gdzie przeprowadzia roz-
mowy z prezydentem Wadimirem Putinem. Spotkanie w Soczi
przeomu nie przynioso, trudno byo zreszt tego oczekiwa.
Obie strony deklaroway wol dalszego dialogu i wsppracy, lecz
pozostaway na swych dotychczasowych pozycjach. Jeli kto
ywi iluzje co do ewentualnego zblienia stanowisk w spornych
kwestiach, to zostay one rozwiane.

Redakcja:
Radosaw Grodzki Na yczenie gospodarza rozmowy tym razem odbyy si nie
Jacek Kubera w Moskwie, jak pocztkowo planowano, lecz w letniej rezydencji
(redaktor naczelny) rosyjskiego prezydenta w Soczi (nastpnego dnia przyby tam
Piotr Kubiak prezydent Turcji Recep Tayyip Erdoan). Poprzednia wizyta
Krzysztof Malinowski
niemieckiej kanclerz w Rosji miaa miejsce przed dwoma laty,
Korekta: 10 maja 2015 r., lecz pniej oboje przywdcy spotkali si kil-
Hanna Ranek kakrotnie przy rnych okazjach. W Berlinie Putin przebywa
19 padziernika ubiegego roku, na szczycie przywdcw for-
matu normandzkiego oprcz kanclerz i rosyjskiego prezydenta
Nr 305/2017 wzili w nim udzia take prezydenci Francji i Ukrainy. Ostatnio
04.05.17 stolic Rosji odwiedzali przewodniczcy CSU i premier Bawarii
Horst Seehofer oraz minister spraw zagranicznych i wicekanclerz
ISSN 2450-5080
Sigmar Gabriel (do niedawna take przewodniczcy SPD oraz
minister gospodarki i energii). Co jaki czas przeprowadzano
te rozmowy telefoniczne, ostatni raz 17 kwietnia, w sprawie
Donbasu, z udziaem take prezydenta Francji. cznie od chwili
wybuchu konfliktu ukraiskiego Merkel i Putin rozmawiali telefo-
Biuletyny dostpne nicznie ponad 50 razy. Rosyjska agencja TASS obliczya rwnie,
take dziki:
NEWSLETTER IZ e nie liczc wielostronnych szczytw byo to 25. oficjalne spo-
FACEBOOK
SCRIBD
tkanie Merkel z Putinem w okresie prezydentury tego ostatniego.
LINKEDIN
TWITTER Mimo podtrzymywania kontaktu bardzo daleko jest do
poprawy wzajemnych stosunkw. Relacje na linii Berlin-Moskwa
s nadal ze, co jest gwnie konsekwencj agresywnej polityki
Rosji wobec Ukrainy. Niemcy, ktre nie byy w stanie zaak-
ceptowa rosyjskiej polityki aneksji i jawnego amania prawa

1z4
midzynarodowego, odegray w 2014 r. kluczow rol w naoeniu przez Uni Euro-
pejsk sankcji na Rosj. Zdaniem kanclerz Merkel sankcje nie mog zosta zniesione
lub nawet zagodzone, dopki nie nastpi normalizacja w rejonie Donbasu, a zwasz-
cza dopki nie bdzie przestrzegane zawieszenie broni. Z drugiej strony to wanie
niemiecka kanclerz jest gwnym architektem tzw. procesu miskiego, ktry mia
przynie rozwizanie kryzysu we wschodniej czci Ukrainy. Najgbszy w stosun-
kach niemiecko-rosyjskich kryzys od czasu zimnej wojny nie zosta przezwyciony.
Przeciwnie, pojawiy si dodatkowe obcienia, przede wszystkim udzia Rosji
w wojnie domowej w Syrii po stronie reimu prezydenta Baszara al-Asada i wspod-
powiedzialno za popeniane tam zbrodnie wojenne. Nie ulega wtpliwoci, e Moskwa
wzmacnia sw rol midzynarodow, wykorzystujc istniejce konflikty lub wrcz
tworzc nowe, a take dc do osabienia samej Unii Europejskiej.
Pocztkowo Merkel zamierzaa pojecha do Rosji dopiero, gdy stanie si jasne,
e strona rosyjska dokada wszelkich stara, by realizowa postanowienia porozu-
mie miskich. Kanclerz jednak zmienia decyzj. O podry Merkel poinformowano
w pocztkach marca podczas pobytu w Moskwie ministra Gabriela, a w trakcie wizyty
Seehofera w poowie marca podano ju konkretny termin. Zdaniem autorw Der
Spiegel mogo si do tego przyczyni bierne i niezdecydowane stanowisko nowej
administracji amerykaskiej. W pocztkach kwietnia tygodnik ten (nr 15/2017) przy-
tacza fragmenty poufnego raportu ambasady niemieckiej w Moskwie, w ktrym dano
wyraz obawom, i postawa Waszyngtonu mogaby zachci Putina do tworzenia
we wschodniej Ukrainie faktw dokonanych. Jednym z celw Merkel byo zdaniem
tygodnika przyczynienie si do oywienia stosunkw amerykasko-rosyjskich, gdy
dystans okazywany przez Biay Dom jedynie utwardza stanowisko Kremla. Brak naci-
sku USA nie skania te w tym ujciu do okazywania woli kompromisu przez stron
ukraisk.
Rozmowy w Soczi odbyy si w ramach prowadzonej przez niemieck kanclerz
serii podry przygotowujcych zaplanowany na 7-8 lipca w Hamburgu szczyt przywd-
cw pastw nalecych do grupy G20 (dopiero tam dojdzie do pierwszego spotkania
prezydentw Stanw Zjednoczonych i Rosji). Rozmowy powicone byy jednak
przede wszystkim sytuacji na Ukrainie oraz wojnie domowej w Syrii. Omwiono te
inne zapalne problemy midzynarodowe, w tym sytuacj w Libii oraz kryzys wok
Korei Pnocnej. Poruszono rwnie drobniejsze kwestie z zakresu stosunkw wza-
jemnych.
Przeprowadzono dwie rundy rozmw, pomidzy ktrymi odbya si pgodzinna
konferencja prasowa Merkel i Putina. Wykazaa ona, e rnicy stanowisk zwaszcza
w sprawie Ukrainy nie przezwyciono, a spotkanie byo chodne. Putin oceni rozmowy
jako interesujce i rzeczowe, ale wyczuwao si napicie midzy kanclerz a prezy-
dentem. Niektre pytania dziennikarzy wyranie irytoway Putina. Stara si on pod-
krela znaczenie stosunkw gospodarczych (w tym dostaw rosyjskiego gazu ziemnego
do Niemiec) i pomniejsza rol rozbienoci politycznych. Powtarza, e praprzyczyn
konfliktu z Ukrain by zamach stanu w Kijowie i antykonstytucyjna zmiana wadzy.
Wskazywa na brak dialogu midzy Kijowem a separatystycznymi republikami w Don-
basie, domaga si te prawnego potwierdzenia specjalnego statusu tego regionu
i przeprowadzenia tam wyborw komunalnych. Twierdzi rwnie, i ocena najnow-

2z4
szych wydarze w Syrii musi by bezstronna, a wywoujcy powszechne oburzenie
midzynarodowej opinii publicznej przypadek zastosowania broni chemicznej przeciw
ludnoci cywilnej (4 kwietnia br.) powinien zosta dokadnie zbadany w celu zidentyfi-
kowania i pocignicia do odpowiedzialnoci sprawcw (Rosja nie podziela powszech-
nej opinii, i ta zbrodnia wojenna bya dzieem reimu al-Asada).
Kanclerz Merkel zaznaczya, e zniesienie sankcji musi si czy z wypenie-
niem przez Rosj porozumie miskich. Nie zgodzia si z ocen Putina stwierdzajc,
i Niemcy i Rosja mocno si rni w sprawie przyczyn konfliktu wok Ukrainy. Dy
do wsppracy z Rosj w tej sprawie, gdy chce zapobiec eskalacji kryzysu. Jej zda-
niem w zwizku z tym nie ma alternatywy dla dialogu, a kada rozmowa stanowi jaki
krok do przodu. Oboje przywdcy byli natomiast zgodni, e negocjacje w formacie
normandzkim nie powinny by zastpowane innymi inicjatywami.
Kanclerz poruszya te spraw kolejnych ogranicze praw obywatelskich w Rosji,
m.in. prawa do demonstracji, represji wobec homoseksualistw w Czeczenii, restrykcji
wobec wiadkw Jehowy czy sytuacji organizacji pozarzdowych. Z kolei Putin kate-
gorycznie odrzuci zarzut, jakoby Rosja mieszaa si w kampanie wyborcze za grani-
c, w tym w Stanach Zjednoczonych i w Niemczech. Przeciwnie, zdaniem prezydenta
to Zachd stale ingeruje w wewntrzne sprawy Rosji. Merkel ze swej strony zapowie-
dziaa zdecydowane zwalczanie dezinformacji oraz przeciwdziaanie cyberatakom.
Wspomniaa o znanej sprawie Lizy (nieprawdziwa wiadomo o zgwaceniu nieletniej
Rosjanki przez muzumaskich imigrantw) oraz faszywych informacjach rozpuszcza-
nych na Litwie (kolportowane przez rda rosyjskie oskarenia o gwaty, dokonywane
tam rzekomo przez onierzy Bundeswehry). Trzewo zauwaya przy tym, e w rosyj-
skiej doktrynie militarnej niemae znaczenie odgrywa wojna hybrydowa.
Rozmowy w Soczi miay miejsce w okresie, gdy w Niemczech nabiera tempa
kampania wyborcza, a Merkel zamierza wykorzysta sprawowany urzd, by zaprezen-
towa si opinii publicznej w kraju jako lider niezwykle aktywny na arenie midzyna-
rodowej. Do Soczi niemiecka kanclerz przybya bezporednio z Bliskiego Wschodu
(wizyta w Arabii Saudyjskiej i Zjednoczonych Emiratach Arabskich), a wczeniej wzi-
a udzia w brukselskim szczycie przywdcw Unii Europejskiej. Spotkanie z Putinem
miao pokaza, e nie tylko socjaldemokraci s przekonani o potrzebie szukania dia-
logu z Rosj, lecz rwnie chadecka kanclerz podejmuje prby w tym kierunku. Byo
to wane w wietle spekulacji medialnych, jakoby w kierownictwie SPD rozwaane
byo postawienie Merkel zarzutu, i ponosi ona cz odpowiedzialnoci za zy stan
stosunkw niemiecko-rosyjskich. Tymczasem penomocnik rzdu ds. kontaktw w Rosj
Gernot Erler (SPD) w wywiadzie dla Stuttgarter Nachrichten (2.05.2017) podkreli,
e socjaldemokraci nie zamierzaj podwaa polityki kanclerz wobec Rosji: Szukamy
wsplnych europejskich rozwiza. Dlatego nie moemy sobie na to pozwoli, aby pod-
waa t polityk w kampanii wyborczej czy te szuka wyjtkowych drg. Sowa
te wypowiedzia polityk, znany wczeniej z daleko idcej gotowoci szukania dialogu
z Rosj. Wydaje si, e do korekty w stanowisku SPD wobec Rosji przyczynia si
nominacja Martina Schulza, znanego z krytycznej postawy wobec polityki Putina
i zwolennika stosowania sankcji, na kandydata socjaldemokratw na kanclerza.
Przed przybyciem kanclerz do Soczi rzecznik rzdu Steffen Seibert mwi
o prbie wczenia Rosji w konstruktywne rozwizania. Nie ulega wtpliwoci, e

3z4
droga do tego jest wci daleka, podobnie jak do poprawy w stosunkach niemiecko-
-rosyjskich. Do zblienia stanowisk w sprawie Ukrainy oraz Syrii w kadym razie nie
doszo.

Tezy zawarte w tekcie wyraaj jedynie opinie autora.

Stanisaw erko prof. dr hab., historyk, pracownik naukowy Instytutu Zachodniego. Zajmuje
si histori Niemiec i wspczesnymi zagadnieniami niemieckiej polityki zagranicznej.

Instytut Zachodni tel. +48 61 852 76 91, fax. +48 61 852 49 05


im. Zygmunta Wojciechowskiego email: izpozpl@iz.poznan.pl
ul. Mostowa 27A, 61-854 Pozna www.iz.poznan.pl
4z4

You might also like