autor: mgr in.

Adam Kolioski
wersja z dnia: 01.09.2012 r.
Prezentacja dystrybuowana bezpatnie, udostpniana
do celw dydaktycznych.

Opracowanie prezentacji wspfinansowane

przez Uni Europejsk w ramach
Europejskiego Funduszu Spoecznego
Przedsibiorstwa zaangaowane w opracowanie prezentacji

Instytut Logistyki i Magazynowania - instytut badawczy - realizuje funkcje

polskiego centrum kompetencji w logistyce i e-gospodarce. Rozwijamy,
promujemy i wdraamy innowacyjne rozwizania w kluczowych procesach
gospodarczych, podnoszc efektywno funkcjonowania przedsibiorstw
i caych acuchw dostaw.
Rodzaje zapasw

1) Definicja zapasu
2) Punkt rozdzielajcy
3) Rodzaje zapasw wg rnych kryteriw
4) Zapas zabezpieczajcy
5) Zapas informacyjny
6) Zapas minimalny
7) Zapas maksymalny
8) Inne rodzaje zapasw
9) Koszty zapasw

foto: Wysza Szkoa Logistyki

Rodzaje zapasw

Zapas mona zdefiniowa jako okrelon

ilo dbr, ktra znajduje si w okrelonym
przedsibiorstwie logistycznym. Nie
wykorzystywana na bieco, celem
pniejszego przetworzenia lub te
sprzeday.

Zapas ma okrelon lokalizacj, miejsce

skadowania, a ich wielko moe zosta
wyraona w miarach ilociowych oraz
wartociowych.1)

1) rdo: A. Niemczyk, M. Cudzio, K. Koliska, P. Fajfer, A.

Koliski, R. Pawlak, J. Sobtka, Podrcznik dla nauczycieli do
laboratorium spedycyjno logistycznego i magazynowego, Tom
II, Wysza Szkoa Logistyki, Pozna 2011, s. 28 foto: Wysza Szkoa Logistyki
Rodzaje zapasw

Idea zapasw w przedsibiorstwie

UTRZYMANIE ZAPASU
- koszty utrzymania i obsugi zapasu
- sposoby obsugi zapasu
- lokalizacja i infrastruktura utrzymania

ODTWORZENIE ZAPASU ZUYCIE ZAPASU

- czas realizacji zamwienia - warto rednia
- niezawodno dostaw - trend, sezonowo, niestabilno
- poziom obsugi
ZAPAS
- prognoza zuycia
- metody zamawiania - poziom obsugi
- koszty otworzenia zapasu - lokalizacja zuycia

KONTROLA ZAPASU

na podstawie: B. liwczyski, Controlling w zarzdzaniu logistyk, Wysza Szkoa Logistyki, Pozna 2007, s. 126
Rodzaje zapasw

Zagwarantowanie odpowiedniego poziomu obsugi klienta powoduje utrzymanie

we wszystkich ogniwach acucha dostaw zapasw. Jednym z pierwszych krokw majcych
na celu popraw zarzdzania zapasami jest wprowadzenie tzw. punktu rozdzielajcego.
Umieszczenie punktu wie si z zlokalizowaniem miejsca, w ktrym tworzone s zapasy,
a dalej tworzone s zamwienia.

Punkt rozdzielajcy jednoczenie definiuje w pewien sposb rodzaje zapasw wystpujce

w acuchu dostaw, np. zapasy surowcw, materiaw, zapas podzespow, zapas wyrobw
gotowych.

zapotrzebowanie produkcja dystrybucja

zapotrzebowanie zalene 01
02 produkcja
produkcja i wysyka do
na magazyn

03
monta
na zmwienie

05 04
produkcja
zakup pod na zmwienie
zamwienie
zapotrzebowanie niezalene
Rodzaje zapasw

Lokalizacja zapasw w acuchu dostaw

zapotrzebowanie dystrybucja
dostawcy produkcja magazyn odbiorcy
zakupy | dostawy | magazyn transport | magazyn

Wiele lokalizacji zapasw w acuchu dostaw przedsibiorstwa

- rne schematy zuycia, rne metody zarzdzania, rne parametry
sterowania

rdo: B. liwczyski, Controlling w zarzdzaniu logistyk, Wysza Szkoa Logistyki, Pozna 2007, s. 125
Rodzaje zapasw

Utrzymywanie i odtwarzanie zapasw

Waciwe okrelenie wielkoci utrzymywania i odtworzenia zapasw wymaga analizy:2)

wielkoci i zmienno zuycia biecego zapotrzebowania oraz prognozy potrzeb,

czasu cyklu uzupenienia zapasu oraz jego niestabilnoci,
zaoonego poziomu obsugi klienta,
kosztw utrzymania, uzupenienia oraz braku zapasw.
2) rdo: S. Krzyaniak, Podstawy zarzdzania zapasami w przykadach, Instytut Logistyki i Magazynowania, Pozna 2006, s. 13

foto: Wysza Szkoa Logistyki

Rodzaje zapasw

1) wedug podejcia do zapasw w produkcji:

zapas w rurocigu,
zapas robt w toku.

2) wedug przeznaczenia zapasu:

zapas kocowy,
zapas wyprzedzajcy,
zapas kompensacyjny,
zapas na docienie,
zapas konsygnacyjny,
zapas obrotowy,
zapas w partiach,
zapas przestarzay,
zapas resztkowy,
zapas zabezpieczajcy,
zapas sezonowy,
zapas spekulacyjny,
zapas strategiczny.3)
3) rdo: M. Fertsch (red.), Sownik terminologii logistycznej,
foto: Wysza Szkoa Logistyki
Instytut Logistyki i Magazynowania, Pozna 2006, s. 236-237
Rodzaje zapasw

3) wedug zinwentaryzowanej wielkoci:

zapas dostpny,
zapas zamknicia,
zapas efektywny,
zapas na stanie,
zapas wolny,
zapas otwarcia,
zapas fizyczny,
zapas zadysponowany,
rnica wynikajca z niedoborw,
zapas nadwykowy.

4) wedug normatyww zapasw:

zapas bezpieczestwa,
zapas maksymalny,
zapas minimalny.4)

4) rdo: M. Fertsch (red.), Sownik terminologii logistycznej,

foto: Wysza Szkoa Logistyki
Instytut Logistyki i Magazynowania, Pozna 2006, s. 236-237
Rodzaje zapasw

Zapas zabezpieczajcy (safety stock) - zapas sucy agodzeniu efektw rnic midzy
przewidywanym zapotrzebowaniem w cyklu dostawy. Przy jego obliczeniu brany jest pod
uwag poziom obsugi klienta, losowo zmian zapotrzebowania i cyklu dostawy.5)

5) rdo: M. Fertsch (red.), Sownik terminologii logistycznej, Instytut Logistyki i Magazynowania, Pozna 2006, s. 242

foto: Wysza Szkoa Logistyki

Rodzaje zapasw

Zapas informacyjny wykorzystywany jest w nastpujcych systemach odnawiania zapasw:6)

system zamawiania oparty na poziomie informacyjnym,
system min - max,
system okresowy z okrelonym poziomem informacyjnym i staymi wielkociami dostaw,
system okresowy z okrelonym poziomem informacyjnym i maksymalnym oraz zmiennymi
wielkociami dostaw.

6) rdo: Wzory na zapas informacyjny znajduj si w podrczniku

foto: depositphotos.com
Rodzaje zapasw

Zapas minimalny wykorzystywany jest w systemie odnawiania zapasw tzw. min - max.
W systemie tym zapas uzupeniany jest w momencie, gdy jego poziom spadnie poniej
wyznaczonej wartoci minimalnej. Zapas uzupeniany jest zawsze do wyznaczonego poziomu
zapasu maksymalnego.7)

7) rdo: Wzory na zapas minimalny znajduj si w podrczniku

foto: Wysza Szkoa Logistyki

Rodzaje zapasw

Zapas maksymalny wykorzystywany jest w nastpujcych systemach odnawiania zapasw:8)

system zamawiania oparty na przegldzie okresowym,
system min - max,
system okresowy z okrelonym poziomem informacyjnym i maksymalnym oraz zmiennymi
wielkociami dostaw.

8) rdo: Wzory na zapas maksymalny znajduj si w podrczniku

foto: depositphotos.com foto: depositphotos.com

Rodzaje zapasw

Systemy odnawiania zapasw

Wicej informacji szukaj w prezentacji Systemy uzupeniania zapasw dostpnej

na Logistycznej Platformie Badawczej (www.lpb.wsl.com.pl).
Rodzaje zapasw

Gospodarka zapasami

Wicej informacji szukaj w prezentacji Nowoczesne strategie gospodarki zapasami

dostpnej na stronie internetowej projektu Wirtualne laboratoria sukces innowacji
(www.laboratoria.wsl.com.pl).
Rodzaje zapasw

Zapas w rurocigu

Zapasy gotowych produktw znajdujce

si w transporcie, w sieci dystrybucji
i w porednich miejscach skadowania
(buforach) oddzielajcych transport
od dystrybucji. Wielko tego zapasu jest
wprost proporcjonalna do dugotrwaoci
przepywu wyrobw gotowych
w transporcie i dystrybucji. 9)

Zapas robt w toku

Materiay, pwyroby i wyroby znajdujce

si w systemie produkcyjnym w trakcie
obrbki lub oczekujce na dalsz obrbk.9)

9) rdo: M. Fertsch (red.), Sownik terminologii logistycznej,

Instytut Logistyki i Magazynowania, Pozna 2006, s. 242-241 foto: depositphotos.com
Rodzaje zapasw

Zapas konsygnacyjny

Zapas towarw przechowywany przez

klienta, pozostajcy jednake wasnoci
dostawcy. Dostawca otrzymuje patno
za te towary dopiero wtedy, kiedy zostan
one przez klienta sprzedane.10)

Zapas sezonowy

1) Zapas utworzony w celu zaspokojenia

sezonowych zmian popytu, dla zachowania
staego poziomu produkcji w okresie
zwikszonego popytu lub niewielkiego
podniesienia poziomu produkcji.

2) Zapas powstay w wyniku produkcji sezonowej.

3) Celowo utworzony zapas, powstay z rnicy

pomidzy wielkoci sprzeday, a wielkoci
produkcji w danym okresie. 10)

10) rdo: M. Fertsch (red.), Sownik terminologii logistycznej,

Instytut Logistyki i Magazynowania, Pozna 2006, s. 238 i 241 foto: depositphotos.com
Rodzaje zapasw

Zapas strategiczny

Zapas towarw o podstawowym znaczeniu

dla kontynuacji procesu produkcji,
zbudowany w celu kompensowania
duszych przerw w napywie towarw
(wywoanych strajkami, trudnociami
politycznymi itd., w danym kraju
czy regionie). 11)

Zapas zarezerwowany

Zapas przeznaczony na dostaw

do okrelonego klienta lub
do wykorzystania w procesie produkcyjnym
okrelonego wyrobu. Rezerwacji dokonuje
si z konkretnych przyczyn i na okrelony
okres. Po ustaniu tych przyczyn lub upywie
okresu zadysponowanie moe zosta
zmienione.11)
11) rdo: M. Fertsch (red.), Sownik terminologii logistycznej,
Instytut Logistyki i Magazynowania, Pozna 2006, s. 241 i 243 foto: Wysza Szkoa Logistyki
Rodzaje zapasw

Zapas cakowity

Jest to suma zapasu fizycznego oraz

zamwionych, lecz jeszcze nie przyjtych
dostaw pomniejszon o wyroby zamwione
przez klientw, lecz jeszcze nie wysane.12)

Zapas w drodze

Wszystkie materiay/komponenty/produkty
gotowe znajdujce si w rurocigu
pomidzy dostawc a odbiorc
(fabryk/klientem), wyraone w kategoriach
ilociowych lub finansowych.12)

12) rdo: M. Fertsch (red.), Sownik terminologii logistycznej,

Instytut Logistyki i Magazynowania, Pozna 2006, s. 237 i 241 foto: depositphotos.com
Rodzaje zapasw

Koszty zapasw obejmuj wydatkowanie rodkw finansowych na etapie gromadzenia

i utrzymania zapasw. Koszty tworz wszystkie pozycje zapasw - od zaopatrzenia, przez
magazynowanie, po produkcj i dystrybucj:13)
zapasy surowcw oraz materiaw podstawowych i pomocniczych w procesie zaopatrzenia,
zapasy materiaw opakowaniowych i opakowa,
zapasy pwyrobw i zapasy robt w toku w procesie produkcji,
zapasy wyrobw gotowych i towarw w procesie dystrybucji,
zapasy odpadw: materiaw, produkcji w toku, wyrobw gotowych lub towarw.
13) rdo: B. liwczyski, Planowanie logistyczne, Instytut Logistyki i Magazynowania, Pozna 2008, s. 269

foto: depositphotos.com foto: depositphotos.com

Rodzaje zapasw

Koszty zapasw obejmuj zasadniczo trzy

grupy kosztw:14)

1. kosztw tworzenia zapasw,

2. kosztw utrzymania zapasw,
3. kosztw wyczerpania zapasw.

14) rdo: B. liwczyski, Planowanie logistyczne, Instytut

Logistyki i Magazynowania, Pozna 2008, s. 269 foto: depositphotos.com
Rodzaje zapasw

Ad.1 Koszty tworzenia zapasw

Zakres kosztw tworzenia zapasw rozpoczynaj celowe dziaania prowadzce do okrelenia
dostawcy i opracowania zamwienia, a koczy przyjcie materiau lub towaru na stan zapasu.
W magazynie jest to operacja przyjcia na stan magazynowy i wystawienia dokumentu PZ. 15)

15) rdo: B. liwczyski, Controlling w zarzdzaniu logistyk, Wysza Szkoa Logistyki, Pozna 2007, s. 217

foto: depositphotos.com
Rodzaje zapasw

Ad. 2 Koszty utrzymania zapasw

Koszty utrzymania zapasw s fizycznie
rejestrowane w przedsibiorstwie od chwili
przyjcia materiaw, towarw, wyrobw
na stan zapasw i wystawienia dokumentu
PZ. W skad kosztw utrzymania zapasw
wchodz:16)

a. koszty magazynowania,
b. koszty kapitau zamroonego
w zapasach,
c. koszty starzenia si zapasw.

foto: depositphotos.com
16) rdo: B. liwczyski, Planowanie logistyczne, Instytut
Logistyki i Magazynowania, Pozna 2008, s. 271
Rodzaje zapasw

Ad. 2 Koszty utrzymania zapasw

Koszty magazynowania (jeli do kosztw tworzenia zapasw wczone s koszty przyjcia
do magazynu) to koszty w fazie utrzymania zapasw obejmuj: koszty skadowania,
kompletacji i wydania materiau z magazynu (WZ wydanie zewntrzne) lub zuycia
(RW rozchd wewntrzny). Koszty magazynowania s wzgldnie stae (w duej mierze
niezalene od wielkoci stanw i obrotw magazynowych, ze wzgldu na stae zatrudnienie
i infrastruktur magazynow), a zale gwnie od okresu magazynowania zapasw.17)
17) rdo: B. liwczyski, Controlling w zarzdzaniu logistyk, Wysza Szkoa Logistyki, Pozna 2007, s. 218

foto: Wysza Szkoa Logistyki

Rodzaje zapasw

Systemy odnawiania zapasw

Wicej informacji szukaj w prezentacjach multimedialnych dostpnych na Logistycznej

Platformie Badawczej (www.lpb.wsl.com.pl).

Dokumentacja magazynowa
Rodzaje i przebieg procesw magazynowania
Rodzaje zapasw

Pokrewne prezentacje

Wicej informacji na temat infrastruktura transportu w magazynie szukaj w prezentacji

w Infrastruktura transportu wewntrznego dostpnej na stronie internetowej projektu
Wirtualne laboratoria sukces innowacji (www.laboratoria.wsl.com.pl).
Rodzaje zapasw

Ad. 2 Koszty utrzymania zapasw

Koszty kapitau zamroonego w zapasach
to koszty finansowe, wynikajce
z zamroenia kapitau. S one zalene od
wielkoci tego kapitau (wartoci zapasw)
i czasu zamroenia (czasu utrzymania
zapasw). Koszty zamroenia kapitau
w zapasach s kosztami hipotetycznymi
i przedstawiaj alternatywne koszty, jakie
ponosi przedsibiorstwo, zamraajc
bezproduktywnie kapita w zapasach,
zamiast np. ulokowa kapita w banku
(jako lokat).18)

18) rdo: B. liwczyski, Planowanie logistyczne, Instytut

Logistyki i Magazynowania, Pozna 2008, s. 272 foto: depositphotos.com
Rodzaje zapasw

Ad. 2 Koszty utrzymania zapasw

Koszty starzenia si zapasw powstaj w wyniku deprecjacji zapasu, czyli utraty ich
dotychczasowej wartoci w efekcie starzenia:
fizycznego w wyniku utraty waciwoci uytkowych i zmiany cech fizyko-chemicznych
spowodowanych dugotrwaym przechowywaniem,
ekonomicznego (moralnego) w wyniku zmian trendw w modzie i nowych wzorw
rynkowych, upodoba klientw oraz szybkiego postpu naukowo-technologicznego.

* rdo: B. liwczyski, Controlling w zarzdzaniu logistyk, Wysza Szkoa Logistyki, Pozna 2007, s. 219

foto: depositphotos.com
Rodzaje zapasw

Ad. 3 Koszty wyczerpania zapasw

Koszty wyczerpania zapasw stanowi
rwnowarto utraty korzyci (zyskw), jakie
przedsibiorstwo mogoby osign, gdyby
miao zapasy w odpowiednim miejscu i czasie,
iloci i asortymencie. Wyczerpanie zapasw
powoduje koszty zakce produkcji,
wynikajce z przeplanowania produkcji
na inne wyroby (dla ktrych materiay
s w magazynie) oraz przezbrojenie maszyn
produkcyjnych, czasowy przestj maszyn
i niejednokrotnie prac w godzinach
nadliczbowych lub w dni wolne. W realizacji
kontraktw brak zapasw powoduje
konieczno zapacenia kar umownych
z tytuu nieuzupeniajcych. Jednak
najwyszym kosztem jest utrata dobrego
wizerunku przedsibiorstwa i jego pozycji
konkurencyjnej na rynku, powodowana
brakiem dostpnych produktw na yczenie
klienta.19)
19) rdo: B. liwczyski, Planowanie logistyczne, Instytut
Logistyki i Magazynowania, Pozna 2008, s. 274 foto: depositphotos.com
Rodzaje zapasw

1. M. Fertsch (red.), Sownik terminologii logistycznej, Instytut Logistyki i Magazynowania,

Pozna 2006
2. S. Krzyaniak, Podstawy zarzdzania zapasami w przykadach, Instytut Logistyki
i Magazynowania, Pozna 2006
3. A. Niemczyk, M. Cudzio, K. Koliska, P. Fajfer, A. Koliski, R. Pawlak, J. Sobtka,
Podrcznik dla nauczycieli do laboratorium spedycyjno logistycznego
i magazynowego, Tom II, Wysza Szkoa Logistyki, Pozna 2011
4. B. liwczyski, Controlling w zarzdzaniu logistyk, Wysza Szkoa Logistyki, Pozna
2007
5. B. liwczyski, Planowanie logistyczne, Instytut Logistyki i Magazynowania, Pozna 2008
Rodzaje zapasw

Regulamin wykorzystania prezentacji multimedialnej:

1. Materiay dydaktyczne opracowane w ramach projektu numer

POKL.03.03.04-00-010/10 (pt. Wirtualne laboratoria sukces innowacji)
wspfinansowanego przez Uni Europejsk w ramach Europejskiego
Funduszu Spoecznego mog by wykorzystywane do celw
dydaktycznych.

2. Materiay te mog by upowszechniane/dystrybuowane wyczenie

nieodpatnie (jakakolwiek forma uzyskania dochodu w oparciu
o udostpniane na www.laboratoria.wsl.com.pl materiay dydaktyczne
bdzie zamaniem odpowiednich przepisw prawa krajowego i unijnego).

3. Wszystkie prawa autorskie do materiaw dydaktycznych przysuguj

Wyszej Szkole Logistyki (NIP 778-13-89-372; Regon 300124247)
jakakolwiek ingerencja w tre oraz form materiaw jest zakazana
(naruszenie tego zakazu bdzie zamaniem prawa autorskiego).

4. Wszystkie materiay dydaktyczne musz by prezentowane bez pomijania

ich czci zawierajcych informacje o wspfinansowaniu ze rodkw Unii
Europejskiej oraz ich opracowaniu przez Wysz Szko Logistyki, a wic
kadorazowo naley wywietli plansze pocztkowe i kocowe.
Rodzaje zapasw

Wysza Szkoa Logistyki jest pierwsz w Polsce uczelni logistyczn,

utworzon w 2001 roku z inicjatywy Instytutu Logistyki i Magazynowania oraz
Centrum Edukacji Logistycznej. Kadra uczelni skada si z wybitnych
specjalistw z zakresu logistyki i praktykw gospodarczych. Doceniajc wag
dowiadczenia jakiego wymaga si dzisiaj od absolwentw uczelni wyszych,
WSL umoliwia rwnie odbywanie praktyk i stay w wiodcych firmach
logistycznych bdcych partnerami uczelni. Dziki umowom bilateralnym
podpisanym z uczelniami z krajw europejskich studenci WSL korzystajcy
z programu Erasmus wyjedaj na studia za granic. W ramach wsppracy
z uczelniami z Niemiec i Wielkiej Brytanii maj take moliwo zdobywania
podwjnych dyplomw z zakresu logistyki.

Wysza Szkoa Logistyki przeja rol patrona edukacyjnego dla szk

ponadgimnazjalnych ksztaccych w zawodach: technik logistyk i technik
spedytor w zakresie nowoczesnego ksztacenia dostosowanego do potrzeb
rynku. Uczelnia realizuje unikatowy w skali kraju program wsppracy z ponad
200 szkoami ponadgimnazjalnymi.

Niniejsza prezentacja zostaa opracowana w ramach projektu

Wirtualne laboratoria sukces innowacji (numer projektu: POKL.03.03.04-
00-010/10; numer umowy o dofinansowanie: POKL.03.03.04-00-010/10-00)
wspfinansowanego przez Uni Europejsk w ramach Europejskiego
Funduszu Spoecznego.