PROJEKTOWANIE PARAMETRYCZNE ORAZ PARAMETRYCZNE NARZDZIA

CYFROWE WPROJEKTOWANIU ARCHITEKTONICZNYM

Krystyna Januszkiewicz

Zachodniopomorski Uniwersytet Technologiczny wSzczecinie, Wydzia Budownictwa iArchitektury, Al. Piastw 17,
70-310 Szczecin
E-mail: krystyna_januszkiewicz@wp.pl

PARAMETRIC DESIGN AND PARAMETRIC DIGITAL TOOLS IN ARCHITECTURAL DESIGN

Abstract
The paper focuses on parametric design with digital tools and their role in architecture of the 21st century. It presents the
history of the development of parametric design tools and their application in architectural design. The paper clarifies what
is parametric design, what tools can use the architect and what results can achieve. Today, parametric design has become
anew aesthetical paradigm: architectonic requirements have stimulated the search for new types of structures. Parametric
design is defined as aprocess based on algorithmic thinking that enables the expression of parameters and rules that,
together, define, encode and clarify the relationship between design intent and design response. Parametric design is
aparadigm in design where the relationship between elements is used to manipulate and inform the design of complex
geometries and structures. Parametric design is not anew concept and has always formed apart of architectural design.

Streszczenie
Uwag koncentruje si na projektowaniu parametrycznym z uyciem narzdzi cyfrowych i ich roli w architekturze XXI
wieku. Artyku przedstawia histori rozwoju parametrycznych narzdzi projektowania iich zastosowania wprojektowaniu
architektonicznym. Objania, czym jest projektowanie parametryczne, jakimi narzdziami moe posugiwa si architekt
ijakie moe osiga rezultaty. Obecnie projektowanie parametryczne stao si nowym paradygmatem estetycznym, od
ktrego wymaga si symulowania nowego rodzaju struktur. Projektowanie parametryczne jest tu definiowane jako proces
oparty na myleniu algorytmicznym, ktry umoliwia wyraanie parametrw izasad, przez ktre s definiowane, kodowane
iwyjaniane zwizki midzy zamierzeniem aodpowiedzi projektow. Proces ten znajduje uzasadnienie wprojektowaniu
architektonicznym wtedy, gdy zachodzi taka relacja pomidzy elementami projektu, ktra wymaga manipulowania infor-
macj dotyczc zoonej geometrii formy ijej struktury. Projektowanie parametryczne nie jest now koncepcj izawsze
stanowio czci projektowania architektonicznego.

Keywords: architectural design; digital tools; parametric design; parametric architecture

Sowa kluczowe: projektowanie architektoniczne; narzdzia cyfrowe; projektowanie parametryczne; architektura para-
metryczna

WPROWADZENIE
Komputerowe wspomaganie projektowania
CAD/CAM/CAE oferuje dzi narzdzia, ktre radykal-
nie zmieniaj praktyk architektury isposb mylenia
o budynkach, ich projektowaniu i realizacji. W wielu
miejscach na wiecie powstaj budowle, ktre wyr-
niaj si swoim oryginalnym wygldem iuksztatowa-
niem. Wielo podej i postaw sugeruje rnorakie
intencje projektantw.
W Polsce w debacie o tej nowej architekturze
najczciej uywane s terminy, takie jak projektowa-
nie parametryczne oraz architektura parametryczna.
Odnoszone s one niemal do kadego projektu ar-

ARCHITECTURAE et ARTIBUS - 3/2016 43

 K. JANUSZKIEWICZ

chitektonicznego wykonanego przy uyciu cyfrowych
narzdzi projektowania, zwaszcza gdy chodzi oformy
krzywoliniowe o wysokim stopniu zoonoci geome-
trycznej i strukturalnej. Wyania si zatem potrzeba
ucilenia znaczenia tych terminw waspekcie rozwo-
ju cyfrowych narzdzi projektowania izastosowania ich
wprojektowaniu architektonicznym.
1. PROJEKTOWANIE PARAMETRYCZNE
Projektowanie parametryczne jest to proces
oparty na myleniu algorytmicznym, ktre umoliwia
wyraanie parametrw izasad, przez ktre s definio-
wane, kodowane i wyjaniane zwizki midzy zamie-
rzeniem a odpowiedzi projektow1. Proces ten znaj-
duje uzasadnienie wprojektowaniu architektonicznym
wtedy, gdy zachodzi taka relacja pomidzy elemen-
tami projektu, ktra wymaga manipulowania informa-
cj dotyczc zoonej geometrii formy i jej struktury.
Potrzebna jest wtedy dobrze sformuowana strategia
dla rozwiza tektonicznych, wystarczajco jasna de-
skrypcja wspzalenoci poszczeglnych elementw,
w parametrycznej przestrzeni cyfrowej mog bowiem
powstawa obiekty, ktre ukazuj specyficzny zestaw
hierarchicznych zalenoci pomidzy ich elementami.
Wykorzystuj to projektanci, opracowujc pene spek-
trum rozwiza, ktre mona analizowa, zmieniajc
wartoci parametrw kontrolujcych form.
Przestrze parametryczna wtopologii, bez kt-
rej nie byoby dzi grafiki komputerowej, to uoglnienie
przestrzeni metrycznej, bez uwzgldniania warunkw
opisujcych symetri, nierozrnialno oraz nierw-
no bokw trjkta. Przyjmujc zbir ze zdefiniowan
odlegoci dla par elementw, otrzymuje si tzw. me-
tryk iodpowiednio przestrze metryczn. Moe by to
n-wymiarowa przestrze euklidesowa tzn. e do poj
pierwotnych dochodz hiperpaszczyzny owymiarach
a do n-1 wcznie. Przedstawieniem krzywych para-
metrycznych na paszczynie iw przestrzeni s funkcje
cige. Dziki tym krzywym moliwe s krzywe i po-
wierzchnie NURBS oraz Beziera2 (ryc. 1a-b, ryc. 2a-b,
ryc. 3a-b).
Projektowanie parametryczne, zanim weszo
do architektury, byo ju znane wprzemyle samocho-
dowym, lotniczym i okrtowym oraz w projektowaniu
produktw przemysowych. Hugh Whitehead, Robert
Aish, John Parrish iLars Hesselgren (SmartGeometry
Group) w poowie lat 1980 opracowali metodologi
parametrycznego projektowania obiektw architekto-
nicznych3. Modelowanie parametryczne zmienio re-
prezentacj projektu zczytelnego zapisu geometrycz-
nego na instrumentalne powizania geometryczne.
Wprzestrzeni parametrycznej moe powsta niesko-
czona liczba podobnych do siebie obiektw geome-
trycznych, manifestacji przygotowanych wczeniej
schematw zmiennowymiarowych czy schematw
relacji i dziaa wzajemnie od siebie wspzalenych.
Zmiennym przydzielane s okrelone wartoci, aka-
dy przypadek daje nieograniczony zakres moliwoci.
Parametry mog wygenerowa atrakcyjne koncepcje
architektoniczne, gdy wopisie zastpi si stae zjedn
zmienn staymi zwieloma zmiennymi. Aby opisa re-
lacje midzy obiektami, mona stosowa rwnania ma-
tematyczne definiujce asocjatywno geometrii, czyli
taki skadnik geometrii, ktry sprawia, e obiekty s ze
sob nawzajem powizane4. Zatem wprzestrzeni pa-
rametrycznej mona ustali zalenoci midzy obiekta-
mi tak, aby podczas transformacji mogy zachowywa
si wzdefiniowany sposb. Wanie ta zdolno okre-
lania, ustalania irekonfiguracji powiza geometrycz-
nych jest wyjtkowo cenna5 (ryc. 4a-b).
Przekrycie peronw International Rail Terminal
Waterloo w Londynie (19901993) jest pierwsz zre-
alizowan budowl zaprojektowan parametrycznie.
Nicholas Grimshaw and Partners oraz SmartGeometry
Group po raz pierwszy wykorzystali Integraphs Vehicle
Design System w projektowaniu architektury. Projekt
ten by demonstracj asocjatywnej geometrii oraz ko-
rzyci konceptualnych. Chodzi o zadaszenie dugich
na 400 m peronw, ktre wswej szerokoci zawaj
si od 50 do 35 m. Skada si ono z36 ukowych ele-
mentw nonych ornych wymiarach, lecz otym sa-
mym ksztacie Najpierw powsta model parametrycz-
ny jednego elementu, by na jego podstawie powstaa
baza regu generujcych rozpito ikrzywizn u po-
zostaych, tak aby byy pokrewne. Nastpnie parame-
trowi rozpito przydzielono 36 ronych wartoci,
lecz identycznych topologicznie, by elementy zostay
policzone iwprowadzone do modelu geometrycznego
projektowanego obiektu (ryc. 5, ryc. 6a-b).

1
Por. R. Woodbury, Elements of Parametric Design, Routledge 2010, s. 32: take: W. Jabi, Parametric Design for Architecture, Laurence
King, London 2013, s. 27.
2
Por. K. Januszkiewicz, O projektowaniu w dobie narzdzi cyfrowych. Stan aktualny i perspektywy rozwoju, Oficyna Wyd. Politechniki
Wrocawskiej, Wrocaw 2010, s. 26.
3
Patrz: A. Menges, Instrumental Geometry, AD, vol.76, no.2, s. 42-83.
4
Patrz: M. Novak, Transarchitectures and Hypersurfaces, (w:) Giuseppe di Cristina (red.), Architecture and Science, Wiley-Academy Edi-
tion, London 1998, s. 153-157.
5
Por. M. Burry, Paramorph, AD, vol. 69, no. 9-10, 1999, s. 78-83.

44 ARCHITECTURAE et ARTIBUS - 3/2016

 PROJEKTOWANIE PARAMETRYCZNE ORAZ PARAMETRYCZNE NARZDZIA CYFROWE ...

a) b)

Ryc. 1a-b. Pawe Rubinowicz, powierzchnie zdefiniowane w 9-punktowym modelu parametrycznym. Mimo rnic w ksztacie po-
wierzchnie te s rwnowane topologicznie. Sie powiza midzy punktami wzowymi tych powierzchni jest identyczna. Zmiana uka-
du punktw kontrolnych w przestrzeni umoliwia pynne przeksztacenie jednej powierzchni w drug (morfing); rdo: P. Rubinowicz [14]
Fig. 1a-b. Pawe Rubinowicz surfaces defined in the 9-point parametric model. Despite the differences in shape, the surfaces are to-
pologically equivalent. The network of links between the nodes of the surface is identical. Change of control points in space enables the
smooth transformation of one surface to another (morphing); source; Pawe Rubinowicz [14]

a)

Ryc.2a-b. Agnieszka Poli-

ska, powierzchnia NURBS
uksztatowana przez mani-
pulacje punktami kontrolnymi
w projekcie centrum rekre-
acyjnego w krajobrazie natu-
ralnym (analizy powierzchni:
Gaussa i Zebra), 2014-2015;
rdo: Zakad Architektury
Parametrycznej, WBiA ZUT
w Szczecinie
Fig. 2a-b. Agnieszka Poli-
ska, NURBS surface formed
by manipulation of the control
points in the design recre-
ational center in the natural
b) landscape (analysis of sur-
face: Gaussian and Zebra),
2014-2015; source: Division
of Parametric Architecture,
Faculty of Civil Engineering
and Architecture, West Pome-
ranian University of Technolo-
gy in Szczecin

ARCHITECTURAE et ARTIBUS - 3/2016 45

 K. JANUSZKIEWICZ

a) b)

Ryc. 3a-b. Marta Banachowicz, powierzchnie Bzier w projekcie aktywizacji przestrzeni publicznej w miecie, 2015, WBiA ZUT
w Szczecinie, rdo: Zakad Architektury Parametrycznej, WBiA ZUT w Szczecinie
Fig. 3a-b. Marta Banachowicz, Bzier surfaces in the project activation of public space in the city, 2015 source: Division of Parametric
Architecture, Faculty of Civil Engineering and Architecture, West Pomeranian University of Technology in Szczecin

b)

a)

Ryc. 4a-b. Pawe Rubinowicz, topologiczne przeksztacenia modelu obiektu (po lewej), szkic powiza
geometryczno-parametrycznych (po prawej), 1996; rdo: Z. Paszkowski, P. Rubinowicz [13]
Fig. 4a-b. Pawe Rubinowicz, topological transformation of the object model (left), sketch relationships geometric
and parametric (right), 1996; source: Z. Paszkowski, P. Rubinowicz [13]

Ryc. 5. Nicholas Grimshaw

and Partners, International
Rail Terminal Waterloo,
Londyn, 19901993;
rdo: Equilibrium:
learning platform for
structural design
Fig. 5. Nicholas Grimshaw
and Partners, International
Rail Terminal Waterloo,
London, 19901993; so-
urce: Equilibrium: learning
platform for structural
design

46 ARCHITECTURAE et ARTIBUS - 3/2016

 PROJEKTOWANIE PARAMETRYCZNE ORAZ PARAMETRYCZNE NARZDZIA CYFROWE ...

Jeli parametryczny proces projektowy jest

przeprowadzony konsekwentnie, od fazy koncepcyjnej
do fabrykacji imontau, to zmienia si dogbnie natura
projektowania irealizacji. Zmiana roli architekta wpro-
cesie projektowania dokonuje take zmian w przyj-
tej hierarchii wprzemyle budowlanym. Projektowanie
parametryczne jest zazwyczaj czci procesu projek-
towego danego obiektu architektonicznego i odnosi
si do wybranych elementw obiektu, rzadziej do jego
caoci. a)
Znakomitym tego przykadem jest fasada domu
handlowego Weltstadthaus (1999-2005) wKolonii pro-
jektu Renzo Piano. Obiekt ma 130 m dugoci i34 m b)
wysokoci. Oferuje 22 tys. metrw kwadratowych po-
wierzchni uytkowej, zczego 15 tys. to otwarte miejskie
powierzchnie publiczne. Dwukrzywiznowa powierzch-
nia, pynnie wpisujca si wtkank miejsk, otrzymaa
struktur wykonan z drewna, stali i szka. Z drewna
wykonano 46 eber nonych, dwigajcych powok
Ryc. 6a-b. Wymiarowo rne, ale identycznie skonfigurowane
architektoniczn opowierzchni 4900 m2 widoczn od uki przekrycia peronw oraz parametryczne definiowanie
strony Schildergasse. ebra te skadaj si z gitych czynnika skalujcego; rdo: Equilibrium:
segmentw mocowanych izestawianych odpowiednio learning platform for structural design
Fig. 6a-b. Dimensionally different but identically configured arcs
do wymogw pracy strukturalnej caoci dwukrzywi- of covering platforms and parametric definition of the scaling
znowej formy (ryc. 7a-b). factor; source: Equilibrium: learning platform for structural design

a)

Ryc. 7 a-b. Renzo Piano, dom handlowy Weltstadthaus,

Kolonia, 1999-2005; rdo: Renzo Piano Workshop,
fot. autorka
Fig.7 a-b. Renzo Piano, Department store Weltstadthaus,
Cologne, 1999-2005; source: Renzo Piano Workshop,
photo by the author

b)

ARCHITECTURAE et ARTIBUS - 3/2016 47

 K. JANUSZKIEWICZ
W parametrycznej przestrzeni cyfrowej mog
powstawa formy, ktre ukazuj specyficzny zestaw
hierarchicznych zalenoci pomidzy ich elementami.
Wykorzystuj to projektanci, opracowujc pene spek-
trum rozwiza, ktre mona analizowa, zmieniajc
wartoci parametrw kontrolujcych form. Wten spo-
sb zaprojektowano dwukrzywiznowa form domu
towarowego Weltstadthaus. W projekcie parametrycz-
nym fasada zostaa zdefiniowana tylko przez dwie krzy-
we: krzyw horyzontaln obrysu budynku definiujc
jego rzut na sytuacji oraz krzyw okrelajca grzbiet
budowli. Majc te dwie krzywe, atwo ju wyznaczy
powierzchni i jej podziay, ktre definiuje tylko kilka
zasad algorytmicznych. Celem byo znalezienie opty-
malnego i harmonijnego podziau dwukrzywiznowej
fasady, dogodnego dla systemu strukturalnego oraz
systemu szklanych paneli zewntrznych. Napisanie
skryptu, ktry opisuje zwizek midzy krzywymi oraz
opracowanie zasad, zajmuje mniej czasu ni naryso-
wanie trjwymiarowej fasady, posugujc si myszk
i komputerem. Majc skrypt, mona bowiem w cigu
kilku minut generowa nowe trjwymiarowe opcje tej
fasady przez modyfikacje krzywych lub zasad. Wy-
starczyo opisa parametrycznie tylko jeden element
przyjtego systemu strukturalnego, a program opisa
wszystkie elementy, nawet 3800 szklanych tafli, cho
adna znich nie jest powtarzalna. Oprcz opisu dwch
krzywych (horyzontalnej iwertykalnej) Walz potrzebo-
wa jeszcze wyznaczy cztery charakterystyczne punk-
ty przy podziale formy na segmenty6. Chodzio owy-
znaczenie geometrii 46 eber nonych oraz geometrii
podziau na segmenty osony ze szka (co widoczne na
modelach parametrycznych) i ich skorelowanie prze-
strzenne. Segmenty szklanej obudowy tak zoptyma-
lizowano, aby odlegoci midzy panelami mogy by
absorbowane przez metalowe ramy paskich tafli szka.
Modele parametryczne wykonane przez Arnolda Walza
posuyy take do optymalizacji tej struktury ozoonej
geometrii. Poszczeglne elementy strukturalne fasady
wykonane zostay przez roboty CNC. Projekt Renzo
Piano, jak uwaa Walz, jest znakomitym przykadem
zastosowania prostych rozwiza przy pozornie duej
zoonoci formy7.
Cyfrowe narzdzia parametryczne posuyy
take do opracowania projektu Yas Island Marina Hotel
(20072009) przy torze wycigowym Formua 1 wAbu
Dhabi. Hani Rashid i Lise Anne Couture (Asymptote)
zaprojektowali dwa eliptyczne bloki po dziesi kondy-
6
Por. S. Schindler, Programing konowledge - Wissen als Program, Candide, no.1, 12/2009, s. 58.
7
Por. K. Januszkiewicz, Architektura performatywna w Kolonii, AV 2/2012, s. 32-45.
48 ARCHITECTURAE et ARTIBUS - 3/2016
gnacji idugoci 300 m kady powizane przewizk.
Wszystkie te elementy okrywa, niczym woalka, struk-
turalna dwukrzywiznowa powoka, ktra optycznie
czy elementy w jedn cao. Wyzwaniem byo za-
projektowanie tego okrycia tak, aby nie byo ono tylko
elementem dekoracyjnym, ale take suyo do modu-
lacji mikroklimatu we wntrzach hotelu. Strukturaln
powok stanowi stalowa siatka oraz 5800 romboidal-
nych obrotowych paneli ze szka (ryc. 8a-b).
Posuono si programem Digital Project. Dziki
zawartym tam parametrycznym narzdziom projekto-
wania mona byo opracowa wszystkie elementy pro-
jektu. Dzi mona by wykona ten projekt za pomoc
narzdzi programu Rhino-Grasshopper i skorzysta
z informacji budowlanej (BIM) w bibliotekach innych
programw. Program ten daje szerokie moliwoci nie
tylko geometrycznego ksztatowania formy, ale take
wsppracuje zprogramami inynierskimi, co pozwala
na wszechstronne opracowanie projektu (ryc. 9).
Projektowanie parametryczne jest metod pro-
jektowania cyfrowego opart na relacjach izasadach.
S one zdefiniowane woprogramowaniu parametrycz-
nym ipozwalaj na manipulowanie iszybkie generowa-
nie wielorakich interakcji geometrycznych w projekcie
3D. Modele parametryczne to sie powiza geome-
trycznych, ktre mog by przetwarzane w rnych
kontekstach przestrzennych. Projektowanie parame-
tryczne czsto pociga za sob procedury algoryt-
micznej deskrypcji geometrii, zwaszcza gdy poszukuje
si nowych pomysw odnonie do formy projektowa-
nego obiektu.
Ponadto, uywajc parametrycznych progra-
mw wspomagajcych projektowanie, architekci mog
take wcza w proces projektowy podstawowe
aspekty budowlane dotyczce materiau, technologii
wytwarzania, waciwoci strukturalnych oraz rodo-
wiska. Wten sposb proces projektowy staje si pro-
cesem iteratywnym, generatywnym ireaktywnym.
Po raz pierwszy w historii architekci nie pro-
jektuj, lecz niejako generuj obiekty geometryczne
poprzez wykorzystywanie okrelonego zestawu zasad
zakodowanych w sekwencjach rwna parametrycz-
nych. Narzdzia parametryczne sprawiaj, e zoone
problemy przeksztacane s w racjonalne proste de-
cyzje.
Przez parametryczne narzdzia cyfrowe naley
zatem rozumie proste zestawy polece odnonie do
sterowania parametrem grafiki wsekwencjach rwna
 PROJEKTOWANIE PARAMETRYCZNE ORAZ PARAMETRYCZNE NARZDZIA CYFROWE ...

a)

b)

Ryc. 8a-b. Asymptote, Yas Island Marina Hotel, Abu Dhabi, 20072009; rdo: Asymptote
Fig. 8a-b. Asymptote, Yas Island Marina Hotel, Abu Dhabi, 20072009; source: Asymptote

Ryc. 9. Asymptote, Yas Island Marina Hotel, Abu Dhabi, 20072009, rekonstrukcja projektu wykonana za pomoc Rhino-Grasshopper
z wykorzystaniem BIM z programu Revit (AutoDesk 2014), 2015; rdo: Emad Al-Qattan, Texas A&M University
Fig. 9. Asymptote, Yas Island Marina Hotel, Abu Dhabi, 20072009, project reconstruction using parametric tools Rhino-Grasshopper
and material modeling by BIM with Revit (AutoDesk 2014); source: Emad Al-Qattan, Texas A&M University

parametrycznych, anie graficzne deklarowanie iedyto-
wanie ksztatu. Projektowanie parametryczne wymaga
od projektantw gbszego zrozumienia geometrii, ma-
tematyki, informatyki oraz umiejtnoci obsugi opro-
gramowania. Dziki wspczesnym narzdziom cyfro-
wym mamy wic do czynienia zzupenie now jakoci
projektowania architektonicznego, o trudnych jeszcze
inie do koca przewidywalnych konsekwencjach.

ARCHITECTURAE et ARTIBUS - 3/2016 49

 K. JANUSZKIEWICZ

2. CYFROWE NARZDZIA PARAMETRYCZNE Wedug Sownika Webstera komputer to daj-

Termin parametryczny wywodzi si zmatematy-
ki. Parametr to warto wystpujca we wzorach iwy-
raeniach matematycznych, ktra wzalenoci od roz-
patrywanego przypadku moe by sta lub zmienn;
nota bene temperatura jest parametrem, gdy moe
by wartoci sta na przykad w przemianie izoter-
micznej gazu, a w innych przemianach jest zmienna.
Parametr to niewiadoma, ktra czy funkcj ze zmien-
nymi, w przypadku gdy relacj t trudno jest wyrazi
rwnaniem. Innymi sowy, jest to litera wystpujca
wformule matematycznej, penica wniej rol wsp-
czynnika liczbowego. Wfunkcji jeden lub wicej argu-
mentw jest okrelonych przez nalec do dziedziny
funkcji zmienn (x). Wgeometrii analitycznej za figury
przedstawia si jako wykresy funkcji. Zmiana wielkoci
parametru powoduje zmian graficzn - zmian prze-
biegu wykresu funkcji (ryc.10):
rwnanie dla paraboli
y=x2
moe zosta sparametryzowane poprzez uycie
dowolnego parametru t
x=t
y=t2
okrg o promieniu a sparametryzowany
x = a cos (t)
y = a sin (t)
gdzie
Ryc. 10. Rwnania parametryczne dla paraboli i okrgu:
rdo: opr. autorka
Fig.10. Parametric equations for a parabola and circle;
source: prepared by the author
ce si programowa urzdzenie elektroniczne, ktre
potrafi gromadzi, wyszukiwa i przetwarza dane.
Potrafi zatem rozwizywa rwnania parametrycz-
ne. Jednak nie od razu komputer potrafi obrazowa
graficznie wyniki. Wlatach szedziesitych XX wieku
technologia komputerowa i eksperymentalne narz-
dzia cyfrowe dla projektantw nie byy jeszcze gotowe
do dystrybucji masowej.
Przeomu dokona w1963 roku Ivan Sutherland.
Wykorzystujc moc obliczeniow komputera TX-2,
stworzy (w ramach pracy doktorskiej) rewolucyjny
program nazwany SKETCHPAD: aMan-machine Gra-
phical Communications System (szkicownik) pierwszy
interaktywny program wspomagajcy projektowanie.
Zmienio to diametralnie interakcje czowieka z ma-
szyn. Innowacj byy ekran (CRT monitor) oraz piro
wietlne. Nota bene w 1963 roku komputery praco-
way na tamach magnetycznych lub kartach perforo-
wanych. Szkicownik za by pierwszym programem
zkompletnym interfejsem graficznym uytkownika. Za
pomoc koordynatografu punktw wzgldem osi x iy
program umoliwia pokaz linii rysowanych na ekranie.
By to prototyp systemu CAD (Computer Aided Dra-
fting) do wspomagania prac krelarskich. Uywajc
pira wietlnego, projektant mg rysowa na ekranie
monitora linie proste i krzywe, ktre nastpnie mogy
by ze sob czone. Temu suyy rwnania parame-
tryczne, Sutherland nazwa je atomic constraints (ogra-
nicznia czstkowe). Nie uywa terminu parametrycz-
ny, chocia jego atomic constraints miay wszystkie
niezbdne wasnoci rwnania parametrycznego. Do
kadego z ogranicznikw przypisany by zestaw wy-
nikw wpostaci funkcji owielu niezalenych parame-
trach8. W przeciwiestwie do podwieszanych modeli
fizycznych Gadiego i Otto rwnania parametryczne
nie s uzalenione od praw fizyki i std mona obli-
cza relacje dla linii rwnolegych, zbienych, skonych
izakrzywionych. SKETCHPAD oferowa nowy sposb
eksploracji rwna parametrycznych. Architekci mogli
modyfikowa parametry we wzorach matematycznych,
a program automatycznie przelicza i przerysowywa
geometri. Trudno byo wwczas przewidzie, jaki
wpyw bdzie mia wynalazek Sutherlanda na praktyk
projektow wnastpnych dekadach.

8
Por. I. Sutherland, Sketchpad: A Man-Machine Graphical Communication System, PhD dissertation, Massachusetts Institute of Techno-
logy, MIT 1963, s. 18.
9
Por. D. Davis (2013), A History of Parametric, http://www.danieldavis.com/a-history-of-parametric/ [dostp 3.12.2015].
10
Por. D. Weisberg (2006), The Engineering Design Revolution: The People, Companies and Computer Systems that Changed Forever
the Practice of Engineering, http://www.cadhistory.net., r. 6, s. 8 [dostp 3.12.2015].
11
Por. D. Weisberg op. cit., r. 8, s. 9 [dostp 3.12.2015].
12
Por. John Teresko, Parametric Technology Corp.: Changing the way Products are Designed, Industry Week, December 20, 1993,
s. 28.

50 ARCHITECTURAE et ARTIBUS - 3/2016

 PROJEKTOWANIE PARAMETRYCZNE ORAZ PARAMETRYCZNE NARZDZIA CYFROWE ...

Jednake wlatach szedziesitych projektan- ju rysowa na ekranie dwuwymiarowe obiekty, po-

ci byli bardziej zainteresowani komputerow automaty-
zacj krelenia ni sterowaniem parametrem grafiki na
ekranie monitora. Wcentrum uwagi znalaza si geo-
metria samoreplikujca si przez Automaty Komrko-
we (Celluar Automata) oraz Gramatyki Ksztatu (Shape
Grammar), a take sigano po krzywe Bzier, nieza-
lenie ju opracowane przez Casteljau w roku 19599.
W 1962 popularna pniej elektroniczna maszyna do
krelenia Iteks Electronic Drafting Machine kosztowa-
a 500 tys. USD, na co mg sobie pozwoli tylko bo-
gaty przemys lotniczy, okrtowy czy motoryzacyjny10.
W latach siedemdziesitych maszyny te ju sprawnie
wyrczay projektantw w sporzdzaniu rysunkw
technicznych (wzgldem osi x i y). Modelowanie 3D,
wizualizacja, symulacja byy dopiero przedmiotem ba-
da placwek naukowych. Eksperymentalne narzdzia
cyfrowe dla projektantw nie byy jeszcze gotowe do
dystrybucji masowej.
Dwadziecia lat pniej, gdy w sierpniu 1982
roku wprowadzony zosta PC (Personal Computer),
niemal jednoczenie opracowano pierwsz wersj
programu AutoCad, ktry szybko wypar samorepli-
kujce si geometrie. Od tego czasu projektant mg
sugujc si klawiatur i myszk. Jednak dopiero
osiemnasta wersja AutoCad 2010 zostaa zaopatrzo-
na wmodelujce narzdzia parametryczne (43 lata po
napisaniu programu SKETCHPAD), co zostao uznane
przez AutoDesk jako otwarcie nowych moliwoci.
Niemniej od pocztku AutoCad oferowa projektan-
tom narzdzia do sporzdzania skryptw parame-
trycznych w pakiecie scripting interface11. Wymaga-
o to jednak znajomoci podstaw informatyki.
Nowe narzdzia parametryczne do modelowania 3D,
ktre oferowa AutoCad 2010, nie byy wcale nowe.
Opracowane zostay ju ponad dwadziecia lat wcze-
niej przez matematyka Samuela Geisberga, zaoy-
ciela Parametric Technology Corporation (1985), dla
programu Pro/ENGINEER, ktry wszed do sprzeday
w roku 1988. By on zwiastunem czenia podstawo-
wych charakterystyk oraz metod modelujcych zpara-
metrycznym opisem cech. Podobnie jak w programie
Sketchpad uytkownicy Pro/ENGINEER mogli czy
zsob poszczeglne elementy ju nie dwuwymiarowe,
lecz trjwymiarowe za pomoc rwna parametrycz-
nych12. Oznaczao to przejcie projektowania w trzeci
wymiar, a syntetyczna przestrze staa si rzeczywi-

Ryc. 11. Frank Gehry, rzeba Ryba, projekt wykonany za pomoc programu CATIA v3, 1992; rdo: Gehry & Partners
Fig. 11. The Fish sculpture, design made using CATIA v3, 1992; source: Gehry & Partners

ARCHITECTURAE et ARTIBUS - 3/2016 51

 K. JANUSZKIEWICZ

stoci wirtualn i medium projektowym. Dziki aso-

cjatywnoci geometrii zmiany dokonywane na jednym
zrysunkw 3D byy automatycznie nanoszone na pozo-
stae, sporzdzane przez wielu uytkownikw. Program
ten, przez swoj elastyczno, mia zachca projek-
tantw do tworzenia bardziej zrnicowanych obiektw
przy zerowych kosztach nanoszenia zmian. Ponadto
Geisberg sprawi, e modelowanie parametryczne stao
si eksploracj rnorakich ksztatw geometrycznych.
Wprowadzono bowiem moliwo manipulacji para-
metrami oraz manipulacji modelem 3D poprzez zmiany
relacji bazowych. Wpyw na rozszerzanie moliwoci
programu mia miniaturowy napd (B-rep), ktry umo-
liwia obracanie iprzeksztacanie obiektw 3D ospjnej
geometrii i topologii. Do sprawnego dziaania sprztu
potrzebowano coraz wikszych zasobw pamici ope-
racyjnej ipodrcznej oraz skrcenia czasu wykonywa-
nia zada. Okae si to niezwykle istotne w dalszym
rozwoju cyfrowych narzdzi parametrycznych w XXI
wieku.
Lata dziewidziesite to dynamiczny okres roz-
woju kultury komputerowej. Wtedy nastpuje szybki
wzrost mocy obliczeniowej komputerw, a co za tym
idzie, szybki rozwj grafiki 3D. Teoria mnogoci do- Ryc. 12. Modele geometryczne w programie CATIAv4 do projektu
starczya bowiem matematyce jzyka formalnego dla Guggenheim Muzeum, w Bilbao, 1993-1997; Gehry & Partners
Fig. 12. Geometrical models in the CATIAv4 to project Guggen-
stworzenia precyzyjnych podstaw topologii, czynic
heim Museum in Bilbao, 1993-1997; source: Gehry & Partners
z topologii istot syntetycznych przestrzeni w gra-
fice komputerowej. Wykorzystaa to firma Dassault
Systmes zajmujca si oprogramowaniem wspoma- nym silniku pochodzcym zprogramu CATIAv5, ktry
gajcym projektowanie i w 1993 wprowadzia do no- umoliwia architektom rewidowa parametry i rwna-
wej wersji programu CATIAv4 wiele elementw jzyka nia definiujce projektowan geometri wten sam spo-
parametrycznego wsppracujcych zprogramem Pro/ sb jak uytkownikom programu Pro/ENGINEER.
ENGINEER13. Program Digital Project, podobnie jak CATIA,
W tym czasie biuro projektowe Gehry Partners jest programem wszechstronnym, pozwalajcym na
zatrudniao ju Ricka Smitha z lotniczego biura kon- wymian danych z innymi programami w brany, aby
strukcyjnego, eksperta od programu CATIA. Pokonywa przygotowa pen dokumentacj 3D projektu architek-
on wtedy wyzwania geometryczne zwizane zprojek- tonicznego - od koncepcji po pliki dla wytwrcy (file to
tem i realizacj ikonicznego obiektu Ryba w Barcelo- factory), atake okreli koszty iczas. Integracja zsys-
nie (1992), anastpnie Guggenheim Muzeum wBilbao temem CAM pozwala take na szybkie wykonywanie
(1993-1997) (ryc. 11, 12). modeli 3D na kadym etapie projektu. Program Digital
Taka forma wsppracy daa podstawy do zao- Project wymaga jednak odpowiedniego sprztu i nie
enia w2001 roku siostrzanego przedsibiorstwa ona- wystpowa w wersji przeznaczonej dla komputerw
zwie Gehry Technology, ktremu udao si opracowa osobistych PC. Niemniej od 2004 roku zapotrzebowa-
parametryczne oprogramowanie modelujce Digital nie na ten rodzaj oprogramowania wci wzrasta, gdy
Project, udostpnione wroku 2004. Digital Project wy- coraz wicej firm architektonicznych jest zainteresowa-
korzystuje narzdzia zawarte wCATIAv5 iwprowadza nych projektowaniem obiektw okrzywoliniowej zoo-
nowe, przydatne architektom do racjonalizacji skom- nej geometrii. Dzi jest chtniej uywany ni Revit (RTC
plikowanej geometrii formy, jak w projektach Franka 2000a), ktry mia by pierwszym parametrycznym
Gehryego. Program ten opiera si na parametrycz- modelerem budowlanym dla architektw oraz profesjo-

Por. D. Weisberg, op. cit., r. 13, s. 32 [dostp 3.12.2015].

13

Patrz: RTC (Revit Technology Corporation), (2000b). Revit Technology Corporation Product; http://revit.com/cornerstone/index.html.
14

Copy archived May 10, 2000; http://web.archive.org/web/20000510111053/http://revit.com/cornerstone/index.html.

52 ARCHITECTURAE et ARTIBUS - 3/2016

 PROJEKTOWANIE PARAMETRYCZNE ORAZ PARAMETRYCZNE NARZDZIA CYFROWE ...

nalnych budowniczych, jak mona byo przeczyta na

Revit homepage zdnia 10 maja 2000 roku14.
Autorzy programu Revit definiuj termin parame-
tric (parametryczny) jako obiekt oparty na rwnaniach
parametrycznych, ktry projektant moe tylko adjusto-
wa w zaleno od okolicznoci jego zastosowania
w projekcie. W kolejnej wersji (RTC 2001) wyjaniano
na stronie internetowej, jak projektant moe adjusto-
wa wysoko dachu i jak Revit dokona natychmiast
rewizji wymiarw na rzutach, elewacjach, przekrojach
etc. Revit ijemu podobne programy posuguj si rw-
naniami parametrycznym tylko po to, aby dokonaa
si automatyczna rewizja wymiarw, co eufemistycz-
nie AutoDesk nazwa modelowaniem. Jednake jest
to naduycie, nieuprawnione okrelenie, projektant
bowiem nie steruje parametrem grafiki w rwnaniach
parametrycznych, tak jak pracujc z programami ta-
kimi, jak Pro/ENGINEER, CATIA czy nawet SKETCH-
PAD. Relacje parametryczne programu Revit ukryte
s za interfejsem, niedostpne bezporednio dla uyt-
kownika. Nie mona zatem tworzy wasnych modeli
ani swobodnie nimi manipulowa, czy te przekszta-
ca je przez wprowadzanie parametrw podanych
przez projektanta. Wkolejnych ju wersjach AutoDesk
wycofa si zpoprzedniej retoryki, wprowadzajc nowy
termin Modelowanie Informacji Budowlanej (BIM), co
bardziej odpowiada moliwociom izawartoci progra-
mu Revit czyli zarzdzaniem informacj (parametrami)
dotyczc materiaw itechnik budowlanych, anie za-
rzdzania modelem parametrycznym jako takim. Due
firmy architektoniczne najczciej wybieraj takie pro-
gramy, jak: Digital Project iCATIA czy Pro/ENGINEER,
gdzie wyspecjalizowane grupy projektantw pracuj
tylko nad rozwizaniami geometrycznymi projektowa-
nych obiektw.
Modelowanie parametryczne wykonuje si
sprawnie przy uyciu interfejsw skryptowych, czsto
zaczanych do niektrych pakietw oprogramowania.
Skryptowanie to sposb mwienia komputerowi, co
ma zrobi. Jednake komputer zrozumie przekaz tylko
wtedy, gdy si mu to powie wjzyku zrozumiaym dla
tego urzdzenia (ryc. 13).
Twrcy AutoCad-a, opracowujc ju jego pierw-
sz wersj wroku 1982, byli wiadomi, e zaczenie
interfejsu skryptowego pozwoli im unikn zapyta
odnonie do specyficznego kodowania i aplikacji wy-
nikajcych z indywidualnych potrzeb uytkownikw15.
Dziesi lat pniej, w 1992 roku, kiedy Mark Burry
Ryc. 13. Pawe Rubinowicz, modelowanie form parametrycznych
z zastosowaniem autorskiego programu MODEL, 1999; rdo: P.
Rubinowicz [14]
Fig.13. Pawe Rubinowicz, parametric modeling forms by using
proprietary program MODEL 1999; source: P. Rubinowicz [14]
chcia parametrycznie wymodelowa liczne hiperbole
dla Sagrada Familia, nie prosi AutoDesk-u owczenie
funkcji hiperbola w AutoCad, tylko skorzysta z inter-
fejsu AutoCad scripting, by sporzdzi wasne krzywe
parametryczne16.
Skrypt Burrego mia trzy parametry wejciowe,
okrelajce punkty: pocztkowy, minimalny oraz punkt
asymptoty, i napisany zasta w kodzie AutoLISP17.
Systemy parametryczne s z zasady oparte na pro-
cedurach algorytmicznych, gdy to algorytm okrela
kolejno transformacji danych wejciowych, dc do
uzyskania danych kocowych na wyjciu. Mark Bur-
ry, kontynujc od 1979 roku budow Sagrada Familia
sporzdza modele parametryczne poszczeglnych ele-
mentw istruktur przestrzennych zgodnie zzamysem
Gaudiego. Dziki krzywym parametrycznym wyko-
nawstwo elementw ozoonej geometrii jest moliwe
ze wzgldu na przeoenie na numeryczne urzdzenia
CNC (ryc. 14).
Tekstowe interfejsy skryptowe nie rozwiny
si znaczco od czasu opracowania pierwszej wersji
AutoCad-a. Jakkolwiek w ostatnich dwch dekadach
odnotowano pojawienie si nowego interfejsu skryp-
towego: interfejsu wizualnego. Programowanie wizual-
ne obejmuje reprezentatywne programy pokazane nie
jako tekst, lecz jako diagramy. W1990 roku powstay
dwa takie interfejsy, MAX/MSP, z ktrych jeden jest
popularny wrd muzykw, a drugi wrd plastykw

15
Por. J. Walker (red.), The Autodesk File: Bits of History, Words of Experience, New Riders Publishing1994, s. 115.
16
Por. D. Davis (2013), A History of Parametric,..... op. cit.
17
Patrz: M. Burry, Scripting Cultures, Chichester: Wiley, London 2011, take: ibidem.

ARCHITECTURAE et ARTIBUS - 3/2016 53

 K. JANUSZKIEWICZ

Ryc. 14. Mark Burry, skrypt parametryczny

do pozycjonowania hiperboli oraz ich lokowania na zadanym substracie napisane w jzyku programowania Python, 2005;
rdo: M. Bury [3]
Fig.14. Mark Burry, Parametric script for positioning hyperboles and their placement on a given substrate written in the programming
language Python, 2005; source: M. Bury [3]

ze wzgldu na moliwoci programowania efektw ar-
tystycznych. Architekci otrzymali swj pierwszy wizu-
alny jzyk skryptowy wroku 2003, kiedy Robert Aish,
pracujc dla Bentley Systems, ukradkiem testowa
now wersj Generative Components w kilku firmach
architektonicznych. Gdy Robert McNeel & Associates
bezskutecznie prbowa uzyska licencj na Genera-
tive Components wwczas David Rutten opracowa
wasn wersj wizualnego jzyka skryptowego. Aplika-
cj t pod nazw Explicit History wydano wroku 2007,
aRutten nastpnie rozwin j i nazwa Grasshopper.
Zarwno Generative Components, jak i Grasshopper
oparte s na grafach (w matematyce dyskretnej graf
to para) idaj moliwo odnajdywania odpowiedniej
cieki pocze midzy elementami wpostaci bloko-
wego schematu przepywu (Ryc.15).
W ostatniej dekadzie modelowanie parame-
tryczne przestao by postrzegane jako matematyczny
trik Gaudiego, Otto, Sutherlanda iniektrych inynie-
rw, astao si staym elementem praktyki architektu-
ry. Programowanie zada komputera przez skrypto-
wanie jest dzi integraln czci cyfrowego procesu
projektowego. Zapewnia wyjtkowe moliwoci wza-
kresie innowacji, umoliwiajc projektantom dostoso-
wanie oprogramowania do wasnych upodoba ispo-
sobw pracy.
Podczas gdy w matematyce termin parame-
tryczny oznacza zbir ilociowy wyraony w postaci
funkcji oniezalenych parametrach, to warchitekturze
jest to odkrywanie i badanie coraz to nowych mo-
liwoci oferowanych przez model. Taka eksploracja
jest dzi uatwiona, gdy moliwe jest ju zarwno
modyfikowanie modelu parametrycznego, jak i mo-
dyfikacja relacji geometrycznych modelu. Ponadto
dobrze przemylany model parametryczny uwalnia
projektanta poprzez automatyzacj z wielu rutyno-
wych i powtarzalnych czynnoci w trakcie procesu
projektowania. Oszczdzony czas mona zatem po-
wica na mylenie projektowe. Modelowanie pa-
rametryczne przestao by ju ekskluzywn domen
projektowania architektonicznego, gdy narzdzia
parametryczne s dostpne wprogramach takich jak:
Rhino-Grasshopper, CATIA and Pro/ENGINEER oraz
waplikacjach BIM, ktre wyposaone s wtekstowe
jzyki skryptowania oraz oparte na grafach interfejsy
wizualne. Aktualnie modele parametryczne s obecne
wprojektowaniu architektonicznym iwykorzystywane
do osigania rnych celw. Szybka ekspansja apli-
kacji do modelowania parametrycznego doprowadzia
do pewnego zamieszania wrozumieniu tego terminu,
wychodzc poza jego pierwotne znaczenie.

54 ARCHITECTURAE et ARTIBUS - 3/2016

 PROJEKTOWANIE PARAMETRYCZNE ORAZ PARAMETRYCZNE NARZDZIA CYFROWE ...

a)

Ryc. 15. Dorota Godlewska, Ksztatowa-

nie form swobodnych w wyniku czenia
komponentw (blokw) w programie
Rhino-Grasshopper, 2014, Pracownia pa-
rametryczna WA PP,
rdo: Dorota Godlewska
Fig. 15. Dorota Godlewska. Shaping
free-forms by connecting components
(Blocks) by using Rhino-Grasshopper so-
ftware, 2014, Prametric Lab, Department
of Architecture, Poznan University of
Technology, source: Dorota Godlewska

b)

ARCHITECTURAE et ARTIBUS - 3/2016 55

 K. JANUSZKIEWICZ

3. CZYM JEST ARCHITEKTURA wy Watergate Complex (1962-1971) w Waszyngtonie.

PARAMETRYCZNA?
W ostatniej dekadzie termin architektura para-
metryczna wystpuje zarwno w jzyku potocznym,
jak i w profesjonalnym dyskursie o architekturze i jej
projektowaniu. Znaczenie tego terminu wydaje si
szeroko pojmowane iodnoszone do budowli, ktrych
wygld sugeruje, e projektowane byy w syntetycz-
nych przestrzeniach informatycznych, bez wzgldu
na ich specyfik. Uwaa si nawet, e parametrycyzm
jest nowym globalnym stylem warchitekturze iurba-
nistyce18.
Termin parametryczny pochodzi z jzyka an-
gielskiego (ang. parametric) i oznacza sterowanie pa-
rametrem grafiki, co naley rozumie jako sterowanie
rozmiarem iksztatem przez parametr liczbowy.
Jednake w historii architektury termin archi-
tektura parametryczna nie jest okreleniem nowym.
Posugiwano si nim, zanim rozpowszechniy si cyfro-
we narzdzia projektowania, takie jak Generative Com-
ponents, Processing, Rihno-Grasshopper, atake za-
nim matematyk Samuel Geisberg zaoy Parametric
Technology Corporation w1985 roku. ny wystpi ju kilka razy wrnych artykuach wcza-
Po raz pierwszy termin ten zosta uyty, wod-
niesieniu do architektury, w latach czterdziestych
w tekstach woskiego architekta Luigi Morettiego
(1906-1973), czego dowodz Robert Stiles oraz Fede-
rico Bucci i Marco Mulazzani, badacze jego twrczo-
ci19. Moretti wielokrotnie pisa o architekturze para-
metrycznej, ktr rozumia jako badanie systemw
architektonicznych ze wzgldu na cel, jakim jest for-
ma, ktra moe by osignita przez okrelenie re-
lacji pomidzy wymiarami uzalenionymi od rnych
parametrw20. Jako przykad Moretti zaprojektowa
stadion sportowy, ktry wyjania, jak forma takiego
obiektu moe by wyprowadzona przez uwzgldnienie
dziewitnastu parametrw, dotyczcych midzy inny-
mi krzywej ikta widocznoci oraz ekonomiki kosztw
konstrukcji elbetowej21. Kilka wersji projektu parame-
trycznego stadionu Morettiego byo prezentowanych
na jego wystawie pt. Parametric Architecture na XII
Triennale wMediolanie w1960 roku22 (Ryc. 16). parametrycznych (Ryc. 19, 20), a nie graficzne dekla-
W tym samym roku Moretti otrzyma zlece-
nie na projekt wielofunkcyjnego kompleksu zabudo-
Kierujc zespoem projektantw biura Milton Fischer,
Moretti skoncentrowa si przede wszystkim na rozwi-
janiu wasnej metody tworzenia formy architektonicznej
w relacji do parametrw, ktre mog mie wpyw na
jej rozmiar i ksztat. Po raz pierwszy wwczas uyto
komputerw do gromadzenia i przetwarzania danych
w celu otrzymania wynikw graficznych23. Watergate
Complex, znany nie tylko ze skandalu podsuchowego,
stanowi istotne odniesienie dla wspczesnych technik
tworzenia modeli parametrycznych wzorowanych na
pionierskim pomyle Morettiego (Ryc. 17, 18).
Wkocu lat osiemdziesitych ubiegego wieku
okrelenie parametryczny wodniesieniu do architektu-
ry znacznie zyskao na popularnoci. Potwierdza to Da-
niel Davis iprzyznaje, e chocia termin ten wystpo-
wa wczeniej, zanim Samuel Geisberg wprowadzi na
rynek w roku 1988 pierwsze komercyjne oprogramo-
wanie do modelowania parametrycznego, to dopiero
po tym fakcie modelowanie parametryczne znalazo si
wcentrum zainteresowania instytucji naukowych ibiur
projektowych. Jak podaje Davis, termin parametrycz-
sopimie Advances in Computer Graphics III (1988)
i odnoszony by do projektowania wparametrycznym
rodowisku cyfrowym24.
Kady projekt wirtualny jest definiowany przez
rodowisko cyfrowe, wjakim powsta, przez baz da-
nych, ktra odpowiada cyfrowej przestrzeni projekto-
wej danego programu wspomagajcego projektowa-
nie. Obiekt architektoniczny powinien by zatem roz-
patrywany wraz z cyfrowym rodowiskiem, w ktrym
powsta. Kade bowiem rodowisko cyfrowe posiada
swoj charakterystyk pozwalajc na obrazowanie
okrelonych zestaww polece, graficzne przedsta-
wienie wynikw pracy obliczeniowej procesora.
Dlatego te przez architektur parametryczn
naleaoby rozumie dziea sztuki architektury zapro-
jektowane w wielowymiarowej przestrzeni parame-
trycznej. Wtedy forma tej architektury to wynik ste-
rowania parametrem grafiki w sekwencjach rwna
rowanie i edytowanie ksztatu, co oferuje na przykad
ArchiCAD.

18
Por. P. Schumacher, Parametricism - A New Global Style for Architecture and Urban Design, AD Architectural Design - Digital Cities,
vol. 79, no. 4, July/August 2009, s. 1423.
19
Por. R. Stiles, Aggregation Strategies, Masters dissertation, University of Bath, 2006, take: Federico Bucci, Marco Mulazzani, Luigi
Moretti: Works and Writings. New York: Princeton Architectural Press 2000, s. 21 oraz Daniel Davis (2013), A History of, op. cit.
20
L. Moretti, Ricerca Matematica in Architettura e Urbanistic, Moebius IV no. 1, 1971, s. 30-53, patrz take: D. Davis (2013), A History
of Parametric, http://www.danieldavis.com/a-history-of-parametric/ [dostp 3.12.2015].
21
Por. L. Moretti, Ricerca ..., op.cit., s. 207.
22
Por. F. Bucci, M. Mulazzani, Luigi Moretti...., op.cit., s. 114.
23
Por. M. Livingston, Watergate: The name that branded more than a building, Washington Business Journal, 17 June 2002.
24
Por. Daniel Davis (2013), A History of, op. cit.

56 ARCHITECTURAE et ARTIBUS - 3/2016

 PROJEKTOWANIE PARAMETRYCZNE ORAZ PARAMETRYCZNE NARZDZIA CYFROWE ...

a) b)

Ryc. 16 a-b. Luigi Moretti, projekt stadionu sportowego, XII Trien-

nale Sztuki, Mediolan 1960, rdo: D. Davis [4]
Fig. 16 a-b. Luigi Moretti, sport stadium design, XII Triennial of
Arts, Milan 1960, source: D. Davis [4]

PODSUMOWANIE
W XXI wieku pynne linie i pofadowane po-
wierzchnie to jzyk technologii cyfrowych, modelerw a)
krzywych i powierzchni swobodnych, opartych na za-
pisie parametrycznym Non Uniform Rational B-Spline
(NURBS), to wynik modelowania parametrycznego, b)
ktre uatwia dzi wizualny jzyk skryptowy dostpny
w aplikacjach programw, takich jak: Pro/ENGINEER,
Digital Project, CATIA czy Rihnoceros-Grasshopper.
Parametryzacja to obecnie jeden zwanych aspektw
wydajnego projektowania 2D i 3D. Cyfrowe narzdzia
parametryczne oferowane przez oprogramowania, takie
jak: Catia, Digital Project, AutoDesk 3DsMax, Ruino-
Grasshopper, Generative Components iProcessing, s
coraz bardziej popularne zarwno wprojektowaniu ar-
chitektonicznym, jak i we wzornictwie. Parametryzacja Ryc.17 a-b. Luigi Morettii/Milton Fischer, Watergate Complex,
jest dobitnym wyrazem przejcia wspczesnego spoe- Waszyngton, USA, 1962-1971, rdo: D. Davis [4]
Fig. 17 a-b. Luigi Morettii/Milton Fischer, Watergate Complex,
czestwa wiatowego zepoki fordyzmu (mass produc-
Washington DC, USA, 1962-1971, source: D. Davis [4]
tion) do ery post-fordyzmu (mass customization), ktra
ewoluuje wkierunku coraz bardziej pynnych izoonych
globalnych sieci systemw komunikacji spoecznych.

ARCHITECTURAE et ARTIBUS - 3/2016 57

 K. JANUSZKIEWICZ

Ryc. 18a-b. Zaha Hadid, Patrik Schumacher, Galaxy SHOHO, Pekin, Chiny, 2008-2012, rdo: Zaha Hadid Architects
Fig.18a-b. Zaha Hadid, Patrik Schumacher, Galaxy SHOHO,
Beijing, China, 2008-2012, source: Zaha Hadid Architects

58 ARCHITECTURAE et ARTIBUS - 3/2016

 PROJEKTOWANIE PARAMETRYCZNE ORAZ PARAMETRYCZNE NARZDZIA CYFROWE ...

Ryc. 19 a-b. Julia Skumia, Ilya Tsimanouski, tymczasowa struktura przestrzenna wtkance miejskiej - studium I, 2015, rdo: Zakad
Architektury Parametrycznej, WBiA ZUT wSzczecinie
Fig. 19 a-b. Julia Skumia, Ilya Tsimanouski, Temporary spatial structure in the urban tissue - study I, 2015, source: Division of Parame-
tric Architecture, Faculty of Civil Engineering and Architecture, West Pomeranian University of Technology in Szczecin

a)

b)

Ryc. 20 a-b-c. Julia Skumia, Ilya Tsimanouski, tymczasowa

struktura przestrzenna w tkance miejskiej - studium II, 2015, c)
rdo: Zakad Architektury Parametrycznej, WBiA ZUT
w Szczecinie
Fig. 20 a-b-c-d. Julia Skumia, Ilya Tsimanouski, Temporary
spatial structure in the urban tissue - study II, source: Division of
Parametric Architecture, Faculty of Civil Engineering and Archi-
tecture, West Pomeranian University of Technology in Szczecin

ARCHITECTURAE et ARTIBUS - 3/2016 59

 K. JANUSZKIEWICZ
Przedstawione projekty autorw: Moniki Boneckiej,
Marty Banachowicz, Julii Skumia, Ilyi Tsimanouskiego
to prace semestralne (rok ak. 2014/2015) wykonane pod
kierunkiem dr. hab. in. arch. Krystyny Januszkiewicz,
prof. nzw. ZUT na Wydziale Budownictwa iArchitektury
Zachodniopomorskiego Uniwersytetu Technologicznego
w Szczecinie (WBiA ZUT). Projekt Doroty Godlewskiej
z zakresu ksztatowana form swobodnych wykonany
zosta w Pracowni Parametrycznej WA Politechniki
Poznaskiej, kierowanej przez Krystyn Januszkiewicz
wlatach 2013-2014.
LITERATURA
1. Bucci F., Mulazzani M. (2000), Luigi Moretti: Works
and Writings, New York: Princeton Architectural
Press.
2. Burry M. (1999), Paramorph, AD, vol. 69, no.
9-10.
3. Burry M. (2011), Scripting Cultures. Chichester: Wi-
ley, London.
4. Davis D. (2013), AHistory of Parametric, http://www.
danieldavis.com/a-history-of-parametric/ [dostp
3.12.2015].
5. Wassim J. (2013), Parametric Design for Architec-
ture. Laurence King, London.
6. Januszkiewicz K. (2010), Oprojektowaniu wdobie
narzdzi cyfrowych. Stan aktualny i perspektywy
rozwoju, Oficyna Wyd. Politechniki Wrocawskiej,
Wrocaw.
7. Januszkiewicz K. (2016), Architektura parame-
tryczna projektowanie architektoniczne w XXI
wieku, Architektura Murator no. 4.
8. Januszkiewicz K. (2012), Architektura perfor-
matywna wKolonii, Archivolta nr 2.
9. Livingston M. (2002), Watergate: The name that
branded more than abuilding, Washington Business
Journal, 17 June.
60 ARCHITECTURAE et ARTIBUS - 3/2016
10. Menges A. (2006), Instrumental Geometry, AD
vol.76, no.2.
11. Moretti L. (1971), Ricerca Matematica in Architettu-
ra e Urbanistic, Moebius IV no. 1.
12. Novak M. (1998), Transarchitectures and Hypersur-
faces, w: (red.) Giuseppe di Cristina, Architecture
and Science, Wiley-Academy Edition, London.
13. Paszkowski Z., Rubinowicz P. (1996), Toward the
parametric Modelling in architecture, Proceedings
of the 7th International Conference on Engineer-
ing Computer Graphics and Descriptive Geometry,
Krakw.
14. Rubinowicz P. (1999), Parametryczne modelo-
wanie wybranych powierzchni wprogramie OBIEKT
1.41, Materiay Seminarium Geometrii i Grafiki
Inynierskiej, Wisa, z. 8.
13. Schindler S. (2009), Programing konowledge -
- Wissen als Program, Candide, no.1.
14. Schumacher P. (2009), Parametricism - A New
Global Style for Architecture and Urban Design,
AD-Digital Cities, vol. 79, no 4.
15. Stiles R. (2006), Aggregation Strategies, Masters
dissertation, University of Bath.
16. Sutherland I. (1963), Sketchpad: A Man-Machine
Graphical Communication System, PhD dissertation,
MIT, Boston.
17. Teresko J. (1993), Parametric Technology Corp.:
Changing the way Products are Designed, Industry
Week, December 20.
18. Walker J. (red.) (1994), The Autodesk File: Bits
of History, Words of Experience, New Riders
Publishing.
19. Weisberg D. (2006), The Engineering Design
Revolution: The People, Companies and Computer
Systems that Changed Forever the Practice of
Engineering, http://www.cadhistory.net. [dostp
3.12.2015].
20. Woodbury R. (2010), Elements of Parametric
Design, Routledge.