Nr rejestracyjny: 2016/23/D/HS3/03199; Kierownik projektu: dr Patryk Wasiak

POPULARNONAUKOWE STRESZCZENIE PROJEKTU

Projekt ma na celu zrozumienie, w jaki sposb szereg producentw, instytucji pastwowych oraz
organizacji spoecznych prbowa wpisywa wasne ideologie w artefakty kultury materialnej nadajc
znaczenia kulturowe sprztom wyposaenia domu w Polsce lat 70. i 80. Gwnym celem badawczym
projektu jest odpowied na pytanie, w jaki sposb aktorzy uczestniczcy w polityce konsumpcji byli w
stanie manifestowa swoj sprawczo i wywiera wpyw na innych aktorw spoecznych.

Od przeomu lat 60. i 70. w Polsce mona obserwowa proces mobilizacji szeregu aktorw:
producentw sprztu wyposaenia mieszka, przedsibiorstw handlowych, kultur eksperckich takich jak
np. rodowisko Instytutu Wzornictwa Przemysowego, czy organizacji spoecznych takich jak Komitet
Gospodarstwa Domowego, w celu stymulacji wzrostu produkcji i upowszechniania tych sprztw.
Kluczow ideologi w tym procesie mobilizacji by wyobraony postp spoeczny. Jednoczenie ekipa
Edwarda Gierka na pocztku lat 70. wpisaa w program polityczny slogan poprawy materialnych
warunkw ycia w celu przypieszenia postpu spoecznego jako jeden z kluczowych celw
ideologicznych dla planistw oraz aparatu pastwowego.

W jzyku rde historycznych z tego okresu odnoszcych si do kategorii postpu spoecznego

i sprztu wyposaenia mieszka regularnie pojawiaj si trzy kluczowe terminy: nowoczesno,
jako i estetyka. W rdach te trzy terminy s gboko osadzone w szerszych wizjach wyobrae
spoecznych na temat postpu technologicznego i spoecznego. Te trzy terminy organizoway dyskurs
wobec kultury materialnej i wyznaczay cele dla dziaalnoci aktorw funkcjonujcych w strukturze
aparatu pastwowego: producentw sprztu, zjednocze, przedsibiorstw handlowych, ktre miay
wsptworzy postp spoeczny. Jednoczenie szereg aktorw zaporedniczajacych konsumpcj i
rodowisk eksperckich wczy te trzy terminy do swoich praktyk tworzenia i upowszechniania wiedzy
odnoszcej si do prb wpywu na obieg dbr konsumenckich. Argumentujemy, e terminy
nowoczesno jako i estetyka byy kluczowymi obszarami negocjacji znacze kulturowych
odnoszcych si do produkcji, dystrybucji i uytkowania sprztw wyposaenia mieszka w
socjalistycznej Polsce. Aktorzy, ktrzy uczestniczyli w polityce konsumpcji poprzez produkcj i
dystrybucj sprztw, a take tworzenie i komunikacj wiedzy na ich temat, uywali tych sloganw do
przekazywania swojej wizji przyszoci socjalistycznego spoeczestwa.

Projekt obejmuje okres 1970-1989, w ktrego zakres wchodzi okres rzdw Edwarda Gierka oraz
dekada politycznego, ekonomicznego i spoecznego kryzysu lat 80. Badania nad cigociami oraz
zmianami pomidzy oboma dekadami w analizie wpisywania ideologii w artefakty kultury materialnej
pozwalaj nam uchwyci znaczc rekonfiguracj relacji wadzy w socjalistycznej Polsce, jaka zasza w
latach 1980-1981. Badajc lata 70. pokazujemy jak materialna kultura bya wpisana w szersz wizj
drugiej Polski - kluczowego sloganu w jzyku politycznym technokratycznego rzdu Gierka. Nastpnie
w latach 80. postulat zapewnienia dostpu do dbr wyposaenia mieszka dla wszystkich warstw
spoecznych sta si wanym elementem dyskursu na temat sposobu zapewnienia funkcjonowania
gospodarstw domowych jako podstawowej komrki spoecznej i utrzymania tempa postpu
spoecznego pomimo zaistniaych trudnoci.